akp-milliyetcilik-ve-dis-politika.pdf
TRANSCRIPT
-
7/25/2019 akp-milliyetcilik-ve-dis-politika.pdf
1/17
Alternatif Politika, Cilt. 5, Say. 1,52-68, Ni san 2013 52
AKP, MLLYETLK VE DI POLTKA: BR MLLYETLK
DOKTRNOLARAKSTRATEJK DERNLK
Cenk SARAOLU*
ZET
Adalet ve Kalknma Partisi (AKP) ile ilgili bugne kadar yaplan almalar olduka
hacimli bir literatr oluturmasna ramen bu partinin nasl bir milliyetilik anlayna sahip
olduu yeterince tartlm deildir. Bu makale AKPnin milliyetilik anlaynn dnsel
dayanaklarn ve sembolik/sylemsel bileenlerini dileri bakan Ahmet Davutolunun
2001 ylnda yazd Stratejik Derinlik isimli kitap zerinden deerlendirmeye alacak.
Stratejik Derinlikte dile getirilen d politika anlay AKPdeki siyasi kadrolarn daha ok
propaganda dzeyinde dile getirdikleri milliyeti pozisyonu bir doktrin olarak iermektedir.
Bu bakmdan AKPnin (Adalet ve Kalknma Partisi) milliyeti anlayn Trkiyedeki
ideolojiler alannda nereye yerletirmek gerektii ve bu milliyetiliin Trkiyedeki
hegemonya mcadelesi asndan ne anlama geldii konusunda Stratejik Derinlik nemli
ipular sunmaktadr. Stratejik Derinlikteki tezlerin ve sylemin bugn d politika
alannda hakim referans noktas olmas ayn zamanda AKPnin slami muhafazakar
milliyetiliinin resmi ideoloji haline dnmekte olduunu gstermesi asndan da
nemlidir.
Anahtar Kelimeler: Milliyetilik, AKP, D politika, Stratejik derinlik, Ahmet
Davutolu.
AKP (JUSTICE AND DEVELOPMENT PARTY), NATIONALISM AND
FOREIGN POLICY: STRATEGIC DEPTHAS A DOCTRINE OF NATIONALISM
ABSTRACT
Over the past ten year the academic researches and publications pertaining to the AKP
(Justice and Development Party) power in Turkey has culminated into an immensely rich
literature, but the main tenets of the nationalist character of this party have not drawn an
adequate academic and intellectual attention for various reasons. In an attempt to contribute to
this relatively unexhausted discussion, this article will seek to unravel and evaluate the
ideational foundations and symbolic components of the AKPs nationalist position through aclose analysis of Stratejik Derinlik (Strategic Depth), a supposedly theory-oriented book
-
7/25/2019 akp-milliyetcilik-ve-dis-politika.pdf
2/17
53 Cenk Saraolu
written in 2001 by the current Turkish foreign minister Ahmet Davutolu.This article argues
that at the very crux of the foreign policy outlook sketched out in Stratejik Derinlik is a
systematic nationalist doctrine that has been rather haphazardly represented and propagated
by the AKP officials. In this respect, Stratejik Derinlik can be treated as a fertile point of
departure for investigating the ideological roots of AKPs nationalism and the role this
nationalism plays in the ongoing struggles for political hegemony in Turkey. The fact that the
thesis and discourses deployed in the Stratejik Derinlikhave functioned in the last ten years as
a prominent point of reference for the official foreign policy approach in Turkey also testifies
to a dramatic transformation of the Turkish states official ideology along the lines of the
AKPs Islamic conservative nationalism.
Keywords: Nationalism, Justice and Development Party, Foreign policy, Strategic
depth, Ahmet Davutolu.
Giri
Adalet ve Kalknma Partisi (AKP)nin iktidarda olduu dnem boyunca, bu parti
zerine retilen akademik kitaplar ya da makaleler saysal anlamda devasa bir klliyat
oluturacakboyuta eriti. zellikle AKPnin d politikasna ynelik son dnemde yazlan
yerli ve yabanc akademik makale saysnn bugne kadar Trkiye d politikasnn baka
konular iin yazlan toplam makale saysna neredeyse yaklat sylenebilir. te yandan
bylesine byk bir yn tekil eden literatr ierisinde AKP d politikas ile milliyetilik
ilikisine en iyi ihtimalle pek az deinilmi olmas dikkat ekici olmakla birlikte aslnda
artc deildir. Zira d politika alannn dnda da bu parti ile ilgili yaplan genel
zmlemelere bakldnda da onun milliyetiliinin ya ihmal edildiini ya da hepten yo k
sayldn gryoruz. Bu durumun genel olarak Trkiyede milliyetilik, Kemalizm ve AKP
arasndaki ilikiye dair baz yanltc kanaatlerden kaynakland sylenebilir. rnein
akademik literatrde ve politik deerlendirmelerde Trkiyede milliyetiliin ve ulusal kimlik
inasnn tek mmkn biiminin Trkln merkezde olduu Kemalist resmi ideolojinin
iinden kabilecei kanaatine sahip olunduunda Kemalizmi tasfiye etmekte olduu iddia
edilen AKPnin de esasen milliyeti bir karakter tayabilecei pek dnlmez. Bu
yaklama gre milliyetilik, Kemalizmle zorunlu bir iliki ierisinde ve bylelikle de
AKPnin dnda, hatta, onun tarafndan alt oyulmakta olduu dnlen bir ideoloji olarak
karsnda konumlandrlr. Bununla ilikili olacak biimde Trkiyede milliyetiliin sadece
Krt meselesindeki tutuma gre derecelendirilmesine ynelik baskn eilimin varlnda daKrt meselesinde asimilasyoncu izginin temsilcisi olan Kemalizmden farkl olarak reformcu
-
7/25/2019 akp-milliyetcilik-ve-dis-politika.pdf
3/17
Alternatif Politika, Cilt. 5, Say. 1,52-68, Ni san 2013 54
bir siyasi syleme sahip olan AKP ile milliyetilik ideolojisi birbirlerinden ayr ve hatta kart
bir pozisyona yerletirilir (rn. Aktay, 2010: 63). Hlbuki AKP dneminde geleneksel
Kemalist politikalardan farkl olarak kimi dnemlerde ne kan Krt kimliinin varln
kabul etme eilimleri AKPnin birazdan temel zelliklerine deineceimiz kendi milliyeti
anlayyla kartlk deil bilakis btnleyici bir iliki ierisindedir (Saraolu, 2011;
Tapnar, 2012: 129).
AKPnin milliyeti karakterini grmezden gelme durumunu besleyen eil imlerden
birisi de slamclk ile milliyetilii birbirleriyle mutlak anlamda uzlamaz iki ayr pozisyon
olarak grmek noktasnda aa kar. zellikle uluslararas medya ve akademik retimde
grlen bir eilim olarak AKPnin slamc kklerini ve referanslarn bu partinin ideolojisinin
merkezine yerletirerek yine ancak etnisite temelinde ortaya kabilecek bir ideoloji olarak
dnlen milliyetilii bu partiye dsallatrma dncesi bir hayli yaygndr (Criss, 2010:
15). Farkl ve hatta kart politik pozisyonlarn, rnein liberallerin ve Kemalistlerin,
paylaabilecei AKP ile milliyetilik arasnda bir dsallk grmeye ynelik bu eilim
AKPnin d politikasnn ayn zamanda bu partinin milliyeti pozisyonunun bir grnm ve
ayn zamanda yeniden retim alan olduu gereini de gzden karmak durumunda kalr.
Yani AKP dneminde d politikann milliyetilikle ilikisini zmlemek isteyen bir alma
her eyden nce bu partinin milliyeti karakterini teslim etmek ve bu milliyetiliin temel
ideolojik dayanaklarn ortaya koymak durumundadr.
Bu adan ncelikle, AKPnin Trkiye sann geleneksel akmlaryla ilikisi
balamnda nasl bir milliyetilik anlayna sahip olduuna dair daha nce de ortaya konulan
baz tespitleri yinelemek gerekiyor.1 Milliyetilik dnyaya belirli bir zihinsel yaplanma
ierisinden bakmay ve ayn zamanda kitleleri belirli bir ekilde hissetmeye, konumlanmaya
ve eylemeye armas (interpellate) asndan bir ideolojidir. Belirli bir toprak paras
zerinde yaayan insanlarn btnleik bir siyasi birim olarak millet ya da ulus olarak
tasavvuru, bu milletin, ierisindeki tm bireyler iin balayc kendine ait baz tarihsel vegncel karlarnn olduu fikri ve bu her trl bireysel veya grup temelli karlardan stn ve
kutsal addedilen milli karlar korumakla ykml egemen bir siyasi otoritenin (ki bu
ounlukla devlete tekabl eder) olmas gerektii iddias btn milliyetilik biimlerinin
ekirdek elerini tekil eder (Guibernau, 1996: 85-97). (Milliyetilik literatrnde
modernist ekol olarak anlan anlayn temsilcisi konumundaki neredeyse btn
almalarda bu e ortak olarak vurgulanmaktadr). te yandan millet kategorisinin
hangi ortaklklar temelinde ina edildii, milli kar nosyonunun nasl tanmlandna balolarak milliyetilik tarihsel ve uzamsal olara farkl biimlerde kendini gsterebilir. Bu haliyle
-
7/25/2019 akp-milliyetcilik-ve-dis-politika.pdf
4/17
55 Cenk Saraolu
ayn lke ierisinde birbirlerini sadece besleyen deil birbirleriyle hegemonya mcadelesi
veren milliyetilik biimleri ortaya kabilir (Poulton, 1999). Nihayetinde millet ve milli
kar kategorilerinin nasl ieriklendirilecei bir siyasal srecin rndr.
AKPnin resmi metinlerine ve liderlik kadrosunun siyasi sylemine bakldnda
milliyetiliin bahsettiimiz ekirdek unsurlarnn sahiplenildiini fakat bunlara uzun bir sre
devletin resmi ideolojisini tekil etmi olan Kemalist milliyetilikten farkl bir ierik
kazandrlmaya alld grlecektir. Buna gre Kemalizmin eitli biimlerinden ve daha
ok MHPnin temsil ettii anlaytan farkl olarak AKP milliyetiliinde millet kavramnn
ortak slami kltrel eler ve Osmanl gemii temelinde kurulduunu, Trklk ile
zdeletirilen ulus tasavvurunun resmi sylemdeki arlnn Osmanl gemiini
karakterize eden Snni slam lehine arpc bir ekilde azaldn gryoruz. Byle bir millet
tanmyla uyumlu olacak ekilde milliyetiliin dier bir ekirdek esi olan tarihsel milli
kar ise milletin ahlan dnemini temsil ettii dnlen Osmanl mparatorluunun
siyasi kudretine yeniden erimek olarak tarif edilmekte ve son dnemlerde dolama sokulan
byk Trkiye hedefi idealletirilmi bir Osmanl dnemine yaplan gndermelerle
biimlendirilmeye allmaktadr.
Her ne kadar bu milliyetilik anlay AKP dnemi ncesinde ideolojiler alannda
byk arla sahip Kemalist milliyetilie kar bir hegemonya mcadelesi yrtyor ve bu
adan zellikle devletin resmi syleminde kimi kkl deiiklikleri tetikliyor olsa da
yasland kurgu, bavurduu sylemler ve ne srd iddialar ilk kez AKP tarafndan icat
edilmi deildir. Byle bir milliyetilik anlay Trk sann dier iki beslenme kaynan ya
da hallerini tekil eden ve bugne kadar kendisini eitli biimleriyle gstermi slamclk
ve muhafazakrlk ile ilikili bir ekilde kurulur (Bora, 1998). Zira milletin baat olarak Snni
slama ait ortak kltrel deerler zerine bina edilmesi ve ortak tarihsel miras olarak
Osmanlnn iaret edilmesi slamcln ve muhafazakrln AKP milliyetiliinin sylemsel
ieriini belirlediini gstermektedir. Bu haliyle byle bir milliyetilik anlayn slami-
muhafazakr milliyetilik olarak tanmlamak hem onun Kemalist milliyetilikten farkn hem
de Trkiye sann ierisindeki dier ideolojik unsurlarla irtibatn nitelemek asndan n
ac olabilir.
slami muhafazakr milliyetiliin Trkiye sann rezervuarnda hlihazrda bu lunan
pek ok sylemsel/sembolik eyi birbirleriyle btnletirerek sunduu millet anlay bugn
sadece bir toplumsal hegemonya kurmakta kullanlan siyasi/ajitatif bir ara deil, ayn
zamanda devletin yeni resmi ideolojisini biimlendirmekte bavurulan bir referans noktashaline gelmektedir. Bir partinin deil devletin, siyasi bir hareketin deil milletin btnnn
-
7/25/2019 akp-milliyetcilik-ve-dis-politika.pdf
5/17
Alternatif Politika, Cilt. 5, Say. 1,52-68, Ni san 2013 56
temsil edildii, siyaset st bir alan olarak tasavvur edilen d politika ile bu slami
muhafazakr milliyetiliin ilikisini tartmak da bu adan nemlidir. Zira d politika
sadece kendine mahsus kodlar ve kurallar olan bir diplomatik ilikiler alan deil ayn
zamanda bir lkede hakim klnmaya allan milli kimliin snrlarnn belirlendii ve bir
darsnn iaretlenmesi temelinde bu kimliin belirli bir ierikle doldurulduu bir
toplumsal sreci de ierir (Campbell, 1992; Dijkink, 1996). Bu adan d politikaya,
uluslararas ilikiler literatrnn hakim yaklamlarnda olduu gibi (Nye, 1999) sadece
nceden belirlenmi, kendinden menkul milli karlarn ve ulusal kimliin yansd ya da
realize olduu bir alan olarak bakmak eksik olmakla kalmayacak, bu kimlikleri ve karlar
verili kabul etmesi bakmndan bir tr metodolojik milliyetiliin zaaflarn da tayacaktr
(Wimmer ve Schiller, 2002). Trk d politikas zmlemelerinde ve tarih yazmnda da ana
akm bu ulusal kar ve milli kimlik nosyonlarn verili olarak alan yaklamlar
oluturmaktadr. Bir taraftan da son dnemlerde ulusal kimliin ve karn ve bunlar
btnleyen ulusal gvenlik anlaynn bir toplumsal ina srecinin rn olduunu kabul
eden bahsettiimiz ana akm metodolojik milliyetilie alternatif tekil edebilecek kimi
yaklamlarn ortaya konduu dorudur (Bozdalolu, 2003; Bilgin, 2009). te yandan
bunlar eletirelliini, ina edilmi kimliklerin nasl, hangi toplumsal/yapsal srelerle
balantl olarak biimlendiini, bu srelerin ierisine dahil olan toplumsal aktrleri
zmleme noktasna kadar tamaya yeltenmezler (Yank, 2011: 81). Bylelikle de bu
bahsedilen ina srecinin aslnda zn tekil eden g/iktidar ve snf ilikileri ve
toplumsal hegemonya aray analiz d braklm olur (Yalva, 2012).
Bu makale Trkiyedeki hakim d politika sylemini Trkiyede milletin ve onun
tarihsel hedeflerinin/karlarnn sylemsel olarak ina edildii bir alan olarak grmektedir
(Alpkaya, 2002). Bugn Trkiyedeki iktidar blounun d politika hakknda konuurken
slami muhafazakar milliyetiliin sylemsel kalplarna bavurmas AKPnin milliyeti
anlaynn devletletii bir ura iaret etmektedir. Yani, slami muhafazakar milliyetiliin,partiler adna deil devlet adna konuulan ve hareket edilen d politikada hakim referans
noktas olmas onun ayn zamanda resmi ideolojiye dnmesi anlamna gelmektedir. Bu
makale yukarda bahsettiimiz literatrdeki snrllklarn farkndalyla AKPnin bir
toplumsal hegemonya mcadelesinin ana aktrlerinden biri olduu gereini gz ard
etmeden Trkiyenin d politika syleminde slami muhafazakar milliyetiliin nasl
retildiini, somutlandn ve bir resmi ideoloji olarak ina edilmeye alldn gstermeye
alacak. Bu sayede bahsettiimiz milliyetilik anlaynn temel sylemsel/sembolik
-
7/25/2019 akp-milliyetcilik-ve-dis-politika.pdf
6/17
57 Cenk Saraolu
dayanaklar zmlenecek ve bunlarn temelinde AKPnin Trkiyedeki yeni hegemonik
toplum projesinin temel zellikleri ortaya konacak.
Byle bir zmleme yaplrken AKP dneminde hayata geirilen d politika
pratikleri yannda d politika gndemlerinin toplum nnde birer siyasi performans
malzemesi haline getirildii durumlardan yola klabilir; buradaki malzeme bahsettiimiz
slami muhafazakar milliyetiliin temel elerine dair zengin veriler sunmaktadr. Bu
makale ise byle bir yoldan ilerlemektense AKP dnemi milliyetiliinin temel kodlarn
bata bugnk Dileri Bakan Ahmet Davutolunun Stratejik Derinlikkitab olmak zere
Trk d politikas ile ilgili retilen ve Davutolunun kitabndaki dnceler temelinde
yazlm baz akademik yaynlar ve aratrma raporlarnn ierisinde arayacaktr. Bu noktada
zellikle Stratejik Derinlikkitab pek ok zelliiyle bu makalenin amac asndan kritik bir
nem arz etmektedir. Davutolunun 2009 ylnda dileri bakan olmadan nce de, daha
AKPnin ilk iktidar dnemlerinden itibaren babakanlk danman olarak bu partinin d
politika anlaynn ve syleminin arkasndaki isim olma roln stlendii genel kabul
grm bir gerektir. AKP henz iktidara gelmeden nce, 2001 ylnda yaynlanan Stratejik
Derinlik isimli kitabn Davutolunun, daha sonra AKP kadrolarnca da seslendirilecek olan
d politika sylemini ve tezlerini bir tr doktrin olarak ierdii de pek ok aratrmac
tarafndan dile getirilmektedir (Kirii, 2009: 36-7; Fotiou ve Triantaphyllou, 2010: 106;
andar, 2009: 5; Aras ve Grener, 2010: 81).2 Gerekten de bu kitabn kapsaml bir
incelemesi Stratejik Derinlikin AKP liderliince eitli d politika gndemlerinde dolama
sokulan ve bugn hem kamuoyunda hem de akademik dnyada kimilerince Yeni
Osmanlclk diye adlandrlan pek ok iddia, sylem ve sembol birbiriyle ilikili bir btn
ierisinde barndrdn gsterecektir. Bu makale asndansa Ahmet Davutolunun bu kitab
AKP kadrolarnn siyasi pratiinde ve syleminde poplist bir retorik olarak izlerine
rastlanabilecek slami muhafazakar milliyetiliin, belirli bir dnya gr etrafnda ve bir
mantksal rg ierisinde kurulduu bir metin olma zelliini tamaktadr. Bu haliyle de bumetnin analizi gerek gncel d politika alannda gerekse de i siyasette AKPnin kulland
milliyeti retoriin nasl bir toplum vizyonunun iinden ktn ve bu vizyonun Trkiyenin
ideolojik haritasndaki yerini grmemiz asndan nem arz etmektedir. Davutolunun d
politika anlayyla uyumlu son dnemlerde retilen kimi akademik metin ve aratrmalar da
bu milliyetilii daha da temellendirmeleri ve onun yeniden retimine katkda bulunmalar
asndan nemli bir rol stlenirler.
Bunlar sylerken AKPnin d politika almlarnn mimari olarak kabul edilenDavutolunun ayn zamanda genel olarak slami muhafazakr milliyetiliin de yaratcs
-
7/25/2019 akp-milliyetcilik-ve-dis-politika.pdf
7/17
Alternatif Politika, Cilt. 5, Say. 1,52-68, Ni san 2013 58
olduu iddia edilmiyor elbette. Bu milliyetilik Trkiye sann tarihsel pek ok iddia ve
motifinden beslenmesi asndan onun farkl geleneklerinin ve anlaylarnn ortak rndr.
stelik bugn yeni Osmanlclk olarak adlandrlan dnya ve Trkiye grnn henz AKP
iktidarda deilken Trkiye sann pek ok unsurunu buluturan bir sylem alan yaratt da
dorudur (Yavuz, 1998; en, 2010). Hatta Trkiye sann dnda kalan merkez siyasi
aktrler bile kimi zaman bu eilimi paylaabilmitir. rnein 2000li yllarn banda o
zamanlar Demokratik Sol Partinin (DSP) Dileri Bakan olan smail Cem o gne kadarki
izlenen d politikada ortak Osmanl gemiinin ihmal edildiinden yaknabilmitir (Danforth,
2008: 93; Fotiou ve Triantaphyllou, 2010: 105). Dier yandan baz d politika yazlarnda
olduu gibi (Meral ve Paris, 2010: 78), bu perspektifin AKP ncesindeki kimi grnmlerine
bakarak, onu nceki araylarn bir devam, ideolojik ierii olmayan salt rasyonel
dncenin/hesaplarn uzants olarak grme yanlna dlmemelidir. Davutolunun kitab,
aslen sa gelenein iinden kma bu milliyetilik anlayn bir d politika perspektifinin
merkezine yerletirmesi ve onu Souk Sava sonras dnya koullarnda siyasi bir hat neren
doktriner bir metin haline getirmesi asndan nemlidir. Bu kitaptaki milliyetilik anlaynn
AKP iktidar dneminde devletind politika syleminin oluturulmasnda baskn bir referans
kayna olduu dnldnde Stratejik Derinlikin slami muhafazakr milliyetiliin bir
resmi ideoloji haline getirilmesine, ya da devletlemesine ynelik hegemonya mcadelesini
anlamak asndan kritik bir nemde olduu sylenebilir. Tam bir devamllktan bahsetmek,
Davutolunun syleminin bugn srmekte olan hegemonya mcadeleleri balamndaki
zgl anlamn gzden karmak anlamna gelir.
D Politika ve Millet nas
Btn milliyetilik biimlerinin mutlaka bir millet/ulus kurgusuna yasland ve bu
milletin nasl tanmlanacann bir siyasi mcadele meselesi olduunu ifade etmitik. slami
muhafazakar milliyetiliin millet kategorisini nasl ieriklendirdiini anlamamz asndanDavutolunun tezleri ve bu tezler dorultusunda retilen kimi d politika metinleri nemli
ipular sunmaktadr. Millet kategorisi belirli bir toprak paras zerinde yaayan insanlarn
kimi hayali veya gerek ortaklklar temelinde ina edilir; ve hangi ortaklklarn bu amala
devreye sokulaca her toplumun iinde bulunduu siyasi mcadelelerin yapsna ve
dengesine gre deiebilir. zellikle Arap syanlar sonrasndaki siyasi srete benimsenen
d politika anlayna ve AKPnin Krt politikasn temellendirmede kullanlan siyasi
syleme bakldnda slami muhafazakr milliyetiliin millet anlaynn en temel ortaklkunsurunu tekil eden ey Anadolu corafyasnda yaayanlarn ortak Osmanl gemii ve bu
-
7/25/2019 akp-milliyetcilik-ve-dis-politika.pdf
8/17
59 Cenk Saraolu
gemiin baskn kltrel esi olan Snni Mslmanlktr. Davutolunun Stratejik Derinlik
kitabnda da bu ortak Osmanl miras Trkiye toplumunun en sahici ve deimez kimlii,
onun z olarak telakki edilmektedir. (Davutolu, 2001: 41). Bu z Trkiye toplumunu dier
milletlerden ayran, onu tarih sahnesinde istisna haline getiren, sradanlktan kurtaran
potansiyel bir gtr (s. 81; 93-96). Stratejik Derinlikbu z temelinde Trkiyenin yeniden
tasvir edilmesi gerektiini dnmektedir (s. 6). Her ne kadar cumhuriyet tarihi boyunca bu
z siyasi iktidarlar ve elitler tarafndan ihmal edilse veya bastrlmaya allsa da (s. 54)
stratejik olarak deerlendirilmeyi bekleyen bir cevher olarak derindeki varln
korumaktadr.
Bu haliyle ortak Osmanl mazisi d politika bata olmak zere herhangi bir siyasi
ynelimin doruluunun deimez ltn tekil eder; bu mirasla uyumlu her siyaset
toplumun zn yanstt iin doal ve bylelikle de doru, uyumsuz olanlar ise bu zn
tarihsel gerekliliiyle uyumsuz olduu iin yapay ve hataldr. Davutolunun bu
zc/kltralist yaklam bu tarihsel mirasn ve bilincin insan iradesini de aacak ekilde
tarihe yeniden arln koyduunu ima ettii yerde dorua ular. Bu noktada artk tarihsel
mirasla uyumlu d politikann doruluu ve yanll deildir sz konusu olan; doal ve
bastrlm olan herhangi bir tartmaya mahal vermeyecek ekilde stratejik zihniyet olarak
kendiliinden srkleyici bir zne halinde geri gelmitir.
Bu durum nemli g parametrelerinden olan tarih unsurunun kendi arlnhissettirmesinden baka bir ey deildir. Osmanl Devletinin yedi yzyllk birikiminin varisiolarak grlen Trkiye, yakn kara havzasndaki insan unsuru iin hl siyasi bir merkezolarak grlmektedir. Yakn kara havzasndaki Osmanl bakiyesibu unsurlarn Trkiyeyionlar bulunduklar yerde koruyacak bir g, ya da muhtemel bir tasfiye hareketi karsndasnlacak nihai bir melce olarak grmesi, Trkiyeyi tarih parametresinin ynlendirdii yeni
blgesel misyonlarla kar karya brakmaktadr. Bu, tarihin belli dnemlerle snrl iradeleriaarak gnlk politikaya arln koymasndan baka bir ey deildir. (Vurgu bana ait).
Davutolunagre stratejik zihniyetin ve bylelikle de doal ve doru d politika
ynelimlerinin tarihsel miras tarafndan belirlenmilii sadece Trkiyeye mahsus deildir.
Trkiyeye zg olan bu mirasn Osmanldaki kkleridir (hatta uzantlardr demek daha
doru olur, zira Davutolunun bu ze Osmanly da belirleyen bir aknlk atfettii yerler de
vardr); Rusyadaki stratejik zihniyet, rnein, rejim ister sosyalist (Davutolunun
deyimiyle ateist!) ister arlk olsun Ortodoks bir z tar. Ayn mantk Hitler faizminin
yaylmac mantn da aslnda bu tarihsel belirlenimin doal bir sonucu saymaya kadar gider.
Tm bu yaylmac eilimler milletlerin kendi tarihsel miraslarnn belirleyiciliindeki
-
7/25/2019 akp-milliyetcilik-ve-dis-politika.pdf
9/17
Alternatif Politika, Cilt. 5, Say. 1,52-68, Ni san 2013 60
deitirilmesi mmkn olmayan jeokltrel ve jeopolitik hatlaryla hukuki snrlar
arasndaki uyumsuzluklarndan kaynaklanan bir dinamizmin rndr (s. 20-21). Ayn
dinamizm kukusuz kendi havzas (yani tarihsel olarak belirlenmi doal etkinlik alan) ile
hukuki snrlar arasnda ak bir eliki bulunan Trkiye iin de geerlidir. Bu noktada tarihi
ve dnya siyasetini, onun iindeki savalar ve katliamlar, dizginlenemez tarihsel
zlerini/bilinlerini aa vuran milletler savann dekoru olarak kavramaya sadece bir
mantksal adm kalmtr.
Mesela Alman stratejik zihniyeti, Kutsal Roma-Germen mparatorluunun kkenleri 9.yzyla kadar giden tarihi serveni ile modern ulus devletin felsefi temellerinin tarihi gereklikalan buluarak ideolojik bir altyap kazand 19. yzyla kadar uzanan bir tarih bilincinineseridir... Hegelin Alman bilincinin tarih kkenlerini ortaya koyduu tarih yorumu ile
Hitlerin III. Reich kavram arasndaki paralellik bylesi bir stratejik zihniyet srekliliininrndr. Ayn ekilde Ortodoks Rus arl ile ateist Sovyet Sosyalist CumhuriyetlerBirliinin stratejik ncelikleri arasndaki paralellik ve sreklilik toplumlarn stratejikzihniyetlerinim tarih ve corafya gibi sabit veriler tarafndan ne lde belirlenmekteolduunun bir gstergesidir Kendi tarihimizden misal vermek gerekirse, St civarndager Trkmenlerin oluturduu kk bir beylikten balayarak zamanla antik yerelmedeniyet havzalarnn tmne yaylan ve insanlk tarihinin en renkli, sinkretik ve karmaksiyasi yaplarndan biri haline dnen Osmanl Devletini kuran ana unsur da bylesi birstratejik zihniyetin altyapsn dokuyan zaman ve mekan bilincidir Gemii kuatan kadimkavram da, gelecei belirleyecei iddiasn tayan Devlet-i Ebed Mddet kavram da bustratejik zihniyetin muhtevasn dokuyan bir tarih ve kimlik bilincini yanstmaktadr (s. 30).
Her lke veya toplumun kendi tarihsel mirasyla uyumlu sabit bir stratejik zihniyete
sahip olmas demek ayn zamanda dnya siyasetinde baz tabii mttefik veya dmanlara
sahip olmak demektir. Milliyeti ideolojilerin milli kimlik oluumunda bir ezeli dman veya
rakip millet nosyonunun ilevi dnldnde Stratejik Derinlikin bu ynyle de slami
muhafazakr milliyetiliin retimine ve yeniden retimine katkda bulunduu syleneb ilir.
rnein Davutoluna gre gemite Osmanl hakimiyetinde olan ve bugn Mslmanlarn
ounlukta olduu iki lke olarak Bosna ve Arnavutluk tabii mttefikler iken FenerPatrikhanesi araclyla Trkiyenin iindeki Rum aznl kullanmaya alan Yu nanistan,
ve BalkanlarKafkaslar emberinde Ortodoks-Slav etkinlii kurmaya alan Rusya
kanlmaz birer rakip olarak kar cephede yer alrlar (s. 123).
Davutolunun Stratejik Derinliktevurgulad milletin ortak kimlii olarak Osmanl
mazisi sadece doru bir d politika stratejisinin deil ayn zamanda ideal bir toplum
tasarmnn referans noktasn tekil eder. Davutoluna gre ortak Osmanl mazisiyle uyumlu
bir d politikann hayata geirilebilmesi iin ayn zamanda bunu sahiplenen ve bir btn
olarak kendi bnyesinde yanstan bir topluma, insan unsuruna ihtiya vardr (s. 36) . Her ne
-
7/25/2019 akp-milliyetcilik-ve-dis-politika.pdf
10/17
61 Cenk Saraolu
kadar toplumun zn bu ortak gemi tekil etse de cumhuriyet tarihi boyunca daha ok
Avrupaylaentegre olmaya dayal politikalarn takip edilmesi lkenin jeokltrel evresine,
yani ait olduu asl medeniyete yabanclamasna, benlik blnmesine neden olmutur (s. 59;
s.83). Bu eliki Trkiyenin bu tarihsel mirastan kaynakl potansiyel gcn hayata
geirmede bir engel tekil ettiinden tr siyasi iktidarn (devletin) byle bir elikiyi
ortadan kaldracak politikalar hayata geirmesi, yani toplumsal aidiyet hissinin gl bir
tarihi ve sosyo-kltrel temele oturtulmas stratejik derinlik olarak ifade edilen d politika
stratejisinin iteki uzanmdr (s. 96). Bu durumda devletin de milli karlar
gerekletirmek adna buna gre bir hegemonya arac olarak ilemesi gereklidir. Zira
Davutoluna gre milletin derinliine ulaamam ve o derinlikte ortak deer sisteminden
kaynaklanan bir ruh btnl salayamam bir devletin derinlii kaba g haline
dnmekten baka bir sonu dourmaz (s. 37) Davutolunun sklkla bavurduu rasyonel
bir stratejik planlama (s. 11) gibi tabirlerin de gsterecei gibi bu stratejinin toplumu siyaset
eliyle kltrel/psikolojik bir dnme uratma yntemini iermesi aslnda tam da Fethi
Akelin bahsettii hizaya getirici muhafazakr toplumsal mhendislik arayna karlk
gelmektedir (Akel, 2012: 16). slami muhafazakr milliyetiliin sylemindetemel referans
kayna olan Osmanl kimlii ezeli ve ebedi bir z tekil ettiindenbu toplum tasarm
tepeden bir mdahale olarak deil tarihsel zn, yani doal olann aa kmas olarak
tasavvur edilir.
Bu Osmanl mirasna/zne dayal milli kimlik anlay ve buna dayal d politika
hem akademik metinlerde hem de genel kamuoyunda yeni Osmanlclk terimi ile
nitelendirilse de bu tabir yaylmac armlar sebebiyle resmi dzeyde aka
sahiplenilmemektedir (Yank, 2011: 84). Dier yandan bu yaygn tabir Trkiyede lke
leinde yrtlen hegemonya mcadelesiyle balants kurulmakszn hem medyada hem
de akademide yinelenmektedir. Bu durumun milli kimliin zn Osmanl gemiinde arayan
bu ideolojinin bilinli veya bilinsiz yeniden retimine katkda bulunduu sylenebilir. YeniOsmanlcln son dnem d politika analizlerinde neredeyse bir bamsz deiken
statsne ykselmesi (rnek andar, 2009; Ouzlu, 2007: 88) baz hem i hem de d siyasi
denge hesaplar yznden resmi azlardan dorudan ve aleni bir ekilde ifade edilemeyen
Osmanl vurgusunun ideolojiler alanna akademi veya medya yoluyla gayr-resmi yollardan
tanmas anlamna gelmektedir biraz da.
-
7/25/2019 akp-milliyetcilik-ve-dis-politika.pdf
11/17
Alternatif Politika, Cilt. 5, Say. 1,52-68, Ni san 2013 62
Milletler Hiyerarisi, Milli kar ve D Politika
Osmanlnn ortak ve doal miras Trkiyedeki toplumu sadece bir milli kimlik
altnda btnletirmekle kalmaz ayn zamanda ona dnyadaki milletler karsnda greli bir
deer bier. Btn milletler dnya tarihinin ekillenmesinde etkisi olan medeniyetlerle ilikili
bir ekilde tanmlanrlar. Medeniyet baz milletlerin miras alabildii ve onlarn bugnk
dnyadaki potansiyel gcn byk lde belirleyen bir deerdir. Bu haliyle aslnda
medeniyet bugnn uluslararas ilikilerindeki potansiyel g dalmn ve bu dalmda
Trkiyenin konumunu tespit etmek zere arasallatrlan bir kategoriye dnr. Burada
zne ve asl analiz birimi halen milletlerdir; medeniyet ise milletlerin karakterini belirleyen
bir parametre. Bu noktada bu medeniyet mirasndan nasiplenme orannda milletler rtk bir
hiyerari ierisinde konumlandrlr.
Davutoluna gre tarihi ak belirleme konusunda iddial ve etken toplumlar ile
tarihi ak tarafndan belirlenen iddiasz ve edilgen toplumlar arasnda bir ayrm vardr.
Birinciler bir g potansiyeline dnecek tarihi tecrbenin sunduu verilere sahiptir; ama
bu potansiyelin harekete geirilmesi bunun idrakini ve buna ynelik iradeyi gerektirir. Bu
tarihsel tecrbe her millete nasip olamayacana gre milletler arasnda bugnk yapay g
dalm tarafndan tam olarak yanstlmayan tarihsel, doal ve zsel bir hiyerarinin sz
konusu olduu bu mantk ierisinden kolayca karsanabilir (s.60). Bu mantk daha da
ilerletilirse dnyada son 50 ylda bamszlna kavumu ve imparatorluk gemii olmayan
dier tm uluslar dnya sahnesinde Trkiye karsnda doal olarak aa bir konuma
yerleecektir. rnein Trkiyenin sraile olan stnl berikinin igalciliinin ve
Ortadouda iledii insanlk sularnn varlnda bir moral stnlk deildir; birinin blgeyi
be yz yl elinde tutan tarihsel birikime sahipken dierinin sadece elli yllk gemie sahip
olmasndan gelen bir stnlktr (s. 58). Keza ayn mantkla Davutolu, Trkiyenin
Yunanistan ve Suriye ile yaad gerginlikleri ar sklet greisinin hafif skletlerle idman
yapmasna benzetmektedir (s. 123).Dier yandan, daha nce de sylediimiz gibi Davutoluna gre, cumhuriyet tarihi
boyunca eitli sebeplerden tr milletin zne uygun doal stratejik zihniyet bir trl
hayata geiremediinden Trkiyenin dnya siyasetindeki mevcut konumu ile doal konumu
arasnda srekli bir a, dengesizlik veya eliki olagelmitir. Milliyeti ideolojinin temel
sylemsel bileenlerinden birisi olan milli kar nosyonu da ite tam bu elikinin
giderilmesi hedefi zerine bina edilir: Hedef bir zamanlar dnya ana ktasnn ana kavak
noktalarn da iinde barndran, zgn ve uzun mrl siyasi dzen kuran medeniyetinmerkezi (s.81) konumundaki Trkiyeyi doal hiyerarideki yerine tamak yani onu
-
7/25/2019 akp-milliyetcilik-ve-dis-politika.pdf
12/17
63 Cenk Saraolu
snrlar mdafaa drtsnn yaratt edilgenlikten kararak blgesel etkinliini kresel
etkinlie dntrmektir (s. 116).
Bunun tam olarak neye karlk geldii Davutolunun ve ayn zamanda Babakan
Recep Tayyip Erdoann zellikle Arap syanlar sonras dnemdeki aklamalarnda daha
aleni bir ekilde karmza kmaktadr. Bu aklamalarda Trkiyenin Ortadoudaki
konumunu nitelemek iin kullanlan ve lkenin Ortadouda etkili kresel aktrlerden biri
olduunu/olmas gerektiini ima eden merkez lke nosyonu Trkiye ile evre lkeler
arasnda hiyerarik bir ilikinin tasavvur edildiine, bir stnlk duygusunun varlna delalet
eder (Walker 2009: 499; Alessandri, 2010: 3). Merkez lke olma iddias medeniyetler
sylemini evrenselci ieriinden arndrarak slami muhafazakr milliyeti ideolojinin
ierisindeki gl millet kurgusunun bir paras haline getirir (Duran, 2003: 93). Zira
Trkiye artk sadece medeniyetler aras bir kpr vazifesi gren edilgen bir lke deil
devrald medeniyetin salad potansiyel gle byk milletler arasnda slam
medeniyetinin doal lideri olma konumuna erimi aktif bir lke olmaktadr ya da olmaldr
(Aras ve Grener, 2010: 81; Kaln, 2009: 87). 3 Ahmet Davutolunun 2013 ubatnda
partisinin Bursadaki eitim programnda syledii u szler aslnda Stratejik Derinlikte
Trk milletinin milletler hiyerarisindeki konumunu, stnlk hissiyatn aka ifade
etmektedir:
Dierdevletler bize 'd politikada maceraya atlmayn, aktifbir politika izlemeyin diyorlar.Biz de diyoruz ki Trkiye, hep zne olur, hi bir zaman nesneletirilemez. Biz tarihinyazmnda hep zne olduk, bu milleti kimse nesne haline getiremez. u anda Ortadoudaherhangi bir meseleye, hele hele Filistin, Trkiye olmadan kar kabilir mi? Biz tarihimizinhakkn vermek durumundayz. Bu millet tarihte her zaman zneydi zne olmaya devamedecek (hlas Haber Ajans, 3 Mart 2013)
te tam da buras Davutolu ve AKPnin dier isimleri tarafndan dile getirilen d
politika sylemi ile lke iindeki hegemonya projesinin birletii noktaya bizi gtrr: Bugn
gerek AKPnin siyasi kadrolar gerekse de bu partinin izgisine yakn duran yayn organlar
bu partiyi Trkiyenin tarihsel mirasnn bugnk siyasi arenadaki tek temsilcisi ve gelecekte
Trkiyenin bu mirasa yaslanarak yapaca atlmn nc gc olarak tasvir etmektedirler. Bu
noktada, bu syleme gre, Trkiyenin miras ald medeniyetin potansiyel gcnn bilincine
ve Davutolunun deyimiyle bu potansiyel gc kinetie dntrme iradesine sahip
Trkiyedeki tek aktr olarak AKP ile bir btn olarak Trkiyenin kaderi artk btnlemitir
(Duran, 2003 94). Son dnemlerde yine Davutolunun yapt aklamalarda da ortayakt gibi milletin uzun tarihsel serveni ierisinde bir sapmay, bir parantezi temsil
http://www.iha.com.tr/search.aspx?mode=General&SearchText=devlethttp://www.iha.com.tr/search.aspx?mode=General&SearchText=devlethttp://www.iha.com.tr/search.aspx?mode=General&SearchText=devlet -
7/25/2019 akp-milliyetcilik-ve-dis-politika.pdf
13/17
Alternatif Politika, Cilt. 5, Say. 1,52-68, Ni san 2013 64
etmekte olan son yz yldan, yani eski rejimden (ya da bu manta gre Kemalizmin
belirlenimindeki bir siyasetten) yeni Trkiyeye geiin ncs olarak AKP iktidar ile
Trkiyenin byk millet olma lks bir ve ayn ey haline gelmitir.
Bu noktada kimi akademik metinlerde, siyasi analizlerde ve aratrma raporlarnda
Davutolunun Stratejik Derinlikkitabndaki ereveyi besleyecek ekilde kullanlan (rnek
iin bkz. Aras ve Grener, 2010: 83) blgesel lider, blgesel koruyucu, model lke,
rnek lke, ritmik diplomasi, yumuak g, dzen kurucu aktr, aksiyoner d
politika, akil lke gibi kavramlar ki bu ve buna akraba szcklerden oluan bir szlk
akademik bir makale eklinde yaymlanmtr (Yeilta ve Balc, 2011)- birer akademik terim
veya tespit olmann tesine geerek AKP ile zdeletirildikleri oranda iteki hegemonya ve
iktidar projesinin birer ideolojik enstrman haline gelirler. Devlet aklnn ve millet
karlarnn realize edildii bir alan olarak sunulan, daha nce de sylenildii gibi devlet
adna hareket edilen ve konuulan d politikada bylesine ideoloji ykl sylemsel kalplarn
kullanlmas ayn zamanda slami muhafazakr milliyetiliin bir resmi ideoloji konumuna
ykseli sreci ierisinde olduunu, d politikann ierideki iktidar/hegemonya mcadelesiyle
btnlemekte olduunu ifade eder.
Sonu
Davutolunun Stratejik Derinlikisimli kitab bir d politika anlay ortaya koymann
tesinde AKPnin slami muhafazakr milliyeti ideolojisinin mantksal rgs, dayanak
noktalar ve bu milliyetilik temelinde izlenecek siyasetin olas ynelimleri hakknda nemli
ipular veren doktriner bir metin olma zellii tamaktadr. Gerek bu kitabn tezlerinden
yola kan veya bu tezleri gelitiren akademik yaynlarn ve aratrma raporlarnn varl
gerekse de siyasi iktidarn kitaptaki anlayla uyumlu bir i ve d politika sylemini srekli
yeniden retmesi kitabn slami muhafazakr milliyetiliin bugnk kodlarnn zlmesi
noktasndaki nemini korumasn mmkn klmtr. Stratejik Derinlik temelinde yaplan bumilliyetilik okumas bugn AKP iktidarnda, younluu siyasi mcadelelerin seyrine ve
dengesine gre deien milliyeti retoriin nasl bir dnya alglamasnn ve toplum
tahayylnn iinden ktn kavramamz asndan nemlidir. Bir ideoloji olarak
milliyetiliin bir toplumsal hegemonya projesinin bir paras olduunu dndmzde
slami muhafazakr milliyetiliin nasl bir tarihsel anlama sahip olduu bu ideolojinin bugn
Trkiyede yrmekte olan hegemonya mcadelesi ile ilikisi kurularak tam olarak
anlalabilir. Bundan sonraki almalar bu balanty tesis etmek suretiyle slami
-
7/25/2019 akp-milliyetcilik-ve-dis-politika.pdf
14/17
65 Cenk Saraolu
muhafazakr milliyetilie dair daha btncl bir anlayn gelitirilmesine katkda
bulunabilirler.
-
7/25/2019 akp-milliyetcilik-ve-dis-politika.pdf
15/17
Alternatif Politika, Cilt. 5, Say. 1,52-68, Ni san 2013 66
SON NOTL R
*Yrd.Do.Dr.,Bakentniversitesi,SiyasetBilimiveUluslararaslikilerBlm,Ankara.
1AKPninmilliyetilikanlayvebuanlaynTrkiyesanngelenekselunsurlarylailikisidahancePraksisdergisinin28.Saysnda yaymlananslamiMuhafazakarMilliyetiliinMilletTasarm:AKPDnemindeKrtPolitikasbalklmakalemdegenibirekildeelealnmt.AKPninmilliyetiliinindpolitikaalanndakikaynaklarvedayanaklarzerineodaklanacakbumakaledeoyzdenAKPninTrkiyesaierisindekikonumunaayrntlbirekildegirilmeyecek.
2 Davutolunun ve onun kitabStratejik Derinlikin AKP d politikas iin oynad merkezi rolvurgulayan bunun dnda daha pek ok alma sz konusudur. Bu almalarn bir ksmDavutolununbalbanaTrkd politikasnnaslmimariolduunavurguyaparakbu dpolitikaanlaynnAKPninbirbtnolarakyrtmekteolduuhegemonyamcadelesi ileolanbalantsngrmeninimkanszlaacaariradecibiraklamatarznaynelmektedirler.Bumakaledeiseresmid politika syleminin ve pratiinin oluturulmasnda Davutolunun etkisi teslim edilmekle birlikte
kitabStratejikDerinlik,Davutolunudabirkiiolarakaanslamimuhafazakrmilliyetiprojeninbirdoktrinbiiminialdalanlardanbiriolarakgrlmektedir.
3Byle birmilli kar formlasyonu temelindeAKPdneminde izlenenkimi d politika almlarnnkonjonktraananlamlarn,bunlarngenelbirdpolitikavizyonuvemilliyetilikanlayierisindenereyeoturduunukavramamzkolaylar.rneinDavutolunundileribakanlnnilkyllarndabirdpolitikastratejisiolarakortayakonulankomularlasfrsorunpolitikaskendindenmenkulbirbaridealitarafndandeilblgeselvekreselbirgolmann,yanimillikargerekletirmeninbirgereiolarakbenimsenmitir.ZiraDavutolununsylediinebakldnda yaknsnr komular ilesreklibunalmlaryaayanbirlkeninbusnrlaraanblgeselvekreselpolitikalarretebilmesiimkanszdr(s. 144). Bahsedilen sfr sorun politikasnn zellikle Suriye gndeminde akamete urayarak dahaagresif bir stratejiye evrilmesi zellikle Ortadouda byle bir milli kar tanmlamas zerindenhareketetmeninyaratabileceisavrulmalara,veslamimuhafazakarmilliyetidpolitikannblgedekiemperyalglerinprojelerininbelirlediisnrlarierisindeancakkendisinealanaabileceineiaretetmektedir.Suriyegndemi zerinden yaplabilecek bylebirzmlemeninderinletirilmesi isebumakaleninkapsamnamaklabirlikte,buyazdasunulandeerlendirmebylebiranalizinbalangnoktasnoluturabilir.
YN
AIKEL, F. (2012) Muhafazakar Sosyal Mhendisliin Ykselii: Yeni Trkiyenin Eski Siyaseti,Birikim,276,ss.14-20.
AKTAY, Y. (2010), Politics at Home, Politics in the World: The Return of thePolitical in TurkishForeignPolicy,MediterraneanQuarterly,21(1),ss.61 -75.
ALLESSANDRI,E.(2010),TheNewTurkishForeignPolicyandtheFutureofTurkey -EURelations,PaperPreparedforIstituto,AffariInternazionali,February,ss.2-18.
ALPKAYA, G. (2002) Trk D Politikasnda Milliyetilik, Tanl Bora veMurat Gltekingil (eds.),ModernTrkiyedeSiyasiDnce:Milliyetilik(Cilt4),stanbul:letiim.
ARAS,B.veGRENER,A.(2010),NationalRoleConceptionsandForeignPoli cyOrientation:TheIdeationalBasesoftheJusticeandDevelopmentPartysForeignPolicyActivismintheMiddleEast,JournalofBalkanandNearEasternStudies,12(1),73-92.
BLGN,P.(2009)SecuringTurkeythroughWestern -OrientedForeignPolicy,NewPerspectivesonTurkey,40,ss.105-125.
-
7/25/2019 akp-milliyetcilik-ve-dis-politika.pdf
16/17
67 Cenk Saraolu
BORA,T.(1998),TrkSannHali:Milliyetilik,Muhafazakarlkveslamclk,stanbul:Birikim.
BOZDALIOLU,Y.(2005)TurkishForeignPolicyandTurkishIdentity,London:Routledge.
CAMPBELL, D. (1992), Writing Security: United States Foreign Policy and Politics of Identity,
Minneapolis:UniversityofMinnesotaPress.
CRISS, N.B (2010), Parameters ofTurkishForeignPolicy Under theAKPGovernments, UNISCIDiscussionPapers,No:23.
ANDAR,C. (2009), Turkeys Soft PowerStrategy:ANewVision for aMulti-polarWorld, SETAPolicyBrief,38,ss.3-11.
DANFORTH, N. (2010), Ideology andPragmatism inTurkish ForeignPolicy: FromAtatrk to theAKP,TurkishPoliticalQuarterly,Fall2008,ss.83-95.
DAVUTOLU,A.(2001),StratejikDerinlik:TrkiyeninUluslararasKonumu,stanbul:KreYaynlar.
DIJKINK,G.(1996),National IdentityandGeopoliticalVisions:MapsofPrideandPain,LondonandNewYork:Routledge.
DURAN,B.(2013),UnderstandingtheAKPartysIdentityPolitics:ACivilizationalDiscourseandItsLimitations,InsightTurkey,15(1),ss.91-109.
FOTIU,E.veTRIANTAPHYLLOU,D.(2010),AssessingTurkeysSoftPowerRole:RhetoricversusPractice,TheInternationalSpectator:ItalianJournalofInternationalAffairs,45(1),ss.99-113.
GUIBERNAU,M.(1996),Nationalisms:TheNation-StateandNationalism intheTwentiethCentury,Cambridge:PolityPress.
KALIN,.(2009),DebatingTurkeyintheMiddleEast:TheDawnofaNewGeopoliticalImagination,InsightTurkey,11(1),ss.83-96.
KR,K.(2009),TheTransformationofTurkishForeignPolicy:TheRieoftheTradingState,NewPerspectivesonTurkey,40,ss.29-57.
MERAL,Z.(2010),DecodingTurkishForeignPolicyHyperactivity,TheWashingtonQuarterly,33(4),ss.75-86.
MURINSON, A. (2007), The Strategic Depth Doctrine of Turkish Foreign Policy, Middle EasternStudies,42(6),ss.945-964.
NYE,J.(1999)RedefiningtheNationalInterest,ForeignAffairs,July-August,ss.22-36.
OUZLU,T.(2007),SoftPowerinTurkishForeignPolicy,AustralianJournalofInternationalAffairs,61(1),ss.81-97
POULTON,H.(1999),TheStruggleforHegemonyinTurkey:TurkishNationalismasaContemporaryForce,JournalofSoutheasternEuropeandBalkans,1(1),ss.15-31.
SARAOLU, C. (2011), slamiMuhafazakarMilliyetiliinMillet Tasarm:AKPDnemindeKrtPolitikas,Praksis,26,ss.31-54.
EN,M(2010)TransformationofTurkishIslamismandtheRiseofJusticeandDevelopmentParty,TurkishStudies,11(1),ss.59-84.
-
7/25/2019 akp-milliyetcilik-ve-dis-politika.pdf
17/17
Alternatif Politika, Cilt. 5, Say. 1,52-68, Ni san 2013 68
TASPINAR,O.(2012),TurkeysStrategicVisionandSyria,TheWashingtonQuarterly,35:3,127-140.
WALKER,J.W.(2009),TurkeysImperialLegacy:UnderstandingContemporaryTurkeyThro ughItsOttomanPast,PerspectivesonGlobalDevelopmentandTechnology,8,ss.494-508.
WIMMER, A. ve SCHILLER, N.G. (2002) Methodological Nationalism and Beyond: Nation-StateBuilding,MigrationandtheSocialSciences,GlobalNetworks,2(4),ss.301 -334.
YALVA, F. (2012) Strategic Depth or Hegemonic Depth: A Critical RealistAnalysis of TurkeysPositionintheWorldSystem,InternationalRelations,26(2),ss.165-180.
YANIK, L. (2011), ConstructingTurkish Exceptionalism:DiscoursesofLiminality andHybridity inPost-ColdwarTurkishForeignPolicy,PoliticalGeography,30,ss.80 -89.
YAVUZ, H. (1998), Turkish Identity and Foreign Policy in Flux: The Rise of Neo-Ottomanism,Critique:CriticalMiddleEasternStudies,7(12),ss.19-41.
YELTA,M. veBALCI, A. (2011), AK Parti DnemiTrk DPolitikas Szl: Kavramsal BirHarita,Bilgi,23,ss.9-34.