academic journal of mahasarakham prorincial public health...

1Academic Journal of Mahasarakham Prorincial Public Health Office Vol. 1 No.1 October 2016 - March 2017

วารสารวชาการส�านกงานสาธารณสขจงหวดมหาสารคาม ปท 1 ฉบบท 1 ตลาคม 2559 - มนาคม 2560

วารสารวชาการส�านกงานสาธารณสขจงหวดมหาสารคาม

เจาของ ส�านกงานสาธารณสขจงหวดมหาสารคาม

ทปรกษา นายแพทยคมหนต ยงรตนกจ นายแพทยส�านกงานสาธารณสขจงหวดมหาสารคาม

นายแพทยอภชย ลมานนท นายแพทยเชยวชาญ (ดานเวชกรรมปองกน)

บรรณาธการ ดร.สงด เชอลนฟา นกวเคราะหนโยบายและแผนช�านาญการพเศษ

รองบรรณาธการ นางแจมจตร ยงรตนกจ นกวชาการสาธารณสขช�านาญการ

ดร.รชนวภา จตรากล นกวชาการสาธารณสขช�านาญการ

กองบรรณาธการ ดร.พญ.ศรนาถ ตงศร คณะแพทยศาสตร มหาวทยาลยมหาสารคาม

ผศ.เทพลกษณ ศรธนะวฒชย คณะแพทยศาสตร มหาวทยาลยมหาสารคาม

ผศ.ดร.ชนตถา พลอยเลอมแสง คณะเภสชศาสตร มหาวทยาลยมหาสารคาม

รศ.ดร.วงศา เลาหศรวงศ คณะสาธารณสขศาสตร มหาวทยาลยขอนแกน

รศ.ดร.เจยมจต แสงสวรรณ คณะสาธารณสขศาสตร มหาวทยาลยขอนแกน

ดร.นสากร วบลยชย วทยาลยพยาบาลศรมหาสารคาม

ดร.ผดงศษฎ ช�านาญบรรกษ วทยาลยพยาบาลศรมหาสารคาม

รศ.ดร.สมทนา กลางคาร คณะสาธารณสขศาสตร มหาวทยาลยมหาสารคาม

ผศ.ดร.วรพจน พรหมสตยพรต คณะสาธารณสขศาสตร มหาวทยาลยมหาสารคาม

ผศ.ดร.ชาญชยณรงค ทรงคาศร คณะสาธารณสขศาสตร มหาวทยาลยกาฬสนธ

รศ.ดร.ณรงคฤทธ โสภา คณะมนษยศาสตรและสงคมศาสตร

มหาวทยาลยราชภฎมหาสารคาม

ผศ.ดร.รงสรรค สงหเลศ คณะมนษยศาสตรและสงคมศาสตร

มหาวทยาลยราชภฎมหาสารคาม

ฝายจดการ นางพมพณดา เลศรตนกรธาดา อดตนกวชาการสาธารณสขเชยวชาญ

(ดานบรการทางวชาการ)

นางสาวระพพร ค�าเจรญ นกวเคราะหนโยบายและแผนปฏบตการ

นางสาวณฐรจา ไชยค�าภา นกวชาการสาธารณสข

นายสเมธ ระโยธ นกวชาการคอมพวเตอร

ก�าหนดออก ราย 6 เดอน (ตลาคม - มนาคม, เมษายน - กนยายน)

ส�านกงาน ส�านกงานสาธารณสขจงหวดมหาสารคาม ถนนเลยงเมองมหาสารคาม-รอยเอด ต�าบลแวงนาง

อ�าเภอเมอง จงหวดมหาสารคาม 44000 โทร. 0-4377-7811, 0-4377-7972-313 โทรสาร 0-4377-7811

E-mail address: [email protected]

ความคดเหน ขอมล และบทสรปตาง ๆ ทลงตพมพในวารสารส�านกงานสาธารณสขจงหวดมหาสารคาม เปนของผเขยนบทความ

และมไดแสดงวาส�านกงานสาธารณสขจงหวดมหาสารคามและคณะผจดท�าเหนพองดวยทงหมด



สารบญ

สารจากนายแพทยส�านกงานสาธารณสขจงหวดมหาสารคาม

บทบรรณาธการ

รปแบบการแกปญหาการตงครรภไมพรอมของ วยรนใน

จงหวดมหาสารคามอยางมสวนรวมของชมชน

ชาล ยะวร

รายงานเปรยบเทยบวธการค�านวณLDL-Cวธตางๆ

เปรยบเทยบกบวธวดโดยตรง

นายสรวชญ สนโศก

การพฒนารปแบบการมสวนรวมของชมชนในการสงเสรมสข

ภาพผสงอายอ�าเภอชนชมจงหวดมหาสารคาม

ศณาลกษณ สรภกด

ทศนคตตอการท�าพนยกรรมชวตและปจจยทมผลตอการ

ตดสนใจท�าพนยกรรมชวตของผปวยโรงพยาบาลบรบอ

พศน ภรธรรมโชต

ผลของการออกก�าลงกายดวยไมพลองตอระดบอาการปวด

และความสามารถทางกายของผทมภาวะขออกเสบรมาตอยด

เบญจมาภรณ สพมพ

การปรบเปลยนเทคนคการถายภาพรงสทรวงอกเพอการตรวจ

พบภาวะลมรวในชองเยอหมปอด

ศลปลกษณ สนธบว* และสมพงษ ศรบร**

หนาท

(Page)

5

7

9

19

29

39

53

61

Contents

Community Participation Model for Solving

UnintendedTeenagePregnancyProblems,Ma-

hasarakhamProvince.

Chalee yaworn

ThecomparisonofLDL-Cestimationformulas

Sirawich Sonsok

DevelopmentoftheCommunityParticipationin

Health PromotionModel for Elderly at Chuen

ChomDistrict,MahaSarakhamProvince.

Sunaluk surapak

AttitudesTowardsLivingwillsandFactorsaf-

fectingLivingwillswritingdecisionsofBorabue

hospital’Patients.

Pasin Phurithummachote

Theeffectsof awandexerciseonseverityof

painandphysicalfunctioninpersonswithrheu-

matoidarthritis

Benjamaporn Seephim

TechnicalModificationofRoutineChestRadio-

graphyforPneumothoraxdetection

Sillapaluck Sintubua* and Sompong Sriburee**

4 วารสารวชาการส�านกงานสาธารณสขจงหวดมหาสารคาม ปท 1 ฉบบท 1 ตลาคม 2559 - มนาคม 2560

Academic Journal of Mahasarakham Prorincial Public Health Office Vol. 1 No.1 October 2016 - March 2017

หนาท

(Page)

71

83

91

99

107

Contents

Education to protection for using chemical

pesticideofthecornagriculturistatTambon

Khoksrithongtang,Wapipathumdistrict,Maha-

sarakhamprovince

Preedaporn Puengcharoen

CommunityParticipationtocreatinghappiness

incommunityusedbytechnologyofParticipa-

tionatChuenChomSub-district,MahaSara-

khamProvince.

Suchitra yaworn

สารบญตอ

การปองกนตนเองจากการใชสารเคมก�าจดศตรพช

ของเกษตรกรผปลกขาวโพดต�าบลโคกสทองหลาง

อ�าเภอวาปปทมจงหวดมหาสารคาม

ปรดาพร พงเจรญ

การมสวนรวมของชมชนในการสรางสขในชมชน โดยใช

เทคโนโลยการมสวนรวม ในต�าบลชนชม อ�าเภอชนชม

จงหวดมหาสารคาม

สจตรา ยะวร

ผลการพฒนาระบบการดแลตอเนองผปวยเตยงประเภทท3

และเตยงประเภทท4อ.เมองบงกาฬจ.บงกาฬ

สนทร มาลาศร

การเตรยมและสงตนฉบบ

ใบสมครสมาชกวารสารวชาการส�านกงานสาธารณสขจงหวด

มหาสารคาม



บทบรรณาธการ

วารสารวชาการส�านกงานสาธารณสขจงหวดมหาสารคามฉบบแรกน เกดขนไดเพราะความกรณาของทานนายแพทยคมหนต

ยงรตนกจ นายแพทยสาธารณสขจงหวดมหาสารคาม ทอนมตใหจดตงภารกจ การจดท�าวารสารวชาการของส�านกงานสาธารณสขจงหวด

มหาสารคามขน และสนบสนนการด�าเนนงานทกกระบวนงานอยางดยง กองบรรณาธการตองกราบขอบพระคณเปนอยางสงยง

โดยวารสารฉบบแรกนประกอบดวยงานวจยทมความส�าคญ ไดแก รปแบบการแกปญหาการตงครรภไมพรอมของวยรนอยางมสวน

รวมของชมชน การรายงานเปรยบเทยบวธการค�านวณ LDL-C วธตาง ๆ เปรยบเทยบกบวธวดโดยตรง การพฒนารปแบบการมสวน

รวมของชมชนในการสงเสรมสขภาพผสงอาย ทศนคตตอการท�าพนยกรรมชวตและปจจยทมผลตอการตดสนใจท�าพนยกรรมชวตของ

ผปวย ผลของการออกก�าลงกายดวยไมพลองตอระดบอาการปวดและความสามารถทางกายของผทมภาวะขออกเสบรมาตอยด

การปรบเปลยนเทคนคการถายภาพรงสทรวงอกเพอการตรวจพบภาวะลมรวในชองเยอหมปอด การปองกนตนเองจากการใชสารเคม

ก�าจดศตรพชของเกษตรกรผปลกขาวโพด การมสวนรวมของชมชนในการสรางสขในชมชนโดยใชเทคโนโลยการมสวนรวม และผลการ

พฒนาระบบการดแลตอเนองผปวยเตยงประเภทท 3 และเตยงประเภทท 4 ทงนขอกราบขอบพระคณผเชยวชาญในสาขาตาง ๆ

จากคณะแพทยศาสตร มหาวทยาลยมหาสารคาม คณะเภสชศาสตร มหาวทยาลยมหาสารคาม คณะสาธารณสขศาสตร มหาวทยาลย

มหาสารคาม คณะสาธารณสขศาสตร มหาวทยาลยขอนแกน คณะสาธารณสขศาสตร มหาวทยาลยกาฬสนธ คณะมนษยศาสตรและ

สงคมศาสตร มหาวทยาลยราชภฎมหาสารคาม และวทยาลยพยาบาลศรมหาสารคาม ทใหขอแนะน�า ปรบปรงแกไขใหงานวจยมคณภาพ

มากขน ซงมงหวงใหวารสารวชาการส�านกงานสาธารณสขจงหวดมหาสารคามเขาสมาตรฐานทางวชาการ กองบรรณาธการหวงเปนอยาง

ยงวาวารสารนจะเปนประโยชนในการพฒนาคณภาพงานวจยและการเผยแพรผลงานใหมการใชประโยชนทมากขน เพอการพฒนา

งานสาธารณสข ตอไป

บรรณาธการ


9วารสารวชาการส�านกงานสาธารณสขจงหวดมหาสารคาม ปท 1 ฉบบท 1 ตลาคม 2559 - มนาคม 2560


รปแบบการแกปญหาการตงครรภไมพรอมของวยรนในจงหวดมหาสารคามอยางมสวนรวมของชมชน

Community Participation Model for Solving Unintended Teenage Pregnancy

Problems, Mahasarakham Province.

ชาลยะวร*

*รพ.สต.บานชนชม อ.ชนชม จ.มหาสารคาม

บทคดยอ

บทน�า : ประเทศไทยมอตราการตงครรภในวยรนเพมขนอยางตอเนอง จงหวดมหาสารคามเปนพนททมปญหาและชมชน

ตองการทจะแกปญหาการตงครรภไมพรอมในวยรน

วตถประสงค: เพอพฒนารปแบบการแกไขปญหาการตงครรภไมพรอมในวยรนโดยการมสวนรวมของชมชน

วธการศกษา : วจยเชงปฏบตการใชรปแบบการมสวนรวมผรวมวจย ไดแก ผน�าชมชน สมาชกองคการบรหารสวนต�าบล

แกนน�าครอบครว คร เจาหนาทสาธารณสข อาสาสมครสาธารณสข แกนน�าเยาวชน ใชการประชมกลม สงเกตแบบมสวนรวม

ตรวจสอบความตรงของขอมลโดยใชเทคนคสามเสาและวเคราะหขอมลเชงเนอหา

ผลการศกษา : แกนน�ารวมกนพฒนารปแบบการแกไขปญหาการตงครรภไมพรอมในวยรนโดยด�าเนนการ 9 ขนตอน ไดแก

1) ศกษาบรบทและการมสวนรวมของชมชน 2) ประชมเพอวเคราะหปญหา 3) คนขอมลใหชมชน 4) อบรมเชงปฏบตการ 5) มอบหมาย

ภารกจใหผเกยวของรบผดชอบ 6) ชมชนรวมตดสนใจ 7) ด�าเนนการตามแผน 8) ตดตามประเมนผล 9) ถอดบทเรยน และแนวทาง

การด�าเนนงานแกไขปญหาโดย 1) เสรมสรางทกษะชวตวยรนเพอแกไขปญหาการตงครรภไมพรอมในวยรน 2) สรางองคความร

3) การเรยนรการปองกนตงครรภไมพรอมของวยรน

สรป: การใชเทคโนโลยการมสวนรวม เปดโอกาสใหชมชนมสวนรวมอยางแทจรง ชวยใหสามารถแกไขปญหาไดอยางยงยน

ค�าส�าคญ: การมสวนรวมของชมชน, ตงครรภไมพรอมของวยรน

ABSTRACT

Introduction : Unintended teenage pregnancy incidence in Thailand has been increasing continuously.

Mahasarakham province is a problem area that its communities have strong intention to solve this problem.

Objective: To develop a community participation model to solve of unintended teenage pregnancy with

community participation in Mahasarakham province.

Method : An action research with applying community participation techniques was conducted among

community leaders, local administration members, family leaders, teachers, health personnel, village health

volunteers and adolescent leaders. Meetings, participatory observation were used to identify the problems and

develop the model. The data was validated through triangulation and underwent content analysis.

Result :The community leaders worked cooperated develop a model for solving unintended teenage

10วารสารวชาการส�านกงานสาธารณสขจงหวดมหาสารคาม Academic Journal of Mahasarakham Prorincial Public Health Office

pregnancy problems with 9 processes 1) study the community context and community participation 2) meeting

to identify the problems 3) feedback the findings to the community 4)organizing workshops 5) assignment the

tasks 6) share decision making 7) implementation 8) monitoring and evaluation 9) lesson learnt. The community

had planned for relevant process to solve the problems including 1) life skills building for adolescents to prevent

unintended pregnancy 2) knowledge management 3) learning in prevention of unintended pregnancy

Conclusion:Participation techniques give community opportunity to fully participate and could sustainably

solve the problems.

Keyword:Community participation, unintended teenage pregnancy.

บทน�า วยรนเปนวยทมการตอบสนองและรบเอาอทธพลจากการ

เปลยนแปลงทางสงคมไดชดเจนทสดกลาย เปนกลมบรโภคนยม

มพฤตกรรมทางเพศกอนถงวยอนควร น�าไปสการเกดปญหา

สงคมทรนแรงเพมขน เชน ปญหาการตงครรภในวยรน และ

ปญหาการท�าแทง ซงปญหาการตงครรภในวยรนเปนปญหาระดบ

โลกทก�าลงประสบกนอย ในประเทศตาง ๆ จากผลส�ารวจ

อตราสวนการตงครรภของวยรนเปรยบเทยบกบจ�านวนประชากร

หญงวยเดยวกนในประเทศสหรฐอเมรกา ประมาณ 96:1,000 คน

ประเทศแคนนาดา 26:1,000 คน ประเทศองกฤษ 31:1,000 คน

และประเทศกมพชา 15:1,000 คน ซงสงผลกระทบตอสขภาพ

มารดาและทารกเนองจากความไมพรอม เกดปญหาสงคม

เศรษฐกจ ไม ว าจะเป นการท�าแท ง ป ญหาเดกก� าพร า

ปญหาครอบครว ฯลฯ ซงปญหาเหลานมแนวโนมทจะขยาย

จ�านวนเพมมากขน1

ประเทศไทยมอตราการตงครรภในวยรนเทยบกบจ�านวน

ประชากรอาย 15-19 ป จ�านวน 1,000 คน ตงแตป พ.ศ.

2551-2555 เทากบ 50.1, 50.1, 50.1, 53.6, 53.8 ตามล�าดบ2

ซงเปนอตราทสงมากเมอเทยบกบเกณฑทองคการอนามยโลก

ก�าหนดไวไมใหเกนรอยละ 10 และพบวามเพศสมพนธในกลม

วยรนเพมขนจาก รอยละ 10 ในป พ.ศ. 2544 เปนรอยละ 50

ในป พ.ศ. 2552 การตงครรภในวยรนคดเปนอตราสวน 1 ใน 3

ของวยรนอาย 15 ถง 19 ป ทมเพศสมพนธแลว ในจ�านวนน

รอยละ 80 เปนการตงครรภแบบไมตงใจ รอยละ 30 น�าไปสการ

ท�าแทง รอยละ 14 แทงบตรเองและอกรอยละ 56 มการคลอด

บตร3 ซงกรมอนามยไดศกษาสาเหตทวยรนตงครรภ พบวา

รอยละ 73 เกดจากการไมคมก�าเนดหรอไมไดปองกนตว

ขณะมเพศสมพนธ โดยเฉลยมเพยง รอยละ 50 ทใชถงยาง

อนามย รอยละ 14 เกดจากการแพยาคม และยาคมไมม

ประสทธภาพ รอยละ 9 เกดจากการขาดความรในการคมก�าเนด

โดยแตละปมการท�าแทง รอยละ 9 หรอประมาณ 12,000 ราย

จงหวดมหาสารคาม พบอตราการตงครรภในวยรน ซงในป

พ.ศ. 2551 ถง พ.ศ. 2555 มอตราคลอดในวยรน 15-19 ป (ตอ

ประประชากรวยรน 15-19 ป 1,000 คน) เทากบ 37.0, 36.6,

35.2, 37.7, 40.9 ตามล�าดบ 2 และอ�าเภอชนชม พบวา มปญหา

การตงครรภในวยรน ซงในป พ.ศ. 2551 ถง พ.ศ. 2555 มอตรา

คลอดในวยรน 15-19 ป (ตอประประชากร วยรน 15-19 ป 1,000

คน) เทากบ 19.1, 21.4, 27.4, 21.5, 23.5 ตามล�าดบ4 และ

เมอแยกพนทรายต�าบล พบวา ต�าบลทมปญหาการตงครรภ

ไมพรอมในวยรนสงสดในอ�าเภอ คอ ต�าบลชนชม ป 2555 - 2557

เทากบ 30.8, 43.2, 44.2 ตามล�าดบ4

แนวทางแกไขปญหาดงกลาว จ�าเปนทจะตองการเปดโอกาส

ให ประชาชนได เข าร วมในการค นหาต นเหตของป ญหา

รวมก�าหนดแนวทาง วธการด�าเนนการตลอดจนการประเมนผล

การด�าเนนงาน ดงนนการคนหารปแบบในการแกไขปญหาดงกลาว

จงเปนสงจ�าเปนและมความส�าคญเพอการแกไขปญหาการ

ตงครรภในวยรนไดอยางยงยนตอไป

วตถประสงคการวจย เพอพฒนารปแบบการแกไขปญหาการตงครรภไมพรอมใน

วยร นโดยการมสวนรวมของชมชนในจงหวดมหาสารคาม

11วารสารวชาการส�านกงานสาธารณสขจงหวดมหาสารคามAcademic Journal of Mahasarakham Prorincial Public Health Office

วธด�าเนนการวจย วจยเชงปฏบตการใชรปแบบเทคโนโลยการมสวนรวม

ของสถาบนพระปกเกลาในการศกษาบรบททวไปของชมชน

ขอมลทเกยวของกบสภาพปญหาและการมสวนรวมของชมชน

ในการแกไขปญหาผรวมวจยไดแกผน�าชมชนสมาชกองคการ

บรหารสวนต�าบล แกนน�าครอบครว คร เจาหนาทสาธารณสข

อาสาสมครสาธารณสขแกนน�าเยาวชนซงยนดรวมการวจยดวย

ความสมครใจ โดยคดเลอกจาก พนททงหมด 11 หมบาน

ในต�าบลชนชมอ�าเภอชนชมจงหวดมหาสารคามซงมประชากร

6,227คน ซงไดถกแบงเปน 2 กลม คอ กลมผวจย ไดแก

ผวจยหลกจ�านวน4คนและผรวมวจยจ�านวน4คนและกลม

แกนน�าชมชน จ�านวน 97 คน ไดแก ผน�าชมชน คร ส.อบต.

อสม. กสค. และแกนน�าวยรน ด�าเนนการวจยระหวางเดอน

เมษายน-สงหาคม2558เกบขอมลและด�าเนนการวจยโดยใช

การประชมกลม สมภาษณ กลองบนทกภาพ เทปบนทกเสยง

เครองมอไดแก1)แนวค�าถามการสมภาษณ2)หวขอประเดน

การประชมกลม 3) รายการทตองการบนทกเสยง 4) รายการ

ทตองบนทกภาพตรวจสอบความตรงของขอมลจากหลายแหลง

และวธการเกบ โดยเทคนคสามเสา (Triangulation) และ

วเคราะหขอมลโดยการวเคราะหเนอหา(Contentanalysis)

ผลการวจย แกนน�าทรวมประชมกลมจ�านวน97คนโดยแกนน�าชมชน

ประกอบดวย ผน�าชมชน สมาชกองคการบรหารสวนต�าบล

แกนน�าครอบครว คร เจาหนาทสาธารณสข อาสาสมคร

สาธารณสข แกนน�าเยาวชน ในพนทต�าบลชนชม สวนใหญ

เปนเพศชาย จ�านวน 53 คน รอยละ 54.0 อายอยในชวง

อาย40-59ปจ�านวน49คนคดเปนรอยละ50.51การศกษา

ชนมธยมศกษาจ�านวน55คนรอยละ56.70สถานภาพสมรส

คจ�านวน61คนรอยละ62.89อาชพเกษตรกรจ�านวน60คน

คดเปนรอยละ61.85แสดงดงตารางท1


คณลกษณะทางประชากร จำานวน (n = 97) รอยละ

เพศ

ชาย

หญง53

44

54.00

46.00

อาย (ป)

< 40 ป

40-59 ป

> 60 ป

= 42 S.D. = 9.8 Min = 14 Max = 68

37

49

11

38.14

50.51

11.35

สถานภาพสมรส

โสด

ค

หมาย

หยา

แยก

31

61

3

1

1

31.96

62.89

3.09

1.03

1.03

อาชพ

เกษตรกรรม

คาขาย

รบจาง

รบราชการ

อนๆ

60

8

16

11

2

61.85

8.25

16.49

11.34

2.06

ระดบการศกษา

ประถมศกษา

มธยมศกษา

ประกาศนยบตร

ปรญญาตร

สงกวาปรญญาตร

27

55

2

10

3

27.84

56.70

2.06

10.31

3.09

ตารางท1 จ�านวนและรอยละของผเขารวมวางแผนแบบมสวนรวม จ�าแนกตามขอมลทวไป


การประเมนการมสวนรวมของชมชนโดยการประชมตวแทน

แกนน�าชมชนกอนด�าเนนการพบวาชมชนมสวนรวมในการลงมอ

ปฏบตตามค�าแนะน�าของบคลากรสาธารณสขเพยงอยางเดยว

มการจดกจกรรมใหความรแกวยรนในการปองกนการตงครรภ

ทงวยรนในระบบโรงเรยนและวยรนนอกระบบโรงเรยนรปแบบ

กจกรรมทใชเปนเพยงการใหความรสวนแกนน�าชมชนและแกน

น�าครอบครวไมม สวนรวมในการด�าเนนกจกรรม ท�าใหแกไข

ปญหาการตงครรภในวยรนยงไมมประสทธผลพบวายงมการ

ตงครรภในวยรนเพมขนทกปซงแกนน�าคดวาเปนปญหาเรอรง

คงแกไขไมไดหรอยากทจะแกไข

การสรางการมสวนรวมโดยใชเทคโนโลยเพอการมสวนรวม

โดยการสนทนากลมแกนน�าชมชน ท�าใหแกนน�าชมชนรบทราบ

และตระหนกถงปญหาวาชมชนจะตองรวมมอรวมใจในการแกไข

ปญหาตงครรภไมพรอมในวยรนต�าบลชนชมท�าใหชมชนต�าบล

ชนชมเกดการเปลยนแปลงไปในทศทางทด มการปรบทศนคต

ในการท�างานรวมกน มการประชมการจดท�าแผนในการด�าเนน

งาน มการวางแผนเพอแกไขปญหาการตงครรภไมพรอมในวย

รน และก�าหนดกจกรรมทเหมาะสมสามารถน�าไปสปฏบตไดใน

ชมชน ซงแกนน�าทกคนมสวนรวมในการแสดงความคดเหน

เสนอแนะสรางความเขาใจรวมกนรสกเปนเจาของและเกดขอ

ตกลงรวมกนมอบหมายผรบผดชอบ และรวมกนน�าแผนไปส

ปฏบตทเปนรปธรรมจากความรวมมอรวมใจของแกนน�าชมชน

ท�าใหเกดแผนงานในชมชนไปสการปฏบต 3แผนงานดงน 1)

กจกรรมเสรมสรางทกษะชวตวยรนเพอแกไขปญหาการตงครรภ

ไมพรอมในวยรนต�าบลชนชมใชรปแบบการเรยนรเปนฐานผาน

ชดกจกรรมมการท�ากจกรรมหลงจากทไดเรยนรผานสถานการณ

ตางๆ และตอบค�าถามทายกจกรรม แสดงขอคดเหนดวย

กระบวนการถกปญหาแบบมสวนรวม พบวา วยรนมคะแนน

ประเมนทกษะชวตหลงการอบรมเพมขน มความพงพอใจ

ในกจกรรมทจดในระดบมาก2)กจกรรมเสรมสรางองคความร

การตงครรภ ใชวธบรณาการดวยการใหความรผานการประชม

หลงเลกเรยนทกวนศกรในโรงเรยนมธยมประจ�าอ�าเภออยางตอ

เนอง3)กจกรรมเรยนรการปองกนตงครรภไมพรอมใหความร

และสาธตผานการประชมหลงเลกเรยนทกวนศกรในโรงเรยน

มธยมประจ�าอ�าเภอ

ภายหลงด�าเนนการพฒนารปแบบการมสวนรวมของชมชน

ในการแกไขปญหาตงครรภไมพรอมในวยรนในต�าบลชนชมโดย

ใชแนวคดการมสวนรวม และประยกตใชเทคโนโลยการมสวน

รวมเปนแนวทางในการด�าเนนการวจยโดยแกนน�าชมชนทไดจาก

การคดเลอกเขารวมประชมดวยกระบวนการถกปญหาแบบมสวน

รวมซงแกนน�าไดใหความสนใจและตระหนกวาปญหาการตง

ครรภไมพรอมในวยรนเปนปญหาทชมชนตองรบผดชอบในการ

ดแลรวมกน และมความเชอมโยงเหตและปจจยทเกยวของ

มการสะทอนปญหาทเกดขนใหชมชนน�าไปสการมการจดท�าแผน

อยางมสวนรวม และตดสนใจในการด�าเนนกจกรรมรวมกน

มการก�าหนดแผนการปฏบตงานอยางเปนรปธรรมในชมชนและ

ไดด�าเนนการตามแผนและมการประเมนผลการด�าเนนงานรวม

กน น�าผลทไดจากการบรณาการแผนปฏบตการและการท�างาน

รวมกนมการประชมและแตงตงคณะท�างานทมาจากทกภาคสวน

ซงถอเปนระดบสงสดของการมสวนรวม ซงการพฒนารปแบบ

และวธการมสวนรวมของชมชนทกระดบในการแกไขปญหาตง

ครรภไมพรอมในวยรนต�าบลชนชม ประกอบดวย 9 ขนตอน

ไดแก 1)ศกษาบรบทและการมสวนรวมของชมชน2)ประชม

ระบปญหา 3) คนขอมลใหชมชนรบรปญหา 4) การอบรมเชง

ปฏบตการ 5) มอบหมายภารกจใหผเกยวของรบผดชอบ 6)

ชมชนรวมตดสนใจ7)ด�าเนนการตามแผนทก�าหนด8)ตรวจ

สอบตดตาม 9) ถอดบทเรยน โดยสามารถสรปเปนตวแบบใน

การแกไขปญหาการตงครรภไมพรอมในวยรน ต�าบลชนชม

ดงภาพท1


1.ขนเตรยมการ

1) การศกษาบรบทและการมสวนรวมของชมชน

(1) การประชมตวแทนแกนน�าชมชนเพอชแจง

วตถประสงค ชแจงสภาพปญหา

(2) การคดเลอกแกนน�าเขารวมกจกรรม

2.ขนวางแผนปฏบตการ

2) การประชมเพอวเคราะหปญหา แบบมสวนรวม

3) การคนขอมลใหชมชน

4) การอบรมเชงปฏบตการวางแผนแบบมสวนรวม

5) การมอบหมายภารกจใหผรบผดชอบ

6) การใหชมชนรวมตดสนใจ

การแกไขปญหาตงครรภไมพรอมในวยรนต�าบลชนชม

เปดโอกาสใหผมสวนไดสวนเสย ซงเปนแกนน�าของชมชนเขามา

มสวนรวมท�างานตลอดกระบวนการ รวมตดสนใจ ก�าหนด

นโยบาย การวางแผนโครงการ และวธการท�างาน ซงประเมนผล

ในเชงปรมาณ พบวา ในป พ.ศ. 2558 วยรน อาย 15-19 ป

3.ขนปฏบตตามแผนและสะทอนปญหา

7) การด�าเนนการตามแผน

(1) การจดกจกรรมเสรมสรางทกษะชวตปองกน

การตงครรภ

(2) การจดกจกรรมเสรมสรางองคความรการ

ตงครรภ

(3) การจดกจกรรมเรยนรวธการปองกนตงครรภ

ไมพรอม

(4) การถอดบทเรยนเชงระบบ และการเรยนร

หลงจากการท�างาน

(5) การสอสารใหชมชนรบทราบ

4.ขนการประเมนผล

8) การตดตามประเมนผล

9) การถอดบทเรยน

(1) จ�านวนผเขารวมกจกรรม

(2) การมสวนรวมของชมชน

ดานการรบรสถานการณ

ดานบทบาทหนาท ดานการวางแผน

ดานการมสวนรวมของเครอขาย

ดานความพงพอใจ

(3) รปแบบการแกไขปญหาการตงครรภไม

พรอมในวยรน

ภาพท1 รปแบบการแกปญหาการตงครรภไมพรอมของวยรนในจงหวดมหาสารคามอยางมสวนรวมของชมชน

ไมมการตงครรภ ซงสามารถสรปเปนรปแบบการการพฒนาการ

แกไขปญหาการตงครรภไมพรอมในวยรนต�าบลชนชม อ�าเภอ

ชนชม จงหวดมหาสารคาม ทงในระดบบคคลครอบครว

ชมชน ท เหมาะสมและมประสทธภาพในการด�าเนนงาน

ดงภาพท 2


กลมเปาหมาย วธการพฒนา ผลการพฒนา

ระดบบคคล

ระดบชมชน

-เกดการเปลยนแปลงความรความเขาใจ

ตระหนกในปญหา

-พฒนาเครอขาย

-สรางการมสวนรวมดวย

กระบวนการ TOP Model

-ประชมแลกเปลยนความคด

เหน

-พฒนาความร

-สรางบทบาทแกนนำา

-พฒนาทกษะ เสรมสรางความร

การปองกนตงครรภ

-จดเวทเสวนาแลกเปลยนเรยนร

-ถอดบทเรยนแบบมสวนรวม

-มสวนรวมในการแกไขปญหา คนหาปญหา

วางแผนปฏบต ประเมนผล สะทอนปญหาแกนนำา

ชมชน

-มแนวโนมพฤตกรรมดานบวก

-มทกษะชวตเพมมากขน ความรเพมขน

-แกนนำาวยรน มบทบาทในการรวมแกไขปญหา

ถายทอดประสบการณ

-เกดการเรยนรกระบวนการแกไขปญหาดวย

ความรวมมอรวมใจของชมชน

-ชมชนใหความรวมมอในการแกไขปญหา

-รบร เขาใจและเกดกระแสตนตวในปญหา

การตงครรภไมพรอมในวยรน

ประชาชน

ในชมชน

-เผยแพรขอมลขาวสาร

-ประชมแลกเปลยนความ

คดเหน

-สรางการมสวนรวมของชมชน

-สรางความตระหนกในปญหา

ภาพท2รปแบบการพฒนาเพอแกไขปญหาตงครรภไมพรอมในวยรนต�าบลชนชมจงหวดมหาสารคาม

วจารณ กระบวนการมส วนรวมของชมชนโดยใชเทคโนโลย

การมสวนรวม ในการรวมถกปญหา ประชมเชงปฏบตการ

วางแผนเชงปฏบตการ เปดโอกาสใหผมสวนไดสวนเสยเขามา

มสวนรวมอยางแทจรงตงแตกระบวนการตดสนใจกระบวนการ

ก�าหนดนโยบายการวางแผนโครงการและวธการท�างานท�าให

ชมชนเหนความส�าคญยนดทจะเขารวมกจกรรมเกดความรสก

เปนเจาของ เกดความตระหนกอยากรวมรบผดชอบรวมกน

สงผลใหเกดแกไขปญหาทยงยนตอไป สอดคลองกบ5 พบวา

ด�าเนนการจดเวทแลกเปลยนเรยนรใหผน�าชมชนสมาชกองคการ

บรหารสวนต�าบลอาสาสมครสาธารณสขประจ�าหมบานครพระ

เจาหนาทสาธารณสขและผสงอายดวยเทคนคการถกปญหาและ

เทคนควางแผนปฏบตการองคกรในชมชนบรณาการและมสวน

รวมในการท�างานรวมกนอยางตอเนอง ท�าใหแกนน�าชมชน

มศกยภาพในการดานเนนการ นอกจากนนยงสอดคลองกบ6

พบว า โปรแกรมการมส วนร วมโดยการน�า เทคโนโลย


เพอการมสวนรวมของสถาบนพระปกเกลามาประยกตใชท�าให

ระดบการมสวนรวมในดานการรวมใหขอมลขาวสารดานการรวม

ปรกษาหารอ ดานการรวมวางแผนและตดสนใจ ดานการรวม

ด�าเนนการ และดานการรวมประเมนผลมระดบการมสวนรวมสง

ขนกวากอนการทดลองอยางมนยส�าคญทางสถตทระดบ 0.05

ซงปจจยทมผลตอความส�าเรจของการสรางการมสวนรวม

เกดจากศกยภาพของแกนน�าท เข มแขงเป นผ น� าในการ

เปลยนแปลง ซงเปนปจจยส�าคญในการด�าเนนงานอยางม

ประสทธภาพ มความตอเนองจะชวยสรางความตระหนกใหชมชน

เหนความส�าคญ การมผน�าทเขมแขงและสามารถสรางศรทธาและ

สรางการมสวนรวมของชาวบานใหเกดขนไดในชมชนนบวาเปน

สงทจ�าเปนอยางยงสอดคลองกบผลการศกษา7 พบวา สถานภาพ

ทางสงคมของผใหญบาน ผชวยผใหญบาน ก�านน กรรมการ

หมบาน และ อสม. เปนผไดรบการแตงตงจากราชการมบทบาท

โดยตรงในการสนบสนนใหประชาชนเขามามสวนรวมมากกวา

ประชาชนทวไป และแรงกดดนทางสงคมจากเจ าหนาท

สาธารณสขและผน�าชมชน มผลตอระดบการมสวนรวมของ

ประชาชนเพมขน และสอดคลองกบการศกษา8 ศกยภาพของแกน

น�าทเขมแขง ผทเขมแขงตองเปนผน�าในการเปลยนแปลงและเปน

ปจจยส�าคญในการด�าเนนงานอยางมประสทธภาพ มความตอ

เนองของกจกรรมจะชวยสรางความตระหนกใหชมชนเหนความ

ส�าคญ

กระบวนการพฒนาการมสวนรวม การพฒนารปแบบการ

มสวนรวมของชมชนในการแกไขปญหาตงครรภไมพรอม

ในวยรน ต�าบลชนชม จ�าเปนตองใหชมชนเขามามสวนรวม

โดยเรมจากกระบวนการท เกดขนโดยความสมครใจของ

ประชาชนในชมชน รวมทงประชาชนจะตองเปนผมสวนในการ

คดคนปญหา การตดสนใจ วางแผนด�าเนนการและตดตาม

ประเมนผล สอดคลองกบ8 ซงพบวา รปแบบการพฒนากจกรรม

ใหประสบผลส�าเรจนนชมชนตองเขามสวนรวมในทกขนตอน

รปแบบอ�าเภอชนชมเรมตนจากเชญตวแทนผมสวนไดเสย

มารวมพดคยแลวทาบทามแกนน�าเขารวมรบทราบสภาพปญหา

รวมเสนอแนวคด กระบวนการวธการ ก�าหนดกจกรรม

มอบหมายผรบผดชอบ ลงมอปฏบตตามแผน รวมรบผลทเกด

ขน พรอมทงสะทอนผลทเกดขนเพอการปรบปรงแกไขในการ

ด�าเนนการตอไป จากกระบวนการแสวงหาแกนน�าผทรงอทธพล

ในชมชน ขยายไปสแกนน�าผทมจตสาธารณะตองการชวยเหลอ

ชมชน ท�าใหการด�าเนนการแกไขปญหาตงครรภไมพรอมในวย

รนต�าบลชนชมไดรบการแกไขจากชมชน สอดคลองกบ9 พบวา

สภาพปญหาและอปสรรคการด�าเนนงานกอนการพฒนาของคณะ

กรรมการกองทนหลกประกนสขภาพในระดบทองถน เกดจาก

กรรมการไมทราบบทบาทหนาท ขาดความรวมมอ ขาดการ

ประสานงาน และเมอมการด�าเนนการโดยการจดประชมและ

ศกษาดงานท�าใหคณะกรรมการมการแลกเปลยนเรยนร สงผล

ใหระดบความร และการมสวนรวมดขนกวากอนคณะกรรมการ

มการแลกเปลยนเรยนร สงผลใหระดบความรและการมสวนรวม

ดขนกวากอนการพฒนาอยางมนยส�าคญทางสถตทระดบ 0.05

เอกสารอางอง1. เนตรทราย ปญญชณห. การเสรมสรางทกษะชวตเพอปองกน

การมเพศสมพนธของนกเรยนชน มธยมศกษาตอนตน

จงหวดประจวบครขนธ (วทยานพนธปรญญาวทยาศาสตร

มหาบณฑต). สาขาวชาเอกสขศกษาและพฤตกรรมศาสตร.

มหาวทยาลยมหดล; 2552.

2. บญฤทธ สขรตน. การตงครรภในวยรน: นโยบาย แนวทาง

การด�าเนนงาน และตดตามประเมนผล. พมพครงท 2.

นนทบ ร : โรงพมพ ชมนมสหกรณการเกษตรแห ง

ประเทศไทย จ�ากด; 2557.

3. คณะกรรมาธการการสาธารณสข วฒสภา. รายงานการ

พจารณาเรองปญหาการตงครรภในวยร น. [ม.ป.ท.:

ม.ป.พ.]; 2554.

4. ส�านกงานสาธารณสขอ�าเภอชนชม. รายงานผลการด�าเนน

งานอนามยเจรญพนธอ�าเภอชนชม จงหวด มหาสารคาม.

เอกสารอดส�าเนา; 2557.

5. ปานทอง ผดผอง. รปแบบการประยกตใช เทคโนโลยการม

สวนรวมของชมชนในการสงเสรมสขภาพ ผ สงอาย

บานกดจอก ต�าบลน�าค�าใหญ อ�าเภอเมองยโสธร จงหวด

ยโสธร (วทยานพนธ ปรญญา สาธารณสขศาสตร

มหาบณฑต). มหาวทยาลยมหาสารคาม; 2553.


6. ศกรนทร ทองภธร. ประสทธผลของการใชโปรแกรมการ มสวนรวมในการพฒนา มาตรฐานศนยสขภาพชมชน อ�าเภอเมองจงหวดมหาสารคาม(วทยานพนธปรญญา สาธารณสขศาสตรมหาบณฑต).มหาวทยาลยมหาสารคาม;

2553.

7.ส�าเนยงวงศวาน.การมสวนรวมของประชาชนในการปองกน

และควบคมโรคไขเลอดออกอ�าเภอจงหารจงหวดรอยเอด

(วทยานพนธปรญญาสาธารณสขศาสตรมหาบณฑต).

มหาวทยาลยขอนแกน;2549.

8. จนตนาพลมศกด. การพฒนารปแบบการมสวนรวมในการ

เฝาระวงและดแลผมภาวะซมเศราและเสยง ตอการ

ฆาตวตายกรณศกษาบานตบเตาต�าบลน�าค�าใหญอ�าเภอ

เมอง จงหวดยโสธร (วทยานพนธปรญญาสาธารณสข

ศาสตรมหาบณฑต).มหาวทยาลยมหาสารคาม;2556.

9. ชาญชย ชยสวาง. การพฒนาการด�าเนนงานกองทนหลก

ประกนสขภาพระดบทองถน (วทยานพนธสาธารณสข




รายงานเปรยบเทยบวธการค�านวณLDL-Cวธตางๆเปรยบเทยบกบวธวดโดยตรง

The comparison of LDL-C estimation formulas

นายสรวชญสนโศก*

*กลมงานเทคนคการแพทย โรงพยาบาลนาดน จงหวดมหาสารคาม

บทคดยอ

การค�านวณคา LDL-C โดยใชสมการของ Friedewald นน พบวา มความถกตองแมนย�านอย และไมสอดคลองกนกบการตรวจ

วดโดยตรง ท�าใหมผคดคนสตรสมการค�านวณออกมาหลายสมการ โดยนกวจยหลายๆ ประเทศ รวมทงประเทศไทยแตกยงพบ

ขอจ�ากดตามกลมประชากรของแตละประเทศทศกษา ในการศกษาครงนจงมวตถประสงคเพอเปรยบเทยบคา LDL-C ทไดจากการ

ค�านวณ จ�านวน 3 สตร ไดแก สมการดงเดม คอ สมการของ Friedewald (FF) สมการของผวจยชาวจน (CF) และ สมการทไดจาก

ผวจยชาวไทย (TF) เทยบกบคาทไดจากการตรวจวด LDL-C โดยตรง โดยท�าการศกษาผลการตรวจ lipid profile ของผปวยเบาหวาน

ประจ�าปงบประมาณ 2555 จ�านวน 1,040 ราย ทไดรบการตรวจ Total cholesterol, Triglycerides, HDL-C และ LDL-C แลวเปรยบ

เทยบคา LDL-C ทไดของแตละวธ ผลการศกษา พบวา สมการค�านวณทง 3 สมการ ใหคา LDL-C แตกตางกน แมทง 3 สมการ

จะใหความสมพนธทางบวกกบวธวดตรง โดยมคา r เทากบ 0.8463, 0.8439 และ 0.8563 ตามล�าดบ แตพบวาทกสมการใหคาเฉลย

ของ LDL-C ต�ากวาคาเฉลยทไดจากการวดโดยตรงและมความแตกตางอยางมนยส�าคญทางสถต (p<0.01) กบวธวดตรง เมอพจารณา

ความสามารถในการจ�าแนกผปวยตามคา LDL-C เปรยบเทยบกบวธวดโดยตรง พบวา สมการทง 3 จ�าแนก ผปวยเปนปกตไดจ�านวน

มากกวาวธวดโดยตรงทกสมการและท�าใหไดผผดปกตจ�านวนนอย พบวา คา LDL-C จากสมการของจนจะไดคาเฉลย และ รอยละ

ของการจ�าแนกผปวยไดใกลเคยงกบวธวดโดยตรงมากกวาสมการอน แตอยางไรกตามการจ�าแนกผมความผดปกตไดนอยอาจเปนเหต

ใหผปวยพลาดโอกาสในการรบการรกษา ดงนนการหาคา LDL-C สมควรตองพจารณาใชวธวดโดยตรงเพราะยงมความนาเชอถอมากกวา

ค�าส�าคญ: Lipid profile, Total cholesterol (TC), Triglycerides (TG), High density lipoprotein cholesterol (HDL-C,

Low density lipoprotein cholesterol (LDL-C), Friedewald Formula (FF), Chinese Formula (CF), Thai Formula (TF),

Direct LDL

ABSTRACT

The estimation of LDL-C using friedewald equation lacks of accuracy and precision including the

inconsistency with the direct measurement LDL-C. Most researchers around the globe and Thailand proposed so

many equations, but their limitation depends on the different studying populations. The aim of this study is to

compare the estimation of formal equation (Friedewald formula; FF), Chinese formula (CF) and Thai formula (TF)

to the direct method for LDL-C. This retrospective study underwent the analysis of lipid profile from diabetic

patients in the year 2011. One thousand forty patients’ LDL-C data were calculated by using 3 equations and

compared to the direct method. The result shows positive correlation of 3 equations with the direct measurement


(r = 0.8463, 0.8439 and 0.8563 respectively) and the mean LDL-C of each equation was lower than the direct

LDL-C mean. The results showed all 3 significantly differences of LDL-C calculations from the direct LDL-C

(p<0.01). The higher percentage of low risk patients when classified LDL-C into 3 categories using calculated

LDL-C would lead to the misdiagnosis of people with dyslipidemia .Therefore the usefulness of reliable direct

LDL-C measurement should be considered.

Keywords : Lipid profile, Total cholesterol (TC), Triglycerides (TG), High density lipoprotein cholesterol

(HDL-C), Low density lipoprotein cholesterol (LDL-C), Friedewald Formula (FF), Chinese Formula (CF), Thai

Formula (TF), Direct LDL

บทน�า Atherosclerotic Vascular Disease (Coronary

Artery Disease, Stroke, Peripheral Vascular Disease)

เปนกลมของโรคทพบไดบอยมากขนในทวโลกและเปนสาเหตน�า

ของอตราการเสยชวตของประชากรไทยโรคในกลมนเปน Multi-

factorial Disease ทมสาเหตมาจากปจจยเสยงหลายปจจยดวย

กน เชน ภาวะ Dyslipoproteinemia หรอ เรยกวา ภาวะไขมนผด

ปกต การสบบหร โรคความดนโลหตสง โรคเบาหวาน ความอวน

การออกก�าลงกายนอย และภาวะเครยด เปนตน1 ดงนน การตรวจ

วดระดบของไขมน และ Lipoprotein จงเปนอกวธหนงทจะชวย

ในการวนจฉยประเมนความเสยงของโรคในกลม Atherosclerotic

Vascular Disease ประกอบการรกษาตดตามผลการรกษาผปวย

โรคหวใจและหลอดเลอด ในปจจบนการทดสอบหาปรมาณหรอ

ระดบของไขมนเปนชด นยมเรยกวา Lipid Profile ประกอบไป

ดวย Total Cholesterol (TC), Triglycerides (TG), High

Density Lipoprotein Cholesterol (HDL-C) และ Low

Density Lipoprotein Cholesterol (LDL-C) ในทางปฏบตแลว

การตรวจครบทง 4 ชนด ท�าใหหองปฏบตการและโรงพยาบาลมคา

ใชจายสงเนองมาจากการตรวจวด LDL-C โดยตรง (Direct LDL)

มมลคาตนทนน�ายาสง โดยทวไปจงอาจ พบวา หองปฏบตการ

ทางการแพทยหลายแหงใชการค�านวณหา LDL-C จากสตรค�านวณ

ของ Friedewald2 (Friedewald Formula ; FF) ซงใชความ

สมพนธของคา TC, TG และ HDL-C ในการค�านวณ ซงมสตร

ค�านวณ คอ LDL- C = TC - (TG/5) - HDL-C แตมเงอนไขขอ

จ�ากดวาไมสามารถใชสตรนไดเมอมคา TG มากกวา 400 mg/dL

ในป ค.ศ. 2004 Cordova และคณะ3 ไดท�าการศกษา

เปรยบเทยบการหาคา LDL-C จากการค�านวณดวยสมการ

ของ Friedewald กบการวดคา LDL-C โดยตรง ในกลมตวอยาง

จ�านวน 10,644 ราย พบวา คาทไดจากการค�านวณดวยสตร

ดงกลาวไดคาแตกตางไปจากการวดคาโดยตรง แมจะพบวา

คาจากทงสองวธมความสมพนธกนด เชนเดยวกบ การศกษา

ของ Theerakanchana และคณะ4 ทท�าการศกษาในกลม

ตวอยางจ�านวน 1,016 ราย และพบวา คาจากการค�านวณ

ไมสอดคลองกบการตรวจวดโดยตรง

เพญศร ชสงแสง และคณะ5 ไดท�าการศกษาเปรยบเทยบ

ผลการตรวจวดคา LDL-C ทไดจากสตรค�านวณ Friedewald

และวธการวดโดยตรงหลกการ Homogenous Enzymatic

Assay ในกลมตวอยางจ�านวน 148 ราย พบวา คาเฉลยของวธ

ค�านวณต�ากวาวธวดโดยตรง และมความแตกตางกนอยางมนย

ส�าคญ ทางสถตแมวาจะใหคาสมประสทธสหสมพนธสง เชนเดยว

กบการศกษาของ สมชาย จตรไทย6 ในปเดยวกน แตการศกษา

ของ สมชาย จตรไทย พบวา คาเฉลยของ LDL-C ทไดจากการ

ค�านวณดวยสมการ Friedewald สงกวาคาทไดจากการวด

โดยตรง และในป 2013 Martin และคณะ7 ไดท�าการศกษา

เปรยบเทยบทงสองวธในกลมตวอยาง ชาวอเมรกนจ�านวน

ถง 1,340,614 ราย กพบป ญหาในการใช สตรสมการ

ของ Friedewald วาท�าใหไดคา LDL-C ต�ากวาคาทไดจากการ

วดตรง นอกจากนในปจจบนยง พบวา มผพยายามคดคนหาวธ

ค�านวณเพอหาคาของ LDL-C โดยพยายามดดแปลงสมการเดม

ใหแตกตางออกไป เพอลดขอจ�ากดและจดออนของการใชสมการ


ค�านวณตวอยางเชนDecordova formula,Chen formula,

Hattoriformula,AMORISformula,Wagnerformulaและ

Planella formula เปนตน สวนในประเทศไทยกมการดดแปลง

เปนNewmodifiedFriedewaldformulaโดยPuavilaiและ

คณะ8

อยางไรกตามในปจจบนยงไมพบวามองคกรหรอหนวยงาน

ทเกยวของกบการตรวจวนจฉยภาวะไขมนผดปกตออกมาประกาศ

หรอสรปใหใชสตรค�านวณใดเปนมาตรฐาน ส�าหรบการค�านวณ

หาคาLDL-Cการศกษาครงนจงมวตถประสงคเพอเปรยบเทยบ

คาLDL-Cทไดจากการค�านวณจ�านวน3สมการกบคาทได

จากการตรวจวดโดยตรงจากเลอดของผ ปวย โดยใชเครอง

วเคราะหท�าการเปรยบเทยบใน3ดานคอ1)ความสมพนธกบ

วธการวดโดยตรง2)ความแตกตางของคาเฉลยหรอมธยฐานกบ

วธวดโดยตรงและ3)ความสามารถในการจ�าแนกผปวยปกตและ

ผดปกต เพอจะท�าใหไดทราบวาสมการใดจะสามารถใหคา

LDL-C ใกลเคยงกบวธวดโดยตรงมากทสดจะสามารถใชสตร

สมการใดหรอไม ในการค�านวณคา LDL-C แทนการตรวจวด

โดยตรงได

วธการศกษา เปนการศกษาเชงวเคราะหแบบยอนหลงโดยน�าผลการตรวจ

จากผปวยเบาหวานทมารบบรการตรวจสขภาพประจ�าปตาม

เกณฑของสปสช.ในปพ.ศ.2555มาท�าการวเคราะหขอมล

1.กลมตวอยางทเลอกมาศกษา

เปนกลมผปวยเบาหวานทไดรบการตรวจสขภาพประจ�า

ปตามเกณฑของ สปสช. ประจ�าปงบประมาณ 2555 ชวงอาย

ตงแต18ปขนไปจ�านวน1,040รายและมผลการตรวจLipid

Profileครบทง4ตวไดแกTotalCholesterol,Triglycerides,

HDL-CและLDL-Cทตรวจดวยวธวดตรงโดยเลอกมาทกราย

2.เครองมอทใชศกษาและเกบรวบรวมขอมล

2.1 เครองตรวจวเคราะหอตโนมตทางเคมคลนก

เครองวเคราะหอตโนมตทางเคมคลนกยหอDiruiรนCS-T240

ความสามารถในการทดสอบ ขนาด 240 การทดสอบตอหนง

ชวโมง เปนผลตภณฑของบรษทDirui Industryประเทศจน

ตดตงโดยบรษทเซนทรอแลบ(ประเทศไทย)จ�ากดตดตงเมอ

เดอนมถนายน2554ใชส�าหรบการตรวจทางเคมคลนกทวไปและ

LipidProfileจ�านวน4การทดสอบไดแกTotalCholesterol

(TC), Triglycerides (TG), High Density Lipoprotein

Cholesterol (HDL-C) และ Low Density Lipoprotein

Cholesterol(LDL-C)ในซรมของกลมตวอยางทกราย

2.2สตรค�านวณส�าหรบหาคาLDL-C

(1) LDL-C = TC - HDL - TG/5 (FF) โดย

Friedewaldetal(ปค.ศ.1972)2

(2) LDL-C = TC - HDL - TG/6 (TF) โดย

Puawilaietal(ปค.ศ.2004)8

(3) LDL-C = (90%Non-HDL) - (10%TG) (CF)

โดยChenetal(ปค.ศ.2010)9

3.หลกการตรวจวดน�ายาและสารเคมทไดใชทดสอบ

lipidprofile

3.1น�ายาส�าหรบการตรวจวดTotalcholesterolเปนน�ายา

ส�าเรจรปพรอมใช มชอการคาของน�ายาคอ CHOLESTEROL

FLUID MONOREAGENT ใช หลกการตรวจวดคอว ธ

enzymeaticcolorimetrictest-CHOD-PAPmethodยหอ

CentronicGmbHเปนผลตภณฑของบรษทCentronicGmbH

ประเทศเยอรมน โดยมปฏกรยาการตรวจวดดงสมการ จ�านวน

3ปฏกรยา

(1) Cholesterol ester + H2O ---Cholesterol

esterase--->Cholesterol+Fattyacids

(2)Cholesterol+O2---Cholesteroloxidase--->

Cholest-4-en-3-one+H2O

(3) 2H2O2 + 4 - Aminoantipyrine + Phenol

---peroxidase---> 4 H2O +4 - (p-Benzoquinone-

monoimino)phenazone

3.2 น�ายาส�าหรบตรวจวด Triglycerides เปนน�ายา

ส�าเรจรปพรอมใชมชอการคาของน�ายาคอTRIGLYCERIDES

FLUID MONOREAGENT ใชหลกการตรวจวด คอวธ

Enzymatic colorimetric test –GPO-PAPmethod ยหอ

CentronicGmbHเปนผลตภณฑของบรษทCentronicGmbH

ประเทศเยอรมน โดยมปฏกรยาการตรวจวดดงสมการ จ�านวน

4ปฏกรยา


(1) Triglycerides + 3H2O ---Lipoprotein lipa-

se---> Glycerol + 3 RCOOH

(2) Glycerol + ATP ---Glycerol kinase + Mg2+-

--> Glycerol-3-phosphate+ADP

(3) Glycerol-3-phosphate+O2 ---GPO---> Dihy-

droxyacetone-phosphate+H2O2

(4) 2H2O2 + 4-Aminoantipyrine+4-Chlorophe-

nol ---Peroxidase---> 4-(p-Benzoquinone-monoimino)-

-Phenazone + 2H2O2 + HCl

โดยท GPO = Glycerol-3-phosphate oxidase Mg2+ =

Magnesium ion

3.3 น�ายาส�าหรบตรวจวด HDL-C เปนน�ายาส�าเรจรป

พรอมใช มชอการคาของน�ายา คอ HDL-CHOLESTEROL

HOMOGENEOUS ใชหลกการตรวจวด คอ วธ Direct

enzymatic assay ยหอ Centronic GmbH เปนผลตภณฑ

ของบรษท Centronic GmbH ประเทศเยอรมน โดยมปฏกรยา

การตรวจวดดงสมการ จ�านวน 2 ปฏกรยา

(1) HDL, VLDL, Chylomicrons ---anti-human-

β-lipoprotein---> Antigen - AntibodycomplexH-

DL+H2O+O2 ---Chol oxidase/Chol.esterase---> ∆4-

cholestenone +FA+ H2O2

(2) H2O2 + 4-AA+F-DAOS ---Peroxidase--->

Quinone pigment + 2H2O

โดยท FA = Fatty acid

4-AA = 4- Aminoantipyrine

F-DAOS = N-ethyl-N-(2-hydroxy-3-sulpho-

propyl)-3,5-dimethoxy-4-fluoroanilide

3.4 น�ายาส�าหรบตรวจวด LDL-C เปนน�ายาส�าเรจรป

พรอมใช มชอการคาของน�ายา คอ LDL-CHOLESTEROL

HOMOGENEOUS ใชหลกการตรวจวด คอ วธ Direct

enzymatic assay ยหอ Centronic GmbH เปนผลตภณฑ

ของบรษท Centronic GmbH ประเทศเยอรมน โดยมปฏกรยา

การตรวจวดดงสมการ จ�านวน 2 ปฏกรยา

(1) HDL, VLDL, Chylomicrons ---anti-human-

β-lipoprotein---> Antigen - Antibodycomplex HDL +

H2O + O2 ---Chol oxidase/Chol.esterase---> ∆4-chole-

stenone + FA + H2O2

(2) H2O2 + 4-AA + H-DAOS ---Peroxidase--->

Quinone pigment + 2H2O โดยท FA = Fatty acid

4-AA = 4- Aminoantipyrine

H-DAOS = N-(2-hydroxy-3-sulpho-propyl)-3,5-

dimethoxy-4-fluoroanilide

3.5 สารควบคมคณภาพภายใน (IQC control material)

3.6 สารมาตรฐานส�าหรบการท�า Calibration

4. การเกบรวบรวมขอมล

เกบขอมลจากบนทก/ทะเบยนลงผลการตรวจวเคราะหทาง

เคมคลนกผ ปวยโรคเรอรง ของกล มงานเทคนคการแพทย

โรงพยาบาลนาดน โดยเลอกเอาผลการตรวจไขมนทง 4 ชนด ไดแก

Total cholesterol, Triglycerides, HDC-C และ LDL-C

แลวบนทกผลลงในตารางเกบขอมล

5. การวเคราะหผลทางสถต

5.1 วเคราะหขอมลทวไป พสย คาเฉลยเลขคณต

สวนเบยงเบนมาตรฐาน (SD) สมประสทธความผนแปร (CV)

ดวยโปรแกรม Microsoft excel 2007

5.2 วเคราะหการกระจายตวของขอมล (distribution),

paired T-test การทดสอบความสมพนธของขอมลหรอการหา

สมประสทธสหสมพนธ ใชโปรแกรม STATA เวอรชน 9.0

5.3 ก�าหนดระดบนยส�าคญทางสถตท p-value < 0.01

6. ล�าดบขนการวเคราะหขอมล

6.1 ค�านวณคา LDL-C โดยใช Microsoft excel

ทง 3 สมการ

6.2 ท�าการวเคราะหขอมลทวไป จ�านวน 1,040 ราย

6.3 วเคราะหการกระจายตวของขอมล

6.4 วเคราะหความสมพนธ และ เปรยบเทยบความแตก

ตาง คาเฉลย หรอ มธยฐาน

6.5 วเคราะหความสามารถในการจ�าแนกผปวย

ผลการศกษา ขอมลทวไปของการตรวจ lipid profile

ผลการศกษาขอมลทวไปของกลมตวอยาง พบวา ผลการ

ตรวจ lipid profile ของผ ปวย สวนใหญมผลการตรวจ

Triglycerides สง มสวนเบยงเบนมาตรฐานมากกวาผล lipid

profile รายการอนๆ กลมตวอยางมคา Triglycerides คอนขาง


หลากหลายระดบตงแต45mg/dLจนถง955mg/dLสวนคา

LDL-C ทไดจากแตละวธ กมความแตกตางกนไป โดยเฉพาะ

จากสมการค�านวณคาLDL-CของFriedewaldทไดคาต�าสด

ถง1.1mg/dLดงตารางท1

การศกษาความสมพนธกบวธวดตรง

การศกษาความสมพนธของคาLDL-Cทไดจากการ

ค�านวณดวยสมการทง3สมการพบวามความสมพนธทางบวก

กบวธวดตรงอยางมนยส�าคญทางสถต (p<0.01) โดยมคาสม

ประสทธสหสมพนธระหวางคา LDL-C ทไดจากการวดคา

โดยตรงกบคาLDL-Cทไดจากการค�านวณดวยสมการFF,TF

และCFเทากบ0.8463,0.8563และ0.8439ตามล�าดบดงรป

ท1,2และ3

ตารางท1ขอมลทวไปของผลการตรวจlipidprofileในกลมตวอยาง

ผลการตรวจ(N=1,040) คาเฉลย SD คาต�าสด-คาสงสด

Totalcholesterol 192.5 42.3 95-382

Triglycerides 247.5 137.1 45-955

HDL-C 55.6 13.8 16.2-97.4

LDL-C(direct) 108.9 30.1 39.2-271.0

LDL-C(FF) 87.4 34.8 1.1-264.0

LDL-C(TF) 95.7 34.0 18.9-267.3

LDL-C(CF) 98.5 30.6 24.2-245.6

รปท1กราฟแสดงความสมพนธเชงเสนระหวางผลLDL-Cจากวธวดตรงกบการค�านวณดวยสมการFF


รปท2กราฟแสดงความสมพนธเชงเสนระหวาง ผล LDL-C จากวธวดตรง กบ การค�านวณดวยสมการ TF

รปท3 กราฟแสดงความสมพนธเชงเสนระหวาง ผล LDL-C จากวธวดตรง กบ การค�านวณดวยสมการ CF

การศกษาความแตกตางคาเฉลยหรอมธยฐาน

ผลการศกษาคา LDL-C ทไดจากแตละวธโดยเปรยบ

เทยบกบวธวดโดยตรงทละสมการ พบวา ทง 3 สมการใหคา

LDL-C ต�ากวาวธตรวจวดโดยตรง โดยมสมการของชาวจน

(Chen et al) มคาเฉลยใกลเคยงกบวธวดโดยตรงมากทสด

อยางไรกตาม พบวา คา LDL-C ทไดจากการค�านวณทกสมการ

มความแตกตางจากคา LDL-C ทไดจากวธการวดโดยตรงอยาง

มนยส�าคญทางสถต (p < 0.01) ดงตารางท 2


ตารางท2ตารางแสดงผลการศกษาความแตกตางของคาLDL-Cทไดจากแตละวธ

วธตรวจ(N=1,040) คาเฉลย SD p-value

LDL-C(direct) 108.9 30.1 1.000

LDL-C(FF) 87.4 34.8 0.000

LDL-C(TF) 95.7 34.0 0.000

LDL-C(CF) 98.5 30.6 0.000

การศกษาความสามารถในการจ�าแนกผปวย

ผลการศกษาความสามารถในการจ�าแนกผปวยเปนระดบ

ปกต (LDL-C < 100 mg/dL) ระดบ ปานกลาง (LDL-C

100-129 mg/dL) และระดบสง (LDL-C > 129 mg/dL)

โดยองตามเกณฑ ของNCEPATP III10 โดยน�าไปเปรยบ

เทยบกบการจ�าแนกโดยใช LDL-C จากวธการวดโดยตรง

พบวาทกสมการจ�าแนกผปวยม LDL-Cระดบปกตไดจ�านวน

มากกวาวธวดตรงแตจ�าแนกผปวยระดบLDL-Cปานกลางและ

สงไดต�ากวาวธวดตรงและสมการจากจน(CF)มผลการจ�าแนก

ผปวยไดใกลเคยงกบวธวดตรงมากกวาสมการอนดงรปท4

รปท4กราฟแสดงการเปรยบเทยบรอยละความสามารถในการจ�าแนกผปวยตามคาLDL-Cทไดวธตางๆ


วจารณ การศกษาในครงนกลมตวอยางเปนผปวยเบาหวานซงม

ความผดปกตของ metabolism อยแลวท�าให พบวา มโอกาส

สงมากทจะพบผทมภาวะไขมนผดปกตไดงาย การศกษานจง

ตองการทราบวาสมการใดทจะเหมาะสมในการน�ามาใชมาก

ทสดแมจะเปนผปวยประเภทใด ซงผลการศกษาก พบวา

สมการ Friedewald ใหคา LDL-C ต�ากวาวธตรวจวดโดยตรง

(direct LDL-C) สอดคลองกบการศกษาอนๆ ทมผศกษาไว

กอนหนาน เชน การศกษาของ Martin และคณะ7 ทไดศกษา

ในกลมตวอยางชาวอเมรกนทมจ�านวนมากถง 1 ลานกวาราย

การศกษาของ Cordova และคณะ3 ทศกษาในกลมตวอยาง

10,644 ราย กยงใหผลสอดคลองกน นอกจากนในประเทศไทย

แมจะใชกลมตวอยางปรมาณนอยกวาในตางประเทศ เชน การ

ศกษาของเพญศร ชสงแสง และคณะ5 กใหผลสอดคลองเชน

เดยวกนถงแมจะมสมประสทธสหสมพนธสง แตสมการ

ค�านวณทกสมการทง Friedewald (FF) Puawilai (TF) และ

Chen (CF) กใหผลแตกตางอยางมนยส�าคญทางสถต

(p<0.01) การศกษาในครงนไดทดลองจ�าแนกผปวยเปน LDL-

-C ระดบตาง ๆ กนเปน สง กลาง และ ปกต พบวา เมอเปรยบ

เทยบกบวธวดโดยตรงแลว LDL-C ทไดจากสมการค�านวณ

ทกสมการแยกผปวยสวนมากเปนปกตเกนครงของจ�านวน

ทงหมด ในขณะทจ�าแนกผปวยทมความเสยงไดนอยกวาวธวด

โดยตรง กรณเชนนจงมความเปนไปไดสงวาผปวยจ�านวนหนง

จะไมไดรบการรกษา ปองกน หรอค�าแนะน�าในการปฏบตตว

สงผลเสยตอคณภาพชวตของผปวยตามมา จงสมควรใชวธวด

โดยตรงหาคา LDL-C ไปกอนแมคาน�ายา LDL-C จะมราคา

แพงจนกวาจะ พบวา มวธการหาคา LDL-C แบบอนทเหมาะ

สม ประหยด และถกตองมากขน

ขอยต ผลการศกษาเปรยบเทยบในครงน พบวา คา LDL-C

ทไดจากวธการค�านวณทกสมการใหสมประสทธสหสมพนธสง

กบคา LDL-C ทไดจากการตรวจวดโดยตรง โดยสมการของผ

วจยไทยใหคา r มากทสด แตอยางไรกตามพบวามความแตก

ตางจากวธวดโดยตรงอยางมนยส�าคญทางสถตทกสมการ

นอกจากนยงพบวา สมการค�านวณจ�าแนกผปวยผดปกตไดนอย

กวาวธวดตรง แมจะ พบวา สมการค�านวณจากประเทศจน

จะจ�าแนกผปวยไดใกลเคยงกบวธวดตรงมากทสดกตาม

กตตกรรมประกาศ ขอขอบพระคณผอ�านวยการโรงพยาบาลนาดน ทใหแงคด

และขอเสนอแนะในการศกษาวเคราะหขอมล ขอขอบคณเจา

หนาทและบคลากรงานคลนกเบาหวาน เจาหนาท PCU ทใหความ

รวมมอและอ�านวยความสะดวกในการเกบขอมลของผวจยใน

ครงน ขอบคณเพอนรวมงาน นางสาวพรทวา ปรเตสง ทชวย

รวบรวมขอมลไวใน โปรแกรม Microsoft excel ขอขอบคณผ

ปวยเบาหวานทกทานทผศกษาไดน�าขอมลมาศกษา

เอกสารอางอง1. โฆสต ศรเพญ, Atherosclerosis และความผดปกตของ

ไขมนในเลอด. ใน : นศารตน โอภาส เกยรตกล, วฒนา

เลยววฒนา, ดาราวรรณ วนะชวนาวน, มงตล คณากร,

วนดา วงศถรพร. พยาธวทยาคลนก. กรงเทพฯ : โรงพมพ

เรอนแกว; 2545: 146-57.

2. Friedewald WT, Levi RI, Fredrickson DS. Estimation

of the concentration of low density lipoprotein

cholesterol in plasma without use of the ultracen

trifuge. Clin Chem 1972; 18: 499-502.

3. Cordova et al. Comparison of LDL-cholesterol direct

measurement with the estimate using the Frie

dewald formula in a sample Of 10,664 patients.

Arq. Bras. Cardiol 2004; 8(6): 482-7.

4. Theerakanchana T, Puavilai W, Suriyaprom K, Tung

trongchitr R. Comparative study of LDL- choleste

rol levels in Thai patients by the direct method

and using the friedewald formula. Southeast Asian

J Trop Med Public Health 2007; 38(3): 519-27.

5. เพญศร ชสงแสง, ปนดดา มสกวณณ, วรรณ ชยานนตนกล

และคณะ. การเปรยบเทยบผลการตรวจวด LDL- chole

sterol ดวยสตรค�านวณ Friedewald และวธ Homoge

nous enzymatic assay. สงขลานครนทรเวชสาร 2551;

26(1): 43-52.


6. สมชาย จตรไทย. การเปรยบเทยบผลการวเคราะห LDL

cholesterolดวยวธวดตรงกบวธค�านวณดวยสตร

มาตรฐาน Fr iedewald ท โ รงพยาบาลบ ร รมย .

สารสาธารณสขลานนา2551;4(2):260-7.

7. Martin SS et al, Friedewald-Estimated Versus

Directly Measured Low-density Lipoprotein

Cholesterol and Treatment Implications. JACC

2013;62(8):733-40.

8.PuavilaiW,LaoragpongseD.IscalculatedLDL-Cby

using the newmodified Friedewald equation

betterthanthestandardFriedewaldequation?J

MedAssocThai2004;87(6):589-593.

9. Chen et al, Amodified formula for Calculating

low-density-lipoproteinCholesterolvalue.Lipids

inHealthandDisease2010;9:52.

10.NationalCholesterolEducatiopnProgram(NCEP).

Third report of the expert panel detection,

evaluation, and treatment of high blood

cholesterolinadults(AdultTreatmentPanelIII).

JAmMedAssoc2001;285:2486-97.



การพฒนารปแบบการมสวนรวมของชมชนในการสงเสรมสขภาพผสงอาย

อ�าเภอชนชมจงหวดมหาสารคาม

Development of the Community Participation

in Health Promotion Model for Elderly at Chuen Chom District,

Maha Sarakham Province.

ศณาลกษณสรภกด*

*พยาบาลวชาชพช�านาญการ โรงพยาบาลชนชม จงหวดมหาสารคาม

บทคดยอ

บทน�า : โครงสรางประชากรโลกและประเทศไทยก�าลงเปลยนแปลง โดยมประชากรสงอายเพมขน ท�าใหเกดปญหาสขภาพ

ของผสงอายตามมา

วตถประสงค: เพอศกษาการมสวนรวมของชมชน และพฒนารปแบบการมสวนรวมของชมชนในการสงเสรมสขภาพของผสงอาย

วธการศกษา:เปนวจยเชงปฏบตการ 4 ขนตอน คอ 1) การศกษาสภาพการณการผสงอาย 2) การวางแผนการวจย 3) การปฏบต

ตามแผนและสะทอนปญหา 4) การประเมนผลการวจย ผรวมวจยเปนแกนน�าชมชน คดเลอกแบบเจาะจง จ�านวน 52 คน เครองมอ

เปนแบบสอบถามและแบบสมภาษณ เกบขอมลโดยการสอบถามและการสมภาษณเชงลก การประชมกลม การตรวจสขภาพ ขอมลเชง

คณภาพใชการวเคราะหเนอหา การประเมนผลกอนและหลงการพฒนารปแบบโดยสมอยางงายไดผสงอาย 358 คน ขอมลเชงปรมาณ

วเคราะหดวย คาความถ รอยละ คาเฉลย และสวนเบยงเบนมาตรฐาน สถตเชงอนมานใชสถตท

ผลการวจย: พบวาสถานการณผสงอายสวนมากอยบานล�าพง รบประทานอาหารไมถกสขลกษณะ ขาดการออกก�าลงกาย มสวน

รวมในกจกรรมของชมชนนอย องคกรในชมชนขาดการบรณาการรวมกนจากการวจยท�าใหองคกรในชมชนบรณาการและมสวนรวมใน

การท�างานรวมกนอยางตอเนอง ไดรปแบบการสงเสรมสขภาพผสงอายจ�านวน 8 ขนตอน ไดแก 1) การศกษาบรบทชมชน 2) การจด

เวทแลกเปลยนถกปญหาอยางมสวนรวม 3) การวางแผนอยางมสวนรวม 4) การคนขอมลใหชมชน 5) การประชาคม 6) การด�าเนนการ

ตามแผน 7) การถอดบทเรยน 8) การประเมนผลและผลของรปแบบการสงเสรม หลงการพฒนารปแบบพฤตกรรมสงเสรมสขภาพของ

ผสงอายทกดานดขนกวากอนการพฒนารปแบบอยางมนยส�าคญทางสถต (P- value < 0.05)

สรป: ปจจยแหงความส�าเรจในการสงเสรมสขภาพผสงอาย จะตองประกอบดวยความรวมมอจากตวผสงอาย ครอบครว สงคม

อาสาสมครสาธารณสข อาสาสมครผดแลผสงอาย องคกรปกครองสวนทองถน องคกรภาครฐใหการดแลอยางตอเนองจรงจง

ค�าส�าคญ:การมสวนรวมของชมชน การสงเสรมสขภาพ ผสงอาย


ABSTRACT

Introduction:Theworld’spopulationandThailandischanging,withanagingpopulation,increasedhealth

problemsoftheelderlyfollowed.

Objective:Tostudyconditionofcommunityparticipationanddevelopmodelcommunityparticipationto

thehealthpromotionfortheelderly.

Method:Actionresearchinelderlyandcommunityleaders.Thedatawerecollectedfromtheelderlyand

communityleaders52stakeholders,byusingresearchtoolsconsistingofin-depthinterview,focusgroupand

physicalexamination.Thereare4stagesofresearch:1)thestudyoftheelderly;2)theplanningoftheresearch;

3)theimplementationoftheplan;and4)theevaluationoftheresearch.Thequalityofdataanalyzedbycontent

analysis.ModelExperimentbysimplerandomsampling358elderly,quantitativedatawasanalyzedbyfrequency,

percentage,averageandstandarddeviation.InferentialstatisticsusingT-Test.

Results :Thecommunityhadonlyelderlystayedhome.Thefoodwasnothealthy,Lackofexercise.The

elderly had less activity in community. Organization in community lack of integration. The operationswere

integrationandparticipationinworking.Communityparticipationof8steps;1)Studyofcontextandcommunity

participation. 2)Meeting to discuss the issue. 3) Plan for participation. 4) The data for the community to

recognizetheproblem.5)Theworkshopstocommunityparticipation.6)Implementation.7)AfterActionReview.

8)Monitoring.Thesemethodswillaffecttheirbehaviorsoftheelderlybetweenbeforeandafterparticipatingwere

significantdifferences(p<.05).

Conclusion:Thesuccessfactorsareparticipationofelderly,family,social,healthvolunteers,agingvolunte-

erscaregivers,localadministrationandgovernmentorganizationstoprovideconstantcareseriously.

Keyword:Communityparticipation,Healthpromotion,elderly.


บทน�า โครงสรางประชากรโลกและประชากรของประเทศตาง ๆ

ก�าลงเปลยนแปลงไปในทศทางทมประชากรสงอายคอผทมอาย

มากกวา60ปขนไปเพมขนเรอยๆทงสดสวนและจ�านวนโดย

คาดประมาณวาในป พ.ศ. 2583 สงคมโลกจะกลายเปนสงคม

ผ สงอายอยางสมบรณ ส�าหรบการเปลยนแปลงโครงสราง

ประชากรผสงอายของประเทศไทยพบวามจ�านวนและสดสวน

เพมมากขนทกปโดยเพมขนจากรอยละ9.4(5.9ลานคน)ในป

พ.ศ.2545เปนรอยละ10.7(7.0ลานคน)ในปพ.ศ.2550และ

เพมขนเปนรอยละ 8.3 (12.2 ลานคน) และรอยละ 14.9

(10.0ลานคน)ในปพ.ศ.2554และ2557ตามล�าดบ1จากแนว

โนมของผสงอายทเพมมากขนน ท�าใหมภาวะเสยงจากปญหา

สขภาพ2 โดยเฉพาะการเจบปวยดวยโรคเรอรงทเปนปญหา

สขภาพทส�าคญของผสงอาย รฐบาลไดมนโยบายการพฒนา

เพอสนบสนนใหผสงอายมคณภาพชวตทด แตอยางไรกตาม

สงคมไทยยงใหความส�าคญกบระบบครอบครวในการดแล

ผสงอาย ในอนาคตคาดวาเครอขายทางสงคมครอบครวและ

เครอญาตจะมขอจ�ากดมากขนดงนนแนวคดการมสวนรวมของ

ชมชนจงมบทบาทมากขนเพราะชมชนจะเปนพลงสนบสนนและ

เปนฐานรองรบการพงพาตนเองของประชาชน พรอมทงลดการ

พงพาบรการของรฐโดยเจาหนาทของรฐตองเปลยนบทบาทจาก

ผ ใหเปนผ สนบสนน ทงในดานทรพยากรและองคความร

โดยเปดโอกาสใหประชาชนไดเขารวมกจกรรมตางๆตงแตเรม

ตนกระบวนจนกระทงสนสดกระบวนการ

เนองจากรปแบบเดมเปนเพยงการด�าเนนงานโดยหนวยงาน

สาธารณสขเปนผก�าหนดเพยงฝายเดยวดงนนจงจ�าเปนอยางยง

ทจะตองมการพฒนารปแบบการสงเสรมสขภาพผสงอายทเหมาะ

สมโดยการมสวนรวมของชมชนทกภาคสวนทเกยวของ เพอให

ผสงอายในพนทมสขภาพทางกายทแขงแรงและสขภาพจตทดอย

ในสงแวดลอมทเหมาะสมมการดแลสขภาพตนเองและสามารถ

ด�าเนนชวตประจ�าวนไดดวยตนเองอยางเปนปกตสขไมเจบปวย

ดวยโรคทสามารถปองกนได ลดภาระการพงพงทางสงคมของ

ผสงอายซงจะท�าใหผสงอายมคณภาพชวตทดได

วตถประสงคการวจย เพอศกษาการมสวนรวมของชมชนในการสงเสรมสขภาพ

ผสงอาย และเพอพฒนารปแบบการมสวนรวมของชมชนและ

ปจจยทเกยวของในการสงเสรมสขภาพของผสงอาย

วธด�าเนนการวจย เปนการวจยเชงปฏบตการแบบมสวนรวม ประชากร

ในการวจยคอแกนน�าชมชน โดยคดเลอกต�าบลแบบเจาะจง

จ�านวน 52 คน และสมตวอยางโดยการสมอยางงาย จ�านวน

358คนจากผสงอาย3,327คนในพนทอ�าเภอชนชมจงหวด

มหาสารคามระยะเวลาการวจยเดอนกมภาพนธ - ธนวาคม

2559ด�าเนนการวจยแบงออกเปน4ขนตอนประกอบดวยขน

การส�ารวจและวเคราะหปญหา ขนการวางแผนพฒนารปแบบ

ขนการด�าเนนการสรางเสรมสขภาพผสงอายตามรปแบบ และ

ขนการประเมนผลโดยการด�าเนนกจกรรมตามแผนและวดผล

เครองมอทใชในการเกบรวบรวมขอมล ไดแก แบบวด

พฤตกรรมสงเสรมสขภาพผสงอาย ทผวจยสรางขน ทดสอบ

ความเชอมนดวยสมประสทธแอลฟาของครอนบาคไดคาความ

เชอมน0.76สวนการสรางรปแบบการสงเสรมสขภาพผสงอาย

ใชการประชมกลมเพอหาค�าตอบและเปนการกระตนผรวมวจย

ใหแสดงความคดเหนขอมลทตยภมไดแกแฟมขอมลชมชน

ขอมลสขภาพและใชการสงเกตและจดบนทกการสงเกตแบบ

มสวนรวมการบนทกเทปการบนทกภาพเพอบนทกขอมลจาก

ขนตอนการด�าเนนการ ขอมลทไดวเคราะหขอมลเชงปรมาณ

ดวยคาความถ รอยละ คาเฉลย และสวนเบยงเบนมาตรฐาน

สถตอนมานใชการทดสอบคาท ขอมลเชงคณภาพใชการ

วเคราะหเนอหา

ผลการวจย แกนน�าชมชน ซงเปนตวแทนประชาชนในชมชนท�าการ

สนทนากลมจ�านวน52คนแบงเปน6กลมซงกลมแกนน�าคด

เลอกจากผน�าชมชน สมาชกองคการบรหารสวนต�าบล อาสา


สมครสาธารณสข และตวแทนของผสงอาย สวนใหญเปน

เพศหญงจ�านวน29คนรอยละ55.77อยในชวงอาย40-59

ป จ�านวน 28 คน รอยละ 53.85 สถานภาพสมรสคจ�านวน

31 คน รอยละ 59.63 อาชพเกษตรกรรม จ�านวน 29 คน

คดเปนรอยละ 55.77 การศกษาสวนใหญจบชนประถมศกษา

จ�านวน24คนรอยละ46.15ดงตารางท1

คณลกษณะทางประชากร จ�านวน(n=52) รอยละ

เพศ

ชาย 23 44.23

หญง 29 55.77

อาย(ป)

<40ป 13 25.00

40-59ป 28 53.85

60ปขนไป 11 21.15

x¯=42S.D.=9.8Min=32Max=71


โสด 11 21.15

ค 31 59.63

หมาย 8 15.38

หยา 2 3.84

อาชพ

เกษตรกรรม 29 55.77

คาขาย 3 5.77

รบจาง 7 13.46

รบราชการ 11 21.15

อนๆ 2 3.85


ประถมศกษา 24 46.15

มธยมศกษา 15 28.85

ปรญญาตร 10 19.23

สงกวาปรญญาตร 3 5.77

ตารางท1จ�านวนและรอยละของผเขารวมวางแผนแบบมสวนรวมจ�าแนกตามขอมลทวไป


การมสวนรวมของชมชนพบวาบทบาทผสงอายในสงคม

ลดนอยลงผสงอายอยคนเดยวเกดรสกเหงาบางคนยงมภาระ

ในการเลยงดบตรหลาน มโรคประจ�าตว มหนวยงานภาครฐ

ทเกยวของในการดแลผสงอายเชนองคกรปกครองสวนทองถน

ดแลเบยยงชพ และการสงเคราะหเฉพาะรายทประสบปญหา

โรงพยาบาลสงเสรมสขภาพดแลดานการรกษาพยาบาลเปนหลก

แตละหนวยงานไดมการเกบรวบรวมขอมลและระดมขอคดเหน

ตาง ๆ ในการชวยเหลอผสงอายอยแตไมไดน�าขอคดเหนเหลา

นนไปใชใหเกดประโยชนอยางตอเนอง ไมไดบรณาการท�างาน

รวมกนและขาดการสรางการมสวนรวมในการด�าเนนงาน

ภายหลงด�าเนนการสรางการมสวนรวมของชมชน พบวา

ชมชนไดมสวนรวมในการสงเสรมสขภาพผสงอายเพมมากขน

โดยผมสวนไดสวนเสยในชมชนไดมโอกาสแสดงความคดเหน

รวมกน มการน�าสภาพปญหาทไดจากการส�ารวจภายในชมชน

และจากการสมภาษณการจดเวทแลกเปลยนเรยนรท�าการคนหา

ศกยภาพของชมชนทมอย เดม เปดเวทสนทนาแลกเปลยน

เรยนร น�าไปสการจดท�าแผนอยางมสวนรวมตดสนใจในการ

ด�าเนนกจกรรมรวมกน เกดแผนการปฏบตงานทเปนรปธรรม

ในชมชนและมการประเมนผลการด�าเนนงานรวมกนซงชใหเหน

วาเปนความเขมแขงของแกนน�า

ผลทเกดจากการสรางการมสวนรวมท�าใหแกนน�าชมชนรบ

ทราบและตระหนกถงปญหาสขภาพของผสงอายอ�าเภอชนชม

ท�าใหชมชนมความตองการทจะรวมกนแกไขปญหาเขามามสวน

ในการประชมการจดท�าแผนมการวางแผนเพอสงเสรมสขภาพ

ผสงอายและก�าหนดกจกรรมซงแกนน�าทกคนมสวนรวมในการ

แสดงความคดเหนเสนอแนะสรางความเขาใจรวมกนรสกเปน

เจาของและเกดขอตกลงรวมกนมอบหมายผรบผดชอบและ

รวมกนน�าแผนไปสการปฏบตทเปนรปธรรม จากความรวมมอ

รวมใจของแกนน�าชมชน ท�าใหเกดแผนงานในชมชนไปสการ

ปฏบต3แผนงานดงน1)กจกรรมตรวจสขภาพผสงอายเพอ

ตรวจคดกรองความเสยงและคนหาโรคเรอรงในผสงอายและ

เปนการศกษาขอมลดานสมรรถนะและขอจ�ากดในตนเองของ

ผสงอาย 2) กจกรรมสงเสรมสขภาพผสงอาย โดยจดกจกรรม

ในวนศกรสปดาหท2และ4ซงเปนชดกจกรรมทประกอบไป

ดวยการชงน�าหนก วดสวนสงประเมนภาวะเครยดกจกรรม

ออกก�าลงกายกจกรรมกลมสมพนธกจกรรมการใชเวลาใหเกด

ประโยชน กจกรรมเสรมอาชพ กจกรรมการดแลตนเอง

3) กจกรรมตดตามเยยมบานโดยเจาหนาทสาธารณสขรวมกบ

อสม.และอาสาสมครดแลผสงอายรวมกบแกนน�าผสงอาย

การประเมนผลของตวแบบโดยด�าเนนการผานกจกรรม

ตาง ๆ ในผสงอายและประเมนจากกลมตวอยางผสงอาย

จ�านวนทงหมด358คนทไดเขารวมกจกรรมสงเสรมสขภาพ

พบวาสวนใหญเปนเพศหญงจ�านวน188คนรอยละ52.51

ชวงอายระหวาง60-69ปจ�านวน166คนรอยละ46.37

สถานภาพสมรสคจ�านวน261คนรอยละ72.90อาชพใน

ปจจบนผ สงอายสวนใหญไมไดประกอบอาชพเกษตรกร

จ�านวน 176 คน รอยละ 49.16 การศกษาจบประถมศกษา

จ�านวน287คนรอยละ80.17ผสงอายมรายไดเฉลยตอเดอน

มากทสด501-1,000บาทจ�านวน138คนรอยละ38.55ดง

ตารางท2


ตารางท2จ�านวนและรอยละของผสงอายอ�าเภอชนชมจ�าแนกตามขอมลทวไป(n=358)

คณลกษณะทางประชากร จ�านวน รอยละ

เพศ

ชาย 153 47.89

หญง 188 52.51

อาย(ป)

60-69ป 166 46.37

70-79ป 138 38.55

80ปขนไป 54 15.08

x¯ =74.14S.D.=4.31Min=60Max=89


โสด 13 3.63

ค 261 72.90

หมาย 80 22.35

หยา 3 0.84

แยก 1 0.2

อาชพ

ไมไดประกอบอาชพ 156 43.58

เกษตรกรรม 176 49.16

คาขาย 18 5.03

รบจาง 8 2.23





สงกวาปรญญาตร 2 0.56

รายไดเฉลยตอเดอน

<500บาท 32 8.94

501-1,000บาท 138 38.94

1,001-3,000บาท 115 32.12

>3,000บาท 73 20.39


กจกรรมจากแผนปฏบตและสะทอนผลใหชมชนไดรบทราบ

ไดแก การพฒนาศกยภาพของชมชน ซงมกจกรรมทส�าคญ

คอ การประชาสมพนธขาวสารการสงเสรมสขภาพผสงอาย

ในชมชนสวนการมสวนรวมของชมชนมกจกรรมทส�าคญไดแก

กจกรรมการตรวจสขภาพผสงอายและกจกรรมการสงเสรมสข

ภาพผสงอาย กจกรรมเยยมบาน ซงพบวาประสทธผลของตว

แบบการสงเสรมสขภาพผสงอายโดยการมสวนรวมในชมชน

ชวงระยะเวลา 6 เดอน ทด�าเนนการในกลมผสงอาย จ�านวน

358รายมพฤตกรรมสงเสรมสขภาพของผสงอายระหวางกอน

และหลงการเขารวมโครงการมความแตกตางกนอยางมนยส�าคญ

ทางสถต(p<.05)ดงตารางท3

พฤตกรรมสงเสรมสขภาพ S.D. t-test p-value

การมปฏสมพนธทางสงคม

กอนการด�าเนนงาน 41.03 4.25 3.71 0.01*

หลงการด�าเนนงาน 43.82 2.34

การสงเสรมสขภาพจตวญญาณ

กอนการด�าเนนงาน 34.47 4.67 2.36 0.02*


การออกก�าลงกาย

กอนการด�าเนนงาน 22.66 3.70 2.73 0.01*

หลงการด�าเนนงาน

การปฏบตเพอความปลอดภย

กอนการด�าเนนงาน 15.37 2.66 2.73 0.03*


การจดการความเครยด

กอนการด�าเนนงาน 14.47 2.42 2.54 0.01*


การสขาภบาลทอยอาศย

กอนการด�าเนนงาน 16.71 2.81 2.54 0.02*


การปฏบตดานโภชนาการ

กอนการด�าเนนงาน 16.96 2.38

หลงการด�าเนนงาน 18.60 2.90 2.80 0.04*

ตารางท3การเปรยบเทยบพฤตกรรมสงเสรมสขภาพผสงอายระหวางกอนและหลงการไดรบตวแบบการสงเสรมสขภาพผสงอายอ�าเภอ

ชนชมจงหวดมหาสารคาม(n=358)

*มนยส�าคญทระดบ.05


ผลการพฒนารปแบบการมสวนรวมของชมชนในการ

สงเสรมสขภาพผสงอายอ�าเภอชนชมสามารถสรปเปนรปแบบ

การสงเสรมสขภาพผสงอายจ�านวน8ขนตอนไดแก1)ศกษา

บรบทและการมสวนรวมของชมชน 2) ประชมถกปญหา

3) วางแผนแบบมสวนรวม 4) คนขอมลใหชมชนรบรปญหา

5) การประชาคมเพอใหชมชนรวมตดสนใจ 6) ด�าเนนการตาม

แผนทก�าหนด7)ถอดบทเรยนหลงจากการท�างาน8)ประเมน

ผล ทงกระบวนการการมสวนรวมของชมชนและตวแบบ

โดยสามารถสรปเปนตวแบบการมสวนรวมของชมชนในการสง

เสรมสขภาพผสงอายอ�าเภอชนชมดงภาพท1


1)การศกษาบรบทชมชนโดยการสมภาษณและ

ประเมนพฤตกรรมสงเสรมสขภาพกอน

ด�าเนนงานวเคราะหขอมล

2)การจดเวทแลกเปลยนโดยการถกปญหา

อยางมสวนรวม(ORIDMethod)


3)การวางแผนอยางมสวนรวม(Action

PlanningMethod)

4)การคนขอมลใหชมชน

5)การประชาคมเพอใหชมชนรวมตดสนใจ


8)การประเมนกระบวนการการมสวนรวม

ของชมชน ประเมนผลตวแบบและประเมน

พฤตกรรมสงเสรมสขภาพหลงด�าเนนการ


6)การด�าเนนการตามแผน

-การตรวจสขภาพ

-กจกรรมการสงเสรมสขภาพผสงอาย

-อบรมผดแลผสงอาย

-กจกรรมเยยมบานผสงอาย

7)การถอดบทเรยนหลงจากการท�างาน

(AAR-AfterActionReview)

ภาพท1รปแบบการมสวนรวมของชมชนในการสงเสรมสขภาพผสงอายอ�าเภอชนชมจงหวดมหาสารคาม

วจารณ จากศกษาการมส วนรวมของชมชน พบวา จากการ

เปลยนแปลงทางเศรษฐกจและสงคมในปจจบนท�าใหบทบาท

ผสงอายในสงคมลดนอยลง ประชาชนสวนใหญประกอบอาชพ

เกษตรกรและมอาชพรบจางเปนอาชพรองผสงอายอยคนเดยว

เกดร สกเหงา บางคนยงมภาระในการเลยงดบตรหลาน

มโรคประจ�าตวซงสอดคลองกบปานทองผดผอง3

ผลการศกษาการพฒนารปแบบมสวนรวมของชมชนใน

การสงเสรมสขภาพสงอายพบวามปจจยทมผลตอความส�าเรจ

ของโครงการประกอบไปดวย1)ศกยภาพของแกนน�าทเขมแขง

ซงสอดคลองกบจนตนา พลมศกด4 ซงพบวาศกยภาพของ

แกนน�าทเขมแขง ผทเขมแขงตองเปนผน�าในการเปลยนแปลง

มความตอเนองของกจกรรมชมชนตระหนกและเหนความส�าคญ

ของปญหา 2) กระบวนการพฒนาการมสวนรวม จ�าเปนตอง

ใหชมชนเขามามสวนรวมในคดคนปญหาการตดสนใจวางแผน

ด�าเนนการและตดตามประเมน ผลสอดคลองกบศกรนทร

ทองภธร5 ในดานการรวมใหขอมลขาวสาร ดานการรวมปรกษา

หารอดานการรวมวางแผนและตดสนใจดานการรวมด�าเนนการ

และการรวมประเมนผล มผลตอระดบการมสวนรวมสงขนกวา

กอนการทดลองอยางมนยส�าคญทางสถตทระดบ0.05

การด�าเนนโครงการสรางเสรมสขภาพผสงอายแบบมสวน

รวมในชมชนเปนระยะเวลา6เดอนระหวางวนท1มถนายน


ถง30ธนวาคมพ.ศ.2559มผสงอายซงเปนกลมเปาหมายเขา

รวมในการศกษาวจยครงนจ�านวน564คนพบวาพฤตกรรม

สงเสรมสขภาพของผสงอายระหวางกอนและหลงการเขารวม

โครงการมความแตกตางกนอยางมนยส�าคญทางสถต(p<.05)

ยกเวนพฤตกรรมดานปฏบตดานโภชนาการ สอดคลองกบ

ไพบลยพงษแสงพนธและยวดรอดจากภย6

การทจะท�าใหการสรางเสรมสขภาพผสงอายไดผลดนนจะ

ตองประกอบดวยความรวมมอจากตวผสงอายครอบครวซงเปน

ญาตผใกลชด สงคมหรอตวแทนชมชนทดแลดานสขภาพ คอ

อาสาสมครสาธารณสข อาสาสมครผดแลผสงอาย องคกร

ปกครองสวนทองถนไมปลอยปะละเลย องคกรภาครฐใหการ

ดแลอยางตอเนองจรงจง จงจะท�าใหการสรางเสรมสขภาพผสง

อายนนบรรลการมสขภาพดและการมคณภาพชวตทดอยางยงยน

เอกสารอางอง1. ส�านกงานคณะกรรมการพฒนาการเศรษฐกจและสงคม

แหงชาต. รายงานวเคราะหการเปลยนแปลงโครงสราง

ประชากรและผลกระทบทเกดขนตอการพฒนาประเทศ.

กรงเทพฯ:กนยายน,2557.

2. อธบดกรมการแพทย. ฝกอบรมดแลผสงอายแบบองครวม.

กรงเทพฯ:ม.ป.พ.;2552.

3. ปานทอง ผดผอง. รปแบบการประยกตใชเทคโนโลยการม

ส วนร วมของชมชนในการส งเสรมสขภาพผ สงอาย

บานกดจอกต�าบลน�าค�าใหญ อ�าเภอเมองยโสธร จงหวด

ยโสธร (วทยานพนธ ป รญญาสาธารณสขศาสตร

มหาบณฑต).มหาวทยาลยมหาสารคาม;2555.

4. จนตนาพลมศกด. การพฒนารปแบบการมสวนรวมในการ

เฝาระวงและดแลผมภาวะซมเศราและเสยงตอการฆา

ตวตาย กรณศกษาบานตบเตา ต�าบลน�าค�าใหญ อ�าเภอ

เมองจงหวดยโสธร (วทยานพนธปรญญาสาธารณสข

ศาสตรมหาบณฑต). มหาวทยาลยมหาสารคาม;2556.

5. ศกรนทร ทองภธร. ประสทธผลของการใชโปรแกรมการม

สวนรวมในการพฒนามาตรฐานศนยสขภาพชมชนอ�าเภอ

เมองจงหวดมหาสารคาม(วทยานพนธปรญญาสาธารณสข


6. ไพบลย พงษแสงพนธ และยวด รอดจากภย. รายงานการ

วจยการพฒนารปแบบการสรางเสรมสขภาพ ผสงอาย

โดยใชการมสวนรวมของชมชน.2557.



ทศนคตตอการท�าพนยกรรมชวตและปจจยทมผลตอการตดสนใจท�าพนยกรรมชวต

ของผปวยโรงพยาบาลบรบอ

Attitudes Towards Living wills and Factors affecting Living wills writing decisions of

Borabue hospital’ Patients.

พศนภรธรรมโชต*

*นายแพทยช�านาญการ โรงพยาบาลบรบอ จงหวดมหาสารคาม

บทคดยอ

การวจยเชงวเคราะหแบบตดขวาง (Cross-sectional Analytical Research) น มวตถประสงคเพอศกษาทศนคตตอการท�า

พนยกรรมชวตและเพอคนหาปจจยทมผลตอการตดสนใจจะท�าพนยกรรมชวตของผปวย เครองมอทใชในการวจย คอ แบบสอบถาม

ทไดสรางขนเอง โดยแบงออกเปน 3 สวน ไดแก ขอมลสวนบคคลทวไป แบบทดสอบความรเกยวกบการรกษาแบบประคบประคอง

และพนยกรรมชวต และแบบวดทศนคตเกยวกบพนยกรรมชวต ซงผานการตรวจสอบความตรงโดยผเชยวชาญ ทดสอบความเชอมน

ของแบบทดสอบความรโดยใชสตร KR20 ไดคาความเชอมน เทากบ 0.87 และทดสอบความเชอมนของแบบวดทศนคตดวยอลฟาของ

ครอนบาค ไดคาความเชอมน เทากบ 0.83 เกบรวบรวมขอมลโดยใชแบบสอบ ถามแบบตอบเอง (Self-administered questionnaire)

โดยแจกแบบสอบถามใหผปวยในทมาพกรกษาในโรงพยาบาลบรบอ ระหวางวนท 1-15 สงหาคม 2557 วเคราะหขอมลดวย

สถตพรรณนา ไดแก จ�านวน รอยละ คาเฉลยและสวนเบยงเบนมาตรฐาน และสถตวเคราะห ไดแก Chi-square test ผลการวจย

พบวาผเขารวมการวจยสวนใหญมทศนคตทดตอพนยกรรมชวต อยระดบปานกลางและระดบสง รอยละ 61.4 และ รอยละ 37.1

ตามล�าดบ สวนกลมทมทศนคตทดตอพนยกรรมชวตอยในเกณฑต�า มเพยงรอยละ 1.4 จากผเขารวมวจยทงหมด การตดสนใจทจะ

เขยนพนยกรรมชวตในอนาคต รอยละ 57.1 และเมอน�ามาวเคราะหความสมพนธ พบวา ปจจยทมความสมพนธกบการตดสนใจ

ท�าพนยกรรมชวตอยางมนยส�าคญทางสถต ไดแก ผปวยทเลอกตดสนใจเกยวกบการรกษาดวยตนเอง ผทเคยรจกพนยกรรมชวต

มากอน ผทมความรความเขาใจตอการรกษาแบบประคบประคองและพนยกรรมชวตในเกณฑสง และทศนคตโดยรวมตอพนยกรรม

ชวตอยในเกณฑสง สวนปจจยอนๆ ไดแก เพศ อาย การศกษา รายได สถานภาพสมรส โรคประจ�าตว ประวตตนเองหรอญาตเคยใส

ทอชวยหายใจมากอนและมมมองตอความตาย ไมม ความสมพนธกบการตดสนใจท�าพนยกรรมชวต จากการคนพบดงกลาวแสดง

ใหเหนวา ควรเนนใหมการอบรมใหความรแกบคลากรทางการแพทยทงในโรงพยาบาลและชมชนเกยวกบการดแลแบบประคบ ประคอง

และการท�าพนยกรรมชวต เพอจะไดเปนพนฐานการกระจายความรสผปวยและประชาชนตอไป

ค�าส�าคญ: พนยกรรมชวต การดแลแบบประคบประคอง ทศนคตของผปวย


ABSTRACT

ThepurposeofthisCross-sectionalAnalyticalResearchstudywastoexploretheattitudesofpatientsabout

thelivingwillsandfactorsthataffectdecisionmakingtowritealivingwill.Theinstrumentofthisstudywas

aself-developedquestionnaire.Thisquestionnairewasdividedinto3partsincludegeneralpersonalinformation,

tests of knowledges about palliative care and livingwills and tests of attitudes about livingwills. Content

validitywasestablishedbytheexpert.ReliabilitytestforknowledgetestingbyusingKuder-Richardsonformula

20 (KR20) was 0.87. Cronbach’s alpha for the attitudes testingwas 0.83. Datawere collected by using the

self-administeredquestionnairebygivingquestionnairestopatientsadmittedintheBorabuehospitalbetween

1 - 15 August, 2014. Datawere analyzed by descriptive statistics include percentage,mean and standard

deviationandanalysisstatisticsbyusingChi-squaretest.Theresultsshowedthattheoverallattitudetowards

thelivingwillsoftheparticipantsweremoderateandhighlevelsof61.4and37.1percentrespectively,whilethe

groupoflowattitudetolivingwillshadonly1.4percent.Participantshaddecidedtowritelivingwillsin57.1

percent.Andtherelationshipofthefactorsthatwereassociatedwiththedecisionmadelivingwillssignificant

statisticallyinpatientswhomadedecisionsabouttreatmentforthemselves,peoplewhorecognizedlivingwills

before,thosewhohadadeepunderstandingofpalliativetreatmentandlivingwillsatahighlevelandpatients

whohadoverallattitudetowardslivingwillsremainhigh.Otherfactorsincludeage,gender,education,income,

maritalstatus,medicalhistoryortheir relativeshadbeenintubatedbeforeandperspectiveondeathhadno

relationtothedecisionmakinginlivingwills.Thediscoveryofsuchshowedthefocusshouldbepaidtoeduca-

temedicalpersonnelinbothhospitalandcommunityaboutpalliativecareandlivingwillstodisseminatethe

knowledgetopatientsandthepublic.

Keywords:Livingwills,Palliativecare,Patient’sattitudes

บทน�า ปจจบนประชากรไทยมอายยนยาวขน ลกษณะของความ

เจบปวยเปลยนแปลงไปจากเดมโดยมจ�านวนผสงอายและผปวย

ทปวยดวยโรคเรอรงเพมขนทกป1 สาเหตการตายสวนใหญ

เปลยนจากโรคตดเชอมาเปนโรคมะเรงและกลมโรคทางหลอด

เลอดเชนโรคหวใจและสมองเสอมผปวยกลมนบางรายอาจจะ

ปวยอยในระยะทยงพอรกษาได แตบางรายอาจจะปวยหนกจน

กระทงความรทางการแพทยในปจจบนไมสามารถยอความตาย

ออกไปได ผปวยกลมนมกถกมองวาเปน “ผปวยทหมดหวง”

ทไมมวธการรกษาใดๆ เพมเตมทงทยงมอกหลายวธทบคลากร

สายสขภาพสามารถท�าไดซงจะชวยใหผปวยเผชญหนากบความ

เจบปวยและใชชวตอยางมคณคาจนถงวาระสดทายของชวต

ซงทางการแพทยเรยกวาPalliativecareหรอในภาษาไทยอาจ

ใชค�าวา “การดแลรกษาแบบประคบประคอง” องคการอนามย

โลก(WHO)2ไดใหค�าจ�ากดความของการดแลรกษาแบบประคบ

ประคองวาเปน“วธการดแลทเปนการเพมคณภาพชวตของผปวย

และครอบครวของผปวยทปวยดวยโรคทคกคามตอชวตโดยใช

การปองกนและบรรเทาความทกขทรมานตางๆดวยการคนหา

ตงแตระยะแรกๆ และมการประเมนและจดการอาการปวดและ

ปญหาอน ๆ แบบรอบดานทงทางดานรางกาย จต สงคมและ

จตวญญาณ”

คมอผใหบรการสาธารณสข : กฎหมายและแนวทางการ

ปฏบตทเกยวของกบการดแลผปวยระยะสดทาย1 ไดกลาวถง

กระบวนการจดท�ากฎหมายและกฎกระทรวงเพอรองรบสทธใน


การเจตนาไมประสงคจะรบบรการสาธารณสขทเปนไปเพยงเพอ

ยดการตายในระยะสดทายหรอเพอยตการทรมานจากการเจบ

ปวยซงมผลบงคบใชไดตงแตวนท20พฤษภาคม2554โดยใน

ประเทศไทยเรยกชอวาพนยกรรมชวต(livingwill)ซงเปนสวน

ประกอบทส�าคญในการดแลผปวยแบบประคบประคอง และ

ทผานมาในประเทศไทยเองหนวยงานทเกยวของกไดมสวน

ในการผลกดนจนท�าใหการท�าพนยกรรมชวตแบบลายลกษณ

อกษร สามารถท�าไดโดยทวไปและถกตองตามกฎหมายทง

ในสวนของผท�าพนยกรรมชวตเอง และแพทยหรอบคลากร

ทางการแพทยทปฏบตตามพนยกรรมชวตอยางไรกตามปจจบน

นถงแมจะมกฎหมายรองรบแลวแตการใชพนยกรรมชวตกยง

ไมแพรหลายอาจเพราะเปนเรองใหมอกทงศาสตรการดแลแบบ

Palliativecareยงไมครอบคลมและงานวจยทเกยวกบliving

will ในประเทศไทยยงมนอยมาก ซงอาจสงผลใหแพทย

เจาหนาททางการแพทยและประชาชนจ�านวนมากอาจยงไมรจก

living will มากอน ยกตวอยางเชน ขอมลจากการส�ารวจ

ทจงหวดล�าปาง3ในเดอนมถนายนปพ.ศ.2554พบวาบคลากร

ทางการแพทยทไมเคยรจกกฎหมายฉบบนมากอนมรอยละ

32.77 และประชาชนทยงไมรจกกฎหมายนมากอนมถงรอยละ

75.68

เนองจากขอมลเกยวกบพนยกรรมชวตในประเทศไทย

มนอยผวจยจงไดพยายามศกษาขอมลในตางประเทศทไดมการ

วจยถงปจจยทมผลตอการตดสนใจเขยนlivingwillยกตวอยาง

เชนในประเทศสหรฐอเมรกา4พบวามปจจยหลายอยางไดแก

คนผวขาว, ผหญงมากกวาผชาย, มประกนบคคล, รายไดสง

(≥$22,000)และการศกษาสง(ระดบวทยาลยขนไป)นอกจากน

ยงมปจจยอนทางดานสขภาพทสงผลใหมการท�าlivingwillมาก

ขน คอ ผปวยทเปนโรคมะเรง/โรคทางเดนหายใจ, ผปวยทม

ประวตมาพบแพทยบอยๆ (5-9ครง เทยบกบ2-4ครง),มวน

นอนโรงพยาบาลมาก(37วนเทยบกบ30วน)สวนกลมทมการ

ใชlivingwillนอยไดแกกลมคนผวด�าการศกษาต�า(<8ป)

ไมมประกนชวตและกลมทมภาวะcognitiveimpairedซงตอ

มาไดมการวจยแบบสนทนากลมยอย5 ในกลมคนผวด�าทอาศย

ในบานพกคนชราพบวาผรวมวจยทเปนAfricanAmerican

สวนใหญอยากท�าlivingwillแตเพราะไมเคยไดรบทราบขอมล

ทชดเจนมากอนผวจยสรปวาควรมการพดคยท�าความเขาใจรวม

ทงใหการศกษาเรองendoflifeกบผปวยในบานพกคนชราและ

ครอบครวมากขนจะท�าใหอตราการใชlivingwillของคนAfri-

canAmericanเพมมากขนในอนาคตการวจยในประเทศญปน6

ซงบรบทจะตางกบประเทศสหรฐอเมรกาเพราะการท�าlivingwill

ในประเทศญปนยงไมมกฎหมายรองรบ พบวา ปจจยทมผลตอ

การท�าlivingwillของผตายคอ“การเจบปวยดวยโรคมะเรง”

และ“การเสยชวตในโรงพยาบาล”การวจยในออสเตรเลย7พบ

วาสวนใหญสนบสนนใหแพทยบอกความจรงเกยวกบโรคมะเรงท

รกษาไมไดและความตายทก�าลงใกลเขามาและในกลมคนทมการ

ศกษาต�า(ตามเกณฑมาตรฐานของประเทศ)พบวามการกลวภาวะ

ตดยาดอยาและการสญเสยระบบการรบรอนเปนผลจากการใช

ยาแกปวดในการรกษาความเจบปวดจากมะเรงอยางชดเจนและ

ยงพบอกวามเพยงรอยละ20 เทานนททราบวา livingwillม

บญญตเปนกฎหมายแลวในออสเตรเลยใต การวจยในประเทศ

เยอรมน8พบวาประชาชนในกลมทยงไมเจบปวย(pre-clinical)

ในประเทศเยอรมนไดท�าlivingwillไวแลวรอยละ10และอก

รอยละ50วางแผนวาจะท�าจากการวเคราะหพบวาปจจยทจะ

ท�าใหมการยอมรบท�าlivingwillของประชากรคออายทยาวนาน

ขนโดยตงเปาท≥ 50ป และประสบการณเกยวกบการตายของ

ญาตหรอคนรจกในปทผานมา

ส�าหรบรปแบบของการท�าหนงสอตดสนใจการรกษา

ลวงหนา (Advance directives) การวจยในประเทศ

สหรฐอเมรกา9,10พบวาผเขารวมการวจยสวนใหญรอยละ77

เคยไดรบขอมลเกยวกบการท�าหนงสอสงการรกษาลวงหนามา

แลว และมผทไดท�าหนงสอสงการรกษาลวงหนาไวแลวจ�านวน

รอยละ 43 โดยแบงเปนหนงสอมอบอ�านาจ (Power Of

Attorney)รอยละ8พนยกรรมชวต(Livingwill)รอยละ31

และทงสองแบบ คอ หนงสอมอบอ�านาจและพนยกรรมชวต

จ�านวนรอยละ 61 นอกจากนยงมการวจยถงอปสรรคตอการ

เขยนหนงสอสงการรกษาลวงหนา11พบวาม3อปสรรคใหญๆ

ตอการเขยนหนงสอสงการรกษาลวงหนาไดแกการขาดความร

ความเขาใจเกยวกบหนงสอสงการรกษาลวงหนายากตอการเขยน

แบบฟอรม และความไมเขาใจกนระหวางผปวย สมาชกใน

ครอบครวหรอตวแทนและผใหขอมล


ประชากร กลมตวอยาง

ไมเกน100 100%

100-1,000 25%

1,000-10,000 10%

>10,000 1%

ส�าหรบงานวจยในประเทศไทยโรงพยาบาลรามาธบดไดท�า

วจยเชงคณภาพโดยใชการสมภาษณเชงลก12 ในกลมผปวย

สงอาย 16 คน เพอศกษามมมองของผ ป วยสงอายไทย

ตอพนยกรรมชวตพบวา12คนใน16คนมแนวคดทจะสงการ

ไวลวงหนาแตมเพยง6รายเทานนทพรอมจะท�าพนยกรรมชวต

โดยสวนใหญทท�าเพราะไดเหนการรกษาหรอผลการรกษาชวย

ชวตทตนไมชอบ (4 ราย) ซงผลสรปจากงานวจยน พบวา

ผ สงอายไทยเหนดวยกบการท�าพนยกรรมชวตไวลวงหนา

แตสวนใหญยงไมพรอมจะท�าขณะนขอรอใหถงเวลาและบรบท

อนเหมาะสมเสยกอนเชนหลงจากไดรบการวนจฉยวาเปนโรค

ทหมดหวงสวนใหญมองวาความตายเปนเรองธรรมชาตและกลว

การทรมานจากการหตถการยอชวตมากกวา

ส�าหรบผวจยในฐานะทท�างานดานPalliativecareมความ

เหนวาการท�าหนงสอพนยกรรมชวตมไดมมตในเรองสทธของ

ผปวยเพยงอยางเดยว แตยงเปนเรองของการทบทวนและ

ใครครวญถงชวตทผานมาวา ยงมสงทตดคางอยในใจซงอาจ

ท�าใหตายสงบหรอไม และอาจเปนการชวยใหเราสามารถ

ปลดเปลองสงคางคาใจตางๆ ใหกบผปวยทงในแงความสมพนธ

ทรพยสนการงานรวมทงการรกษาพยาบาลและการจดการเกยว

กบรางกายของเราในวาระสดทายดวยและแมวารปแบบโดยรวม

ของหนงสอพนยกรรมชวตอาจจะเนนทการปฏเสธบรการ

สาธารณสขทเปนไปเพยงเพอยดชวตซงเปนมตทางรางกายแต

หากผทเกยวของในกระบวนการรกษาเขาใจผปวยวาระสดทาย

วายงมมตอน ๆ ทเขาตองการอยโดยค�านงถงคณภาพชวต

ของผปวยเปนส�าคญ จะท�าใหการดแลผปวยระยะสดทายเปน

องครวมมากขนอยางไรกตามการวจยถงทศนคตของผปวยตอ

พนยกรรมชวตและปจจยทมผลตอการตดสนใจเขยนพนยกรรม

ชวตในประเทศไทยยงมนอยจงเปนทมาของงานวจยน

วตถประสงคของการวจย 1.เพอศกษาความรเกยวกบการรกษาแบบประคบประคอง

และทศนคตตอการท�าพนยกรรมชวตของผปวย

2.เพอคนหาปจจยทมผลตอการตดสนใจเขยนและไมเขยน

พนยกรรมชวตของผปวย

วธการศกษา ประชากรทจะศกษา คอ ผปวยทเขามาพกรกษาตวในโรง

พยาบาลบรบอ อ�าเภอบรบอ จงหวดมหาสารคาม ทมอายตงแต

18 ปขนไป และอยในสภาวะทสามารถพดคยสอสารได ในชวง

เวลาตงแตวนท1-15สงหาคม2557ค�านวณประชากรจากสถต

ยอนหลง 3 เดอน จ�านวนผปวยทมอายตงแต 18 ปขนไป

ทมาพกรกษาตวในโรงพยาบาลบรบอ รวมทงหมด เทากบ

1,677รายหรอคดเปนอตราเฉลยวนละ18.6รายงานวจยนใช

ระยะเวลาเกบขอมล เปนเวลา 15 วน จงคาดวานาจะมจ�านวน

ผปวยทงหมดทเปนกลมประชากรประมาณ280ราย

กลมตวอยาง : ใชสตร ตารางส�าเรจรปของ เพชรนอย

สงหชางชย13

ตารางท1ตารางส�าเรจรปในการค�านวณขนาดและกลมตวอยาง


ค�านวณกลมตวอยาง:จากตารางท1เมอค�านวณแลวพบ

วาตองใชกลมตวอยาง=280x0.25=70รายรปแบบการวจย

การวจยเชงวเคราะหแบบตวขวาง(Cross-sectionalAnalytical

Research)โดยใชแบบสอบถามตอบเอง(Self-administered

questionnaire)ถงความรและทศนคตตอการท�าพนยกรรมชวต

ของผปวยใน โดยการแจกแบบสอบถามใหกบผปวยทมาพก

รกษาในโรงพยาบาลบรบอ อ�าเภอบรบอ จงหวดมหาสารคาม

ทมคณสมบตตามเงอนไขการเขารวมการวจยเปนการสมแบบ

บงเอญ(AccidentalSample)แตไดลงรหสเพอการตรวจสอบ

เมอแบบสอบถามถกสงคนกลบมาปรากฏวาไดรบแบบสอบถาม

ทสมบรณตอบกลบมาตามกลมตวอยางทค�านวณไวผวจยจงน�า

มาวเคราะหขอมลตอไป

เครองมอทใชในการวจย

เครองมอทใชในการรวบรวมขอมลครงนใชแบบสอบถาม

ทผวจยไดสรางขนเองโดยศกษาเอกสารแนวคดทฤษฎและผล

งานวจยทเกยวของ1ชดแบงออกเปน3สวนคอ

สวนท1ขอมลสวนบคคลทวไป

สวนท 2 แบบทดสอบความรเกยวกบการรกษาแบบ

ประคบประคองและพนยกรรมชวต

สวนท3แบบวดทศนคตเกยวกบพนยกรรมชวต

การแบงระดบความร และทศนคต ใชวธการจดกลมแบบ

องเกณฑของBloom14แบงเปน3ระดบดงนคอ

คะแนน นอยกวารอยละ60 ระดบต�า

คะแนน รอยละ60-79 ระดบปานกลาง

คะแนน มากกวาหรอเทากบรอยละ80ระดบสง

การตรวจสอบความเทยงตรงของเครองมอ (Validity)

น�าเครองมอทสรางขนปรกษากบผทรงคณวฒจ�านวน 3 ทาน

เพอตรวจสอบความถกตองของภาษาและความครอบคลมของ

เนอหา (Content Validity) แลวน�าไปปรบปรงค�าถามตามท

ผทรงคณวฒเสนอแนะแลวสงใหผทรงคณวฒพจารณาอกครง

จนเปนทยอมรบถอวามความเทยงตรงตามเนอหาแลวจงน�าไป

ทดลองใชตอไป

การตรวจสอบความเชอมนของเครองมอ (Reliability)

น�าแบบสอบถามทดลองใช (Try out) กบกลมตวอยางจ�านวน

15 คน (กบประชากรทไมใชกลมตวอยาง) แลวน�าแบบสอบถาม

ทงหมดมาใหคะแนนและวเคราะหหาคาความเชอมนของเครองมอ

โดยใชสตร‘‘KR20”ของคเดอร-รชารดสน(Kuder-Richardson)

สตร20เพอวดคาความเชอมนของแบบทดสอบความรไดคาความ

เชอมน เทากบ 0.87 และใชการค�านวณจากสตรของครอนบาช

(Cronbach’s alpha coefficient) โดยใชโปรแกรมส�าเรจรปได

คาความเชอมนของแบบวดทศนคตเทากบ0.83

การตรวจสอบความยากงายของแบบวดความร ไดท�าการ

ตรวจสอบความยากงายของเครองมอในสวนท2ของแบบสอบถาม

คอสวนทใชวดความรเกยวกบพนยกรรมชวตมขอค�าถามบางขอ

ทงายเกนไปจงไดท�าการปรบใหเหมาะสม

การเกบรวบรวมขอมล ผวจยท�าหนงสอขอความรวมมอถงตกผปวยในทเกยวของ

คอ ตกผปวยหญง และตกผ ปวยชาย และขออนญาตแจก

แบบสอบถาม ใชเวลาประมาณ 15 วน เมอเกบแบบสอบถาม

ตรวจสอบแบบสอบถามทสมบรณน�ามาวเคราะหจ�านวน70ฉบบ

สถตและการวเคราะหขอมล ผวจยน�าแบบสอบถามทไดตอบเรยบรอยแลวมาตรวจสอบ

ความสมบรณของขอมลแลวประมวลผลเบองตนดวยเครอง

คอมพวเตอรใชโปรแกรมส�าเรจรปโดยแบงการวเคราะหดงน

1.สถตพรรณนา(Descriptivestatistic)ไดแกจ�านวน

รอยละคาเฉลยและสวนเบยงเบนมาตรฐาน

2. สถตวเคราะห (Analytical statistic) ใชสถต

Chi-squaretest

ผลการศกษา 1.ขอมลทวไป

ขอมลทวไปของกล มตวอยางทศกษามรายละเอยด

ดงตารางท2


=7.6,S.D.=2.43,Min=1,Max=12

ขอมลทวไป จ�านวน(คน) รอยละ

เพศ

ชาย 40 57.1

หญง 40 30 42.9

อาย(ป)

18-39 27 38.6

40-59 31 44.3

≥ 60 12 17.1

=44.36SD=13.72 Min=18Max=75


ไมไดเรยน 2 2.9



อนปรญญา/ปวช./ปวส. 16 22.9

ปรญญาตรขนไป 8 11.4

รายได(บาท/เดอน)

≤5,000 27 38.6

5,001-10,000 23 32.9

≥10,001 20 28.6

=12,629SD=14,110 Min=600Max=80,000


โสด 13 18.6

สมรส 48 68.6

หมาย/หยา/แยกกนอย 9 12.9

ศาสนา

พทธ 70 100

โรคประจ�าตวทเปนโรคเรอรง

ไมม 36 51.4

ม 34 48.6

ตารางท2จ�านวนและรอยละของกลมตวอยางจ�าแนกตามขอมลทวไป


ขอมลทวไป จ�านวน(คน) รอยละ

ประวตเคยใสทอชวยหายใจ

ไมเคย 67 95.7

เคย 3 4.3

ญาตใกลชดเคยใสทอชวยหายใจ

ไมเคย 54 77.1

เคย 16 22.9

คนตดสนใจเมอปวยรายแรง

ตวผปวยเอง 42 60

ญาต 28 40

มมมองตอความตาย

เปนเรองธรรมชาต 62 88.6

กลว/ไมอยากพดถง 8 11.4

เคยรจกพนยกรรมชวตมากอน

ไมเคย 64 91.4

เคย 6 8.6

ตารางท2จ�านวนและรอยละของกลมตวอยางจ�าแนกตามขอมลทวไป(ตอ)

2. ความรเกยวกบการรกษาแบบประคบประคองและ

พนยกรรมชวต

จากการทดสอบความรความเขาใจของผเขารวมวจย

พบวาสวนใหญมความรเกยวกบการรกษาแบบประคบประคอง

และพนยกรรมชวตอยในระดบต�าและปานกลาง รอยละ 42.9

และรอยละ38.6ตามล�าดบดงรายละเอยดในตารางท3

ตารางท3จ�านวนและรอยละของผเขารวมการวจยจ�าแนกตามระดบความรเกยวกบการดแลแบบประคบประคองและพนยกรรมชวต

ระดบความร จ�านวน รอยละ

สง(10-12) 13 18.6

ปานกลาง(8-9) 27 38.6

ต�า(0-7) 30 42.9

รวม 70 100.0

=7.6,S.D.=2.43,Min=1,Max=12

3.ทศนคตตอพนยกรรมชวต

ผปวยทเขารวมวจยสวนใหญมทศนคตทดตอพนยกรรม

ชวตอยระดบปานกลางและระดบสงรอยละ61.4และรอยละ

37.1ตามล�าดบดงรายละเอยดในตารางท4


ระดบทศนคต จ�านวน รอยละ

สง(>รอยละ79) 26 37.1

ปานกลาง(รอยละ60-79) 43 61.4

ต�า(<รอยละ60) 1 1.4

รวม 70 100.0

=3.86,S.D.=0.47,Min=2.67,Max=5.00

จากผเขารวมวจยทงหมดไดตดสนใจทจะเขยนพนยกรรมชวตในอนาคตรอยละ57.1ดงรายละเอยดในตารางท5

ตารางท5สรปจ�านวนผเขารวมวจยทตดสนใจเกยวกบการท�าพนยกรรมชวตในอนาคต

การตดสนใจ จ�านวน รอยละ

ท�า 40 57.1

ไมท�า 30 42.9

รวม 70 100

ตารางท4จ�านวนและรอยละของผเขารวมการวจยจ�าแนกตามระดบทศนคตทดตอพนยกรรมชวต

4. ความสมพนธระหวางปจจยตาง ๆ กบการตดสนใจจะท�า

พนยกรรมชวต

ผลการศกษาพบวาปจจยทมความสมพนธกบการตดสน

ใจท�าพนยกรรมชวตอยางมนยส�าคญทางสถต ไดแก ผปวย

ทเลอกตดสนใจเกยวกบการรกษาดวยตนเอง ผทเคยรจก

พนยกรรมชวตมากอน ความรเกยวกบการรกษาแบบประคบ

ประคองและพนยกรรมชวตและทศนคตโดยรวมตอพนยกรรม

ชวตสวนปจจยอนๆ เชน เพศอายการศกษาฯลฯไมม

ความสมพนธกบการตดสนใจท�าพนยกรรมชวต ดงแสดงใน

ตารางท6


ตารางท6ความสมพนธระหวางตวแปรตางๆกบการตดสนใจจะเขยนพนยกรรมของชวต

ตวแปร การตดใจท�าพนยกรรมชวต X2 df P

ท�า ไมท�า

เพศ

ชาย 22(55) 18(45) 0.03 1 0.862

หญง 18(60) 12(40)

อาย

18-39 17(63) 10(37)

40-59 18(58.1) 13(41.9) 1.558 2 0.459

≥ 60ป 5(41.7) 7(58.3)


ไมไดเรยนและประถมศกษา 11(55) 9(45)

มธยมศกษา 13(50) 13(50) 1.468 2 0.480

อนปรญญาตรและปรญญาตร 16(66.7) 8(33.3)

รายได

≤ 5,000บาท 13(48.1) 14(51.9)

5,001-10,000บาท 15(65.2) 8(34.8) 1.571 2 0.456

≥10,001บาท 12(60) 8(40)


โสด 8(61.5) 5(38.5)

สมรส 29(60.4) 19(39.6) 2.396 2 0.302

หยาราง/แยกกนอย 3(33.3) 6(66.7)

โรคประจ�าตวทเปนโรคเรอรง

ม 22(61.1) 14(38.9) 0.201 1 0.654

ไมม 18(52.9) 16(47.1)

ประวตเคยใสทอชวยหายใจ

เคย 37(55.2) 30(44.8) 0.255 0.180

ไมเคย 3(100) 0(0) (Fisher)

ญาตใกลชดเคยใสทอชวยหายใจ

ม 31(57.4) 23(42.6) 0.000 1 1.000

ไมม 9(51.3) 7(43.8)


ตารางท6ความสมพนธระหวางตวแปรตางๆกบการตดสนใจจะเขยนพนยกรรมของชวต(ตอ)

ตวแปร การตดใจท�าพนยกรรมชวต X2 df P

ท�า ไมท�า

คนตดสนใจเมอปวยรายแรง

ตดสนใจดวยตวเอง 30(71.4) 12(28.6) 7.352 1 0.007*

ใหญาตตดสนใจให 10(35.7) 18(64.3)

มมมองตอความตาย

เปนเรองธรรมชาต 36(58.1) 26(41.9) 0.717 0.473

กลว/ไมอยากพดถง 4(50) 4(50) (Fisher)

เคยรจกพนยกรรมชวตมากอน

เคย 6(100) 0(0) 0.034 0.029*

ไมเคย 34(53.1) 30(46.9)(Fisher)

ความรความเขาใจตอพนยกรรมชวต

สง(10-12) 10(76.9) 3(23.1) 6.677 2 0.035*

ปานกลาง(8-9) 18(66.7) 9(33.3)

ต�า(0-7) 12(40) 18(60)

ระดบทศนคตทดตอพนยกรรมชวต

สง 20(76.9) 6(23.1) 5.386 1 0.020*

ต�าและปานกลาง 20(45.5)24(54.5)

*มนยส�าคญทางสถตทระดบ.05

วจารณ ผ ป วยทเข าร วมการวจยส วนใหญมทศนคตทดต อ

พนยกรรมชวต ซงจากงานวจย พบวา มระดบทศนคตอยใน

ระดบสง มากถงรอยละ 37.1 และอยในระดบปานกลาง 61.4

มเพยงรอยละ1.4เทานนทมระดบทศนคตอยในเกณฑต�าทงท

สวนใหญแลวไมเคยรจกหรอไดยนเกยวกบพนยกรรมมากอน

เลยซงจากผลการวจยพบวามกลมตวอยางเพยงรอยละ8.6

เทานนทเคยไดยนหรอรจกพนยกรรมชวตมากอน และเปน

ทนาสงเกตวาในกลมตวอยางทเคยรจกพนยกรรมชวตมากอน

ถงแมวาจากการน�ามาวเคราะหทางสถตจะไมมความสมพนธ

อยางมนยส�าคญทางสถต ซงอาจเปนเพราะกลมตวอยางนอย

แตสดสวนของกล มนพบวา มอตราการตดสนใจทจะท�า

พนยกรรมชวตมากถงรอยละ100เลยทเดยวและจากผลการ

วจยนพบวาระดบความรเกยวกบการรกษาแบบประคบประคอง

และพนยกรรมชวตและระดบทศนคตตอพนยกรรมชวตมความ

สมพนธกบการตดสนใจท�าพนยกรรมชวตอยางมนยส�าคญทาง

สถต(p<0.05)แสดงใหเหนวาหากมการใหความรแกประชาชน

เหนถงประโยชนของการท�าพนยกรรมชวตกจะชวยเพมโอกาสใน

การตดสนใจเขยนพนยกรรมทมากขนไดในอนาคตผลการวจย

ครงนสอดคลองกบงานวจยของGlickKLและคณะ11ทไดน�า

งานวจยทงหมด15งานวจยมาทบทวนผลเพอคนหาถงปจจย

ทท�าใหอตราการเขยนหนงสอสงการรกษาทยงอยในระดบต�าซง

พบวาอปสรรคส�าคญตอการเขยนหนงสอสงการรกษาลวงหนา

คอเรองการขาดความรความเขาใจเกยวกบหนงสอสงการรกษา


ลวงหนาและความไมเขาใจกนระหวางผปวยสมาชกในครอบครว

หรอตวแทนและผใหขอมล และสอดคลองกบงานวจยของ

BarbaraB.ott5ทพบวาการจดกจกรรมใหความรความเขาใจ

เกยวกบพนยกรรมชวตแกกลมตวอยางสามารถเพมอตราการ

เขยนพนยกรรมชวตได

ทศนคตสวนทเดนทสดจากงานวจยนจะเหนวาผเขารวม

วจยจะใหความส�าคญกบญาตหรอคนใกลชดเปนอยางมากในการ

ตดสนใจเรองพนยกรรมชวต โดยพบวา รอยละ 91.4มความ

เหนวา หากจะเขยนพนยกรรมชวตควรจะมการพดคยตกลง

กบญาตกอนแตอยางไรกตามสวนใหญแลวผเขารวมวจยอยาก

จะรความจรงเรองโรคระยะสดทายจากแพทยเปนคนแรก

โดยพบวารอยละ81.4ตองการทราบความจรงจากแพทยเปน

คนแรกหากปวยเปนโรคระยะสดทายมากกวาทจะใหบอกญาต

หรอคนใกลชดกอนแตในทางกลบกนจากผลการวจยกบพบวา

มผเขารวมการวจยทเหนดวยกบการทญาตจะปกปดความจรง

หากญาตของตนปวยเปนโรคระยะสดทายมมากถงรอยละ42.8

เพราะกลววาอาการของผปวยจะทรดลงเรว ทงนอาจเปนเพราะ

กลวรบความจรงไมไดนอกจากนยงพบวามผเขารวมการวจย

ทไมเหนดวยรวมกบกลมทไมแนใจทวาการเขยนพนยกรรมชวต

เปนลายลกษณอกษรไวลวงหนาจะมประโยชนไดดกวาการสงเสย

ทางวาจาไวกบญาตหรอคนใกลชดมากถงรอยละ40เลยทเดยว

ซงจากงานวจยนจะพบวาญาตมบทบาทอยางมากตอการตดสน

ใจเกยวกบการรกษาในระยะสดทายและยงผเขารวมวจยทไม

สามารถตดสนใจเกยวกบการรกษาดวยตนเองไดแลว โอกาสท

จะเขยนพนยกรรมชวตกยงนอยลง ดงจะเหนในผลการวจย

ทพบวา ปจจยเรองการตดสนใจรกษาโรคระยะสดทายดวย

ตนเองเป นป จ จยอย างหน ง ทสมพนธ กบการตดสนใจ

ท�าพนยกรรมชวตอยางมนยส�าคญทางสถต(p<0.05)ซงจากงาน

วจยนกสามารถอธบายลกษณะวฒนธรรมของคนไทยโดยเฉพาะ

คนในเขตชนบทไดดเกยวกบอทธพลของญาตหรอคนใกลชดทม

ผลตอการตดสนใจของผปวยอยางยง ซงจะตางกบวฒนธรรม

ของตางชาต โดยเฉพาะชาวยโรปและอเมรกาทจะใหความส�าคญ

กบเรองสทธสวนบคคลมากกวาดงนนจากงานวจยนจงสรปไดวา

หากพบวาผปวยเปนโรคระยะสดทายแพทยควรเลอกทจะแจงขาว

รายกบผ ปวยโดยตรงเปนคนแรกแลวคอยแจงใหญาตทราบ

หากประเมนแลวผปวยอยในสภาพทจะสามารถตดสนใจไดดวย

ตนเองมากกวาทจะเลอกบอกญาตกอนเพราะมโอกาสสงทจะเกด

การปกปดขอมล ซงจะน�ามาสภาวะทเรยกวา “ภาวะทครอบครว

เงยบงนกบขาวราย”(Conspiracyofsilence)15

จากงานวจยน พบวา ปจจยทไมมความสมพนธกบการ

ตดสนใจท�าพนยกรรมชวตไดแกเพศอายการศกษารายได

สถานภาพสมรสโรคประจ�าตวประวตตนเองหรอญาตเคยใสทอ

ชวยหายใจมากอนและมมมองตอความตายซงจะตางกบงานวจย

ของHansonLC4ทพบวาเพศหญง,มรายไดสง(≥ $22,000)

และการศกษาสง(ระดบวทยาลยขนไป)มผลตอการตดสนใจท�า

พนยกรรมชวตและงานวจยของLangFRและคณะ8ทพบวา

อายทมากขนและประสบการณเกยวกบการตายของญาตหรอคน

รจกในปทผานมามผลตอการท�าพนยกรรมชวตและงานวจยของ

RebeccaDouglas9ทพบวาเพศหญงอายมากกวา65ปและ

การศกษาอยางต�าระดบhighschoolมผลตอการท�าพนยกรรม

ชวตทงนอาจเปนเพราะบรบทไมเหมอนกนกลาวคอในประเทศ

ดงกลาวมการน�าพนยกรรมชวตมาใชนานแลวและมการใชอยาง

แพรหลายแตในประเทศไทยเรองนถอเปนเรองใหมทประชาชน

และแมแตบคลากรทางการแพทยเองกยงไมคอยรจก ดงนนใน

อนาคตควรมการศกษาถงปจจยตาง ๆ เพมเตมอกครง ซงผล

การวจยอาจสอดคลองกบของตางประเทศได หากบรบททาง

สงคมตอพนยกรรมชวตเปลยนไป

ขอเสนอแนะ ควรสงเสรมใหมการใหความรทงแกบคลากรทางการแพทย

และประชาชนในชมชน เกยวกบการดแลรกษาแบบประคบ

ประคองและพนยกรรมชวต เพอใหคนในชมชนมความรความ

เขาใจในเรองนมากขนและควรมการศกษาวจยเกยวกบรปแบบ

และบรบททเหมาะสมของการน�าพนยกรรมชวตมาใชเพมเตม

ใหมากขน

กตตกรรมประกาศ ผวจยขอขอบคณนายแพทยอภชยลมานนทผอ�านวยการ

โรงพยาบาลบรบอ อ�าเภอบรบอ จงหวดมหาสารคาม ทอนมต

ใหมโครงการการพฒนางานวจยสการพฒนาคณภาพและอนญาต

ใหผวจยไดศกษาและน�าเสนองานวจยนขอขอบคณดร.สมหมาย

คชนาม ไวเปนอยางยงทไดเปนทปรกษาในงานวจยชนนและ


ขอขอบคณผปวยทมารบการรกษาทโรงพยาบาลบรบอทกๆ ทาน

ทได เข าร วมในการวจยครงนและไดเสยสละเวลาในการ

ตอบแบบสอบถามของผวจยจนท�าใหสามารถท�างานวจยในครง

นจนเสรจสมบรณในทสด

เอกสารอางอง1. คณะกรรมการสขภาพแหงชาต. กฎหมายและแนวทางการ

ปฏบตทเกยวของกบการดแลผปวยระยะสดทาย. คมอ

ผใหบรการสาธารณสข.นนทบร:ส�านกงานคณะกรรมการ

สขภาพแหงชาต;2554.

2. WatsonM., Simon C., O’Reilly K. Principles of

palliative care in general practice. Pain and

Palliation.NewYork:OxfordUniversityPress,Inc;

2011.80-81.

3. เบญจมาส วงศมณวรรณ. Livingwill [online] 2554

[สบคนเมอ 17 ตลาคม 2556]; แหลงทมา:URL:http://

www.gotoknow.org/posts/448763

4.HansonLC,RodgmanE.Theuseoflivingwillsat

theendoflife.Anationalstudy.ArchivesofIn

ternalMedicine1996May13;156(9):1018-22.

5.OttBB.ViewsofAfricanAmericanNursingHome

residents about living wills. Geriatric Nursing

(NewYork,N.Y.).2008Mar-Apr;29(2):117-24.

6.MasudaY,FettersM,ShimokataH,MutoE,etal.

Outcomes of written living wills in Japan--a

surveyofthedeceasedones'families.Bioethics

Forum.2001;17(1):41-52.

7.AshbyM,WakefieldM.Attitudestosomeaspects

ofdeathanddying,livingwillsandsubstituted

health caredecision-making inSouthAustralia

:publicopinionsurveyforaparliamentaryselect

committee.PalliativeMedicine.1993;7(4):273-82.

8. Lang FR, Wagner GG. Patient living wills in

Germany: conditions for their increase and re

asonsforrefusal. DeutscheMedizinischeWochen

schrift.2007Nov;132(48):2558-62.

9. Douglas R, BrownH. N. Patient attitudes towards

advance directives. Journal of Nursing Scholar

ship. 2002;34(1):61-65.

10.SalmondSW,DavidE.Attitudestowardadvance

directivesandadvancedirectivecompletionrates.

Orthopaedic nursing / National Association of

OrthopaedicNurses.2005Mar-Apr;24(2):117-27.

11.GlickKL.Advancedirectives:barrierstocompletion.

TheJournalof theNewYorkStateNurses'As

sociation.1998Mar;29(1):4-8.

12. มณฑล ศรยศชาต และสายพณ หตถรตน. การวจยเชง

คณภาพเรองมมมองของผปวยสงอายไทยตอพนยกรรม

ชวต. [online]2554[สบคนเมอ5ตลาคม2556];แหลง

ทมา: URL: http://www.thaifp.com/fm_lc/docs/re

search_rfm/poster_monton.pdf

13. เพชรนอยสงหชางชย. การวจยทางกายพยาบาล. สงขลา:

ส�านกพมพอลลายดเพรส;2535.

14.Benjamin,SBloom.Learningformastery.Evaluation

comment. Center for the study of instruction

program.UniversityofCaliforniaatLosAngeles

1986;2:47-62.

15.สายพณหตถรตน.ท�าอยางไรเมอญาตไมใหแจงขาวรายให

ผปวยทราบ.คมอหมอครอบครวฉบบสมบรณ.กรงเทพฯ:

ส�านกพมพหมอชาวบาน;2549.



ผลของการออกก�าลงกายดวยไมพลองตอระดบอาการปวดและความสามารถทางกาย

ของผทมภาวะขออกเสบรมาตอยด

The effects of a wand exercise on severity of pain and physical function

in persons with rheumatoid arthritis

เบญจมาภรณสพมพ*

*กลมงานเวชกรรมฟนฟ โรงพยาบาลโกสมพสย อ�าเภอโกสมพสย จงหวดมหาสารคาม

บทคดยอ

ปจจบนการออกก�าลงกายดวยไมพลองเปนทไดรบความนยมอยางยงในชมชนของประเทศไทย อยางไรกตาม ยงไมมการศกษา

เกยวกบผลของการออกก�าลงกายชนดนในผทมภาวะขออกเสบรมาตอยด การศกษาเชงทดลองแบบสมนมวตถประสงคเพอ

1) เปรยบเทยบระดบอาการปวดระหวางกลมทดลองและกลมควบคม 2) เปรยบเทยบความสามารถทางกายระหวางกลมทดลองและ

กลมควบคม 3) เปรยบเทยบระดบอาการปวดระหวางกอนและหลงการออกก�าลงกายในกลมทดลองและกลมควบคม 4) เปรยบเทยบ

ความสามารถทางกายระหวางกอนและหลงการออกก�าลงกายในกลมทดลองและกลมควบคม โดยเลอกแบบใชเกณฑคดเขาคดออกม

อาสาสมครกลมทดลอง 45 คน และกลมควบคม 44 คน อาสาสมครในกลมทดลองไดรบโปรแกรมการออกก�าลงกายดวยไมพลอง

สวนอาสาสมครกลมควบคมไดรบโปรแกรมการออกก�าลงกายแบบดงเดม จ�านวน 20 นาทตอวน 3 วนตอสปดาห เปนระยะเวลา 6

สปดาห ประเมนระดบอาการปวดและความสามารถทางกาย ดวยแบบประเมน Visual Analog Scale และ Health Assessment

Questionnaire ฉบบภาษาไทย ตามล�าดบ ประเมนผลในชวงกอนการออกก�าลงกายและสนสดโปรแกรมการออกก�าลงกาย วเคราะห

ผลการศกษาดวยการทดสอบสมมตฐานในวตถประสงคขอ 1 และ 2 ใชสถต Kruskal Wallis Test ทดสอบสมมตฐานในวตถประสงค

ขอ 3 และ 4 ใชสถต Wilcoxon Signed Rank Test หลงการทดลอง พบวา ผลการเปรยบเทยบระหวางกลมอาสาสมครมอาการปวด

และความสามารถทางกายแตกตางกนอยางไมมนยส�าคญทางสถต แตเมอเปรยบเทยบระหวางกอนและหลงการทดลอง พบวา หลงการ

ทดลองอาสาสมครทง 2 กลม มอาการปวดลดลงและความสามารถทางกายเพมขนอยางมนยส�าคญทางสถต ดงนน การออกก�าลงกาย

ดวยไมพลองจงอาจเปนทางเลอกหนงส�าหรบการสงเสรมสขภาพของผทมภาวะขออกเสบรมาตอยด

ค�าส�าคญ: การออกก�าลงกายดวยไมพลอง ความสามารถทางกาย ผทมภาวะขออกเสบรมาตอยด


ABSTRACT

Atpresent,awandexerciseispopularincommunityofThailand.However,therewasnostudyaboutits

effectsinpersonswithrheumatoidarthritis(RA).Theaimedofthisrandomizedcontroltrialwere:(1)compared

the severity of pain between the experimental group and control group (2) compared the physical function

betweentheexperimentalgroupandcontrolgroup(3)comparedtheseverityofpainbetweenbeforeandafter

exercise in theexperimentalandcontrolgroup (4)compared thephysical functionbetweenbeforeandafter

exerciseintheexperimentalandcontrolgroup.

Theparticipantsinthisstudywereforty-fivepersonsintheexperimentalgroupand44personsincontrolgroup.

Theexperimentalwasinstructedtoperformawandexercise.Thecontrolgroupwasinstructedtoperforma

conventional exercise. The exercise prescription was 20minutes/day, 3 days/week for 6 weeks. Outcome

measureswereseverityofpainandphysicalfunctionassessedbyVisualAnalogScaleandHealthAssessment

Questionnaire (Thai version), respectively. The participants underwent pre-exercise assessment and were

reassessedimmediatelyafterthecompletion.DatawereanalyzedbyKruskalWallisTestforthehypothesis1and

2,WilcoxonSignedRankTest for thehypothesis3and4.The resultsshowedthat theseverityofpainand

physicalfunctionwerenosignificantdifferenceswhencomparisonsbetweengroups.However,whencompared

withbaseline,theparticipantinbothgroupsshowedsignificantdecreaseinpainintensityandimprovephysical

functionafterreceivingtheexercise. Inconclusion,thewandexercisecouldbeappliedforpromotionhealth

statusofpersonswithRAasanalternativeexerciseregimen.

Keyword:wandexercise,physicalfunction,personswithrheumatoidarthritis

บทน�า อาการปวดและอกเสบบรเวณขอตอเลก ๆ เปนปญหา

ทพบไดบอยในผทมภาวะขออกเสบรมาตอยด1นอกจากนยงพบ

รายงานวา รอยละ 75 ของผทมภาวะขออกเสบรมาตอยดมกม

ปญหาทขอไหลรวมดวย2ทงนจากการอกเสบบอยครงของขอตอ

สงผลใหความสามารถทางกายลดลง และน�าไปสความพการ

ในทสด3ดงนนการสงเสรมสขภาพและปองกนความพการจงเปน

สงจ�าเปนส�าหรบผทมภาวะขออกเสบรมาตอยดเปนอยางยง

การออกก�าลงกายเปนหนงรปแบบของการรกษาทมความส�าคญ

ทงนโปรแกรมการออกก�าลงกายส�าหรบผทมภาวะขออกเสบรมา

ตอยดควรประกอบไปดวยการออกก�าลงกายทมการเคลอนไหว

คงความแขงแรงของกลามเนอและความสามารถทางกาย4

โดยทวไปนยมใหผทมภาวะขออกเสบรมาตอยดออกก�าลงกาย

เพอเพมองศาการเคลอนไหวของมอและเทาเพอปองกนการบาด

เจบของขอตอ5 นอกจากนการออกก�าลงกายขอไหลนบเปนสง

จ�าเปนเชนกนเนองจากมรายงานถงการเกดการอกเสบของขอไหล

มความสมพนธกบภาวะขอตอผดรปของขอศอกและขอมอ6-7

ปจจบนมรายงานการศกษาซงพบวาการใหบรการในชมชน

ดวยการสงเสรมการออกก�าลงกายสามารถลดอาการปวดและ

เพมความสามารถทางกายในผทมภาวะขออกเสบได8 การออก

ก�าลงกายดวยไมพลองเปนอกหนงรปแบบการออกก�าลงกายทได

รบความนยมอยางยงในชมชน ซงเปนการผสมผสานการออก

ก�าลงกายหลายลกษณะประกอบดวย การออกก�าลงกาย

เพอความยดหยนของรางกายการทรงตวความทนทานรวมกบ

การหายใจโดยใชกระบงลม9 และมการเคลอนไหวทกสวน

ของรางกาย10จากการทบทวนวรรณกรรมพบวาการออกก�าลง

กายดวยไมพลองสามารถใหประโยชนไดอยางหลากหลาย

เชน เพมความความยดหยนของรางกาย เพมความแขงแรง


ของกลามเนอลดดชนมวลกาย ลดไขมนในรางกาย เพมความ

จปอดเพมความสามารถในการใชออกซเจนเพมความสามารถ

ทางกายสงเสรมสขภาพจตและเพมคณภาพชวต9-14จงอาจกลาว

ไดวาการออกก�าลงกายดวยไมพลองกอใหเกดประโยชนแกการ

ท�างานของหวใจและหลอดเลอดความแขงแรงของกลามเนอชวง

การเคลอนไหวและความยดหย นของรางกาย ซงทงหมดน

เปนสงส�าคญและควรค�านงถงในการก�าหนดโปรแกรมการออก

ก�าลงกายส�าหรบผทมภาวะขออกเสบรมาตอยด15ซงยงไมมการ

ศกษาเกยวกบเรองนมากอน ดงนนการศกษาในครงนจงม

วตถประสงคเพอ ศกษาผลของการออกก�าลงกายดวยไมพลอง

ตอระดบอาการปวดและความสามารถทางกายในผทมภาวะ

ขออกเสบรมาตอยดในชมชน

วธการศกษา อาสาสมคร การศกษาในครงนจดท�าในชมชน อ�าเภอ

โกสมพสย จงหวดมหาสารคาม โดยมเกณฑการคดเขา คอ

เป นผ ท ได รบการวนจฉยว ามภาวะข ออกเสบรมาตอยด

อาย18ปขนไปมระดบความรนแรงภาวะขออกเสบรมาตอยด

ในระดบสงบ (ไมปรากฏอาการ) ระดบต�า หรอระดบปานกลาง

เดนและทรงตวไดดพดคยสอสารไดสวนเกณฑในการคดออก

ไดแก ผทเคยไดรบการผาตดเปลยนขอหรอการผาตดอน ๆ

ภายในระยะเวลา6เดอนทผานมามความบกพรองดานการรบร

และมภาวะทางจตเวชทมผลท�าใหไมเขาใจกระบวนการศกษา

มภาวะทางสขภาพทท�าใหไมสามารถออกก�าลงกายและมโรค

ประจ�าตวอนๆ ทอาจเพมความเสยงตอการเกดอาการขออกเสบ

หรอปวดขอจากการออกก�าลงกาย โดยการศกษาดงกลาวนได

ผานการรบรองจากคณะกรรมการพจารณาจรยธรรมการวจยใน

มนษยมหาวทยาลยขอนแกน (HE582072) อาสาสมครทผาน

เกณฑการคดกรองจะถกเชญชวนใหเขารวมการศกษาและลงนาม

ในแบบยนยอมการเขารวมการศกษา

การศกษาในครงน เป นการว จยเชงทดลองแบบส ม

(Randomizedcontroltrial)อาสาสมครทงหมดมาจาก6ต�าบล

ในอ�าเภอโกสมพสย สมอยางงายเพอแบงอาสาสมครออกเปน

2กลมไดแกกลมทดลอง3ต�าบลและกลมควบคม3ต�าบล

อาสาสมครทง2กลมไดรบโปรแกรมการออกก�าลงกายทบาน

โดยอาสาสมครในกล มทดลองได รบการออกก�าลงกาย

ดวยไมพลองกลมควบคมไดรบการออกก�าลงกายแบบดงเดม

ตวแปรการศกษา การศกษา 6 สปดาหน ประกอบดวย

2ตวแปร ไดแก ระดบอาการปวดประเมนโดยใชแบบVisual

Analog Scale (VAS) ซงเปนแบบประเมนทไดรบการแนะน�า

ใหใชในการประเมนระดบอาการปวดในผทมภาวะขออกเสบรมา

ตอยด16 แบบประเมนนมลกษณะเปนเสนตรงในแนวนอน

มความยาว100มม.เรมจากไมมอาการปวดจนถงปวดมากทสด

ใหอาสาสมครท�าเครองหมายลงบนเสนตรง เพอบงบอกระดบ

อาการปวดในชวง24ชวโมงทผานมาวดระยะจากซายมอสดถง

จดทอาสาสมครท�าเครองหมายแลวบนทกขอมล การประเมน

ระดบอาการปวดดวยวธการประเมนทมความเทยงและความตรง

สง(ICC=0.94)17-18อกทงยงมความสมพนธกบความสามารถ

ทางกายและภาวะความเครยดในผทมภาวะขออกเสบรมาตอยด16

ตวแปรท 2 ไดแก ความสามารถทางกาย ประเมนโดยใชแบบ

ประเมน Health Assessment Questionnaire ฉบบภาษา

ไทย19โดยเปนการใหอาสาสมครบอกระดบความสามารถในการ

ท�ากจกรรม20 กจกรรมในชวตประจ�าวนในชวง 1 สปดาห

ทผานมา ซงมคาคะแนนอยระหวาง 0 (ไมมความยากล�าบาก

ในการท�ากจกรรม)ถง3(ไมสามารถท�ากจกรรมได)แบบประเมน

ดงกลาวนเปนการประเมนการท�างานของขอตอทงขอตอทมขนาด

เลกและขนาดใหญ ซงเปนองคประกอบในการท�ากจวตรประจ�า

วน 20 แบบประเมนดงกลาวนผานการทดสอบคณสมบตท

ยอมรบไดและมความเทยงสง (Pearson correlation

coefficient=0.96)21การประเมนทง2ตวแปรนประเมนใน

ชวงกอนการออกก�าลงกายและชวงสนสดโปรแกรมการออกก�าลง

กายโดยผชวยผวจย ทงนกอนเรมการศกษาไดมการประเมน

ความเทยงของการตรวจประเมนโดยพบวาอยในระดบดเยยม

โปรแกรมการออกก�าลงกาย โปรแกรมการออกก�าลงกาย

ทบานทง2 โปรแกรมก�าหนดใหอาสาสมครออกก�าลงกาย20

นาทตอวน3วนตอสปดาหเปนระยะเวลา6สปดาหซงแตละ

โปรแกรมประกอบดวย ขนตอนการอบอนรางกาย 5 นาท

หลงจากนนเขาสชวงออกก�าลงกาย10นาทและจบดวยขนตอน

การคลายอน5นาทในขนตอนการอบอนรางกายและการคลาย

อนก�าหนดใหอาสาสมครยดกลามเนอรยางคบนและรยางคลาง

ขนตอนการออกก�าลงกาย 10 นาท อาสาสมครในกลมทดลอง

ไดรบโปรแกรมการออกก�าลงกายดวยไมพลองซงประกอบดวย


5ทาไดแกทาพายเรอทาเหวยงขางทาตาชงทายกน�าหนกและ

ทาโยกตว(ภาพท1)ออกก�าลงกายทาละ20ครงอาสาสมคร

ในกลมควบคมไดรบโปรแกรมการออกก�าลงกายแบบดงเดม

ซงเปนรปแบบของการออกก�าลงกายทใหเปนประจ�าในคลนก

ขออกเสรมาตอยดของโรงพยาบาลโกสมพสยประกอบดวย

ทาก�ามอ-แบมอกาง-หบนวมอกระดกขอมอกาง-หบแขนและ

การออกก�าลงกายกลามเนอหนาขาออกก�าลงกายทาละ20ครง

เชนเดยวกน

กระบวนการการศกษา การศกษาครงนใชเวลาทงหมด 6 สปดาห โดยท�าการ

ประเมนตวแปรการศกษา2ตวแปรซงประเมนโดยผชวยผวจย

ในชวงกอนการออกก�าลงกายและสนสดโปรแกรมการออกก�าลง

กายในสปดาหท 6 ภายหลงจากประเมนตวแปรกอนการออก

ก�าลงกาย อาสาสมครไดรบการฝกสอนการออกก�าลงกายตาม

โปรแกรมทไดรบจากผวจยและใหอาสาสมครน�ากลบไปท�าทบาน

ในระหวาง 6 สปดาห มการจดกจกรรมกลมใหแกอาสาสมคร

4ครงคอในชวงสปดาหท1,3และ5ของการศกษาโดยจด

ทโรงพยาบาลสงเสรมสขภาพต�าบลในแตละแหงในการจด

กจกรรมกลมน ประกอบไปดวยกจกรรมการใหความรและการ

ฝกทบทวนการออกก�าลงกายใชเวลาประมาณ1ชวโมง30นาท

ตอครง

การวเคราะหขอมลทางสถต การศกษาครงนใชสถตพรรณนาในการบรรยายคณลกษณะ

ของอาสาสมคร สถต Shaprio-Wilk test ในการทดสอบการ

กระจายตวของขอมลสถตKruskalWallisTestเปรยบเทยบ

ผลของการออกก�าลงกายระหวางกลมและใชสถตWilcoxon

SignedRankTest ในการเปรยบเทยบผลของการออกก�าลง

กายระหวางกอนและหลงจากสนสดโปรแกรมการออกก�าลงกาย

ก�าหนดระดบนยส�าคญทางสถตท p<0.05 (วเคราะหขอมล

โดยโปรแกรมส�าเรจรป)

ผลการศกษา อาสาสมคร 143 คน จาก 6 ต�าบลของอ�าเภอโกสมพสย

สนใจเขารวมการศกษาในครงนโดยผานเกณฑการคดกรองและ

เขารวมการศกษาทงหมด89คนคดเปนรอยละ62.3สมแบง

ออกเปนกลมทดลอง45คนกลมควบคม44คนโดยม60คน

เปนเพศหญง(รอยละ65.9)อาสาสมครสวนใหญไมมโรคประจ�า

ตวมระดบความรนแรงของภาวะขออกเสบรมาตอยดอยในระดบ

ปานกลาง ไดรบการวนจฉยวามภาวะขออกเสบรมาตอยด

เฉลย7.1ป

ผลการศกษาจากตารางท 1 แสดงระดบอาการปวดและ

ความสามารถทางกายของอาสาสมครทง2กลมเมอเปรยบเทยบ

ระหวางกลมพบวามความแตกตางอยางไมมนยส�าคญทางสถต

ในทง2ตวแปรเมอเปรยบเทยบกบชวงกอนการออกก�าลงกาย

พบวาอาสาสมครทง2กลมมระดบอาการปวดลดลงและความ

สามารถทางกายเพมขนอยางมนยส�าคญทางสถต (p>0.05)

ดงแสดงในตารางท2ถงแมวาเมอเปรยบเทยบระหวางกลมผล

ของการลดลงของอาการปวดจะไมแตกตางกน แตการศกษาใน

ครงนไมพบผลเสยทสมพนธกบการออกก�าลงกายทง2โปรแกรม

เชนปวดขอบวมขออกเสบเปนตน

ภาพท1โปรแกรมการออกก�าลงกายดวยไมพลอง


ตารางท1แสดงคาเฉลย(สวนเบยงเบนมาตรฐาน)[คามธยฐาน]ของระดบอาการปวดและความสามารถทางกายระหวางการศกษาของ

อาสาสมครและเปรยบเทยบระหวางกลม

ตวแปร กลมทดลอง กลมควบคม p-values

(n=45) (n=44)

VAS(มลลเมตร)

กอน 42.96(20.39)[46.00] 33.45(17.78)[30.50] 0.262

หลง 19.82(19.27)[18.00] 15.68(19.11)[4.00] 0.934

ThaiHAQ

กอน 0.90(0.55)[0.88] 0.80(0.56)[0.63] 0.033

หลง 0.41(0.37)[0.38] 0.39(0.31)[0.38] 0.246

หมายเหต : VAS = Visual Analog Scale; Thai HAQ = Health Assessment Questionnaire ฉบบภาษาไทย

(คาคะแนนนอยหมายถงมความสามารถทางกายด)p-valuesจากการทดสอบดวยสถตKruskalWallisTest

ตารางท 2 คาเฉลย (สวนเบยงเบนมาตรฐาน) ของระดบอาการปวดและความสามารถทางกายระหวางการศกษาของอาสาสมคร

ในกลมทดลองและกลมควบคมเปรยบเทยบระหวางกอนและหลงการออกก�าลงกาย

อาสาสมคร ตวแปร กอนฝก หลงฝก p-values

กลมควบคม VAS(มลลเมตร) 33.45(17.78)[30.50]15.68(19.11)[4.00]<0.001

ThaiHAQ 0.80(0.56)[0.63] 0.39(0.31)[0.38]<0.001

กลมทดลอง VAS(มลลเมตร) 42.96(20.39)[46.00] 19.82(19.27)[18.00]<0.001

ThaiHAQ 0.90(0.55)[0.88] 0.41(0.37)[0.38]<0.001

หมายเหต : VAS = Visual Analog Scale; Thai HAQ = Health Assessment Questionnaire ฉบบภาษาไทย

(คาคะแนนนอยหมายถงมความสามารถทางกายด)p-valuesจากการทดสอบดวยสถตWilcoxonSignedRankTest

วจารณและขอยต การศกษาในครงนแสดงใหเหนวาเมอเปรยบเทยบกบชวง

กอนการออกก�าลงกาย พบวา การออกก�าลงกายดวยไมพลอง

สามารถลดอาการปวดและเพมความสามารถทางกายในผทม

ภาวะขออกเสบรมาตอยดในชมชนได ซงเปนการเพมหลกฐาน

เชงประจกษทแสดงใหเหนถงประโยชนของการออกก�าลงกายใน

ผทมภาวะขออกเสบรมาตอยด15,22ซงผลทดขนนเกดจากการออก

ก�าลงกายดวยไมพลองเปนการเคลอนไหวอยางตอเนอง

ของรางกายท�าใหการไหลเวยนเลอดเพมขนจงชวยลดอาการปวด

ในผทมภาวะขออกเสบรมาตอยดได23,24นอกจากนผลของการ

ออกก�าลงกายดวยไมพลองซงสามารถเพมความสามารถทางกาย

เปนผลของการออกก�าลงกายดวยไมพลองตอการเพมความแขง

แรงของหวใจและหลอดเลอด ความแขงแรงของกลามเนอชวง

การเคลอนไหวและความยดหยนของรางกาย9-12,14 การเปรยบ

เทยบระหวางกลมในชวงสนสดโปรแกรมการออกก�าลงกาย

พบวาผลทนทของการออกก�าลงกายทง2โปรแกรมเมอเปรยบ

เทยบระหวางกล มไมแตกตางกนนนในระหวางการศกษา

6สปดาหนอาสาสมครทง2กลมมโอกาสในการเขาถงกจกรรม


กลมทเทาเทยมกนซงวตถประสงคหลกของการจดกจกรรมกลม

เพอกระตนการออกก�าลงกายใหแกอาสาสมครดงนนอาจกลาว

ไดวาอาสาสมครทง2กลมไดรบการกระตนการออกก�าลงกาย

ทเทาเทยมกนนอกจากนอาสาสมครสวนใหญมอาชพเกษตรกร

ระหวางทท�าการศกษาในครงนอยในฤดการท�านาการมกจกรรม

ทคอนขางเยอะในการท�างานอาจกระตนใหเกดอาการปวดได

ซงในระหวางการศกษา อาสาสมครบางรายไดรายงานถงอาการ

ปวดทเพมขน ซงมสาเหตมาจากการท�างาน แตอยางไรกตาม

ขอจ�ากดดงกลาวไมสามารถหลกเลยงไดเนองจากอาสาสมครยง

คงด�ารงชวตตามปกตกอนเขารวมการศกษา

แมวาผลของการออกก�าลงกายดวยไมพลองเมอเปรยบ

เทยบกบการออกก�าลงกายแบบดงเดมไมเดนชดมากนกอยางไร

กตามควรท�าการศกษาเพมเตมเพอใหเหนประโยชนของการออก

ก�าลงกายดวยไมพลองในผทมภาวะขออกเสบรมาตอยดไดอยาง

ชดเจนมากยงขน ควรท�าการศกษาเพมเตมโดยปรบเปลยน

โปรแกรมการออกก�าลงกายโดยการเพมระยะเวลาของการออก

ก�าลงกายใหยาวขนและมความหนกของการออกก�าลงกายมาก

ขน15ควรท�าการศกษาโดยไมมการจดกจกรรมกลมและขยายผล

การศกษาไปใชในผทมความรนแรงของภาวะขออกเสบรมาตอยด

ทสงขน

โดยสรป เมอเปรยบเทยบกบชวงกอนการออกก�าลงกาย

พบวาการออกก�าลงกายดวยไมพลองและการออกก�าลงกายแบบ

ดงเดมสามารถลดอาการปวดและเพมความสามารถทางกายใน

ผทมภาวะขออกเสบรมาตอยดไดอยางมนยส�าคญทางสถตและ

เมอเปรยบเทยบระหวางกลมพบความแตกตางอยางไมมนย

ส�าคญทางสถตในทง 2 ตวแปร ดงนนการออกก�าลงกาย

ดวยไมพลองจงอาจเปนหนงทางเลอกในการออกก�าลงกาย

เพมสภาวะทางสขภาพในผทมภาวะขออกเสบรมาตอยดในชมชนได

กตตกรรมประกาศ การศกษาครงนไดรบทนสนบสนนจากทนวจยส�าหรบ

คณาจารยบณฑตศกษา เพอใหสามารถรบนกศกษาทมความ

สามารถและศกยภาพสงเขาศกษาในหลกสตร และท�าวจย

ในสาขาทอาจารยมความเชยวชาญ ประจ�าปการศกษา 2557

บณฑตวทยาลย มหาวทยาลยขอนแกน และขอขอบคณอาสา

สมครทกทานทเขารวมการศกษาในครงน

เอกสารอางอง1.NationalCollaboratingCentreforChronicConditions.

Rheumatoid arthritis: national clinical guideline

formanagementandtreatmentinadults.London:

RoyalCollegeofPhysicians;2009.

2.RittmeisterM,KerschbaumerF.Grammontreverse

total shoulder arthroplasty in patients with

rheumatoid arthritis and nonreconstructible

rotatorcufflesions. JShoulderElbowSurg2001;

10(1):17-22.

3.NationalInstituteforHealthandClinicalExcellence.

Rheumatoid arthritis: themanagement of rheu

matoidarthritisinadults.London:NationalInsti

tuteforHealthandClinicalExcellence;2009.

4.StammT,MacholdK,SmolenJ,FischerS,Redlich

K,GraningerW,etal.Jointprotectionandhome

handexercisesimprovehandfunctioninpatient

withhandosteoarthritis:arandomizedcontrolled

trial.ArthritisRheum2002;47(1):44-9.

5.NolteK,vanRensburgJ.Exerciseprescriptionin

themanagement of rheumatoid arthritis. SAfr

FamPract2013;55(4):345-9.

6.BennettW,GerberC.Operativetreatmentofthe

rheumatoid shoulder: editorial review. Rheuma

tology1994;6(2):177-82.

7.El-LiethyN,KamalH,AbdelwehabN,AzkalanyG.

Valueofdynamicsonographyinthemanagement

of shoulder pain in patients with rheumatoid

arthritis. Egypt J Radiol NuclMed 2014; 45(4):

1171-82.

8.KelleyGA,KelleyKS,HootmanJM,JonesDL.Effects

of community-deliverable exercise on pain and

physical function in adults with arthritis and

otherrheumaticdiseases:ameta-analysis.Arth

ritisCareRes2011;63(1):79-93.


9.WichitsranoiJ,PilaritJ,KlomkamonlW,Ploynamn

gernN,Wongsathikun J.Effects ofThaiwand

exercise on Lung capacity in sedentary young

adults. JPBS2011;24(Suppl1):64-9.

10.วชนจนมกดา,และปยะภทรเดชพระธรรม.ผลของการ

ออกก�าลงกายดวยการร�าไมพลองปาบญมแบบประยกตตอ

การทรงตวความยดหยนและความแขงแรงของกลามเนอ

ของผสงอาย.เวชศาสตรฟนฟสาร,18(2),2551.59-64.

11.PermsirivanichW,LimA,PromratT.Longstick

exercisetoimprovemuscularstrengthandflexi

bility insedentary individuals.SoutheastAsian

JTropMedPublicHealth2006;37(3):595-600.

12.ปราณพงศไพบลย,กอบกาญจนศรประสทธ, จตใสลา

วลยตระกล, และสนนทา ยงวนชเศษฐ. ผลของการ

ออกก�าลงกายแบบร�าตะบองตอสมรรถภาพทางกายและ

ภาวะสขภาพของสตรวยรน.สงขลานครนทรเวชสาร2550;

25(6):521-9.

13.ศวนารถจารพนธ,รววรรณเผากณหา,รชนภรณทรพย

กรานนท,และนยนาพพฒนวณชชา.ผลของโปรแกรมการ

ออกก�าลงกายร�าไมพลองปาบญมแบบประยกตรวมกบ

ทฤษฎความสามารถตนเองตอภาวะซมเศราและสมรรถภาพ

ทางกายของผสงอายในสถานสงเคราะหคนชรา. วารสาร

คณะพยาบาลศาสตร มหาวทยาลยบรพา. 2554; 19(1),

42-56.

14.PeungsuwanP,PromdeeK,SruttabulW,NaNa

garaR,LeelayuwatN.EffectivenessofThaiwand

Exercisetrainingonhealth-relatedqualityoflife

insedentaryolderadults.ChulaMedJ2008;52(2):

107-21.

15.PeungsuwanP.TheeffectivenessofThaiwand

exerciseonmetabolismandcardiovascularrisks

inhealthyelderly[DoctoralDissertationinBiome

dicalSciences].KhonKaen:GraduateSchool,Khon

KaenUniversity,2007.

16.SokkaT.Assessmentofpaininrheumaticdisease.

ClinExpRheumatol2005;23(Suppl39):77-84.

17. FerrazMD, QuaresmaMR, Aquino LR, Atra E,

Tugwell P, Goldsmith CH. Reliability of pain

scalesintheassessmentofliterateandilliterate

patientswithrheumatoidarthritis.JRheumatol

1990;17(8):1022-4.

18. Boonstra AM, Schiphorst Preuper HR, Reneman

MF,PosthumusJB,Stewart RE.Reliabilityand

validityofthevisualanaloguescalefordisability

inpatientswithchronicmusculoskeletalpain.Int

JRehabilRes2008;31(2),165-9.

19.OsiriM,DeesonchokU,TugwellP.Evaluationof

functional ability of Thai patientswith rheumato

id arthritis by the use of a Thai version of the

HealthAssessmentQuestionnaire.Rheumatology

2001;40(5):555-8.

20.BailletA,PayraudE,NiderprimVA,NissenMJ,

AllenetB,FrancoisP,etal.Adynamicexercise

programme to improve patients’ disability in

rheumatoid arthritis: a prospective randomized

controlledtrial.Rheumatology2009;48(4):410-5.

21.OsiriM,WongchinsriJ,UkritchonS,Hanvivadha

nakulP,KasitanonN,SiripaitoonB.Comprehen

sibility,reliability,validity,andresponsiveness

of the Thai version of the Health Assessment

QuestionnaireinThaipatientswithrheumatoid

arthritis.ArthritisResTher2009;11(4):129-36.

22.BailletA,ZeboulonN,GossecL,CombescureC,

BodinLA,JuvinR,etal.Efficacyofcardiorespi

ratory aerobic exercise in rheumatoid arthritis:

meta-analysisofrandomizedcontrolledtrials.

ArthritisCareRes2010;62(7):984-92.


23. Hurkmans E, van derGiesen FJ, Vliet Vlieland

TPM,SchoonesJ,vandenEndeCHM.Dynamic

exercise programs (aerobic capacity and/or

musclestrengthtraining)inpatientsWithrheu

matoidarthritis.CochraneDatabaseSystRev

2009;4:CD006853.

24.Musclow SL, SawhneyM,Watt-Watson J. The

emerging role of advanced nursing practice in

acutepainmanagementthroughoutCanada.Clin

NurseSpec2002;16(2):63-7.



การปรบเปลยนเทคนคการถายภาพรงสทรวงอกเพอการตรวจพบภาวะลมรวในชองเยอหมปอด

Technical Modification of Routine Chest Radiography for Pneumothorax detection

ศลปลกษณสนธบว*สมพงษศรบร**

*กลมงานรงสวทยา โรงพยาบาลโกสมพสย

**ภาควชารงสเทคนค คณะเทคนคการแพทย มหาวทยาลยเชยงใหม

บทคดยอ

จากปญหาการวนจฉยภาวะลมรวในชองเยอหมปอด (นวโมทอแรกซ) ในโรงพยาบาลชมชนทไมถกตอง แมนย�าเพยงพอ เนองจาก

ขอจ�ากดดานเครองมอ การตรวจวนจฉยพนฐานทแพทยใช คอ การถายภาพรงสทรวงอกแบบเพลนฟลม ซงการวนจฉยดวยภาพถาย

รงสทรวงอกจะถกตองแมนย�าขนอยกบการจดทาถายภาพและเทคนคการใหปรมาณรงสทเหมาะสม การตรวจวนจฉยทรวดเรวและถก

ตองแมนย�าจะชวยปองกนภาวะหายใจลมเหลวลดโอกาสการเสยชวต การวจยเชงประยกต (Applied Research) นมวตถประสงคเพอ

สรางเทคนคการใหปรมาณรงสทเรยกวา CXR modified ในการถายภาพรงสทรวงอกศกษาเปรยบเทยบทาถายภาพทรวงอก CXR PA

upright และ CXR AP supine ทเหมาะสม ส�าหรบการวนจฉยภาวะนวโมทอแรกซ และศกษาความไว ความจ�าเพาะ และความแมนย�า

ของ CXR modified ในการวนจฉยภาวะนวโมทอแรกซ ท�าการศกษาในกลมเปาหมายทสงสยภาวะนวโมทอแรกซ 16 ราย โดยการ

ถายภาพรงสทรวงอกใชเทคนค CXR modified เกบขอมลดวยแบบประเมนภาพถายรงสทรวงอก ท�าการประเมนแบบ blind test

โดยแพทย 4 คน ประเมนหาความไว ความจ�าเพาะ และความแมนย�าในการตรวจพบภาวะนวโมทอแรกซ ผลการศกษาพบวา ความไว

ของ CXR modified แพทยทง 4 คน เทากบรอยละ 70, 60, 60 และ 80 ตามล�าดบ ความจ�าเพาะของ CXR modified แพทย

คนท 1, 2, 3 และ 4 เทากบรอยละ 67, 50, 83.33 และ 50 ตามล�าดบ คาความแมนย�าของแพทยคนท 1, 2, 3 และ 4 เทากบรอยละ

68.75, 56.25, 68.75 และ 68.75 ตามล�าดบ และ CXR modified สามารถตรวจพบภาวะนวโมทอแรกซไดสงถงรอยละ 90 (9 ใน 10

ราย) การพฒนาวธการตรวจเอกซเรยทรวงอกเปนการท�าใหเครองมอมความไวและความจ�าเพาะตอพยาธสภาพนวโมทอแรกซ

ท�าใหการอานแปลผลภาพถายรงสทรวงอกของแพทยมความถกตอง แมนย�าสงผลใหผปวยไดรบการรกษาในทนท

ค�าส�าคญ: นวโมทอแรกซ เอกซเรยปอด เทคนคการใหปรมาณรงส


ABSTRACT

This study is applied research. From the problem of detecting Pneumothorax pathology in secondary

hospital is the lack of standard equipment like a computed tomography. The ability of chest radiography to

determinePneumothoraxpathologydependsonpositionandexposuretechnique.Theearlyandaccuratediagnosis

ofPneumothoraxisessentialinpreventingrespiratoryfailedandpotentialdeath.Thusthisstudyaimedtomodify

chestx-raytechniqueandstudyin2positionsCXRPAuprightcomparewithCXRAPsupineforPneumothorax

detection.ToconstructedCXRmodifiedtechniqueforchestx-ray16patientswithsuspectedPneumothoraxwere

recruited. Themethod CXRmodified techniquewas used in patient x-ray. Collect data using Pneumothorax

evaluationform.Interpretedresultbyfourindividualreadersinblindedtestmethod.EvaluationofCXRmodified

techniqueforPneumothoraxdetectionbysensitivity,specificityandaccuracy.TheresultsshowsensitivityofCXR

modifiedindetectingpneumothoraxesis70%,60%,60%and80%respectively.SpecificityofCXRmodifiedis67%,

50%,83.33%and50%.Accuracyvalueis68.75%,56.25%,68.75%and68.75%respectively.APneumothoraxwas

detected90%(9of10).Insummary,thisstudyindicatedthatthedevelopedofCXRmodifiedtechniqueisbeneficial

forpatientstoearlyandaccuratedetectionPneumothorax.

Keywords:PneumothoraxChestX-rayExposuretechnique

บทน�า ภาวะลมรวในชองเยอห มปอดทเรยกวานวโมทอแรกซ

(Pneumothorax) เปนพยาธสภาพแทรกซอนทอาจเกดขน

กบผปวยทเปนโรคทางทรวงอกไดแกปอดบวมภาวะลมเลอด

อดกนในปอดหลอดเลอดแดงใหญแตกเซาะเลอดสะสมอยชอง

เยอห มหวใจและเกดจากการไดรบบาดเจบจากอบตเหต

การวนจฉยภาวะนวโมทอแรกซสามารถตรวจพบไดจากการถาย

ภาพรงสทรวงอก การตรวจดวยเอกซเรย คอมพวเตอร

อลตราซาวนดและคลนไฟฟาหวใจ โดยการตรวจพบขนอยกบ

ชนดของภาวะนวโมทอแรกซและขนาดของลมรวการตรวจดวย

อลตราซาวนดเปนอกหนงวธทแพทยนยมใชในการตรวจภาวะนว

โมทอแรกซทเกดจากอบตเหตการตรวจดวยUSมความไวใน

การตรวจพบ100%(11ใน11ราย)ความจ�าเพาะ94%(15ใน

16ราย)ในขณะทการตรวจดวยCXRanteroposterior(AP)

มความไวในการตรวจพบเพยง36%(4ใน11ราย)ความจ�าเพาะ

100%(16ใน16ราย)1และยงมการศกษาเปรยบเทยบระหวาง

BedsideultrasoundและportableCXRAPsupineทหอง

ฉกเฉนตรวจพบภาวะนวโมทอแรกซดวยอลตราซาวนด53ราย

(30%) และตรวจพบภาวะนวโมทอแรกซดวยการถายภาพรงส

ทรวงอก40ราย(23%)ความไวUS98.1%,CXR75.5%และ

ความจ�าเพาะ US 99.2%, CXR 100%2 การตรวจดวย

อลตราซาวนดมความไวในการตรวจพบมากกวาการตรวจดวย

ภาพเอกซเรยปอดในกรณนวโมทอแรกซจากอบตเหต(Trauma-

ticPneumothorax)ซงการศกษาดงกลาวเปนการถายภาพCXR

AP ท�าใหลมทรวในชองเยอหมปอดมารวมกนจะเหน deep

sulcussignยาวลงมาตามแนวCostophrenicangleถาลม

รวมปรมาณนอยๆ อาจท�าใหไมเหนdeepsulcussignจงกลาว

ไดวาทาเอกซเรยCXRAPsupineอาจมความไวไมพอทจะตรวจ

พบภาวะนวโมทอแรกซในระดบนอยๆ และการศกษายงท�าโดย

แพทยเฉพาะทาง(AttendingEmergencyPhysician)หรอ

ศลยแพทยอบตเหต (TraumaSurgeon)ซงมความเชยวชาญ

และความแมนย�าในการตรวจวนจฉยดวยเครองมอเฉพาะ

อยางUSสงซงเปนอกขอจ�ากดหนงขอโรงพยาบาลชมชนทวไป

การวนจฉยภาวะนวโมทอแรกซทเปนวธมาตรฐานและม

ความแมนย�าสงคอการตรวจดวยเครองเอกซเรยคอมพวเตอร

มความไวและความจ�าเพาะในการตรวจพบสงจากการศกษาโดย


HeshamROmarและคณะ3ไดรายงานผปวยนวโมทอแรกซ

บาดเจบจากการไดรบอบตเหต3รายทง3รายตรวจเอกซเรย

CXRAPไมพบภาวะนวโมทอแรกซแตเมอสงผปวยท�าCTพบ

ภาวะนวโมทอแรกซรายท1ทปอดดานขวารายท2ปอดดาน

ซายรวมกบภาวะปอดลมเหลวรายท3มภาวะลมรวทปอดขาง

ซายและไดรบการรกษาโดยการสอดทอชองอก จากรายงาน

ทง3รายการตรวจพบภาวะนวโมทอแรกซในตอนตนสามารถ

วนจฉยไดดวยการท�าCTscanจะไดผลดกวาการสงตรวจCXR

AP เพราะเปนเครองมอทมความละเอยดสง สามารถตรวจพบ

ภาวะนวโมทอแรกซทมเพยงเลกนอยแตตองใชเวลาในการตรวจ

ประมาณ 20 นาท นานกวาเอกซเรยทวไปและการเคลอนยาย

ผปวยจากหองฉกเฉนเพอไปท�าการเอกซเรยท�าใหความสามารถ

ในการกชพลดลงหากผปวยเกดภาวะฉกเฉนเปนอกขอจ�ากดของ

โรงพยาบาลชมชนทยงไมมเครองเอกซเรยคอมพวเตอรส�าหรบ

ใหบรการ โรงพยาบาลโกสมพสยพบปญหาการตรวจวนจฉย

ภาวะนวโมทอแรกซจากกรณผปวย 1 ราย มาดวยอบตเหต

รถยนตเขารบการถายภาพเอกซเรยทรวงอกเวลา 13.12 น.

ผลการตรวจไมพบกระดกซโครงหก ไมพบภาวะนวโมทอแรกซ

ผปวยกลบมาตรวจอกครงในเวลา15.22น. เนองจากมอาการ

ไอและเจบราวไปดานหลงท�าการถายภาพเอกซเรยทรวงอกครง

ทสองพบภาวะนวโมทอแรกซจากอบตเหต(TraumaticPneu-

mothorax)ซงท�าใหผปวยไดรบการรกษาลาชาอาจสงผลใหเกด

อนตรายรนแรงถงชวต ดงนนการสรางเทคนคในการถายภาพ

รงสทรวงอกเพอการวนจฉยภาวะลมรวในชองเยอหมปอดสงผล

ชวยใหแพทยสามารถอานและแปลผลภาพถายรงสไดอยางถก

ตองแมนย�าตรวจพบภาวะนวโมทอแรกซไดอยางรวดเรวผปวย

ไดรบการรกษาอยางทนทวงท

วตถประสงค 1. เพอสรางเทคนคการใหปรมาณรงส CXRModified

ทเหมาะสมในการถายภาพรงสทรวงอกส�าหรบการวนจฉยภาวะ

นวโมทอแรกซ

2.เพอศกษาเปรยบเทยบทาถายภาพรงสทรวงอกCXRPA

uprightและCXRAPsupineทเหมาะส�าหรบการวนจฉยภา

วะนวโมทอแรกซ

3.เพอศกษาความไวความจ�าเพาะและความแมนย�าของ

CXRmodifiedในการวนจฉยภาวะนวโมทอแรกซ

4. เพอใหไดภาพถายรงสทมคณภาพแพทยน�ามาวนจฉย

และตรวจพบภาวะลมรวในชองเยอห มปอดไดอยางรวดเรว

ถกตองและแมนย�า

วธการด�าเนนการศกษา เปนการศกษาทดลองสรางเทคนคการใหปรมาณรงสและการ

จดทาในการถายภาพรงสทรวงอกเพอการวนจฉยภาวะนวโม

ทอแรกซ

กลมเปาหมายทศกษาเปนการเลอกแบบเจาะจง คอ ผปวย

ทต องการวนจฉยแยกภาวะนวโมทอแรกซ จ�านวน 16 คน

ในโรงพยาบาลโกสมพสยตงแตเดอนกรกฎาคม2556ถงกนยายน

2557

เครองมอทใชในการศกษา

1. เทคนคCXRmodifiedสรางจากการค�านวณดวย

สตรตามความหนาของทรวงอกท15-20ซม.

kVp=(2xmeasuredthickness)+SID+(grid

factorif › 10cm)(1)ปรบลดปรมาณรงสเพอใหเหมาะกบพยาธ

สภาพของปอดทเกดภาวะนวโมทอแรกซโดยการสรางตารางการ

ใหปรมาณรงส (Exposure chart for Pneumothorax)

ดงตารางท1และ2


ตารางท1ExposurechartCXRPAuprightposition

Position kVp kVp kVp mAs

5% 10 % 15 %

CXR 100 100 100 3

PAupright 95 90 85 3

89.73(90) 78.8(79) 72.25(73)3

84.44(85) 66.3(66) 62.05(62)3

ตารางท2ExposurechartCXRAPsupineposition

Position kVp kVp kVp mAs

5 % 10 % 15 %

CXR 85 85 853

APsupine 79.11(79) 73.23(74) 67.35(68)3

72.67(73) 60.48(61) - 3

66.15(67) - - 3

ทดสอบExposurechartกบPhantomCXRโดยทดลอง

ลดเทคนคการใหปรมาณรงสตามตารางท 1 และตารางท 2

คดเลอกเทคนคทเหมาะสมดงน

CXR PA upr ight ผ ป วยมความหนาของทรวงอก

15-20เซนตเมตรใชเทคนคลดkVp10%

CXRPAmodified90kVp3mAs

CXR AP supine ผ ป วยมความหนาของทรวงอก

15-20เซนตเมตรใชเทคนคลดkVp15%

CXRAPmodified68kVp3mAs

ใชเทคนคนกบผปวยสงสยมภาวะนวโมทอแรกซทสงตรวจ

เอกซเรยทรวงอก

2. สรางแบบประเมนการตรวจพบภาวะนวโมทอแรกซใน

ภาพรงสทรวงอกแบบประเมนประกอบดวย3สวนPositioning

Criteria, Anatomy Criteria และ Pathology Criteria

3. ท�าการทดสอบแบบ blind test โดยแพทย 4 คน

อานและแปลผลภาพถายรงสทรวงอก รงสแพทย 1 คน

ศลยแพทย1คนแพทยทวไป2คนโดยใชแบบประเมนการ

วนจฉยภาวะนวโมทอแรกซ

4.แปลผลการวนจฉยภาวะนวโมทอแรกซของแพทยแตละ

ทานโดยใชความนาจะเปนในการหาความไวความจ�าเพาะและ

ความแมนย�าของ CXR modified ในการตรวจพบภาวะ


ผลการศกษา 1.ผลการสรางเทคนคการใหปรมาณรงสCXRmodified

ทเหมาะสมในการถายภาพรงสทรวงอกส�าหรบการวนจฉยภาวะ


การประเมนความเหมาะสมของเทคนคการใหปรมาณรงส

เปนประเดนหลกทเรามงเนนในการศกษาครงน เพราะสงผล

ตอการเกดความด�าและความแตกตางขาวด�าบนภาพทจะเปนตว

แยกเนอเยออวยวะและลมในงานวจยนการสรางเทคนคเฉพาะ

ทเหมาะสมในการถายภาพรงสทรวงอกเพอวนจฉยภาวะนวโมทอ

แรกซและตรวจพบภาวะดงกลาวไดอยางถกตองแมนย�า


จากสภาพของปอดทเปลยนแปลงไปโดยมลมแทรกอยระหวาง

Parietalและvisceralpleuralspaceท�าใหความทบตอรงส

ลดลง เนองจากลม O2 มเลขอะตอมต�าความสามารถในการ

ดดกลนรงสเอกซต�าสงผลใหรงสทะลบรเวณดงกลาวไดเยอะไป

สรางภาพบนฟลมพนทสวนดงกลาวจงมสด�าหรอเรยกวาโปรง

(lucency) ตอรงสการสรางภาพในบรเวณดงกลาวตองลด

ปรมาณรงสลงใหเหมาะสมเพอลดความด�าบนแผนฟลมท�าให

แยกเหน visceral pleuraline พยาธสภาพของปอดทเกดใน

ภาวะนวโมทอแรกซโดยในทา CXR PA upright ใชการลด

kVp ลง รอยละ 10 ในการตรวจเอกซเรย 90 kVp 3mAs

ในทาCXRAPsupineใชการลดkVpลงรอยละ15ในการ

ตรวจเอกซเรย68kVp3mAs

2.ผลการศกษาเปรยบเทยบทาถายภาพรงสทรวงอกCXR

PAuprightและCXRAPsupineส�าหรบการวนจฉยภาวะ


การจดทาถายภาพรงสทรวงอกเพอการวนจฉยภาวะ

นวโมทอแรกซการศกษานใชทาCXRPAuprightและCXR

AP supine ท�าการประเมนโดยแพทย 4 คน ตามเกณฑการ

ประเมน2ดานคอดานการจดทาและดานกายวภาคผลพบวา

ภาพรงสทรวงอกทมการหายใจเขาเตมททงในทาCXRPAupri-

ghtและCXRAPsupineท�าใหปอดขยายและเหนพยาธสภาพ

ของปอดไดชดเจนสามารถตรวจพบภาวะนวโมทอแรกซจ�านวน

8ภาพคดเปนรอยละ80(จากจ�านวน10ราย)และผลการประเมน

ภาพถายรงสทรวงอกดานกายวภาคภาพถายรงสทรวงอกทดจะตอง

เหนvascularpatternของปอดชดเจนโดยเฉพาะPeripheral

vessels ซงจะแสดงถงความผดปกตของปอดในภาวะนวโมทอ

แรกซเพราะvascularpatternเปนlungmarkingเมอผปวย

เกดภาวะนวโมทอแรกซจะมลมระหวาง Parietal และ visceral

pleura ท�าใหไมเหน vascular pattern หรอ lungmarking

อยเลยเสน visceral pleura ออกไป การแปลผลม 7 ภาพ

คดเปนรอยละ70ทแพทยทง4คนเหนตรงกนวาไมสามารถเหน

vascular pattern ชดเจนแสดงถงการเกดภาวะนวโมทอแรกซ

ในผปวยการประเมนขอบเขตของheartและaortaเพอบงบอก

ภาวะนวโมทอแรกซชนดเกดแรงดน(TensionPneumothorax)

ซงสงผลใหมการเคลอนของหวใจไปดานตรงขามกบดานทเกดลม

รวหรอทเรยกวา Mediastinum shift การแปลผลทตรงกนคอ

ภาพรงสทรวงอกทง16ภาพนนแสดงใหเหนขอบเขตของheart

และaortaอยางชดเจนและม1รายทเกดภาวะนวโมทอแรกซชนด

เกดแรงดนเมอปอดเกดพยาธสภาพลมทรวจะลอยตวขนดานบน

ขวปอดบรเวณlungapexแพทยสามารถทจะแปลผลพยาธสภาพ

ดงกลาวไดในทาCXRPAuprightนอกจากนในทานอนหงาย

CXRAPsupineเมอเกดภาวะนวโมทอแรกซลมดงกลาวจะรวม

กนลอยตวอย ดานหนาตามรปทรงของเยอห มปอดท�าใหเกด

ลกษณะทเรยกวาDeepsulcussign(ภาพท1)เหนเปนแถบด�า

ยาวลกต�าลงมาจากDiaphragmดงนนการถายภาพรงสทาCXR

APsupineตองใหเหนDiaphragmและLateralCostophre-

nicAnglesเพอยนยนการเกดพยาธสภาพลกษณะดงกลาว


ภาพท1แสดงลกษณะการรวมตวกนของลมรวลอยตวอยดานหนาตามรปทรงของเยอหมปอด

จากการแปลผลภาพถายรงสทรวงอกทง16ภาพในดาน

การจดทาและดานกายวภาคของแพทย 4 คน พบภาวะนวโม

ทอแรกซ10รายภาพถายรงสทรวงอกทาCXRPAupright

พบนวโมทอแรกซ6รายทาCXRAPsupineพบนวโมทอ

แรกซ 4รายซงทง2Positionsสามารถทจะตรวจพบภาวะ

นวโมทอแรกซไดแมนย�ารอยละ100เทาเทยมกนโดยตองม

การจดทาทถกตอง ดงนผปวยหายใจเขาเตมทยนในลกษณะ

trueuprightและนอนในลกษณะ truesupineไมเอยงตว

ภาพมความสมมาตรกระดกสะบกตองพนออกจากบรเวณปอด

3.ผลการศกษาความไวความจ�าเพาะและความแมนย�า

ของCXRmodifiedในการวนจฉยภาวะนวโมทอแรกซ

การวนจฉยภาวะนวโมทอแรกซดวยเทคนค CXR

modified ใชการเปรยบเทยบกบผลการวนจฉยทบนทกใน

เวชระเบยนผปวยทมภาวะนวโมทอแรกซและไดรบการรกษา

ดวยวธสอดทอระบายทรวงอกIntercostaldrainageรวมกบ

การประเมนของรงสแพทยใชcontingencytableศกษาขอมล

เชงคณภาพ

True Positive (TP) คอ ภาพรงส CXR แพทย

พบภาวะนวโมทอแรกซและผลวนจฉยพบนวโมทอแรกซจรง

True Negative (TN) คอ ภาพรงส CXR แพทย

ไมพบภาวะนวโมทอแรกซและผลวนจฉยไมพบนวโมทอแรกซ

FalsePositive(FP)คอภาพถายรงสCXRแพทย

พบภาวะนวโมทอแรกซแตผลวนจฉยไมพบนวโมทอแรกซ

FalseNegative(FN)คอภาพถายรงสCXRแพทย

ไมพบภาวะนวโมทอแรกซแตผลวนจฉยพบนวโมทอแรกซจรง

ประสทธภาพของ CXRmodified ในการตรวจวนจฉย

ภาวะนวโมทอแรกซแสดงผลดงตาราง ท 3 ผลการใชเครองมอ

CXRmodified ในการวนจฉยภาวะนวโมทอแรกซของแพทย

4คนพบวา


ตารางท3ผลการวนจฉยภาวะนวโมทอแรกซโดยเครองมอCXRmodified

แพทย TruePositive TrueNegative FaultPositive FaultNegative

แพทย1 7 4 2 3

แพทย2 6 3 3 4

แพทย3 6 5 1 4

แพทย4 8 3 3 2

ความไว(Sensitivity)ของCXRmodified

ความไวของCXRmodifiedในการวนจฉยภาวะนวโม

ทอแรกซเมอคาความไวยงสงความสามารถของCXRmodified

ในการตรวจพบภาวะนวโมทอแรกซกสงดวยผลจากการใชเครอง

มอCXRmodifiedของแพทย4คนพบคาความไวของแพทย

คนท 1, 2, 3 และ 4 เทากบรอยละ 70, 60, 60 และ 80

ตามล�าดบแสดงใหเหนวาเครองมอCXRmodifiedมความไว

สงในการวนจฉยภาวะนวโมทอแรกซซงชวยใหแพทยแปรผลได

อยางถกตอง

ความจ�าเพาะ(Specificity)ของCXRmodified

ความจ�าเพาะของ CXRmodified ซงจะใชแยกผปวย

ทมภาวะนวโมทอแรกซจรงออกจากผปวยทไมมภาวะนวโมทอ

แรกซไดดเพยงใดถาคาความจ�าเพาะสงแสดงวาเครองมอCXR

modifiedมความจ�าเพาะตอพยาธสภาพนวโมทอแรกซผลการ

ใชเครองมอCXRmodifiedพบวาคาความจ�าเพาะของแพทย

คนท 1, 2, 3และ4 เทากบรอยละ67,50, 83.33และ50

ตามล�าดบ แสดงใหเหนวาเครองมอ CXRmodified มความ

จ�าเพาะสง นนคอถาภาพถายรงสทรวงอก CXR modified

ไมแสดงพยาธสภาพผปวยคนนนไมมภาวะนวโมทอแรกซจรง

ทงความไวและความจ�าเพาะของCXRmodificationจากการ

แปลผลของแพทยเปนคาทสามารถประเมนไดวา เมอมการ

เอกซเรยดวยเทคนคดงกลาวจะตรวจพบภาวะนวโมทอแรกซได

ไวและจ�าเพาะเพยงพอ

คาความแมนย�า(Accuracyvalue)ของCXRmodified

CXRmodified มความแมนย�าในการตรวจวนจฉย

ภาวะนวโมทอแรกซมากนอยเพยงใดดไดจากคาความแมนย�า

เนองจากคาความแมนย�าเปนสดสวนของผลการทดสอบทเปน

บวกจรงรวมกบผลการทดสอบทเปนลบจรงตอจ�านวนทดสอบ

ทงหมด นนคอถาเครองมอ CXRmodified เปน positive

ผลการวนจฉยกตองเปนpositiveจรงและถาเครองมอCXR

modifiedเปนnegativeผลการวนจฉยกตองเปนnegative

จรงตอจ�านวนผปวยทงหมดดงนนคาความแมนย�ายงสงแสดง

วาเครองมอCXRmodifiedเปนเครองมอทแมนย�าในการตรวจ

พบภาวะนวโมทอแรกซ ผลการใชเครองมอ CXRmodified

พบวาคาความแมนย�าของแพทยคนท1,2,3และ4เทากบ

รอยละ68.75,56.25,68.75และ68.75ตามล�าดบคาความ

แมนย�าของแพทยทงสคนมากกวา รอยละ 50 และมแพทยถง

3คนทไดคาความแมนย�าเทากนทรอยละ68.75คอในผปวย

ทมภาวะนวโมทอแรกซ100คนใชเครองมอCXRmodified

ท�าการตรวจวนจฉยไดผลถกตองตรวจพบภาวะนวโมทอแรกซ

จรงถง รอยละ 68.75 ซงเปนโอกาสใหผปวยไดรบการวนจฉย

ทถกตองและไดรบการรกษาอยางรวดเรว

วจารณ การวนจฉยภาวะนวโมทอแรกซทมความแมนย�าสงและ

เปนมาตรฐาน คอ การตรวจวนจฉยถายภาพทรวงอกดวย

เอกซเรยคอมพวเตอรซงการวนจฉยดวยวธดงกลาวเปนไปได

อยางจ�ากดเนองจากเครองเอกซเรยคอมพวเตอรมราคาสงท�าให

ไมมใชในทกโรงพยาบาลการสงตอผปวยจากโรงพยาบาลอ�าเภอ

เพอไปเขารบการตรวจจงมความลาชา การรกษาไมทนทวงท

ดงนนการสงตรวจถายภาพรงสทรวงอกจงเปนวธพนฐานทแพทย

ใชในการวนจฉย ภาพถายรงสทรวงอกแบบเพลนฟลมจงเปน

เครองมอในการตรวจทแพทยสามารถอานแปลผลวนจฉยภาวะ

นวโมทอแรกซไดอยางถกตองแมนย�า ครอบคลมครบถวน

เพอประโยชนสงสดในการดแลรกษาผปวยดงนนประสทธภาพ

ในการตรวจวนจฉยพบภาวะนวโมทอแรกซดวยภาพถายรงส


ทรวงอกแบบCXRmodifiedจงตองพจารณา

1.ความถกตองเทยงตรงและนาเชอถอของเครองมอ

เครองมอทใชในการศกษาครงนคอภาพถายรงสทรวงอก

แบบเพลนฟลมทมการสรางเทคนคการใหปรมาณรงสทเหมาะสม

กบการตรวจพบภาวะนวโมทอแรกซ CXR modified

เพอพจารณาความเทยงตรงและนาเชอถอของเครองมอไดมการ

เปรยบเทยบผลการตรวจวนจฉยโดยเครองมอCXRmodified

ทต องการทดสอบกบผลการวนจฉยดวยเครองมอทเป น

มาตรฐาน (เครองมอมาตรฐานในการตรวจพบภาวะนวโมทอ

แรกซคอการตรวจเอกซเรยคอมพวเตอรทรวงอก(CTchest)

การศกษานใชผลการวนจฉยในเวชระเบยนและการรกษาดวย

การสอดทอทรวงอกIntercostaldrainageเปนผลการวนจฉย

มาตรฐาน

2.คาท�านายผลบวกหรอคาPositivepredictivevalue

(PPV)

เปนสดสวนของผลการทดสอบดวยเครองมอ CXR

modified เปน positive แลวผลการวนจฉยพบผปวยมภาวะ

นวโมทอแรกซจรงคาPPVจะชวยบอกเราวาCXRmodified

ไดผลpositiveผปวยรายนนมโอกาสมภาวะนวโมทอแรกซมาก

นอยเพยงใดซงถา PPV ยงมคามากนนแสดงวาผปวยกยงม

โอกาสพบภาวะนวโมทอแรกซมากขนดวย ผลการใชเครองมอ

CXRmodifiedพบวาคาPPVของแพทยคนท1,2,3และ4

เทากบรอยละ78,67,85.71และ72.72ตามล�าดบสรปไดวา

เครองมอCXRmodifiedตรวจพบภาวะนวโมทอแรกซผปวย

คนดงกลาวจะมภาวะนวโมทอแรกซจรงและนอกจากนเครองมอ

CXRmodifiedจะมประสทธภาพทดมากยงขนถาไมท�าใหแพทย

แปลผลขอมลผดดงนนคาNegativepredictivevalue(NPV)

ของเครองมอจะชวยบอกการท�านายผลลบ

3.คาท�านายผลลบหรอคาNegativepredictivevalue

(NPV)

เปนสดสวนของผลการทดสอบดวยเครองมอ CXR

modified เปนnegativeแลวผลการวนจฉยผปวยไมมภาวะ

นวโมทอแรกซจรงเพราะฉะนนยงคาNPVสงยงแสดงวาผลการ

ตรวจวนจฉยดวยCXRmodified ไมพบภาวะนวโมทอแรกซ

ตรงกบผลการวนจฉยผ ป วยไมมภาวะนวโมทอแรกซจรง

ผลแสดงคา NPV ของแพทยคนท 1, 2, 3 และ 4 เทากบ

รอยละ 57, 43, 55.55 และ60 ตามล�าดบ คา NPV แพทย

3คนมคามากกวารอยละ50นนแสดงวาแพทยทง3คนใช

เครองมอCXRmodifiedในการท�านายผลลบไดมเพยงแพทย

2คนทมคาNPV เพยงรอยละ43ซงอาจแปรผลขอมลทได

จากCXRmodifiedผดพลาดไดคอถาภาพถายรงสทรวงอก

ของผปวยไมพบภาวะนวโมทอแรกซแตผปวยอาจมภาวะดงกลาว

จรงรอยละ57แตไมวาจะเปนคาPPVหรอNPVตางเปนคา

การท�านายผลบวกและลบดงนนการทจะประเมนประสทธภาพ

เครองมอCXRmodifiedตองมองทความแมนย�า

ผลของการใชเครองมอ CXRmodified ในการศกษา

ครงนมการตรวจวนจฉยพบผ ปวยทมภาวะนวโมทอแรกซ

ทงสน10รายดงนSpontaneousPneumothorax1ราย,

Posttraumatic Pneumothorax 2 ราย, Posttraumatic

heamopneumothorax3ราย,Pneumothorax4รายและ

ไดท�าการรกษาดวยการสอดทอทรวงอกIntercostaldrainage

ทงหมดจ�านวน9รายคดเปนรอยละ90และทเครองมอCXR

modifiedตรวจไมพบจ�านวน1รายคดเปนรอยละ10แสดง

วาเครองมอCXRmodifiedนเปนเครองมอในการตรวจวนจฉย

ทแพทยสามารถแปลผลขอมลทไดอยางถกตองครอบคลมครบ

ถวนและผปวยไดรบการรกษาอยางรวดเรวการใชเทคนคCXR

modifiedเพอเพมประสทธภาพของเครองมอเดมทมอยจากการ

เอกซเรยทรวงอกเพลนฟลมแบบทวไปทแพทยสงตรวจมาเปน

เอกซเรย ทรวงอกเพอการตรวจพบภาวะนวโมทอแรกซ

ซงเปนการท�าใหเครองมอมความไวและความจ�าเพาะตอพยาธ

สภาพนวโมทอแรกซมากยงขนท�าใหการแปลผลขอมลจาก

ภาพถายรงสทรวงอกของแพทยมความถกตองและครอบคลม

ครบถวนสงผลใหผปวยไดรบการรกษาในทนทโดยไมตองรอการ

ตรวจวนจฉยเพม เ ตมด วยเค รองมอหรอว ธการอนทม

ประสทธภาพสงกวาซงอาจตองใชเวลาในการรอผลวนจฉยนาน

เมอมการสรปผลการศกษาและเผยแพรขอมลตอไปการสงตรวจ

เอกซเรยทรวงอกโดยแพทยเพอคนหาภาวะนวโมทอแรกซ

สามารถท�าไดในโรงพยาบาลชมชนลดความเสยงทผปวยจะไดรบ

จากการสงตวเขาไปตรวจวนจฉยCTทโรงพยาบาลประจ�าจงหวด


ขอเสนอแนะ การประเมนประสทธภาพของเครองมอ CXRmodified

ในการศกษาครงนท�าโดยการใชแบบประเมนทนกรงสการแพทย

สรางขนโดยมการอางองขอมลวชาการและไดรบการตรวจสอบ

จากอาจารยประจ�าภาควชารงสเทคนคมหาวทยาลยเชยงใหม

ซงประกอบดวยแบบประเมน3สวนดงน

1 . การประเมนคณภาพของภาพรงสทรวงอก

PositioningCriteriaและAnatomyCriteria

2.การประเมนการเกดภาวะนวโมทอแรกซPathology

Criteria

3.การประเมนDensity&Contrastภาพถายรงส

ซงจากการสอบถามแพทยผท�าการประเมนพบวา มปญหาเรอง

การท�าความเขาใจแบบประเมนเนองจากนยามศพทเทคนค

ทางดานรงสมหลากหลายและการนยมใชของแพทยแตกตางกน

สงผลใหการประเมนในสวนท3คอการประเมนDensity&

Contrast ภาพถายรงส ตองมการมาอธบายนยามศพทใหตรง

กน โดยแพทยบางคนจะประเมนโดยใชนยาม under/over

ExposureซงในแบบประเมนใชHigh/lowdensityดงนนการ

สรางแบบประเมนทดควรมการใหนยามศพทเฉพาะทางเทคนค

ทชดเจนเพอใหผ ประเมนเขาใจไดอยางถกตองปองกนการ

ประเมนผดพลาดจากแบบประเมน

กตตกรรมประกาศ ขอขอบคณผอ�านวยการโรงพยาบาลโกสมพสยผใหทน

สนบสนนในการศกษาพฒนาและเปนสถานทท�าการศกษา

เอกสารอางอง1.KevinR.Rowan,MD.etal.ThoracicUSfordetection

of traumatic Pneumothorax. Department of ra

diologyandsectionoftraumaservicesVancouver

Hospitalandhealthsciencescentre2002;225(1).

2.MichaelBlaivasMD.etal.Ultrasoundfordiagnosis

of Pneumothorax. Department of emergency

medicine,MedicalCollegeofGeorgia2005;12(9).

3. Hesham R Omar. et al. Anteroposterior chest

radiographvs.chestCTscaninearlydetection

ofPneumothoraxintraumapatients.Department

ofinternalmedicine,MercyHospitalandmedical

centerChicago,Illinois;2011.



การปองกนตนเองจากการใชสารเคมก�าจดศตรพชของเกษตรกรผปลกขาวโพด

ต�าบลโคกสทองหลางอ�าเภอวาปปทมจงหวดมหาสารคาม

Education to protection for using chemical pesticide of the corn agriculturist

at Tambon Khoksrithongtang, Wapipathum district, Mahasarakham province.

นางสาวปรดาพรพงเจรญ*

*เจาพนกงานสาธารณสข ปฏบตงาน รพ.สต.บานทองหลาง

บทคดยอ การศกษาครงนมวตถประสงค เพอศกษาการปองกนตนเองในการใชสารเคมก�าจดศตรพชของเกษตรกรผปลกขาวโพด

ต�าบลโคกสทองหลาง อ�าเภอวาปปทม จงหวดมหาสารคาม รปแบบการศกษาเปนการศกษาเชงส�ารวจ (Survey study) โดยเกบขอมล

จากแบบสมภาษณทผานการตรวจสอบความตรงของเนอหา และน�าไปทดลองใชเพอทดสอบคาความเชอมนแลวน�ามาใชจรงกบกลม

ตวอยางเกษตรกรผปลกขาวโพดต�าบลโคกสทองหลาง อ�าเภอวาปปทม จงหวดมหาสารคาม จ�านวน 45 คน คดเลอกโดยใชเกณฑ

ผลการศกษา พบวา เกษตรกรผปลกขาวโพดสวนใหญเปนเพศชาย รอยละ 71.1 รองลงมา คอ เพศหญง รอยละ 28.9 อายของเกษตรกร

ผปลกขาวโพดสวนใหญอยในชวงอาย 50 - 59 ป รอยละ 40.0 รองลงมา คอ อยในชวงอาย 60-69 ป รอยละ 20 อายต�าสด 20 ป

อายสงสด 78 ป ความรของเกษตรกรผปลกขาวโพดเกยวกบสารเคมก�าจดศตรพช สวนใหญมความรในระดบสง กลมตวอยางสวน

ใหญไดรบขอมลขาวสารการใชสารเคมก�าจดศตรพชจากโทรทศน รอยละ 57.7 ขอทกลมเกษตรกรผปลกขาวโพดตอบถกมากทสด คอ

ชวงเวลาทเหมาะสมกบการฉดพนสารเคมก�าจดศตรพช คอ ชวงเวลาเชาและเยน รอยละ 97.8 ขอทกลมเกษตรกรตอบถกนอยทสด

คอ ภาชนะบรรจสารเคมก�าจดศตรพชทใชหมดแลวควรก�าจดดวยวธขดหลมฝงดนกลบ รอยละ 71.1 การปองกนตนเองในการใชสาร

เคมก�าจดศตรพช การปฏบตโดยรวมอยในระดบด (mean = 1.34, S.D = 0.39) พบวา มากทสดในเรองเสอผาชดทใสหลงการฉด

พนสารเคมก�าจดศตรพชแลวเกบไวซกรวมกบเสอผาชดอน (mean = 1.53, S.D = 0.50) เกษตรกรมการปองกนตนเองกอนการใช

สารเคมก�าจดศตรพชการปฏบตอยในระดบปานกลาง (mean = 1.25, S.D = 0.23) เมอพจารณารายขอ พบวา มากทสดในเรองหาม

บคคลและสตวเลยงทไมเกยวของเขาใกลบรเวณททานฉดพนสารเคมก�าจดศตรพช (mean = 1.33, S.D = 0.70) เกษตรกรมการ

ปองกนตนเองขณะใชสารเคมก�าจดศตรพช การปฏบตอยในระดบปานกลาง (mean = 1.22, S.D = 0.23) พบวา มากทสดในเรองการ

ฉดพนสารเคมก�าจดศตรพชขณะทมลมแรง (mean = 1.44, S.D = 0.50) เกษตรกรมการปองกนตนเองหลงการใชสารเคมก�าจด

ศตรพช การปฏบตอยในระดบปานกลาง (mean = 1.25, S.D = 0.29) เมอพจารณารายขอ พบวา มากทสดในเรองเสอผาชดทใสหลง

การฉดพนสารเคมก�าจดศตรพชแลวเกบไวซกรวมกบเสอผาชดอน (mean = 1.53, S.D = 0.50) สรปการศกษาในครงนควรจดใหม

การอบรมส�าหรบเกษตรกรผปลกขาวโพดทใชสารเคมก�าจดศตรพชอยางตอเนอง มมาตรการใหเกษตรกรไดมการปรบเปลยนพฤตกรรม

ในการใชสารเคมในทางทถกตองมากขน มการรณรงคใหเกษตรกรใชอปกรณปองกนตนเองกอนการใชสารเคมก�าจดศตรพชทกครง

เพอสรางความตระหนกและใหเกษตรกรเหนความส�าคญของการใชอปกรณปองกนตนเอง รวมถงใหเกษตรกรไดเหนโทษและอนตราย

จากการใชสารเคมทปฏบตไมถกตอง

ค�าส�าคญ:การปองกน, สารเคมก�าจดศตรพช


ABSTRACT

Thisstudyaimstoinvestigatetheself-protectionforusingchemicalpesticideofthecornagriculturistat

TambonKhoksrithongtang,Wapipathumdistrict,Mahasarakhamprovince.Inthisstudy,it’sasurveystudyby

collectinginformationfromtheinterviewthroughtheprocessofthevalidityofthecontentandit’susedtotest

thereliability.Thenit’susedwiththesampleof45cornagriculturistsatTambonKhoksrithongtang,Wapipathum

District,Mahasarakham Province. The study indicates thatmost of the corn agriculturists aremale in the

percentageof71.1,followedbythefemaleinthepercentageof28.9.Fortheageofthecornagriculturist;most

ofthemareintheageof50-59yearsoldthatis40.0percent,followedbytherangeinageof60-69thatis20.0

percent.Theminimumageis20yearsoldandthemaximumageis78yearsold.Theknowledgeofthecorn

agriculturistaboutchemicaldisposalplant;it’sfoundthatmostagriculturistshasknowledgeinthehighlevel

becausemostofthesamplepopulationsgetinformationaboutchemicalpesticidesfromTVinthepercentageof

57.7. The question thatmost of the agriculturist can answer is the appropriate time to spray the chemical

pesticideisinthemorningandeveninginthepercentageof97.8.Thequestionthatlessagriculturistcananswer

thecontainersofthechemicalpesticidewhichhasbeenalreadyusedshouldbedisposedbyburyingunderthe

soilsinthepercentageof71.1.Theself-protectionforusingthechemicalpesticide;theoverallpracticeisgood

(mean=1.34,S.D=0.39).It’sfoundthatthemostpracticeiswearingtheclothesaftersprayingthechemical

pesticideandthenkeepingthemwithotherclothes(mean=1.53,S.D=0.50).Theagriculturisthasself-protection

beforeusingthechemicalpesticide.Thepracticeisinthemoderatelevel(mean=1.25,S.D=0.23).Whenwe

considerineachitem;wemostfoundaboutprotectingpeopleanddomesticanimalsentertothenearbyplace

thattheyspraythepesticide(mean=1.33,SD=0.70),Theagriculturisthasself-protectionwhiletheyareusing

thepesticideinthemoderatelevel(mean=1.22,S.D=0.23)andit’smostfoundwhentheyusingthepesticide

whileithasheavywind(mean=1.44,S.D=0.50).Theagriculturisthasself-protectionafterusingthechemical

pesticide,thepracticeisinthemoderatelevel(mean=1.25,S.D=0.29).Whenweconsiderineachitem;it’s

foundthatthemostpracticeiswearingtheclothesaftersprayingthechemicalpesticideandthenkeepingthem

withotherclothes(mean=1.53,S.D=0.50).Asummaryofthisstudy;thecornagriculturistshouldbetrained

for using the chemical pesticide continually. There should be themeasure for the agriculturist for behavior

changing in the use of the chemical in the right waymore than the past. There is a campaign for the

agriculturistuseforself-protectionbeforeusingthechemicalpesticideallthetimestobuildtheawarenessand

tohelptheagriculturisttoseetheimportanceofself-protection.Anditalsohelpstheagriculturisttoseethe

penaltiesandthedangersofusingthechemical.

Keywords:protection,chemicalpesticide


บทน�าในปจจบนเกษตรกรมการใชสารเคมก�าจดศตรพชเปน

จ�านวนมากซงออกฤทธเปนอนตรายตอศตรพชทตองการก�าจด

และยงเปนอนตรายตอมนษยสตวสารเคมบางชนดยงคงสภาพ

อยในสงแวดลอม โดยซมเขาไปปนเปอนแหลงน�าธรรมชาต

ทงบนดนรวมทงถกสตวหรอพชดดซมไวภายในกอใหเกดปญหา

ตดตอเปนลกโซ เมอมการสะสมเปนเวลานานสงผลกระทบถง

สขภาพของมนษยท�าใหปวยดวยอาการแพสารเคมและอาจเสย

ชวตไดในแตละปมผทประสบอนตรายจากสารเคมเปนจ�านวน

มากท�าใหเกดการสญเสยทางเศรษฐกจบางรายถงกบเสยชวต

จากการเฝาระวงโรคจากการประกอบอาชพและสงแวดลอม

พบวา ระหวางป 2546 - 2555 มรายงานผปวยไดรบพษจาก

สารปองกนก�าจดศตรพช17,340รายมรายงานเฉลยปละ1,734

ราย อตราปวย 2.35 ตอประชากรแสนคน พบมากในกลมวย

ท�างาน เกษตรกร และยงพบรายงานการไดรบพษในเดกเลก1

จากขอมลการเฝาระวงพษจากการใชสารเคมก�าจดศตรพชในป

2555ของโรงพยาบาลสงเสรมสขภาพต�าบลบานทองหลางต�าบล

โคกสทองหลางอ�าเภอวาปปทมจงหวดมหาสารคามมเกษตรกร

กลมเสยงทไดรบการคดกรอง จ�านวน 100 คน พบสารเคม

ตกคางในเลอดคอไมปลอดภยมความเสยงปลอดภยคดเปน

รอยละ63,28และ9ตามล�าดบป2556ไดรบการคดกรอง

100คนพบสารเคมตกคางในเลอดไมปลอดภยมความเสยง

ปลอดภยคดเปนรอยละ69,21และ10ตามล�าดบซงมแนว

โนมสงขนเรอยๆ

ดงนนจงมความจ�าเปนตองศกษาการใชสารเคมและการ

ปองกนตนเองของเกษตรกรตอสารก�าจดศตรพชในแปลงปลก

ขาวโพดของเกษตรกรต�าบลโคกสทองหลาง อ�าเภอวาปปทม

จงหวดมหาสารคามเพอเปนขอมลในการปองกนอนตรายทอาจ

เกดขนกบเกษตรกรและยงเปนประโยชนทจะเปนแนวทางในการ

แกไขปรบเปลยนพฤตกรรมการท�างานของเกษตรกร และ

ทส�าคญอยางยงในกระบวนการปลกจะตองปลอดภยตอเกษตร

สงแวดลอมและพชผกทไดกจะตองปลอดภยตอผบรโภค

วธการศกษา การศกษาครงนเปนการศกษาเชงส�ารวจ (Survey

study)ท�าการเกบขอมลโดยการใชแบบสมภาษณประชากรคอ

เกษตรกรผปลกขาวโพดทกหลงคาเรอนทอาศยอยในเขตต�าบล

โคกสทองหลาง อ�าเภอวาปปทม จงหวดมหาสารคาม จ�านวน

45 หลงคาเรอน สถตทใชในการวเคราะหขอมล คอ สถตเชง

พรรณนาไดแกการแจกแจงความถคาสงสดคาต�าสดคาเฉลย

คารอยละสวนเบยงเบนมาตรฐาน

เครองมอทใชในการเกบรวบรวมขอมลเปนแบบ

สมภาษณ ซงผศกษาสรางขนจากการศกษาคนควา ทบทวน

แนวคด ทฤษฎ และเอกสารท เกยวข อง ตลอดจนจาก

ประสบการณจากการท�างานของผศกษา และน�าแบบประเมน

ความเสยงในการท�างานของเกษตรกรจากการสมผสสารเคม

ก�าจดศตรพช2ประกอบดวยเนอหา4สวนไดแกสวนท1

ขอมลลกษณะทางประชากร(6ขอ)สวนท2ขอมลดานความร

เกยวกบสารเคมก�าจดศตรพช(35ขอ)สวนท3ขอมลเกยวกบ

การปองกนตนเองจากการใชสารเคมก�าจดศตรพช(30ขอ)และ

สวนท4ปญหาอปสรรคและขอเสนอแนะเกยวกบการใชสาร

เคมก�าจดศตรพช

การเกบรวบรวมขอมลในการเกบขอมลมขนตอนดงน

ประชมชแจงประชากรทศกษา เพอชแจงวตถประสงคของการ

ศกษาและขอความรวมมอในการเกบรวบรวมขอมล เกบขอมล

ในหมบานพนทต�าบลโคกสทองหลาง จ�านวน 45 หลงคาเรอน

แลวน�าขอมลมาตรวจสอบความครบถวนแลวน�าขอมลไป

วเคราะห

การวเคราะหขอมล โดยใชโปรแกรมคอมพวเตอร

ส�าเรจรปวเคราะหในสวนตางๆดงนลกษณะทางประชากรสถต

ท ใช ในการว เคราะห ข อมล คอ สถต เชงพรรณนา ได แก

การแจกแจงความถคาสงสดคาต�าสดคาเฉลยคารอยละสวน

เบยงเบนมาตรฐาน ความรเกยวกบการใชสารเคมก�าจดศตรพช

สถตทใชในการวเคราะหขอมล คอ สถตเชงพรรณนา ไดแก

การแจกแจงความถ คารอยละ เกณฑการแบงระดบความรโดย3

แบงเปน3ระดบคอสงปานกลางต�าการปองกนตนเองจากการ

ใชสารเคมก�าจดศตรพชสถตทใชในการวเคราะหขอมลคอสถต

เชงพรรณนา ไดแก การแจกแจงความถ คาเฉลย คารอยละ

สวนเบยงเบนมาตรฐาน เกณฑการใหคะแนนเครองมอเกยวกบ

ปองกนตนเองจากการใชสารเคมก�าจดศตรพชคะแนนทไดจากแบบ

สมภาษณแลวสรปผลออกเปน3ระดบคอดปานกลางไมดโดย

คดคาคะแนนจาก(คะแนนสงสด-คะแนนต�าสด)/จ�านวนชน4


ผลการศกษา สวนท1ลกษณะประชากร

ผลการศกษา พบวา เกษตรกรผปลกขาวโพดสวนใหญ

เปนเพศชายรอยละ71.1พบวาเกษตรกรผปลกขาวโพดมชวง

มากทสดคออาย50-59ปรอยละ40.0อายต�าสด20ปอาย

สงสด78ปสถานภาพสมรสพบวา เกษตรกรผปลกขาวโพด

สวนใหญสถานภาพค รอยละ 82.2 รายได พบวา เกษตรกร

ผปลกขาวโพดสวนใหญมรายไดนอยกวาหรอเทากบ5,000บาท

รอยละ 55.5 ระดบการศกษา พบวา เกษตรกรผปลกขาวโพด

สวนใหญจบการศกษาในระดบชนประถมศกษา รอยละ 42.2

การไดรบขอมลขาวสารพบวาเกษตรกรผปลกขาวโพดสวนใหญ

เคยได รบข อมลข าวสารเกยวกบสารเคมก� าจดศตรพช

รอยละ82.2แหลงทไดรบขอมลขาวสารมากทสดคอโทรทศน

รอยละ57.7

สวนท2ความรเกยวกบสารเคมก�าจดศตรพช

ผลการศกษา พบวา ความรเกยวกบสารเคมก�าจดศตร

พชของกลมเกษตรกรผปลกขาวโพดพบวาขอทกลมเกษตรกร

ผปลกขาวโพดตอบถกมากทสดคอชวงเวลาทเหมาะสมกบการ

ฉดพนสารเคมก�าจดศตรพช คอ ช วงเวลาเช าและเยน

รอยละ97.8รองลงมาคอการเกบรกษาสารเคมก�าจดศตรพช

ควรเกบไวในทมดชดเฉพาะหางจากคนและสตวอนรอยละ95.6

ควรเกบสารเคมก�าจดศตรพชทจะใชอยางมดชดและพนมอเดก

รอยละ95.6การใชสารเคมก�าจดศตรพชจะใชในปรมาณทมาก

แคไหนกไดตามทตองการโดยไมตองอานวธการใชรอยละ95.6

หลงการใชสารเคมก�าจดศตรพชควรอาบน�าช�าระรางกายและ

เปลยนเสอผาชดใหมรอยละ95.6การดแลผปวยทถกสารพษ

ตองใหไดรบความอบอนหากอยกลางแจงควรรบน�าเขาบรเวณท

รมรอยละ95.6ขอทกลมเกษตรกรตอบถกนอยทสดคอภาชนะ

บรรจสารเคมก�าจดศตรพชทใชหมดแลวควรก�าจดดวยวธขด

หลมฝงดนกลบรอยละ71.1

2.1 ความรเกยวกบการเลอกซอสารเคมก�าจดศตรพช

ขอทกลมเกษตรกรผปลกขาวโพดตอบถกมากทสด คอ ฉลาก

บรรจสารเคมก�าจดศตรพชมเครองหมายรปหวกะโหลกกบ

กระดกไขวและค�าวา“วตถมพษ”ดวยตวอกษรสแดงรอยละ93.3

การเลอกใชสารเคมก�าจดศตรพชควรทจะเลอกสารทมพษตกคาง

นานและใกลกบพชในระยะใกลเกบเกยวรอยละ93.3รองลงมา

คอภาชนะบรรจสารเคมก�าจดศตรพชจะตองไมมรอยเปดฉกขาด

รอยละ91.1ขอทกลมเกษตรกรตอบถกนอยทสดคอเกษตรกร

ควรใชสารเคมก�าจดศตรพชทตรงกบศตรพชทพบหรออาจเลอก

ใชสารชวภาพในการก�าจดศตรพชแทนการปลกพชหมนเวยนการ

ใชแมลงเชนตวห�าตวเบยนก�าจดศตรพชแทนการใชสารเคม

รอยละ80.0

2.2 ความรเกยวกบการเกบรกษาสารเคมก�าจดศตรพช

ขอทกลมเกษตรกรผปลกขาวโพดตอบถกมากทสดคอการเกบ

รกษาสารเคมก�าจดศตรพชควรเกบไวในทมดชดเฉพาะหางจาก

คนและสตวอนรอยละ95.6ควรเกบสารเคมก�าจดศตรพชทจะ

ใชอยางมดชดและพนมอเดก รอยละ 95.6 รองลงมา คอ

การขนสงการเกบรกษาสารเคมก�าจดศตรพชควรแยกจากสงของ

รอยละ93.3ขอทกลมเกษตรกรผปลกขาวโพดตอบถกนอยทสด

คอสถานทเกบสารควรเปนสถานทปดมดชดอยภายนอกอาคาร

ปดลอคไดและมปายบอกอยางชดเจนวา “สถานทเกบสารเคม”

รอยละ82.2

2.3ความรเกยวกบวธการใชสารเคมก�าจดศตรพชขอท

กลมเกษตรกรผปลกขาวโพดตอบถกมากทสด คอ ชวงเวลา

ทเหมาะสมกบการฉดพนสารเคมก�าจดศตรพชคอชวงเวลาเชา

และเยนรอยละ97.8รองลงมาคอการใชสารเคมก�าจดศตร

พชจะใชในปรมาณทมากแคไหนกไดตามทตองการ โดยไมตอง

อานวธการใช รอยละ 95.6 ขอทกลมเกษตรกรผปลกขาวโพด

ตอบถกนอยทสดคอภาชนะบรรจสารเคมก�าจดศตรพชทใชหมด

แลวควรก�าจดดวยวธขดหลมฝงดนกลบรอยละ71.1

2.4 ความรเกยวกบการปองกนตนเองในการใชสารเคม

ขอทกลมเกษตรกรผปลกขาวโพดตอบถกมากทสดคอหลงการ

ใชสารเคมก�าจดศตรพชควรอาบน�าช�าระรางกายและเปลยน

เสอผาชดใหมรอยละ95.6รองลงมาคอกอนการฉดพนสาร

เคมก�าจดศตรพชควรสวมเสอผาใหมดชดสวมอปกรณปองกน

เชนถงมอหมวกหนากากกรองอากาศและรองเทารอยละ91.1

ไมควรสดดมสารเคมก�าจดศตรพชทกชนดเพราะจะเขาสระบบ

หายใจโดยตรงรอยละ91.1ขอทกลมเกษตรกรผปลกขาวโพด

ตอบถกนอยทสด คอ เสอผาชดทใสหลงฉดพนสารเคมก�าจด

ศตรพชควรผงแดดฆาเชอไวใสในครงตอไป

รอยละ75.6


2.5ความรเกยวกบการรกษาพยาบาลเบองตนขอทกลม

เกษตรกรผปลกขาวโพดตอบถกมากทสด คอ เมอผปวยไดรบ

สารพษตองรบน�าผปวยออกจากบรเวณทถกสารพษ และใหพก

ผอนบรเวณทมอากาศถายเทไดสะดวก รอยละ 95.6 การดแล

ผปวยทถกสารพษตองใหไดรบความอบอนหากอยกลางแจงควร

รบน�าเขาบรเวณทรมรอยละ95.6รองลงมาอาการเรมตนหรอ

อาการทพบสวนใหญทเกดจากการแพพษสารเคมก�าจดศตรพช

คอปวดศรษะวงเวยนคลนไส/อาเจยนทองเสยรอยละ93.3

คอ ขอทกลมเกษตรกรผปลกขาวโพดตอบถกนอยทสด คอ

ทานถอดเสอผาทปนเปอนสารพษออกทนทและนงรอสกคร

จงช�าระรางกายบรเวณทสมผสพษดวยน�าและสบรอยละ84.4

2.6การวดระดบความรเกยวกบการใชสารเคมก�าจดศตร

พช ผลการศกษา พบวา การศกษาระดบความรของเกษตรกร

ผปลกขาวโพดโดยรวมสวนใหญมระดบความรสงรอยละ77.8

รองลงมา ระดบความรปานกลาง รอยละ 22.2 ผลการศกษา

พบวาการศกษาระดบความรของเกษตรกรผปลกขาวโพดเกยว

กบการเลอกซอสารเคมก�าจดศตรพชสวนใหญมระดบความรสง

รอยละ51.1รองลงมาระดบความรปานกลางรอยละ42.2และ

ระดบความรต�ารอยละ6.7ผลการศกษาพบวาการศกษาระดบ

ความรของเกษตรกรผปลกขาวโพดเกยวกบการเกบรกษาสาร

เคมก�าจดศตรพชสวนใหญมระดบความรปานกลางรอยละ80.0

รองลงมาระดบความรต�า รอยละ 11.1 และระดบความรสง

รอยละ 8.9 ผลการศกษา พบวา การศกษาระดบความรของ

เกษตรกรผปลกขาวโพดเกยวกบวธการใชสารเคมก�าจดศตรพช

มระดบความรสงรอยละ46.7รองลงมาระดบความรปานกลาง

รอยละ 42.2 และระดบความรต�า รอยละ 11.1 ผลการศกษา

พบวาการศกษาระดบความรของเกษตรกรผปลกขาวโพดเกยว

กบการปองกนตนเองในการใชสารเคมมระดบความรสงรอยละ

48.9รองลงมาระดบความรปานกลางรอยละ35.6และระดบ

ความรต�า รอยละ 15.6 ผลการศกษา พบวา การศกษาระดบ

ความรของเกษตรกรผปลกขาวโพดเกยวกบการรกษาพยาบาล

เบองตนสวนใหญมระดบความรสงรอยละ53.3รองลงมา

ระดบความรปานกลาง รอยละ 40.0 และระดบความรต�า

รอยละ6.7

ตารางท1แจกแจงความถคะแนนของผตอบถกจ�าแนกตามระดบความรเกยวกบการใชสารเคมก�าจดศตรพช

ระดบคะแนนความร จ�านวน(n=45คน) รอยละ

ระดบความรสง(คะแนน28-35) 35 77.8

ระดบความรปานกลาง(คะแนน21-27) 10 22.2

ระดบความรต�า(คะแนน0-20) 0 0.0

Mean=30.1,S.D=3.8,Max=35,Min=21

รวม 45 100.0

สวนท3การปองกนตนเองจากการใชสารเคมก�าจดศตรพช

ผลการศกษา พบวา เกษตรกรมการปองกนตนเองจาก

การใชสารเคมก�าจดศตรพชการปฏบตโดยรวมอยในระดบด

คาเฉลย1.34สวนเบยงเบนมาตรฐาน0.39เมอพจารณารายขอ

พบวา มากทสดในเรองเสอผาชดทใสหลงการฉดพนสารเคม

ก�าจดศตรพชแลวทานเกบไวซกรวมกบเสอผาชดอนคาเฉลย

1.53สวนเบยงเบนมาตรฐาน0.50รองลงมาหลงฉดพนสารเคม

ก�าจดศตรพชทานรบอาบน�าหรอช�าระรางกายทนทคาเฉลย1.49

สวนเบยงเบนมาตรฐาน 0.58 มการปองกนตนเองกอนการใช

สารเคมก�าจดศตรพชนอยทสดในเรองทานมการตดปายหามเขา

บรเวณททานก�าลงฉดพนสารเคมก�าจดศตรพช คาเฉลย 0.82

สวนเบยงเบนมาตรฐาน0.65

3.1 การปองกนตนเองกอนการใชสารเคมก�าจดศตรพช

ผลการศกษา พบวา เกษตรกรมการปองกนตนเองกอนการใช

สารเคมก�าจดศตรพชการปฏบตโดยรวมอยในระดบปานกลาง


พบวามากทสดในเรองหามบคคลและสตวเลยงทไมเกยวของเขา

ใกลบรเวณททานฉดพนสารเคมก�าจดศตรพชคาเฉลย1.33สวน

เบยงเบนมาตรฐาน 0.70 รองลงมาการผสมสารเคมก�าจดศตร

พชดวยมอเปลา คาเฉลย 1.31 สวนเบยงเบนมาตรฐาน 0.51


มการปองกนตนเองกอนการใชสารเคมก�าจดศตรพชนอยทสด

ในเรองหลงจากผสมสารเคมก�าจดศตรพชเสรจแลวทานเชดมอ

ดวยผาแหงเทานนคาเฉลย1.13สวนเบยงเบนมาตรฐาน0.69

3.2การปองกนตนเองขณะใชสารเคมก�าจดศตรพชผล

การศกษาพบวา เกษตรกรมการปองกนตนเองขณะใชสารเคม

ก�าจดศตรพชการปฏบตโดยรวมอยในระดบปานกลางคาเฉลย

1.22สวนเบยงเบนมาตรฐาน0.23 เมอพจารณารายขอพบวา

มากทสดในเรองการฉดพนสารเคมก�าจดศตรพชขณะทมลมแรง

คาเฉลย 1.44 สวนเบยงเบนมาตรฐาน 0.50 รองลงมาการสบ

บหรหรอรบประทานของขบเคยวในขณะฉดพนสารเคมก�าจด

ศตรพชและขณะฉดพนสารเคมก�าจดศตรพชใชปากเปาเมอหว

ฉดมการอดตน คาเฉลย 1.36 สวนเบยงเบนมาตรฐาน 0.57

มการปองกนตนเองขณะใชสารเคมก�าจดศตรพช นอยทสดใน

เรองการตดปายหามเขาบรเวณททานก�าลงฉดพนสารเคมก�าจด

ศตรพชคาเฉลย0.82สวนเบยงเบนมาตรฐาน0.65

3.3 การปองกนตนเองหลงใชสารเคมก�าจดศตรพช

ผลการศกษาพบวาเกษตรกรมการปองกนตนเองหลงการใชสาร

เคมก�าจดศตรพช การปฏบตโดยรวมอยในระดบปานกลาง


พบวา มากทสดใน เรองเสอผาชดทใสหลงการฉดพนสารเคม

ก�าจดศตรพชแลวเกบไวซกรวมกบเสอผาชดอน คาเฉลย 1.53

สวนเบยงเบนมาตรฐาน0.50รองลงมาหลงฉดพนสารเคมก�าจด

ศตรพชรบอาบน�าหรอช�าระรางกายทนทคาเฉลย1.49สวนเบยง

เบนมาตรฐาน 0.58 มการปองกนตนเองขณะใชสารเคมก�าจด

ศตรพชนอยทสดในเรองขดหลมฝงกลบภาชนะบรรจสารเคม

ก�าจดศตรพชทใชแลว คาเฉลย 0.91 สวนเบยงเบนมาตรฐาน

0.82

3.4การวดระดบการปองกนตนเองในการใชสารเคมก�าจด

ศตรพช ผลศกษา พบวา การปองกนตนเองในการใชสารเคม

ก�าจดศตรพชของเกษตรกรผปลกขาวโพดพบวาโดยรวมอยใน

ระดบปานกลางรอยละ40.0รองลงมาระดบดรอยละ37.8และ

ระดบไมดรอยละ22.2ผลศกษาพบวาการปองกนตนเองกอน

การใชสารเคมก�าจดศตรพชของเกษตรกรผปลกขาวโพดพบวา

สวนใหญอยในระดบปานกลาง รอยละ 68.9 รองลงมาระดบ

ไมด รอยละ 31.1ผลศกษาพบวา การปองกนตนเองขณะใช

สารเคมก�าจดศตรพชของเกษตรกรผ ปลกขาวโพด พบวา

สวนใหญอยในระดบปานกลาง รอยละ 46.7 รองลงมาระดบ

ไมด รอยละ 44.4 และระดบด รอยละ 8.9 ผลศกษา พบวา

ระดบการปองกนตนเองหลงการใชสารเคมก�าจดศตรพชของ

เกษตรกรผปลกขาวโพดพบวาสวนใหญอยในระดบปานกลาง

รอยละ 57.8 รองลงมาระดบไมด รอยละ 40.0 และระดบด

รอยละ2.2


ตารางท2จ�านวนและรอยละของเกษตรกรผปลกขาวโพดจ�าแนกตามระดบการปฏบตตนในการใชสารเคมก�าจดศตรพช

ระดบการปฏบตตน จ�านวน รอยละ

(n=45คน)

การปองกนตนเองในการใชสารเคมก�าจดศตรพช

ของเกษตรกรผปลกขาวโพพบวาโดยรวม

ระดบด(1.34-2.00) 17 37.8

ระดบปานกลาง(0.67-1.33) 18 40.0

ระดบไมด(0.00-0.66) 10 22.2

Mean=1.34,S.D=0.39(คะแนน)

การปองกนตนเองกอนการใชสารเคมก�าจดศตรพช

ระดบด(1.34-2.00) 0 0.0

ระดบปานกลาง(0.67-1.33) 31 68.9

ระดบไมด(0.00-0.66) 14 31.1


การปองกนตนเองขณะใชสารเคมก�าจดศตรพช

ระดบด(1.34-2.00) 4 8.9

ระดบปานกลาง(0.67-1.33) 21 46.7

ระดบไมด(0.00-0.66) 20 44.4


การปองกนตนเองหลงใชสารเคมก�าจดศตรพช

ระดบด(1.34-2.00) 1 2.2

ระดบปานกลาง(0.67-1.33) 26 57.8

ระดบไมด(0.00-0.66) 18 40.0


สวนท4ปญหาอปสรรคและขอเสนอแนะเกยวกบการใช

สารเคมก�าจดศตรพช

4.1ปญหาอปสรรค

1.เกษตรกรสวนใหญยงขาดความรดานการปองกนตว

เองในการใชสารก�าจดศตรพชอยากใหภาครฐหรอหนวยงานทรบ

ผดชอบเขามาใหความรเรองการปองกนตวเองใหมากกวาน

2. เกษตรกรยงขาดความรดานการน�าบรรจภณฑทใช

หมดแลวไปท�าลายโดยการฝงกลบ เกษตรกรสวนใหญยงคงใช

การเผาท�าลายจงท�าใหเกดมลพษในอากาศ

3.เกษตรกรขาดความรดานการปฐมพยาบาลเบองตน

เมอไดรบสารเคมเขาสรางกาย

4. เกษตรกรไดรบผลกระทบดานสขภาพจากการใช

สารเคม แตไมมความรในการเลอกใชสารเคมทไมมผลกระทบ

ตอสขภาพและสงแวดลอมหรอมผลกระทบนอยทสด

5. เกษตรกรไมมความรในการเลอกใชสารชวภาพ

หรอการผลตสารชวภาพในการก�าจดศตรพชแทนการใชสารเคม

6.เกษตรสวนใหญมความเขาใจทผดในการใชสารเคม

ก�าจดศตรพชเนองจากใชสารเคมก�าจดศตรพชจากการทฟงคน

อนแนะน�ามาโดยไมมการศกษาขอมลทถกตอง

4.2ขอเสนอแนะ

1.ในดานการใหความรของเกษตรกรในการใชสารเคม

ก�าจดศตรพช หนวยงานทรบผดชอบในแหลงชมชนควรมการ


จดการอบรมและใหความรใหแกเกษตรกรอยเปนประจ�าและ

มการจดหาแหลงน�าในการเพาะปลกใหเกษตรกรใชในการเพาะ

ปลกมากกวาน

2. ในดานการตลาดหนวยงานของรฐควรมการจดหา

แหลงรบซอผลผลตใหเกษตรกรในกรณทมผลผลตทางการ

เกษตรลนตลาด

3.หนวยงานทรบผดชอบควรมการใหความรดานการ

ปฐมพยาบาลผปวยเมอไดรบสารพษเขาสรางกายโดยควรมการ

จดอบรมและฝกปฏบตเมอผปวยไดรบสารพษเขาสรางกาย

4. ควรมการอบรมจากหนวยงานทมความร ในการ

เลอกใชสารเคมทเหมาะสมและมผลกระทบนอยตอสขภาพเพอ

ทเกษตรกรจะไดเลอกผลตภณฑไดอยางถกตอง

5.เกษตรกรตองการใหหนวยงานทรบผดชอบในชมชน

ใหการอบรมในการเลอกใชสารชวภาพหรอการผลตสารชวภาพ

ในการก�าจดศตรพชแทนการใชสารเคม

วจารณ ความรในการใชสารเคมก�าจดศตรพชจากผลการศกษา

ความรของเกษตรกรผปลกขาวโพดเกยวกบสารเคมก�าจด

ศตรพชพบวาเกษตรกรสวนใหญมความรในระดบสงเกษตรกร

มความรมากทสดเรองชวงเวลาทเหมาะสมกบการฉดพนสารเคม

ก�าจดศตรพชคอชวงเวลาเชาและเยนรอยละ97.8ฉลากบรรจ

สารเคมก�าจดศตรพชมเครองหมายรปหวกะโหลกกบกระดกไขว

และค�าวาวตถมพษดวยตวอกษรสแดง รอยละ 93.3 การเกบ

รกษาสารเคมก�าจดศตรพชควรเกบไวในทมดชดเฉพาะหางจาก

คนและสตวอน รอยละ 95.6 หลงการใชสารเคมก�าจดศตรพช

ควรอาบน�าช�าระรางกายและเปลยนเสอผาชดใหมรอยละ95.6

เมอผปวยไดรบสารพษตองรบน�าผปวยออกจากบรเวณทถกสาร

พษและใหพกผอนบรเวณทมอากาศถายเทไดสะดวก รอยละ

95.6และมความรนอยทสดเรองภาชนะบรรจสารเคมก�าจดศตร

พชท ใช หมดแล วควรก� า จดด วยว ธขดหลมฝ งดนกลบ

รอยละ71.1เกษตรกรควรใชสารเคมก�าจดศตรพชทตรงกบศตร

พชทพบหรออาจเลอกใชสาร ชวภาพในการก�าจดศตรพชแทน

การปลกพชหมนเวยนการใชแมลงเชนตวห�าตวเบยนก�าจด

ศตรพชแทนการใชสารเคมรอยละ80.0สถานทเกบสารควรเปน

สถานทปดมดชดอยภายนอกอาคาร ปดลอคไดและมปายบอก

อยางชดเจนวา “สถานทเกบสารเคม” รอยละ 82.2 เสอผา

ชดทใสหลงฉดพนสารเคมก�าจดศตรพชควรผงแดดฆาเชอไวใส

ในครงตอไปรอยละ75.6ทานถอดเสอผาทปนเปอนสารพษออก

ทนทและนงรอสกครจงช�าระรางกายบรเวณทสมผสพษดวยน�า

และสบ รอยละ84.4 โดยเกษตรกรผปลกขาวโพดไดรบขอมล

ขาวสารการใชสารเคมก�าจดศตรพชจากโทรทศน รอยละ 57.7

สอดคลองกบการศกษาพฤตกรรมการใชสารเคมก�าจดศตรพช

ของเกษตรกร ต�าบลหนองอยอ อ�าเภอสนม จงหวดสรนทร5

ดานความรของเกษตรกรเกยวกบสารเคมก�าจดศตรพชสวนใหญ

อยในระดบสงรอยละ66.9มความรเกยวกบพฤตกรรมทท�าให

สารเคมก�าจดศตรพชเขาสรางกายมากทสดคอการใชมอเปลา

ผสมสารเคมและการเกบสารเคมก�าจดศตรพชทถกตอง คอ

เกบใหพนมอเดก รอยละ 97.7 และสอดคลองกบการศกษา

พฤตกรรมการใชสารเคมก�าจดศตรพชของเกษตรกรสวนผก

ต�าบลเขาดนพฒนา อ�าเภอเฉลมพระเกยรต จงหวดสระบร6

เกษตรกรมความรในการใชสารเคมก�าจดศตรพชอยในระดบสง

รอยละ 62.4 และไมสอดคลองกบการศกษา ความรและการ

ปฏบตตนของเกษตรกรกลมเสยงเกยวกบการใชสารเคมก�าจด

ศตรพช ต�าบลละหานนา อ�าเภอแวงนอย จงหวดขอนแกน7

ซงพบวา ความรเกยวกบการใชสารเคมก�าจดศตรพชสวนใหญ

อยระดบปานกลาง รอยละ 67.9 ขอค�าถามทตอบถกมากทสด

คอ การชวยเหลอคนทไดรบสารเคมการปฏบตตวกอนการใช

สารเคมและวธการเกบรกษาสารเคม รอยละ 92.5 เทากน

สวนขอค�าถามทตอบถกนอยทสด คอ วธการแกพษสารเคม

รอยละ28.3ไมสอดคลองกบการศกษาการใชสารเคมก�าจดศตร

พชของเกษตรกรบานหนองกราดหมท 6ต�าบลหนองตะครอง

อ�าเภอละหานทราย จงหวดบรรมย8 พบวาเกษตรกรสวนใหญ

มความรอยในระดบปานกลางรอยละ57.14ไมสอดคลองกบ

การศกษา การใชสารเคมก�าจดศตรพชของเกษตรกรบานแม

ชอฟาต�าบลทงผงอ�าเภอแจหมจงหวดล�าปาง9พบวาเกษตรกร

รอยละ 63 มความรเกยวกบการใชสารเคมก�าจดศตรพชอยใน

ระดบปานกลาง

การปองกนตนเองในการใชสารเคมก�าจดศตรพช

การปองกนตนเองกอนการใชสารเคมก�าจดศตรพชผลการศกษา

พบวา การปองกนตนเองกอนการใชสารเคมก�าจดศตรพช

ของเกษตรกรผปลกขาวโพด พบวา สวนใหญอยในระดบปาน


กลางรอยละ68.9พบวามากทสดในเรองหามบคคลและสตว

เลยงทไมเกยวของเขาใกลบรเวณททานฉดพนสารเคมก�าจด

ศตรพช ซงสอดคลองกบการศกษาพฤตกรรมการปองกน

อนตรายจากการใชสารเคมก�าจดศตรพชของเกษตรกรชนเผาปกา

เกอะญอบานแมสายนาเลาต�าบลโหลงขอดอ�าเภอพราวจงหวด

เชยงใหม10 เพอศกษาพฤตกรรมการปองกนอนตรายและความ

สมพนธระหวางพฤตกรรมการใชสารเคมก�าจดศตรพชกบปจจย

โดยใชแนวคดพฤตกรรมสขภาพพบวามพฤตกรรมการปองกน

อนตรายกอนการใชสารเคมอยในระดบปานกลางรอยละ70.5

การปองกนตนเองขณะใชสารเคมก�าจดศตรพชผลการศกษา

พบวา การปองกนตนเองขณะการใชสารเคมก�าจดศตรพชของ

เกษตรกรผปลกขาวโพดพบวาสวนใหญอยในระดบปานกลาง

รอยละ46.7พบวามากทสดในเรองการฉดพนสารเคมก�าจดศตร

พชขณะทมลมแรงซงไมสอดคลองกบการศกษาปจจยทมผลตอ

ความรและพฤตกรรมการใชสารเคมทางการเกษตรของเกษตรกร

ต�าบลแมแฝกใหมอ�าเภอสนทรายจงหวดเชยงใหม11 ผลการศกษา

พบวาการปองกนตนเองขณะใชสารเคมก�าจดศตรพชอยในระดบ

ดมาก และสอดคลองกบการศกษาการใชสารเคมและพฤตกรรม

การปองกนตนเองตอการใชสารเคมก�าจดศตรพชของเกษตรกร

พบวาเกษตรกรฉดพนสารเคมก�าจดศตรพชมากในชวงเยนเวลา

17.00ถง 18.00น. รอยละ 83.7 ในขณะฉดพนเกษตรกรใช

อปกรณปองกนเปนประจ�าคอสวมเสอแขนยาว คดเปน รอยละ

89.4 หลงการฉดพนสารเคมเกษตรกรสวนใหญรบกลบบานอาบ

น�าช�าระรางกาย คดเปนรอยละ 96.9 ส�าหรบอาการผดปกตของ

รางกายเกษตรกรเคยมอาการแพพษสารเคมก�าจดศตรพชรอยละ

36.5โดยมากมอาการปวดศรษะคดเปนรอยละ73.2รองลงมา

คอคลนไสรอยละ62.0และมผนคนรอยละ31.512

การปองกนตนเองหลงการใชสารเคมก�าจดศตรพช พบวา

เกษตรกรสวนใหญมการปองกนตนเองอยใน ระดบปานกลาง

รอยละ57.8พบวามากทสดในเรองเสอผาชดทใสหลงการฉด

พนสารเคมก�าจดศตรพชแลวเกบไวซกรวมกบเสอผาชดอน

ไมสอดคลองกบการศกษาเกยวกบพฤตกรรมการใชสารเคม

ก�าจดศตรพชของเกษตรกรต�าบลหนองอยออ�าเภอสนมจงหวด

สรนทร พบวา เกษตรกรกลมตวอยางมพฤตกรรมลางเกบ

แกลลอนสารเคมก�าจดศตรพชทใชหมดแลวไวใชตอไป และม

พฤตกรรมการปองกนตนเองในระดบสง5

ขอเสนอแนะ จากการศกษาการป องกนตนเองในการใช สารเคม

ก�าจดศตรพชของเกษตรกรผปลกขาวโพดต�าบลโคกสทองหลาง

อ�าเภอวาปปทมจงหวดมหาสารคามในครงนซงมขอเสนอแนะ

จากการศกษาคอ

1.ดานความรเกษตรกรผปลกขาวโพดสวนใหญมระดบ

ความร เ รองสารเคมก�าจดศตรพชอย ในระดบสง แตม

บางประเดนทพบวาเกษตรกรผปลกขาวโพดมความรระดบนอย

ซงเกษตรกรควรไดรบความรในเรองนเพมเตมทางภาครฐหรอ

หนวยงานทรบผดชอบควรจดใหมการอบรมส�าหรบเกษตรกร

ผปลกขาวโพดทใชสารเคมก�าจดศตรพชอยางตอเนอง และ

สอดแทรกความรผลกระทบจากการใชสารเคมก�าจดศตรพช

ระยะสนและระยะยาวควรสรางความตระหนกใหเกษตรกรใสใจ

สขภาพของตนเองมากขนเนองจากเกษตรกรมความรอยในระดบ

สงแตในการปองกนตนเองในบางเรองยงมการปฏบตทไมดเชน

ขดหลมฝงกลบภาชนะบรรจสารเคมก�าจดศตรพชทใชแลว

ซงเกษตรกรควรใหความส�าคญมากกวาน

2.ดานการปองกนตนเองควรมมาตรการใหเกษตรกรได

มการปรบเปลยนพฤตกรรมในการใชสารเคมในทางทถกตอง

มากขนมการรณรงคใหเกษตรกรใชอปกรณปองกนตนเองกอน

การใชสารเคมก�าจดศตรพชทกครงเพอสรางความตระหนกและ

ใหเกษตรกรเหนความส�าคญของการใชอปกรณปองกนตนเอง

รวมถงใหเกษตรกรไดเหนโทษและอนตรายจากการใชสารเคม

โดยไมสวมอปกรณปองกน หนวยงานทรบผดชอบในพนทควร

มการสนบสนนอปกรณปองกนตนเองใหแกเกษตรกร เพอเปน

แรงจงใจและก�าลงใจใหเกษตรกรหนมาปองกนตนเองในการใช

สารเคมก�าจดศตรพชมากขน เกษตรกรสวนใหญมการปองกน

ตนเองในระดบปานกลางและมการปฏบตตวทดในบางเรองเชน

การอาบน�าช�าระลางรางกายหลงฉดพนสารเคม แตในบางเรอง

ยงมการปฏบตทไมดเทาทควร เชน การตดปายหามเขาขณะท

ก�าลงท�าการฉดพนซงควรใหเกษตรกรใหความส�าคญมากขน

กตตกรรมประกาศ ขอขอบพระคณนางธนวนตบพตารกษาการผอ�านวยการ

โรงพยาบาลสงเสรมสขภาพต�าบลบานทองหลางขอขอบพระคณ

นางสร อยมณ แปลงมาลย พยาบาลวชาชพช�านาญการ


โรงพยาบาลสงเสรมสขภาพต�าบลบานทองหลาง นายมนตร

เทเวลาผชวยสาธารณสขอ�าเภอวาปปทมส�านกงานสาธารณสข

อ�าเภอวาปปทม จงหวดมหาสารคาม นางสาวสชตา ปกสงคเน

นกวชาการสาธารณสขช�านาญการ

เอกสารอางอง1. ส�านกระบาดวทยา. การเฝาระวงโรคจากการประกอบอาชพ

และสงแวดลอม.นนทบร:ยดเอส;2555.

2. ส�านกโรคจากการประกอบอาชพและสงแวดลอม. แนวทาง

การด�าเนนเกษตรปลอดโรค ผบรโภคปลอดภยสมนไพร

ลางพษกายจตผองใส.กรงเทพฯ:ชมนมสหกรณการเกษตร

เเหงประเทศไทย;2553.

3. สมทนา กลางคาร และวรพจน พรหมสตยพรต. หลกการ

วจยทางวทยาศาสตรสขภาพ.พมพครงท6.มหาสารคาม:

สารคามการพมพ-สารคามเปเปอร;2553.

4.บญธรรมกจปรดาบรสมธ.การวจยการวดและประเมนผล.

กรงเทพฯ: โครงการศกษาตอเนองมหาวทยาลยมหดล;

2533.

5. จรานวฒน ดสนท. พฤตกรรมการใชสารเคมก�าจดศตรพช

ของเกษตรกรต�าบลหนองอยออ�าเภอสนมจงหวดสรนทร.

มหาสารคาม:โรงพมพมหาวทยาลยมหาสารคาม;2546.

6.ลดดาสงวนสข.พฤตกรรมการใชสารเคมก�าจดศตรพชของ

เ กษตรกรสวนผ ก ต� าบล เข าด นพฒนา อ� า เภอ

เฉลมพระเกยรตจงหวดสระบร.สระบร:โรงพมพไทยศร;

2551.

7. โกวทย รปต�า. การศกษาความรและการปฏบตตนของ

เกษตรกรกลมเสยงเกยวกบการใชสารเคมก�าจดศตรพช

ต�าบลละหานนา อ�าเภอแวงนอย จงหวดขอนแกน.

มหาสารคาม:มหาวทยาลยมหาสารคาม;2546.

8. ณฐพล วงศสวรรณ. การใชสารเคมก�าจดศตรพชของ

เกษตรกรบานหนองกราดหมท6ต�าบลหนองตะครอง

อ�าเภอละหานทรายจงหวดบรรมย.บรรมย:มหาวทยาลย

ราชภฏบรรมย;2555.

9. ยทธการณ ไทยลา. การใชสารเคมก�าจดศตรพชของ

เกษตรกรบานแมชอฟาต�าบลทงผงอ�าเภอแจหมจงหวด

ล�าปาง.ล�าปาง:โรงพมพศลปการพมพ;2555.

10. พรพฒน ธรรมแงะ. พฤตกรรมการปองกนอนตรายจาก

การใชสารเคมก�าจดศตรพชของเกษตรกรชนเผาปกา

เกอะญอบานแมสายนาเลาต�าบลโหลงขอดอ�าเภอพราว

จงหวดเชยงใหม.เชยงใหม:นครพงคการพมพ;2550.

11. เจษฎา เจรญสข. การศกษาปจจยทมผลตอความรและ

พฤตกรรมการใชสารเคมทางการเกษตรของเกษตรกร

ต�าบลแมแฝกใหม อ�าเภอสนทราย เชยงใหม. เชยงใหม:

โรงพมพมหาวทยาลยเชยงใหม;2554.

12. ประชมพร เลาหประเสรฐ และคณะ. การใชสารเคมและ

พฤตกรรมการปองกนตนเองตอการใชสารเคมก�าจดศตร

พชของเกษตรกร.มหาสารคาม:มหาวทยาลยมหาสารคาม;

2551.



การมสวนรวมของชมชนในการสรางสขในชมชนโดยใชเทคโนโลยการมสวนรวมในต�าบลชนชม

อ�าเภอชนชมจงหวดมหาสารคาม

Community Participation to creating happiness in community used by technology

of Participation at Chuen Chom Sub-district, Maha Sarakham Province.

สจตรายะวร*

*พยาบาลวชาชพช�านาญการ โรงพยาบาลเชยงยน จงหวดมหาสารคาม

บทคดยอ

บทน�า : จากสภาวะสงคมในปจจบนทประชาชนมการดนรนและแขงขนกนสง สงผลตอสขภาพจตของบคคล โดยพบคนไทย

1 ใน 4 มภาวะความเครยด ดงนนการหาแนวทางการสรางความสขจงเปนสงจ�าเปนอยางยง

วตถประสงค: เพอศกษาภาวะความสขของประชาชนและพฒนารปแบบการมสวนรวมของชมชนในการสรางสขในชมชนโดยใช

เทคโนโลยการมสวนรวมของประชาชนต�าบลชนชม อ�าเภอชนชม จงหวดมหาสารคาม

วธการศกษา: เปนวจยเชงปฏบตการ มกลมเปาหมาย คอ แกนน�าชมชน ประกอบดวย ผน�าชมชน ตวแทนคร สมาชกองคการ

บรหารสวนต�าบล ตวแทนอาสาสมครสาธารณสข ตวแทนแกนน�าครอบครวและแกนน�าวยรน คดเลอกแบบเจาะจง รวม 41 คน รวบรวม

ขอมลโดยการประชมกลมแบบมสวนรวมและการสงเกตแบบมสวนรวม และเกบขอมลระดบความสขในประชาชนอาย 15 ปขนไป

ทกคนในต�าบล จ�านวน 969 คน วเคราะหขอมลเชงปรมาณดวยสถตพรรณนา ขอมลเชงคณภาพใชการวเคราะหเนอหา

ผลการศกษา : พบวาหลงด�าเนนการประชาชนมระดบสขภาพจตดขนจากกอนด�าเนนการ มรปแบบการมสวนรวมของชมชน

ในการสรางสขในชมชนต�าบลชนชมทเกดจากทกภาคสวนท�าแผนอยางมสวนรวม เกดโครงการต�าบลสรางสขโดยม 4 กจกรรมส�าคญ

คอ 1) การเสรมสรางจตส�านก 2) การสรางกระแสในชมชนท�าเวทประชาคม 3) การมชมรมชวยเหลอผดอยโอกาสและผปวยเรอรง

4) การสรางรายไดโดยจดตงกลมอาชพ ซงงานวจยนมปจจยแหงความส�าเรจ คอ 1) การมความรวมมอและความสามคคของสมาชก

ในชมชน 2) การมงบประมาณด�าเนนงาน 3) การมผน�าทด ผปฏบตทดและมวนยในการพฒนา 4) การไดรบค�าแนะน�าจาก

หนวยงานราชการ

สรป: ความส�าเรจอยางยงยนนน เกดจากความเขมแขงของแกนน�าชมชน ทเขาใจปญหา เหนความจ�าเปนทจะตองรวมกนคดคน

หาปญหารวมกน รวมก�าหนดแนวทางและวธการแกไขปญหาโดยผานกระบวนการมสวนรวม

ค�าส�าคญ: การมสวนรวมของชมชน, การสรางสข


ABSTRACT

Introduction:CurrentsocietyisstrugglingcompetitiveaffectingmentalhealthofThailandfirstfoundone

infourhasstressed.Thereforefindingwaystomakepeoplehappyisessential.

Objective:Tostudyhappinesswiththeparticipationofthecommunity,developamodelofcommunity

participationandsuccessfactorsinthedevelopmentofmodelstocreatehappinessinthecommunity.

Method:Actionresearchoncommunityleaderswereselectedpurposively.Informationgatheredbygroup

meetingsparticipatoryobservation.Quantitativeanalyzedbydescriptivestatistics.Qualitativecontentanalysis.

Results:Peoplewithmentalhealthbetter.Apatternofparticipationofthecommunityinthecreationoflife

fromallsectorsplanparticipantactivity1)awareness2)generateinthecommunityandacommunityforum3)

communityhelpthedisadvantagedandchronicallyillpatients4)monetizeprofessionalgroups.Thekeysuccess

factors are the participation of community,members harmonization, have the budget, good leader, a good

disciplinetodevelop,guidancefromthegovernment.

Conclusion:Thesustainedsuccessthestrongleadvocalcommunity.Understandingtheproblemseeingthe

needtoshareideas.Findacommonproblemandguidelinesandhowtoresolvethemthroughaparticipatory

process.

Keyword:Communityparticipation,CreatingHappiness.

บทน�า ปจจบนสงคมมการเปลยนแปลงอยางรวดเรวทงทางดาน

เศรษฐกจ สงคม วทยาศาสตร และเทคโนโลย เปนสงคมทม

การดนรนแขงขนกนสงการด�าเนนชวตภายใตการเปลยนแปลง

นยอมสงผลกระทบตอสขภาพจตของบคคลไปดวย1 นอกจาก

นนประเทศไทยยงตองเผชญกบการเกดภยทางธรรมชาต

ขณะเดยวกนเหตการณความขดแยงทางการเมองทรนแรง

ในชวงป 2556 - 2557สงผลใหเกดการบาดเจบการสญเสย

ชวต การแตกแยกทางความคด ขาดความสามคค สงเหลาน

กอใหเกดความเครยดวตกกงวลไมมความสขเกดความเจบ

ปวยทางจตเชนซมเศราฆาตวตายและโรคจตสอดคลองกบ

ขอมลทกรมสขภาพจต ไดส�ารวจภาวะสขภาพจตคนไทยในป

2555พบวาคนไทย1ใน4มความเครยดเกยวกบการเมอง2

จากสภาพการณในปจจบนรฐบาล ไดก�าหนดนโยบายใหมการ

คนความสขใหกบสงคมไทย โดยการยกระดบคณภาพ

ของสงคมไทยใหสงคมไทยเหนความส�าคญของการสรางความ

สขขนในชมชนและสงคม ซงตองประกอบดวย การมสขภาพ

แขงแรง ครอบครวอบอน มสภาพแวดลอมทด มสงคมทสนต

และเอออาทร3ดงนนการด�าเนนการใหส�าเรจนนจ�าเปนตองใชการ

มสวนรวมจากหลายภาคสวนตงแตระดบบคคลครอบครวและ

ชมชนเขามามสวนรวมในการด�าเนนการโดยใชกระบวนการการ

มสวนรวมแบบพหพาค(Technologyofparticipatory:TOP)

ซงปจจบนจากการส�ารวจความสขของประชาชนต�าบลชนชม

สวนมากมความสขต�ากวามาตรฐาน ดงนนผวจยจงสนใจทจะ

พฒนารปแบบและกลวธสรางสขในชมชนทเกดจากกระบวนการ

มสวนรวมของชมชนเพอใหไดรปแบบและแนวทางในการพฒนา

และด�าเนนการสรางสขใหกบประชาชนสงผลใหประชาชนมความ

สขมคณภาพชวตทดประเทศชาตมบคลากรทมคณภาพและม

ก�าลงความสามารถในการพฒนาประเทศตอไป

วตถประสงคการวจย เพอศกษาภาวะความสขของประชาชน และพฒนารปแบบ

การมสวนรวมของชมชนในการสรางสขในชมชนโดยใชเทคโนโลย

การมส วนร วมของประชาชนต�าบลชนชม อ�า เภอชนชม



วธด�าเนนการวจย เปนการวจยเชงปฏบตการ (Action Research) ศกษา

ในกลมแกนน�าชมชน ซงประกอบดวยผน�าชมชนคร สมาชก

องคการบรหารสวนต�าบล อาสาสมครสาธารณสข แกนน�า

ครอบครวแกนน�าวยรนเพอท�าความเขาใจตอสภาพปญหาและ

แนวทางในการแกไขปญหา โดยใชรปแบบเทคโนโลยเพอการม

สวนรวม(TechnologyofParticipation:TOP)ของสถาบน

พระปกเกลามาเปนรปแบบในการด�าเนนการวจยโดยมผเขารวม

การวจยจ�านวน41คนในพนท5หมบานต�าบลชนชมอ�าเภอ

ชนชม จงหวดมหาสารคาม โดยคดเลอกหมบานแบบเจาะจง

พนท5หมบานต�าบลชนชมอ�าเภอชนชมจงหวดมหาสารคาม

ไดแกหมท1บานหนองหวาหมท5บานจอมศรหมท8บาน

โนนส�าลหมท9บานล�าดวนและหมท10บานชนชมระยะเวลา

ระหวางเดอนมถนายน2558ถงกมภาพนธ2559เครองมอ

ทใชในการเกบรวบรวมขอมล ไดแก แบบวดความสขคนไทย

ฉบบสน เพอวดระดบความสขของประชาชน สวนการสราง

รปแบบการสรางสข ใชการประชมกลม เพอหาค�าตอบและ

เปนการกระตนผรวมวจยใหแสดงความคดเหน ขอมลทตยภม

ไดแก แฟมขอมลชมชน และใชการสงเกตและจดบนทก

การสงเกตแบบมสวนรวม การบนทกเทปการบนทกภาพ เพอ

บนทกขอขอมลจากขนตอนการด�าเนนการ ขอมลทไดวเคราะห

ขอมลเชงปรมาณดวยสถตเชงพรรณนา ขอมลเชงคณภาพ

ใชการวเคราะหเนอหา

ผลการวจย ผลการประเมนสภาวะความสขของประชาชนต�าบลชนชม

อ�าเภอชนชม จงหวดมหาสารคาม จากประชาชน อาย 15 ป

ขนไปทกคนทอยในพนทวจยจ�านวน969คนพบวากอนการ

ด�าเนนโครงการสรางสข สวนใหญมความสขต�ากวาคนทวไป

จ�านวน617คนรอยละ65.99และเมอด�าเนนโครงการสรางสข

แลวเสรจ ประเมนภาวะความสขประชาชน พบวา สวนมาก

มความสขดกวาคนทวไป จ�านวน 721คน รอยละ 78.50

ดงตารางท1

ตารางท1จ�านวนและรอยละของระดบความสขของประชาชนกอนและหลงด�าเนนโครงการต�าบลสรางสข

ระดบความสข กอนด�าเนนการ(n=935) หลงด�าเนนการ(n=918)

จ�านวน รอยละ จ�านวนรอยละ

ความสขดกวาคนทวไป(Good) 11 1.18 721 78.50

ความสขเทากบคนทวไป(Fair) 307 32.83 16417.90

ความสขต�ากวาคนทวไป(Poor) 617 65.99 33 3.60

แกนน�าชมชนในการรวมการวางแผนมสวนรวมจ�านวน41

คนสวนใหญเปนเพศหญงรอยละ65.90สวนใหญอายอยใน

ชวงอาย 40 -49ป รอยละ46.03การศกษาสวนใหญจบชน

มธยมศกษารอยละ48.80ประกอบอาชพ เกษตรกรรอยละ

87.80แสดงดงตารางท2


ตารางท2จ�านวนและรอยละของผเขารวมวางแผนแบบมสวนรวมจ�าแนกตามขอมลทวไป

คณลกษณะทางประชากร จ�านวน(n=41) รอยละ

เพศ

ชาย 14 34.10

หญง 27 65.90

อาย(ป)

นอยกวาหรอเทากบ20ป 1 2.40

21-29ป 0 0

30-39ป 16 39.00

40-49ป 19 46.30

50-59ป 3 7.30

มากกวาหรอเทากบ60ป 2 4.90

=50.80ปS.D.=8.72Min=17Max=68


โสด 3 7.30

ค 34 82.94

หมาย 3 7.30

หยา 1 2.45

อาชพ

เกษตรกร 36 87.80

ขาราชการ 1 2.40

คาขาย 3 7.30

รบจาง 1 2.40




ปวช./ปวส. 4 9.80



การประเมนการมสวนรวมของชมชนโดยการประชมตวแทนแกน

น�าชมชนกอนการสรางการมสวนรวม พบวา ต�าบลชนชม

ไมมโครงการในการสรางสขทเปนรปธรรม มเพยงกจกรรม

โครงการอน ๆ ทแกไขปญหาดานตาง ๆ ภายหลงด�าเนนการ

พฒนารปแบบการมสวนรวมของชมชนการสรางสขต�าบลชนชม

โดยใชแนวคดการมสวนรวมและประยกตใชเทคโนโลยการมสวน

รวมดวยกระบวนการถกปญหาแบบมสวนรวม ซงแกนน�า

ไดสะทอนปญหาทเกดขนน�าไปสการมการจดท�าแผนอยางมสวน

รวมตดสนใจในการด�าเนนกจกรรมรวมกนเกดแผนการปฏบต

งานอยางเปนรปธรรมในชมชนและมการประเมนผลการด�าเนน

งานรวมกนน�าผลทไดจากการบรณาการแผนปฏบตการและการ

ท�างานรวมกน มการประชมและแตงตงคณะท�างานทมาจาก

ทกภาคสวนซงถอเปนระดบสงสดของการมสวนรวมเกดโครงการ

ต�าบลสรางสขซงม4กจกรรมหลกดงน1)กจกรรมเสรมสราง

จตส�านก เพอสรางจตส�านกใหคนในชมชนใหมระเบยบวนย

มศลธรรมในการด�ารงชวตอยในสงคมอยางมความสข และ

เพอการอยรวมกนของคนในชมชนมระเบยบวนยใหความเคารพ

ซงกนและกน 2) กจกรรมรณรงคสร างกระแสในชมชน

โดยก�าหนดกจกรรมยอยคอท�าเวทประชาคมท�าความสะอาด

ในชมชน ออกก�าลงกาย รณรงคตานยาเสพตด เพอใหชมชน

มสวนรวม เพอใหชมชนสะอาด ไมมโรคภยในชมชน เพอให

ประชาชนและเยาวชนหางไกลจากยาเสพตด3)กจกรรมจดตง

ชมรมเพอชวยเหลอผดอยโอกาสและผปวยเรอรงจดกจกรรม

เพอนชวยเพอน ออกเยยมตดตามชวยเหลอ 4) กจกรรม

สรางรายได เพอจดตงกลมอาชพ ท�าบญชรายรบ รายจาย

เพอเพมรายไดใหกบครอบครว ซงการวจยครงนมปจจยแหง

ความส�าเรจ คอ 1) การมความรวมมอและความสามคคของ

สมาชกในชมชน2)การมงบประมาณด�าเนนงาน3)การมผน�าด

ผปฏบตทด และมวนยในการพฒนา 4) การไดรบค�าแนะน�า

จากหนวยงานราชการ

ผลลพธทไดสงผลใหแกนน�าชมชนมความเขาใจในสภาพ

ปญหามากขน เหนความจ�าเปนทจะตองรวมกนระดมความคด

ตองการอยากชวยเหลออยากแกปญหารวมกนคนหาปญหารวม

กน รวมกนหาแนวทางการแกไขปญหา และรวมก�าหนดแนวทาง

และวธการแกไขปญหาผานกระบวนการถกปญหา ระดมแนว

ความคดและเลอกปญหามาแกไขรวมกน และน�าปญหาทได

จากการระดมความคด จดท�าเปนแผนงานและน�าแผนทไปส

การปฏบตอยางมล�าดบขนตอนมการแตงตงคณะกรรมการจาก

แกนน�ามารวมรบผดชอบในแผนงานแตละกจกรรม ตดตอ

ประสานงานและแสวงหาความรวมมอจากภาคตางๆ เปนโอกาส

ดทแกนน�าไดเรยนรถงเทคนควธการวางแผนแบบมสวนรวมและ

สามารถน�าเทคนควธการไปปรบใชกบการวางแผนงานโครงการ

อน ๆ เพอใหกจกรรมทไดมโอกาสประสบผลส�าเรจสง เมอน�า

กจกรรมหลกไปสการปฏบตรวมกนในพนทระยะเวลา 9 เดอน

แลวประเมนระดบความสขของประชาชน โดยแบบวดความสข

คนไทยฉบบสนพบวาโดยรวมหลงด�าเนนการมระดบความสข

เพมขนจากกอนด�าเนนการ

ผลการพฒนารปแบบการมสวนรวมของชมชนในการสราง

สขในชมชนต�าบลชนชมสามารถพฒนารปแบบและวธการมสวน

รวมของชมชนทกระดบดงน1)มคณะกรรมการด�าเนนงานทมา

จากผ มส วนได เสย และมการแสวงหาตวแทนแกนน�าท

ทรงอทธพลเพอรวมทาบทามและชกชวนแกนน�าในการรวม

วางแผนแบบมสวนรวม2)มการจดท�าแผนทไดจากการสรางการ

มสวนรวมอยางแทจรงตามรปแบบเทคโนโลยการมสวนรวม

ผานกระบวนการถกปญหาแบบมสวนรวมประชมเชงปฏบตการ

และวางแผนเชงปฏบตการ ซงตองเปดโอกาสใหแกนน�าไดรวม

แสดงความคดอยางอสระภายใตเงอนไขทก�าหนดเพอน�าสแผน

ปฏบตทเกดจากความตระหนกในปญหาและการมสวนรวม

ทแทจรง 3) มการหาแหลงงบประมาณทมาสนบสนนกจกรรม

ทวางแผน ทงทเปนงบประมาณจากภาครฐบาลในหนวยงาน

ทเกยวของจากภาคเอกชนและจากการระดมทนชมชนทงทเปน

ทนทางดานบคลากรแรงงานหรอเงน4)มการมอบหมายงาน

ใหรบผดชอบ และด�าเนนงานตามแผนทวางไว พรอมทงมการ

ตดตามประเมนผล 5) มการประเมนหลงการท�ากจกรรม

เพอน�าขอเสนอแนะ ขอผดพลาด มารวมกนปรบปรงแกไข

การด�าเนนกจกรรมใหมประสทธภาพมากขน 6) หลงสนสด

กจกรรมตามแผนงาน ตองมการถอดบทเรยน เพอเรยนร

ขอผดพลาดเรยนรปจจยแหงความส�าเรจ เพอใหเกดการแลก

เปลยนเรยนร ของชมชนตอไป สามารถสรปเปนตวแบบ

ในการสรางสขต�าบลชนชมดงภาพท1


วจารณ การใชกระบวนการมสวนรวมของชมชนโดยการประยกตใช

เทคโนโลยการมสวนรวมมาใชในการรวมถกปญหา ประชม

เชงปฏบตการ วางแผนเชงปฏบตการ เปดโอกาสใหผมสวนได

สวนเสยเขามามสวนรวมอยางแทจรงตงแตกระบวนการตดสน

ใจกระบวนการก�าหนดนโยบายการวางแผนโครงการและวธการ

ท�างาน ท�าใหชมชนเหนความส�าคญ ยนดทจะเขารวมกจกรรม

เกดความรสกเปนเจาของ เกดความตระหนกอยากรวมรบผด

ชอบรวมกนสงผลใหเกดแกไขปญหาทยงยนตอไปสอดคลอง

กบปานทองผดผอง3พบวาดวยเทคนคการถกปญหาและเทคนค

วางแผนปฏบตการองคกรในชมชนบรณาการและมสวนรวมใน


1)ศกษาบรบทชมชนการสมภาษณเพอวดระดบความ

สขของประชาชนวเคราะหขอมล

2)ประชมตวแทนแกนน�าชมชนเพอชแจงวตถประสงค

ชสภาพปญหาคดเลอกแกนน�าเขารวมกจกรรม


1) การถกปญหาอยางมสวนรวม (ORIDMethod)

โดยแกนน�ารวมคนหาปญหา

2)การวางแผนอยางมสวนรวม(ActionPlanning

Method)มการคนหาแนวทางแกไขปญหา

3)การประชมเชงปฏบตการ(WorkshopMethod)

ไดกจกรรมสรางสขในชมชน


1)จ�านวนผเขารวมกจกรรมตามเปาหมาย

2)ชมชนมสวนรวมในการรบรสถานการณรบทบาท

หนาทรวมวางแผนรวมทงการมสวนรวมของเครอขาย

3)ความพงพอใจของแกนน�าระดบมาก

4)ระดบความสขของประชาชนทเพมขน

5)มรปแบบการสรางสข


1)กจกรรมเสรมสรางจตส�านกในชมชน

2)กจกรรมรณรงคสรางสขในชมชน

3)กจกรรมชมรมเพอการดแลในชมชน

4)กจกรรมเสรมสรางรายไดชมชน

5)การถอดบทเรยนเชงระบบและการเรยนร

หลงจากการท�างาน(AAR)

6)สอสารใหชมชนรบรการด�าเนนกจกรรม

เพอขยายผล

ภาพท1รปแบบการมสวนรวมของชมชนในการสรางสขต�าบลชนชมอ�าเภอชนชมจงหวดมหาสารคาม

การท�างานรวมกนอยางตอเนอง ท�าใหแกนน�าชมชนมศกยภาพ

ในการดานด�าเนนการ ซงสอดคลองกบศกรนทร ทองภธร4

พบวา โปรแกรมการมสวนรวมโดยการน�าเทคโนโลยเพอการม

สวนรวมของสถาบนพระปกเกลามาประยกตใชทาใหระดบการม

สวนรวมในการพฒนามาตรฐานศนยสขภาพชมชน ในดานการ

รวมใหขอมลขาวสาร ดานการรวมปรกษาหารอ ดานการรวม

วางแผนและตดสนใจดานการรวมด�าเนนการและดานการรวม

ประเมนผลมระดบการมสวนรวมสงขนกวากอนการทดลองอยาง

มนยส�าคญทางสถตทระดบ0.05

หลงจากการวางแผนเชงปฏบตการแลวเปนขนตอนน�าแผน

ไปสการปฏบตโดยด�าเนนการในพนท หลงจากด�าเนนกจกรรม


แลวท�าการวดความสขของประชาชนในพนท พบวา ประชาชน

สวนมากมระดบความสขสงกวาระดบความสขของคนปกต

ซงความสขของคนชนชมสวนหนงเกดจากการมรายไดทเพมขน

จากกจกรรมสรางสขในชมชน สอดคลองกบการศกษาของ

รศรนทร เกรย ปงปอนด รกอ�านวยกจ และศรนนท กตตสข

สถต5พบวาปจจยทางเศรษฐกจโดยเฉพาะอยางยงปญหาหน

สนเปนปจจยทมความส�าคญเปนล�าดบแรกตอระดบความสข

โดยความยากจนท�าใหเกดความทกข และสอดคลองกบการ

ศกษาของนศานาถ ถนทะเล6 พบวาระดบความสขอยในระดบ

มาก3ดานคอดานการมรายไดและการกระจายรายไดสวน

ในดานความสขทเกดจากการสรางความตระหนกใหกบชมชนนน

ชมชนตองมสวนรวมในการรบผดชอบชมชน การจดการ

ประชาคม การเขาวดฟงธรรม สอดคลองกบการศกษาของ

อภสทธธ�ารงวรางกลและคณะ7ทพบวาการทชมชนเขมแขงการ

มสงแวดลอมทด และเขาถงธรรมะ เปนปจจยทส�าคญทกอให

เกดความสขสวนกจกรรมชมรมชวยเหลอคนในชมชนนนมสวน

ท�าใหประชาชนมความสข สอดคลองกบการศกษาของพรยะ

ผลพรฬหและปงปอนดรกอ�านวยกจ8พบวาความสขของบคคล

อน ๆ ในครอบครวสงผลเชงบวกตอความสขของบคคลนน ๆ

ดวยเชนกน โดยถาคนในครอบครวมปฏสมพนธทดตอกน

มความรกใครซงกนและกนกจะสงผลท�าใหครอบครวนนมความ

สขมากขนดวย ส�าหรบภาครฐในการสรางทนทางสงคมไดอยาง

เหมาะสมและการรณรงคตางๆเพอสรางกระแสสงคมสงผล

ใหชมชนมความสขสอดคลองกบการศกษาของรงสรรคภรมย9

พบวา ระหวางปจจยทมผลตอระดบความสขกบระดบความสข

ในหมวดตาง ๆ ทระดบนยส�าคญทางสถตท 0.05 และยงพบ

วาการมสงแวดลอมทด การมรางกายทแขงแรง และจตใจ

ทแจมใสการมชมชนเขมแขงและการมสงแวดลอมทดมความ

สมพนธกบระดบความสข

ขอเสนอแนะ 1.วทยากรประจ�ากลมทควรเปนผทมประสบการณในการ

แกไขปญหาเฉพาะหนา เพอจะหามวธทเหมาะสมในการทจะให

ประชาชนเขาไปมสวนรวมในกจกรรมมากทสด

2.เทคนคบตรความคดมขอจ�ากดในบางกลมเชนกลมท

มขอจ�ากดดานการมองเหน เขยนหนงสอไมไดควรตองปรบวธ

การเปนกระบวนการอยางอนแทน เชนการสนทนากลมแตใช

ค�าถามของการถกปญหาและวางกตกาการแสดงความคดเหน

เพอเปนการลดขอจ�ากดและสอดคลองกบกลมเปาหมาย

3.จ�านวนผเขารวมกจกรรมสรางการมสวนรวมทเหมาะสม

ประมาณ40-50คนตอจ�านวนผเอออ�านวย10คนซงท�าให

สามารถด�าเนนกจกรรมไดอยางราบรนและมประสทธภาพ

4. ควรมการศกษาถงปจจยทมผลตอการมสวนรวมของ

ชมชนในการด�าเนนการสรางสขและผลกระทบทเกดจากปจจย

ตางๆตอการด�าเนนการสรางสขในชมชน

กตตกรรมประกาศ ขอขอบคณ ส�านกงานกองทนสนบสนนสรางเสรมสขภาพ

(สสส.)และศนยสขภาพจตท7ขอนแกนทสนบสนนงบประมาณ

ในการด�าเนนการวจยขอบคณเจาหนาทบคลากรแกนน�าชมชน

ประชาชนต�าบลชนชมทเปนพนทด�าเนนการวจย

เอกสารอางอง1. อภชย มงคล และคณะ. การพฒนาและทดสอบดชนชวด

สขภาพจตคนไทย.กรมสขภาพจตกระทรวงสาธารณสข

นนทบร;2552.

2. สมชาย จกรพนธ . ความเครยดจากแขกไมไดรบเชญ.

กรงเทพฯ:โรงพมพชมนมการเกษตรแหงประเทศไทย;2555.

3. ปานทอง ผดผอง. รปแบบการประยกตใชเทคโนโลยการม

สวนรวมของชมชนในการสงเสรมสขภาพ ผสงอายบาน

กดจอกต�าบลน�าค�าใหญอ�าเภอเมองยโสธรจงหวดยโสธร

(วทยานพนธปรญญา สาธารณสขศาสตรมหาบณฑต).

มหาวทยาลยมหาสารคาม;2555.

4. ศกรนทร ทองภธร. ประสทธผลของการใชโปรแกรมการม

สวนรวมในการพฒนามาตรฐานศนยสขภาพ ชมชน

อ�าเภอเมอง จงหวดมหาสารคาม (วทยานพนธปรญญา

สาธารณสขศาสตรมหาบณฑต).มหาวทยาลยมหาสารคาม;

2553.

5. รศรนทร เกรย ปงปอนด รกอ�านวยกจ และศรนนท

กตตสขสถต. ความสขบนความพอเพยง:ความมนคง

ในบนปลายชวต. นครปฐม: ส�านกพมพประชากรและ

สงคม;2549.


6.นศานาถถนทะเล.การวดระดบความสขของประชาชน:กรณ

ศกษาเขตพนทองคการบรหารสวนต�าบลยาวนอยอ�าเภอ

เกาะยาว จงหวดพงงา (รายงานการศกษาอสระรฐประ

ศาสนศาสตรมหาบณฑตสาขาการปกครองทองถนวทยาลย

การปกครองทองถน).มหาวทยาลยขอนแกน;2550.

7.อภสทธธ�ารงวรางกลและคณะ.กระบวนการพฒนาตวชวด

ความสขของประชาชนชาวไทย. [online] 2543 [20

พฤศจกายน2551];แหลงทมา:URL:http://elibrary.trf.

or.th/project_content.asp?PJID=RDG4340001

8.พรยะผลพรฬหและปงปอนดรกอ�านวยกจ.ความสขกาย

สบายใจของคนเมอง.นครปฐม:ส�านกพมพประชากรและ

สงคม;2550.

9.รงสรรคภรมย.การวดระดบความสขของประชากรในอ�าเภอ

สารภ จงหวดเชยงใหม (การศกษาคนควาอสระปรญญา

เศรษฐศาสตรมหาบณฑต).บณฑตวทยาลย.มหาวทยาลย

เชยงใหม;2550.



ผลการพฒนาระบบการดแลตอเนองผปวยเตยงประเภทท3และเตยงประเภทท4

อ�าเภอเมองบงกาฬจงหวดบงกาฬ

The result of Development the system for care giving of the continuity of care the

Long Term Care patients type 3 and type 4 at Mueang Bueng Kan District,

Bueng Kan province

สนทรมาลาศร*

*พยาบาลวชาชพช�านาญการ โรงพยาบาลบงกาฬ จงหวดบงกาฬ

บทคดยอ

การวจยนมวตถประสงคเพอ 1) ศกษาผลการพฒนาระบบการดแลตอเนอง 2) เปรยบเทยบคาเฉลยการเยยมบานในผปวยเตยง

ประเภทท 3 และประเภทท 4 ระหวางกอนและหลงการพฒนาระบบ 3) เปรยบเทยบคาเฉลยภาวะแทรกซอนในผปวยเตยงประเภท

ท 3 และประเภทท 4 ระหวางกอนและหลงการพฒนาระบบ โดยศกษาจากประชากรทงหมด คอ ผปวยประเภทเตยงท 3 และประเภท

เตยงท 4 ทมการลงทะเบยนในโปรแกรม Long Term Care ของอ�าเภอเมองบงกาฬ ปงบประมาณ 2559 จ�านวน 97 คน เกบขอมล

กอนการพฒนาระหวางวนท 1 ตลาคม 2558 - 31 มนาคม 2559 หลงการพฒนาระหวางวนท 1 เมษายน 2559 - 30 กนยายน 2559

เกบรวบรวมขอมลจากโปรแกรม Long Term Care ตามแบบบนทกขอมลโดยผวจยเปนผบนทกขอมล เครองมอในการวจย คอ

โปรแกรม Long Term Care และแบบบนทกขอมล วเคราะหขอมลทวไปดวยสถตเชงพรรณนา (Descriptive statistic) ไดแก จ�านวน

รอยละ คาเฉลย และสวนเบยงเบนมาตรฐาน สถตทใชทดสอบสมมตฐาน โดยใช Dependent Sample t - test ผลการศกษา พบวา

มการพฒนาระบบการดแลตอเนองของอ�าเภอเมองบงกาฬ โดยการจดตงศนยดแลตอเนองคณภาพ (Continuity Of Care : COC)

การจดท�าแนวทางการดแลผปวยและการยมเครองมอ การพฒนาระบบสารสนเทศ การพฒนาศกยภาพบคลากร และการพฒนาศกยภาพ

ผดแล (Care giver) /ภาคเครอขาย ผลการเปรยบเทยบความแตกตางคาเฉลยการเยยมบานในผปวยเตยงประเภทท 3 กอนและหลง

การพฒนา พบวา หลงการพฒนามคาเฉลยสงขนอยางมนยส�าคญทางสถต (P=0.029) สวนผปวยเตยงประเภทท 4 พบวา หลงการ

พฒนาคาเฉลยการเยยมบานสงขนแตไมมนยส�าคญทางสถต (P=0.462) สวนผลการเปรยบเทยบความแตกตางคาเฉลยการเกดภาวะ

แทรกซอนในผปวยเตยงประเภทท 3 กอนการพฒนาและหลงการพฒนาระบบ พบวา หลงการพฒนามคาเฉลยการเกดภาวะแทรกซอน

ลดลงอยางมนยส�าคญทางสถต (P=0.016) แตในผปวยเตยงประเภทท 4 พบวา หลงการพฒนามคาเฉลยการเกดภาวะแทรกซอน

สงขนแตไมมนยส�าคญทางสถต (P=0.363) ขอเสนอแนะ ควรเพมการมสวนรวมทมสหสาขาวชาชพในการวางแผนดแลผปวยทมภาวะ

แทรกซอนทซบซอน โดยใชหลกการ Case management ควรมการพฒนา Care map รายโรคส�าหรบผปวยแตละกลมโรคขนมา

เพอใหการดแลไดอยางครอบคลม และมประสทธภาพ มความคมคา คมทนประหยดเวลามากขน


ABSTRACT

Thisresearchstudyhaveobjectiveaims1)TostudytheresultofthedevelopmentsystemforContinuityof

care.2)TocomparetheaveragevalueofHomevisitingvaluefortheLongTermCarepatientstype3andtype

4,preandpost-developmentthesystem.3)Tocomparetheaveragevalueoftheinterveningsideeffectsofthe

LongTermcarepatientstype3andtype4ofBuengKanHospitalduringtheperiodofpreandpostdevelopment

thesystem,bystudythedatafromallofthepopulationpatientstype3andtype4whohavebeenregistered

fortheLongTermCareprograminthefiscalyear2016Total97patients.Datacollectionforpre-developmentthe

systemwereconducted1October2015-31March2016,byusingLongTermCareprogramtokeepthedata

recorded by the researcher Tools used the Computer program Long Term Care , data analysis by using

Descriptivestatisticsystems,suchasPercentile,Averagevalue,andStandardDeviations.Statisticuseforthe

hypotheticaltestwereDependentSamplet-test.TheresultofstudyfoundthatthereweretheDependentSystem

forCaregivingforthecontinuityoflongtermcarepatientsinMueangBuengKandistrict,byestablishedthe

centerforcontinuityofcare(COC)tosetuptheguidelinefortakingcarethepatientsandsupporttolendthe

toolsfordeveloptheinformationsystem,andtodeveloptheefficiency/abilityofpersonnel,andcaregiver/the

networker.TheresultofcomparisonofthedifferentaveragevalueofhomevisitingfortheLongTermCarepatient

type3preandpostdevelopmentthesystemfoundthattheaveragevalueofpost-developmentsystemvaluewere

higherstatisticsignificantly(p=0.029)fortheLongTermCarepatienttype4foundthattheaverageofhome

visiting value for the period of post-development of the systemwere higher, but not statistic significantly.

(p=0.462).Theresultofcomparisonofthedifferenceaveragevalueoftheinterveningsideeffectsthatoccurred

inthepatientstype3intheperiodofpreandpostdevelopmentthesystemfoundthattheaveragevalueof

intervening sideeffects, in theperiodofpost-development the systemweredecreased statistic significantly

(p = 0.016). However for the Long TermCare patients type 4, found that the average value of intervening

side-effectswereincrease,duringthepostdevelopmentperiodbutnotstatisticallysignificant,(p=0.363).Sugge-

stionthereshouldbeincreasingoftheparticipationfromthemultipleprofessionalpersonneltosetuptheguide-

lineprogramfortakingcareofthepatientswhohavetheinterveningsideeffectsbyusingtheprincipleofCase

management,andshoulddeveloptheCaremapsystemforeachgroupofthepatientsanddiseaseinorderto

coverallofthetreatmentandcaregivingwithgoodquality,moreefficiency,worthwhile,andmoretimesaving.


บทน�า จากความเจรญท งด านเศรษฐกจ เทคโนโลยและ

การสาธารณสขท�าใหปจจบนปญหาสขภาพของประเทศไทย

เปลยนจากโรคตดตอเฉยบพลนมาเปนโรคไมตดตอเรอรง

รวมทงสงคมไทยกาวเขาสสงคมผสงอาย ปญหาสขภาพใหม

ทประสบอยไมวาจะเปนโรคเบาหวาน ความดนโลหตสง ซงมก

จะตามมาดวยโรคหลอดเลอดสมองมอาการอมพฤกษอมพาต

ท�าใหมความพการตามมา1,2 นอกเหนอจากปญหาผสงอาย

ดงกลาวแลวยงมผปวยอนทเปนผปวยทมภาวะพงพงผอนในการ

ดแลสขภาพซงจากการคดกรองระดบภาวะการพงพงไดก�าหนด

ผปวยทตองไดรบการดแลตอเนอง ไดแก ผปวยประเภทเตยง

ท 3 คอ ผสงอายทมภาวะพงพง ผพการ ผทมภาวะทพลภาพ

อนเน องมาจากการเ จบป วยหรอบาดเ จบจากอ บต เหต

ผปวยจตเวชและภาวะสมองบกพรองผปวยประเภทเตยงท4

เปนกลมผปวยทเจบปวยดวยโรคทไมอาจรกษาใหหายขาดได

ผปวยทมชวตอยไมนานหรอผปวยทอยในระยะสดทายของชวต

ผมภาวะพงพงเปนกลมผดอย โอกาสและมความยากล�าบากใน

การเขาถงบรการสาธารณสขขณะเดยวกนกมปญหาในการด�ารง

ชวตเปนอยางมาก ตองการผดแลชวยเหลอในชวตประจ�าวน

ผปวยกลมนยงตองการการดแลจากทมสขภาพอยางเหมาะสมใน

สวนผดแลทขาดทกษะ มความรไมเพยงพอหรออาจชวยเหลอ

ตวเองไมได เพอสรางความมนใจแกผปวยและครอบครวใหม

สขภาพและคณภาพทด ดงนนจงจ�าเปนตองมการพฒนาระบบ

บรการในการดแลสขภาพตอเนองในระยะยาวเขตบรการสขภาพ

ท8ประกอบดวยจงหวดอดรธานหนองบวล�าภเลยบงกาฬ

หนองคายสกลนครและนครพนมในป2557มผปวยกลมท

ไดรบการดแลระยะยาวHomeWard(เตยงประเภทท3)และ

PalliativeCare(เตยงประเภทท4)จ�านวน6,386คนพบวา

จงหวดบงกาฬมอตราการเยยมบานต�าทสดคอรอยละ46.39,

31.34ท�าใหพบอตราการเกดภาวะแทรกซอนสงถงรอยละ20.84,

35.37ตามล�าดบ3

โรงพยาบาลบงกาฬเปนศนยดแลตอเนองในอ�าเภอเมอง

บงกาฬ ผลการด�าเนนงานในป 2557 ผปวยเตยงประเภทท 3

และเตยงประเภทท4ไดรบการตดตามเยยมบานเพยงรอยละ

16 เทานน4ซงการเยยมบานทไมครอบคลมยอมสงผลถงภาวะ

แทรกซอนในผปวยทจะตามมาไมวาจะเปน เรองแผลกดทบ

การพลดตกหกลมขอตดกลามเนอลบปอดบวมและการตดเชอ

ทางเดนปสสาวะเปนตนจากการแลกเปลยนเรยนรในกลมผรบ

ผดชอบงานทผานมาพบโอกาสพฒนา คอ แนวทางการดแลผ

ปวยไมชดเจน บคลากรขาดสมรรถนะและทกษะในการดแลผ

ปวยขาดการน�าเทคโนโลยมาพฒนาระบบสารสนเทศในการจด

ท�าฐานขอมลการดแลผปวยการรายงานผลการด�าเนนงานไมเปน

ปจจบน ไมมศนยส�ารองการแลกเปลยนอปกรณและเครองมอ

ไมเพยงพอในการใหบรการผปวยขาดการเชอมโยงขอมลในเครอ

ขายจากโรงพยาบาลลงสหนวยบรการในชมชนดงนนโรงพยาบาล

บงกาฬในฐานะเปนศนยดแลผปวยตอเนอง จงตองการทจะ

พฒนาระบบการดแลผปวยตอเนองของอ�าเภอเมองบงกาฬใหม

ประสทธภาพ เพอใหผปวยไดรบการดแลตามมาตรฐานและ

มคณภาพชวตทดตอไป วตถประสงคของการศกษาครงน 1)

เพอศกษาผลการพฒนาระบบการดแลตอเนอง 2) เพอเปรยบ

เทยบคาเฉลยการเยยมบานในผปวยเตยงประเภทท 3 ระหวาง

กอนและหลงการพฒนาระบบ 3) เพอเปรยบเทยบคาเฉลยการ

เยยมบานในผปวยเตยงประเภทท 4 ระหวางกอนและหลงการ

พฒนาระบบ 4) เพอเปรยบเทยบคาเฉลยภาวะแทรกซอน

ในผปวยเตยงประเภทท3ระหวางกอนและหลงการพฒนาระบบ

5) เพอเปรยบเทยบคาเฉลยภาวะแทรกซอนในผปวยเตยง

ประเภทท4ระหวางกอนและหลงการพฒนาระบบ

วสดในการศกษา การศกษาครงนไดศกษาผลการพฒนาระบบการดแล

ตอเนองจากผปวยประเภทเตยงท 3 และประเภทเตยงท 4

ทมการลงทะเบยนในโปรแกรมLongTermCareอ�าเภอเมอง

บงกาฬปพ.ศ.2559จ�านวน97คนเครองมอทใชในการวจย

ไดแก แบบบนทกขอมลผปวย ประกอบดวย สวนท 1 ขอมล

ทวไปของผปวยประกอบดวยเพศอายทอยอาชพสวนท2

ขอมลการเจบปวยประเภทเตยงโรคประจ�าตวภาวะแทรกซอน

จ�านวนลงเยยม และโปรแกรม Long Term Care (LTC)

เปนโปรแกรมทใชในการบนทกและสงตอขอมลผปวยทตองได

รบการดแลตอเนองประกอบดวยขอมลพนฐานผปวยทะเบยน

สงตอ ทะเบยนการออกเยยม และระบบรายงาน/ตวชวด

การตรวจสอบคณภาพของเครองมอ ผวจยไดสรางแบบบนทก

ขอมล และผานการตรวจสอบความตรงของเนอหาและความ


ครอบคลมของเนอหา (Content Validity) โดยผทรงคณวฒ

จ�านวน 3ทานการเกบขอมลเกบจากโปรแกรมLongTerm

Care(LTC)ไมไดมการเกบขอมลจากผปวยโดยตรงจงไมไดม

การขอค�ายนยอมจากผปวยแตผวจยไดขออนญาตใชขอมลจาก

งานเวชระเบยนและผานการรบรองจากคณะกรรมการจรยธรรม

การวจยในมนษยโรงพยาบาลบงกาฬ นอกจากนผวจยยงผาน

การอบรมหลกจรยธรรมการวจยในมนษยอกดวย

วธการศกษา การวจยครงนเปนวจยทดลองเบองตน(Pre-experimental

Research) ศกษาในผปวยกลมเดยวกนและเปรยบเทยบ

คาเฉลยของภาวะแทรกซอนและการเยยมบานกอนและหลงการ

พฒนาระบบการดแลตอเนอง ประชากร ไดแก ผปวยประเภท

เตยงท3และประเภทเตยงท4ทมการลงทะเบยนในโปรแกรม

LONGTERMCAREอ�าเภอเมองบงกาฬปพ.ศ.2559จ�านวน

97 คน ศกษาจากประชากรทงหมด เกบขอมลกอนการพฒนา

ระหวางวนท1ตลาคม2558-31มนาคม2559หลงการพฒนา

เกบขอมลระหวางวนท 1 เมษายน - 30 กนยายน 2559

เกบรวบรวมขอมลจากโปรแกรมLongTermCareตามแบบ

บนทกขอมลโดยผวจยเปนผบนทกขอมลเพยงคนเดยวระหวาง

วนท1-31มกราคม2560ผวจยน�าแบบบนทกขอมลทบนทก

เรยบรอยแลวมาตรวจสอบความสมบรณของขอมลและประมวล

ผลเบองตนดวยคอมพวเตอรโดยใชโปรแกรมส�าเรจรปโดยแบง

การวเคราะหดงน วเคราะหขอมลทวไปดวยสถตเชงพรรณนา

(Descriptivestatistic)ไดแกจ�านวนรอยละคาเฉลยและ

สวนเบยงเบนมาตรฐานสถตวเคราะห (Analyticalstatistic)

ใชทดสอบสมมตฐานโดยทดสอบการกระจายของขอมลดวยสถต

One Sample Kolmogorov-Smirnov Test หากผลการ

ทดสอบการกระจายของขอมลเปนการกระจายแบบปกตจะ

ทดสอบดวยสถตDependentSamplet-testแตหากผลการ

ทดสอบการกระจายของขอมลไมไดเปนการกระจายแบบปกต

จะทดสอบดวยการทดสอบทไมใชพารามเตอรคอMann-Whit-

neyUtest

ผลการศกษา การศกษาผลการพฒนาระบบการดแลตอเนองผ ปวย

ประเภทเตยงท3และผปวยประเภทเตยงท4ผวจยไดน�าขอมล

มาวเคราะหโดยใชกระบวนการทางสถต และน�าเสนอผลการ

ศกษาเปน3สวนดงน

1.ขอมลทวไปพบเพศชายมากกวาเพศหญงคอรอยละ

64.9และ35.1ตามล�าดบอายสวนใหญมากกวา60ปขนไป

รอยละ45.4รองลงมาอยในชวง36-59ปรอยละ36.1อาศย

อยในเขตต.นาสวรรคมากทสดรอยละ14.4โรคทพบคอโรค

จตเวชมะเรงและหลอดเลอดสมองรอยละ25.8,22.7และ

16.5ตามล�าดบเปนผปวยประเภทเตยงท3รอยละ79.4สวน

ใหญไดรบการเยยม1-2ครง/คนรอยละ55.2

2. การพฒนาระบบการดแลตอเนองของอ�าเภอเมอง

บงกาฬ จากการประชมคณะกรรมการ Long Term Care

ของอ�าเภอเมองไดมการระดมความคดเหนและพฒนาระบบการ

ดแลตอเนองดงน

2.1การจดตงศนยดแลตอเนองคณภาพ(Continuity

OfCare :COC)ศนยดแลตอเนองมหนาทรบผดชอบในการ

ประสานการดแลรวบรวมฐานขอมลผปวยLongTermCare

เปนชองทางในการสงตอและตอบกลบขอมลเพอการดแลตอ

เนอง มศนยส�ารองอปกรณเครองมอเพอสนบสนนกรณผปวย

ตองน�าอปกรณทางการแพทยไปใชทบานเพอชวยในการด�ารงชวต

มศนยเรยนรส�าหรบบคลากรและผดแล (Care giver) และ

มระบบการใหค�าปรกษาจากแพทยผเชยวชาญในโรงพยาบาล

อ�าเภอเมองบงกาฬ ไดมการขยายขยาย node ในการดแลตอ

เนองผปวยในชมชนจากเดม2nodeเปน4nodeเพอส�ารอง

เครองมอและประสานงานในการดแลผปวยกบโรงพยาบาล

ท�าใหผปวยและผดแลมความสะดวกในการเขาถงบรการและรบ

เครองมอของผ ปวยแตละพนท นอกจากนไดมการพฒนา

แนวทางการดแลผปวยประเภทเตยงท3และประเภทเตยงท4

และแนวทางการยมเครองมอ

2.2 การพฒนาระบบสารสนเทศ มการจดอบรม

การใชโปรแกรม Long Term Care ใหแกบคลากร เพอใช

ในการบนทกข อมลและการรายงานผลให สอดคล อง


กบการปฏบตงานซงสามารถเขาถงขอมลไดในหนวยบรการหลก

และโรงพยาบาลสงเสรมสขภาพระดบต�าบล ท�าใหสามารถ

วเคราะหขอมลและน�ามาแกปญหาในพนทไดจดตงกลม Line

ในการสอสารขอมลหรอปรกษาขอมลเกยวกบผปวยซงมทมสห

วชาชพ เชน แพทย พยาบาล เภสชกร นกโภชนากร นก

กายภาพบ�าบดนกจตวทยารวมในการใหค�าปรกษา

2.3การพฒนาศกยภาพบคลากรโดยมการใหความร

และพฒนาทกษะการดแลตอเนองของบคลากรผดแลและพฒนา

ศกยภาพCaregiver/ภาคเครอขาย

3.การทดสอบสมมตฐานตามวตถประสงค

3.1ผลการเปรยบเทยบคาเฉลยการเยยมบานในผปวย

เตยงประเภทท3ระหวางกอนและหลงการพฒนาระบบการดแล

ตารางท 1 การเปรยบเทยบคาเฉลยการเยยมบานในผปวยประเภทเตยงท 3 ระหวางกลมกอนการพฒนา และหลงการพฒนาระบบ

การดแลตอเนอง

การเยยมบาน X S.D. t P-value

กอนการพฒนา 81.34 9.16 -3.033 .029*

หลงการพฒนา 97.22 6.82

3.2ผลการเปรยบเทยบคาเฉลยการเยยมบานในผปวยประเภทเตยงท4ระหวางกอนและหลงการพฒนาระบบการดแลตอ

เนองผลการศกษาพบวาคาเฉลยการเยยมบานในกลมหลงการพฒนามคาสงกวากลมกอนการพฒนาและเมอทดสอบดวยสถตพบวา

ไมมความแตกตางกนทางสถตทp<0.05ดงแสดงในตารางท2

ตารางท 2 การเปรยบเทยบคาเฉลยการเยยมบานในผปวยประเภทเตยงท 4 ระหวางกลมกอนการพฒนา และหลงการพฒนาระบบ

การดแลตอเนอง

การเยยมบาน X S.D. t P-value

กอนการพฒนา 83.33 40.82 -.797 .462


3.3ผลการเปรยบเทยบคาเฉลยภาวะแทรกซอนในผปวยประเภทเตยงท3ระหวางกอนและหลงการพฒนาระบบการดแลตอ

เนองผลการศกษาพบวาคาเฉลยการเกดภาวะแทรกซอนในกลมหลงการพฒนาต�ากวากลมกอนการพฒนาและเมอทดสอบดวยสถต

พบวามความแตกตางกนอยางมนยส�าคญทางสถต(p<0.05)ดงแสดงในตารางท3

ตารางท3การเปรยบเทยบคาเฉลยภาวะแทรกซอนในผปวยประเภทเตยงท3ระหวางกอนและหลงการพฒนาระบบการดแลตอเนอง

ภาวะแทรกซอน X S.D. t P-value

กอนการพฒนา 21.06 13.39612 3.586 .016*


3.4ผลการเปรยบเทยบคาเฉลยภาวะแทรกซอนในผปวยประเภทเตยงท4ระหวางกอนและหลงการพฒนาระบบการดแลตอ

เนอง ผลการศกษา พบวา คาเฉลยการเกดภาวะแทรกซอนพบวาทงสองกลมไมมความแตกตางกนทางสถตท p<0.05 ดงแสดง

ในตารางท4


ตารางท4การเปรยบเทยบคาเฉลยภาวะแทรกซอนในผปวยประเภทเตยงท4ระหวางกอนและหลงการพฒนาระบบการดแลตอเนอง

ภาวะแทรกซอน X S.D. t P-value

กอนการพฒนา 0.00 0.00 -1.000 .363


วจารณ ผวจยขออภปรายผลการวจยตามวตถประสงคของการวจย

ดงน

1. เพอพฒนาระบบการดแลตอเนองผปวยเตยงประเภทท

3และเตยงประเภทท4จากผลการศกษาครงนสรปไดวาระบบ

การดแลตอเนองในผปวยเตยงประเภทท 3 และเตยงประเภท

ท4ทพฒนาขนสงผลใหผปวยไดรบการดแลตอเนองโดยกลม

ตวอยางไดรบกจกรรมทเกดขนจากการพฒนาตงแตการวางแผน

การดแลเมอพบผปวยรวมกบทมสหสาขาวชาชพและเชอมโยง

ขอมลไปสชมชนเพอใหการดแลตอเนองตามปญหาทสงตอพรอม

ตดตามเยยมบานและใหการพยาบาลแบบองครวมมการอบรม

ใหความรทกษะตางๆแกผดแลและกลมอาสาสมครสนบสนน

อปกรณทจ�าเปนในการดแลผปวย มการลงบนทกตดตามและ

อาการของผปวยโดยโปรแกรมLongTermCareซงสอดคลอง

กบการศกษาการพฒนาระบบการดแลผ ป วยเบาหวาน

โรงพยาบาลชยภม พบวา การพฒนาระบบการดแลผปวยเบา

หวานโดยทมสหวชาชพสขภาพแบบองครวมโดยการมสวนรวม

ของชมชนกอใหเกดกระบวนการดแลผปวยทครบวงจรและ

ตอเนองคอการออกแบบบรการทท�าใหผปวยเขาถงไดงายและ

มกระบวนการดแลตอเนองท�าใหผปวยมความรและพฤตกรรม

การดแลตนเองดขน5 เชนเดยวกบการศกษาการพฒนารปแบบ

การดแลตอเนองส�าหรบผปวยเดกโรคธาลสซเมยและผดแล

ผลการวจยพบวารปแบบการดแลตอเนองส�าหรบผปวยเดกโรค

ธาลสซเมยและผดแลทพฒนาขน ประกอบดวย 2 ระยะ คอ

ระยะท 1 เปนการดแลระยะทเขารบการรกษาในโรงพยาบาล

เพอตอบสนองความตองการของผปวยเดกโรคธาลสซเมยและ

ผดแลประกอบดวยการประเมนปญหาและความตองการการ

ใหความรเรองโรคธาลสซเมย การสอน/สาธตทกษะในการดแล

ตนเองและเสรมสรางพลงอ�านาจในดานการดแลตนเองระยะท

2เปนการดแลภายหลงจ�าหนายออกจากโรงพยาบาลโดยสงตอ

ขอมลเกยวกบการวนจฉยการรกษาและปญหาทตองการใหดแล

ตอโดยผานการตดตามเยยมบานรวมกบชมชน6

2. เพอเปรยบเทยบคาเฉลยการเยยมบานในผปวยเตยง

ประเภทท3ระหวางกอนและหลงการพฒนาระบบจากผลการ

ศกษา พบวา คาเฉลยการเยยมบานผปวยเตยงประเภทท 3

หลงการพฒนามคาสงกวากลมกอนการพฒนาและเมอทดสอบ

ดวยสถต พบวา มความแตกตางกนอยางมนยส�าคญทางสถต

(p<0.05) อธบายไดวาการจดท�าแนวทางการตดตามเยยมบาน

ทชดเจนและมการพฒนาระบบการรายงาน การสงขอมลผปวย

ทงในโปรแกรมLONGTERMCAREและการจดตงกลมLine

ท�าใหบคลากรในพนทสามารถทราบขอมลและสภาพปญหาผปวย

ทตองไดรบการดแลตอเนองไดรวดเรวและครบถวนนอกจากน

ยงมการพฒนาศกยภาพของอสม.ทชวยในการตดตามเยยมจง

ท�าใหตดตามเยยมผปวยไดครอบคลมมากขนสอดคลองกบการ

ศกษาการพฒนาระบบงานเยยมบานและดแลผปวยตอเนองใน

รพ.สต./ศสม.90แหงผลการพฒนาพบวาสถานบรการผาน

เกณฑคณภาพงานเยยมบานเพมขนความครอบคลมการเยยม

บานจากเดมรอยละ81.1เพมขนเปนรอยละ93.67

3. เพอเปรยบเทยบคาเฉลยการเยยมบานในผปวยเตยง

ประเภทท4ระหวางกอนและหลงการพฒนาระบบจากผลการ

ศกษา พบวา คาเฉลยการเยยมบานผปวยเตยงประเภทท 4

หลงการพฒนา รอยละ 97.22มคาสงกวากลมกอนการพฒนา

รอยละ 83.33แตเมอทดสอบดวยสถตพบวา ไมมความแตก

ตางกน อธบายไดวา ผปวยเตยงประเภทท 4 เปนกลมผปวย

ระยะสดทาย ซงกอนทจะมการพฒนาระบบการดแลตอเนอง

ผปวยกลมนไดรบการดแลและมการก�าหนดแนวทางการเยยม

ตดตามจากทมPalliativecareโดยตดตามเยยมหลงจ�าหนาย

ภายใน2สปดาหโดยทมสหสาขาวชาชพรวมกบรพ.สต.ดงนน

หลงการพฒนาระบบการดแลตอเนองจงท�าใหอตราการเยยม

กอนและหลงการพฒนาจงไมแตกตางกน


4.เพอเปรยบเทยบคาเฉลยภาวะแทรกซอนในผปวยเตยง

ประเภทท 3 ระหวางกอนและหลงการพฒนาระบบ พบวา

คาเฉลยการเกดภาวะแทรกซอนในผปวยเตยงประเภทท3กลม

หลงการพฒนาต�ากวากลมกอนการพฒนาและเมอทดสอบดวย

สถต พบวา มความแตกตางกนอยางมนยส�าคญทางสถต

(p<0.05) อธบายไดวา การน�าแนวคดการดแลตอเนองมา

ประยกตใชในการดแลผปวยกล มตดบานตดเตยงสามารถ

สนบสนนใหสมพนธภาพทดระหวางผใหบรการผปวยและผดแล

เปดโอกาสใหทกฝายเข ามามส วนรวมในการดแลผ ป วย

ผใหบรการมบทบาทในการเสรมพลงอ�านาจใหเกดกบผปวยและ

ผดแล ตลอดจนกลมอาสาสมครใหเกดความร ความตระหนก

มศกยภาพในการดแลสขภาพของตนเองและพงพาตนเองใหได

มากทสดจงท�าใหภาวะแทรกซอนตางๆลดลงสอดคลองกบการ

ศกษาการพฒนาการดแลสขภาพอยางตอเนองส�าหรบผสงอาย

กลมตดบานตดเตยงในชมชนเขตเทศบาลเมองเพชรบรณพบวา

ผสงอายกลมตดบานตดเตยงไดรบการเยยมบานโดยอาสาสมคร

สาธารณสขและเจาหนาทอาสาสมครสาธารณสขไดรบการพฒนา

ทกษะในการดแลผสงอายเพมขนผสงอายและผดแลมความพง

พอใจในบรการสขภาพทมความตอเนองมากขน ทมผใหบรการ

มแนวปฏบตในการดแลสขภาพอยางตอเนองส�าหรบผสงอาย

กลมตดบานตดเตยงทชดเจนผสงอายกลมตดบานตดเตยงเกด

การปรบเปลยนพฤตกรรมการดแลตนเองและสามารถพงตนเอง

ไดดกวาเดม8เชนเดยวกบการศกษาการพฒนาแนวทางการจด

บรการอยางตอเนองในชมชนส�าหรบผปวยโรคหลอดเลอดสมอง

ของโรงพยาบาลโกสมพสยและเครอขายพบวาคะแนนBarthel

ADLของผปวยรายใหมเพมขนจาก10เปน65คะแนนในระยะ

เวลา10สปดาหผปวยฟนตวไดเรวและไมมภาวะแทรกซอน9

5.เพอเปรยบเทยบคาเฉลยภาวะแทรกซอนในผปวยเตยง

ประเภทท 4 ระหวางกอนและหลงการพฒนาระบบพบวา คา

เฉลยการเกดภาวะแทรกซอนในผปวยเตยงประเภทท 4 กลม

กอนและหลงการพฒนาคอนขางต�าคอ0,5.56ตามล�าดบและ

ไมมความแตกตางกนทางสถตอธบายไดวาผปวยประเภทเตยง

ท4เปนผปวยกลมระยะสดทายซงกลมนจะเขาระบบPallia-

tive care มการตดตามเยยมโดยทมสหสาขาวชาชพและ

ก�าหนดการเยยมทชดเจนตงแตกอนการพฒนาระบบการดแลตอ

เนองหลงการพฒนาระบบมการบรณาการรวมกนเยยมระหวาง

ทมCOCและPalliativecareทมความเชยวชาญจงท�าให

ภาวะแทรกซอนเกดขนนอยทงกอนและหลงการพฒนา

ขอเสนอแนะ ควรเพมการมสวนรวมทมสหสาขาวชาชพในการวางแผน

ดแลผปวยทมภาวะแทรกซอนทซบซอน โดยใชหลกการ Case

managementควรมการพฒนาCaremapรายโรคส�าหรบผ

ปวยแตละกลมโรคขนมาเพอใหการดแลไดอยางครอบคลมและ

มประสทธภาพมความคมคาคมทนประหยดเวลามากขน

เอกสารอางอง1.กนษฐาบญธรรมเจรญและศรพนธสาสตย.ระบบการดแล

ระยะยาวการวเคราะหเปรยบเทยบเพอเสนอแนะเขา

ถงนโยบาย.วารสารการพยาบาล.2551;14(3):385-398.

2. คณะท�างานพฒนาระบบบรการสขภาพ สาขา Long Term

Care เขตบรการสขภาพท 8. เอกสารแผนพฒนาระบบ

บรการสขภาพ(ServicePlan)สาขา(LongTermCare).

2556:5.

3. คณะท�างานพฒนาระบบบรการสขภาพ สาขา Long Term

Care เขตบรการสขภาพท 8. แผนพฒนาระบบบรการ

สขภาพ Service plan สาขา Long Term Care.

2557;1:1-27.

4. โรงพยาบาลบงกาฬ. รายงานจากโปรแกรม Long Term

Care.2557.

5. วงเดอน ฦาชา และคณะ. การพฒนาระบบการดแลผปวย

เบาหวาน โรงพยาบาลชยภม. วารสารกองการพยาบาล.

2554;1:31-41.

6.ขนษฐาพศฉลาด, เกศมณมลปานนท.การพฒนารปแบบ

การดแลตอเนองส�าหรบผ ปวยเดกโรคธาลสซเมยและ

ผดแล.วารสารพยาบาลสาร.2556;3:97-108.

7.ทศนยสมสมานและคณะ.การพฒนาระบบงานเยยมบานและ

ดแลผ ปวยตอเนอง. วารสารวชาการเขต. 12 2559;

1:11-16.


8.จฑาทพยงอยจนทรศร,อรสากงตาล.การพฒนาการดแล

สขภาพอยางตอเนองส�าหรบผสงอายกลมตดบานตดเตยง

ในชมชนเขตเทศบาลเมองเพชรบรณ (วทยานพนธ

พยาบาลศาสตรมหาบณฑต). ภาควชาการพยาบาลเวช

ปฏบตชมชน,คณะพยาบาลศาสตร.ขอนแกน:มหาวทยาลย

ขอนแกน;2557.

9. อาคม รฐวงษา, อรสา กงตาล. การพฒนาแนวทางการจด

บรการอยางตอเนองในชมชนส�าหรบผปวยโรคหลอดเลอด

สมองของ โ ร งพยาบาล โกสมพ ส ยและ เค รอข าย

(วทยานพนธพยาบาลศาสตรมหาบณฑต). ภาควชาการ

พยาบาลเวชปฏบตชมชน, คณะพยาบาลศาสตร .

ขอนแกน:มหาวทยาลยขอนแกน;2557.



การเตรยมและสงตนฉบบ

เพอตพมพในวารสารวชาการส�านกงานสาธารณสขจงหวดมหาสารคาม

นายสงดเชอลนฟานกวเคราะหนโยบายและแผนช�านาญการพเศษ


1.ประเภทบทความ 1.1นพนธตนฉบบ(originalarticle) เปนรายงานผลการ

ศกษา คนควา วจย ควรประกอบดวยล�าดบเนอเรองดงตอไปน

ชอเรอง ชอผประพนธ บทคดยอทงภาษาไทยและภาษาองกฤษ

ค�าส�าคญ บทน�า วธการศกษา ผลการศกษา วจารณ ขอยต

กตตกรรมประกาศ และเอกสารอางอง ความยาวของเรองไมควร

เกน 10 หนาพมพ

1.2บทปฏทศน(reviewarticle)เปนบทความททบทวน

หรอรวบรวมความรเรองใดเรองหนงจากวารสารหรอหนงสอ

ตาง ๆ ทงในและตางประเทศประกอบดวย บทน�า วธการสบคน

ขอมล เนอหาททบทวน บทวจารณ และเอกสารอางอง อาจม

ความเหนของผรวบรวมเพมเตมดวยกได ความยาวของเรอง

ไมควรเกน 10 หนาพมพ กระดาษ เอ 4

1.3 บทความพเศษ (special article) เปนบทความ

ประเภทกงปฏทศนกบบทความฟนวชาทไมสมบรณพอทจะบรรจ

เขาเปนบทความชนดใดชนดหนง หรอเปนบทความแสดงขอคด

เหนเกยวโยงกบเหตการณปจจบนทอยในความสนใจของมวลชน

เปนพเศษ

1.4บทความฟนวชา(refreshercourse) เสนอความรใน

องคความรจ�าเพาะเรอง ทน�ามารอฟนเพมเตมความรใหม ๆ

ท�านองเดยวกบน�าเสนอในการประชมฟนวชา หรอการจดอบรม

แพทย (training course) เปนคราว ๆ ไป

1.5รายงานเบองตน(preliminaryreport) หรอรายงาน

สงเขป (short communication) เปนการน�าเสนอรายงานผล

การศกษาวจยทยงไมเสรจสมบรณ ตองศกษาตอเพอเกบขอมล

เพมเตมหรอศกษาเสรจแลว ก�าลงเตรยมตนฉบบสมบรณ

1.6รายงานผปวย(casereport) เปนการรายงานผปวย

ทไมธรรมดา หรอทเปนโรค หรอกลมอาการโรคใหม ทไมเคย

รายงานมากอนหรอพบไมบอย และตองมหลกฐานชดเจนอยาง

ครบถวน บางครงถงบนทกเวชกรรม (clinical note) ซงเปน

บทความรายงานผปวยทมลกษณะเวชกรรม (clinical feature)

และ/หรอการด�าเนนโรค (clinical course) ทไมตรงแบบ ทพบ

ไมบอย โครงสรางบทรายงานผปวยประกอบดวย บทน�าพรรณนา

ผปวย (case description) วจารณหรอขอสงเกต และเอกสาร

อางอง

1.7ปกณกะ(miscellany) เปนบทความขนาดเลกทเนอหา

อาจเขาขาย หรอไมเขาขายบทความตางๆ ทกลาวมาขางตน เชน

บนทกเวชกรรม เวชกรรมทนยค บทปรทศน รายงานผลศกษา

วจยโดยสงเขป หรอรายงานเบองตนกได

1.8จดหมายถงบรรณาธการ(lettertotheeditor) หรอ

จดหมายโตตอบ (Correspondence) เปนเวทใชตดตอตอบโต

ระหวางนกวชาการผอานกบเจาของบทความทตพมพในวารสาร

ในกรณผอานมขอคดเหนแตกตาง ตองการชใหเหนความไม

สมบรณหรอขอผดพลาดของรายงานและบางครงบรรณาธการ

อาจวพากยสนบสนนหรอโตแยง

2.การเตรยมตนฉบบ 2.1ปกชอเรอง(tittlepage) ประกอบดวย

2.1.1 ชอเรอง ควรสน กะทดรด และสอเปาหมาย

หลกของการศกษา ไมใชค�ายอ ความยาวไมเกน 100 ตวอกษร

พรอมชองไฟ ถาชอยาวมากตดเปนชอเรองรอง (subtitle)

ชอเรองตองมภาษาไทยและภาษาองกฤษ ไมตองใสวลทนาเบอ

เชน “การศกษา...” หรอ “การสงเกต...”

2.1.2 ชอผนพนธใหมทงภาษาไทยและภาษาองกฤษ

(ไมใชค�ายอ)

2.1.3 หนวยงานหรอสถาบนทผนพนธท�างาน

2.1.4 ชอและทอย ของผ นพนธ ทใชตดตอเกยวกบ

ตนฉบบและบทความทตพมพแลว

2.1.5 แหลงทนสนบสนนการศกษา

2.2 บทคดยอ เปนเนอความยอตามล�าดบโครงสรางของ


บทความไดแกบทน�าวสดและวธการศกษาผลการศกษาและ

วจารณไมเกน 250 ค�า หรอ 15 บรรทด ใชภาษารดกมเปน

ประโยคสมบรณมความหมายในตวเองไมตองหาความหมายตอ

ตองเปนประโยคอดต (เฉพาะภาษาองกฤษ) ไมควรมค�ายอ

ตองเขยนทงภาษาไทยและภาษาองกฤษ บทคดยอภาษไทย

ของบทความภาษาองกฤษใหใส ชอเรอง ชอผนพนธเปนภาษา

ไทยไวเหนอเนอความยอ

2.3ค�าส�าคญหรอค�าหลก(keywords)ใสไวทายบทคดยอ

เปนหวขอเรองส�าหรบท�าดชนเรอง (subject index) ของป

วารสาร (volume) และดชนเรองส�าหรบ IndexMedicus

โดยใช Medical Subject Headings (MeSH) terms

ของU.SNationalLibraryofMedicine เปนแนวทางการ

ใหค�าส�าคญหรอค�าหลก

2.4 บทน�า (introduction) เปนสวนหนงของบทความท

บอกเหตผล น�าไปสการศกษา แตไมตองทบทวนวรรณกรรม

มากมายทไมเกยวกบจดมงหมายของการศกษา เปนสวนท

อธบายใหผอานรปญหาลกษณะและขนาดเปนการน�าไปสความ

จ�าเปนในการศกษาวจยใหไดผลเพอแกไขปญหาหรอตอบค�าถาม

ทตงไวหากมทฤษฎทจ�าเปนตองใชในการศกษาอาจวางพนฐาน

ไวในสวนนได และใหรวมวตถประสงคของการศกษาเปน

รอยแกวไวในสวนทายของบทน�าไมใสผลการศกษาและสรป

2.5วธการศกษา(Methodology)เขยนชแจงแยกเปน2

หวขอใหญคอวสดและวธการศกษา

2.5.1 หวขอวสดใหบอกรายละเอยดของสงน�ามาศกษา

อาทผปวยคนปรกตสตวพชรวมถงจ�านวนและลกษณะเฉพาะ

ของตวอยางทศกษาเชนเพศอายน�าหนกตองบอกถงอนญาต

จากผทเขารบการศกษาและการยอมรบจากคณะกรรมการ

พจารณาจรยธรรมในการศกษาสงมชวต ตลอดจนอปกรณ

ตางๆทใชในการศกษา

2.5.2หวขอวธการศกษาเรมดวยรปแบบแผนการศกษา

(studydesign,protocol)เชนrandomizeddoubleblind,

descriptiveหรอquasi-experimentการสมตวอยางเชนการ

สมตวอยางแบบงาย แบบหลายขนตอน วธหรอมาตรการทใช

ศกษา(interventions)เชนรปแบบการศกษาการรกษาชนด

และขนาดของยาทใช ถาเปนมาตรการทรจกทวไป ใหระบใน

เอกสารอางองเปนวธใหม อธบายใหผอานเขาใจแลวน�าไปใช

ตอไดใหระบเครองมอ/อปกรณและหลกการทใชในการศกษา

เชงคณภาพ/ปรมาณใหชดเชน และกระชบ เชน แบบสอบถาม

การทดสอบความเชอถอวธการเกบขอมลวธการวเคราะหขอมล

และสถตทใช

2.6ผลการศกษา(results)แจงผลทพบตามล�าดบหวขอ

ของแผนการศกษาอยางชดเจน ดไดงาย ถาผลไมซบซอนไมม

ตวเลขมากบรรยายเปนรอยแกว แตถาตวเลขมาก ตวแปรมาก

ควรใชตาราง หรอแผนภมโดยไมตองอธบายตวเลขในตาราง

ซ�าอกในเนอเรองยกเวนขอมลส�าคญๆ แปลความหมายของผล

ทคนพบหรอวเคราะหและสรปเปรยบเทยบกบสมมตฐานทวางไว

อยางจ�ากด

2.7 วจารณ (discussion) เรมดวยวจารณผลการศกษา

ตรงกบวตถประสงคสมมตฐานของการวจยหรอแตกตางไปจาก

ผลงานทมผรายงานไวกอนหรอไม อยางไร เพราเหตใดจงเปน

เชนนน วจารณผลทไมตรงตามทคาดหวงอยางไมปดบง

อาจแสดงความเหนเบองตนตามประสบการณหรอขอมลทตน

มเพออธบายสวนทโดดเดนแตกตางเปนพเศษได แลวจบ

บทความดวยขอยตบางวารสารแยกขอยตเปนหวขอตางหาก

2.8ขอยต(conclusion)ผลทไดตรงกบวตถประสงคการ

วจยหรอไม ใหขอเสนอแนะทน�าผลการวจยไปใชประโยชนหรอ

ใหประเดนค�าถามการวจยตอขอยตอาจใสไวในหวขอเดยวกนกบ

วจารณกได

2.9 ตาราง ภาพ และแผนภม ควรแยกพมพตางหาก

ไมควรสอดแทรกไวในเนอเรอง แตในเนอเรองควรเวนทวางไว

พอเปนทเขาใจพรอมกบเขยนแจงไวในกรอบวา ใสตารางท 1

หรอใสตารางท2

2.10กตตกรรมประกาศ (acknowledgments)มเพยง

ยอหนาเดยวแจงใหทราบวามการชวยเหลอทส�าคญจากทใดบาง

เชน ผบรหาร ผชวยเหลอทางเทคนคบางอยาง ผสนบสนน

ทางการวจยเทาทจ�าเปน แตการใสชอคนชวยมาก ๆ ท�าให

บทความดอย ความภมฐานเพราะผอานจะอนมานวางานสวน

ใหญมคนชวยทงหมด

2.11 เอกสารอางอง (references) ดในหวขอการเขยน

เอกสารอางอง


3.การเขยนเอกสารอางอง

การอางองเอกสารใชระบบแวนคเวอร(Vancouverstyle)

โดยใชตวเลขในวงเลบหลงขอความหรอหลงชอบคคลเจาของ

ขอความทอางถงโดยใชหมายเลข1ส�าหรบเอกสารอางองอนดบ

แรกและเ รยงต อไปตามล� าดบ ถ าต องการ อ างอ งซ� า

ใหใชหมายเลขเดม หามใชค�ายอในเอกสารอางองยกเวนชอตน

และชอวารสาร บทความทบรรณาธการรบตพมพแลวแตยงไม

เผยแพร ใหระบ “ก�าลงพมพ” บทความทไมไดตพมพใหแจง

“ไมไดตพมพ”หลกเลยง“ตดตอสวนตว”มาใชอางองเวนแตม

ขอมลส�าคญมากทหาไมไดทวๆ ไปใหระบชอและวนทตดตอใน

วงเลบทายชอเรองอางอง

ชอวารสารในการอางอง ใหใชชอยอตามรปแบบของU.S.

NationLibraryofMedicineทตพมพในIndexMedicus

ทกปหรอในเวบไซตhttp://www.nlm.nih.gov/tsd/serials/

liji.html

การเขยนเอกสารอางองในวารสารวชาการมหลกเกณฑดงน

3.1วารสารวชาการ

ล�าดบท.ชอผนพนธ.ชอเรอง.ชอวารสารปทพมพ;ปท:

หนาแรก-หนาสดทาย.

วารสารภาษาไทย ชอผ นพนธใหใชชอเตมทงชอและ

ชอสกล ชอวารสารเปนชอเตม ปทพมพเปนปทพทธศกราช

วารสารภาษาองกฤษใชชอสกลกอนตามดวยอกษรยอตวหนา

ตวเดยวของชอตวและชอรองถามผนพนธมากกวา6คนใหใส

ชอเพยง6คนแรกและตามดวยetal.(วารสารภาษาองกฤษ)

หรอและคณะ (วารสารภาษาไทย) ชอวารสารใชชอยอตามแบบ

ของ Index Medicus หรอตามแบบทใชในวารสารนน ๆ

เลขหนาสดทายใสเฉพาะเลขทายตามตวอยางดงน

3.1.1เอกสารจากวารสารวชาการ

1. วทยา สวสดวฒพงศ, พชร เงนตรา, ปราณ

มหาศกดพนธ,ฉววรรณเชาวกรตพงศ,ยวดตาทพย.การส�ารวจ

ความครอบคลมและการใชบรการตรวจหามะเรงปากมดลก

ในสตร อ�าเภอแมสอด จงหวดตาก ป 2540. วารสารวชาการ

สาธารณสข2541;7:20-6.

2.RussellFD,CoppellAL,DavenportAP.In

Vitroeyzy-maticprocessingofRadiolabelledbigET-1

in hi=uman kidney as a food ingredient. Biochem

Pharmacol1998;55:697-701.

3.1.2องคกรเปนผนพนธ

1.คณะผเชยวชาญจากสมาคมอรเวชแหงประเทศไทย.

เกณฑการวนจฉยและแนวทางการประเมนการสญเสย

สมรรถภาพทางกายของโรคระบบการหายใจเนองจากการ

ประกอบอาชพ.แพทยสภาสาร2538;24:190-204.

3.1.3ไมมชอผนพนธ

1.Coffeedrinkingandcancerofthepancreas

(editorial).BMJ1981;283:628.

3.1.4บทความในฉบบแทรก

1.วชยตนไพจตร.สงแวดลอมโภชนาการกบสขภาพ

ใน:สมชยบวรกตต,จอหนพลอฟทส,บรรณาธการ.เวชศาสตร

สงแวดลอม.สารศรราช2539;48(ฉบบผนวก):153-61.

วธการเขยนฉบบแทรก

1. EnvironHealth Perspect 1994; 102 Suppl

1:275-82.

2.SeminOncol1996:23(1Suppl2):89-97.

3.AnnClinBiochem1995;32(pt3):303-6.

4.NZMedJ1994;107(986pt1):377-8

5.ClinOrthop1995;(320):110-4.

6.CurrOpinGenSurg1993:325-33.

3.1.5ระบประเภทของบทความ

1.บญเรองนยมพร,ด�ารงเพชรพลาย,นนทวพรหม

ผลน, ทว บญโชต, สมชย บวรกตต, ประหยด ทศนาภรณ.

แอลกอฮอลกบอบตเหตบนทองถนน (บทบรรณาธการ). สาร

ศรราช2539;48:616-20.

2.EnzensebergerW,FischerPA.Metronome

inParkinson}sdisease(letter).Lancet1996;347:1337.

3.2หนงสอต�าราหรอรายงาน

3.2.1หนงสอหรอต�าราผนพนธเขยนทงเลม

ล�าดบท. ชอนพนธ. ชอหนงสอ. ครงทพมพ. เมองท

พมพ:ส�านกพมพ;ปทพมพ.

-หนงสอแตโดยผนพนธ

1.ธงชยสนตวงษ.องคการและการบรหารฉบบแกไข

ปรบปรง. พมพครงท 7. กรงเทพมหานคร: ไทยวฒนาพาณช;

2535.


2.RingsvenMK,BondD.Gerontologyand

leadershipskillsfornurses.2nded.Albany(NY):Del-

marPublishers;1996.

-หนงสอมบรรณาธการ

1.วชาญวทยาศย,ประคองวทยาศย,บรรณาธการ.

เวชปฏบตในผปวยตดเชอเอดส.พมพครงท1.กรงเทพมหานคร:

มลนธเดก;2535.

2.Norman IJ, Redfern SJ, editors.Mental

health care for elderly people. New York: Churchill

Livingstone;1996.

3.2.2บทหนงในหนงสอต�ารา

ล�าดบท.ชอผนพนธ.ชอเรองใน.ใน:ชอบรรณาธการ,

บรรณาธการ.ชอหนงสอ.ครงทพมพ.เมองทพมพ:ส�านกพมพ;

ปทพมพ.หนา(หนาแรก-หนาสดทาย).

1.เกยงศกดจระแพทยการใหสารน�าและเกลอแร.

ใน:มนตรตจนดา, วนยสวตถ, อรณวงษจราษฎร,ประอร

ชวลตธ�ารง, พภพ จรภญโญ, บรรณาธการ. กมารเวชศาสตร.

พมพครงท2.กรงเทพมหานคร:เรอนแกวการพมพ;2540.หนา

424-7.

2.Phillppssj.WhisnantJP.Hypertensionand

stoke.In:LaraghJH,BrennerBM,editors.Hyperten-

sion: pathophysiology, diagnosis, andmanagement.

2nded.NewYork:RavenPress;1995.P.465-78.

3.3รายงานการประชมสมมนา

ล�าดบท.ชอบรรณาธการ,บรรณาธการ.ชอเรอง.ชอการ

ประชม;วน เดอนปประชม;สถานทจดประชม. เมองทพมพ:

ส�านกพมพ;ปทพมพ.

1. อนวฒน ศภชตกล, งามจตต จนทรสาธต,

บรรณาธการ. นโยบายสาธารณะเพอสขภาพ. เอกสารประกอบ

การประชมวชาการสถาบนวจยระบบสาธารรสข ครงท 2 เรอง

สงเสรมสขภาพ:บทบาทใหมแหงยคของทกคน;6-8พฤษภาคม

2541;ณ โรงแรมโบเทฃบทาวเวอร. กรงเทพมหานคร: ดไซร;

2541.

2.KimuraJ,ShibasakiH,editors.Recentad-

vancesinclinicalneurophysiology.Proceedingsofthe

10th Internationnal congerss of EMG and clinical

Neurophysiology;1995Oct15-19;Kyoto,Japan.Am-

sterdam:Elsevier;1996.

3.BengtssonS,SolheimBG,Enforcementof

data protection, privacy and security in medical

informa tics. In: Lun KC, Degoulet P, Piemme TE.

RienhoffO,editors.MEDINFO92.Proceedingsofthe

7thWorldCongressonMedicalInformatics;1992Sep

6-10;Geneva,Switzerland.Amsterdam:North-Holland;

1992.P.1561-5.

3.4รายงานการวจยพมพโดยผใชทน

ล�าดบท.ชอผนพนธ.ชอเรอง.เมองทพมพ:หนวยงาน

ทพมพ/แหลงทน;ปทพมพ.เลขทรายงาน.

1.ศภชยคณารตนพฤกษ,ศภสทธพรรณนารโณทย.

การพฒนากลไกการจายเงนทมประสทธภาพในระบบสาธารณสข

ดวยกลมวนจฉยโรครวม. กรงเทพมหานคร: กองโรงพยาบาล

ภมภาค/สถาบนวจยระบบสาธารณสขไทย/องคการอนามยโลก;

2540.

2.SmithP,GolladayK.Paymentfordurable

medical equipment billed during skilled nursing

facilitystays.Finalreport.Dallas(TX):Dept.ofHealth

andHummanServices(US).OfficeofEvaluationand

Inspections;1994.ReportNo.:HHSIGOEI69200860.

3.5วทยานพนธ

ล�าดบชอ. ชอผ นพนธ. ชอเรอง (ประเภทปรญญา).

ภาควชา,คณะ.เมอง:มหาวทยาลย;ปทไดรบปรญญา.

1. ชยมย ชาล. ตนทนในการรกษาพยาบาลของโรง

พยาบาลรฐบาล:ศกษาเฉพาะกรณตวอยาง4โรงพยาบาลในเขต

กรงเทพมหานคร (วทยานพนธปรญญาเศรษฐศาสตรมหา

บณฑต) . ภาควชา เศรษฐ-ศาสตร , บณฑตวทยาลย .

กรงเทพมหานคร:จฬาลงกรณมหาวทยาลย;2530.

2.KaplanSJ.Post-hospitalhonehealthcare:

theelderly’saccessandutillzation (dissertation).St.

Louis(MO):WashingtonUniv.;1995.

3.6สงพมพอนๆ

3.6.1บทความในหนงสอพมพ

ล�าดบท.ชอผเขยน.ชอเรอง.ชอหนงสอพมพวนเดอน


ปทพมพ;สวนท:เลขทหนา(เลขคอลมน).

1. เพลงมรกต.หมอ.หนงสอพมพไทยรฐวนท30

สงหาคม2539;23.(คอลมน5).

2.LeeG.Hospitalizationtiedtoozonepol-

lution:studyestimates50,000adminissionsannually.

TheWasahingtonPost1996Jun21;Sect.A:3(col.5).

3.6.2กฎหมาย

1. พระราชบญญตเครองส�าอาง 2532. ประกาศ

กระทรวงสาธรณสขฉบบท37พ.ศ.2532,ราชกจจานเบกษา

เลมท106,ตอนท129.(ลงวนท15สงหาคม2532).

2.PreventiveHealthAmendmentsof1993.Pub

LNo.103-188,107Stst.2226.(Dec14,1993).

3.6.3พจนานกรม

1.พจนานกรมราชบณฑตสถานพ.ศ.2525.พมพครง

ท5.กรงเทพมหานคร:อกษรเจรญทศน;2538.หนา545.

2. Stedman’s medical dictionary. 26th ed.

Baltimore:Williams&Wilkins;1995.Apraxia;p.199-20.

3.7วดทศน

ล�าดบท. ชอเรอง (วดทศน). เมองทผลต: แหลงผลต;

ปทผลต.

1.HIV+/AIDS:thefactsandfuture(videocas-

sette).St”Louis(MO):Mosby-yearBook;1995.

3.8สออเลกทรอนกส

-ล�าดบท.ชอผนพนธ.ชอเรอง.ชอวารสารหรอชนด

ของสอ [serial online]ปทพมพ [วน เดอนป ทคนขอมล];

ปท(เลมทถาม):[จ�านวนหนาหรอจ�านวนภาพ].แหลงขอมล:

URLaddressunder-lined

1.MorseSS.Factors in theemergenceof

infectiousdisease.EmergInfectDis[serialonline]1995

Jan-Mar[cited 1999 Dec 25]; 1 (1) : [24 Screens].

Avaiableform:URL:http://www/cdc/gov/ncidoc/EID/

eid.htm

2.Garfinkel PE, LinE,Goeringp. Should

amenorrhoea be necessary for the diagnosis of

anorexianervosa?BrJPsych[serialonline]1996[cited

1999Aug17];168(4):500-6.Availableform:URL:http://

biomed.Niss.ac.uk

-กรณทไมปรากฏชอผนพนธใหเรมตนจากอางอง

1. National Organization for Rore Disease

[online].1999Aug16[cited1999Aug21];Available

form:URL:http://rarediseases.org/

2.RoyalCollegeofGeneralPractitioners.The

primaryhealthcare team. [online]. 1998 [cited1999

Aug22];[10screen].Availableform:URL:http://rcgp.

crg.uk/informat/publicat/rcf0021.ht,

3. Zand J. The natural pharmacy: herbal

medicine fordepression [online]. [1999?] [cited2001

Aug23];[15screens].Availableform:URL:http://www.

health.net/ asp/templates/Article.asp? Page Type=

Article&Id=920

-Wedbased/onlineDatabases

ล�าดบท.ชอผนพนธ.ชอเรอง.ชอวารสารหรอชนด

ของสอ[online].โรงพมพถาม.แหลงขอมล:ชอเรองและฐาน

ขอมลถาม.[วนเดอนปทคนขอมล].

Kirkpatrick GL. Viral infections of the

respiratorytract.In:FamilyMedicine.5thed.[online],

1998.Availableform:Stat!Ref.Jackson(WY):Teton

DataSystem;2001.[cited2001Aug31].

-CD-ROM

Clinicalpharmacology2000[CD-ROM].Ver-

sion 2.10. [cited 2001 Aug 7]; Gainsville (FL): Gold

standardMultimedia;2001.

-BookonCD-ROM

-TheOxfordEnglishdictionary[bookon

CD-ROM].2nded.NewYork(NY):oxforduniversity

Press;1992.

- Paracetamol. Martindale’s: the extra

pharwacopoeia. In: International Healthcare Series

[CD-ROM]. [cited 1998 Sep 3]; Englewood (co):

Micromedex;1998.

-JournalonCD-ROM

ล�าดบท. ชอผนพนธ. ชอเรอง. ชอวารสาร(ชอยอ)


[SerialonCD-ROM]ป;เลมท:หนา.

GershouES.Antisocialbehavior.ArchGen

Psychiatry[SerialonCD-ROM].1995;52:900901.

-OtherSoftware

Format:Title(1space)mediuminsquare

brackets [eg. Computer program, Computer file.]

Version.Placeofproduction:Producer;Year.

- Epi Info [computer program]. Version 6.

Atlanta(GA):CentersforDiseaseControlandPrevention;

1994.

4.ตารางภาพและแผนภม ตาราง ภาพและแผนภม ทจดและน�าเสนอไดครบถวน

จะกระตนความสนใจผอานบทความและท�าใหเขาใจเนอหา

บทความไดรวดเรว สวนมากผอานจะอานชอเรอง บทคดยอ

พจารณาตารางและรปภาพกอนตดสนใจวาจะอานบทความตอไป

ไดหรอไม

4.1ตาราง

ตารางเน นการจดระเบยบของค�าพด ตวเลขและ

เครองหมายตางๆบรรจลงในคอลมนเพอแสดงขอมลและความ

สมพนธของขอมลแนวทางการจดท�าตารางมดงน

- แยกแตละตารางออกจากเนอหาบทความตารางละ

หนงกระดาษและไมควรเสนอตารางเปนภาพถาย

-หวคอลมนเปนตวแทนอธบายขอมลในคอลมนควร

จะสนหรอยอๆและอธบายรายละเอยดในเชงอรรถ(footnote)

ใตตาราง

-แถว(rows)เปนขอมลทสมพนธกบคอลมนหวแถว

(rowheadings)ใชตวเขมจะท�าใหเดนขน

-เชงอรรถจะเปนค�าอธบายรายละทบรรจในตารางได

ไมหมด ไมควรใชเลขก�ากบเพราะอาจสบสนกบเลขของเอกสาร

อางองใหใชเครองหมายตามล�าดบ *†‡§#¶

-เมอผอานอานตารางแลวควรเขาใจไดสมบรณโดย

แทบไมตองหาความหมายเพมเตมในบทความดงนนชอตาราง

ควรสนไดใจความคอลมนรยงล�าดบความส�าคญ(เวลาทศกษา,

การด�าเนนโรค)จากซายไปขวาเรยงล�าดบของแถวจากบนลงลาง

-บทความหนงเรองควรมตารางไมเกน3-5ตารางหรอ

เนอหา1,000ค�าตอ1ตารางถามตารางมากจะท�าใหไมชวนอาน

จดหนายากล�าบากใชเวลามากและสนเปลองถาผนพนธมขอมล

มากกใหเลอกเฉพาะขอมลทปรากฏในตารางลงในเนอหาอก

อาจจะมตารางขอมลอนๆแยกไวถาผอานสนใจจงจะสงให

- ตองขออนญาต และแสดงความขอบคณ กรณน�า

ขอมลในตารางมาจากบทความของผอน

4.2ภาพและแผนภม

ภาพและแผนภม จะส อความหมายได ชด เจน

เนนจดส�าคญและมประสทธภาพและแนวทางดงน

- ภาพหรอแผนภม ตองคมชด เปนภาพขาว -ด�า

ภาพสไมควรใชเพราะสนเปลองและภาพสจะตพมพไมชดเจน

- ขนาดโดยทวไปใช 5 x 7 นว ไมควรใหญเกน

8x10นวไมตดขอบไมตดกระดาษรองไมเขยนรายละเอยด

หลงรปภาพไมมวนรปภาพควรท�าเครองหมายเลกๆไวทขอบ

รปภาพ และเขยนค�าอธบายไวตางหาก บรรณาธการจะเปน

ผเจาของเรอง ชอเรองไวหลงรปภาพทนททไดรบตนฉบบเพอ

ปองกนการสบสน ทไมแนะน�าใหเจาของเรองเขยนหลงภาพ

เพราะอาจจะเขยนหนกมอเกนไปท�าใหรอยเขยนปรากฏดานหนา

ภาพและคณภาพของรปภาพเสยไป

5.การสงตนฉบบ ตนฉบบทสงใหบรรณาธการ ตองเปนฉบบจรงพรอมดวย

ตนฉบบส�าเนา2ชด(พรอมแผนดสกหรอCD)ตนฉบบสงไป

ไมควรเยบตดกนควรใชคลปหนบกระดาษไว ไมควรมวนหรอ

พบต นฉบบ ควรส งในซองหนาและใหญพอเหมาะกบ

แผนกระดาษตนฉบบการสงตนฉบบควรสงจดหมายแนบไปดวย

แจงรายละเอยดบางประการอาทสถานทอยหมายเลขโทรศพท

ของผนพนธ ทกองบรรณาธการจะตดตอได จ�านวนส�าเนา

ตนฉบบทสงไปความตองการการพสจนอกษรของผนพนธและ

อนๆ เมอผเขยนยายทอยหรอเดนทางไปจากสถานทอยเดมเปน

เวลานานควรแจงใหบรรณาธการทราบดวย

6.การปรบแกตนฉบบ โดยทวไปผอานทบทวน (reviewer)จะตรวจสอบความ

ถกตอง และครบถวนดานวชาการ แลวสงใหผเขยนปรบแก

สทธในการปรบแกตนฉบบเปนของผเขยนแตกองบรรณาธการ


สงวนสทธในการตพมพเฉพาะทผานความเหนชอบตามรปแบบ

และสาระของกองบรรณาธการเทานน ทงนมการประสานงาน

เพอตรวจสอบความถกตองดานวชาการและอน ๆ ประมาณ

สองครง

7.การตรวจทานตนฉบบกอนตพมพ(finalproof) ผเขยนตองตรวจทางพสจนอกษรในล�าดบสดทาย เพอให

ความเหนชอบในความถกตองครบถวนของเนอหากอนตพมพ

8.ขอมลการตดตอสอสาร 8.1วารสารวชาการส�านกงานสาธารณสขจงหวดมหาสารคาม

ส�านกงานสาธารณสขจงหวดมหาสารคามถนนเลยงเมอง

มหาสารคาม-รอยเอด ต�าบลแวงนาง อ�าเภอเมองมหาสารคาม


8.2ผประสานงาน:นายสงดเชอลนฟา

เบอรโทรศพท083-4170860

E-mail:[email protected]

นางสาวณฐรจาไชยค�าภา

เบอรโทรศพท087-2231536

E-mail:[email protected]



การรบสมครสมาชก


วารสารวชาการส�านกงานสาธารณสขจงหวดมหาสารคาม เปดรบสมครสมาชกวารสารฯ โดยส�านกงานสาธารณสขจงหวด

มหาสารคามจะเปนผจดสงวารสารวชาการส�านกงานสาธารณสขจงหวดมหาสารคามใหทกฉบบ

ใบสมครสมาชก


1. ประเภท บคคล (นาย/นาง/นางสาว) ............................... นามสกล........................เลขทสมาชก..................................................

2. ประเภท หนวยงาน.....................................................................................................................................................................

มความประสงคจะสมครเปนสมาชกวารสารวชาการส�านกงานสาธารณสขจงหวดมหาสารคาม ดงน

วารสารวชาการส�านกงานสาธารณสขจงหวดมหาสารคาม เปนวารสารเผยแพรบทความวชาการและผลงานวจย ออกปละ

2 ฉบบ ฉบบท 1 ตลาคม-มนาคม ฉบบท 2 เมษายน-กนยายน

อตราคาสมาชก 1 ป (2 ฉบบ) จ�านวนเงน 600 บาท

ขาพเจาไดสงเงนคาสมาชกจ�านวน.............บาท (...................................) มาช�าระพรอมนแลวโดย

เงนสด (เฉพาะทช�าระเงนดวยตนเองทส�านกงานสาธารณสขจงหวดมหาสารคาม)

ธนาณต สงจายวารสารวชาการส�านกงานสาธารณสขจงหวดมหาสารคาม

โอนเข าบญช . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . เลขทบญช . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .พร อมส งส�า เนา

หลกฐานการโอนเงนพรอมใบสมครสมาชกมาท กลมงานพฒนายทธศาสตรสาธารณสข ส�านกงานสาธารณสขจงหวดมหาสารคาม

E-mail: [email protected] หรอ [email protected]

ขอใหส�านกงานสาธารณสขจงหวดมหาสารคามจดสงวารสารใหขาพเจาตามทอยดงน (กรณาเขยนตวบรรจง)

ชอ .............................................................................นามสกล ..............................................................................

บานเลขท .......................หม................ถนน...................................................ต�าบล.................................................

อ�าเภอ....................................................จงหวด..............................................รหสไปรษณย....................................

โทรศพท..................................โทรศพทมอถอ............................................E-mail...................................................

กรณาสงใบสมครสมาชกวารสารไดโดยตรงหรอสงทางไปรษณยท กลมงานพฒนายทธศาสตรสาธารณสข ส�านกงานสาธารณสข

จงหวดมหาสารคาม E-mail : [email protected] / [email protected] โทรศพท : 0 4377 792 ตอ 313

academic journal of mahasarakham prorincial public health...

Documents