Bir eklemi yada vücudun herhangi bir segmentini desteklemek,dizilimini sağlamak,hareketi sınırlandırmak veya harekete destek olmak ,yükü segmentler arasında aktarmak ,basıncı ve ağrıyı azaltmak amacıyla vücudun dışından uygulanan ortezlerdir.

Deformiteleri önlemek – düzeltmek Fonksiyonelliği sağlamak Eklem hareketini engellemek Stabilizasyon Zayıf kas fonksiyonunu desteklemek Spastisite kontrolü Optimal yürüme kontrolü Proprisepsiyonu sağlamak

Ortez,breys,atel,splint,korseOrtez,breys, korse günlük yaşamda

daha rijitEsnek –elastik ve yumuşak ;splintBazı kaynaklarda geçici ortezlere ;

splint

Ortezin kapsadığı alana göre adlandırma yapılır-eklemin ingilizce baş harfleri sırasıyla yazılır sonuna ‘o’ eklenir

Ayak-ayak bileği ortezi;ankle-foot orthosis;afo Diz-ayak bileği -ayak ortezi;knee-ankle foot

orthosis;kafo Kalça-diz-ayak bileği -ayak ortezi; ortezi;hip-

knee-ankle foot orthosis;hkafo Diz ortezi;knee orthosis; ko Medio-lateral ve longitudinal arkı destekleyen

UCBL (universty of california biomechanics laboratuvary)

Femur kırıklarında ve femur başı avasküler nekrozda kullanılan ‘thomas ortez’

Solid/sabit; eklemi sabit bir pozisyonda tutmak için (solid afo;ayak bilek ekleminde harekete izin vermez)

Menteşeli/eklemli ;ortezde bir miktar harekete olanak veren eklem vardır(eklemli afo;belirlenmiş bir açıda plantar ve df olanak)

Dinamik; ortez eklemde bir miktar harekete olanak veren bir materyalden yapılır

Şekillendirilmiş; ayağın istenen hareketini destekleyen özel şekli tanımlar

Yer reaksiyon gücü kullanan;özellikle dizler bükük yürümeyi engellemek için yapılır

Gereken yerde ve sürede Eklem hareketine uygun olduğu kadar izin

verilir Yürüyüşün tüm fazlarına etkin olmalı Mekanik Ayak bilek eklemi iç malleolun tepe

noktası üstünde olmalı Mekanik diz eklemi femur medial kondili

düzeyinde olmalı Diz eklemi 90 derecede oturmasına izin

vermeli Kozmetik ve fonksiyonel olmalı

Çelik KarbongrafitAlüminyum Plastik

Termoset plasikler Termoplastikler

Deri Velkro

Barlar Eklemler

Kalça eklemi Diz eklemi

▪ Serbest diz eklemi▪ Budak diz eklemi ▪ Polisentrik diz eklemi

Diz eklem kilitleri▪ Yüzük kilit ▪ Yaylı yüzük kilit ▪ Çember kilit(isviçre-

mandallı kilit)

Özengi Sabit Ayırılabilir sandal

Kaliper Pelvik kemer İskial destek Bantlar

Uyluk bandı Diz bandı

Ortopedik bot

Ortezin esas ağırlık taşıyanparçası Yan ve C barı Peroneal sinire baskıyapmamalı, uzun yürüme ortezinde 4 tane c barı var, yan barlar medial ve laterale uzanır. Uzun yürümede medial iskiuma Lateralde trokantere uzanır.

Ayak bileği eklemi Serbest Plantar Dorsofleksiyon stoplanabilir.

Ayak bileği dorsofleksiyonu zayıfsa posterior stop ile plantar fleksiyon ,

Plantar fleksiyon zayıfsa anterior stopla dorsofleksiyon stoplanır. Eğer her iki kas grubu etkilenmişse her iki Yönde limitlenmiş eklem kullanılır

Diz f-e yanında sagital düzlemde rotasyonel hareketi vardır.Mekanik eklem aksını anatomik eklem aksına uygunluğunu sağlamak güçtür.Mekanik eklem aksı diz 90 f da iken bacak hareket aksına dik ,popliteaya paralel ve eklem femur kondilinin yanında yer almalıdır

Diz eklemi Serbest diz eklemi(tek akslı diz eklemi) F olanak ektansiyonu limitler Mediolateral stabiliteyi sağlar. Hiperekstansiyon stopları kullanılarak

genu rekurvatuma gidiş önlenir. Yüzük kilit kullanılır

Budak diz eklemi: Eklem merkezi biraz geriye yerleştirilir. Fleksiyon serbesttir. Ektansiyon pasif olarak limitlenir Yük verildiğinde diz eklemini

ekstansiyonda kilitlenir. Zayıf diz ekstansörlerin varlığında, yer tepkime kuvvetini öne alır.Polisentrik diz eklemi;çift akslıdır. Nadiren kullanılır

Yüzük kilit; Serbest diz ekleminde ektansiyonda

halka ile stabilizasyon sağlanır. En stabil en sık kullanılan kilittir.oturuşta el ile halka yukarı çekilerek flexion sağlanır

Yaylı yüzük kilit

Çarklı Kilit Diz fleksiyonun belirli derecelerde stabilize eder.6 derecelik ayarlama imkanı Fleksiyon kontraktür önlenmesi, kontraktürü açılması

İsviçre kilit (çember);Arkada çember yardımı ile medial ve lateraldeki kilitler açılır.Elle yada sandalye kenarına dokun-ma ile açılır. Dizde ani flexion iledüşmeye neden olabilir

Kalça eklemi;genelikle flexion ve ektansiyonda izin veren ve hiperektansiyonu önelemek için kilitlenen tek akslı eklem kullanılır. Diz ekleminde olduğu gibi yüzük kilit veya mandal ile kilitlenir.

Yürüme amaçlı yapılan alt ektremite ortezleri ayyakabı veya ortopedik botla birleştirilir.

Birleştirici parça özengi veya kaliper olabilir

Özengi U şeklinde Yan barlarla ayakkabıyı Birleştiren parçadır Sabit,ayrılabilir,sandal

Kaliper ;ortezde ayak bilek eklemi yoktur.tabandaki yuvarlak oluklara yan barların oturmasıyla oluşan kaliper hareketi sağlar.eklem topuk altındadır..

Ayak bileğinde aşırı varus valgus deformitelerinde;T bantları

Uyluk ;yer çekim gücünü yan barlara aktarır

Diz ;diz ektansiyonu uzun süre devam edemez.varus valgus oluşabilir.önden başlar yan barlara bağlanır

Kruris;fibula başının 2,5 cm altında 4-6 cm genişliğindedir. İçi metal üstü yumuşak materyal . Orteze rijidite sağlar,yan barların stabilizasyonu sağlar

Uygun ayyakabı;ayağı dış etkenlerden korumalı,ayak stabilizasyonu sağlamalı,yer tepkilerini absorbe etmeli,deformite gelişimini önlenmelidir

Taban yumuşak esnek vucut ağırlığı ile şekil değiştirmemelidir.

Hafif ve sivri burunlu olmamlıdır. Topuk yüksekliği 3-4,5 cm(K),2,5-3,5

cm(E)

Ön-orta-arkaMedial-lateral-transvers longitudinalVucut ağırlığı kalkaneus -1. ve 5.

metatars başlarında yoğunlaşır

Medial longitudinal arkın çökmesi▪ Silikon tabanlık;longitudinal arkı desteklemeli, yükü

lateral tarafa aktarmalıdır. Medial arkı normalde 15-18 mm dir pes planusta destek yüksekliği 6-9 mm olmalıdır. Genişliği ayağın 2/3 ünü kaplamalı,ilk 3 metatars başlarında yüksekliği azalmalı ve tabanlık metatars başını geçmelidir

Valgus varlığında ;thomas topuk uzantısı Varus varlığında;thomas topuk uzantısı

lateralden uygulanır.kalneo kuboid ve 5.metars eklem desteklenir(ters Thomas topuğu)

Subtalar ve navikulo-kuneiform çökmelerinde ayağın medial –lateral arkını destekleyen UCBL ortezi kullanılır..resim ucbl ortezi

Pes kavus;medial longitudinal ark normalden yüksektir.

Deformite düzeltilmez,amaç yük dağılımını tüm ayağa yaymak

Tabanlık medial longitudinal arkı tam doldurmalı-lateralde desteklenmeli..resim pes kavus

Tranvers ark düşüklüğü(metatrsalji)Normalde yük 1. ve 5. metatars başı

üzerine binen yük 2.,3.,4. metatars başlarında artar.

1.metatars lateraline 5. metatars medialine kadar uzanan metatars ped konulmalı

Ağrı artarsa metatars bar konulmalı

Gerçek bacak uzunluk;sias-medial maleol

Zahiri bacak uzunluğu;umblicus-medial maleol(spinal kolon ve pelvis patolojilerinden etkilenir)

Kısalık 1,5 cm ve daha az ise düzeltme önerilmez

Kısalığın asla tamamı düzeltilmez yüzde 75 i yeterlidir.kısalığın ilk 1,5 cm si ayakkabı içinden geri kalanı ayakkabı dışından yapılmalıdır

UCBL Submalleolar Supramalleolar Leaf-spring(yaprak) AFO Eklemli AFO Rigid AFO GRAFO Esas amaç salınım fazında ayak plantar

fleksiyonuna engel olarak enerji tüketimini azaltmak

AFO kullanımı genel kabul gören: diz ekstansör kas gücü kuvveti en az 3/5 olması

Metal afo lar ağır ve tibial eksternal rotasyona neden olduğundan küçük çocuklarda rölatif kontraendikedir

Plastik afo lar tüm yaş gruplarında kullanılabilir

Metal afo lar ortezin bacakla temasın istenmediği durumlarda,duyu kaybı,ödem ve sıcak intoleransı varlığında kullanılır

Afo nun üst kenarı fibula başının 2,5 cm aşağıda olmalıdır

Metal afo lar da varus yada valgus deformitelerini düzeltmek için T bandları kullanılabilmektedir.

Valgus da T bandının vertikal parçası medialde varus da lateralde olmalıdır

Afo nun takılıp çıkarılması için en uygun ayakkabı tenis ayakkabısıdır

Mekanik eklem medail malleolun altında lateral malleolun üzerinde olmalıdır

Belirgin derecede; ayağın ön ve orta bölgesinde,

subtalar eklemde insitabilite ve deviasyon

Basma fazında ayak Deviasyonu önler

Dorsofleksör kas gücü azaldığı Hafif spastisite yada olmamalıFleksible ayak bileğiMedio-lateral stabiliteyi sağlamaz

Salınım fazında: plantar fleksiyonu engeller. Basma fazı: dorsofleksiyona izin verir Push off :1.ve 2. rockerda enerji biriktirip, 3. rockerda salar.

AFO klasik özelliklerine sahiptirPlantar Fleksiyonu engeller ve ilk adımdaki enerji ile Dorsofleksiyona yardımcı olurlarKarbon lifleri enerji depolar.Hafif olmalarına rağmen dayanıklıdır.Ayakkabı uyumu daha iyidir.

Ayak lateralinden başlar.Medial tibial kondil üzerinde sonlanır

Topuk vurma fazında ayağın ani düşmesini,salınım fazında inversiyonu kontrol ederEkinovarus,orta derece spasite kullanılır

PLANTAR FLEXİON İLE DİZDE EKSTANSİYON MOMENTİ

DORSİFLEXİON İLE DİZDE FLEXİON MOMENTİ

Spastisite Düzeltilebilir ekin Salınımda ekin Diz hiperekstansiyonu Düşük Ayak Ayak bileğinde 5 derece pasif dorsofleksiyon olmalıdır. 5-7 derecede stoplanmalıdır Plantar Fleksiyonu Engeller Dorsofleksiyona “sınırlı” izin verir

Dorsofleksör stopluAFO’larÖzellikle kuadriseps zayıflığı olan olgularda tercih edilir.

Düşük ayakAğır spastisiteAyak bileğini 90 derecede stabilize eder.

Solid AFO tipi 5-7 derece dorsifleksiyon Topuk ilavesi

Basma fazında diz fleksiyonunu kontrol eder. Tibianın aşırı öne progresyonunu engeller. Üç anatomik planda deformite, diz veya kalçanın

dinamik kontraktüründe. Tibia proksimalinden geçen bir ön bantla destekli

eklemsiz,Malleol seviyesine dek açık Taban kısmı ayak parmaklarına dek Tuberositas

tibia altından başlayan rijit parça (3 nokta teşkili)

Bükük diz yürüyüşü (Crouch gait) Quadriseps zayıflığı Aşırı dosifleksiyon Spastisite Uzamış Aşil Tendonu Düzeltilebilir ekin Bükük diz: hamstring spastisitesi,

quadriceps zayıflığı ve aşırı dorsifleksiyonda olur.

Zayıf Triceps surae kasları

Basma fazında tibianın öne kaymasını engeller.Öndeki manşet ile ekstansiyon momenti ortaya çıkarır.Topuk vurma fazında dizi ekstansiyona zorlar

KontraendikasyonlarıDizde fleksiyon kontraktürüKalça fleksiyon kontraktürüGenu rekurvatumKuadriceps kas gücünün 3 ün altında

olması

Ciddi diz ekstansor ve hamstring güçsüzlüğünde

Diz instabilitesindeDiz fleksiyon spastisitesindeEn sık ms yaralanmalarında veya

polimyelit

Erişkinlerde T12 düzeyi üzerinde yaralanmalarında enerji tüketimi fazla olduğundan fonksiyonel değildir

Çocuklarda ağırlık merkezi daha yüksek olduğundan dolayı yüksek düzey yaralanmalarında bile fonksiyonel ambulasyon sağlanabilir

Üst ektremite kas gücü iyi olmalıdır

Üst ekstremite sağlam olmalı, yardımcı yürüme cihazı ile

kullanılır. Diz 180, ayak bileği 90 stoplu yapılır. Mekanik diz eklemi yukarıdaysa ayak

ayakkabıdan çıkar. Yürürken ve ayakta iken diğer diz fleksiyonda ise kısa demek

Dış yan barlar uzunsa ayak varusta, iç yan barlar uzunsa valgus deformitesi gelişir.

Alt ekstremite internal veeksternal rotasyonda ise twister eklenir.Pelvik kemerden özengiye uzanır. Ters yönde uygulanır.

Baldır ve uyluk bandı yokİskial bölgeyi destekleyen bant öne gelir.

Patella altında bant Dizde İsveç diz kilidi Ayak bilek eklemi 10 derecede

dorsiflexionda stoplanır Kalça hiperekstansiyon ve lomber lordozla ayakta durma sağlanır.L1 ve üstündeki düzeylerde olan

paraplejik hastalarda kullanılabilir

İyi bir pelvis kontrolü ve kalça fleksör kas gücü

Ancak KAFO kullanımının hiperlordotik postür oluşturur

Omurgaya aşırı bir yük biner ve sık görülen

Spinal deformite riskini artırır

Genu rekurvatum Genu varum Genu valgum kontrolünde Distal parça ayak yere basınca ayağı

ekinde stabilize eder. Diz ekstansiyona gelir. Bilateral kullanılmaz. Patellanın üst kenarının 4.5 cm üstünden

başlar. Altta malleollerin yaklaşık 7 .5 cm

üstünde sonlanır.

Dizin kapsüler ve ligamentöz laksiteHafif –orta Genu rekurvatum Genu valgum-varumdaEkstansiyonu kısıtlar.Diz eklemi olan tipinde flexiona

olanak verirC barları ekleme 15 cm uzaklıktadır.

Uzun yürüme ortezineKalça eklemiPelvik kemerBel kemeri eklenmesiLateral stabilite sağlanır.Kalça-gövde kontrolü sağlanır.Pelvik kemer kalça kontrolünü

sağlar. Bel kemeri gövde kontrolünü sağlar.

Pelvik stabilizasyonunun

temini için aktif fleksör kas

veya abdominal kas gücü

gerektirir.

Bağımsız ambulasyonu olmayanKalça ve diz eklemliAmbulasyon ?Ayaklar altında plakTaban parçası üstünde tüm vücudu

ile bir yandan diğer yana dönerek ambulasyon

Tam bağımsız ambulasyonu olmayan çoçuklarda önerilir

Göğüs ortasına kadar uzanan yan barlar velkro ile önde kapatılır.

Pelvik kemerKalça eklemleri kablo ile birleştirilmiş

budak diz eklemiPlastik ayak-ayak bileği ortezi

Gövde ağırlığı kanedyenlere aktarılır.Bir kalçada fleksiyon kablo yardımı

ile diğer kalçada ekstansiyon olur. Bacağın öne ilerletilmesi,Kalça fleksör ve alt abdominal

kasların kullanılması veya gövde ekstansiyonu yolu ile olmaktadır.

Özellikle bir kalçada aktif fleksiyonu olan hastalarda tercih edilir.

Bastonlar;Ağaç-alimünyumÜst ucu yuvarlak-t şekilli-kancaAlt ucu tek,üç ayaklı(tripod) veya

dört ayaklı(tetrapod)Bastonun boyu trokanter mayor

hizasındaDirsekte 20-30 flexion-kavrama

Kanedyenler , Koltuk değnekleri; Hasta ayakta dik-aksiller kıvrımın 2 cm altı Ayağın 5.parmağın 5 cm laterali ve 15 cm

önündeki mesafe uzunluğu Kol parçası;dirsek 30 derece f,el bileği

ektansiyonda ve parmaklar yumruk yapmış Axiller kıvrım ile elin yumruk yapmış arası Radial sinir hasarı Yürüteçler ,omuzlar serbest,dirsekler 20

derece F

TEŞEKKÜRLER

Sabrınız İçin Teşekkürler………..