Poel bij industrieterrein Haansberg Het Broek

Restaurant Stad Parijs in 1940 (links), in 2013 (boven) en noodlokaal in 1944 (onder).

Toerlezjoere, ‘t goeie van Brabant

De gemeente Gilze en Rijen heet u van harte welkom op het ommetje ‘Blok en Broek’. In de omgeving tussen Breda, Tilburg en de Belgische grens – de Toerlezjoere-regio – vinden recreanten en toeristen alles wat de moeite waard is. Meer weten, kijk op www.toerlezjoere.nl! Het startpunt van dit ommetje is restaurant Stad Parijs; hier is parkeergelegenheid. In deze folder vindt u de kaart en informatie over bezienswaardigheden langs de route.

Waar komt de naam Hulten vandaan?Staand in de buurt van Stad Parijs hebt u waarschijnlijk niet het gevoel dat uw vertrekpunt in Hulten ligt. Toch is het zo. Wat in een ver Germaans verleden ‘Holten’,’Hoelten of ‘Hoilen’ genoemd werd, is vanaf de 18e eeuw definitief Hulten. ‘Hult’ zou best wel ‘holt’, ‘holz’, ‘hout’ kunnen betekenen, of beter nog: ‘bos’ of ‘bosjes’. Hulten ligt nog steeds tussen bos (de zuidkant) en broek (de noordkant).

© 2019 Het ommetje Blok en Broek is gerealiseerd in samenwerking met de gemeente Gilze en Rijen, Natuur- en Landschapsvereniging Gilze en Rijen (NLGR), Heemkring Molenheide en Belangenvereniging Hulten iDOP. Vormgeving: Ouweland Ontwerp.

Foto omslag: Fotodesign P

eggy. Overige foto’s: H

eemkring M

olenheide, Will van R

iel en Frans Seelen.

Ommetje Blok en Broek

7

1

8

Aandachtspunten voor de wandelaar

• routepaaltjes markeren de route. Het onderbordje geeft de naam van het ommetje aan;

• uitgezonderd de openbare wegen, zijn de ommetjes alleen toegankelijk voor wandelaars tussen zons-opkomst en -ondergang;

• waar de ommetjes over particulier terrein lopen, kunnen nadere bepalingen gelden (bijvoorbeeld honden niet toegestaan), let op de bebording;

• laat gewassen, vee en andere dieren met rust, voeder dieren niet en laat geen hekken open staan.

www.natuurlijkgilzerijen.nl

4,7 km

HULT

ENEI

NDS

ESTR

AAT

BREDESTRAAT

CHAA

MSEW

EG

Molenschot

Dorst

Bavel

Chaam

Laareind

Het Raakeind

ZWARTE DIJK

VOSSEN

BERG

DWAR

SWEG

VIJFHUIZEN

BAA N

LAMMERWEG

ALTENAWEG

FABRIEK

STEE

N-

IW

ELE

NSE

IND

ALPHENSEBAAN

ALPHENSEBAAN

NIEUWE MAASTRICHTSEBAAN

BESTER

D

HORST

HORST

HORST

BRAK

KEN

BESSEMEINDSEWEG

GEUZ

ENPA

D

LANGEREIT

KLEIN HEIKE

KLE I N HEIKE

PRINSENBOSCH

KLEINE SLINGERDREEF

HOOG

STRA

A

BREDASEDIJK

BURG

TSEB

AANT

JE

HOGE

AARD

RIMPELAAR

RIMPELAAR

ROYALEDREEF

SCHO

UTEV

ELD

DRIEHOEK

VALK

ENBU

RG

DO

NKS

TRAA

T

GAGELSTRAAT

AARD

ST

RAA

T

KAPELSTRAAT

GROENSTRAAT

KAPELSTRAAT

GOORBERGSEWEG

BOTE

R-BL

OEM

WETH. BOEMAARSSTRAAT

SINT ANNA STRAAT

STAP

PEAK

KER

V.D. RIET-STRAATPAST

.

PAST. VANGOETHEMSTRAAT

KORE N

-BLO

E M

MOLENSCHOTSEBAAN

BROEKSTRAAT

MOLENAKKERWEG

MOLENAKKERWE G

MOLENEIND

HULTENSEWEG

OUDE BAAN

OUDE BAAN

BRO

EKDI

JK

BROE

KDIJK

LANGE MADEPAD

HULT

ENEI

NDS

ESTR

AAT

WIERKSTRAAT

BROEKDIJK

WAGENBRO

TIN

NEG

IETE

RSW

EG

FLAA SSENDIJK

FLAA

SSEN

DIJK

BREDESTRAAT

SCHO

RSST

RAAT

SCHO

RSST RAAT

MO

LEN

SCHO

TSE

DREE

FSN

IJDE

RSD

REEF

GERARDUSMAJELLASTRAAT

KORT

EHO

OG

STRA

AT

RAAKEINDSEKERKW

EG

RAAKEINDSE KERKWEG

LAGE AARD

LIJNDONK

LIJNDONK

LIJNDONK

BROEKSTRAAT

HEID

EWEG

VEEN

STRA

AT

VEENSTRAAT

HEIDEWEG

BLOKSKE

NASSAULAAN

RAADHUIS

PLEIN REGENTEN

STRAAT

REMBRANDT

LAAN

DE WITTSTRAAT

SCHOUTSTRAAT

STATEN

LAAN

DONG

ENSE

WEG HANNIE

HANN

IE SCHAFT

LAANSPOOR NOOR

D

JULIANASTRAAT

HANNIE SCHAFTLAAN

CONSTANCEGERLINGSSTR MARYZELDENRUSTLAAN

OOSTERHOUTSEWEG

OOSTERHOUTSEWEG

RIJKSWEG

RIJKSWEG

RIJKSWEG

EURO

PALA

AN

EURO

PALA

AN

LANGENBERGSEW

EGNERH

OVEN

KLEIN ZWITSERLAND

NERHOVEN

SESTRA

AT

NIEUWSTRAAT

LANG

ENBERGSEW

EG

TILBURGSEBAAN

SPOELSTRAAT

SCHAFTLAAN

VIERBUNDERSWEG

DONGENSEWEG

BURG

EMEE

STER

LETS

CHER

TWEG

I KR J SWEG

BURGEM

EESTERBALL

NIG

SWEG

BURGEME

ESTER L

ETSCHE

RTWEG

TILBURGSEBAAN

RIELSEBAAN

CHAA

MSEW

EG

BIESTRAAT

BAVELSEW

EGBAVELSEWEG

SCHOOLSTRAAT

RIJKSWEG

OOSTERHOUTSEWEG

STATEN

LAAN

MGR. NOLENSSTRAAT

LAAN

E312A58

E312

A58

E311

A27

Vliegbasis Gilze-Rijen

militair terrein

Carpool

Gro

teLe

i

Sch

ors

stra

atse

Le

i

Wi lhelminakanaal

Put

van

Reef

Aa

lstraa

tseL e

iA

als

t raa

t se

Lei

Heipolder Loop

Ossegoor

Witgoor

Va

lke

nb

erg

seB

inn

en

lei

Va lkenbergse Lei

Berk

endr

e e fLoop

Burgterbaantjes Loop

Grote

Wo

uw

er

Lei

Raakeindse Heideloop

Kleine Heikense Lei

Voort jese Lei

langereitse Lei

Moleneindse Loop

Mo

leneindseLoop

Mo

len

sch

otse

Bin

ne

nle

i

Molensch otse Broeklei

N631

N282

N260

Het Nieuw Bos

Prinsenbos

Chaamse Bossen

De Hooge Heide

GolfclubPrincenbosch

GolfclubToxandria

OpenbareGolfbaanDongen

Sportpark

Verhoven

Verhoven

Langereit

Valkenburg

Rijen

BREDA

12 Gilze

13 Bavel

16 Breda-Noord

B

DE LEEMKUILEN

RENDOUT

DE LEEM

KUILEN

ALTENAWEG

A

C D E

F G H J K

BA

C D

E F G H J K

1

2

3

4

5

6

7

8

9

10

11

1

2

3

4

5

6

7

8

9

10

11

OMLOOP M

OLEN

SCHOTSE

DIJK

83

84

75

70

76

36

88

85

86

41

42

77

74

82

KLAVERSTRAATJE

KOESTRAAT

HERDERW

EG

SCHAAPSDIJK

SPOEL- STRA

AT

LANG

ENBE

RGSE

WEG

ELANG

NBERGSEWEG

7

Kerkuil en steenuilDe inwoners van het kleine Hulten zijn gastvrij voor de kerk- en steenuil. Het speelbos naast de kerk, dankt daar haar naam aan. Een informatiebord aldaar vertelt u meer over deze bijzondere vogels. De kerk is niet meer als zodanig in gebruik. De Hultenaren houden wel een, door henzelf ingebouwde, stiltekapel in ere.

Grote LeijDeze ‘beek’ is een belangrijke verbindingszone voor flora en fauna. Dit soort waterlopen werden in het verleden strak en recht getrokken. Nu krijgen ze weer meer ruimte. Dat is ook van belang voor het opvangen van grote hoeveelheden regenwater. U komt direct langs twee beuken die respect afdwingen.

Poel bij de HaansbergSoms dient een poel als opvangbekken van regen-water van bijvoorbeeld een industrieterrein, maar soms ook speciaal als ‘stapsteen’ voor rijke natuur. Sta er even bij stil dat door mensen aangelegde natuur ook verzorgd moet worden. Als je een poel niet onderhoudt, groeit hij binnen enkele jaren dicht: einde poel. U volgt nu een smal pad.

Het Broek De wandeling gaat nu door het Broek, een tamelijk jong gebied dat ooit een natte laagte vormde rond de Grote Leij en de Donge. Het is een ‘agrakamer’ tussen de verstedelijking, waarin de boerderijen verwijzen naar de jaren 50. De laanbeplanting met zomereiken, die elders ‘t Broek kenmerkt, ontbreekt hier helaas.

Vliegbasis Gilze-Rijen

Stad ParijsDe weg die u oversteekt, is door Lodewijk Napoleon, ‘onze’ koning van 1806 tot 1810, aangelegd als verbindingsweg tussen Breda en Tilburg. Toen was het nog een zandweg. De paarden van de voerlui moesten ergens van water en haver voorzien worden en de voerlui van een borreltje. Daar ontstond ‘Stad Parijs’. Het restaurant is begin 1900 door de overgrootvader van de huidige eigenaar gekocht. De onverklaarbare naam ‘Stad Parijs’ staat al op een stafkaart uit 1868.

Het BlokHet Blok is deels van Staatsbosbeheer en deels van defensie. Hultenaren houden beide eigenaren scherp in de gaten. Ze laten hun bos niet in gevaar brengen. Beide eigenaren hebben wat dit betreft ervaring met Hultens verzet. Het belang van defensie is op de eerste plaats: veilig komende en gaande vliegtuigen en helikopters. Voor Staatsbos-beheer is de winning van boomzaden van belang. Het Blok staat vol zomereiken, grove en zwarte dennen, meidoorn, hazelaar en vogelkers. Mis de prachtige zomereik aan uw rechterhand niet!

Zandweg van Lodewijk NapoleonU verlaat het bos en kruist weer het voormalige zandpad van Lodewijk Napoleon, broer van de ‘kleine Corsicaan’. Het pad is nu nog de drukke N282. Binnenkort mag het voortrazende verkeer tot veler genoegen een blokje omrijden.

EikenveldU laat het Eikenveld rechts liggen. Dat nieuwbouw-wijkje toont aan dat het kleine Hulten leeft. De Hooiweg, die daar loopt, was in een ver verleden een zandpad. Boeren gebruikten het pad om met paard en wagen in Werkendam hooi te gaan halen, dat 35 km verderop ligt.

Ommetje Blok en Broek 4,7 km

Hulten

Tilburg

Rijen

Start

6

8

7

5

1

2

3

4

7

6

8

4

5

3

2

1

Sporen uit de Tweede Wereldoorlog in het Blok. Foto’s boven: bunker. Foto’s onder: minutiehuisje en schuilhut.

Kerkuil (boven) en steenuil.

V.l.n.r.: zomereik, grove den en zwarte den.

5 6

3

422