AFYON KOCATEPE ÜNİVERSİTESİ ÇAY MESLEK YÜKSEK OKULU

ÖRNEKLEME ve ARAŞTIRMA PROBLEMİNE UYGUN ÖRNEKLEME

YAPMA

122348012 Sibel TALAY

KAZANIMLAR Bu bölümün sonunda ; - Evren,evren birimi,örnekleme birimi ve

gözlem birimi kavramlarını tanımlayabilecek,

- Örnekleme yöntemlerini açıklayabilecek, - Örneklem büyüklüğünü etkileyen

faktörleri ve izlenen süreçleri tanıyabilecek, -Örneklem büyüklüğünü hesaplama

formüllerini kullanabileceksiniz.

İÇİNDEKİLERTemel KavramlarÖrnekleme yöntemleri ve sınıflandırılmasıSeçkisiz örnekleme yöntemleriSeçkisiz olmayan örnekleme yöntemleriÖrneklem büyüklüğüÖzet

Bu bölümde,genel olarak, araştırmanın evrenin (kitle,yığın)tanımlamasından örnekleme yönteminin belirlenerek örneklem için birim seçmeye kadar olan süreci kapsayan örnekleme konusu ele alınmıştır.

TEMEL KAVRAMLAR Örnekleme sürecine ve bu süreçte kullanılan

yöntemlere geçmeden önce konuyla ilgili temel kavramlar kısaca tanıtılmaya çalışılmıştır.

EVREN VE SAYIM Bir araştırma için evren(population , universe),

sorularını cevaplamak için ihtiyaç duyulan verilerin (ölçümlerin)elde edildiği canlı varlıklardan ya da cansız oluşan büyük gruptur.

Araştırma sonuçlarının geçerli olacağı evrenin sınırlandırılmış bir parçasına evren birimi denir.

Bir araştırma için iki tür evrenden söz edilebilir. Hedef evren(target papulation)ve ulaşılabilir

evren(accessible population).Hedef evren,ulaşılması hemen hemen imkansız olan evrendir ve araştırmacının ideal seçimidir.Ulaşılabilir evren ise,araştırmacının gerçekçi seçimidir ve ulaşılabilir olandır.

Sayım

Örneklem değerOrtalama(X)

Standart sapma(s)

Tahmin

Ortalama(n)Standart sapma(Q)

EVREN

ÖRNEKLEM

Örnekleme

ÖRNEKLEM ve ÖRNEKLEME Örneklem(sample)özellikleri hakkında bilgi

toplamak için çalışılan evrenden seçilen onun sınırlı bir parçası:örnekleme(sampling)ise evrenin özelliklerini belirlemek,tahmin etmek amacıyla onu temsil edecek uygun örnekleri seçmeye yönelik süreci ve bu süreçte

gerçekleştirilen tüm işlemleri tanımlar.Örneklemlerden elde edilen verilerden hesaplanan ve örneklemi betimlemede kullanılan değerlere örneklem değer ya da kısaca istatistik denir.

ÖRNEKLEME YÖNTEMLERİ VE SINIFLANDIRILMASI Örnekleme yöntemi ile ilgili önemli kavramlardan

biri,’seçkisizlik(randomization)’dir.Örnekleme yöntemleri ilk aşamada ,a)seçkisiz örnekleme yöntemleri(random sampling)ve b)seçkisiz olmayan örnekleme yöntemleri(non-random sampling) olmak üzere iki boyutta ele alınmıştır.

SEÇKİSİZ ÖRNEKLEME YÖNTEMİ Seçkisiz örnekleme yöntemlerinin temel

özelliği,örneklemin evreni temsil etme gücünün yüksek olmasıdır.

ÖRNEKLEME YÖNTEMLERİ

Seçkisiz örnekleme yöntemleri

Seçkisiz olmayan

örnekleme

Basit seçkisiz

Tabakalı örnekleme

Sistematik örnekleme

Amaçsal örnekle

me

Uygun örnekleme

Aykırı örnekle

me

Maksimum

çeşitlilik

Benzeşik örneklem

e

Tipik örnekle

m

Tabakalı amaçlı

Ölçüt örnekle

m

Basit seçkisiz örnekleme Her bir örnekleme birimine eşit seçilme olasılığı

vererek (seçilen birim yerine konularak)seçilen birimlerin örnekleme alındığı yöntem basit seçkisiz örnekleme(simple random sampling) adı verilir.

Evren Örneklem

Tabakalı Örnekleme Evren her bir evren birimi bir ve yalnız bir

tabakaya ait olacak ve hiçbir evren birimi açıkta kalmayacak ;tabaka içi değişim olabildiğince küçük ,tabakalar arası değişim oldukça büyük kalacak şekilde alt gruplara bölünerek önlemin her bir tabakadan ayrı ayrı ve birbirinden bağımsız olarak çekildiği örnekleme yöntemine tabakalı örnekleme(stratified sampling) adı verilir.

SEÇKİSİZ OLMAYAN ÖRNEKLEME YÖNTEMLERİ Sistematik Örnekleme İlk k birimden birinin belirlenerek başlangıç

noktası olarak alındığı ve bundan sonra gelen her k’ıncı birimin örnekleme seçildiği yönteme sistematik örnekleme(systematic sampling) adı verilir.

Amaçsal Örnekleme Amaçsal örnekleme olasılığı olmayan

seçkisiz olmayan bir örnekleme yaklaşımıdır.

PROBLEMİ TANIMLAMAKAZANIMLAR Bu bölümün sonunda; - Bilimsel bir araştırmaya nasıl başlayacağınızı

öğrenecek, - Bir araştırma problemini tanımlayabilecek, - Araştırmanız için gerekli literatür taramasını

yapabilecek, -Araştırmanızın değişkenlerini,hipotez ve

sayıltılarını belirleyebilecek,

İÇİNDEKİLERProblemAraştırma problemiLiteratür taramasıDeğişkenlerHipotezAmaçÖnemSayıltıSınırlılıklarTanımlarUygulamaÖzet

PROBLEM Problem;teoremler ve kurallar yardımıyla

çözülmesi istenen soru veya mesele olarak tanımlanmaktadır.

ARAŞTIRMA PROBLEMİ Çözüm bulunması için üzerinde

çalışılan,planlama yapılan soruna ‘araştırma problemi’ denir.

- Araştırma soruları ise problemi çözmek için cevaplandırılması gereken sorulardır.

Araştırılabilir iyi bir problem: Akla yatkın olmalıdır.

Anlamlı olmalıdır.Açık ve anlaşılır olmalıdır.Sınanabilir,test edilebilir,ölçülebilir

olmalıdır.Orijinal ve özgün olmalıdır.Etik olmalıdır.Çok geniş ve çok dar kapsamlı

olmamalıdır.

LİTERATÜR TARAMASI - Araştırma konu ve problemine ilişkin kurumsal

temeller,benzer çalışmaların sonuçlarını incelemek için tüm araştırma sürecinde devamlı bir biçimde yapılır.

- Literatür taraması için öncelikle anahtar kelimeler belirlenir.

Literatür taramasında 2 kaynak türü kullanılır. Birincil kaynaklar:Kitaplar ve makalelerin

yayınlandığı dergiler örnek olarak verilebilir. İkincil kaynaklar:Başka araştırmacıların ,araştırma

sonuçlarını veren yayınlar bunlara örnek olarak verilebilir.

DEĞİŞKENLER Değişken,bir durumdan diğerine farklılık

gösteren özelliktir.Değişkenler,özelliklerine göre nicel ve

nitel olarak sınıflandırılabilirler.Eğer değişkenin özelliği sayı ve miktar

olarak açıklanabiliyorsa buna nicel değişken değişkenin özelliği sınıflandırılıyorsa buna nitel değişken denir.

HİPOTEZ Bir araştırmanın olası sonucuna dair yapılan

tahminlerin ifade edildiği önermelerdir. Alternatif hipotezler tek veya yönsüz olarak

yazılabilir. AMAÇ - Araştırmanın amacı,çalışmanın hedeflerini

ortaya koyan genel bir ifadedir. -Alt amaçlar betimsel, korelasyonel veya

karşılaştırmalı sorular şeklinde düzenlenebilir.

ÖNEMAraştırmanın önemi,problem ve amaç bölümünde

belirtmiş olsa da ayrı bir başlık altında araştırmanın araştırmanın ilgili bilim dalı,uygulamaları vb. açısından getireceği katkılar yazılır.

SAYILTI Sayıltı, araştırma sürecinde doğruluğunun

ispatlanması gerekmeyen önermedir. SINIRLILIKLAR Sınırlılıklar,araştırmada yapmak isteyip de

yapılamayan,bazen nedenlerden dolayı vazgeçilmek zorunda kalınan durumlardır.

TANIMLARTanımlar araştırmada geçen anahtar

kelimelerin tanımlarına veya ne ifade ettiklerinin belirtildiği bölümdür.Tanımlar kavramsal veya işlevsel olarak yapılabilir.

Bir araştırma raporunun Giriş bölümleri şu başlıklardan oluşabilir:

ProblemAmaçÖnemSayıltılarSınırlılıklarTanımlar