akademik performans için açık erişim yayınların Önemi
TRANSCRIPT
![Page 1: Akademik Performans için Açık Erişim Yayınların Önemi](https://reader035.vdocuments.net/reader035/viewer/2022062302/58ed85581a28ab6d588b47ad/html5/thumbnails/1.jpg)
Akademik Performans için Açık Erişim Yayınların Önemi
ANKOS AEKAAçık Erişim ve Akademik Performans Maksimizasyonu
3-5 Kasım 2014İstanbul, Ankara, İzmir
www.ankos.gen.tr
![Page 2: Akademik Performans için Açık Erişim Yayınların Önemi](https://reader035.vdocuments.net/reader035/viewer/2022062302/58ed85581a28ab6d588b47ad/html5/thumbnails/2.jpg)
“Geleneksel bilimsel iletişim sistemi artık işlemiyor. Tüm paydaşlar için artık sistemde radikal
değişiklikler yapmanın zamanı”
Lars Björnshauge @ Berlin10 Open Access conference
![Page 3: Akademik Performans için Açık Erişim Yayınların Önemi](https://reader035.vdocuments.net/reader035/viewer/2022062302/58ed85581a28ab6d588b47ad/html5/thumbnails/3.jpg)
Bilimsel iletişim süreci ve açık erişim
• Açık Erişim (AE) girişimi ile bilimsel bilginin tüm insanlığın yararına sunularak evrenselliğe yönelmesi amaçlamıştır.
• Bu amaçla, AE kavramı çeşitli platformlarda tartışılmış ve amaca uygun esaslar belirlenerek hedefler ortaya konmuştur.
![Page 4: Akademik Performans için Açık Erişim Yayınların Önemi](https://reader035.vdocuments.net/reader035/viewer/2022062302/58ed85581a28ab6d588b47ad/html5/thumbnails/4.jpg)
“Araştırma sonuçlarına açık erişim, araştırma çıktılarının görünürlüğünü, yenilikleri etkiler,
yatırımın boyutunu artırır”
OpenAIRE Plus
![Page 5: Akademik Performans için Açık Erişim Yayınların Önemi](https://reader035.vdocuments.net/reader035/viewer/2022062302/58ed85581a28ab6d588b47ad/html5/thumbnails/5.jpg)
Araştırmacılar neden yayın yaparlar?
PaylaşımUlusal ve
Uluslararası tanınırlık
Akademik İşbirlikleri
Daha çok atıf AÇIK ERİŞİM? Akademik yükseltme
![Page 6: Akademik Performans için Açık Erişim Yayınların Önemi](https://reader035.vdocuments.net/reader035/viewer/2022062302/58ed85581a28ab6d588b47ad/html5/thumbnails/6.jpg)
Bilimsel iletişim sürecinin paydaşları
• Araştırmacılar• Yazarlar• Editörler• Hakemler• Yayıncılar• Dağıtıcılar• Kütüphaneler/Kütüphaneciler• Okurlar/Bilgi Kullanıcıları
![Page 7: Akademik Performans için Açık Erişim Yayınların Önemi](https://reader035.vdocuments.net/reader035/viewer/2022062302/58ed85581a28ab6d588b47ad/html5/thumbnails/7.jpg)
Değişimi destekleyen AE hedefleri
• Bilimsel araştırmaların uluslararası standartlar çerçevesinde kayda geçmesi
• Kullanıcıların bilimsel araştırmalara engelsiz ve ücretsiz erişimin sağlanması
• Araştırma kalitesinin yükseltilmesi• Araştırma sonuçlarından çok hızlı ve ekonomik bir biçimde
bilim dünyasının haberdar edilmesi • Üretilen bilimsel araştırma çıktılarının tam metin olarak,
elektronik ortamda arşivlenmesi ile uzun süreli korunabilirliğinin artırılması
![Page 8: Akademik Performans için Açık Erişim Yayınların Önemi](https://reader035.vdocuments.net/reader035/viewer/2022062302/58ed85581a28ab6d588b47ad/html5/thumbnails/8.jpg)
Akademisyenler için açık erişimin önemi
• Görünürlükleri artırır• Araştırma çıktılarının paylaşımını hızlandırır• Mevcut bilginin yeniden kullanımına imkan sunar• Disiplinlerarası etkileşimi destekler• Yeni işbirlikleri yaratır• Fon sağlayıcılara doğrudan erişim sağlar.
![Page 9: Akademik Performans için Açık Erişim Yayınların Önemi](https://reader035.vdocuments.net/reader035/viewer/2022062302/58ed85581a28ab6d588b47ad/html5/thumbnails/9.jpg)
Açık erişimi neden tercih etmeli?
• Ücretlendirme ve lisanslama önündeki engeller aşılır• Araştırmaların bilim dünyasında etkisi artar• Atıf oranı yükselir• Araştırmanın tekrarını önler• İntihali azaltır• Proje ortağı bulmayı kolaylaştırır• Üniversite sanayi işbirliğini artırır• İnovasyonu destekler
![Page 10: Akademik Performans için Açık Erişim Yayınların Önemi](https://reader035.vdocuments.net/reader035/viewer/2022062302/58ed85581a28ab6d588b47ad/html5/thumbnails/10.jpg)
Kamu fonları ile yapılan araştırmalar
“Special Clause 39: FP7 • 1. Hakemli araştırma makalelerini ya da FP7 proje
sonuçlarını içeren nihai metinleri bir online arşivde depolayın;
• 2. Yayınlanmasından sonraki 6 ay içinde açık erişim olması için elinizden geleni yapın (COM: Sosyal Bilimler, Sosyoekonomik bilimler ve insani bilimlerde 12 ay).”
Avrupa Araştırma Komisyonu
![Page 11: Akademik Performans için Açık Erişim Yayınların Önemi](https://reader035.vdocuments.net/reader035/viewer/2022062302/58ed85581a28ab6d588b47ad/html5/thumbnails/11.jpg)
Açık erişim - Açık veri (Horizon 2020)
29.2 Bilimsel yayınlara açık erişim “Her lehdar araştırma sonuçlarını içeren tüm hakemli yayınların (ücretsiz, herkes için açık erişim) açık erişim olduğundan emin olmalıdır.”
29.3 Araştırma verisine açık erişim“OPSİYON Açık Araştırma Verisi Pilot uygulamasında yer almak için; dijital araştırma verisi yaratılan aksiyonlarda, lehdar …”
![Page 12: Akademik Performans için Açık Erişim Yayınların Önemi](https://reader035.vdocuments.net/reader035/viewer/2022062302/58ed85581a28ab6d588b47ad/html5/thumbnails/12.jpg)
Yayınlara açık erişim nasıl sağlanır?
• Kurumsal veya konusal arşivlerde depolayarak (Yeşil Yol)– PASTEUR4OA AB Projesi– OpenAIRE Plus AB Projesi– YAAP (YÖK Akademik Arşiv Projesi)
• Açık erişim yayın yaparak (Altın Yol)– Açık erişim dergiler– Hybrid (karma) dergiler
![Page 13: Akademik Performans için Açık Erişim Yayınların Önemi](https://reader035.vdocuments.net/reader035/viewer/2022062302/58ed85581a28ab6d588b47ad/html5/thumbnails/13.jpg)
Sayılarla altın yol & yeşil yol
• Yayınlanan aktif bilimsel dergi sayısı : 28.000+• Yıllık yayınlanan makale sayısı: 1.9M+• Dergi ve makale sayısı yıllık büyüme oranı: %3-3,5• Yıllık yayınlanan makalelerin açık erişim oranı : %20• DOAJ’a kayıtlı açık erişim dergi sayısı: 9.744• OpenDOAR’a kayıtlı arşivlerde toplam kayıt sayısı: 7M+ • MIT Dspace arşivinde doküman sayısı: 60.000• MIT Dspace arşivinde aylık indirilen doküman sayısı: 1M
![Page 14: Akademik Performans için Açık Erişim Yayınların Önemi](https://reader035.vdocuments.net/reader035/viewer/2022062302/58ed85581a28ab6d588b47ad/html5/thumbnails/14.jpg)
Açık erişim ve telif hakları
Kişisel arşivlemeye yeşil ışık yakan yayıncı oranı: %72
ISI’da indekslenen dergi yayıncılarının yaktığı yeşil ışıkta geçilseydi, bu oran %85’i bulabilirdi
![Page 15: Akademik Performans için Açık Erişim Yayınların Önemi](https://reader035.vdocuments.net/reader035/viewer/2022062302/58ed85581a28ab6d588b47ad/html5/thumbnails/15.jpg)
Yayıncı açık erişim politikaları
Yeşil 30%Mavi 33%Sarı 8%Beyaz 30
Telif haklarının yönetimi: Yayıncı politikalarıyayıncıların 70%’i, dergilerin 90’ı arşivlemeye izin veriyor
![Page 16: Akademik Performans için Açık Erişim Yayınların Önemi](https://reader035.vdocuments.net/reader035/viewer/2022062302/58ed85581a28ab6d588b47ad/html5/thumbnails/16.jpg)
Yayın versiyonları
• Ön baskı (pre-print): makalenin yayınlanmak üzere dergiye gönderilen, hakem/editör değerlendirmesi öncesi ilk hali
• Son baskı (post-print): makalenin hakem/editör değerlendirmesinden geçmiş, yayına hazır son hali.
• Yayıncı baskısı (publisher version): makalenin dergide yayınlanmış formatı.
• Hemen depolama: “Immediate deposit”-- Yayın kabulünden sonra son baskının kurumsal açık bir açık arşive hemen konması.
• Ambargo süresi: Fon sağlayıcı veya yayıncı tarafından belirlenen, yayının açık erişime kapalı olması gereken süre.
• İstek butonu: “request button” “optional access --- Tam metni açılamayan yayınlar için istek butonu.
![Page 17: Akademik Performans için Açık Erişim Yayınların Önemi](https://reader035.vdocuments.net/reader035/viewer/2022062302/58ed85581a28ab6d588b47ad/html5/thumbnails/17.jpg)
Doğru bilinen yanlışlar
• Açık erişim –adı üstünde- ücretsizdir.• Kurumsal arşivlerde ticari dergilerde yayınlanan makaleleri
depolayamazsınız.• Açık erişim yayın kalitesiz/hakemsiz yayındır.• Yayınımı açık erişim yaparsam intihal ihtimali artar.• …
![Page 18: Akademik Performans için Açık Erişim Yayınların Önemi](https://reader035.vdocuments.net/reader035/viewer/2022062302/58ed85581a28ab6d588b47ad/html5/thumbnails/18.jpg)
Açık erişimde konusal dağılım
![Page 19: Akademik Performans için Açık Erişim Yayınların Önemi](https://reader035.vdocuments.net/reader035/viewer/2022062302/58ed85581a28ab6d588b47ad/html5/thumbnails/19.jpg)
%36-200 Daha fazla atıf
![Page 20: Akademik Performans için Açık Erişim Yayınların Önemi](https://reader035.vdocuments.net/reader035/viewer/2022062302/58ed85581a28ab6d588b47ad/html5/thumbnails/20.jpg)
Son söz
• Açık erişimin çıkış noktası bilimsel iletişim döngüsünün etik işleyişini sağlamak ve internetin olanaklarından tam kapasite ile faydalanmaktır.
• Bilimin üretildiği üniversitelerin, açık erişimin getirdiği ve şekillendirdiği dünyaya hazırlıklı olmaları bir yana buna liderlik etmesi beklenmektedir.
• Açık erişimin itici gücü, asıl sahibi araştırmacılar/akademisyenlerdir.
![Page 21: Akademik Performans için Açık Erişim Yayınların Önemi](https://reader035.vdocuments.net/reader035/viewer/2022062302/58ed85581a28ab6d588b47ad/html5/thumbnails/21.jpg)
TeşekkürlerSoru & Cevap
ANKOS AEKAAnadolu Üniversite Kütüphaneleri Konsorsiyumu
Açık Erişim ve Kurumsal Arşivler Çalışma Grubuhttp://acikerisim.ankos.gen.tr
[email protected] @ANKOSOpenAccess