agrohimiin_angiin_ajil

1

Сэдэв: Төв аймгийн баянцогт сумын “Баялаг ЗБН” ын тарималын ээлжлэн

тариалалтад бордооны менежментийг боловсруулах дүн.

www.zaluu.comwww.zaluu.com

2

Гарчиг

1. Оршил.

2. Нэгдүгээр бүлэг. Байгаль цаг уурын онцлог.

1.1. Аж ахуйн зохион байгуулалтын байдал.

1.2. Аж ахуйн эдэлбэр газар ба шинж чанар.

1.3. Бүсийн ба аж ахуйн уур амьсгал.

1.4. Аж ахуйн ЭТС, тарималын ургац, үр ашиг

1.5. Малын тоо толгой.

3. Хоѐрдугаар бүлэг. Ээлжлэн тариалах систем дахь тарималыг бордох арга.

2.1. Аж ахуйд тариалж байгаа тарималын хооллолтынбиологийн онцлог

ба бордох шаардлага.

2.2. Шим бордоог хуримтлуулж, ялзруулах ба хуваарилах.

2.3. Эрдэс бордооны хэрэгцээ ба тэдгээрийг хувиарлах.

2.4. Эрдэс ба шим бордооны хуанлын төлөвлөгөө

2.5. Бордох ажлыг иж бүрэн механикжуулах машины систем

2.6. Тухайн аж ахуйн хөрсний үржил шимийн нөхөн үйлдвэрлэлийг хангах

төлөвлөгөө.

4. Гуравдугаар бүлэг. Бордооны эдийн засгын үр ашиг.

3.1. Бордооны эдийн засгын үр ашигыг тооцох үзүүлэлт

3.2 Тухайн аж ахуйд бордоо хэрэглэснээс гарах эдийн засгын үр ашиг.

5. Дүгнэлт.


3

1. Оршил

Төлөвлөж буй төсөл боловсруулах газар нь Улаанбаатар хотын баруун хойд

талд 40км зайд орших хүй долоон худагын арын хөндий эх булагын адагт

байрална. Газар тариалангийн талбайн хөрсний үржил шимийг дутаахгүй байх нь

өнөөгийн бидний зорилт билээ.

Хөрсний үржил шимийг нөхөн сэргээж, хөрсөнд ялзмаг, тэжээлийн бодисын

балансыг алдагдуулахгүйгээр газар тариаланг эрчимжүүлэн хөгжүүлэхэд шим

бордоо онцгой ач холбогдолтой. Хүн амын тоо толгой ихсэхын хэрээр газар

тариаланг эрчимтэй хөгжүүлэх шаардлага гарч ирч байна. Ургамлын ургалтанд

бордооны үүрэг маш чухал байдаг. Нийт нэмэлт ургацын 50 хувь нь бордооны

нөлөөнд үлдсэн хэсэг нь сорт, агротехник, цаг уур, ургамал хамгаалах зэрэг бусад

хүчин зүйлээс хамаарч байна.

Газар тариаланг эрчимжүүлэх ажил нь усалгаа ба бордооноос шууд

шалтгаалж байдаг. Атарын 3 –р аян хэрэгжиж эхэлснээр газар тариалангийн

үйлдвэрлэл ахин сэргэх шатандаа ороод байна. Газар тариалангийн үйлдвэрлэлд

бордоог хэрэглэхдээ хөрсний хэв шинж, агрохимийн шинжилгээний үндсэнд

тулгуурлан хэрэглэх хэрэгтэй. Бууцан бордоог жил дарааллан хэрэглэхэд хөрсний

үржил шим ялзмагын хэмжээ нэмэгдэж ирдэг. Шим бордоонд ургамалд

шаардлагатай макро, микроэлементүүд цогцоороо агуулагдаж байдгаараа үр дүн

сайтай байдаг.

Монгол орон эрт дээр үеэс мал ажуй, газар тариалан эрхэлж ирсэн бөгөөд

бууцыг газар тариаланд хэрэглэх бүрэн боломжтой. Мөн сүүлийн жилүүдэд

шувууны аж ахуй эрчимтэй хөгжиж байгаа бөгөөд шувууны сангасыг бордоонд

хэрэглэж сурж байна.

Эрдэс бордооны төрөл жил ирэх тусам нэмэгдэж, үйлдвэрлэлийн хэмжээ

арга технологи шинэчлэгдэж байна. Хөрс түүний хэв шинжийн байдлаас

шалтгаалаад эрдэс бордооны төрөл, тун, хэрэглэх арга хэлбэр улам бүр нарийсаж

байна.


4

Бордооны хэрэглээг тухайн газар нутгын хөрсний хэв шинж байдлаас хамаараад

харилцан адилгүй хэрэглэнэ. Мөн ургамлын хооллолтын байдал шингээх

чадвараас хамаарч бордооны хэрэглээг аж ахуйд зөв зохион байгуулалттайгаар

хэрэглэнэ.


5

Нэгдүгээр бүлэг. Аж ахуйн ерөнхий танилцуулга.

1.1. Аж ахуйн зохион

байгуулалтын

байдал.

Төв аймгийн Баянцогт сумын нутагт байрлан газар тариалангийн

үйлдвэрлэл эрхэлдэг “Хүдэр тулга ЗБН” нь төмс хүнсний ногоо, малын

тэжээл тариалж, мал аж ахуйг хамтаар нь хөгжүүлэх зорилготой ажиллаж

байна.

Аж ахуйн байршилын хувьд Улаанбаатар хотоос 40км зайд Дархан

хот явах замд байрална. Хээрийн хуурай уур амьсгалтай бүс нутагт

оршино. Далайн түвшинээс дээш 1300 метр орчим өргөгдсөн. 5н хэмийн

заагыг тогтвортой дайрах хугацаа 4р сарын 3р 10 хоногоос 10р сарын 1р

10 хоног юм. Намрын эхний цочир хүйтрэл олон жилийн дундажаар 8р

сарын 15-30ны хооронд. Харин 2010 оны намар маш эрт буюу 8р сарын 4-

5нд шилжих шөнө цочир хүйтэрсэн. Хур тунадасны хэмжээ олон жилийн

дундажаар 260мм. Ургамал ургалтын хугацаанд нийт орох хур тундасны

87,7% буюу 229мм. Идэвхитэй дулааны нийлбэр 1500 С°. Ийм учраас

богино болцтой, хүйтэнд тэсвэртэй эрт ургацын таримал ургамал тариалах

шаардлага гарч ирж байна. Манай компани 2003 оноос хойш үйл

ажиллагаа явуулж эхэлсэн бөгөөд 70н га газартай үүний 50% д нь төмс

хүнсний ногоо, тэжээлийн таримал тариалдаг. Техникийн бүрдлийн хувьд

МТЗ-80, ЮМЗ-6кл трактор тус тус 1 ширхэг, ПЛН-3-35анжис, БИГ-3А

шивүүр борной, СН-4Б төмсний үрлэлч, ККУ-2А төмс ил гаргагч, КОН-2,8

мөр хоорондын сийрүүлүүр, СЗС-2,1үр тарианы үрлүүр тус тус 1ширхэгтэй

ажилаа явуулж байна.


6

1.2. Аж ахуйн эдэлбэр

газар ба шинж чанар.

А) – Эдэлбэр газар

Талбайн хэмжээ.

Аж ахуйн хэмжээний нийт эдэлбэр газар. 70 га

Хагалсан газар. 40 га

Үүнээс ногоон бордоот уринш. 10 га

Тэжээлийн ээлжлэн тариалалт. 10 га

Шар манжингийн ээлжлэн тариалалт. 10 га

Төмсний ээлжлэн тариалалт. 10 га

Б) – хөрс ба түүний агрохимийн үзүүлэлтүүд.

Ээлжлэн

тариалалтын

талбайн

дугаар

Хөрсний хэв

шинж,

механик

бүрэлдэхүүн

ялзмаг Нийт азот Хөрсний

урвал.

РН

% т/га % кг/га

1

Хүрэн,

Хөнгөн

шавранцар

2,5 75 3,6 108 6,5

2 Элсэнцэр 1,8 54 3,5 105 6,3

3 Элсэнцэр 2 60 3,7 111 5,8

4 Хөнгөн

шавранцар

2,4 72 3,6 108 6,2

Сууриар

ханасан %.

Хөдөлгөөнт тэжээлийн бодисын хэмжээ.

Хялбар задрах азот Р₂О₅ К₂О

Мг/100г Кг/га Мг/100г Кг/га Мг/100г Кг/га


7

Хүрэн хөрс 3,6 75,6 7,5 33,7 5 16,5

Хөрсний агрохимийн шинжилгээг 2010 оны 1р улиралын агрохимийн хичээлийн

дадлагын дүнг ашиглаж төсөлд орууллаа.

1.3. Бүсийн цаг уурын

тойм.

Цаг уурын хувьд Улаанбаатар станцын (1969-2010оны) олон жилийн дундаж

мэдээг үзвэл жилийн дундаж тунадас 261,8 мм бөгөөд үүнээс 229,1 мм(5-9р

сар) тунадас нь ургамал ургалтын хугацаанд ордог байна.

Саруудаар ордог тунадасны хэмжээ.

/олон жилийн дундаж/

1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 жилд

2,3 2,5 3,6 8,0 18,3 47,2 65,2 68,8 29,6 7,9 4,9 3,5 261,8

Саруудын дундаж темпратур.

/олон жилийн дундаж/

1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 жилд

-20,8 -16,4 -7,9 1,5 9,6 15,0 16,

5

13,

5

8,0 0,9

-9,9 -18,0 -8

1.4. Аж ахуйн ЭТС, таримлын ургац, үр ашиг.


8

Ээлжлэн тариалалтын таримлын дундаж ба төлөвлөж байгаа ургац.

Ээлжлэн


дугаар.

Талбайн

дугаар.

Ээлжлэн

тариалалт

дахь таримлын

сэлгээ.

Талбай,

га.

Ургац ц/га

3-5н

жилийн

дундаж

Төлөвлөгөө

2011 он.

1 1 Ногоон

бордоот уринш

10

2 2 төмс 10 80 250

3 3 шар манжин 10 50 250

4 4 Арвай+хошуу

будаа/тэжээлд/

10 15 40

Төмс нь үндэсний системийн хөгжил султай, булцуу үүсгэж ургадаг учир

сийрэг үржил шим сайтай хөрсөнд сайн ургана. Үндэс нь хөрсний өнгөн үед

тархдаг учраас бэлэн хялбар задрах, хялбар шингэх тэжээлийн бодисийг сайн

авч шингээдэг. Ялангуяа эрдэс бордоог ашигладаг. Эрдэс бордооноос азот,

фосфор, кали, кальц-ыг ихээр авч шингээдэг.

Манжин нь гололсон үндэсний системтэй үндэс үрт ногоо. Үндэсний систем

нь сайн хөгжилтэй. Ийм учраас манжин тарих талбайг тухайн жилд нь шим

бордоогоор борддоггүй. Харин манжин тарих талбайг шим бордоогоор

бордохдоо өмнөгч тарималд нь бордож өгдөг.

Бордохоор төлөвлөсөн хадлан бэлчээрийн талбай.

Эдэлбэрийн төрөл Талбай, га. Үүнээс

Үндсэн

сайжруулалт

Өнгөц


Бэлчээр


30 - 30

1.5. Малын тоо толгой.


9

Ажлын морь 4 ш

Төл мал 150 ш

Үхэр 40 ш

2нас хүртэлх төл 50 ш

Бог мал 200 ш

Малын тоо толгойг эдэлбэр газрын хэмжээнд харьцуулхад газрын хэмжээнд

тохирох малын тооноос ахиу. Ийм учраас байгалын хадлан бэлчээрийг нэмэлт

байдлаар бэлтгэдэг.

Хоёрдугаар бүлэг. Ээлжлэн тариалах систем дахь таримлыг бордох.

2.1. аж ахуйд тариалж байгаа тарималын хооллолтын онцлог ба бордох

технологийн шаардлага.

Буудайн 1тн үр, түүнд тохирох дайвар бүтээгдхүүн бий болход хөрсөөс азот 35-45кг,

фосфор 9-12кг, кали 18-24кг ыг тус тус ашигладаг. Ургамал ургалтынхаа эхэн үед азот

болон фосфороор дутсан тохиолдолд ургац эрс буурдаг. Харин ургалтын эхэн үед калийн

дутаглалд ороход ургалтын үе шатанд нь калийн бордоогоор эргүүлж бордоход

дутагдлаас гардаг онцлогтой.

Буудайн шим тэжээлийн бодисын шингээлт.

Органик бодис

(%)

Азот

(%)

Фосфор

(%)

Кали

(%)

Бутлалт 4.6 12 33 42

Гол хатгалт 12.4 30 65 57

Түрүүлэлт 62.1 54 74 73

Цэцэглэлт 89 77 87 85

Сүүн болц 100 100 100 100


10

Аарцан болц. 88 95 83 97

Төмс нь бүтэц сайтай хөнгөн хар шороот хөрсөнд сайн ургана. Ургалтынхаа эхэн үедээ

азотыг, хоѐрдугаар үе шатандаа фосфор, калийг их шаарддаг. Тэжээлийн бодисын

дайчлах чадвар 60-75%. Төмсний үндэсний системийн хөгжил сул бөгөөд үндэс нь

хөрсний өнгөн үе давхаргад байралдаг. Ийм учраас бэлэн шим тэжээлийн бодис

ашигладаг онцлогтой. Тэжээлийн бодисийн дутагдлын улмаас ургац буурах, чанар муудах

талтай. Хэдий тиймч хэт их бордоо хэргэлвэл зардал ихсэх төдийгүй, төмсний ургац болон

чанар нь буурч, хөрс болон гүний ус бохирдох аюултай.

Төмсний ургамлын ургац бүрэлдэхэд ургалтын хугацааны дунд үеэс буюу булцуу үүсэж

эхлэх хүртэл нийт хэрэглэх азотын 40-50% ыг, фосфор, хүхрийн 30-40% авсан байдаг.

2.2. шим бордоог хуримтлуулах ба хувиарлах.

Шим бордоог хуримтлуулан ялзаруулж бордоонд хэрэглэх нь шалгарсан

арга билээ. Шим бордоо нь макро, микро элемэнтүүдийг зохистой хэмжээгээр

агуулж байдаг бөгөөд хямд, ургамалд шаардлагатай элемэнтүүд бүгд агуулагдаж

байдгаараа давуу талтай. Ялангуяа бууц, сангас.

Хагас ялзарсан бууц хуримтлуулж бэлтгэх.

Малын төрөл. Суурин

маллагааны

хугацаа

өдөр.

Малы

н тоо

толгой

.

Хагас ялзарсан

бууцны гарц, тн.

Шингэн бууцны

гарц, тн.

Нэг

толгойгоос

.

Бүх

малаас

жилд.

Нэг

толгойго

ос.

Бүх

малаа

с

жилд.

Үхэр 200 40 7 280 2 80

Хонь 180 250 0,6 150 0,9 225

Нийт 290 7,6 430 2,9 305

Бууцан хуримтлалыг манай компани өөрийн туслах аж ахуйг ашиглан бий болгоно.

Шувууны сангас хуримтлуулах.


11

Шувууны төрөл. Тоо толгой. Сангасны гарц жилд, Кг.

Нэг шувууны Бүх шувууны

Тахиа 600 6-8 3600

Галуу 200 10-12 2000

Нийт 800 5600

Дээрх шувууны сангас хуримтлуулах ажлыг ойролцоох шувууны аж ахуйгаас

бэлтгэнэ.

Ногоон бордоо үйлдвэрлэл.

Ээлжлэн

тариалалтад

тарихаар

төлөвлөсөн

ногоон бордоо.

Талбайн

дугаар.

Талбайн

хэмээ, га.

Хагалгаанд

булагдах

ногоон массын

ургац, ц/га.

Бүх ногоон

бордоо, цн.

Царгас 1 10 18 180

Манай талбай нь ерөнхийдөө элэгдэлд их орж үржил шим нь буурч бүтцээ алдаж

байгаа тул ногоон бордоот уриншийг сэлгээний эргэлтэнд оруулж өгсөн.

Ногоон бордоонд царгас тариалсан. Учир нь буурцагт ургамлын үндэсний

булцууны бактертай холбоотой юм. Буурцагт ургамлын үндэс нь атмосферт орших

азотыг хөрсөнд хуримтлуулж хөрсийг азотоор баяжуулж байдгаараа өндөр ач

холбогдолтой. Мөн үндэсний системийн хөгжил сайтай учраас хөрсний бүтэц,

микроорганизмын амьдралын үйл ажиллагаа сайжрах давуу талтай.

Багсармал /компост/ бордоо бэлтгэх.

Багсармал

бордооны

төрөл.

Багсармалын

орцын

харьцаа.

Бүгд, тн. Бүх

багсармал

бордоо.

Бууц

+Сүрэл

бууц+Үртэс Бууц

Бууц + сүрэл 3:1 12

Бууц + үртэс 5:2 10


12

Бууц +үржил

шимт шороо

4:1 - 10 32

Бууц+фосфор - -

Бүгд. 32тн

Ээлжлэн тариалалтын сэлгээнд шим бордоог хувиарлах төлөвлөгөө.

Ээлжлэн

тариалалт

Талбайн

дугаар

Талбай, га Төлөвлөгөөт шим

бордоо, тн/га.

Уринш /ногоон

бордоот/

1 10 20

Төмс. 2 10 40

Шар манжин. 3 10

Тэжээлийн

таримал/хошуу

будаа, арвай/

4 10 30

Шаардагдах бүх бордоо. Бүх шим

бордоо, тн

Ээлжлэн


бүх талбай, га

Бууц Шингэн бууц сангас Багсармал

бордоо

- 20т 220 10

400т 32тн 432 10

- - 10

300т 5тн 305 10

Шим бордооны баланс.


13

Сэлгээний нэр Сэлгээний

талбай, га

Шим

бордооны

зөвлөсөн

норм тн га.

Зөвлөмжөөр

шаардлагатай

нийт шим

бордоо.

Бэлэн

байгаа

шим

бордоо,

тн

Дутагдаж

байгаа

шим

бордоо

Ногоон бордоот

уринш

10 - 220 757 163тн.

Төмс 10 30-40 300-400

Шар манжин 10 - -

Хошуу

будаа+арвай1:1/

тэжээлд

10 20-30 200-300

2.3. Эрдэс бордооны хэрэгцээт тунг тооцох ба тэдгээрийн хувиарлалт.

Агрохимийн зураглал ба бордооны зөвлөгдсөн тунг үндэслэн бордооны тун тооцох

арга.

Таримал Бордооны

төрөл

Бордооны

зөвлөгдсөн

тун, тн ба

кг/га(ү.б)

Хөрсний

азот,

фосфор,

калийн

хангамж

Засварын

коэффицент.

Бордох тун,

кг/га.

Төмс Шим

Азот

Фосфор

кали

Тн/га 40

90

90

90

-

3,6-их

7,5-их

5-маш бага

-

0,3-0,5

0,6-0,7

1,5-2,0

-

27-45

54-63

135-180

Шар манжин Шим

Азот

Фосфор

кали

Тн/га

80

80

80

-

3,6-их

7,5-их

5-бага

-

0,3-0,5

0,6-0,7

1,5-2,0

-

24-40

48-56

120-160


14

Арвай+хошуу

будаа/1х1/.

Тэжээлд.

Шим

Азот

Фосфор

кали

Тн/га 20-30

80-100

120-200

100

3,6-их

7,5-их

5-бага

-

0,3

-

1,0

-

24-30

-

100

Эрдэс бордооны тунг тооцох балансын арга.

№ Үзүүлэлт төмс

Төлөвлөгөөт ургац, ц/га 250ц=25т.

Тэжээлийн бодис. N P₂O₅ K₂O

1 1тн үндсэн ургац дахь тэжээлийн

бодис, кг/га

5 1,5 7

2 Төлөвлөгөөт ургацаар алдагдах

тэжээлийн бодис

125 37,5 175

3 Хөрсөн дэхь шингэцэт тэжээлийн

бодис, мг/100г хөрсөнд

3,6 7,5 5

4 Хагалгааны үе дэх шингэцэт

тэжээлийн бодисын нөөц, кг/га

3,6х30=108 7,5х30=225 5х30=150

5 Ургамалд хөрснөөс тэжээлийн бодис

ашиглагдах коэф, %

60 20 15

6 Ургамалд хөрснөөс ашиглагдах

тэжээлийн бодисын хэмжээ, кг/га

100% --108

60% --х

Х=64,8

100% -- 225

20% -- х

Х=45

100% -- 150

15% -- х

Х=22,5

7 Өмнөгчид бордсон 30тн бууцны

тэжээлийн бодис, кг/га

5х30=150 2,5х30=75 6х30=180

8 Бууцнаас тэжээлийн бодисын 2 дахь

жил ашиглагдах коэф, %

15 20 10

9 Өмнөх жилийн шим бордооны 2 дахь

жилийн үйлчилгээ, кг/га.

150 –100%

Х- 15%

Х=22,5

75- 100%

Х- 20%

Х=15

100%- 180

10%- х

Х=18

10 Өмнөгчид бордсон эрдэс бордоо, кг/га 90 90 90

11 2 дахь жил эрдэс бордооноос


10 10 10


ашиглагдах тэжээлийн бодис, кг/га.

9 9 9


15

13 30 т шим бордоогоор өгөх тэжээлийн


-

14 Шим бордооноос тэжээлийн бодисын

ургамалд ашиглагдах коэф, %

-

15 Шим бордооноос ургамалд ашиглагдах


-

16 Баланс, кг/га 22,5+9=31,5 15+9=24 18+9=27

17 Шаардагдаж байгаа эрдэс бордоо,

кг/га

125-31,5=93,5 37,5-24=13,5 175-27=148

18 Эрдэс бордооноос тэжээлийн бодисын


60 20 50

19 Ашиглах коэф -ийг тооцоод эрдэс

бордоогоор өгөх тэжээлийн бодис,

кг/га(ү.б)

93,5 – 60%

Х – 100%

Х=155,8

13,5 – 20%

Х – 100%

Х=67,5

50% - 148

100% - х

Х=296

20 Сонгосон эрдэс бордоон дахь

тэжээлийн бодис, %

Амиакын шүү

34

Суперфосфат

45

Хлорт кали

60

21 Эрдэс бордооны норм, кг/га 155,8:34*100=

458,2

67,5:45*100=

150

296:60*100=

493,3


№ Үзүүлэлт Шар манжин





5,5 3,1 7,7



137,5 77,5 192,5



3,6 7,5 5



3,6х30=108 7,5х30=225 5х30=150

5 Ургамалд хөрснөөс тэжээлийн

бодис ашиглагдах коэф, %

25 7 12


16



100% --108

25% --х

Х=27

100% -- 225

7% -- х

Х=15,75

100% -- 150

12% -- х

Х=18



5х30=150 2,5х30=75 6х30=180

8 Бууцнаас тэжээлийн бодисын 2

дахь жил ашиглагдах коэф, %

15 20 10

9 Өмнөх жилийн шим бордооны 2

дахь жилийн үйлчилгээ, кг/га.

150 –100%

Х- 15%

Х=22,5

75- 100%

Х- 20%

Х=15

100%- 180

10%- х

Х=18

10 Өмнөгчид бордсон эрдэс бордоо,

кг/га

80 80 80



10 10 10



8 8 8

13 30 т шим бордоогоор өгөх


-

14 Шим бордооноос тэжээлийн

бодисын ургамалд ашиглагдах

коэф, %

-

15 Шим бордооноос ургамалд

ашиглагдах тэжээлийн бодис, кг/га

-

16 Баланс, кг/га 22,5+8=30,5 15+8=23 18+8=26


кг/га

137,5-30,5=107 77,5-23=54,5 175-26=166,5



50 30 50



кг/га(ү.б)

107 – 50%

Х – 100%

Х=214

54,5 – 30%

Х – 100%

Х=181,6

50% - 166,5

100% - х

Х=333




34

Суперфосфа

т 45

Хлорт кали 60

21 Эрдэс бордооны норм, кг/га 214:34*100= 181,6:45*100= 333:60*100=


17

629,4 403,5 555


№ Үзүүлэлт Арвай+Хошуу будаа/тэжээлд/





28 12 25



112 48 100



3,6 7,5 5



3,6х30=108 7,5х30=225 5х30=150

5 Ургамалд хөрснөөс тэжээлийн

бодис ашиглагдах коэф, %

40 18 30



100% --108

40% --х

Х=43,2

100% -- 225

18% -- х

Х=41,04

100% -- 150

30% -- х

Х=45



5х30=150 2,5х30=75 6х30=180

8 Бууцнаас тэжээлийн бодисын 2

дахь жил ашиглагдах коэф, %

10 20 15

9 Өмнөх жилийн шим бордооны 2

дахь жилийн үйлчилгээ, кг/га.

150 –100%

Х- 10%

Х=15

75- 100%

Х- 20%

Х=15

100%- 180

15%- х

Х=27

10 Өмнөгчид бордсон эрдэс бордоо,

кг/га

90 200 100



10 10 10



9 20 10

13 30 т шим бордоогоор өгөх -


18


14 Шим бордооноос тэжээлийн

бодисын ургамалд ашиглагдах

коэф, %

-

15 Шим бордооноос ургамалд

ашиглагдах тэжээлийн бодис, кг/га

-

16 Баланс, кг/га 15+9=26 15+20=35 27+10=37


кг/га

112-26=86 48-35=13 100-37=63



60 40 50



кг/га(ү.б)

86 – 60%

Х – 100%

Х=143,3

13– 40%

Х – 100%

Х=32,5

50% - 63

100% - х

Х=126




34

Суперфосфат

45

Хлорт кали

60

21 Эрдэс бордооны норм, кг/га 143,3:34*100=

421,4

32,5:45*100=

72,2

126:60*100=

210

Аж ахуйн ба тухайн бригад салааны хэмжээгээр шаардлагатай бүх бордоо.

Ээлжлэн


дугаар

Талбайн

дугаар

Бордооны төрөл Шаардлагатай

бордоо, кг/ү,б/

Физик жин

стандартад

шилжүүлэх

коэффицент

Стандарт

бордооны

хэмжээ, кг

1 Уринш-1 Бууц+сангас

2 Төмс-2 N-34-Аммиакын шүү

155,8

34

155,8:34*10

0=458,2

P-45-Суперфосфат 67,5 45 150

K-60-хлорт кали 296 60 493,3

3 Шар

манжин-3

N-34-Аммиакын шүү 214 34 629,4

P-45-Суперфосфат 181,6 45 403,5

K-60-хлорт кали 333 60 555

4 Арвай+

хошуу

N-34-Аммиакын шүү 143,3 34 421,4

P-45-Суперфосфор 32,5 45 72,2


19

будаа-4 K-60-хлорт кали 126 60 210

Шаардлагатай бүх эрдэс бордоо, кг. 3393

2.4. Ээлжлэн тариалалт дахь бордооны хувиарлалт.

Шаардлагатай бүх бордоо

Бордооны төрөл Бордооны жин, кг

Шим бордоо 920000

Эрдэс бордоо 3393

Нийт 923393

Бордооын хувиарлалт

Талбайн

дугаар

Таримал Талбай

га

Бордооны

төрөл

Бүх бордоо

Үйлчлэх бодис

кг/га

Физик жин кг/га

N P₂O₅ K₂O N P₂O

₅

K₂O

1

2 Төмс 10 Аммиакын шүү34 90 90 90 265 200 150

3 Шар манжин 10 Суперфосфат 45 80 80 80 235 178 133

4 Арвай+овъѐос 10 Хлорт кали 60 90 200 100 265 444 167

Таримал Үндсэн бордоонд

Үйлчлэх бодис, кг/га Физик жин, кш/га.

N P₂O₅ K₂O N P₂O₅ K₂O

Төмс 50 70 70 147 155,5 117

Шар манжин 40 60 60 118 133,3 100

Арвай+овъѐос 40 150 70 118 333 117

Таримал Тарилтын үеийн бордоонд

Үйлчлэх бодис, кг/га Физик жин, кг/га


20


Төмс 30 20 10 88,2 44,4 17

Шар манжин 30 20 10 88,2 44,4 17

Арвай+овъѐос 40 50 20 118 111 33,3

Таримал Нэмэлт бордоонд

Үйлчлэх бодис, кг/га Физик жин, кг/га


Төмс 10 - 10 29,5 - 16,6

Шар манжин 10 - 10 29,5 - 16,6

Арвай+овъѐос 10 - 10 29,5 - 16,6

Бордооны хувиарлалтын хувьд фосфор, калийн бордооны ихэнх хэсгийг намар болон

хавар үндсэн боловсруулалтаар хийж өгдөг. Учир нь фосфор калийн бордоо нь азотыг

бодвол удаан задардагт оршино. Харин азотын бордоо нь хялбархан задардаг болхоор

хаврын хөрс боловсруулалтаар болон тариалалтаар цуг борддог.

2.5. Шим ба эрдэс бордооны хэрэгцээг тооцох календарчилсан төлөвлөгөө.

Бордооны төрөл ба бэлтгэх хугацаагаар нь нийт бордоог тооцож хуримтлуулах.

Бордоо тэдгээрийн

төрөл

Нийт хэмжээ тн үүнээс

Өвлийн улиралд тн Хаврын

улиралд тн

Бууц 430 200 230

Шингэн бууц 305 100 205

Сангас 5,6 Хэрэгцээтэй үедээ ойролцоох аж ахуйгаас

бэлднэ.

Багсармал бордоо 32 12 20

Өвөл хаврын улиралд бэлтгэсэн бордоог зун, намарын улиралд хэрэгцээтэй талбайд

хэрэгцээт нормоор бордож өгнө. Бууцыг бэлтгэхдээ тусгайлан зассан хашлага, эсвэл

нуруулдаж юмуу бухал үүсгэж, сийрэг, нягт хэзээ хэрэглэхээсээ шалтгаалаад ялзруулах

аргыг сонгоно.


21

2.6. Бордох ажлын машин техник.

Эрдэс ба шим бордоог хөрсний үндсэн боловсруулалтаар хийхээр бол эрдэс бордоо

цацагц- 1РМГ-4, РҮМ-5, шим бордоог РОУ-5, РОУ-6, РЖТ-5 машинаар цацаж өгдөг.

Тариалалтын үед эрдэс ба шим бордоогоор бордохдоо үрлэгчийн бордооны саванд

бордоогоо хийгээд бордож өгдөг. Харин нэмэлт бордоогоор бордохдоо мөр хоорондын

сийрүүлүүр мөн усанд уусдаг бордоог усалгаагаар хйиж өгдөг. Манай компанид эрдэс

бордоо цацагч машин байхгүй учраас ойролцоох газар тариалан эрхэлдэг аж ахуйгаас

эрдэс ба шим бордоо цацагчыг нь түрээсэлж ажлуулна гэж төлөвлөж байна.

Гуравдугаар бүлэг. Бордооны эдийн засгийн үр ашиг.

Таримал ургамлын ургацанд бордооны нөлөө маш их байдаг.

3.1. Бордооны эдийн засгийн үр ашгийг тооцох үндсэн үзүүлэлтүүд

Эрдэс бордоо 3393кг шаардлагатай.

1000кг бордоо 700000 төгрөг.

1кг бордоо700төгрөг.

Нийт бордоо = 3393*700=2375100төгрөг

Бордооны зардал.

Худалдан авах Тээвэрлэх хадгалах Талбайд

цацах

Бууц - - - 300000

Эрдэс бордоо 1тн=700000төг*3,39тн

=2375510төгрөг.

40км.= 50000 - 150000

сангас 1тн

=200000*5,6=1120000

10км=50000 - 200000

Бүгд 3495510 100000 650000


22

Нийлбэр дүн 4245510төгрөг.

Цэвэр орлого:

Бордсон талбайн цэвэр орлого.

Ц₀б=Өб-З= 10000000-2122755=7'877245төгрөг/га. /төмс/

Ц₀б=Өб-З= 12500000-2122755=10'377245төгрөг/га /манжин/

Нийт орлого. Төмс 7877245*10=78'772450

Манжин 10377245*10=103'772450

Нийт : 78772450+103772450=182'544900 бохир ашиг

Бордоогүй талбайн цэвэр орлого.

Цх=Өү-З= 5700000-1200000=4'500000төгрөг.

Мөнгөн ашиг

Ма=Цб-Цх=182544900-4500000=178'044900төгрөг.

Өөрийн өртөг тооцох:

ӨӨТ=З

Уү=

92300

145=636төг/га. (1га-гийн бүтээгдэхүүний өөрийн өртөг. Бордоогүй)

ӨӨТб=З₁

Уб ӨӨТб=

212275 ,5

500=424,5-төг/га. (1га-гийн бүтээгдэхүүний өөрийн өртөг. Бордсон)

Ашигт ажиллагааны төвшин.


23

Аат=Цо

Зх100

7377245

2123000х100=371 төмс

10377245

2122755х100=489 манжин

3.2. Аж ахуйд бордоо хэрэглэснээс гарах эдийн засгын үр ашигийн нэгдсэн дүн.

Бордоо хэрэглэснээс нэгж талбайн ургац нэмэгдэж чанартай ургац бүрэлдэн тогтох

үндэс болно. Ээлжлэн тариалах системийн сэлгээн дахь таримал тус бүрд бордоог

шинжлэх ухааны үндэстэй зөв хэрэглэснээр үйлдвэрлэлийн агро-эдийн засгийн үр ашиг

нэмэгдэнэ.

Аж ахуйд бордоо хэрэглэснээс гарах эдийн засгийн үндсэн үзүүлэлт.

д/д Үзүүлэлтүүд Бордоотой.

Эрдэс Шим

1 Бордсон ургац, ц/га 185 -

2 Бордоогүй ургац, ц/га 80

3 Бордсон талбайн нэмэгдэл

бүтээгдэхүүний өртөг.

-

4 Цэвэр орлого, төгрөг/га. Төмс

Шар манжин

7877245

10377245

5 Бордсон нэмэгдэл ургацанд зарсан

зардал, төг/га

4245510

6 Бордоход зарсан 1 төг тутмаас олсон

орлого.

-

7 Бүтээгдэхүүний өөрийн өртөг, төг 424

8 Ашигт ажиллагааны төвшин. Төмс

Манжин

371

489


24

Дүгнэлт

ЭТС-д бордоог хувиарлаж балансалж өгсөнөөр ургамлын ургац нэмэгдэж,

эдийн засгийн үр ашиг дээшилж, хийгдэх ажлууд тодорхой дэс дараалалтайгаар

явагдах боломж бүрдэж байна. Манай Хүдэр тулга ЗБН нь хөрсний агрохимийн

шинжилгээ, ЭТС-д бордоо хувиарлаж баланслаж ажилдаггүй байсан учраас жил

дарааллан ургац алдаж байжээ. Цаашдаа үйлдвэрлэл явуулахдаа энэ бүх

дутагдлаа арилгаж ажиллах болно. Мөн газар тариалан эрхэлж байгаа газарт

маань идэвхитэй дулааны хүрэлцээ багатай, өндөрлөг газар учраас эрт ургацын

богино болцтой, хүйтэнд тэсвэртэй, гэрэлсэг ургамал тариалхад тохиромжтой.

Агрохимийн энэхүү ангийн ажлын үр дүнд бид тарималыг бордохтой

холбоотой болон тарималын хооллолт, ургамлын физиологийн талаарх мэдлэгээ

батжуулж мэдлэгийнхээ хүрээг тодорхой хэмжээгээр нэмэгдүүлж чадлаа.


agrohimiin_angiin_ajil

Documents