AMASYA İLİ MADEN VE ENERJİ KAYNAKLARI

Amasya ili, Orta Karadeniz Bölgesinde, Yeşilırmak vadisinde Harşena Dağı eteklerine kurulmuş bir ilimizdir. Orta Karadeniz Bölgesinin önemli tarih ve kültür kentidir.

Amasya il sınırları içerisinde, Sakarya Zonu’na ait litolojiler yüzeylenmektedir. Kuzeyde Taşova ilçesi yakınından geçen Kuzey Anadolu Fayı ve Amasya güneyinden geçen Kırıkkale-Erbaa Fayı bölgenin önemli yanal atımlı aktif faylarıdır.

Genel Müdürlüğümüzün Amasya ili ve yakın çevresinde yaptığı çalışmalar sonucunda endüstriyel hammadde ve metalik maden yatağı ve zuhurları ortaya çıkarılmıştır. Bunların en önemlileri bakır-kurşun-çinko, manganez, bentonit ve seramik-refrakter killer olarak sayılabilir.

Bölgedeki en önemli yataklardan biri Gümüşhacıköy gümüşlü kurşun-çinko cevherleşmesidir. Bu yatakta, % 20-40 Pb, % 1-4 Zn ve 500-3.500 gr/ton Ag değerleri saptanmıştır. Gümüşhacıköy gümüşlü kurşun-çinko yatağı eski bir işletme olup, işletme için açılmış birçok eski galeri mevcuttur. Sahada 200.000 ton kadar bir cüruf yığını mevcuttur. Bu cüruf yığını % 3-4 Pb ve 20-30 gr/ton Ag içermektedir. Bunun dışında yine Gümüşhacıköy-İmirler ve Merzifon-Bakırçay’da da bakır sahaları bulunmaktadır. Bunlardan Merzifon-Bakırçay deresi bakır-molibden yatağından geçmiş yıllarda cevher çıkarılmış olup, yatak günümüzde işletilmemektedir.

Endüstriyel hammaddeler bakımından, Taşova-Sepetlioba’da ağartma toprağı olarak kullanılmaya elverişli 200.000 ton mümkün bentonit rezervi tespit edilmiştir. Gümüşhacıköy ilçesi aynı zamanda seramik-refrakter kil bakımından da zengin potansiyele sahiptir. İlçedeki önemli kil sahaları Keçiköy, Çat mahallesi ve Akpınar civarında bulunmaktadır. Bu sahaların toplam rezervi 52.813.200 tondur.

İl sınırları içerisinde bilinen önemli kömür oluşumları Suluova, Merzifon, Taşova ve Merkez ilçelerde gözlenmekte olup, bu sahaların bazılarında üretim yapılmaktadır. 19.790.000 ton toplam rezerv tespit edilmiş Merzifon-Yeniçeltek sahasındaki linyitlerin kalorisi 3500 Kcal/kg’dir. Suluova ilçesindeki Armutlu ve Oğulbağı linyit sahalarının toplam muhtemel rezervi ise 4.250.000 ton olup, kalori değerleri 3.587 ile 5.584 arasında değişmektedir. Ayrıca Çeltek sahasında da ortalama % 3.10 bitüm içeren ve alt ısıl değeri 541 Kcal/kg olan bitümlü şeyllerde 90.000.000 ton muhtemel rezerv tespit edilmiş olup, bunun taş kömürü eşdeğeri 7.982.000 ton olarak belirlenmiştir. Bununla birlikte il sınırları dahilindeki bir diğer enerji kaynağı ise Gözlek, Terziköy ve Hamamözü jeotermal alanlarıdır. Bu alanlardaki sıcak su kaynaklarının sıcaklıkları 37ºC ile 40ºC, debileri ise 2-10 lt/sn arasında değişmektedir. Jeotermal alanlarda açılan kuyular sonucunda ise sıcaklıkları 35.5ºC ile 42.5ºC, debileri 11.5-125 lt/sn arasında değişen akışkanlar görünür hale getirilmiştir.

ANTİMUAN (Sb)Merkez-Avşar Zuhuru Tenör :-Rezerv : Damar şeklinde.

ASBEST (Asb)Merkez- Karaibrahimköy, Tuzla Sırtı Sahaları Tenör :Lif oranı % 2.4-4.1 (Karaibrahimköy sahası), % 2.3 (Tuzla Sırtı sahası).Rezerv :329.000 ton görünür (Karaibrahimköy), 741.700 ton muhtemel rezerv (Tuzla sırtı).Merkez-Şeyhzadi- Abbastekne ve Arapkuzu Sahaları Tenör : Lif oranı % 1-2.3 (Abbastekne sahası) ve % 1-2.8 (Arapkuzu sahası).Rezerv :1.487.000 ton muhtemel rezerv.

BAKIR - KURŞUN - ÇİNKO (Cu-Pb-Zn)Gümüşhacıköy-Gümüşköyü Kurşun-Çinko-Gümüş Yatağı Tenör :% 20-40 Pb ve % 1-4 Zn (500-3500 gr/ton Ag değeri bilinmektedir)Rezerv : Sahada işletme için açılmış birçok eski galeri mevcuttur. Yatak işletilmemektedir.

Gümüşhacıköy-İmirler-Kargındere SahasıKalite : % 4.94 CuRezerv : 1.750 ton cevher potansiyeli vardır.Gümüşhacıköy-İmirler-Tağıltaşıtepe SahasıKalite : % 0.02-2.45 CuRezerv : Zuhur olduğu için rezerve yönelik çalışma yoktur.Merzifon-Bakırçay Deresi bakır-molibden-pirit Sahası Tenör :% 0.2 Cu eş değerli.Rezerv :Sahadan geçmiş yıllarda cevher çıkarılmış olup günümüzde işletilmemektedir.

BENTONİT (Ben)Taşova-Sepetlioba Sahası Kalite :Ağartma toprağıRezerv :200.000 ton mümkün rezerv.KİL (Kil)Gümüşhacıköy-Keçiköy Sahası Kalite : % 18-23 Al2O3 ve 1.2-5.6 Fe2O3

Rezerv :7.806.400 ton görünür, 15.612.800 ton muhtemel rezerv.Gümüşhacıköy-Çat Mah.Kalite : % 17-30 Al2O3 ; % 4-9.99 Fe2O3

Rezerv : 29.250.000 ton muhtemel+mümkün rezerv.Gümüşhacıköy-Akpınar SahasıKalite : % 2.68 SiO2, % 30.68 CaO, % 21.68 MgO ve % 1.02 Fe2O3

Rezerv : 144.000 ton muhtemel refrakter kil rezervi.

MANGANEZ (Mn)Gümüşhacıköy-Bicolar SahasıTenör :% 25.70 Mn Rezerv :40.000 ton muhtemel rezerv.Merkez-Yağcıabdal SahasıKalite : % 38.62 Mn, % 23.47 SiO2 ve % 0.21 FeRezerv : Cevher potansiyeli 80 -100 bin ton rezerv.

LİNYİT

Saha

Adı

Rezerv

(1000 ton)

Analiz Sonuçları Eş değeri

(1000 ton)Kullanım

Yeriİşletme

Şekli

Görünür Muhtemel Mümkün Toplam Kaynak PotansiyelGenel

Toplamİşletilebilir Su

%

Kül

%

S

%

AID Kcal/kg

Petrol Taş Kömürü

Merzifon Yeniçeltek

2.736 17.055 - 19.791 - - 19.791 - 10,25 40,52 1,25 3500 6.927 9.896Teshin Sanayi

Kapalı

Suluova Armutlu

- 769 - 769 - - 769 - 9,96 32,83 0,00 3587 276 396Teshin Sanayi

Kapalı

Suluova Oğulbağı

- 3.483 - 3.483 - - 3.483 - 14,53 10,31 1,81 5574 1.941 2.773Teshin Sanayi

Kapalı

TOPLAM 2.736 21.307 - 24.043 - - 24.043 - 9.144 13.065

BİTÜMLÜ ŞEYLSahaAdı

R e z e r v (1000 ton) Analiz Sonuçları Taş kömürü Eş değeri (1000 ton)

İşletmeŞekliGörünür Muhtemel İşletilebilir Toplam Ort. % Bitüm Ort. AID KCal/Kg

Çeltek - 90.000 - 90.000 3,10 541 7.982 Açık Kapalı

TOPLAM - 90.000 - 90.000 7.982

JEOTERMAL

JEOTERMAL ALAN ADI

SICAK SU DOĞAL ÇIKIŞ ADI

DOĞAL ÇIKIŞ SONDAJKULLANIM ALANI

KURULU TESİS

DEĞ.BEL.Sıcaklık

(oC)Debi

(lt/sn.)Potansiyel

(MWt)Sıcaklık

(oC)Debi

(lt/sn.)Potansiyel

(MWt)

GÖZLEK Gözlek 39 2 0,03435,5-40,5

11,5 0,26Kaplıca,kaplıca tesisi ve sera

ısıtılmasındaKaplıca *,**,***

TERZİKÖY Terziköy 37 10 0,0837,2-40,1

43 0,025Kaplıcada, kaplıca tesisi ve

sera ısıtılmasındaKaplıca *,**,***

HAMAMÖZÜ-ARKUT

Arkutbey 40 2,8 0,059 42,5 125 3,84Kaplıcada, kaplıca tesisi ve

sera ısıtılmasındaKaplıca *,**,***

* MTA, 1996. Türkiye Jeotermal Envanteri, ** MTA, 2005. Türkiye Jeotermal Kaynakları Envanteri, *** DPT, 2001. 8. Beş Yıllık Kalkınma Planı Madencilik Özel İhtisas Komisyonu, Enerji Hammaddeleri Alt Komisyonu Jeotermal Enerji Çalışma Grubu raporu, Not: Sondajlardaki potansiyel değerleri, kuyuların ilk üretim debilerinin toplamına göre hesaplanmıştır.