ALTERNATİF MOTORLAR VE YAKITLAR DERSİ 2.DÖNEM 2.YAZILI ÇALIŞMA SORULARI

1. LPG montaj kurallarına göre bu tankların her……10 (on) …….. yılda bir yenisi ile değiştirilmesi gerekmektedir.

2. Sıvılaştırılmış doğal gaz (LNG), sıkıştırılmış doğal gaz (CNG)’dan daha az yer kapladığı için küçük araçlarda………… sıvı doğal gaz…………….. kullanımı daha yaygındır.

3. Depo içerisinde bulunan gazın emniyeti….. Multivalf……….. tarafından sağlanmaktadır.

4. Multivalf……………. depo kapağı……………..üzerindedir.5. Multivalf………. LPG……. ve………….LNG……….. gaz sistemlerinde kullanılır.6. CNG sisteminde multivalf yerine……….. emniyet supabı…………… vardır.7. CNG doğal gaz sisteminde depo içerisinde bulunan gazın basıncını…. emniyet

supabı…..ayarlamaktadır.8. Aşağıdaki şekilde görülen multivalfin kısımlarını yazınız.

1. Şamandıra2.Giriş supabı3.Giriş vanası4.Çıkış vanası5.Çıkış supabı6.Sisteme gaz giriş borusu7.Gösterge8.Sinyal alıcı

9.Aşağıdaki soruları yukarıdaki şekle göre cevaplayınız. a) Depo içerisine alınan gaz…………2……….numaralı supap ve……3……..numaralı giriş vanasından geçer. b) Dolum ucunda ve borusunda meydana gelebilecek kaçak, kesik vb.arızalardan dolayı depodan ani gaz çıkışını………..2………. numaralı giriş supabı önlemektedir. c) ……….4………. numara ile gösterilen, parça çıkış vanasıdır. d) ………5……..numaralı çıkış supabı sisteme giden gazın emniyetli bir şekilde sisteme gitmesini sağlar. e) Yüksek basınç borusunda meydana gelebilecek kaçak, yırtılma vb. arızalarda…..5…….numaralı çıkış supabı Kendini kapatarak sistemi koruma altına almaktadır. f) ……..1………numaralı şamandıra, multivalf üzerine monta edilmiştir. Depo içerisindeki gazın miktarını ölçmek ve deponun %80’en fazla dolmasını engellemek için konulmuştur. g) Kontak anahtarı açıldığı zaman yüksek basınç hattında ve regülatör girişinde bulunan elektro valfler açılarak………….6………. numaralı borudan sisteme gaz gider. h) Elektronik olarak göstergede gaz miktarını gösteren sistemde multivalf üzerine takılan…..8……numaralı sinyal alıcı ile yapılmaktadır.

10.………..CNG…………. depolarında şamandıra devresi bulunmamaktadır. Sistemdeki basınca göre depo içerisinde mevcut gaz seviyesi belirlenir. 11. CNG sitemlerinde ise depo içerisindeki gaz miktarı sistemde bulunan bir….. manometre …….vasıtası ile yapılmaktadır.

12. LPG ve LNG gibi sıvı gazların ölçümünde……………. Şamandıra………….. yöntemi kullanılmaktadır.

13. LPG/doğal gaz sisteminde iki çeşit elektro valf vardır. Bunların görevleri nelerdir? Yazınız. 1. Gaz valfi: Depodaki gazı sisteme iletmek veya kesmek için kullanılır.

2. Benzin elektro valfi: Sistem gaz ile çalıştığı zaman motora giden benzini kesmek içi kullanılır. 14.Şekilde görülen LPG/LNG için elektro valfinin kısımları nelerdir? Yazınız.

1.GAZ GİRİŞİ

2.ELEKTRO MIKNATIS

3.GAZ ÇIKIŞI

4.FİLİTRE

15. Buharlaştırıcı ( Regülâtör) görevi nedir? Yazınız. LPG ve LNG sisteminde kullanılan buharlaştırıcı depodan gelen sıvı LPG ve LNG’yi motorun soğutma sisteminden aldığı ısı ile buharlaştırarak manifold vakumuna göre motorun ihtiyacı olan gaz miktarını ayarlayarak karbüratör üzerinde bağlı olan miksere yollar ve motorun çalışmasını sağlar. 16. Regülâtör çeşitleri nelerdir? Yazınız. Regülâtörün elektronik ve vakumlu olarak iki tipi vardır.

17.Elektronik regülatör çalışmasını kısaca anlatınız. Elektronik regülâtörden karbüratöre giden hat kontak ile birlikte çalışır. Gaz hattı açık olsa bile elektro valf ile gazın motora akışı kesilir.

18. Vakumlu regülatör çalışmasını kısaca anlatınız. Pnomatik tiplerde yani vakumlu regülatörlerde alt basınçtan yararlanılır. Sadece motor çalıştığında (manifold da vakum oluştuğunda) regülatör devreye girer.

19. Şekilde görülen LPG/LNG regülatörü (elektronik) kısımları nelerdir? Yazınız.

1.SICAK SU GİRİŞİ

2.GAZ ÇIKIŞI

3.YÜKSEK BASINÇLI GAZ GİRİŞİ

4.RELANTİ AYAR VİDASI

5.ATMOSFER DELİĞİ

6.TEMİZLİK TAPASI

7.SICAK SU GİRİŞİ

8.ELEKTRO VALF 20. Şekle bakarak yüksek basınç bölümüne gelen sıvı gaz basıncının atmosferik basınca düşürülmesini anlatınız.

Regülatör içine depodan gelen basınçlı LPG ve LNG (sıvı) yüksek basınçlı gaz girişinden ve rölanti ayar vidasının kapattığı delikten geçerek yüksek basınç bölümene dolmaktadır. Yüksek basınç bölümü girişi elektro valf ile kapatılmaktadır. Yüksek basınç bölümü çıkışında ise motorun manifold vakumunu algılayan küçük bir valf bulunmaktadır. Bu valf motor çalışmadığı zaman (manifold vakumu yok iken) bir yay vasıtası ile yüksek basınç bölümü çıkışını kapatmaktadır. Motor çalıştığı zaman regülatör gaz

çıkış borusundan etki eden manifold vakumu ile yüksek basınç bölümünde bulunan valf açılarak burada bulunan sıvı gaz, diyaframın bulunduğu geniş hazneye ulaşarak bu bölümde buharlaşarak gaz haline geçmektedir. Yüksek basınç bölümüne gelen sıvı gazın basıncı bu bölümde atmosferik basınca düşürülmektedir. Yüksek basınç bölümüne gelen sıvı gaz, alçak basınç bölümüne geçerken sıvı halden gaz hale geçmektedir.

21. Alçak basınç bölümü neresidir? Yazınız.Alçak basınç bölümü diyafram ile soğutma suyu arasında kalan boş hacimdir.

22.Regülatörde hazırlanan gaz miksere nasıl gelir? Yazınız.Regülatörde hazırlanan gaz alçak basınç borusunda bulunan gaz ayar vanasından geçerek karbüratör üzerinde bulunan miksere gelmektedir. Gaz, mikserde hava ile karışarak motorun içine girmektedir.

23.Selenoid valfin yeri ve görevini yazınız.Regülatör üstünde bulunan ve kontak anahtarına bağlı olan gaz kesici valftir. Motor çalışmadığı zaman regülatördeki gazın kesilmesi gerekmektedir.

24. Karıştırıcı (Mikser) görevi ve yerini yazınız.Karbüratörlü motorların gaz ile çalışması için karbüratörün üst veya alt kısmına takılan alüminyumdan yapılan aparattır. Gaz ayar vanasından gelen gazın mikserde hava ile karışması sağlanmaktadır.25. Benzin Kesici Elektro Valf görevi ve yerini yazınız.Depodan gelen benzinin karbüratöre gitmesini engellemek için benzin pompası ile karbüratör arasına benzin elektro valfı takılmaktadır.Elektro valf benzin akışını kestiği zaman diyaframlı tip yakıt pompası çıkışında basıncın artmasından dolayı diyafram askıya alınır ve yakıt pompası çalışmaz. Motor benzin ile çalıştırılmak istenildiğinde benzin elektro valfı yakıt kanalını açar ve benzin pompası tekrar çalışmaya devam eder. Benzin pompası elektrikli olan sistemlerde ise benzin elektro valfı yakıt akışını kestiği zaman elektrikli yakıt pompasının elektriği kesilerek sistemin korunması sağlanmaktadır.26. Karbüratörlü motorlarda LPG/doğal gaz yakıt sisteminde gaz kaçak kontrolü nasıl yapılır? Yazınız.LPG/doğal gaz dönüşümü yapılmış bir araç düz bir zemine alınarak gaz deposu normal şartlarda doldurulmalıdır. LPG/doğal gaz dolumu yapıldıktan sonra yakıt seçme anahtarı LPG/doğal gaz pozisyonuna getirilir ve motor çalıştırılır. LPG/doğal gaz yakıt sisteminin el tipi gaz detektörü ile sızdırmazlık kontrolü sırasında;1.El tipi gaz detektörü ile bagaj içerisinde bulunan deponun gaz giriş çıkış rakorları ve boruları kontrol edilmelidir. 2.LPG/doğal gaz elektro valflerinin gaz giriş ve çıkış rekorları kontrol edilir.3. Regülatörün gaz girişi, regülatör gövdesi ve alçak basınç borusu gaz kaçak kontrolü yapılmalıdır. 4. LPG/doğal gaz yakıt sisteminde bütün bağlantı elemanları kontrol edilir. Gaz dedektörü kaçak gaz uyarısı yapıyor ise arızalı bağlantının mutlaka tamir edilmesi gerekmektedir.27. Karbüratörlü motorlarda LPG/doğal gaz yakıt sistemi gaz ayarı nasıl yapılır? Yazınız.Regülatörden sonra gaz ayar vidası el ile ayarlanarak motorun çalışması sağlanmaktadır. Bu sistemde gaz ayar vidası aracın ihtiyacı olan gazın bir kere ayarlanarak sistemin çalışması sağlanmaktadır. El ile ayarlanan sistemde hava

filtresi tıkandığı zaman gaz ayarı değişmektedir. Bu durumda sürekli hava yakıt karışımı değişecektir ve sistemin verimliliği etkilenecektir. 28. Tek nokta enjeksiyon ve çok nokta enjeksiyonlu araçlarda LPG/doğal gaz yakıt sistemi gaz ayarı nasıl yapılır? Yazınız.Mevcut yakıt sisteminin sahip olduğu lamda sondası kullanılarak regülatörden sonra elektronik gaz valfi ile yapılmaktadır. Bu sistemde eksoz borusunda bulunan lamda sondasından alınan oksijen miktarına göre gaz ayarı elektronik olarak sürekli değiştirilmektedir. Bu sistemde hava filtresi tıkansa bile lamda sondasından aldığı verilere göre sistemin yakıt ihtiyacı sürekli değiştirilerek yapılmaktadır.29. Karbüratörlü araçlarda belli başlı yapılan ayar,bakım ve kontroller nelerdir? Yazınız.1.Elektro valfin içerisinde bulunan kağıt elemanlı gaz filtresi yenisi ile değiştirilir.2.Motorun hava filtresi yenisi ile değiştirilir.3.Bujiler sökülerek kontrol edilir değiştirilmesi gerekiyorsa yenisi ile değiştirilir.4.Motorun soğutma suyu seviyesi kontrol edilir.5.Bütün bakımları yapılan motorun LPG/doğal gaz ayarı yapılır. Gaz ayarı yapılırken egzoz gazının CO, CO2, HC ve AFR(hava yakıt oranı) kontrol edilir.6.Ateşleme avans ayarı, 7.Gaz kaçağı kontrolü

30. Şekildeki elektronik LPG/doğal gaz yakıt sisteminin parçalarını yazınız.1.REGÜLATÖR

2.ELEKTRO VALF

3.YAKIT SEÇME ANAHTARI

4.BASINÇLI GAZ

5.GAZ E.C.U

6.EMME MANİFOLDU

7.ENJEKTÖRLER

8.GAZ BASINÇ SENSÖRÜ

9.MOTOR SOĞUTMA SUYU

31. Enjeksiyonlu motorların LPG/doğal gaz ile çalışmasını kısaca anlatınız.Enjeksiyonlu motor LPG/doğal gaz ile çalışması sırasında benzin elektro valfi, benzinin yakıt tüpüne gelmesini engellemektedir. Aynı zamanda benzin deposunun içerisinde bulunan elektrikli pompanın çalışması da durdurulmaktadır.

32.Enjeksiyonlu motorların LPG/doğal gaz ile çalışması sırasında benzin enjektörlerinin boşa çalışmaması için nasıl bir yöntem uygulanmaktadır? Yazınız.Sistem LPG/doğal gaz ile çalışması esnasında benzin enjektörlerinin boşa çalışmaması için sisteme emilatör takılmaktadır. Emilatör, motorun kendi elektronik kontrol ünitesinden (ECU) benzin enjektörlerine giden sinyalleri emerek enjektörlerin çalışmasını engellemektedir. Emilatör benzin enjektörlerinin çalışmasını engellerken, gaz enjeksiyon beynine sinyaller yollayarak gaz enjektörlerinin tıpkı benzin enjektörleri gibi çalışması sağlanmaktadır. Bu çalışma hiçbir zaman bire bir aynı anda olmamaktadır.

33.Enjeksiyonlu motorların LPG/doğal gaz ile çalışırken motor benzin ile çalıştırılmak istenirse hangi olaylar gerçekleşir? Yazınız.Motor benzin ile çalıştırılmak istenirse yakıt seçme anahtarı benzin pozisyonuna alınarak LPG/doğal gaz deposundan gelen gazın yolu elektronik valfler ile kapatılır. Emilatör devre dışı

kalarak benzin enjektörlerinin çalışması sağlanır. Benzin elektro valfı benzin yolunu açar ve benzin pompası çalışır. Motorun normal olarak benzin ile çalışmasısağlanır.

34.LPG/doğal gaz sisteminde emme manifolduna püskürtülen gazın miktarının ayarlanması nasıl olur? Yazınız.LPG/doğal gaz sisteminde emme manifolduna püskürtülen gazın miktarının ayarlanması benzin enjektörlerinin açılma kapanma anına göre ayarlanmaktadır.

35. Enjeksiyonlu motorların LPG/doğal gaz sistemlerinde eğer gaz enjektörleri yoksa yerine hangi sistem kullanılır? Yazınız.Bu tip sistemlerde gaz enjektörleri yerine emme manifoldunun girişine mikser takılmaktadır. Motorun LPG/doğalgaz ile çalışması sırasında benzin enjektörlerinin yine bir emilatör vasıtası ile çalışması engellenmektedir. Miksere giden gaz miktarı el veya elektronik gaz ayar vanası ile yapılabilmektedir.

36. Enjeksiyonlu LPG/doğal gaz yakıt sisteminin başlıca parçaları nelerdir? Yazınız.1.Sensörler 2.Enjektör Rampası 3.Enjektör Boruları 4.Enjektörler 5.Elektronik Kontrol Ünitesi (ECU)6.Elektrik Bağlantıları

37. LPG/doğal gaz sisteminde enjektör rampasında LPG ve doğal gazın basıncı ve sıcaklığını ölçen parçalara……SENSÖR…….denir.

38. LPG/doğal gaz yakıt sisteminde regülatörden çıkan gazın sıcaklığını ölçmek için…………LPG/doğal gaz sıcaklık sensörü………….. kullanılmaktadır.

39. Yakıt rampasında, regülatörden gelen gazın basıncını ölçmek, istenilen basınçta tutmak için……….basınç ayar regülatörü………….. kullanılmaktadır.

40. ……………..Basınç ayar regülatörü……………….. yakıt tüpünün içinde bulunan gazın basıncını ölçerek LPG/doğal gaz elektronik kontrol ünitesine iletir.

41. …………Motor devir sensörü……………, mevcut sistemde bulunan krank mili devir sensöründen faydalanılarak motorun devrini LPG/doğal gaz elektronik kontrol ünitesine iletilir.

42. LPG/doğal gaz regülatöründen çıkan gazın geldiği ve enjektörlere iletildiği plastik veya çelikten yapılmış üzerinde enjektörleri taşıyan yakıt tüpüne………. Enjektör Rampası …………..denir.

43. Basınç ayar regülatörü……………… yakıt rampasının……………… içerisinde bulunan gazın basıncını ayarlamaktadır.

44. Yakıt rampasında gazın basıncı yaklaşık…………….. 0.65–0.85……………… bar arasındadır.

45.Şekilde görülen Enjeksiyon sisteminin parçaları nelerdir? Yazınız.

1.ENJEKTÖR

2.YAKIT RAMPASI

3.BASINÇ SENSÖRÜ

4.ENJEKTÖR BORUSU

46. Enjektör………………. −35°C ile +120°C……………. arasında çalışabilecek şekilde tasarlanmıştır.

47. Mavi renkli enjektörler….. maksimum tip……., portakal renkliler ……normal tipi……… temsil etmektedir.

48.Elektronik Kontrol Ünitesi (ECU) çalışmasını kısaca anlatınız. Elektronik kontrol ünitesi; motorun değişik yük ve yol şartlarına göre en iyi karışım miktarını hazırlamak ve bu

hazırlanan karışımın en doğru zamanda emme manifolduna iletmek için enjektörleri açar. LPG/doğal gaz miktarının hazırlanması için LPG/doğal gaz basınç sensöründen, LPG ısı sensöründen, motor devir sensöründen ve emilatörün benzin enjektörlerinden aldığı sinyaller LPG/doğal gaz elektronik kontrol ünitesine iletilir.

49.LPG/Doğal Gaz Enjeksiyon Sisteminde gaz ayarı nasıl yapılır? Açıklayınız. LPG/doğal gaz yakıt sisteminde gaz ayarının yapılmasına gerek yoktur. Motor LPG/doğal gaz elektronik kontrol ünitesinden aldığı veriler ve bünyesinde bulunan sensörler vasıtası ile gaz ayarını yapmaktadır.

50.LPG/Doğal Gaz Enjeksiyon Sisteminde hangi kontroller yapılır? Yazınız.

Enjeksiyonlu yakıt sisteminde tek yapılan işlem kontroldür. Motorun çalışması diagnostik test cihazı ile kontrol edilerek sistemde meydana gelen arızalar tespit edilebilir. Motorun benzin enjeksiyonunda bir arıza meydana gelirse LPG/doğal gaz sistemi de bundan etkilenmektedir.

51.LPG/doğal gaz yakıt sisteminde diagnostik test cihazı ile hangi verileri kontrol edebiliriz? Yazınız.

1.Motorun devri 2.LPG/doğal gazın regülatördeki sıcaklığı 3.LPG/doğal gazın yakıt rampasında basıncı 4.LPG/doğal gaz enjektörlerinin açılma süresi 5.Benzin enjektörlerinin açılma süresi

52.LPG/doğal gaz dönüşümü yapılmış bir araçta ilk montaj anında, sistemin orijinal ECU ile LPG/doğal gaz ECU’sunun eşleştirilmesi yapılması gerekir? Nedenini açıklayınız. Bu yükleme sistem ilk kurulum esnasında yapılmaktadır. Test cihazı ile LPG/doğal gaz ECU’sunun işlemcisine gerekli bilgiler yüklenir ve sistem bundan sonra sürekli bu bilgileri kullanmaktadır. Sistem kendini ilk çalıştırma işleminde otomatik olarak fabrika ayarlarına göre çalıştırır. LPG/doğal gaz sisteminde genellikle benzin ve LPG/doğal gaz geçiş ayarı yapılmaktadır. Geçiş ayarı her markada farklılık gösterebilir.

52.Motorun soğuk olması durumunda LPG/doğal gaz sistemine geçiş hangi şartların gerçekleşir? Yazınız.

1.Motorun çalışmasından en az 60 saniye sonra, 2.Motor soğutma suyu sıcaklığının 40 dereceye ulaşması durumunda, 3.Motor devrinin 2000 dev/dak ulaşması durumunda.

53.Motorun sıcak olması durumunda LPG/doğal gaz sistemine geçiş hangi şartların gerçekleşir? Yazınız.

1.Motorun çalışmasından 10 saniye sonra, 2.Motor sıcaklığının 40 derece veya üzerinde olması durumunda, 3.Motor devrinin 2000 dev/dk ulaşması durumunda.