akademik yazıma hazırlık – temel beceriler ve bilgi · bilgi kaynağı türleri bilginin...

Akademik Yazıma Hazırlık – Temel Beceriler ve Bilgi

Kaynakları Dr. Şahika Eroğlu

[email protected]

Bilimsel Çalışma Sürecinde Temel Beceriler

Bilgi Becerileri

Bilgi Okuryazarlığı

Bilgi Kaynağı Türleri

Bilginin Değerlendirilmesi


Teknolojinin etkisi - Değişen dünya ve bilim

çevresi koşulları

Temel bilgi becerilerinin var olması, bilgi

okuryazarlığı ve yazma becerilerinin

geliştirilmesi

Bilgi becerileri akademik dünyada son derece

önemli ve güçlü olan bir araç

21.yy akademik başarı


Kaynak: https://pict.sdsu.edu/engauge21st.pdf

Bilgi Becerileri Nedir?

Bilgi Becerileri Nedir?

Bilgi nedir?

Dış dünyanın açıklanma biçimidir

Beceri nedir?

Kişinin, yatkınlık ve öğrenime bağlı olarak, bir işi

başarma, bir işlemi gereğine uygun olarak, gerektiği

gibi sonuçlandırması

Bilgi Becerisi nedir?

Bilgi ile ilgili süreçleri gerektiği gibi

sonuçlandırma becerisi

Bilgi ile ilgili süreçler neler olabilir?

İhtiyacı fark etme

İhtiyacı gidermeye yönelik davranışta

bulunma

İhtiyacı giderme

Bilgi Becerisi nedir? ***

Basit bir örnek:

Eğitim için geldiğiniz VEKAM’da yapılan diğer etkinlikler nelerdir?

İhtiyaç: «VEKAM’da yapılan etkinliklerin neler olduğunun bulunması»

Nasıl ??

- Google

- VEKAM web sitesi

- Twitter ve Facebook gruplarına bakarım

- Arkadaşlara sormak

- VEKAM’ı telefonla aramak

- VEKAM’ı ziyaret etmek

İhtiyacı giderme: Alınan/ elde edilen yanıtın analizi (Eleştirel/ analitik düşünme)

Bilgi Becerileri

Bilgi becerileri;

Tanımlama

Arama

Bulma

Değerlendirme

Kullanma

İletme / Sunma

BECERİ?

YETENEK?

Bilgi Okuryazarlığı Nedir?

Bilgiyi etkili biçimde arama, değerlendirme,

kullanma ve yeniden oluşturma becerisidir.

Bilgi okuryazarı- bilgi kaynaklarını kullanmayı

bilen, birincil kaynakların yanı sıra çeşitli bilgi

araçlarını kullanma becerisine sahip kişiler

Bilgi Okuryazarlığı nedir?

Bireyin ihtiyaç duyduğu bilgiyi bulmada kullandığı beceriler

Bilgi kaynaklarının düzeni (Örneğin Kütüphaneler)

Formatlara aşinalık (DVD, CD, e-posta, elektronik kitap, veri

tabanı gibi)

Herkes tarafından bilinen araştırma tekniklerinin

kullanılmasI

Eleştirel/Analitik düşünme

Bilgi Okuryazarlığı Neden Önemlidir / Gereklidir?

Bilgi Okuryazarlığı Neden Önemlidir / Gereklidir?

Bilgi çağı (Bilgi miktarındaki artış)

Teknoloji alanındaki ilerleme/ Sürekli değişim

Etik Sorunlar

Bireysel Öğrenme ve Yaşam Boyu Öğrenme ihtiyacı

Ne Kazandırır?

Bilgi becerileri

Bilgi ihtiyacını tanımlama, bilgiyi arama, bulma, değerlendirme, kullanma, iletme

Üst-düzey düşünme becerileri

Analiz ve sentez, problem çözme, karar verme, eleştirel düşünme

Teknik beceriler

Kendi kendine öğrenme becerisi

Toplumsal sorumluluklar

Demokrasi (farkındalık, fırsat eşitliği)

Etik (bilimsel ahlak, adil kullanım, fikri mülkiyet haklarına saygı)

Kaliteli öğrenci, kaliteli çalışan, kaliteli birey

olmanızı sağlar.

Akademik başarıyı artırır.

İş bulmayı kolaylaştırır.

Bir işin nasıl yapılacağını bilme (know-how)

Soft skills (davranışsal/yaklaşımsal beceriler - attitude)

Gerçek Ötesi (Post- Truth)

Nesnel gerçekler vs kişisel yargılar, duygular ve inançlar


Kavrama yabancıyız, mesele tanıdık !

Gerçek ötesi (Post-Truth)

Yanlış bilgilendirme (Misinformation)

Dezenformasyon (Disinformation)


Posth- Truth ve Bilgi Okuryazarlığı

Bilgi Okuryazarlığı Becerisi Nasıl Geliştirilir?

Bilgi Okuryazarlığı Becerisi Nasıl Geliştirilir?

Şüphecilik (Scepticism)

Derin Düşünme (Deep thinking)

Eleştirel Düşünme (Critical Thinking)

Eleştirel Düşünme Becerileri

Önyargı ve tutarlılığı değerlendirme

Birincil ve ikincil kaynakları ayırt etme

Varsayımları, fikirleri ve iddiaları ayırt etme

Argümanın eksik taraflarını ve açıklamalardaki belirsizlikleri görme

Tanımlamaların yeterliliğini ve sonuçları uygunluğunu ölçme

Bilgi Kaynakları

Kitaplar

Süreli yayınlar

Danışma kaynakları

Kütüphane katalogları

Veri tabanları

Internet

Basılı veya elektronik olabilirler

Bilgi Kaynakları (Kullanılış/başvuru önceliği ve

yönlendirme yapma özelliği)

Birincil Kaynaklar

Kitaplar, süreli yayın, kitap dışı

materyal olabilirler.

İlk elden bilgiyi veren kaynaklardır,

genelde özgün içerikleri vardır

Yasal veya tarihsel dokümanlar,

istatistiksel veriler, sanat objeleri, vb.

İkincil Kaynaklar

Bilgi hakkında bilgi verirler. Bilgiye yönlendiren kaynaklardır.

Birincil kaynaklara erişimi sağlar.

Bilginin kendisini içermez, düzenleme, eriştirme ve yönlendirme amacı taşırlar.

Veri tabanları, bibliyografyalar, dizinler, kataloglar, kitap veya film eleştirileri ...

Araştırma Yaparken?

Veritabanı Türleri

Bibliyografik veritabanları: (ERIC, Ulrich's Periodicals Directory, Education Index

Retrospective)

Bibliyografik-atıf veritabanları: (Web of Science, Scopus)

Tam metin (full text) dergi veritabanları: (SpringerLink, HeinOnline…)

Tam metin (full text) kitap veritabanları: (Ebrary, Elseiver e-Books…)

İstatistiksel veritabanları: (SourceOECD, IMF, Worlbank…)

Açık erişim veritabanları: (DOAJ, E-LIS)

Bibliyografik Veritabanları:

Bibliyografik Atıf Veritabanları

Araştırmacılar

Literatür taraması yapanlar

Devlet kurumları

Üniversiteler

Yayınlara ait bibliyografik bilgilere (yazar adı, eser adı,

yayın yılı, abstrakt vs.) ulaşmayı olanaklı hale getirmenin

yanında yazarların atıf yaptıkları ve atıf yapılan yayınları

verirler.

Grafiksel gösterimler yapmaya yardımcı olurlar.

Örnekler;

Web of Science

Scopus


Web of Science

Fen Bilimleri, Sosyal Bilimler Sanat ve

İnsani Bilimleri konu alan dergileri ve

konferans bildirilerini düzenli olarak

tarayarak araştırma alanınızla en ilgili

ve prestijli yayınlara ulaşmanızı sağlar.

Araştırma alanınızda yayın üreten

uzman araştırmacıların çalışmalarındaki

referans bilgilerini ve konu ilişkilerini

kullanarak birbiriyle ilgili tüm kayıtlara

linkler verir.


Web of Science

Atıf bilgisi ne işe yarar?

Çalışmanızın ne şekilde kullanıldığını görmek

Araştırmanıza yön vermek (Bilinen bir makaleden yola

çıkılarak araştırmanın genişletilmesi)

Konuyla ilgili başvurulan kaynakları görmek (Bu

makaleye atıf yapanları ve atıf yapanlara atıf yapanları

bularak tüm ilintili makalelerin toplanabilmesi)

Belli bir araştırma alanının, bir keşfin ya da buluşun

tarihçesini çıkarabilmek.

Mevcut araştırmalara ek olabilecek yeni fikirler ortaya

koyabilecek en güncel konuları takip edebilme


Web of Science

o Science Citation Index – 1899

o Social Science Citation Index – 1898

o Art and Humanities Citation Index – 1975

o Dünya çapında otorite 11000’den fazla dergi ve bu

dergilerin içinde yer alan makalelere ait bibliyografik

bilgileri içerir.


Web of Science

Aramalarınızı kaydedebilirsiniz.

Atıf uyarısı oluşturabilirsiniz.

EndNote Web/Desktop ile kaynaklarınızı

yönetebilirsiniz.

Bir ReseacherID hesabı oluşturabilirsiniz.

Web of Science- Basit Arama


WOS Core Collection indeksleri (indekslere erişim kurumların aboneliklerine göre farklılık gösterebilir) "More Settings" sekmesi kullanılarak aramaların daha detaylı olarak yapılması sağlanabilir.


"Refine Results" bölümünü kullanarak aramanızı çeşitli kategorilere göre sınırlandırabilir (WoS kategorileri, doküman tipi, alanında en yüksek atıflı yayınlar, yayın yılı... gibi), daha isabetli sonuçlar elde edebilirsiniz.


"Sort by" bölümüyle aramanızı atıfa, kullanım sayısına, ilgililiğe ve "More" açılır menüsündeki diğer seçeneklere göre sıralayabilirsiniz.


Dokümanın kaynakçası

Web of Science- Cited Reference

Makale yazarlarının yararlandıkları kaynaklar arasındaki ilişkileri keşfetmenizi ve zaman içinde ileri ve geri gitmenizi sağlar.Eski ve bilinen bilgilere dayanarak yeni ve bilinmeyen bilgiler elde edebilirsiniz.Kendi araştırmalarınızın ve rakip araştırmaların kullanımını takip edebilirsiniz.“Cited References” ile geçmiş zamana gidebilirsiniz.Cited Reference’ı konu terimleri olarak kullanabilirsiniz.

Araştırma yayınları arasındaki gizli bağlantıları ortaya çıkarabilirsiniz.

Web of Science- Cited Reference

WOS: Journal Citation Reports

WOS’ta dergilerin yıllar itibarıyla aldıkları

toplam atıf sayıları ve Impact Factor’leri

görülebilir.

Bunun için, eğer herhangi bir derginin

analizine bakılacaksa, Source Title alanına

ilgili dergi adı yazılarak tarama yapılır.

Tarama sonucu erişilen sayfada herhangi

bir makaleye tıklanır ve açılan sayfada

Journal Citation Reports seçilerek ilgili

dergiye ait bilgilere ulaşılır.

Tam Metin Dergi Veritabanları

•Dergilere ve dergilerde yayımlanmış tam metin

makalelere erişim imkanı sağlar.

•ScienceDirect

•SpringerLink

•Wiley-Blackwell

•Emerald

•HeinOnline

•…

Tam Metin Dergi Veritabanları

Genel Konulu Veri Tabanları:

Science Direct, ProQuest, Gale, J-Store vb.

Konu Veri Tabanları

Pubmed, American Chemical Society, HeinOnline, HukukTürk, American Institute of Physics, ERIC, vb.

Veri tabanında bulduğunuz şeylerin çoğunu Google ya da Google Akademik’te arayarak bulamazsınız.

Kütüphaneler ücret karşılığında abone olurlar.

Nasıl Kullanmalıyız?

Konumuza uygun bir veri tabanı belirleyelim.

Veri tabanının sayfalarında veri tabanı ile ilgili bilgiler ve

tarama tekniklerine ilişkin ipuçlarını bulabilirsiniz (Yardım

kılavuzlarından veya kütüphaneciler tarafından

hazırlanan yardım dokümanlarından yararlanabilirsiniz).

Veri tabanlarında arama yapma, çevrimiçi kütüphane

kataloğundan arama yapmaya benzer.

Genellikle her veri tabanının basit ve gelişmiş arama

seçenekleri mevcuttur.

Araştırma Süreci

KonuAnahtar

KelimelerArama

Sonuçları gözden geçirme

Değerlendirme

Arama Süreçleri

Anahtar kelimeler

•Temel kelimeler

•Eş anlamlılar

•İlgili terimler, konu başlıkları

Bilgi

•Hakemli makaleler

•Kitaplar ve e-Kitaplar

•Konferans bildirileri

Arama Araçları

•Kütüphane Katalogları

•Dergi veritabanları

•Internet arama araçları

Arama Stratejisi

•Boolean (and, or, not)

•Eş ve yakın anlamlılar

•Joker karakterler

Sonuçların değerlendirilmes

i ve organize edilmesi

•Genişletme veya daraltma

•Sınıflandırılması

•Kaydedilmesi

•Notlar eklenmesi

Nasıl Kullanmalıyız? Arama

• Anahtar kelime çok iyi seçilmelidir.

Konunuzla ilgili en önemli iki ya da üç kelime belirleyiniz.

Arama kutucuğuna tam cümle yazmaktan kaçınınız. Anahtar

kelime kullanılırken mümkün olduğunca yalın olmalıdır.

• Anahtar kelimeleri geniş tutun.

Seçtiğiniz anahtar kelimelerin eş anlamlıları konu ile ilgili

olabilecek ilişkili terimleri de kullanarak aramanızı genişletin.

• Kelimeyi doğru yazdığınıza dikkat edin.


Konu : Hava kirliliğinin sağlığa zararları

Anahtar kelimeler : air pollution, health, injury

Eş anlamlılar : harm, damages, health care, welfare, sanitary

Konu genişletme: Climate change, global warm….


Boolean işleçleri AND, OR ve NOT gibi kelimelerdir, arama terimlerinin birleştirilmesinde kullanılır.

Bu operatörleri arama sonuçlarınızı genişletmek ya da daraltmak için kullanabilirsiniz.


Boolean işleçleri AND, OR ve NOT gibi kelimelerdir, arama terimlerinin birleştirilmesinde kullanılır.

Bu operatörleri arama sonuçlarınızı genişletmek ya da daraltmak için kullanabilirsiniz.

İşleç Kullanım Örnek

AND Aramayı sınırlandırır cats AND dogs

cats AND dogs AND birds

OR Aramayı genişletir cats OR dogs

cats OR dogs OR birds

NOT Özel terimleri eler cats NOT dogs


Tırnak (“ “) Fonksiyonu: Taranan kelimeler tırnak (“ “) içine yazılarak exact

phrase (tam ibare ya da deyim) taraması yapılabilir.

Bu işlevin AND fonksiyonu ile yapılan taramadan şöyle bir farkı vardır.

AND ile yapılan taramada kelimelerin yazıldığı sırada bulunması veya ardı

ardına yer alması gerekmemektedir.

Taranan kelimelerin ilgili dokümanın herhangi bir yerinde olması

yeterlidir. Oysa tırnak içinde yapılan bir taramada, taranan kelime

grubunun yazıldığı biçimde bilgi kaynağında olması gerekir.

Eş anlamlı olabilecek kelimeler, bunların alabilecekleri muhtemel ekler,

kelimelerin bitişik ya da ayrık yazılabilmeleri vb durumlar asteriks ve OR

operatörleri ile kolaylıkla taranabilir.

Örnek: honey bee* OR honeybee* OR apis mellif*

Tam Metin Veritabanı Arama- Science Direct

Arama Süreçleri

Anahtar kelimeler

•Temel kelimeler

•Eş anlamlılar

•İlgili terimler, konu başlıkları

Bilgi

•Hakemli makaleler

•Kitaplar ve e-Kitaplar

•Konferans bildirileri

Arama Araçları

•Kütüphane Katalogları

•Dergi veritabanları

•Internet arama araçları

Arama Stratejisi

•Boolean (and, or, not)

•Eş ve yakın anlamlılar

•Joker karakterler

Sonuçların değerlendirilmes

i ve organize edilmesi

•Genişletme veya daraltma

•Sınıflandırılması

•Kaydedilmesi

•Notlar eklenmesi

Bilginin Değerlendirilmesi

Bilginin çeşitliliği

KAPSAM

GÜVENİRLİK

DOĞRULUK

TARAFSIZLIK

GÜNCELLİK

Kapsam

Bilgi kaynağının beklentileri ve gereksinimi karşılayıp karşılayamayacağına karar verme

Konu ile ilgili mi?

Konunun tüm yönlerini içeriyor mu?

Yeterince ayrıntı veriyor mu?

Amacıma uygun mu?

Güvenirlik

İçeriği kim oluşturmuştur?

Yazarı? Kurumu?

Uzman mı?

Eğitimi nedir?

Nerede çalışmaktadır?

Ne tür bilgi sunulmuştur?

Web sayfası uzantıları

.com - ticari

.edu - eğitim

.org – kurum / kuruluşlar

.gov – devlet kurumları

.mil – askeri kurumlar

Doğruluk

Sunulan bilgiler doğru mu?

Bilgi kaynağı kendi içinde tutarlı

mı?

Bilginin kaynağı belli mi?

Dil bilgisi ve yazım kurallarına

uygun mu? (Nitelik sorunu)

Tarafsızlık

Objektif / Nesnel

Ne amaçla üretilmiş?

Bilgilendirmek?

Propaganda yapmak?

Pazarlamak?

Farklı bakış açılarını sunuyor mu?

Doğruluğu kanıtlanmış bilgilere mi yoksa

kişisel görüşlere mi dayanıyor?

Güncellik

Ne zaman oluşturulmuş? Yayımlanmış?

Yayınlanmış?

Yeni tarih? Eski bilgi! Revize edilmiş mi?

En son ne zaman güncellenmiş?

Linkler çalışıyor mu?

Akademik Yazıma Hazırlık – Temel Beceriler ve Bilgi Kaynakları Dr. Şahika Eroğlu

ÖDEV

Aşağıdaki veri tabanı aramalarını yapınız ve cevaplarını aşağıya yazınız.

WOS’a gidiniz ve içki içme yaşı (drinking age) için bir arama yapınız. Kaç tane

kaynak buldunuz. Kaç tane akademik dergi makalesi buldunuz? Bir makale

başlığı yazınız, kim yazmış, nerede yayınlanmış ve yayın tarihi nedir?

ProQuest Central’e gidiniz ve yaygın baş ağrıları (cluster headaches) için

ProQuest Central’de, gitarda çılgın yetenekler ancak kemanda değil ile

ilgili gelişmiş arama yapınız (eş anlamlıları da düşününüz). Kaç tane makale

buldunuz? Aramanızı tam metin ve hakemli makaleler ile sınırlandırınız, kaç

tane sonuç var?

akademik yazıma hazırlık – temel beceriler ve bilgi · bilgi kaynağı türleri bilginin...

Documents