ALAN YATIRIM

BORSA İSTANBULVADELİ İŞLEMLER VE OPSİYON PİYASASI

SUNUMU

MART 2019

VADELİ İŞLEM SÖZLEŞMELERİ(FUTURES)

Vadeli İşlem Sözleşmeleri Nedir?

Vadeli işlem sözleşmesi, belirli bir vadede,önceden belirlenen fiyat, miktar ve niteliktedayanak varlığı alma veya satmayükümlülüğü veren standart sözleşmelerdir.

Vadeli İşlem Sözleşmelerinde Kimler İşlem Yapar?

Riskten Korunma (Hedging): Fon Yöneticileri, sanayiciler, portföyündehazine bonosu, hisse senedi, döviz bulunduran bireysel yatırımcılar,ihracatçılar, ithalatçılar.

Yatırımcılar (Spekülatörler): Yatırım amaçlı işlem yapan herkes.

Arbitrajcılar: Farklı piyasalardaki fiyat farklılıklarından kar etmek isteyenherkes.

Vadeli İşlem Sözleşmelerinin Avantajları

• Olan bir pozisyondan korunma imkanı sağlar. Vadeli işlemler ile yatırımcıhali hazırdaki bir pozisyonun korunmasını sağlayabilir. (Hedge)

• Yatırımcılar ileri tarihli bir alacakları için nakit ile bugünden pozisyonagirme imkanı bulmaktadır.

• Kaldıraç imkanı ile birlikte düşük teminat yatırarak yüksek getiri elde etmeimkanı sağlanabilir.

Vadeli İşlem Sözleşmelerinin Dezavantajları

• Vadeli işlemlerde kaldıraç avantaj olduğu kadar kayıp riskinde dezavantajolarak karşımıza çıkmaktadır. Kazanç riski ile kayıp riski aynı orandadır.

• Piyasa ile ters pozisyonda kalındığında yani zarar durumlarında teminatınerimesi riskiyle karşı karşıya kalınır. Yatırımcı teminatını sürdürmeseviyesinin altına düşürdüğünde teminat tamamlama çağrısı (margin call)yapılmaktadır. Yatırımcının bu gibi durumlarla karşılaşmaması için başarılıbir teminat yönetimi gerçekleştirmesi gerekmektedir.

• İşlem gören bazı dayanak varlıkların derinliklerinin az olmasından dolayıvolatilite arttığında alış ve satış arasındaki makas açılır.

Vadeli İşlemler Piyasasında İşlem Gören Sözleşmeler

Pay Vadeli İşlem

Sözleşmeleri

Endeks Vadeli İşlem

Sözleşmeleri

Kıymetli Madenler Vadeli

İşlem Sözleşmeleri

Döviz Vadeli İşlem

Sözleşmeleri

AKBNK, ARCLK, ASELS,

BIMAS, DOHOL, EKGYO,

ENJSA, EREGL, GARAN,

HALKB, ISCTR, KCHOL,

KOZAA, KOZAL, KRDMD,

PETKM, PGSUS, SAHOL,

SISE, SODA, SOKM,

TAVHL, TCELL, THYAO,

TKFEN, TOASO, TTKOM,

TUPRS, VAKBN, YKBNK

BIST30 Endeksi

(XUO30)

BIST Banka Endeksi

(XBANK)

BIST Sınai Endeksi (XUSIN)

ONS Altın – USD/ONS

(XAUUSD)

Gram Altın – TL/GRAM

(XAUTRY)

ABD Doları /Türk Lirası

(USDTRY)

EURO/Türk Lirası

(EURTRY)

EURO/ABD Doları

(EURUSD)

Çin Yuanı/Türk Lirası

(CNHTRY)

Rus Rublesi/ Türk Lirası

(RUBTRY)

*Emtia (pamuk, buğday), Enerji (elektrik), Borsa Yatırım Fonu (FBIST BYF), Metal (hurda çelik), Faiz (aylık gecelik

repo oranı, üç aylık gecelik repo oranı) vadeli piyasalarda işlem gören diğer sözleşmeler arasında yer almaktadır.

Neden Vadeli İşlem Piyasalarında İşlem Yapmalıyım?

• Riskten korunmak isteyen yatırımcılar için Vadeli İşlem Piyasaları riskyönetimi kolaylığı sağlar.

• Piyasada fiyat beklentisi olan ve bu beklentiden kar elde etmek isteyenyatırımcının spot piyasalardan daha düşük teminat oranlarıyla aynımiktarda dayanak varlık üzerine yatırım yapma fırsatı sunar.

Vadeli İşlemlerde Temel Kavramlar

Dayanak varlık: Viop’da işlem gören finansal ürünlere dayanakvarlık denir.

Sözleşme büyüklüğü: Bir adet sözleşmeyle gerçekleştirilenişlem büyüklüğünü ifade eder. Borsa tarafından belirlenenstandart bir büyüklüktür.

Vadeli İşlemlerde Temel Kavramlar

Başlangıç teminatı: Yatırımcının bir sözleşmede alım yada satımyapabilmesi için hesabında bulunması gereken minimum tutardır. BaşlangıçTeminatları Borsa İstanbul tarafından belirli dönemlerde her kontrat içingüncellenir. Kurumlar tarafından güncel başlangıç teminatları yatırımcılarabildirilir.

Sürdürme Teminatı: Fiyat değişiminden kaynaklanan zararlar neticesindebaşlangıç teminatınızın düşebileceği en düşük seviyedir. Teminatın buseviyenin altına düşmesi halinde Vadeli İşlemlerdeki karşı taraf olanTakasbank tarafından “teminat tamamlama çağrısı” (margin call) yapılır.

Teminat Tamamlama Çağrısı (Margin Call): Teminat seviyesinin sürdürmeteminatı seviyesinin altına düşmesi durumunda teminat tamamlama çağrısıyapılır. Bu durumda yatırımcı temerrüde düşmemek için teminatını tekrarbaşlangıç teminatı seviyesine veya yeterli sayıda pozisyon kapatarakyükseltmesi gerekmektedir.

Vadeli İşlemlerde Temel Kavramlar

Kaldıraç: Yatırımcının yatırdığı teminatın üzerinde pozisyon alabilme imkanınadenir. Kaldıraç oranları BISTECH Marjin algoritmasıyla Takasbank tarafındanhesaplanmakta olup oranlar 1:10 – 1:20 arasında değişmektedir.

Örneğin; Borsa İstanbul’un belirlediği başlangıç teminatı 390 TL olan USDTRYsözleşmesinde 1:10 kaldıraçla işlem açacağımızı varsayalım. Yatırımcı390*10= 3900 TL pozisyon büyüklüğünde işlem yapabilmektedir. Yatırımcınınkaldıraç kullanmaması durumunda aynı pozisyon büyüklüğü için 3900 TLteminat yatırması gerekmektedir.

Dayanak varlık da kullanılan kaldıraç oranı aşağıdaki formül üzerindenhesaplanır:Vadeli işlemlerde kaldıraç oranı hesaplama = (sözleşme büyüklüğü*işlem fiyatı)/teminat oranı

Örneğin;

USDTRY sözleşmesi için kaldıraç oranı ; (1000*5.31)/390 = 13.6

AKBNK sözleşmesi için kaldıraç oranı; (100*6.58)/95 = 6.9

*Kaldıraç oranları, teminat oranı ve fiyata göre değişiklik göstermektedir. Güncel teminat oranları ve fiyatlara sitemizden ulaşabilirsiniz.

Vadeli İşlemlerde İşlem Saatleri

Tam İş Günü

Pay Türev Pazarı

09.30 -18.10

Diğer Türev Pazarlar

09.30 – 18.15

Yarım İş Günü

Pay Türev Pazarı

09.30 – 12.40

Diğer Türev Pazarlar

09.30 – 12.45

Vadeli İşlemlerde Uzun (Long) – Kısa (Short) Pozisyonlar

Uzun pozisyon, yatırımcının bir dayanak varlığın fiyatınınyükseleceğini öngörmesi yada aynı miktarda elindebulunan dayanak varlığı hedge etmek sebebi ile alış işlemigerçekleştirmesidir.

Kısa pozisyon, yatırımcının bir dayanak varlığın fiyatınındüşeceğini öngörmesi yada aynı miktarda elinde bulunandayanak varlığı hedge etmek sebebi ile satış işlemigerçekleştirmesidir.

Uzun pozisyondaki bir yatırımcı dayanak varlığın fiyatıyükseldiğinde kar ederken, kısa pozisyon alan yatırımcıdayanak varlığın fiyatı düştüğünde kar edecektir.

Vadeli İşlemlerde İşlem Kapama (Ters İşlem)

Alım (uzun) pozisyonu olan bir yatırımcı vade öncesi işlem kapatmakistediğinde aynı miktardaki sözleşmede satış işlemigerçekleştirmelidir. Satım (kısa) pozisyonu olan bir yatırımcı vadeöncesi işlem kapatmak isterse aynı miktardaki sözleşmede alış işlemigerçekleştirmelidir. Kısaca ters işlem alım karşısında satım, satımkarşısında alım yönünde işlem yapılmasıdır.

Vadeli İşlemlerde İşlem Yapmaya Nasıl Başlayabilirim?

Vadeli İşlem Piyasalarında işlem yapabilmek içinViop yetki belgesi olan seçtiğiniz aracı kurumdahesap açtırmanız gerekmektedir.

Alan Yatırım

Geniş Yetkili ve

Viop Yetki

Belgesi Olan

Borsa Aracı

Kurumudur

Vadeli İşlemlerde Sözleşme Kodları

F_ XU030 0219

Sözleşme Grubu Dayanak Varlık Kodu Vade Tarihi

(Şubat 2019)

F_XU0300219

Vadeli İşlemlerde Vergilendirme

Vadeli İşlemlerde İşlem Masrafları

Vadeli işlem sözleşmelerinde gerçekleştirilen alım – satımişlemi üzerinden komisyon kesintisi yapılmaktadır. Komisyonoranları kurum bazında değişiklik gösterip yatırımcının işlemhacmine göre belirlenmektedir.

Vadeli İşlemlerde Teminat Oranları (18.02.2019)

Pazarlar Dayanak Varlık Sözleşme Büyüklüğü Teminatlar

Endeks BIST 30 Endeks/10 TL 1150 TL

XBANK Endeks/10 1705 TL

XUSIN Endeks/10 960 TL

Döviz USDTRY 1000 $ 390 TL

EURTRY 1,00 € 465 TL

EURUSD 1,00 € 60 USD

GBPUSD 1,000 £ 70 USD

Kıymetli Madenler XAUUSD(Dolar/Ons) 1 Ons Altın 65 USD

XAUTRY (Altın/TL) 1 Gram Altın 20 TL

Dayanak Varlık Sözleşme Büyüklüğü (100 adet pay - Spot Fiyat X 100) Teminatlar

AKBNK AKBNK x100 95 TL

ARCLK ARCLKx100 230 TL

ASELS ASELSx100 415 TL

BIMAS BIMASX100 1010 TL

DOHOL DOHOLx100 30 TL

EKGYO EKGYOx100 25 TL

ENJSA ENJSAx100 65 TL

EREGL EREGLx100 120 TL

GARAN GARANx100 145 TL

HALKB HALKBx100 145 TL

ISCTR ISCTRx100 80 TL

KCHOL KCHOLx100 185 TL

KOZAA KOZAAx100 255 TL

KOZAL KOZALx100 1485 TL

KRDMD KRDMDx100 50 TL

PETKM PETKMx100 80 TL

PGSUS PGSUSx100 480 TL

SAHOL SAHOLx100 110 TL

SISE SISEx100 85 TL

SODA SODAx100 95 TL

SOKME SOKMEx100 120 TL

TAVHL TAVHLx100 435 TL

TCELL TCELLx100 185 TL

THYAO THYAOx100 240 TL

TKFEN TKFENx100 345 TL

TOASO TOASOx100 285 TL

TTKOM TTKOMx100 75 TL

TUPRS TUPRSx100 1855 TL

VAKBN VAKBNx100 75 TL

YKBNK YKBNKx100 30 TL

Vadeli İşlem Piyasasında İşlem Yaparken Verilere Nasıl Ulaşabilirim?

VİOP piyasalarında işlem yaparken Alan Yatırım websitesi üzerinden yada anlaşmalı olduğumuz borsaekran uygulamaları aracılığı ile sözleşme kodlarınaulaşabilir, işlemlerinizi girebilirsiniz.

Vadeli İşlemler ve Forex Arasındaki Benzerlikler

• Her iki piyasada da kaldıraçlı alım – satım işlemi yapılabilmektedir.

• Yatırım ürünlerine çift yönlü işlem girilebilmektedir.

• Fiziki olmayan alım – satım söz konusudur.

Forex ve Vadeli İşlemler Arasındaki Farklar

FOREX VADELİ İŞLEMLER

Forex uluslararası bir piyasadır. Vadeli işlemler ulusal pazarda işlem görmektedir.

Spot fiyatlardan işlem görür. Vadeli (future) fiyatlardan işlem görür.

Maksimum 1:10 kaldıraç ile işlem yapılır. Kaldıraç 1:20’ ye kadar yükselebilir.

Başlangıç teminatı minimum 50.000 TL’dir.Teminatlar kontrat bazında değişiklik gösterip Gram

Altın için 20 TL ile işlem açılabilir.

Tezgahüstü bir piyasadır, ürünlerde fiyat

farklılıkları olabilir.Organize piyasadır, fiyat farklılıkları yoktur.

5/24 işlem yapılmaktadır.

Yalnız seans saatleri içerisinde işlem

yapılmaktadır.

Vadeli İşlem Piyasalarında Örnek İşlemler

USDTRY Sözleşmesi alım satım işlemi için örnek;

Şubat Yakın Vade sözleşme kodu: F_USDTRY0219

10 adet Şubat vadeli USDTRY kontratında işlem yapabilmek için bulunması gereken teminat miktarı 3900 TL’dir.

(1 kontrat için teminat oranı 390 TL * 10 kontrat = 3900 TL’dir)

Yatırımcı Dolar’ın yükseleceği beklentisiyle 5.5150 TL’den 10 kontrat alım pozisyonu açmış olsun. Gün içerisindebeklentisi gerçekleşen yatırımcı karını almak için 5.6150 TL’den satış işlemi gerçekleştirerek ters işlem ile pozisyonunukapatır.

Kar/Zarar Hesaplaması = (Satış Fiyatı – Alış Fiyatı)*Sözleşme Büyüklüğü*Kontrat Adedi

= (5.6150 – 5.5150)*1000*10 = 1000 TL

Yatırımcı 3900 TL teminat ile USDTRY 10 kontratlık işleminden gün içinde 1000 TL kar etmiştir.

Beklentilerin aksine piyasa hareketi olduğunu ve pozisyonun kapatılmadığını düşünelim. Yani yatırımcı Dolar’ınyükseleceği beklentisiyle 5.5150 TL’den 10 kontrat alım pozisyonu açmış olsun fakat Dolar düşerek 5.4875 fiyatındanişlem görmekte olsun.

Kar/Zarar Hesaplaması = (Satış Fiyatı – Alış Fiyatı)*1000*10

=(5.4875 – 5.5150)*1000*10 = -275 TL

Yatırımcı bu işleminden toplam 275 TL zarar etmiş olur. Teminat miktarı 3900 TL’den 3625 TL’ye düşmüştür. Pozisyonuaynı gün(T günü) kapatmadığında ya da teminatını yükseltmediğinde ertesi gün (T+1 günü) teminat tamamlama çağrısı(margin call) yapılır. Yatırımcı T+1 günü saat 14:30’ a kadar 275 TL’lik teminat yatırmak ya da teminatı 3900 TL’ye kadaryükseltecek pozisyon kapatmak ile yükümlüdür.

BIST 30 Endeks Sözleşmesi alım satım işlemi için örnek;

Şubat Yakın Vade sözleşme kodu: F_ XU0300219

10 adet Şubat vadeli BİST 30 endeks kontratında işlem yapabilmek için bulunması gereken teminat miktarı 1150 TL’dir. (1 kontrat için teminat oranı 1150 TL*10 kontrat = 11500 TL’dir)

Yatırımcı Borsa İstanbul’da işlem gören en büyük 30 şirketin oluşturduğu BİST 30 Endeksinin yükseleceği beklentisi ile 120.200 fiyatından 10 kontrat alım pozisyonu açmış olsun. Beklentisi gerçekleşen yatırımcı karını almak için 124.200 fiyatından satış işlemi gerçekleştirerek ters işlem ile pozisyonunu kapatır.

Kar/Zarar Hesaplaması = (Satış fiyatı – Alış Fiyatı) /10*Kontrat Adedi

=(124.200 – 120.200)/10*10 = 400 TL

Yatırımcının 11500 TL teminat ile 10 kontratlık işleminden gün içinde elde ettiği kar 400 TL’dir.

Beklentilerin aksine bir piyasa hareketi olduğunu ve pozisyonun kapatılmadığını düşünelim. Yani yatırımcı BİST 30 Endeksinin yükseleceği beklentisiyle 120.200 TL’den 10 kontrat alım pozisyonu açmış olduğunu fakat Endeksin 118.000 seviyesine düştüğünü varsayalım.

Kar/Zarar Hesaplaması = (Satış Fiyatı – Alış Fiyatı)/10*Kontrat Adedi

=(118.000 – 120.200)/10*10 = - 220 TL

Yatırımcı bu işleminden toplam 220 TL zarar etmiş olur. Teminat miktarı 11500 TL’den 11.280 TL’ye düşmüştür. Pozisyonu aynı gün (T günü) kapatmadığında ya da teminatını yükseltmediğinde ertesi gün (T+1 günü) teminat tamamlama çağrısı (margin call) yapılır. Yatırımcı T+1 günü saat 14.30’ a kadar 220 TL’lik teminat yatırmak ya da teminatı 11500 TL’ye kadar yükseltecek pozisyon kapatmak ile yükümlüdür.

Gram Altın Sözleşmesi alım satım işlemi için örnek;

Şubat yakın vade sözleşme kodu: F_XAUTRYM0219

1000 adet Şubat vadeli XAUTRY kontratında işlem yapabilmek için bulunması gereken tutar 20.000 TL’dir.

(1 kontrat için teminat oranı 20 TL*1000 kontrat = 20.000 TL’dir)

Yatırımcı Gram Altın’ın yükseleceği beklentisi ile 226.50 fiyatından 1000 kontrat alım pozisyonu açmış olsun.Beklentisi gerçekleşen yatırımcı karını almak için 230.50 fiyatından satış işlemi gerçekleştirerek ters işlem ilepozisyonunu kapatır.

Kar/Zarar Hesaplaması = (Satış Fiyatı – Alış Fiyatı)*1 Gram Saf Altın*Kontrat Adedi

=(230.50 – 226.50)*1*1000 = 4000 TL

Yatırımcının 20.000 TL teminat ile 1000 kontratlık işleminden elde ettiği kar 4.000TL’dir.

Beklentilerin aksine bir piyasa hareketi olduğunu ve pozisyonun kapatılmadığını düşünelim. Yani yatırımcıGram Altın’ın yükseleceği beklentisi ile 226.50 fiyatından 1000 kontrat alım pozisyonu açmış olduğunu fakatGram Altın’ın 224.00 seviyesine düştüğünü varsayalım.

Kar/Zarar Hesaplaması = (Satış fiyatı – Alış Fiyatı)*100 Gram Saf Altın*Kontrat Adedi

=(224.00 – 226.50)*1*1000 = -2500 TL

Yatırımcı bu işleminden toplam 2500 TL zarar etmiş olur. Teminat miktarı 20.000 TL’den 17.500 TL’yedüşmüştür. Pozisyonu aynı gün (T günü) kapatmadığında ya da teminatını yükseltmediğinde ertesi gün (T+1günü) teminat tamamlama çağrısı (margin call) yapılır. Yatırımcı T+1 günü saat 14:30’a kadar 2500 TL’likteminat yatırmak ya da teminatı 20.000 TL’ye kadar yükseltecek pozisyon kapatmak ile yükümlüdür.

OPSİYONLAR

Opsiyonlar iki çeşittir. Alım (Call) ve Satım (Put) opsiyonlardır.

Alım(Call)opsiyonu: Alan kişiye belirli bir dayanak varlığı, ileride belirtilentarihte alma hakkını veren sözleşmelerdir.

Satım(Put) opsiyonu: Alıcıya belirli bir dayanak varlığı, ileride belirtilentarihte satma hakkını veren sözleşmelerdir. İki sözleşme türünde de şartlarbugünden belirlenir. Miktar, işlem vadesi, vade tarihinde fiyat ve ödenecekopsiyon primi önceden belirlenir.

İki sözleşme türünde de şartlar bugünden belirlenir. Miktar, işlem vadesi,vade tarihinde fiyat ve ödenecek opsiyon primi önceden belirlenir.

Opsiyonlarda Temel Kavramlar

Kullanım fiyatı nedir? (EXERCISE veya STRIKE PRICE)

Alıcının talebi halinde, opsiyon satıcısının opsiyona konu olan dayanak varlığıhangi fiyat üzerinden alacağı yada hangi fiyat üzerinden satacağını belirleyenfiyat kullanım fiyatıdır.

Opsiyon vadesi nedir? (MATURITY DATE)

Opsiyonun vadesi, opsiyon alıcısının alma yada satma hakkının; satıcının isealma yada satma yükümlülüğünün hangi vadeye kadar geçerli olduğunugösterir.

Opsiyon primi nedir? (OPTION PREMIUM)

Opsiyon terminolojisinde prim opsiyonun fiyatını temsil eder. Opsiyonlar alınıpsatılırken, alıcı sahip olacağı hak için satıcıya bir prim öder. Söz konusu primalıcı için maliyet oluştururken satıcıya bir gelir teşkil eder.

Opsiyonlarda Hak ve Yükümlülükler

• Opsiyona dayanak teşkil eden finansal aracı prim fiyatı karşılığında satın almakla yükümlüdür.

• Opsiyona dayanak

teşkil eden finansal

aracı prim fiyatı

karşılığında satma

hakkına sahiptir.

• Opsiyona dayanak

teşkil eden finansal

aracı prim fiyatı

karşılığında

satmakla

yükümlüdür.

• Opsiyona dayanak

teşkil eden finansal

aracı prim fiyatı

karşılığında alma

hakkına sahiptir.Alım

Opsiyonu Alıcısı

Alım Opsiyonu Satıcısı

Satım Opsiyonu Satıcısı

Satım Opsiyonu

Alıcısı

Opsiyon Parametreleri / Göstergeleri

Delta: Finansal kıymetin fiyatında meydana gelen bir birimlik değişim karşısındaopsiyon fiyatının kaç birim değişeceğini göstermektedir.

Gamma: Finansal kıymetin fiyatındaki bir birim değişmeye bağlı olarak deltadameydana gelen değişmeyi ölçmektedir.

Theta: Opsiyonun vadeye kalan gün sayısındaki 1 günlük değişim karşısındaopsiyonun değerinde meydana gelen değişimi ölçmektedir.

Vega: Opsiyonun altında yer alan finansal kıymeti volatilitesinde meydana gelen birbirimlik değişimin, opsiyonun fiyatında meydana getireceği değişimi ölçmektedir.

Rho: Faiz oranındaki 1 birimlik değişim karşısında opsiyonun fiyatında meydanagelecek değişimi ölçmektedir.

Opsiyon Fiyatlandırma

Opsiyon Fiyatını Etkileyen Faktörler

Opsiyon Tipleri

Vadelerine göre opsiyonlar Amerikan ve Avrupa tipi olmak üzere ikiyeayrılır.

• Amerikan tipi opsiyonlar vadeden önce herhangi bir tarihte opsiyonalıcısı tarafından kullanılabilir.

• Avrupa tipi opsiyonlar ise yalnızca vadesinde kullanılabilirler.

Opsiyonun Değeri

Bir alım opsiyonunda dayanak varlığın spot piyasa fiyatı (S), kullanımfiyatından (K) yüksekse bu opsiyon kardadır. Aynı opsiyonda spot fiyatıkullanım fiyatının altında ise opsiyon zarardadır. Eğer her iki fiyat birbirineeşitse opsiyon başabaştadır.

1. Karda opsiyon: Spot fiyatı > Kullanım fiyatı

2. Zararda opsiyon: Spot fiyatı < Kullanım fiyatı

3. Başabaşta opsiyon: Spot fiyatı = Kullanım fiyatı

Bir satım opsiyonunda dayanak varlığın spot piyasa fiyatı kullanım fiyatının altındaise, opsiyon kardadır. Spot piyasa fiyatı kullanım fiyatının üzerinde ise opsiyonzarardadır. Her iki fiyat birbirine eşit olduğunda başabaş durumu söz konusudur.

1. Karda opsiyon: Spot piyasa fiyatı < Kullanım fiyatı

2. Zararda opsiyon: Spot piyasa fiyatı > Kullanım fiyatı

3. Başabaşta opsiyon: Spot piyasa fiyatı = Kullanım fiyatı

Opsiyonun Değeri

Dayanak Varlığın

Fiyatı < Kullanım

Fiyatı

Dayanak Fiyat =

Kullanım Fiyatı

Dayanak Varlığın

Fiyatı > Kullanım

Fiyatı

Alım (Call)

OpsiyonuZararda Başabaş Karda

Satım (Put)

OpsiyonuKarda Başabaş Zararda

Opsiyon Primi Bileşenleri

Piyasa tarafından belirlenen opsiyon primi iki ana bileşenden oluşur.

Opsiyon Prim fiyatı = İçsel Değer + Zaman Değeri

İçsel Değer: Opsiyonun kullanımı durumunda elde edilecek kazançtır. Dayanak varlığın spot piyasa fiyatı ile opsiyonun kullanım fiyatı arasındaki farka eşittir.

Zaman Değeri: Opsiyonun toplam değer (prim) ile içsel değeri arasındaki farktır. Opsiyonu alan kişi dayanak varlığın fiyatındaki belirsizlik için belirlediği fiyattır.

Örnek:

USDTRY Spot Fiyatı= 5.50

Alım Opsiyonu Kullanım Fiyatı = 5.40

Prim = 5.0

İçsel Değer = 5.50 – 5.40= 0.10

Zaman Değer = 5.0 – 0.10 = 4.9

Opsiyonun Zaman Değeri Kaybı

VIOP’ ta İşlem Gören Opsiyonlar

Döviz Endeks Pay

USDTRY BIST30

AKBNK, ARCLK, EKGYO,

EREGL, GARAN, ISCTR,

KCHOL, KRDMD, PETKM,

PGSUS, SAHOL, TCELL,

THYAO, TUPRS, VAKBN,

YKBNK, HALKB, SISE,

TOASO, TTKOM

Opsiyonlarda İşlem Kodu

O_ XU030 A 0219 C 92.000

Sözleşme

grubu

Dayanak varlık

kodu

Opsiyon tipi (E -

Avrupa, A - Amerika

tipi opsiyon)

Vade Tarihi

(Şubat

2019

Opsiyon

sınıfı (C:

Alım P:

Satım)

Kullanı

m fiyatı

O_XU030A0219C92.000

Opsiyonlarda Örnek İşlemler

USDTRY alım(call) opsiyonunda alış işlemi için bir örnek verirsek;

USDTRY alım(call) opsiyonunda alış işlemi için bir örnek verirsek; USDTRY’nin Şubat Ayında 5,50’ninüzerinde kalacağını düşünüyorsak; 100.000 $’lık pozisyon almak için;

100 adet Şubat vadeli USDTRY opsiyonunda işlem yapılır ve önce 20.000 TL teminat yatırmak gerekir.

Sözleşme büyüklüğü 1.000 $

Ödenecek Prim: 61,20 TL’dir. (61,20 TL*100 kontrat=6.120 TL)

Vade Sonunda(30.02.2019)

USDTRY < 5,50 → Opsiyon kullanılmaz. Prim ödenir

USDTRY = 5,60→ 10.000 TL-6.120 TL (prim) = 3.880 TL Kar

USDTRY = 5,65 → 15.000 TL-6.120TL(prim)= 8.880 TL Kar

Kazanç: Sınırsız kar potansiyeli.

Zarar: Maksimum kayıp opsiyona ödenen prim.

USDTRY satım(put) opsiyonunda alış işlemi için bir örnek verirsek;

USDTRY’nin Şubat Ayında 5,50’nin altında kalacağını düşünüyorsak; 100.000 $’lık pozisyonalmak için;

100 adet Şubat vadeli USDTRY opsiyonunda işlem yapabilmek için önce 20.000TL teminatyatırmak gerekir.

Sözleşme büyüklüğü 1.000 $

Ödenecek Prim: 55,70 TL’dir. (55.70 TL*100 kontrat=5.570 TL)

Vade Sonunda(30.02.2019)

USDTRY > 5,50 → Opsiyon kullanılmaz. Prim ödenir.

USDTRY= 5,40→ 10.000 TL-5.570TL(prim) = 4.430 TL Kar

USDTRY = 5,35 → 15.000 TL-5.570 TL(prim)= 9.430 TL Kar

Kazanç: Sınırsız kar potansiyeli.

Zarar: Maksimum kayıp opsiyona ödenen prim

USDTRY alım(call) opsiyonunda satış işlemi için bir örnek verirsek;

USDTRY’nin Şubat Ayında 5,30 ’un altında kalacağını düşünüyorsak; 100.000 $’lıkpozisyon alabilmek için;

100 adet Şubat vadeli USDTRY opsiyonunda işlem yapılır ve önce 20.000 TL teminatyatırmak gerekir.

Sözleşme büyüklüğü 1.000 $

Kazanılacak Prim: 24,60 TL’dir. (24,60 TL*100 kontrat=2460 TL)

Vade Sonunda(30.02.2019)

USDTRY ≤ 5,30 → Prim lehimize kalır.

USDTRY = 5.35 → -5.000TL+2.460 TL (prim) = 2.540 TL Zarar

USDTRY = 5.40 → -10.000 TL+2.460(prim)= 7.540 TL Zarar

Kazanç: Maksimum kar opsiyon primi kadardır.

Zarar: Sınırsız zarar potansiyeli.

USDTRY satım(put) opsiyonunda satış işlemi için bir örnek verirsek;

USDTRY’nin Şubat Ayında’ 5,10’un üzerinde kalacağını düşünüyorsak; 100.000 $’lık pozisyonalabilmek için 100 adet Şubat vadeli USDTRY opsiyonunda işlem yapabilmek için önce 20.000TLteminat yatırmak gerekir.

Sözleşme büyüklüğü 1.000 $

Kazanılacak Prim: 18,80 TL’dir. (18,80 TL*100 kontrat=1.880 TL)

Vade Sonunda(30.02.2019)

USDTRY ≥ 5,10 → Prim lehimize kalır.

USDTRY = 4,90 → -20.000 TL+1.880 TL(prim) = 18.120TL Zarar

USDTRY = 4,85 → -25.000 TL+1.880 TL(prim)= 23.120TL Zarar

Kazanç: Maksimum kar opsiyon primi kadardır.

Zarar: Maksimum kayıp kullanım fiyatı ile prim arasındaki fark kadardır.

Genel Müdürlük

Levent Mah. Levent Cd. No: 45 Beşiktaş / İSTANBUL

+90 212 370 22 22

www.alanyatirim.com.tr

Ankara İrtibat Bürosu

Anafartalar Cad. Papatya Sk. No: 2/6-8 Ulus / ANKARA

+90 312 312 69 89

İzmir İrtibat Bürosu

Akdeniz Mahallesi Cumhuriyet Bulvarı Çırpıcı İş Merkezi No: 77/402 Konak / İZMİR

+90 232 445 58 57