องคกรนวตกรรม : การสรางวฒนธรรมและระบบนเวศนวตกรรม (Innovative Organization : The Set-up of Innovation

Culture and Innovation Ecosystem)

ดร.อาภารตน มหาขนธ Dr. Aparat Mahakhant

รกษาการรองผวาการวจยและพฒนา ดานพฒนาอยางยงยน Acting Deputy Governor Research and Development for Sustainable

Development สถาบนวจยวทยาศาสตรและเทคโนโลยแหงประเทศไทย (วว.)

Thailand Institute of Scientific and Technological Research (TISTR) นกศกษา วปอ. หลกสตร วปอ. รนท ๕๘

บทคดยอ

ในการพฒนาประเทศโดยสรางความสามารถในการแขงขนและการปรบตวเพอรบ การเปลยนแปลงของสถานการณโลกทเปนไปอยางรวดเรว จ าเปนตองเปลยนการท างานแบบดงเดม ขององคกรทงภาครฐและเอกชน ใหเปนองคกรนวตกรรม บทความนมวตถประสงค เพอแสดงแนวทาง การสรางวฒนธรรมนวตกรรม และระบบนเวศนวตกรรม พรอมทงปจจยสความส าเรจเพอบคคล/องคกรทตองการปรบเปลยนการด าเนนงานเปนองคกรนวตกรรม ไดทราบและใชประโยชนในการ เปนแนวทางเพอการด าเนนงานในเบองตนๆ

ค าส าคญ : องคกรนวตกรรม, วฒนธรรมนวตกรรม, ระบบนเวศนวตกรรม,ปจจยสความส าเรจ

Abstract

In order to improve Thailand’s national competitiveness and its adaptation to rapid global change, the traditional organizations of both public and private sectors are inevitable to turn to be innovative organizations. This article aims to present guidelines for developing innovation culture and ecosystem and its key success factors in transforming a traditional organization into an innovative organization. The guidelines could be used by people/organizations to support their preliminary implementation. Keywords : innovative organization, innovation culture, innovation ecosystem, key success factors

๑๑๒

บทน า

จากผลการประเมนความสามารถในการแขงขนของประเทศไทยโดย Institute for Management Development (IMD) ทพบวา มแนวโนมลดลงอยางตอเนอง รฐบาลไทยจงได ใหความส าคญในการน าวทยาศาสตร เทคโนโลย และนวตกรรม (วทน.) มาใชในการพฒนาประเทศโดยไดก าหนดใหกระทรวงวทยาศาสตรและเทคโนโลย (วท.) เปนหนวยงานภายใตการก ากบของรองนายกรฐมนตรดานเศรษฐกจและจดอยในหนวยงานกลมเพมขดความสามารถในการแขงขนของประเทศ (National Competitiveness) ตามกรอบยทธศาสตรชาต ๒๐ ป และไดมอบหมายให วท. เปนหนวยงานหลกในการด าเนนงานดานการขบเคลอนนวตกรรม (Innovation Driven) เพอใหบรรลวตถประสงคดงกลาวจงมความจ าเปนยงทจะตองปรบเปลยนการท างานขององคกรทงภาครฐ และเอกชน แบบดงเดมทไมสามารถแขงขนและปรบตวใหทนกบการเปลยนแปลงของสถานการณโลกทเกดขนอยางรวดเรวใหเปน “องคกรนวตกรรม” ซงการจะเปนองคกรนวตกรรมทสามารถปรบตว ใหพรอมรบการแขงขน และการเปลยนแปลงอยางยงยนนน องคกรแบบดงเดมตองมการสรา งวฒนธรรมนวตกรรม (Innovation Culture) และระบบนเวศนวตกรรม (Innovation Ecosystem) ใหเกดขนภายในองคกรของตนเพอน าไปสการเปนองคกรนวตกรรมอยางเตมรปแบบ

ความหมายขององคกรนวตกรรม

“องคกรนวตกรรม” มความหมายกวางทรวมถง ๑. องคกรทสรางนวตกรรม และ ๒. แนวคดในการบรหารองคกรแบบใหม ซงในทน “องคกรนวตกรรม” หมายถง องคกรทมความสามารถในการสรางหรอสนบสนนการสรางนวตกรรมซงครอบคลมทง ผลตภณฑ กระบวนการ การบรการ และการบรหารจดการ เพอสรางคณคาตอลกคา สรางความไดเปรยบในการแขงข น และความสามารถในการปรบตวใหกบองคกรไดอยางยงยน

ในทนไมไดจ ากดแค หนวยงานวจย พฒนา แตหมายรวมถง หนวยงานภาครฐและเอกชนทมแนวคดในการบรหารองคกรแบบใหม/สรางนวตกรรมไวดวย

แนวทางการสรางวฒนธรรมนวตกรรม

วฒนธรรมนวตกรรม (Innovation Culture) หมายถง วฒนธรรมทสนบสนนใหเกด การสรางสรรคสงใหมหรอนวตกรรม ไมวาจะอยในรปของผลตภณฑ กระบวนการ หรอรปแบบธรกจใหมทกอใหเกดประโยชน ซงสงใหมนอาจยงไมมมากอน หรอเปนสงทมการท าแลว แตองคกร ยงไมเคยท าการสงเสรมวฒนธรรมนวตกรรมจงเปนการสรางบรรยากาศใหบคลากรภายในองคกร ทกระดบ กลาทจะคดนอกกรอบ กลาทดลองท าสงใหมๆ และมความสนใจใฝเรยนรอยตลอดเวลาเพอใหเกดการเปลยนแปลงทเปนประโยชนตอองคกร

๑๑๓

องคกรทมการด าเนนงานดานการสงเสรมวฒนธรรมนวตกรรมเทานนจงจะสามารถพฒนาไปสการเปน “องคกรนวตกรรม” ซงเปนสงทจ าเปนมากส าหรบทกองคกรทตองการเปนผน าและอยรอดในยคแหงการเปลยนแปลงน เนองจากจะเปนองคกรนวตกรรมไดกตอเมอองคกรนน มวฒนธรรมนวตกรรมเปนองคประกอบ “การสงเสรมวฒนธรรมนวตกรรม” เปนการกระตนใหองคกรเกดการคดคนนวตกรรมอยางตอเนอง โดยตระหนกถงความส าคญของนวตกรรมและเทคโนโลย พนฐานส าคญในการเกด “ความคดสรางสรรค” อนเปนจดเรมตนในการน าไปสการเกดนวตกรรม (www.nia.or.th)

ขนตอนการสรางวฒนธรรมนวตกรรม (Innovation Culture) (สมหวงวทยาปญญานนท, ๒๕๔๘)

การสรางวฒนธรรมนวตกรรมประกอบดวยขนตอนตางๆ ดงตอไปน ๑. วเคราะหวฒนธรรม สงแวดลอม และสมรรถนะขององคกร ๒. วเคราะห และก าหนดสงขดขวางและสงสนบสนน ๓. ออกแบบวฒนธรรมนวตกรรมขององคกร การพฒนา แนวทางแกปญหาและกจกรรมน ารอง มองคประกอบดงตอไปน ๓.๑ ภาวะผน าดานนวตกรรม เรมตนจากระดบบรหาร เพอใหเกด ๓.๑.๑ การพฒนาดานความปรชาสามารถและพฤตกรรม ๓.๑.๒ การเรยนรจากประสบการณ ๓.๑.๓ กฎผน าดานกระบวนการนวตกรรม ๓.๒ การกระจายอ านาจใหพนกงาน ดวยวธท าทนท (Quick-Hits) ๓.๒.๑ ใหพนกงานสงแนวคดใหมๆ ๓.๒.๒ แนวทางการแกปญหาของธรกจ/กระบวนการด าเนนงานโดยน ามา ปฏบตจรง ๓.๓ สมรรถนะของก าลงพล ดวยวธเรยนรจากการท างาน (Action Learning) พฒนาความสามารถของพนกงาน ดวยกจกรรมแกปญหาทางธรกจ ๓.๔ ทบทวนผลลพธ และพฒนายกระดบใหสงขนในการวางแผนการด าเนนการ โดยเรมกระบวนการตงแตขอ ๑ ใหม

การสรางวฒนธรรมนวตกรรมในองคกร

เพอใหองคกรสามารถสรางสรรคนวตกรรมไดอยางยงยน การสรางวฒนธรรมนวตกรรมในองคกรมขนตอนดงตอไปน (เอกกมล เอยมศร, ๒๕๕๔) ๑. สรางความกระหาย โดยการท าใหพนกงานในองคกรมความกระหายในการสรางสรรคนวตกรรมใหมๆ ดวยการ ๑.๑ เชญบคคลทมความส าคญมาชวย "สรางแรงบนดาลใจ" สรางสรรคความรสก กระตนใหเกดการเลยนแบบความคด เพอเปนสวนหนงของการสราง “ทมนวตกร (Innovation

๑๑๔

Team)” ขนในองคกร ท าใหพนกงานเหนวาการสรางนวตกรรมเปรยบเสมอนการปนสยอดเขา จะตองเตรยมตว เตรยมใจ เตรยมความรสกทงทสมหวงและผดหวง จงตองมการวางแผน และปรบแผนอยางเหมาะสมตลอดเวลา ๑.๒ การตดตอสอสารระหวางผบงคบบญชาและผ ใตบงคบบญชา การใหอสระ ในการสอสารระหวางทมงาน การใหความเคารพซงกนและกนยอมรบความผ ดพลาดของตนเอง และของสมาชกในทมงาน ซงทงหมดจะตองกระท ากนในหองทเรยกวา “หองสรางนวตกรรมทางความคด” องคกรนวตกรรมทกแหงจะมหองน ทประกอบดวย อปกรณเกมส โตะประชมแบบทนสมย เกาอนงพกผอน สงอ านวยความสะดวกอนๆ ทจ าเปนส าหรบการสรางความคดใหมๆ ๑.๓ ทมงานตองมการเลอก "หวหนาทม" จากสมาชกในทมงานสรางนวตกรรม ๑.๔ น าขอมลของผลตภณฑ/กระบวนการ/บรการดานนวตกรรม ทจะด าเนนการมา "ประชม ปรกษา หารอ ถกเถยง" เพอหาแนวทางทเหมาะสม เชน หาจดออนของนวตกรรม วเคราะหดานตลาด ผลตภณฑ/กระบวนการ/บรการดานนวตกรรม ชองทางการจ าหนาย เทคโนโลยทใช มลคาการตลาด ๒. ก าหนดงบประมาณ ทมงานทรบผดชอบดานการคดสรางสรรคนวตกรรมตองจดท าแผนธรกจของนวตกรรมและประมาณการคาใชจายทงหมดทจะตองใชในการพฒนาตนแบบ และการทดลองใชเบองตนกบลกคาเฉพาะกลม โดยด าเนนการดงน ๒.๑ ก าหนดงบประมาณคาใชจายของโครงการเบองตน ๒.๒ ก าหนดระยะเวลาในการพฒนาตนแบบ ๒.๓ ก าหนดรปแบบการวจยและพฒนา เชน ใชความรภายในองคกร (Close Innovation) หรอตองใชความรและความรวมมอจากหนวยงานเครอขาย/หนวยงานภายนอกอนๆ (Open Innovation) ๓. คนหาเมลดพนธของความคดสรางสรรค ผบรหารระดบสง และระดบกลางตองรวมกนสรางเครองมอเพอคนหาเมลดพนธแหงความคดสรางสรรคนวตกรรมใหมๆ ทซอนอยในตวของบคคลากรในองคกรทอาจจะถกปดกนดวยกฎระเบยบทเครงครด ลาสมย ตลอดจนขอหามตางๆ เชน หามเสนอขามแผนกหรอฝายงาน รวมถง การกระท าทแสดงออกใหเหนวา ผเสนอความคดใหมๆ เปน "สงแปลกแยก" ในสายตาผบรหาร เปนตน วธการสรางเครองมอ/กระบวนการส าหรบการคนหาเมลดพนธแหงความคดสรางสรรคนวตกรรมใหมๆ ภายในองคกร มดงน ๓.๑ การสรางสายความคดนวตกรรมขนในองคกร เชน การเปดโอกาสใหพนกงานโทรมาเลาแนวคดนวตกรรมใหมๆ ใหกบเครองบนทกเทปโทรศพท เพอใหผบรหารระดบสงไดรบฟง ๓.๒ การจดประกวดความคดดานนวตกรรมขนภายในองคกร ใหรางวลแกพนกงานทกคนทไดรบการคดสรรคความคด ในแตละสาขาทตองการ ๓.๓ การกระจายขาวนวตกรรม เชน ตดตงโทรทศนในบรเวณทเปนจดพกผอน ของพนกงาน น าสารคดดานนวตกรรม หรอขาวนวตกรรมใหมๆ มากระตนพนกงานใหเกดการเลยนแบบความคดดานนวตกรรมทสรางสรรคใหกบองคกร

๑๑๕

๔. เพาะปลกสมาชกทมงานเมลดพนธ เมอองคกรสามารถคนหา/สรางทมงาน ทรบผดชอบในการคดสรางสรรคนวตกรรมไดแลว พรอมทงไดตรวจสอบแนวคดและความเปนไปได ในการผลตหรอพฒนาภายใตงบประมาณและระยะเวลาทเหมาะสม องคกรตองใหความเปนอสระ ทางความคด กระบวนการท างาน พรอมทงการสนบสนนในดานตางๆ แกทมงานพฒนาความคดสรางสรรคดานนวตกรรมจนประสบความส าเรจในทสด ๕. การปกปองขอมลดานนวตกรรม ผบรหารระดบกลาง และหวหนาทมงาน ทรบผดชอบดานการคดสรางสรรคนวตกรรมจะตองจดท าการวางแผนการปองกนความรและความลบดานการพฒนานวตกรรมซงเปนสงประดษฐทอยระหวางการพฒนา หรออยระหวางการจดทะเบยนทรพยสนทางปญญา และเมอพฒนาตนแบบไดแลว ตองพจารณาตอเนองถงชองทางการใชประโยชน หากเปนผลตภณฑกตองพจารณาถงชองทางการตลาด รวมถงชวงเวลาทเหมาะสมตอการจะน าผลตภณฑออกสตลาด ๖. สรางทมงานตนกลาดานความคดนวตกรรมทมตอไป ผบรหารระดบสง และผบรหารระดบกลาง จะตองคนหา/สราง และใหการสนบสนนกบทมงานพฒนานวตกรรมทมตอไป เพอน ามา ซงการเจรญเตบโตของนวตกรรมอยางตอเนองและมความหลากหลายในการพจารณาเพอด าเนนการผบรหารสามารถน าความคดนวตกรรมเดมทเกบไวมาพจารณาเมอองคกรมความพรอมดานเทคโนโลยเพมขน รวมถงการสรางสภาพแวดลอมดานนวตกรรมดวยการเพมพนทหรอจดสถานทใหเหมาะสม กบการสรางนวตกรรมใหมๆ ๗. ก าหนดแนวทางวตกรรม องคกรตองก าหนดทางเลอกหลายๆ แนวทางวาจะพฒนาแนวคดนวตกรรมในสาขาเดยวหรอจะขยายโดยสรางความรวมมอกบองคกรพนธมตรอนๆ เพอก าหนดแนวทางการพฒนานวตกรรม และสงเสรมจดแขงซงกนและกน องคกรทประสบความส าเรจในการพฒนานวตกรรมจนสามารถออกสตลาดได และมตวอยางความส าเรจ(Success Story) จะงายตอการสรางความรวมมอกบองคกรภายนอกเพอพฒนาการนวตกรรมรวมกน ๘. เฉลมฉลองและเกบเกยว เปนชวงเวลาของการน าเสนอผลงานดานนวตกรรม ทองคกรพฒนาขนจนสามารถน าไปสการใชประโยชน หรอออกสตลาดเพอการจ าหนายเชงพาณชย หรอประกาศผลยอดขายทเพมขนจากการจ าหนายผลตภณฑนวตกรรม ผบรหารระดบสงตองท าการมอบรางวลใหกบทมงานผคดคน และประชาสมพนธใหพนกงานในองคกรไดรบทราบโดยทวถง เปนการสรางขวญและก าลงใจใหกบทมงาน เกดตนแบบของผทประสบความส าเรจใหพนกงาน คนอนๆ ดเปนแบบอยางในการด าเนนงาน น าไปสแนวทางการสรางนวตกรรมในองคกรอยางตอเนอง จากการศกษาของบรษท Kuczmarski Innovation (KI) ซงเปนบรษททปรกษา ดานนวตกรรมทไดท าการศกษาถงคณลกษณะของบรษทนวตกรรมระดบโลกและไดประมวล แนวทางการปฏบตทเปนเลศ (Best Practices) ของบรษทเหลานนออกมาเปนขนตอนส าคญในการสรางวฒนธรรมนวตกรรมทงวธการ (How?) และผรบผดชอบ (Who?) ในแตละวธการประมวลได ดงแสดงในรปท ๑ โดยมขนตอนองคประกอบและความสมพนธในการสรางวฒนธรรมนวตกรรม ทศกษาโดยบรษทแหงนดงแสดงในรปท ๒

๑๑๖

วฒนธรรมนวตกรรมในองคกรครอบคลมถงทศนคต ความคด คณคา/ความเชอ บรรทดฐาน/พฤตกรรม ในการสรางวฒนธรรมองคกรนน ผน าจะเปนหลกในการกระตนใหพนกงาน ในองคกรเกดการสรางจนตนาการ ความคดสรางสรรคใหมๆ พรอมทงด าเนนการทกวถทางเพอใหเกดการซมซบวฒนธรรมนวตกรรมใหเปนเนอเดยวกบการด าเนนงานขององคกร ในขณะทบคลากรขององคกรจะตองเกดความรกและผกพนกบองคกร ผานกระบวนการตางๆ เชน การสอสาร การฝกอบรม ในขณะททมงานจะตองท าหนาทกระตนและสนบสนนใหเกดแรงบนดาลใจในการท างานดานนวตกรรม (แผนภาพท ๑) แผนภาพท ๑ วธการและผรบผดชอบการสรางวฒนธรรมนวตกรรมทศกษาโดยบรษท Kuczmarski Innovation (KI)

ทมา : http://www.kuczmarski.com/live-it

วฒนธรรม นวตกรรม

ทศนคตความคด คณคา/ความเชอ

บรรทดฐาน/พฤตกรรม

วธการอยางไร? (How?)

รบผดชอบโดยใคร? (Who?)

จนตนาการ(Imagine)

การซมซบ(Instill)

ความเกยวพน(Involve)

แรงบนดาลใจ (Inspire)

ทม(Teams)

บคคล(Individuals)

ผน า(Leaders)

๑๑๗

แผนภาพท ๒ ขนตอน องคประกอบในแตละขนตอน และความสมพนธในการสรางวฒนธรรม นวตกรรมทมการศกษาโดยบรษท Kuczmarski Innovation (KI)

ทมา :http://www.kuczmarski.com/live-it จากกระบวนการในรปท ๒ ๑. การมจนตนาการ จนเกดการมวสยทศนรวม (Share vision) ทตอเนองเปนปจจยส าคญทจะท าใหเกดการซมซบของวฒนธรรมทจะน าไปสการสรางความส าเรจดานนวตกรรมวสยทศนนตองไดรบการสอสารในระดบผบรหารระดบสง (CEO) และแสดงออกทางพฤตกรรมของพนกงานอยางชดเจน ผทพบเหนทราบไดทนทวาองคกรนมการด าเนนงานดานใด ๒. การซมซบวฒนธรรม โครงสรางองคกร การมขอผกมดในการจดสรรทรพยากร การท างานเปนทมและระหวางทม จะตองมการจดการอยางเหมาะสม เพอสรางความส าเรจดานนวตกรรม ผมอ านาจตดสนใจตองเอาใจใสตอสภาพแวดลอมดานความเสยง และใหการสนบสนนการด าเนนงานดานนวตกรรมอยางแนบแนนและตอเนอง จะท าใหเกดการคอยๆ ซมซบวฒนธรรมนวตกรรมในองคกร

01 จนตนาการ (Imagine)

02 การซมซบ (Instill)

04 แรงบนดาลใจ

(Inspire)

03 ความเกยวพน

(Involve)

๑. ยทธศาสตรนวตกรรม(Innovation Strategy) ๒. วสยทศนวฒนธรรมนวตกรรม (Vision for Culture) ๓. คณคาและบรรทดฐานทตองการ (Desired Values and Norms)

๑. โครงสรางองคกร (Organization Structure) ๒. การจดสรรทรพยากร (Dedicated Resource) ๓. การท างานระหวางทม (Cross-Functional Team)

การก ากบดแล (Governance)

๑. โปรแกรมสรางการยอมรบ (Recognition Programs) ๒. การใหรางวล (Rewards) ๓.เปาหมายทวดได และเปาหมายความส าเรจ (Metrics and Achievement Goals)

การผกมดดวยภาวะผน า (Leadership Commitment)

การอบรม (Training)

การสอสาร (Communications)

๑๑๘

๓. ความเกยวพน พนกงานตองไดรบการอบรมดานกระบวนการนวตกรรม การด าเนนงานดานนวตกรรมนมโอกาสประสบกบทงความส าเรจและความลมเหลว จงตองไดรบ การยอมรบและพจารณาเพอสรางความกาวหนาดานนวตกรรมใหด าเนนการอยางตอเนอง และเหมาะสม เพอรกษาความผกพนของพนกงานกบวฒนธรรมนวตกรรมตอไป ๔. โปรแกรมสรางการยอมรบจะชวยสรางคณคาของบรษทและสรางแรงบนดาลใจใหกบพนกงาน โดยการฉลองใหกบทงความส าเรจและความลมเหลว โปรแกรมนจะชวยสรางขวญ และก าลงใจใหกบทมในการสรางผลงานนวตกรรมใหดทสด

แนวทางการสรางระบบนเวศนวตกรรม (Innovation Ecosystem) ในองคกร

องคกรนวตกรรม นอกจากจะตองมวฒนธรรมนวตกรรมทเหมาะสมกบบรบทของตนแลว ยงตองมการสรางระบบนเวศนวตกรรม เพอรองรบการท างานดานนวตกรรมดวย ระบบนเวศนวตกรรม (Innovation Ecosystem)ในทนหมายถง ระบบตางๆ ทองคกรสรางขนเพอรองรบการด าเนนงานดานนวตกรรมตงแตตนน าถงปลายน า รวมถงการเชอมตอกบองคกรภายนอกอนๆ องคกรโดยเฉพาะองคกรวจยและพฒนา และองคกรทมการด าเนนงานในลกษณะ เปนโครงการของทงภาครฐและเอกชน สามารถสรางระบบนเวศนวตกรรม ไดดวยขนตอนตอไปน (Markman, 2012) ๑. สรางเครอขายโดยเลอกบคคลทเกยวของใหถกตองเหมาะสมในทกระดบ ตงแตผบรหารทมอ านาจในการจดสรรงบประมาณหวหนา/ผน าทประสบความส าเรจในการสรางนวตกรรม ผเชยวชาญดานเทคนค รวมทงทปรกษาจากภายนอกท งนเครอขายทสรางจะมหลายเครอขายและ มความหลากหลาย เพอน าไปสการสรางระบบนเวศนวตกรรมใหเปนไปโดยกวางขวาง ๒. พฒนาการท างานของเครอขาย โดยสรางโอกาสประจ าใหนวตกรจากกลม/หนวยตางๆในองคกรไดพบปะ พดคย แลกเปลยนประสบการณ ใหเปนไปโดยกวางขวางและทวถงเปนการเชอมกลมบคคลทประสบปญหาคลายกนเขาดวยกน เพอชวยกนแสวงหาแนวทางในการแกปญหา ๓. กระจายความรสผ อน เพอใหเกดการกระจายแนวทางปฏบตทเปนเลศใหทวถง ทงองคกรจงเปนสงส าคญทตองสรางและพฒนาเครอขายเครอขายนวตกรรมจ าเปนตองมการจดท าโปรแกรมการศกษา อบรมในเรองตางๆ เชน วธการพฒนาความคดนวตกรรมทด วธการแปลงความคดนวตกรรมไปสแผนปฏบตการทเปนไปไดจนถงระดบการตลาด ผทจะเขารบการศกษา อบรม ในหลกสตรเหลาน ตองประกอบดวย ผทไดรบการวางตวใหเปนผน าในอนาคต และผทมชออยในล าดบ ตลอดจนผทไดรบเลอกใหขนบญชไว ซงลวนเปนผทจะมบทบาทเปนอยางสงตอความส าเรจดานนวตกรรมขององคกรในอนาคต ทงน วตถประสงคของการสรางเครอขายนวตกรรมหลายๆ เครอขายใหเกดขนในองคกร เปรยบไดกบการสราง “แนวปะการง” ซงเปนโครงสรางทหลบภย แหลงอาหารทอยอาศย เพอการเจรญเตบโตและการอยรอดของทงสตวและพชทะเล แตละเครอขายทเกดขนจะท าหนาทรบผดชอบในการสรางโครงสราง/ระบบทสงเสรมการสรางนวตกรรม (ระบบนเวศนวตกรรม) โดยไมเปนผก ากบผลลพธ (Outcome) ของนวตกรรม การมระบบนเวศนวตกรรมในองคกรทกวาง

๑๑๙

และประกอบดวยเครอขายทหลากหลายจะมผลด เนองจากกลมเครอขายตางๆทเกยวของในโครงการนวตกรรมสามารถชวยเหลอกนในการแกปญหาไดโดยตรง โดยไมตองพงพาใหหนวยงานกลางมา เปนผด าเนนการจนท าใหเกดความลาชา โครงสรางและระบบในลกษณะนนอกจากจะชวยใหเกดความคดนวตกรรมทอยรอดและเจรญเตบโตตอไปไดแลว ยงชวยสงเสรมวฒนธรรมนวตกรรม ใหเกดขนในองคกรในอกทางหนงดวย นอกจากการสรางระบบนเวศนวตกรรมผานการสรางเครอขายดวยแนวคดแบบ “แนวปะการง” แลว Morgan, 2015 ยงไดเสนอแนวทางการสรางระบบนเวศนวตกรรม ทมความชดเจนและนาสนใจเพอการด าเนนงานในอนาคต โดยแสดงผานการเชอมโยงของโมเดลนวตกรรม ๕ ดาน (รปท ๓) ไดแก ๑. นวตกรรมจากลกจาง (Employee Innovation) ๒. นวตกรรมจากลกคา (Customer Innovation) ๓. นวตกรรมจากหนสวน/ซพพลายเออร(Partner/Supplier Innovation) ๔. นวตกรรมจากคแขง (Competitor Innovation) ๕. นวตกรรมจากสาธารณะ (Public Innovation)

แผนภาพท ๓ ระบบนเวศนวตกรรมทแสดงความเชอมโยงของโมเดลนวตกรรม ๕ ดาน

ทมา : Morgan, 2015

นวตกรรมจากลกคา (Customer Innovation)

นวตกรรมจากสาธารณะ (Public Innovation)

นวตกรรมจากลกจาง (Employee Innovation)

นวตกรรมจากหนสวน/ ซพพลายเออร

(Partner/Supplier Innovation)

นวตกรรมจากคแขง (Competitor Innovation)

๑๒๐

๑. นวตกรรมจากลกจาง ลกจาง/พนกงานทท าหนาทตางๆ ในองคกร สามารถเปนคนเดยวกบผทจะกอใหเกดการเปลยนแปลง การจ าแนกโอกาสและภาวะคกคามในการสรางนวตกรรม ดวยเหตนการผลกดนนวตกรรมจากลกจางจงเปนสงส าคญและมความเกยวของกบองคกรโดยตรง อยางไรกตาม ความคดนวตกรรมสวนใหญทไดจะมาจากสมรรถนะหลก (Core Competency) ขององคกร ทแมจะเปน การสรางจากมมมองดานเดยว แตองคกรกควรทจะเรมตนการสรางระบบนเวศนวตกรรมจากนวตกรรมจากลกจาง เพอจะน าไปสการสรางระบบนเวศนวตกรรมภายในทจะเชอมตอกบภายนอก องคกรจะไมสามารถขยายไปสการสรางระบบนเวศทเชอมตอกบภายนอกไดเลย ถาไมเรมจากกา รสรางระบบนเวศจากสวนนกอน ตวอยางของนวตกรรมจากลกจาง ไดแก Creative Idea และ Suggestion System ของ TOYOTA และ Idea Labs ของ Whirlpool ๒. นวตกรรมจากลกคา โดยปกตเมอมการสรางระบบนเวศนวตกรรมทเชอมตอนวตกรรมจากลกคาจะชวยใหองคกรไดรบแนวคด ค าวจารณ ขอเสนอแนะใหมๆ เพมขน จากนวตกรรมจากลกจาง องคกรจงตอง มการสรางระบบรองรบการจดการ การด าเนนการ การสอสารแนวคดทมาจากลกคา อยางไรกตามองคกรอาจตองเผชญกบอปสรรคดานความไววางใจ การเปดใจ และความโปรงใส จงจ าเปนทเจาหนาทระดบอาวโสตองมาชวยในการสรางวฒนธรรมนวตกรรมทตองเรมตนจากลกจางและนวตกรรมภายในองคกร ตวอยางนวตกรรมจากลกคา ไดแก My Starbuck Idea ของ Starbuck และ Sensaware ของ FedEx ๓. นวตกรรมจากหนสวน/ซพพลายเออร ในปจจบนหลายๆ องคกรมการท างานรวมกบพนธมตรและซพพลายเออรทไววางใจ ดวยการเปดเผยขอมล และสรางนวตกรรมรวมกบหนสวน/ซพพลายเออร ซงท าใหทกฝายไดรบประโยชนทงหนสวน/ซพพลายเออรชวยใหมการพฒนาผลตภณฑและบรการทดขน องคกรสามารถทราบแนวโนมความตองการควบคไปกบการลดความฟมเฟอยในการใชทรพยากรและเวลาไปอยางไรประโยชน ตวอยางนวตกรรมจากหนสวน/ซพพลายเออร ไดแก Get on the Shelf ของ Wallmart และ Cherry Pack ของ L’Oreal ๔. นวตกรรมจากคแขง องคกรทมคแขงทมความสามารถสง จะตองสรางทมทมความเขมแขงเพอสรางโอกาสใหมๆ ซงในบางครง หมายถง ความอยรอดขององคกรโดยเฉพาะ และในการสรางทม จงตองแสวงหาผทมความสามารถสง (Top Talent) มาเขารวม ซงนวตกรรมจากคแขงนบเปนนวตกรรมททาทายทสด เนองจากจะตองมความไววางใจ ความร/ความตองการดานกฎหมายและ แรงเสยดทานทเกดจากการตอตานการเปลยนความคดเดมๆ จงเปนสงจ าเปนทต องเกดกอนการเรมตนเจรจาแมโมเดลนจะเปนดานทยากทสด แตกอาจเปนโมเดลทใหผลตอบแทนและผลกระทบสง ซงตองเรมจากการเจรจา ปรกษาหารอ และพฒนาอยางตอเนองจากการเรมตนน ตวอยางนวตกรรมจากคแขง ไดแก Shell Game Changer ของ Royal Dutch Shell และ Connect & Develop ของ P&G

๑๒๑

๕. นวตกรรมจากสาธารณะ องคกรจะตองสรางชดของเทคโนโลยและกระบวนการทสะดวกตอการจดการความคดนวตกรรมจากสาธารณะนบพนทจะหลงไหลเขามาแมการไดรบความคดตางๆ เขามาไมใชเรองยาก แตการคดเลอกและแปลงความคดเปนนวตกรรมเปนสงทาทาย องคกรควรเรมจากนวตกรรมจากลกจางโดยพฒนาเทคโนโลย และกระบวนการในการจดการนวตกรรมแลว จงตอขยายสการเชอมตอในสวนน ซงนวตกรรมจากสาธารณะเปนสวนทมขนาดใหญ และซบซอนตอการจดการ แตหากองคกรสามารถด าเนนการไดอยางเหมาะสมจะเปนการเพมความไดเปรยบในการแขงขน เปนอยางมาก ตวอยางนวตกรรมจากสาธารณะ ไดแก 9 and 10 Speed Transmission for Cars, Trucks, SUVs ของ Ford และ GM และ US Bomber Program ของ Boeing และ Lockheed Martin ในปจจบนทวโลกมองคกรทด าเนนการในลกษณะน โดยสามารถสรางและเชอมโยง ๒-๓ โมเดลเขาดวยกนเทานน แนวทางการสรางระบบนเวศนวตกรรม นอกจากทยกตวอยางแลว ยงมอกหลายแนวทางซงองคกรทตองการสรางระบบนเวศนวตกรรมจ าเปนตองท าการศกษาเปรยบเทยบแลว น ามาดดแปลง ปรบใชใหเหมาะสมกบบรบทของตนเอง ตวอยางการออกแบบองคกรเพอสนบสนนยทธศาสตร และการเจรญเตบโตของนวตกรรมสามารถศกษาไดจากบทความหลายเรอง เชน Organizational Models for Innovation (Kaplan and Winby-http://www.innovation-point.com) เปนตน

ปจจยสความส าเรจในการสรางระบบนเวศนวตกรรมในองคกร

Durst and Poutanen, 2013 ไดท าการรวบรวม ศกษาและวเคราะห ปจจยสความส าเรจในการสรางระบบนเวศนวตกรรมในองคกร จากรายงานผลการวจยในเรองนถง ๙ ฉบบ สามารถสรปเปนปจจยหลกได ๙ ปจจย ดงแสดงในตารางท ๑

ตารางท ๑ ปจจยสความส าเรจในการสรางระบบนเวศนวตกรรมในองคกร

ปจจย รายละเอยด ทรพยากร (Resources) ๑. มการจดการทรพยากร

๒. การจดสรรทรพยากร ๓. ความเพยงพอของทรพยากร ๔. การเปนไปไดในการเขาถงแหลงทนตางๆ ทงจากภาครฐและเอกชน

การก ากบดแล (Governance)

๑. มการลงทนดานสาธารณปโภคอยางตอเนอง ๒. มการควบคมทางสถาปตยกรรม ๓. มความเขมงวดในการตดสนใจบนพนฐานของขอมล ๔. มเวลาในการแจงผเกยวของทงหมด

๑๒๒

ตารางท ๑ ปจจยสความส าเรจในการสรางระบบนเวศนวตกรรมในองคกร (ตอ)

ปจจย รายละเอยด ๕. มการประเมนความเสยงอยางเปนระบบ

๖. มความเปนประชาธปไตย ๗. มโครงสรางองคกรของตนเอง ๘. ใชอนเทอรเนตเปนเครองมอสนบสนนการสรางปฏสมพนธระหวางผเกยวของ ๙. เปนระบบทยดหยน สนบสนนการบรณาการ การขยายขอบขาย

ยทธศาสตรและความเปนผน า(Strategyand Leadership)

๑. มความชดเจนของวตถประสงคและความใสใจในรายละเอยด ๒. มความอดทน ๓. มมมมองนวตกรรมทยาวไกล

วฒนธรรมองคกร(Organizational Culture)

๑. ยอมรบความลมเหลวและความสบสน ๒. เปนวฒนธรรมนวตกรรม

การจดการทรพยากรมนษย (HRM)

นวตกรรมไดรบการบรณาการใหเปนสวนหนงของค าบรรยาย ลกษณะงาน (Job Description)

บคลากร (People) มการสรางการเขาถงกลมวจยและพฒนาในระดบโลกอยางกวางขวางผานนกวจยหลงปรญญาเอก (Post-doctoral Researcher)

เทคโนโลย (Technology)

มการบรหาร จดการเทคโนโลย และความพรอมของเทคโนโลย

หนสวน/ผเกยวของ (Partners)

๑. มความหลากหลายของหนวยงาน บคคล และองคกร ทเกยวของ ในจ านวนมาก ๒. มใชประโยชนจากความหลากหลายของหนสวน/ผเกยวของ ๓. มการสรางความรวมมอกบมหาวทยาลย หนวยงานวจย พฒนา และภาคอตสาหกรรม

การจดกลม (Clustering) มการสนบสนนใหเกดปฏสมพนธระหวางกน

ทมา : Durst andPoutanen, 2013

แมวาการก ากบดแลจะเปนหนงในปจจยส าคญสความส าเรจ แตการสอสารใหเกด ความเขาใจทถกตองและตรงกนระหวางผเกยวของทงหมด ทมบทบาท หนาท ตางกนในการสรางระบบนเวศนวตกรรม นบเปนความทาทายประการหนงทตองไดรบการจดการอยางเหมาะสม การสอสารดานการควบคม โครงสราง รวมถงเทคโนโลยซงครอบคลมถง กระบวนการจดท าขอมล การวเคราะหและจดการขอมล ตลอดจนความยดหยนในการก ากบดแล จงเปนสงจ าเปนทตองยกขนมาพจารณา เพอใหสามารถด าเนนการไดอยางเหมาะสม

๑๒๓

ในสวนของยทธศาสตรความเปนผน า วฒนธรรมองคกรตลอดจนหนสวน/ผเกยวของ นบวามความส าคญและตองมการด าเนนการอยางรอบคอบ ทงนกเพอเพมความส าเรจในการสรางระบบนเวศนวตกรรมใหเกดขนในองคกร

สรป

องคกรทมการสรางวฒนธรรมนวตกรรม และระบบนเวศนวตกรรมใหเกดขนภายในองคกรทสามารถเชอมตอกบภายนอกเทานนจงจะสามารถพฒนาไปส การเปน “องคการนวตกรรม” ซงเปนสงจ าเปนอยางยงส าหรบทกองคกรทก าลงเผชญกบการเปลยนแปลงและตองการความเปน “องคกรชนน า” ทสามารถแขงขนและอยรอดไดในปจจบน เนองจากไมมสตรส าเรจในการสรางองคกรนวตกรรม “ผน า” และ “บคลากร” ทกคนในองคกรจงมบทบาทและเปนสวนส าคญยงในการรวมกนศกษา แสวงหาและออกแบบแนวทางทเหมาะสมในการสรางวฒนธรรมและระบบนเวศนวตกรรมใหเกดขนอยางเหมาะสมและสอดคลองกบบรบทและบทบาทขององคกร

บรรณานกรม

สมหวง วทยาปญญานนท. “สรางนวตกรรมเปนวฒนธรรมองคกร”. (ออนไลน). เขาถงไดจาก : http://www.budmgt.com/topics/top02/inno-culture.html, ๒๕๔๘.

เอกกมล เอยมศร. “๘ ขนตอนการสรางวฒนธรรมดานนวตกรรมทยงยน”. (ออนไลน). เขาถงไดจาก : http://www.oknation.net/blog/newmanagement/2011/05/15/entry-1, ๒๕๕๔.

Durst, S. and Poutanen, P. Success factors of innovation ecosystems – initial insights from a literature review. In Smeds, R and Irrmann, O. (eds.) CO-CREATE 2013 : The Boundary-Crossing Conference on Co-Design in Innovation : 27-38). 2013.

KuczmarskiInnovation. “Live It (Innovation Culture)”. http://www.kuczmarski.com/live-it/, 2016.

Kaplan, S. and Winby, S. “Organizational Models for Innovation”. InnovationPoint LLC. http://www.innovation-point.com/Organizational%20Models%20for% 20Innovation.pdf.

http://www.nia.or.th/innolinks/page.php?issue=201309&section=4. 2013. Markman, A. “How to Create an Innovation Ecosystem”. Harvard Business Review.

Retrieved December 4, 2012 from https://hbr.org/2012/12/how-to-create-an-innovation-ec. 2012.

Morgan, J. “The Innovation Ecosystem for The Future of Work”. Forbes/Leadership. Retrieved August 12, 2015 from http://www.forbes.com/sites/jacobmorgan/ 2015/08/12/innovation-ecosystem-future-of-work/#2940975f6079, 2015.