ดร.ฐตวนต หงษกตตยานนท

บทท 3 บทบาทพยาบาลกบการรกษาดวย ยา

ดร.ฐตวนต หงษกตตยานนท

บทท 3 บทบาทพยาบาลกบการรกษาดวยยา

บทท 1 บทบาทพยาบาลกบการรกษาดวยยา(Psychopharmacology)

•Antipsychotic Agents•Anti-anxiety Agents •Antidepressant •Stimulants as Mood Stabilizers•Anticonvulsants•Anti-parkinsonismImplication for nursing

บทท 1 บทบาทพยาบาลกบการรกษาดวยยา(Psychopharmacology)

1.Characteristics of schizophrenia

Prevalence 0.5–1.0% of population

OnsetPositive features in late adolescence or early adulthood

Aspects of cognitive deficits detectable earlier in life

ComorbidityDepression: ∼30–50%

Substance abuse: ∼50%

Suicide: ∼5–10%

ด ร . ฐ ต ว น ต ห ง ษ ก ต ต ย า น น ท

บทท 3 บทบาทพยาบาลกบการรกษาดวย ยา

ด ร . ฐ ต ว น ต ห ง ษ ก ต ต ย า น น ท

บทท 3 บทบาทพยาบาลกบการรกษาดวย ยา

ยาเปน first choice ในการรกษาผปวยจตเวช เนองจากมประสทธภาพสงในการรกษาผปวยจตเวชทมอาการรนแรง ท าใหอาการทางจตสงบลงอยางรวดเรว ลดอาการคลมคลง ดราย หลงผด ประสาทหลอน

วตกกงวล ซมเศรา ฆาตวตายปจจบนมการคดคนพฒนายาใหมๆ มประสทธภาพมากขน มผลขางเคยงนอยลง ท าใหผปวยจตเวชมคณภาพชวตดขน

ด ร . ฐ ต ว น ต ห ง ษ ก ต ต ย า น น ท

บทท 3 บทบาทพยาบาลกบการรกษาดวย ยา มหลกฐานแสดงวา dopamine มสวนเกยวของกบการเกดโรคจต ดงน

• ยาทใชตานโรคจตสวนใหญออกฤทธโดยไปตานฤทธ

dopamine ทสมองสวน limbic

• ยาทออกฤทธเพมการท างานของระบบ dopamine เชน

levodopa, Amphetamine ท าใหอาการของโรคจต

รนแรงขน หรอท าใหเกดอาการของโรคจตขนได

• ในสมองของผปวยโรคจตจะมจ านวน D2 receptors เพมขน

“โรคจตเกดจากระบบประสาททใช dopamine เปนสารสอ

ประสาทในสมองสวน limbic หรอ cortex ท างานมากเกนไป”

กลไกการออกฤทธของยา ยาจะออกฤทธโดยตรงตอการควบคมปรมาณสารสอประสาทใน

สมองยาทมประสทธภาพจะตองมคณสมบตทสามารถซมผาน

“Blood-Brain Barrier” (เสนเลอดฝอยทลกษณะพเศษ สามารถปองกนสงแปลกปลอมจากเลอดเขาไปท าอนตรายเซลลประสาท) ไดแกมโมเลกลเลกมากๆ

ละลายในไขมนไดด มโครงสรางทสามารถถกดงผาน Blood-Brain Barrier ได (carrier-mediated system)

7

การบ าบดดวยยา

8

เรม 1950

Chlorpromazine อาการทางจตสงบลงReserpine (HT) อาการซมเศราดขนIproniazid (TB) อาการซมเศราดขนการศกษาวจยทางประสาทวทยา พบวา ความผดปกตทางดานอารมณ ความคด พฤตกรรม เกยวของกบ

การท างานของสมอง

การศกษาทางชวเคมของเซลลสมอง,

องคความรดานพยาธสภาพทมาจากความผดปกตของสมอง (receptors) การพฒนายาทมคณภาพ

พนฐานทางชวเคม

ยาทออกฤทธตอระบบประสาทสวนกลาง (CNS) ตองสามารถแพรกระจายเขาไปในสมองจงจะออกฤทธได

สมอง หนก 2% ของน าหนกตว มการไหลเวยนเลอดจากหวใจ 20%

Blood-brain barrier – กลมเสนเลอดฝอยในสมอง ท าหนาทปองกนสารตางๆจากเลอดผานเขาไปท าอนตรายเซลลประสาท

ยาทผาน Blood-brain barrier แลว จงไปออกฤทธเพมหรอลดปรมาณของสารสอประสาทเปาหมาย ดวยกลไกจ าเพาะของยานน

9

สารสอประสาททมความเกยวของกบการออกฤทธของยา

DopamineSerotoninNoradrenaline/NorepinephrineAcetylcholineGamma aminobutyric acid (GABA)

10

พยาบาลตองท าความเขาใจ

กลไกการออกฤทธของยาผลการรกษา

อาการขางเคยง อาการทไมพงประสงควธการปองกนและบรรเทาความไมสขสบายจาก

อาการขางเคยงวธการปฏบตเมอพบวาผ ปวยมภาวะเสยงตอการ

เกดอนตรายจากผลขางเคยงของยา

การบ าบดดวยยา (PSYCHO-PHARMACOLOGICAL THERAPY)

จตเภสชบ าบด หมายถง การรกษาดวยยาทออกฤทธตอสมองและระบบประสาท

1. ยาตานอาการโรคจต (Antipsychotic Drugs/Major Tranquilizers)

2.ยาแกฤทธขางเคยงของยาทางจตเวช(Anticholinergic/ Antiparkinson Drugs)3.ยาคลายกงวล (Antianxiety Drugs/Minor Tranquilizers)4.ยาตานอารมณเศรา (Antidepressant Drugs)5.ยาควบคมอารมณ (Mood-Stabilizing Drugs)1. 6.ยารกษาอาการชก (Anticonvulsant Drugs)

12

1.ยาตานอาการโรคจต (ANTIPSYCHOTIC DRUGS/MAJOR TRANQUILIZERS)

เปนยาทชวยลดอาการทางจตโดยตรง นยมใชในผปวยจตเภท ผปวยคลมคลง ผปวยหวาดระแวง ผปวยมอาการสมองเสอม รวมถงผทอยในภาวะไมสามารถตดตอสอสารได มความคดสบสน มอาการหลงผด ประสาทหลอน

ออกฤทธยบยงการท างานของ dopamine ท าใหการเปลยนแปลงทางเคมของสมองเปนปกต

13

ยาตานอาการโรคจต

(ANTIPSYCHOTIC DRUG)แบงเปน 2 กลม

- กลมดงเดม(TypicalหรอConventional Antipsychotic Drug) เปน Dopamine antagonist เชน Chlopromazine(CPZ), Haloperidol, Largactil, Thioridazine, Melleril, Perphenazine รกษาอาการทางบวกไดดกวา แต S/E มาก(EPS)

- กลมใหม (Atypical Antipsychotic Drug) เชนClozapine,

Olanzapine, Risperidone รกษาไดดทงอาการทางบวก/ลบ ราคาแพงกวา แต S/E นอยกวา•ยาฉดออกฤทธนาน 1 เดอน แตมผลขางเคยงมากกวายากน

14

ยาตานอาการโรคจต ขอบงใช : รกษาและปองกนอาการหลงผด ประสาทหลอน คลมคลง ดราย

กลไกการออกฤทธ : ลดระดบ Dopamine โดยการปดกนตวรบ Dopamine (Post-synaptic

Receptors) ในสมอง

ขอควรระวง ควรลดขนาดยาในผทมปญหาเรองตบ หรอผสงอาย

15

BRAIN DOPAMINERGIC TRACTS

1

2

3

4

6 Lateral hypothalamus5 CTZ

SIMPLIFY NEUROCIRCUITRY OF DOPAMINE IN SCHIZOPHRENIA

DA

Mesolimbic pathwayHyperdopaminergia

D2

Positive symptoms

DA

Mesocortical pathwayHypodopaminergia

D1

Negative symptoms

Cognitive symptomsAffective symptoms

Limbic PFCx

Minimal efficacy with regard to positive

symptoms in 20-30% of patients

Much weaker effect on negative symptoms than

positive symptoms

Significant parkinsonian symptoms and

anticholinergic effects (poor compliance and

potentially disabling)

Tardive dyskinesia in a minimum of 20% of

patients who receive chronic neuroleptic

treatment.

At least as effective as typical neuroleptics with

regard to positive symptoms

More effective than typical agents with regard to

negative symptoms

Much lower incidence of parkinsonian symptoms

and anticholinergic effects than typical agents

TD does occur but at much lower incidence

Elevated risk of metabolic side effects

ANTIPSYCHOTIC DRUGS: DEVELOPMENT TIMELINE

ยากลม Antipsychotic

Traditional Antipsychotic drugsAtypical Antipsychotic drugs

กลไกการออกฤทธ

1. กลมดงเดม(TypicalหรอConventional

Antipsychotic Drug) เปน Dopamine

antagonist (DA) ชวยควบคมอาการทางจตโดยการปดกนการสงกลบ ของ dopamine receptor ท basal

ganglia,hypothalamus,limbic system,brain stem,medulla ท าใหอาการทางบวกของโรคจตเภทดขน

20

กลไกการออกฤทธ

2.ยากลมใหม (Atypical Antipsychotic Drug หรอ Serotonin - dopamine antagonist (SDA) จะปดกน dopamine และ serotonin receptors ท าใหอาการทางบวกและอาการทางดานลบของโรคจตเภทดขน

21

Atypical antipsychotic drugs

เปนยากลมใหม ท าใหเกด EPS นอย

– clozapine(clozaril)

– risperidone(risperidol)

– olanzapine(zyprexa)

– quetiapine(seroquel)

– ziprazidone(zeldoxเขมละ 5,000 บาท)

ANTIPSYCHOTIC DRUGSกลม PHENOTHIAZINES

Chlorpromazine (Largactil, Matzine,CPZ ): ผปวยโรคจตทมอาการคลมคลงทกชนด เชน schizophrenia, mania

Thioridazine (Melleril): ~ Chlorpromazine อาการขางเคยงนอยกวา มผลตอระบบไหลเวยนโลหตนอยกวา

Trifluoperazine (Stelazine, Triflazine, Triplex):

Perphenazine (Trilafon,Pernazin,Perphisil): Schizophrenia, ลดอาการหลงผดและประสาทหลอน

Fluphenazine (Anatensol,Prolixin): ลดอาการหลงผดและประสาทหลอน

Fluphenazine deconoate Z ( Prolixin D )

23

กลม THIOXANTHENES เชน

Thiothixene (Navane): ผปวยโรคจตทแยกตวเอง เคลอนไหวนอย ไมไดผลในรายคลมคลง กลมButyrophenones เชน

Haloperidol (Haldol, Halop): ควบคมอาการตนเตน กาวราว ประสาทหลอน หลงผด เชน ผปวยSchizophrenia ทมอาการกาวราว

24

การแบงยาตานโรคจต ตามPOTENCY

1. ยากลมPotency สง ไดแก Haloperidol

,Trifluopererazine ,fluphenazine bromperidol ยากลมนท าใหเกด EPS ไดมาก ในขณะทอาการ anticholinergic อาการงวง และ postural hypotensionต าพบไดนอย

2. ยากลมPotency ต า ไดแก Chlorpromazine

Thioridazine ยากลมนท าใหเกด EPS ไดนอย ในขณะทอาการ anticholinergic อาการงวง และ postural hypotensionไดมาก

25

การแบงยาตานโรคจต ตามPOTENCY

3. ยากลมPotency ปานกลาง ไดแก Perphenazine

ยากลมนท าใหเกดอาการขางเคยงดงกลาวอยในระดบปานกลาง

26

ขนาดในการรกษา

ชอยา ขนาดในการรกษา ( mg/day)

potency

ยากน Chlorpromazine

Thioridazine

Haloperidol

Trifluopererazine

Perphenazine

200-600

200-600

5-20

5-30

8-64

ต าต าสงสงกลาง

ยาฉด Fluphenazine deconate 12.5-100q 2-4 wk.

สง

ยาฉด Haloperidol deconate 50-300q 2-4 wk.

สง

ยาตานอาการโรคจต (ANTIPSYCHOTIC DRUGS/MAJOR TRANQUILIZERS)

ระยะเวลาใหยารกษาโรคจต 3 สปดาห อาการดขน maintenance dose

ใหยาเปนเวลานาน อาจหยดยาไดเปนระยะๆ แตไมเกน 6 เดอน

28

ฤทธขางเคยง

เกดExtrapyramidal symptoms หรอ EPS ซงแบงลกษณะอาการออกไดหลายรปแบบคอ

– Parkinson-like symptoms : มกเกดจากยารกษาโรคจตท าให

ระดบ dopamine ลดลงเกดความไมสมดลกบระดบ acetylcholine(Ach)

ท าให มอสน เดนไมแกวงแขนเหมอนหนยนต กาวขาไดล าบากจาก

กลามเนอเกรง กลนน าลายไมลงท าใหเหนน าลายเตมปาก มอาการหนา

ตาย (poker face)

อาการขางเคยงของยา ANTIPSYCHOTIC

Extrapyramidal symptoms (EPS) ท าใหเกดความผดปกตทางการเคลอนไหว ดงน

Parkinsonian like syndrome เชน การเคลอนไหวชา เดนลากขา หนาเฉยเมย แสดงความรสกเหมอนใสหนากาก (mask-like face) มอสน Acute Dystoniaมการเกรงตวของกลามเนอลายบรเวณศรษะและคอ คอบดบดไปขางใดขางหนง หรอล าตวบดไปดานขาง กลามเนอหนากระตก ตาลอยขนขางบน Akathisia กระวนกระวาย นงไมตด ผดลกผดนง เคลอนไหวตลอดเวลา มอและแขนสน Tardive dyskinesia (TD) จะเกดหลงจากผ ปวยไดยารกษาโรคจตเปนป มการขยบของกลามเนอบรเวณปาก ลน ใบหนา ปากเคลอนไหวอยตลอดเวลา ดดรมฝปาก มการขยบของขากรรไกรทงสองขาง

30

ACUTE DYSTONIA

อาการขางเคยงของยา ANTIPSYCHOTIC

Neuroleptic malignant syndrome (NMS) มอาการกลามเนอแขงเกรงรวมกบอณหภมในรางกายสง หวใจเตนเรว เหงอแตก ความดนโลหตไมสม าเสมอ ระดบความรสกตวลดลง และอาจเสยชวตไดAnticholinergic side effect จะท าใหมผลตอระบบประสาทอตโนมต โดยมอาการดงน ปากแหง คอแหง ทองผก ปสสาวะล าบาก มานตาขยาย ตาพรา มองเหนไมชดAdrenergic side effects ผ ปวยมความดนตก เมอเปลยนอรยาบถ (Orthostatic hypotension )ท าใหผ ปวยมอาการเวยนศรษะและหนามดมฤทธตอตอมไรทอ (Endocrine effect) ท าใหมการหลงน านม ประจ าเดอนผดปกต ความตองการทางเพศลดลง ในเพศชายอาจจะม impotence

32

อาการขางเคยงของยา ANTIPSYCHOTIC

มผลตอผวหนง (Skin reaction) อาจจะมลมพษหรอผวหนงอกเสบ ผวหนงไวตอแสงแดด ผวหนงอาจจะไหมเมอถกแสงแดดหรอสผวอาจจะเปลยนไปโดยเฉพาะในสวนทถกแสงแดดมผลตอตบท าใหเกดดซานได น าหนกตวเพม ( Weight gain )ฤทธตอระบบการสรางเมดโลหต จ านวนเมดเลอดขาวนอยกวาปกต (Clozapine-induced agranulocytosis) ผ ปวยจะมอาการตดเชองาย เจบคอ มไข

33

อาการขางเคยงของยา ANTIPSYCHOTIC

ความตานทานตออาการชกลดลง (Effects on

seizures threshold) ผ ปวยจะมอาการชกงายขน ในผ ปวยทมประวตเปนโรคลมชกผลตอตา (ocular effect) มการเปลยนสทเลนสลกตาและท retina ท าใหตาพรามองเหนไมชด พบในรายทไดรบการรกษาเปนเวลานาน

34

Past Areas of

Concern

Current Medical Realities

SHIFT IN RISK PERCEPTION

OF ANTIPSYCHOTICS

SedationWeight Gain

InsulinResistance

CHD

Hyper-lipidemia

Weight Gain

Diabetes

Prolactin

Insulin

Resistance

Sedation

Hyperlipidemia

Coronary Heart

Disease

Tardive

Dyskinesia

TD

Prolactin

บทบาทพยาบาลในการใหยา

1. ผปวยทไดรบการรกษาดวยยารกษาโรคจต จ าเปนตองวดความดนโลหตกอนและหลงใหยา โดยเฉพาะเมอใหโดยการฉด เนองจากยานมผลขางเคยงท าใหความดนโลหตตกเมอเปลยนอรยาบถ และควรมการทดสอบทางหองปฏบตการ เกยวกบการท าหนาทของตบและ blood count

1. ถาผปวยไดยาวนละครง ควรใหยา 1-2 ชวโมงกอนนอน เพอสงเสรมการนอนหลบของผปวย และท าใหผลขางเคยงของยา รบกวนผปวยไดนอยในขณะหลบ

2. ถาผปวยไมใหความรวมมอในการรบประทานยา ควรใหการฉดเขากลาม

36

บทบาทพยาบาลในการใหยา

4. อยาฉดยาทาง subcutaneous เพราะอาจท าใหเนอเยอเกดความระคายเคอง ควรฉดเขากลามเนอ

5. หลกเลยงการสมผสยาน าทเขมขนในขณะเตรยมยา อาจจะท าใหผวหนงเกดความระคายเคอง

6. ยาน าทเขมขน ควรผสมกบน าอยางนอย 60 cc. เพอปองกนเยอบในชองปากระคายเคอง

7. ยารกษาโรคจต อาจท าใหผปวยจะมอาการชกงายขน ในผปวยทมประวตเปนโรคลมชก พยาบาลตองคอยสงเกตอาการของผปวยอยางใกลชดเพอใหการชวยเหลอ

37

บทบาทพยาบาลในการใหยา

8. ผปวยทไดรบยาลดกรดในกระเพาะอาหาร ควรใหยาลดกรด 2 ชวโมงกอนรบยาโรคจต หรอใหยาลดกรดหลงจากไดรบยาโรคจต 1 ชวโมง

9. ตดตามประเมน ผลของการบ าบดอาการทางจต เชน อาการประสาทหลอน อาการผดลกผดนงดขน การเขาสงคมดขน และผลขางเคยงของยาทอาจเกดขน

38

บทบาทพยาบาลในการใหยา

10.แนะน าผปวยและครอบครวเกยวกบเรองตอไปน พยาบาลตองใหขอมลเกยวกบการวางแผนการรกษาดวยยา ขนาดของยา ระยะเวลาทผปวยไดรบยาแลวอาการจะดขน และผลขางเคยงของยาทอาจเกดขนผปวยและญาตจะเปนตองไดรบการสอนใหรายงานถงอาการขางเคยงของยาทไมปกต และหลกเลยงรบประทานยาทแพทยคนอนสงใหรบประทาน

39

บทบาทพยาบาลในการใหยา

แนะน าผปวยและครอบครวเกยวกบเรองตอไปน หลกเลยงการดมสราและยานอนหลบ ซงจะเปนสาเหตใหงวงซม และลดการตระหนกรถงอนตรายในสงแวดลอม และหลกเลยงการใชยาตวอนในระหวางไดรบการรกษาดวยยารกษาโรคจตยาอาจท าใหงวงซม ไมควรขบรถหรอท างานเกยวกบเครองจกรกลทอาจเปนอนตรายได หลกเลยงการถกแสงแดดโดยตรง ถาตองออกไปนอกบานควรใสเสอแขนยาว หรอกางรมเพอปองกนผวหนงไหมอยาเพมหรอลดขนาดยาเอง ควรปรกษาแพทย 40

บทบาทพยาบาลในการใหยา

สอนผปวยและครอบครวเกยวกบเรองตอไปน หลกเลยงรบประทานยาลดกรด ในระหวางไดรบยารกษาโรคจต เพราะอาจท าใหลดการดดซมยารกษาโรคจตอาการเวยนศรษะ สามารถเกดขนได ใหระวงเวลาเดน หรอเคลอนไหว หรอใหระวงการลกขนจากทานอนเปนทานง หรอจากทานงเปนทายน ใหคอยๆท าชาๆ เพอปองกนอาการเวยนศรษะ ท าใหเกดการพลดตกหกลม หรอการไดรบบาดเจบแนะน าผ ปวยบวนปาก จบน าบอยๆ และดแลความสะอาดปากและฟนเพอลดความเสยง การตดเชอในชองปาก

41

2.ยาแกฤทธขางเคยงของยาทางจตเวช(ANTICHOLINERGIC/ ANTIPARKINSON DRUGS)

อาการขางเคยงจาก Antipsychotic drug Parkinsonism ตวแขง ลนแขง น าลายไหล

ใชแกอาการ Extrapyramidal ทเกดจากการใหยา Antipsychotic ลดการหลงน าลาย อาการสน (tremors)

Benztropine (Cogentin), Trihexyphenidyl (Artane, Aca, Benzhexol, Benz), Diphenhydramine (Benadryl)

42

อาการขางเคยง

ปากแหง คอแหง ตาพรามว

ตวรอน ผวหนงบรเวณหนาและคอรอน แดง

คลนไส เวยนศรษะ งวงซม ออนเพลย

สบสน ไมรวนเวลาและสถานท (ผสงอาย)

ความดนโลหตต ากะทนหนเมอเปลยนอรยาบถ

43

3.MINOR TRANSQUILIZERSAntianxiety and hypnotic drugs

3. ยาคลายกงวล (ANTIANXIETY/MINOR TRANQUILIZERS)

มฤทธท าใหประสาทสงบ

ลดความวตกกงวล Generalized anxiety disorder ความกระวนกระวาย ลดอาการตนเตน เครยด รกษาโรคประสาท (Neurotic disorder) จตสรรแปรปรวน ผปวยหยดสรา ยาเสพตด ลมชก

ผปวยทอาการไมรนแรง nonphamacologic therapy เชน การใหค าปรกษาและใหก าลงใจ จตบ าบด

45

2 ประเภทยาคลายกงวล (ANTIANXIETY/MINOR TRANQUILIZERS)

BenzodiazepinesNonbenzodiazepines

46

ชนดของยาและการออกฤทธ

diazepam : ละลายในไขมนไดด ออกฤทธเรว ระยะสน

alprazolam, chlordiazepoxide, domicum : ปานกลาง

lorazepam : ออกฤทธชา ระยะยาว

กลไกการออกฤทธกดการท างานของCNSรวมทงlimbic system,

thalamus,

hypothalamus,

reticular activating

system

โดยจบกบ GABAa receptor

ท าให chloride ion channel

เปดรบเอา Cl- เขาสเซลล จากนนเซลลจะอยในภาวะ hyperpolarization ท าใหถกกระตนไดยาก รบรสงเราทเขามาลดลง

กลไกการออกฤทธสงผลใหผปวยรสกผอนคลายมากขน BZP สามารถละลายไดดในไขมน จงผาน Blood brain barrier

ได ท าใหดดซมเขาสสมองและออกฤทธไดเรว

ACTION PROFILES OF BENZODIAZEPINES

Relief of anxiety

Anticonvulsant Sedationaction Induction of sleep

Muscle relaxation

Ansseau, M., Doumont, A., Diricq, S.: Methodology required to show clinical differences

between benzodiazepines. Curr Med Res Opin 8, Suppl. 4, 108-114 (1984). (Except

<Dormicum> and <Dalmadorm>)

BENZODIAZEPINES

รกษาอาการวตกกงวลและความผดปกตของการนอนหลบ

ออกฤทธทระบบประสาทสวน Neurotransmitter ทชอ GABA (กดการท างานของระบบประสาทสวนกลาง)

ดดซมในกระเพาะอาหาร

ฤทธนาน 3-4 ชม.ถง 24-72 ชม.

ขอควรระวง งวงนอน เดนเซ (Ataxia) อารมณหงดหงดงาย ตดยา คลนไสอาเจยน ปวดศรษะ มนงง เศรา เมอย

51

BENZODIAZEPINES

Chlordiazepine (Librium): ฤทธคลายกงวล ลดความกระวนกระวายและกาวราว ผปวยโรคประสาทชนดตางๆทมความวตกกงวล

Diazepam (Valium): ~ Chlordiazepine ฤทธคลายกลามเนอสงกวา วตกกงวล + ปวดศรษะ ปวดตนคอ ปวดหลง

Medazepam (Nobrium): ภาวะกงวลและตงเครยดLorazepam (Ativan): ผปวยฝายกายทมปญหาทางอารมณและ

จตใจ ผปวยทมอาการวตกกงวลรวมกบอารมณซมเศรา อาการนอนไมหลบและวตกกงวลดขน ความกาวราวลดลง

52

การเลอกใชยา BENZODIAZEPINES

ตองการผลรวดเรว เลอกใช diazepam, clorazepate, alprazolam

ผปวยสงอาย lorazepam, oxazepam

การใชยาขนาดสงตดตอกนนานกวา 4 wk.

ท าใหตดยาไดงาย ถาหยดทนทจะม withdrawal effect เชน วตกกงวล หงดหงด นอนไมหลบ ถาเปนรนแรงมาก อาจชกได ดงนนตองคอยๆลดขนาดยาลง

53

NONBENZODIAZEPINES

ลดความวตกกงวล ท าใหนอนหลบ

ปจจบนไมนยมใช

ขอควรระวง งวงนอน ตดยา ฤทธยาตกคาง (งวงนอน ไมสดชน) กระวนกระวายสง (ขาดยา)

Barbiturate, Meprobamate, Alcohol, Choralhydrate

54

ฤทธขางเคยง

ตอระบบ CNS ผปวยอาจงวงซม กลามเนอออนแรงและการท างานไมประสานกน reflexลดลง สบสน ซมเศรา ปวดศรษะ ขาดความยบย งชงใจคลายกบการดมสรา ครนเครง ตนเตน การตดสนใจบกพรอง จนกระทงอาจหมดสตได หรอเกด paradoxical excitement คอมพฤตกรรมวนวาย อาละวาด โดยเฉพาะในผสงอายหรอผทมอาการทางสมอง

ฤทธขางเคยง

ตอระบบ PNS ผปวยอาจทองผก เหนภาพซอน ความดนโลหตต า กลนอจจาระปสสาวะไมอย

นอกจากนยงอาจเกดอาการพงยา(drug dependence) ขาดยา (withdrawal) เมอหยดยากะทนหน อาจท าใหชกอยางรนแรง วตกกงวล นอนไมหลบ สน เหงอแตก ทองไสปนปวน สบสน และหากใชเปนเวลานานอาจท าใหดอยา(tolerance)ได

การพยาบาล

มกเกดพษเมอใชรวมกบยาชนดอน(drug overdose) โดยจะท าใหมอาการงวงซม สบสน reflex ลดลง ความดนโลหตต า ชวยเหลอไดดวยการลางทอง ใหผงถาน(activated

charcoal) และตดตามประเมนสญญาณชพอยางใกลชด การใชยาในผปวยตงครรภ 3 เดอนแรก อาจท าใหทารกปากแหวง

เพดานโหวได และพบวาBZPสามารถผานทางน านมไดจงไมควรใหยาหญงใหนมบตร

การพยาบาล

การใชยาในผสงอาย ควรหลกเลยงการใชยาทมคาครงชวตยาว เชน diazepam, chlordiazepoxide

แนะน าผปวยใหระมดระวงการขบรถและท างานกบเครองจกรกล รวมทงอบตเหตจากความดนโลหตต า

หลกเลยงการใชยารวมกบยาชนดอนเชน alcohol, TCAs,

opioids, MAOIs, antipsychotic, antihistamine ดงนนพยาบาลควรอธบายใหผปวยและญาตทราบขอควรระวงนดวย

บทบาทพยาบาลในการใหยา

1. ถาผ ปวยไดยาคลายกงวลวนละครง ควรใหยากอนนอน เพอสงเสรมการนอนหลบของผ ปวยใหดขน และผลขางเคยงจะลดลง และจดใหผ ปวยท ากจกรรมตางๆในเวลากลางวน

2. ถาเปนยาฉด ควรฉดเขากลามเนอใหลก และคอยๆเดนยาอยางชาๆ เพราะยาอาจท าใหเนอเยอเกดความระคายเคอง และท าใหเกดอาการปวดตรงต าแหนงทฉดยา

59

บทบาทพยาบาลในการใหยา

3. สงเกตประสทธภาพของการบ าบดวาผ ปวยมอาการดขนอยางไร

4. สงเกตผลขางเคยงของยาทเกดขน เชน อาการงวงนอนมาก ความดนโลหตต า ปวดตรงต าแหนงทฉดยา ผวหนงเปนผน และอาการ paradox excitement เชน ทาทไมเปนมตร สบสนมการเคลอนไหวมากกวา

60

บทบาทพยาบาลในการใหยา

5. ใหค าแนะน าผ ปวยและครอบครว ดงน พยาบาลตองบอกผลขางเคยงของยาทอาจเกดขนและวธการแกไขหลกเลยงการดมสรารวมกบยาคลายกงวล เพราะสราจะเพมการกดประสาทเปนสาเหตใหผ ปวยเสยชวต ยาอาจท าใหงวงซม ไมควรขบรถหรอท างานเกยวกบเครองจกรกลทอาจเปนอนตรายได ใหผ ปวยหลกเลยงเครองดมทมคาเฟอนมาก เพราะท าใหไปลดฤทธของยาทท าใหนอนหลบหลกเลยงการใชยานบอยๆ เพอปองกนการเสพตด

61

4.ยาตานอาการซมเศรา (ANTIDEPRESSANT DRUGS)

ความเชอทางสรรวทยา เชอวาผทเปนโรคเศรา เกดจากการขาด Norepinephrine หรอขาด Serotonin ซมเศรา

ออกฤทธยบยง reuptake ของ Norepinephrine และ/หรอ Serotonin กลบเขาส presynaptic neuron ปรมาณ Norepinephrine และ/หรอ Serotonin เพมขน อารมณดขน

62

ยาตานอาการซมเศรา (ANTIDEPRESSANT DRUGS) 4 กลม

กลมดงเดม (Conventional antidepressants)

Tricyclic Antidepressant (TCAs) i.e. amitriptyline, imipramineMonoamine Oxidase Inhibitors (MAOIs)

รนทสอง (second generation antidepressants)

Selective serotonin reuptake inhibitors (SSRIs)Bicyclick antidepressants

รนใหมอนๆ ไดแก tianeptine, nefazodone ยาระงบอาการคลมคลงสลบเศรา (antimanic-depressive disorder)

63

TRICYCLIC ANTIDEPRESSANT (TCAS)รกษาอาการซมเศรา นอนไมหลบ เบออาหาร ขาดสมาธ รสกไรคา

ออกฤทธ เพมระดบของ Norepinephrine และ Serotonin อาการเศราลดลง

นยมใชในผปวยโรคเศรา เดกปสสาวะรดทนอน (enuresis) Chronic pain, Phobia, Agoraphobia, Panic, Obsessive-Compulsive

64

TRICYCLIC ANTIDEPRESSANT (TCAS)

Amitriptyline (Tryptanol/Tripta) ใชแพรหลายทสด ในผปวยเศรา ทมความวตกกงวล กระวนกระวาย หงดหงด หรออารมณเศราทถกบดบงดวยอาการทางกาย เชน ใจสน หนามด เวยนหว

Imipramine (Tofranil) ภาวะเศราใน manic depressive วตกกงวลสง ปสสาวะรดทนอนในเดก

Nortryptiline (Nortrilen) อารมณเศรา หามใชในรายเศราทมอาการกระวนกระวาย

Desipramine (Norpramin)Doxepin (Sinequan)

65

TRICYCLIC ANTIDEPRESSANT (TCAS)

1-2 wk. อาการจะดขน

1-3 mo. อาการจะเปนปกต ลดยา maintenance dose ระยะเวลาใหยา 6-12 mo./หลายป

66

SELECTIVE SEROTONIN REUPTAKE INHIBITORS (SSRIS)

Fluvoxamine (Feverin), Fluoxetine (Prozac), Paroxetine (Seroxat), Citalopram (Cipram), Sertraline (Zoloft)

มฤทธขางเคยงต า ไดแก ไมมฤทธ anticholinergic ฤทธงวงซมต า

ใชไดปลอดภยในผปวยสงอายหรอมโรคทางกาย และไมท าใหน าหนกเพมมากเหมอนกลม

tricyclic

67

การเลอกใชยาตานซมเศรา

1. ประเภทของยา2. ความเรวในการออกฤทธของยา3. ระดบความรนแรงของอาการซมเศรา4. อายและสขภาพของผปวย

68

บทบาทพยาบาลในการใหยา

ผลขางเคยงทเกดไดกบยาตานอาการซมเศราทกกลม ไดแก

1.1 ปากแหง แนะน าใหผปวยอมกอนน าแขง หรอจบน าบอยๆ

1.2 งวงซม แพทยอาจจะใหเปนยากอนนอนและแนะน าผปวย ไมควรขบรถหรอท างานเกยวกบเครองจกรกลทอาจเปนอนตรายได

1.3 คลนไส ใหผปวยรบประทานยาพรอมอาหาร เพอลดอาการระคายเคองของกระเพาะอาหาร

69

ผลขางเคยงทเกดไดกบยากลม TCAS

2.1 ตาพรา ใหความมนใจกบผปวยวาอาการจะหายไป หลงจากไดรบยา 2-3 สปดาห แนะน าผปวยอยาขบรถจนกวาอาการตาพราจะดขน ระวงการพลดตก - ทองผก แนะน าใหรบประทานอาหารทมกากใย ดมน าเพมขนถาไมมขอหาม และกระตนใหผปวยออกก าลงกาย

ปสสาวะล าบาก แนะน าผ ปวยใหรายงานแพทย เมอปสสาวะล าบาก จดบนทกน าดมและปสสาวะเพอดความสมดลของน า หาวธทจะท าใหปสสาสะไดเอง เชน เปดกอกน าในหองน าขณะทผ ปวยเขาไปปสสาวะ หรอเอาผาเยนวางททองนอย

ความดนโลหตตก เมอเปลยนอรยาบถ สามารถเกดขนได ใหระวงเวลาเดน หรอเคลอนไหว หรอใหระวงการลกขนจากทานอนเปนทานง หรอจากทานงเปนทายน ใหคอยๆท าชาๆ เพอปองกนอาการเวยนศรษะ ท าใหเกดการพลดตกหกลม

ผปวยจะมอาการชกงายขน ในผ ปวยทมประวตเปนโรคลมชก ใหสงเกตผ ปวยอยางใกลชด

70

บทบาทพยาบาลในการใหยา

น าหนกตวเพม ( Weight gain ) แนะน าผ ปวยเรองการรบประทานอาหารและใหออกก าลงกาย

ผลขางเคยงทเกดไดกบยากลม SSRIs

3.1 นอนไมหลบ แนะน าใหรบประทานยาในตอนเชา หลกเลยงอาหารและเครองดมทมคาเฟอน สอนเทคนคคลายเครยดใหผปวยใชกอนนอน

ปวดศรษะ รายงานใหแพทยทราบ น าหนกตวลด ใหรบประทานอาหารใหเพยงพอกบความตองการของรางกาย

71

บทบาทพยาบาลในการใหยา

ความผดปกตทางเพศ ใหผปวยพดถงความรสก ความตองการทางเพศลดลง รายงานแพทยทราบเพอให

การชวยเหลอSerotonin syndrome เกดจากการม Serotonin activity มากเกนไป ท าใหมอาการคลนไสอาเจยน ทองเสย ปวดทอง ความดนโลหตไมสม าเสมอ (อาจจะสงหรอต า) เดนเซ สบสน กระวนกระวาย สน อณหภมในรางกายสงขน หวใจเตนเรว อาจหมดสตได

72

บทบาทพยาบาลในการใหยา

ผลขางเคยงอนๆ

มความผดปกตในการท าหนาทของตบ พยาบาลตองตระหนกรถงการท าหนาทของตบผดปกต เชน คลนไส ผปวยบนเกยวกบระบบยอยอาหารและ อาการตาเหลอง ตวเหลอง

73

ยาควบคมอารมณ(MOOD-STABILIZING DRUGS)

รกษาภาวะคลมคลง Manic phase ในผปวย Bipolar disorder, Aggressive และผปวยทไมสามารถควบคมตนเองได

รกษาผปวยโรค Mania, Schizophrenia affective disorder

Obsessive-compulsive disorder (OCD)

Antisocial behavior

มคณสมบตปองกนการกลบเปนซ าของโรค (Recurrence) ดวย

74

ยาควบคมอารมณ (MOOD-STABILIZING DRUGS)

ยาในกลมนไดแก Lithium Carbonate และยาในกลมกนชก Carbamazepine

Acute mania Lithium + Haloperidol

Lithium + Lorazepam

75

5.ยาควบคมอารมณ (MOOD-STABILIZING DRUGS)

ลดการกระตนของเซลลประสาทและการเกบกลบของสารสอประสาท

ระดบของ norepinephrine ในระบบประสาทสวนกลางลดลง

อาการขางเคยง คลนไสอาเจยน ทองเดน เหงอออกมาก ปวดทอง มอสน มอ-เทา บวมหนาบวม

หามใชในผปวยโรคหวใจ โรคไต และโรค Hypothyroid

76

MOOD STABILIZER: LITHIUM

การรกษาดวย Lithium ตรวจรางกาย ตรวจทางหองปฏบตการ (electrolyte, CBC, T4, TSH, BUN, Cr) ตรวจคลนหวใจ ตรวจการท างานของไต

ปกต ระดบ Lithium ใน plasma 0.5-1.5 mEq/L ถา > 2 mEq/Lเกดพษรนแรง อาการขางเคยง กระหายน า เบออาหาร คลนไส อาเจยน ปสสาวะมาก ออนเพลย มอสน ทองเดน เหงอออกมาก ปวดทอง กลามเนอออนแรง

อาการพษ ทองเดน เดนเซ ตาพรา พดไมชด งวงซม สบสน เพอ ชก หมดสตหวใจหยดเตน ตาย

77

บทบาทพยาบาลในการใหยา

การซกประวตถงโรคประจ าตว และการตรวจรางกาย (BP, Hct, Hb, WBC, Bl. dif., BUN, Cr, electrolyte, U/A, serum thyroid function, EKG, serum lithium)

ใหก าลงใจสงเกตอาการขางเคยง หรอ อาการพษใหความรกบผปวยถงอาการพษ อธบายถงสาเหตการตองเจาะเลอดบอยๆเตอนหามหยดรบประทานยาเองแนะน าออกก าลงกาย รบประทานอาหารใหพอเหมาะ

78

การใหความรกบผปวย

ใหรบประทานยาระหวางมออาหารหรอหลงอาหารทนทเพอลดอาการคลนไสอาเจยน

ควรไดรบน าและเกลอโซเดยมอยางเพยงพอ ไมควรงดอาหารเคม เพราะเกลอมผลตออาการขางเคยงของยา

หลกเลยงการดมชา กาแฟ เครองดมทมคาเฟอน

หามเดนกลางแดด ออกก าลงกายในสภาพอากาศรอนจด หรอ ออกก าลงกายมากๆ

รบประทานยาอยางตอเนอง

79

MOOD STABILIZER: กลมยากนชก

ในการรกษาโรคอารมณแปรปรวน พบวามผปวยจ านวนหนงทไมคอยตอบสนองตอการรกษาดวย ลเทยม ตอมาพบวา การใชยากนชกหรอลเทยมรวมกบยากนชกไดผลดในผปวยเหลาน

Carbamazepine (Tegretal), Valproate (Depakine)

80

6.ยารกษาอาการชก (ANTICONVULSANT DRUGS)

มกใชควบกบยานอนหลบรกษาอาการถอนยาในผปวยตดสารเสพตด ปองกนการชก อาจใชรกษาพวกทมอาการทางสมอง อบตเหตทางสมอง และโรคลมชก

Valproic acid (Depakine), Phenytoin (Dilantin), Clonazepam (Klonopin), Primidone (Mysoline), Carbamazepine (Tegretal), Ethosuximide (Zarontin)

81

ยารกษาอาการชก (ANTICONVULSANT DRUGS)

ขอควรระวง

ผปวยโรคตบ โรคไต โรคไขกระดก มารดาในระยะใหนมบตรควรตรวจและควบคมระบบหลอดเลอดสงเกตอาการทเกยวกบฤทธของยา

82

SODIUM VALPROATE ACID(DEPAKINE ,VALPROATE ,VALPARIN)

เปนยาในกลมกนชก ทไดผลในการปรบอารมณใหคงท สามารถน ามาใชรกษาโรคอารมณแปรปรวนแบบสองขว หรอในผปวยโรคจตทมพฤตกรรมกาวราวรนแรง ( Agrgressive behavior)

83

High Alert Drug

SODIUM VALPROATE ACID(DEPAKINE ,VALPROATE ,VALPARIN)อาการขางเคยงทพบบอย ไดแก

อาการทางระบบทางเดนอาหาร เชน คลนไส อาเจยน เบออาหาร แนนทอง ทองเสย

งวงซม พบไดบอยในชวงแรกมอสนน าหนกเพม หรอผมรวง (มกเปนชวคราว)

84

SODIUM VALPROATE ACID(DEPAKINE ,VALPROATE ,VALPARIN)

อาการขางเคยงทอาจเปนอนตราย เชน ผนคน , ตวตาเหลอง , ปวดทอง, คลนไส/อาเจยน , เปนจ าเขยว/เลอดออกงาย

หากพบอาการตว ตาเหลอง เปนจ าเขยว/เลอดออกงาย แนะน าใหหยดยาและไปพบแพทยกอนนด

หากพบวาผปวยตงครรภโดยเฉพาะในระยะไตรมาสแรก แนะน าใหหยดยาทนทและมาพบแพทยกอนนดเพอพจารณาปรบแผนการรกษา

การใหค าแนะน าหากผปวยหญงวางแผนทจะมบตร แนะน าใหปรกษาแพทยกอน

85

CARBAMAZEPINE(TEGRETAL ,CARBAZENE)

เปนยากนชกทน ามาใชรกษาโรคอารมณแปรปรวน หรอในโรคจตทมพฤตกรรมกาวราวรนแรง

อาการขางเคยงทพบบอย ไดแก

อาการคลนไส อาเจยน พบไดในชวงแรกของการรกษา

งวงซม เดนเซ หรอเหนภาพซอน สมพนธกบขนาดยาทสง

อาการสบสนในผปวยสงอาย

อาการทเกดจากตบอกเสบ

อาการทางผวหนง ไดแก ผน โดยเฉพาะ Stevens Johnson syndrome ซงถอเปนอาการขางเคยงทมอนตรายถงชวตได

86

บทบาทพยาบาลในการใหยา

ใหยาหลงอาหารทนท

สงเกตประสทธภาพของยา

สงเกตอาการเปลยนแปลง เชน การทรงตว การพด ความสามารถในการดแลตนเอง

ดแลระมดระวงอบตเหต สอนใหผปวยดแลระมดระวงตนเอง ดมน าใหเพยงพอ

ตรวจวดความดนโลหตอยางสม าเสมอ แนะน าใหผปวยเปลยนอรยาบถชาๆ

87

สาเหตทผปวยรบประทานยาไมตอเนอง NON COMPLIANCE

ไมสขสบายจากอาการขางเคยงของยา

โรค Schizophrenia เมอหยดยาชวงแรก อาจจะรสกดขน จงท าใหผปวยคดวาหายดแลว

การรบประทานยามความหมายส าหรบผปวยวายงไมหายจากโรค จงไมยอมรบประทานยา

88

หลกการพยาบาลทใชยาเพอการบ าบดทางจต

ใหผปวยไดรบยาอยางถกตองและปลอดภย

การประเมนสภาพผปวยการวางแผนใหผปวยไดรบยาทถกตองและปลอดภยตามแผนการรกษาพยาบาล

ใหผปวยไดรบยาอยางตอเนอง

สภาพทางเศรษฐกจและสงคมความเชอและวฒนธรรมใหผปวยและครอบครวสามารถจดการกบปญหาทมาจากการใชยา

89

แนวทางการใชยาทางจตเวช

ถกโรค (right diagnosis)ถกชนด (right drug)ถกขนาด (right dose)ถกเวลา (right time, right duration)ถกทาง (right route of administration)ถกใจ (right choice for patients)ถกเงน (right for economic reason)

90

91

Benztropine(Cogentin) , Trihexyphenidyl(Artane,ACA) , Diphenhydramine(Benadryl)

ขอควรระวง-ใหยาหลงอาหารทนท

-สงเกตประสทธภาพของยาวา ลดอาการน าลายไหล สนและแพยาหรอไม

-สงเกตอาการเปลยนแปลง เชน การทรงตว การพด ความสามารถในการดแลตนเอง

-ปากแหง ตามว เดนไมตรงทาง ทองผก คลนไสอาเจยน

4.ยาควบคมอารมณ ( Mood Stabilizing Drugs)

Antimanic agents , Lithium salts ยาพวก Lithium นมกนยมใชเพอรกษาภาวะคลมคลง (Manic phase) ในผ ปวย Bipolar disorder และใชใน

พวก Schizoaffective disorder ผ ปวย Aggressive ผ ปวยทไมสามารถควบคมตนเองได

1. ระดบเฝาระวง (Serum Lithium 1.2-1.5 mEq/L)2.ระดบเปนพษปานกลาง (Serum Lithium 1.5-2.0

mEq/L) ใหผ ปวยรบประทานยาตอไปได ถา Serum Lithium

นอยกวา 2.0 mEq/L เจาะเลอด ตดตามอาการอยางใกลชด ถามากกวา2.0 mEq/L หยดยาทนท รายงาน

แพทย3. ระดบเปนพษรนแรง (Serum

Lithium 2.0-2.5 mEq/L)4. ระดบอนตราย (Serum Lithium > 2.5 mEq/L)

แนวทางการใชยาทางจตเวช

92

Benzodiazepines ใชในการรกษาอาการวตกกงวล และความผดปกตของการนอนหลบ Chlordiazepoxide(Librium) , Diazepam(Valium) , Oxazepam(Serax) , Lorazepam(Ativan) , Prazepan(Prazepine) ขอควรระวง งวงนอน เดนเซ หงดหงด ตดยา

Nonbenzodiazepines ใชในการลดความวตกกงวล และท าใหนอนหลบ ปจจบนไมนยมใช Barbiturate , Meprobamate , Alcohol และ Chloral hydrate ขอควรระวง งวงนอน ไมสดชน เกดการตดยา

การขาดยาทนททนใดอาจมอาการกระวนกระวายสง

ถงชกได

.ยารกษาอาการ ก (Anticonvulsant

Drugs)

Valproic acid(Depakene) , Phenytoin (Dilantin) , Clonazepan (Klomopin) , Primidone(Mysoline) , Carbamazepine(Tegreto) and Ethosuximide(Zarontin) ขอควรระวง -ผปวยโรคตบ ไต ไขกระดก มารดาใหนมบตร ควรมการ -ตรวจและควบคมระบบหลอดเลอด

Tricyclic Antidepressants (TCAs) โดยทวไปใชในการรกษาอาการซมเศรา อาการนอนไมหลบ อาการเบออาหาร

ลดความเหนอยลา รกษาอาการขาดสมาธแความรสกไรคา Amitriptyline(Tryptanol) , Doxepin(Sinequan) ,Imipramine(Tofranil) , Nortryptiline(Nortrilen,Aventy) , Desipramine(Norpramine) ผลขางเคยง Tremors มอาการมอสน , Drowsiness มอาการงวง ซม -ปากแหง ทองผก ความดนนยนลกตาสง ตามว มานตาขยาย อาการทางโรคหวใจ อาการสบสน มนงง อาการเหงอออก

Monoamine Oxidase Inhibitor (MAOIs) ใชไดผลดมากในการรกษาพวกอารมณเศราทเกดจาก

ความวตกกงวลเฉยบพลน ความกลวหรอผปวยทมอาการทางรางกาย ผปวยภาวะเศราจากโรคอารมณแปรปรวนแบบ Bipolar ขอควรระวง -ยานออกฤทธสงสดตองใชเวลา 2-6 week ในการกษาประสทธภาพของยานจะอยใน 3-4 week -การใชยานมากเกนไปจะเกดอาการกระสบกระสาย Selective Serotonin Reuptake Inhibitors (SSRIs)

Fluroxamine(Faverin) , Fluoxetine(Prozac) , Paroxetine(Seroxat) , Citalopram(Cipram) , Sertraline(Zoloft)

.ยารกษาอาการวตกกงวล (Antianxiety Drugs)

.ยารกษาอาการเ รา (Antidepressant Drugs)

การบ าบดรกษาดวยยาทางจตเว

DR.Thitavan SSru.ac.th

conclusion

Neurotransmitter

DA 5-HT

NE 5-HT

5-HT NE DA

Ach

GABA

Ach ≠ DA

Related mental disorder

Schizophrenia

Depression

Mania

Alzheimer’s disease

Anxiety

EPS

Testสอบหลงเรยน

1. ขอใดกลาวถกตองเกยวกบสาเหตของโรคอารมณแปรปรวน

ก) Dysthymic disorder เกดจาก Norepinephrine สง Dopamine ต า

ข) Cyclothymic disorder เกดจาก Norepinephrine ต า Dopamine สงค) Major depressive disorder เกดจาก Norepinephrine ต า Serotonin ต า

ง) Bipolar I disorder เกดจาก Norepinephrine สง, Serotonin ต า

1. ขอใดกลาวถกตองเกยวกบสาเหตของโรคอารมณแปรปรวน

ก) Dysthymic disorder เกดจาก Norepinephrine สง Dopamine ต า

ข) Cyclothymic disorder เกดจาก Norepinephrine ต า Dopamine สงค) Major depressive disorder เกดจาก Norepinephrine ต า Serotonin ต า

ง) Bipolar I disorder เกดจาก Norepinephrine สง, Serotonin ต า

1. ผปวยไดรบยาลเทยม (300) 1x4 มา 4วน ตรวจพบระดบยาในเลอด 1.9 mEq/L พยาบาลควรใหการพยาบาลอยางไร

ก) เจาะเลอดซ าข) วดสญญาณชพค) แนะน าใหดมน ามากๆง) งดยามอตอไปและรายงานแพทย

2. ผปวยไดรบยาลเทยม (300) 1x4 มา 4วน ตรวจพบระดบยาในเลอด 1.9 mEq/L พยาบาลควรใหการพยาบาลอยางไร

ก) เจาะเลอดซ าข) วดสญญาณชพค) แนะน าใหดมน ามากๆง) งดยามอตอไปและรายงานแพทย

3.ผปวยใหมไดรบยาตานอาการทางจต พยาบาลควรแนะน าอยางไร

ก) ไมควรรบประทานยารวมกบยาลดกรดข) ควรรบประทานอาหารทมเกลอและดมน ามากๆค) จ าเปนตองรบประทานยาอยางตอเนอง ไมหยดยาเองง) หลงรบประทานยาใหระวงอาการหนามดจากความดนโลหตสง

3.ผปวยใหมไดรบยาตานอาการทางจต พยาบาลควรแนะน าอยางไร

ก) ไมควรรบประทานยารวมกบยาลดกรดข) ควรรบประทานอาหารทมเกลอและดมน ามากๆค) จ าเปนตองรบประทานยาอยางตอเนอง ไมหยดยาเองง) หลงรบประทานยาใหระวงอาการหนามดจากความดนโลหตสง

4. การพยาบาลผปวยทไดรบยาลเทยม พยาบาลควร...

ก) จ ากดการรบประทานเกลอข) ตรวจปสสาวะผปวยทกสปดาหค) วดความดนโลหตกอนใหยาทกครงง) ตรวจดระดบยาในกระแสเลอดอยางสม าเสมอ

4. การพยาบาลผปวยทไดรบยาลเทยม พยาบาลควร...

ก) จ ากดการรบประทานเกลอข) ตรวจปสสาวะผปวยทกสปดาหค) วดความดนโลหตกอนใหยาทกครงง) ตรวจดระดบยาในกระแสเลอดอยางสม าเสมอ

5. ขอบงชในการใชผกยด (restraint)

กอนการพยาบาลตองผกยด (restraint)พยาบาลควรท าอยางไร...