Amiga.org.plkomputer Amiga współcześnie

Spis treści

AMIGA legenda informatyki 2

Retro 4

Emulacja 6

Współczesna Amiga nowej generacji 12

MorphOS 18

AROS 25

1

Amiga dzisiaj

Zainteresowanie komputerem Amiga jest nieprzemijające.

Niezależnie od tych, którzy mają Amigę “od zawsze”, biegniewspółcześnie jej nieprzerwany rozwój, i to wielotorowo.

Oprócz tego możemy cieszyć się różnymi hobbystycznymirozwinięciami, pozwalającymi w sposób bardziej wygodnykorzystać z rozrywki w formie retro.

Amiga dzisiaj to “amigowanie”, wielka różnorodność i wielesmaków

2

AMIGAlegenda

informatyki

artyści Andy Warhole i Debby Harry przy pierwszej Amidze

Prasa branżowa potraktowała wtedyAmigę jako zabawkę, nie wiadomobyło co z tym robić. Ten pierwszymodel nazywał się po prostuAmiga, potem nazywano go Amiga1000. Projekt wraz z zespołemktóry go stworzył, z genialnymJayem Minerem na czele, trafił podskrzydła CBM (CommodoreBusiness Machines), giganta wtamtym okresie jeśli chodzi oprodukcję komputerów na świecie.

Kolejne modele pojawiły się 2 latapóźniej – dopiero one odniosłysukces. Amiga 2000 i Amiga 500,oparte na podobnych podzespołach,jednocześnie rozdzieliły pierwotnąkoncepcję na dwie liniekomputerów – “duże” i “małe”Amigi.

okienkowy graficzny interfejs – Workbench

AMIGA - pierwszy na świeciekomputer multimedialny. Premiera w1985 r.Wcześniej były inne innowacyjnekonstrukcje (np. firmy Xerox czyLisa firmy Apple) ale to Amigawnosiła fenomenalną na ówczesneczasy grafikę, animację i dźwięk.Architektura komputera tospecjalizowane układy odciążająceprocesor.

Rewelacją był też wielozadaniowysystem operacyjny.

Amiga retro

3

“Duże” Amigi przypominały PC,były to desktopy, umożliwiającerozbudowę za pomocą kartrozszerzeń. Za sprawą rozszerzeniaVideo Toaster stały się na jakiś czasstandardem w edycji wideo. Takieprogramy jak Deluxe Paint czyLightwave były dumą Amigi. Innyważny program to Scala, dziękiktóremu Amiga jeszcze długie latabrylowała w sieciach kablowychlokalnych telewizji.

Amiga 4000

Amiga 1200 (zdj. Czesław Mnich)

“Małe” Amigi to przede wszystkimnajpopularniejsza Amiga 500, którastała się symbolem komputeradomowego w latach 80-tych. Znanaz setek wspaniałych gier.Świetny film pokazujący 100najlepszych gier w 10 minut możnaobejrzeć pod tym linkiem:https://youtu.be/hUoJBerFDsA

Komputery domowe (w Polscenajczęściej były to przed Amigą 8--bitowe Atari 800 XE i Commodore64) miały konstrukcję nazywanąwspółcześnie “all in one” (“wszystkow jednym”). W klawiaturze byłowszystko (cały komputer).Możliwość podpięcia bezpośredniodo telewizora była w tamtych czasachdużym atutem (kolorowe monitorybyły bardzo drogie). Małe Amigi totakże nowsza Amiga 600, i ostatnimodel czyli Amiga 1200.

Amiga retro

4

CDTV – korzystające z systemu Amigi zapomniane dziś pionierskie centrum domowejrozrywki (1991 r.)

CD32 – konsola, bazująca na Amiga 1200 (1993 r.)

Amiga to nie tylko typowy komputer– domowy czy też do zastosowańprofesjonalnych. Warto wspomniećo CDTV i CD 32.

Ostatnie lata Amigi to brak innowacjitechnologicznych i stagnacja.

Wraz z upadkiem Commodore w1994 r. zakończyła się pewna epokatego komputera, ale rzesza fanów niedała Amidze “tak po prostu” odejść.Od tego czasu, nieprzerwanie,powstają wciąż nowe konstrukcje jakrównież rozwijany jest systemoperacyjny Amigi. Każdy możeznaleźć coś dla siebie.

RetroRetro to świadome sięganie wprzeszłość w odniesieniu do rzeczyużytkowych. Ogólnie moda na retrotrwa i nie ominęła też komputerów.

Każda rzecz ma taki swój czas kiedystaje się rupieciem, ale też jeśli tenczas jest bardzo długi – przedmiotmoże zyskiwać na wartości.

Jeszcze kilka lat temu rynekkomputerów retro był inny.Stosunkowo tanio można było kupićpodstawowe modele takie jak Amiga500. Obecnie wszystko drożeje, tychkomputerów nie przybywa po prostua zapotrzebowanie jest cały czas.

Obecnie zanikły tendencje dorobienia ze starego komputera na siłękomputera użytkowego na codzień.Czasy przekładania Amigi doobudów po PC, czy też wycinania woryginalnych obudowach i upychaniadysków twardych, napędów CD,różnych rozszerzeń (słynne

Amiga 600 z podłączoną archaiczną myszką typu “trumienka”

Amiga retro

5

karta pamięci CD z pakietem Amiga Forever

Karty turbo co prawda są słabsze jakdawniej, bo procesory Motorolalepsze niż 030 są drogie i trudnodostępne. Ale też retro nie polega nawydajności. Priorytetem jestwygodne korzystanie z bogategozbioru gier Amigi.Prawie każdy posiłkuje sięprogramem WHDLoad, cenionymgłównie za możliwość uruchamianiegier dyskietkowych z dyskutwardego.

Karta pamięci CF + ACA +WHDLoad to najczęściej spotykanyzestaw usprawniający oryginalne“małe” Amigi.

Dosyć chętnie do grania retrowybierana jest, dawniej niechciana,Amiga 600. Jej atutem są niewielkierozmiary.

Gotek w miejscu stacji dyskietek

karta ACA 1233 (zdj. Dariusz Wiśniewski)

Od wielu lat trwają prace nadprzeniesieniem retro w warstwęcałkowicie nowoczesną. – FPGA. Toprogramowalne układy, pozwalająceprzenieść do jednego takiego układupraktycznie cały komputer –odwzorowany jest procesor i inneukłady. Niestety, kompatybilność zoryginałem nie jest 100%. Ponadtorozwiązania bywają droższe jakoryginalny sprzęt retro – przykład toMinimig będący przeniesieniemAmiga 500.

Najnowsze osiągnięcia w dziedzinieFPGA na poletku “Amiga retro” toARMIGA oraz karta turbo do Amigi600 o nazwie Vampire.

określenie “kanapka”) – to minęło.Obecnie stawia się na eleganckąnostalgię.

Rolę dysków twardych przejęłyminiaturowe i bezgłośne karty CF.

Stacja dyskietek ma nowoczesnyodpowiednik o nazwie Gotek.

Amiga retro

6

Emulacja

Emulacja to inaczej udawanie.Emulatory to takie oprogramowaniektóre udaje inny komputer. Po co?

Załóżmy że chcesz pograć w staregierki ze starych komputerów. Onenie dadzą się uruchomić normalnie –były napisane na inny sprzęt niżużywasz.

Emulator odtwarza całe środowisko,otoczkę sprzętową i systemową. Wtakim emulatorze można wygodnie,kliknięciami, ustawiać konkretnekonfiguracje.

W temacie komputera Amiga –współcześnie istnieje jedyne wiodącerozwiązanie. UAE. Program ten mawiele wcieleń, najbardziej znane toWinUAE – wersja UAE podWindows. Najbardziej dopracowana.

Program jest darmowy, ale już zasystem musimy zapłacić. ZawartośćKickstartów (ROM) Amigi jakrównież Workbench, czy też nowszewersje systemu takie jak AmigaOS3.x czy 4.x są chronione prawemautorskim.

Jeśli chodzi o oprogramowanie podWinUAE – najczęściej korzysta sięz obrazów dyskietek w formacie*.ADF.

Opracowane są wygodnerozwiązania będącymi nakładkamina UAE. Takim popularnym jestdarmowy AmiKIT który jestprekonfigurowanym systemem zpodstawowymi programami.

WinUAE

AmiKIT

Amiga retro

7

Jeszcze doskonalszym rozwinięciemjest komercyjny pakiet AmigaForever firmy Cloanto, która mającprawa do wielu licencji dostarczaniemalże kompletne rozwiązanie.Czyli dołączone są ROM-ywszystkich Amig jak równieżpokaźna biblioteka oprogramowania(głównie gier) z wygodną obsługą.

Najnowsze trendy to dedykowanykomputer, tak skonfigurowany że pouruchomieniu wygląda niemal jakAmiga. Jest to możliwe dziękispecjalnie przygotowanej dystrybucjilinuksa PUP oraz pakietowi AmiKITw wersji MK2.

Na razie umiarkowanie popularnyjest minikomputerek od MarcusComputer, w przygotowaniu laptopA.L.I.C.E. od firmy A-Eon. Jest to natę chwilę najbardziej doskonałerozwiązanie programowe – spodsystemu Amigi można uruchamiaćbezpośrednio programy z linuksa , acałość pracuje na oddzielnym,dedykowanym komputerze. Takawspółczesna namiastka Amigijednocześnie pozwalająca nie tracićkontaktu z nowoczesnością.

Amiga Forever

A.L.I.C.E.

Amiga retro

8

Emulacja - szkółka

cz.1

Kilka podstawowych informacji

Żeby umieć skonfigurować sobieemulator trzeba rozumieć choćpobieżnie pewne zależności.

System Amigi składał się z dwóchczęści – jedna znajdowała się w kościROM na płycie głównej. Druga tozawartość dyskietek z systemem,podpisanych jako Workbench.Żeby gra z małej Amigi – np. Amigi500 – zadziałała wystarczy miećROM; w oryginalnym komputerzewkładało się dyskietkę z grą i towystarczało. Zawartość dyskietekWorkbench jest potrzebna gdybyśmychcieli używać programów, bądźwogóle chcieli “pobawić się” wpostawienie systemu w emulatorze.

Zawartość kości ROM określana jestteż jako Kickstart. Jest to coś więcejniż odpowiednik dzisiejszego BIOS--u bo zawierał część systemuoperacyjnego. Kickstart miałnumerację podwójną – przykładowoROM 3.0 miał oznaczenie v39, a sąjeszcze podwersje. Wspominam otym ponieważ często gra wymagakonkretnej wersji. W prawdziwejAmidze radzono sobie montując dwaROM-y i przełącznik do nich. Dziśpod emulatorem jest to o wielewygodniejsze – załatwia się tokliknięciem.

Zarówno ROM-y, jak i całeoprogramowanie Amigi zostałoprzeniesione wysiłkiem wielu osóbdo internetu, gdzie krąży w formieplików.Można sobie zgrać z własnej Amigijak ktoś chce. Ale większość nie

posiada Amigi, poza tym zgrywaniejest czasochłonne i kłopotliwe.

Skąd brać gry

Jeśli chodzi o nielegalne źródła to jestich dużo. Największym zbiorem jestkolekcja TOSEC (The Old SchoolEmulation Center) i można ją znaleźćna torrentach.Jeśli chodzi o legalne to są, ale narazie zajmujemy się tematem odstrony “jak zacząć za darmo ilegalnie, i jeszcze żeby było łatwo”.Największym ograniczeniem jestzdobycie legalnie ROM-ów, bo np.gier (udostępnionych legalnie zadarmo) jest masa.

Korzystanie z gier w formie plikówwykonywalnych

Najprostsze rozwiązanie to projektThe Company.

Idea jest następująca: gra zostajepołączona z plikami niezbędnymi dojej uruchomienia – częścią emulatorai ROM-em. Taki pojedynczy plik*.exe uruchamiamy pod Windows –i już. Autorskie opracowanie nazywasię tcUAE i najnowsza wersja to2.6.0 – podaję dla formalności bo itak nie mamy wpływu na wersję, jest“zrośnięta” z grą.Przez wiele lat były wątpliwości codo legalności tego rozwiązania. Naszczęście twórcom systemu AROSudało się opracować własny ROMnie naruszający licencji. Takżeprogram WHDLoad – kluczowy dla

obsługi gier wydanych pierwotnie nadyskietkach – stał się dostępny zadarmo. Od tego momentu pliki z“The Company” uważam za “czyste”i bardzo dobre na start przywchodzeniu w temat “Amiga iklasyczne gry”.

Na początek proponuję dwie gry iprogram

Magic BallTo kompilacja 21 pinballi, czylistołów typu flipery. Są to: UltimatePinball Quest, The, Thomas TheTank Engine’s Pinball, PinballWizard, First Person Pinball, TimeScanner, Pinball Magic, PowerPinball, Quiksilver PinballSimulator, Pinball Dreams, PinballFantasies, Reflexity: PinballChallenge, Soccer Pinball,Obsession, Pinball Illusions, PinballMania, Pinball Prelude, PinballHazard, Slam Tilt, Pinball BrainDamage, Magic Ball, Pinball WizardV2.0

Alien Breed 3D II: The KillingGroundsTo gra FPP czyli chodzimy irozwalamy przeciwników.

Deluxe Paint 5.2To program do rysowania.

Uprzedzam że wiele gier i większośćprogramów nie zniosło próby czasu– niska rozdzielczość współcześniemoże razić i dla wielu być nie dozaakceptowania.

Jak wygląda korzystanie z plikówod “The Company”

Podczas pobierania i instalacji mogąbyć komunikaty antywirusów – to sąfałszywe alarmy. Szczególniewrażliwy jest firewall Comodo(najlepiej przy monicie o działanie

Amiga retro

9

wybrać opcję “Uruchom jakoinstalator/aktualizator”). Większośćtych alarmów bierze się właśnie zprób łączenia z internetem – podczasuruchomienia sprawdzane jest czynie ma nowszej wersji.Po uruchomieniu pliku pokaże sięokienko (zrzut 1).

W lewej części znajduje się listagier – jest tak jeśli plik zawiera całakolekcję, np. tu widoczna seriaAlien Breed. W prawej częściwidoczne są informacje o wydaniutakie jak autorzy opracowanejkompilacji pliku i sterowanie wgrze.

zrzut 2

zrzut 1

Po wybraniu pozycji na liście polewej stronie zawartość w prawejczęści zmienia się (zrzut 2).Podane są dane dla oryginalnejhistorycznej edycji: firma, rok, kodydo gry.

Amiga retro

Jeśli chcemy wrócić na ekranpoczątkowy – trzeba kliknąć ?(pytajnik). Chcąc grać – naciskamyStart. Wyjście jest klawiszem End.

10

legendarny Pinball Ilussions z pakietu “Magic Ball”

Alien Breed 3D 2: The Killing Grounds; po oswojeniu sięz ziarnistością pikseli i nieco pomniejszonym ekranemrozgrywki – gra się całkiem przyjemnie

Deluxe Paint 5.2 – menu z górnej belki jest pod prawymprzyciskiem myszy

Amiga retro

11

polskie strony zagraniczne strony

polskie sklepy

zagraniczne sklepy

najważniejsze miejsca w sieci

http://www.ppa.pl/

największe polskie miejsce w sieci;forum, wiadomości i wiele innych

http://exec.pl/

najstarszy serwis amigowy w Polsce

http://www.amigapodcast.com/

podkasty (audycje)

http://retroami.com.pl/

głównie sprzęt

http://www.efunzine.com/

wszystko (dostępność i aktualneceny – na telefon)

http://amiga.net.pl/

literatura

http://amiga.org/

najstarsze forum na świecie

http://amigaworld.net/

inne duże forum

http://amiga-news.de/en/

serwis wiadomości

http://www.amigans.net/

kolejne forum

http://aminet.net/

największy zbiór oprogramowania

(realizujące wysyłkę za granicę, wtym do Polski, podano krajsiedziby)

http://www.vesalia.de/

Niemcy

http://www.amigakit.com/

Wielka Brytania

http://www.relec.ch/frch/

Szwajcaria

http://www.amibay.com/forum.php

giełda (cały świat)

12

Amiga NG to skrótowe określeniewspółczesnych amig (“Amiga NextGeneration”). Pierwszy raz tookreślenie zostało użyte w kontekścieprototypu Amiga MCC firmyGateway, Współcześnie określenie“amigi NG” jest pojemne i obejmujenurt hobbystycznych rozwinięćpierwotnej Amigi. Niemniej,najbardziej właściwe określenie dla“Amiga NG” dotyczy komputerówprodukowanych pod marka“AmigaOne”, które pracują podkontrolą systemu AmigaOS 4.x

Marka AmigaOne została utworzoneprzez firmę Amiga Inc. Obecniefirma Amiga zajmuje sięurządzeniami mobilnymi, i tylko napłaszczyźnie oprogramowania. Niejest wogóle zainteresowana rynkiemkomputerów desktop, w tymrozwojem komputerów Amiga i jejsystemu.

Prawa licencyjne do rozwijaniaAmigaOS 3.1 jak i do znakutowarowego AmigaOne posiadaobecnie firma Hyperion. To ona jestodpowiedzialna za przepisanieAmigaOS 3.1 z Motoroli 68k na PPC.

Pierwsze modele AmigaOne byłyprodukowane przez firmę Eyetech nazlecenie Amiga Inc. Najnowszemodele na mocy umowy licencyjnejz Hyperionem produkuje firma A--Eon.

Cały współczesny rozwój Amigiopiera się na osobie TrevoraDickinsona. pasjonata Amigi. To onpowołał firmę A-Eon, i jest motoremnapędowym (także finansowym)rozwoju sprzętu, systemu ioprogramowania.

Komputery AmigaOne są bardzodrogie. Wynika to nie tylko z wyboruprocesora PPC, ale z brakumożliwości rozłożenia kosztów(projektowanie, testy, sterowniki,koszty licencji). Jest za mały rynek inie ma jak to się zamortyzować.

Są tańsze rozwiązania, np.komputerki SAM firmy ACube.Mimo wszystko aktywnychużytkowników, to znaczyposiadających sprzęt a nie tylkosympatyzujących biernie na forachinternetowych, jest ledwie kilkatysięcy.

Jeśli chodzi o część sprzętową toAmigaOne bardzo przypominają PC.Ale sprzęt jest unikalny, nie tylkoprocesor.

Jeśli chodzi o najnowszy AmigaOS –ma zachowane wszystkie rzeczy czylijest Workbench, rozwiązania takie jakRAM dysk, Libs, i t.d. – to jest ciągleten sam system tylko powoliunowocześniany.

W system jest wbudowany emulatorprocesora Motorola 68020 o nazwiePetunia. Działają więc programypisane “pod system”, natomiastrzeczy wymagające oryginalnychczipsetów typu AGA – nie.

Sprawę kompatybilności rozwiązanoimplementując emulator UAE. Wtym wcieleniu nazywa sięRunInUAE. Dołączane są ROM-ywszystkich sprzętów na jakich działał

AmigaOS 3.1 (np. Amiga 1200,CD32).

Problemem jest dalszy rozwój.Przekroczenie bariery obsługipamięci 2 GB, czy przejście naobsługę wielu rdzeni procesora isystem 64 bit – to są standardywspółczesnego świata od dawna, wprzypadku Amigi oznaczałyby utratękompatybilności oprogramowania.Ten sam problem dotyczy systemuMorphOS.

Skąd przywiązanie do PPC? Stała zatym tradycja (karty turbo do Amigi),ale obecnie jest to konieczność.Sposób zapisu bajtów, tzw. BigEndian, współcześnie jest rzadkoużywany w procesorach. Przejście naarchitekturę procesora x86 wiązałobysię z przepisaniem systemu i zestartem od zera (niekompatybilneoprogramowanie). Możliwe jestprzejście na architekturę ARM, ale itak nie ma na to zasobów ludzkich.

Amiga NG nie jest w stanie dogonićświata (za mało zasobówfinansowych i programistów), tohobbystyczne rozwiązanie. Ale zewszystkich nowych form“amigowania” jest tym najbardziejkomercyjnym i dopracowanymproduktem.

WspółczesnaAmiga nowej

generacji

AmigaOS 4

13

AmigaOne X1000 (zdj. Hans de Ruiter)

AmigaOS 4.0

AmigaOS 4

14

http://www.amigaone.plpodstawowa strona o AmigaOne iAmigaOS 4.x w Polsce

http://forum.amigaone.plforum użytkowników AmigaOne

https://amigaone.wordpress.com/blog o AmigaOne

http://www.amigaos.net/najlepsza strona o AmigaOS 4.x

http://amigax1000.blogspot.com.au/najlepszy blog o Amigach NG

http://www.amigaos.pl/strona o AmigaOS

Strony polskie Strony zagraniczne

http://forum.hyperion--entertainment.biz/forum firmy Hyperion do kontaktuz użytkownikami

http://blog.hyperion--entertainment.biz/blog programistów Hyperionu

http://a-eon.com/producent AmigaOne

http://www.acube-systems.biz/producent AmigaOne 500 ikomputerków SAM

http://www.os4depot.net/oprogramowanie do AmigaOS 4.x

http://www.intuitionbase.com/informacje o AmigaOS 4.x iAmigaOne

Pozostałe strony i blogi

HKvalhe’s AmigaOne 500 Blog – http://hkvalhea1-500.blogspot.com/blog użytkownika AmigaOne 500, Norweg ale jest wersja angielska

AMIGAoneX – http://amigaonex.blogspot.ru/Kevin Saunders, grafik, znany głównie z plakatów dla A-Eon

http://w2ww.hyperion--entertainment.com/index.phpfirma rozwijająca AmigaOS

http://blog.a-eon.biz/blog/blog Trevora Dickinsona

AmigaOS 4

15

Pierwsze obsługiwane były maszynydeweloperskie oparte o płyty główneTeron CX i PX, sprzedawane – takżezwykłym pasjonatom – jako modeleAmigaOne SE i AmigaOne XE.Zapewniła je firma Eyetech na mocyumowy z Amiga Inc.

AmigaOS 3.1 miał być najpierwprzepisany na procesory PowerPC(potem miała być nowsza wersjasystemu i kolejne komputery). Firmaktóra to robiła na zlecenie AmigaInc., bardzo to rozwlekła w czasie,nie chciała przekazać kodówźródłowych, do tego doszła sprawasprzedawania płyt Teron mini jakokolejne modele AmigaOne bezporozumienia z Amiga Inc. Z drugiejstrony był problem finansowy zpłatnością za wykonaną pracę, ikoniec końców w ugodzie sądowejzapadł wyrok. Firma “przepisująca”system Amiga OS 3.1 otrzymałaprawa do dalszego jego rozwijania ido znaku towarowego AmigaOne(2009 r.).

Ta firma to Hyperion. Co do Eyetech– to nie ma po nim śladu, aleAmigaOne ich produkcji były długopodstawowym sprzętem.

Problem pojawił się w momencie gdystary sprzęt zaczął się wykruszać –Hyperion wtedy przepisał system nakomputerki SAM firmy ACube –modele 440ep i 440 Flex. Przezpewien krótki czas rozważano portsystemu na stare komputery ApplePowerPC (projekt Moana) ale niedoszło do ukończenia prac. Zamiasttego powstał port na maszynyPegasos II (2009 r.).

Kolejne obsługiwane komputery toSAM 460EX i różne jego odmianyoraz nowe modele AmigaOne –X1000 i X5000. Najbliższe plany toobsługa modelu AmigaOne A1222który jest w fazie testów.

Warto wspomnieć że aktualna wersjasystemu jest dostępna dla zwykłychAmig wyposażonych w kartę PPC.

Również godny odnotowania jestfakt obsługi najnowszej wersjisystemu przez emulator WinUAE –dzięki temu AmigaOS 4.x został“unieśmiertelniony” i od tej pory niezależy od sprzętu.

Obsługiwany sprzęt System

32-bitowy, oparty o kernel o nazwieExec, Prace nad przepisaniem go nasystemy PowerPC zostały rozpoczęteprzez Hyperion w 2001 r. , finalnawersja AmigaOS 4 ukazała siękońcem 2006 r.

W porównaniu do AmigaOS 3.1system AmigaOS 4.x jest ewolucją anie rewolucją – mamy desktop znanyod lat jako Workbench, dźwięk toAHI, i tak dalej. Wchodząc w detaleto liczba usprawnień jest duża ale niespektakularna. Przy przepisywaniusystemu trzeba było rozwiązać takpodstawowe problemy jakuniezależnienie się od czipsetówAmigi. Obecny rozwój to mozolnegonienie standardów – na przykładzrobiono tak oczywistą rzecz jakobsługa pamięci wirtualnej – tegoprzecież wcześniej nie było.

Główne plusy widoczne dlaużytkownika to dążenie do obsługinowoczesnych standardów (złącza,karty graficzne), warto też podkreślićbardzo dobrą polonizację systemu.

System jest komercyjny, ozamkniętych źródłach i płatny.

Aktualna wersja AmigaOS to 4.1 FE53.38 (15.05.2015 r.)

Najnowsza wersja SDK to 53.30(06.09.2015 r.)

AmigaOS 4

Red One F czyli wersja komputerkaSAM 460 w wydaniu firmy Relec

16

Trevor Dickinson przy swojej AmigaOne X1000 w trybie pracy dwumonitorowej

AmigaOS 4.1 FE pod emulatorem WinUAE, widoczny uruchomiony Hively Tracker (zdj. Matteo Trevisan)

AmigaOS 4

17

Jest duży wybór sprzętu, ale zewszystkich form “amigowania” jestto rozwiązanie najdroższe.

Pierwsza generacja sprzętu –komputery od Eyetech

Komputery AmigaOne – modele SE,XE i mini. Oparte są na procesorachPowerPC, z zegarem 600–933 MHz.

AmigaOne SE

Jest komputerem kolekcjonerskim oniskiej wydajności i nawet gdybybyła okazja go kupić – użytkowoodradzam.

AmigaOne XE

Jest najszybszym spośródwymienionych tutaj modeliAmigaOne pierwszej generacji. Jestkonkurencyjny w odniesieniu donowszych komputerków produkcjiACube (rozbudowa, wydajność),główna wada to stare złącze kartygraficznej (AGP x2).

AmigaOne mikro (różnie pisananazwa, np. micro AmigaOne, µ-A1)

Jest komputerkiem zgrabnym oniewielkich gabarytach, niestety mamałą ilość pamięci graficznej iograniczone możliwości rozbudowy.

Druga generacja sprzętu –komputery od ACube

To SAM 440 ep, SAM 440 Flex iSAM 460. Ukazały się w wieluwariantach. Godne polecenia sąjedynie modele 460 EX i AmigaOne500 – pozostałe są zwyczajnie zawolne. SAM 460 i AmigaOne 500 sąporównywalne a AmigaOne XE –

mają gorszy procesor, za to nowszezłącza (PCI-e, SATA).

Użytkowo realnie patrząc – wszystkoponiżej 1 GHz (procesor) jest zawolne. W sumie nie chodzi owymagania systemu aoprogramowania.

Trzecia generacja sprzętu –komputery AmigaOne od A-Eon

To modele AmigaOne X1000 oraznastępca AmigaOne X5000. Są todobre komputery, wydajnościowo napoziomie Apple G5. Mimo niższychzegarów procesora niż G5konstrukcyjnie są bardziejnowoczesne (np. karty grafiki naPCIe) niestety cena ich jest bardzowysoka.

W przygotowaniu jest modelAmigaOne A1222 który ma byćtanim sprzętem propagatorskim.Chodzi o to że użytkownikówkomputerów AmigaOne i innychwspółczesnych rozwiązań jestułamek całości użytkownikówkomputera Amiga. AmigaOneA1222 ma być takim komputerkiem“dla mas”.

A1222 lokuje się raczejwydajnościowo w okolicach sprzętudrugiej generacji (nieco szybsza odSAM460/AmigaOne 500), ale jakwszystkie AmigaOne od A-Eonumożliwia zainstalowanie fizyczniewięcej niż 2 GB RAM.

Inne komputery

Komputer Amiga 1200/4000wyposażony w kartę PPC. Wadą tegorozwiązania jest powolność – słaby

procesor, ograniczona ilośćpamięci RAM.

Warto wspomnieć o komputerzePegasos 2. Wydajnościowo jest napoziomie AmigaOne XE,dodatkowa zaleta to obsługasystemu MorphOS (tak więcmożna mieć dwa systemy najednym komputerze).

Zdjęć nie zamieszczam ponieważżaden z komputerów nie miałwłasnej dedykowanej obudowy.Pozytywnie wyróżniła się jedyniekonstrukcja SAM 440ep(nieszablonowa obudowa NexusPsile) oraz komputery AmigaOneX1000 i X5000 (grafika BoingBall).

Istotne zagadnienia rozbudowykonfiguracji

Nie jest tak że będą pasowaływszystkie urządzenia które da sięwpiąć w sloty. Tylko te które majasterowniki.

Lista kart graficznychkompatybilnych ze sterownikamiRadeon HD:RadeonHD Driver HardwareCompatibility

Lista sprzętu dla AmigaOS 4.1 dlaklasycznej Amigi:AmigaOS 4.1 Classic HardwareCompatibility List

Są też pewne konkretnezależności, np. do komputerkówSAM 460 EX/AmigaOne 500karta graficzna musi byćniskoprofilowa.

Kupujemy sprzęt pod AmigaOS 4

AmigaOS 4

18

MorphOS

MorphOS jest systememwywodzącym się z AmigaOS 3.xchoć oficjalnie nie bazuje na jegoźródłach. Rozwija się niezależnie odAmigaOS 4.x.

Jedną z podstawowych różnic jestmocne oparcie w MUI. PorzuconoWorkbencha którego zastąpiłAmbient.

Pomimo że wizualnie bardziejprzypomina dystrybucję linuksa fanisystemu zarzekają się że “od środka”jest soczyście amigowy.

PowerMac G5, 2,7 GHz DP PCI-X

MorphOS na świecie jest małopopularny, choć w Polsce ma mocnągrupę użytkowników. Niewątpliwymatutem jest tani sprzęt na którymmożna go uruchomić. Standardemobecnie jest dostosowywanie go doużywanych komputerów Apple zPPC, które oferują niezłą – jak naamigowe potrzeby – wydajność.Obecnie najmocniejszą obsługiwanąkonfiguracją jest Apple G5 2,7 GHz.

Niestety mimo że konstrukcja jestwydajniejsza niż konkurencyjnekomputery AmigaOne, także sporotańsza, pochodzi z 2005 r.

Brak nowego sprzętu to był jeden zproblemów “na przyszłość”MorphOS ale sytuację zażegnano.

MorphOS

19

http://morphos.pl/dedykowana strona tylko oMorphOS

http://www.ppa.pl/forum/morphos/wątki na forum PPA o MorphOS

Strony polskie

Strony zagraniczne

http://www.morphos-team.net/strona twórców systemu

https://morph.zone/news/podstawowa strona – wiadomości,forum

http://morphos-files.net/index2.phpzbiór oprogramowania, niestety odstycznia 2016 bez aktualizacji

http://www.morphos-storage.net/następca repozytorium podanegowcześniej

http://www.warmup--asso.org/index.php?op=editostrona z forum, prowadzi topapiosaur

https://plus.google.com/u/0/communities/117248216958402863748społeczność MorphOS-a w Google+

Pozostałe strony i blogi

MorphOS Libraryhttp://library.morph.zone/Main_Pagekompendium

Yasu’s MorphOS Bloghttps://morphosuser.wordpress.com/

jPV’s MorphOS Pagehttp://jpv.wmhost.com/morphos/index.html

MorphOS na Wikipediihttps://en.wikipedia.org/wiki/MorphOS

Wsparcie (dokumentacja

do starszego sprzętu)

KsiegaEfikiV1.5 (pdf)

Płyta główna Efika. Dokument (popolsku) oprócz dokładnejspecyfikacji opisuje samodzielnąbudowę komputera na bazie tejpłyty

Pegasos_2

dokumentacja hardware (ang.),paczka zawiera 3 dokumenty w*.pdf : User Manual, AudioConnectors, Front Panel Connector

ThePegasosBook_V2.3

Księga Pegazosa (ang.) – archiwumzawiera 4 pliki:Tom I – Introduction and releasenotesTom II – The PegasosTom III – MorphOSTom IV – Linux, MacOSX andother systems

Genesi_Pegasos_2

Paczka 4 dokumentów *.pdf (ang.)od Freescale Semiconductor:Genesi Pegasos II FirmwareGenesi Pegasos II Kernel and NFSFacilityGenesi Pegasos II Yellow DogLinux 4Genesi Pegasos II Debian Linux

MorphOS

20

Obsługiwany sprzęt

Pierwsza wersja działała nakomputerach Amiga z kartą PPC.Było to w 2000 r. Ostatnia wersja dlaAmigi miała numerek 1.4.5.

Kolejne były: komputery Pegasos iPegasos 2, później komputerek Efika(od MorphOS 2.0). Pegasosy i Efikato komputery firmy Genesi, którapoczątkowo wspierała rozwójMorphOS-a.

Obecnie obsługiwane jest wielemodeli firmy Apple (te z procesoramiPPC). Pierwszy był Mac Mini G4(2009 r.), kolejne to: eMac, PowerMac G4, PowerBook G4, iBook G4,Power Mac G5.

Myśli się też o wykorzystaniufabrycznie nowych komputerów.Najpierw był SAM 460 EX, terazprzyszedł czas na komputerAmigaOne X5000.

W planach jest przeniesienie systemuna tani i popularny sprzęt –prawdopodobnie będzie oparty oprocesory AMD.

System

32 bitowy, na mikrojądrze Quark(własnościowy).Część bibliotek i innych elementów,np. pulpit Ambient, są otwartoźródłowe.

Ambient to pulpit zamiastWorkbencha. Bazuje na MUI.Powinien przypasować osobom którena Amidze lubiły Directory Opusa.

Ważnym elementem systemu jestemulowanie starego AmigaOS 3.1.Zapewnia to ABox który jest klonem

API AmigaOS (binarnie zgodny zaplikacjami 68k Amigi orazformatami wykonywalnymiPowerUP i WarpOS dla AmigaPPC). ABox częściowo opiera się naźródłach AROS-a. Zawierakompilator Trance JIT. Inne istotneelementy to Reggae – podsystemdatatypów, a właściwie własnaobsługa multimediów. Zadrukowanie odpowiedzialny jestTurbo Print, USB to Poseidon.

MorphOS jest komercyjny, płatny.Dostępna jest pełnowartościowawersja jako demo, które po 30minutach drastycznie zwalnia.Niedogodność usuwa się przezwykupienie klucza licencyjnego. Jeston przypisany do sprzętu, ale wuzasadnionych przypadkach (awariakomputera) jest możliweprzeniesienie licencji na inny.Aktualna wersja MorphOS to 3.9(19.06.2015 r.). Wersja 3.10 maukazać się w przedziale maj-sierpień2017 r.

domyślny wygląd systemu, poniżej – modyfikacja upodabniająca doAmigaOS 4.1 FE

MorphOS

21

Jest wielka różnorodność sprzętu, ijest on dosyć tani. Ale zakup wymagawnikliwości przy wyborze, ponieważjest wiele czynników wpływającychna przydatność konkretnychegzemplarzy.

Najstarsza generacja sprzętu –komputery od bplan/Genesi

Pegasos ITo ciekawostka hobbystyczna. Niskizegar 600 MHz, do tego felerny,“słynny” mostek Articia S.Zakup ma sens jeśli komputer zostałpoprawiony łatką sprzętową April 2.Mimo wszystko bardziej komputerkolekcjonerski niż użytkowy.

Pegasos IIJest interesującą konstrukcją. Byływersje 600 MHz i 1 GHz. Ta druga zpewnością jest już fajna (możliwościpodobne jak np. AmigaOne 800 XE),także możliwość zainstalowaniaAmigaOS 4 (niewiele komputerówobsługuje AmigaOS i MorphOSjednocześnie). Ale… jeśli jedynymkryterium jest wydajność – sąpropozycje lepsze i tańsze.

EfikaTo miniaturowy komputerek, onikłych możliwościach rozbudowy,którego główną wadą jest nie tyleniski zegar procesora (400 MHZ) conierozszerzalna pamięć RAM wskromnej wielkości 128 MB. To jestwystarczające do działania systemu,ale nie pozwala na normalneużytkowanie “do codziennychzadań”.

Kolejna generacja sprzętu – Apple

Przede wszystkim tylko stare modelez procesorem PPC – to ważne żebynie kupić na procesorze Intela. Aściślej – sprawa jest skomplikowana,ponieważ niekiedy trzeba znać nietylko model ale konkretneoznaczenie serii żeby komputerdobrze działał z MorphOS-em. Sąopracowane zestawienia, linki dałemna końcu opracowania.Jeżeli komputer ma zintegrowanągrafikę – warto wybierać modele zpamięcią większą, nie 32 a 64 MB(rzutuje to na komfort pracy zprogramami takimi jak Blender).Jeżeli komputer ma wymienną kartęgrafiki i będziemy chcieli wymieniaćna lepszą – jesteśmy skazani na kartyApple, które tanie nie są. Możnaprzeflaszować kartę pecetową, aleopinie są takie że jest to rozwiązaniezawodne.Jeśli chodzi o pamięć RAM – 1 GBmoże być za mało przy korzystaniunp. z przeglądarki Odyssey narozbudowanych stronach, z drugiejstrony system nie obsłuży więcej jak1.5 GB (podobna sytuacja jest przyAmigaOS).Kupując trzeba uważnie czytać nietylko specyfikację modelu ale iszczegóły aukcji – dosyć częstotrafiają się egzemplarze z częściowowymontowanymi podzespołami –bez dysku twardego czy pamięciRAM. Peryferia (klawiatura, mysz)to też rzadkość. Kolejna sprawa towaga przesyłki i związany z tym jejkoszt.

Mimo wszystko sprzęt Apple “zdemobilu” wychodzi tanio. Istotnązaletą jest możliwość korzystaniarównolegle z systemu Apple (ostatniaobsługiwana wersja PPC to OSX10.5 Leopard). Tym samym daje todostęp do dużej bazyoprogramowania. Jest też możliwość

korzystania z linuksa PPC, ale OSXjest lepszą opcją.

Komputery można podzielić na trzypodstawowe typy:– “poręczny” – czyli Mac mini, eMac– laptop – czyli PowerBook– solidny stacjonarny (czyli większekomputery w “wieżach”) –PowerMac

Mac mini

Dosyć popularny komputer, któregogłówną zaletą jest kompaktowaobudowa przypominająca niewielkiepłaskie pudełko.

Najczęściej kupowany to 1,42 GHzchoć zdarza się upolować wersję 1,5GHz.

eMac

Warto rozważyć jedynie ostatniąwersję, z 2005 r.:– procesor PowerPC G4 1,42Ghz– karta graficzna ATI RADEON9600 64MB RAM– pamięć RAM 2 GB DDR SDRAM

Komputer znajduje się w monitorze,niestety monitor jest CRT co jednakpowoduje że mimo tylko 17 caliekranu jest trochę duży (ma duży tył),waży też niemało (ok. 20 kg).

Były próby przełożenia eMaca donormalnej obudowy i podpięcianormalnego monitora. Niestetynieudane. Problemem jestniestandardowość użytychelementów (budowa płyty głównej izasilacz), dodatkowo ręczneustawianie trybów graficznych napodpiętym monitorze jest uciążliwe(ciężko dopasować rozdzielczości iodświeżanie ekranu optymalnie). Wskrócie – można, ale nie warto sięmęczyć.

MorphOS

Kupujemy sprzęt pod

MorphOS-a

22

eMac jest niedoceniany a wartrozważenia – w porównaniu z Macmini jest tańszy i ma więcej pamięciRAM.

Mac mini(zdj. Moparx)

eMac(zdj. http://www.recycledgoods.com)

MorphOS

23

PowerBook

Bardzo kusząca opcja – notebook.Wybór dotyczy kilkunastu modeli, oprzekątnej ekranu 15–17 cali,wyposażonych w grafikę 64–128 MBVRAM, procesory 1,0–1,67 GHZ i 2GB RAM-u.

Niestety o ile zakup może być tanikonieczne będą dodatkowe nakłady.Nie ominie nas dokupienie baterii(najpewniej zamiennika). Trzeba teżliczyć się z tym że matryca jestwyświecona, oraz z możliwympadem sprzętu (laptopy zużywają sięszybciej). Dosyć często sprzedawanesą bez zasilacza (musi dawaćminimum 65W). Niejednokrotniesprzęt jest sfatygowany (brakiklawiszy, pęknięcia obudowy), trzebauważnie przebierać.

PowerMac

Multum modeli stacjonarnych.PowerMac występował w wielu“edycjach”, to co jest warterozważenia zaczyna się odQuicksilver czyli procesor powyżej700 MHz.

W dalszym ciągu są to komputery doktórych nie ma nowszej grafiki (majązłącza AGP). Inne wady to gabarytyoraz niejednokrotnie hałaśliwa praca.Komputery ładne, ale jednak omijane.

Ciekawszą propozycją są modele zprocesorem G5. Największa moc –procesory 1,8–2,7 GHz. Największemożliwości rozbudowy.Profesjonalny sprzęt, kolejnageneracja to MacPro, już na Intelu.

Wada to duże gabaryty. Niecozastrzeżeń jest do chłodzenia – dosyćawaryjne, i niespotykane rozwiązanie(chłodzenie wodne). Mimo wszystkochyba najlepszy sprzęt pod MorphOS.

PowerBook G4, 1,25 GHz, A1046 (zdj. e-bay)

różne modele PowerMac z procesorem G4(zdj: https://powerpccentre.wordpress.com)

MorphOS

24

G5 od środka (zdj. http://www.creativemac.com)

Komputery od A-Cube i A-Eon

Od ACube obsługiwany jest SAM460 EX/AmigaOne 500 (bliźniaczekonstrukcje). Zegar procesoramaksymalnie 1.2 GHz.

Od A-Eon – AmigaOne X5000 ztym że ten komputer jeszcze nie jestw oficjalnej sprzedaży z MorphOS.Wydajnościowo jest na poziomiePowerMaca z G5.

Oba są o wiele droższe niżprzedstawione wyżej propozycje.Ich jedyny atut to ten że jest tonajnowszy rocznikowo sprzęt.

Przydatne linki

kupujemy sprzęt – zestawieniehttp://morphos.pl/morphos-i-sprzet/

kupno PowerBookahttp://morphos.pl/kupujemy--powerbooka/1618/

kompatybilny sprzęt – pełny wykazhttp://www.morphos--team.net/hardware

MorphOS

25

AROS

AROS to skrót od „Amiga ResearchOperating System” (ze względówlicencyjnych od 2007 r. słowo Amigaw pełnej nazwie zostało zastąpionesłowem AROS).

Idea była prosta – przenieść systemAmigi na inne platformy sprzętowe.I to się stało – powstały wersje naPowerPC, ARM a najlepiej rozwinąłsię na x86 (PC). Jest nawet wersja naMotorolę 68k.

System powstał z użyciem tzw.inżynierii wstecznej, czyli działanieAmigaOS 3.1 zostało odtworzone bezużycia źródeł. OdpowiednikiemWorkbencha jest Wanderer, a zamiastMUI użyto Zune (własne,niekompatybilne rozwiązanie).

Największym problemem jest brakoprogramowania. Drugim, bardzoistotnym, jest zbyt wielkaróżnorodność sprzętowa PC – niesieto konieczność pisania wielusterowników do wielu urządzeń. Jestto niewykonalne garstką osób.

Problem próbowano obejść poprzezgotowe składaki PC o nazwie ARES– złożone z komponentówobsługiwanych przez AROS-a.

Obecnie najpopularniejsza odmianaAROS-a to IcAROS Desktop wwersji LiveDVD (z opcją instalacjina dysku oraz do uruchomienia podmaszyną wirtualną).

Wiele projektów których motoremnapędowym był Pascal Pappara jestjuż przeszłością – np. AspireOS naAcer Aspire One, Broadway X naEfikę MX (2012 r.) czy AEROS naRaspbery Pi (2013 r.).

aplikacji Windows (za pomocąlinuksowego Wine).

W 2016 r. AEROS ma być wydanyna konsolę indieGO! (projekt zKickstartera). Jest to konsola do gierretro na bazie Raspberry Pi 2(opcjonalnie Odroid C1 lub OdroidXU4).

AROS obecnie chyba przestajedryfować w wielu kierunkach naraz– najnowsze tendencje towspomniana hybryda AROS-a zlinuksem o nazwie AEROS wydanana x86 i ARM (użyty linuks toDebian).

AEROS umożiwia uruchamianieoprogramowania z AROS-a, zlinuksa, z Amigi (za pomocąemulatura JanusUAE) a także

AROS

26

miejsca po polsku

http://aros.sourceforge.net/pl/sekcja polska z kilkoma artykułamiprzetłumaczonymi na głównejstronie domowej AROS-a

strony zagraniczne

http://aros.sourceforge.net/centrala, polska sekcja strony byłalinkowana wyżej

http://aros-exec.org/główny serwis społeczności

http://archives.aros-exec.org/repozytorium plików

http://arosworld.org/news.phpnajnowsza strona o AROS-ie

o1i’s Planet AROShttp://planet-aros.heimstetten.net/blog z informacjami o nowościach

https://en.wikibooks.org/wiki/Aros/User/Docswiki z dokumentacją dlaużytkowników

https://en.wikibooks.org/wiki/Aros/Developer/Docswiki z dokumentacją dladeweloperów

https://power2people.org/strona do zbiórek funduszy naprojekty

AROS

27

Niniejsza broszura powstała ze złożenia zawartości strony amiga.org.pl,dla łatwiejszej dystrybucji. Celem jest popularyzacja rozwoju Amigi.

Planuję powołanie periodyku “Amiga NG” opartego wyłącznie natreściach o: AmigaOS 4, MorphOS, AROS.

Jeśli jesteś zainteresowany współpracą - skontaktuj się:adammierzwa1@gmail.com

28