คำนำทำ 3 ภาวนา

หลวงพอครบาเจาเพชร วชรมโน

สำนกปฏบต อญญาวโมกขโพธรงษ (วดปากลวยไมดน) บานหนองฟกทอง ตำบลปากชอง อำเภอปากชอง จงหวดนครราชสมา

www.kubajaophet.com

“ยงกญจสมทะยะธมมงสพพนตงนโรธะ ธมมนต” “สงใดสงหนงเกดขนเปนธรรมดา สงนนทงหมดทงสนยอมดบไปเปนธรรมดา”

สวนหนงของปฐมเทศนาธมมจกรกปปวตตนสตร ทพระสมมาสมพทธเจาทรงแสดงพระธรรมนใหกบ ปญจวคคยทงหา และพระอญญาโกณฑญญะ หากพจารณาใหเขาถงพระธรรมขอน เราจะมองเหนซงสจธรรมของชวตในโลกปจจบน หากเรารหลกในการดำเนนชวต ดำเนนชวตดวยความไมประมาท มสต ทกขณะวนาทของทกการกระทำ ไมวาสงใดจะเกดขน เรายอมพรอมรบผลของสงนนดวยสต และปญญา “สต” คอตวกำหนดความคด ทกอใหเกดปญญาปญญาเกดจากการภาวนา เพอใหรแจง และรทนจต… จต คอสงทจบตองและบงคบไมได แตสามารถควบคมได

ดวยสต

แลววธไหนละ??

ทเราจะสามารถควบคมสต และรเทาทนจตของ

เราเอง

ทกคำแนะนำจากทกตวอกษรภายในหนงสอเลมน

จะเปนเหมอนเขมทศแนะแนวทางใหคณ ไดคนพบหลก

ของการควบคมสต ดจต และรใจ เพยงคณเรมเดนตาม

รอยเสนทางของนกภาวนา เพอคนพบซงคำวา “สงบ”

และ “ปลอยวาง”

เสนทางของนกภาวนา เพอการหลดพน

เรมตนท...“พท...โธ”

คณะผจดทำ : อญญาวโมกขพมพครงท1 : ตลาคม2553(เปนการถอดเทป)จำนวน : 1,500เลม

7 หลกการปฏบตสมาธภาวนา

33 จตเปนทรวมของเหตทงหลาย

53 ตอกยำเตอนจต

สารบญ

หลกการปฏบตสมาธภาวนา �

หลกการปฏบตสมาธภาวนา

พทธ ธรรม สงฆ มอยทใจเรา...

พระพทธเจา พระธรรมเจา พระอรยสงฆเจา

มอยทใจเรา

เมอเรามใจใหพระองค เมอเรานอมพระองคมา

ไวในใจ ใจเราจะเยอกเยนสขม มความสงบ แตทำไม

บางคนภาวนาแลวนอมถงพระพทธ พระธรรม

พระสงฆแลว ไมเกดความรสกอะไร เพราะวาจต

ของเรามนหยาบเกนไป เราจงไมรสกวามสงพเศษ

มอานภาพพเศษประดษฐานในใจของเราแลว มทพง

อยในใจของเราแลว จตทหยาบคอจตทไมประกอบไป

�

ดวยศล จตทไมประกอบดวยสมาธ ไมประกอบดวย

ความสงบ เมอจตทประกอบดวยศล ประกอบดวย

สมาธ ประกอบดวยความสงบ ยอมสมผสไอแหงความ

เปนทพย ตงแตเปนทพยชนตำๆ เชน เทวดาอารกษ

บาง เสยงของคนทพดจากไกลๆ ไดยนใกลๆ บาง

หรอเหนสงตางๆ ลวงหนาบาง สงเหลานกเกดจาก

อานภาพของใจทมความสงบ ฉะนนความสงบของใจน

ตองสรางขน เวลาใจของเรามความสงบ เราไมคอย

ไดสงเกตวามนสงบ แตเรามกจะใสใจในเรองของ

ความไมสงบเปนสวนใหญ “นนแหละ...จงทำให

ใจไมสงบ”

ฉะนน เมอใจของเรามความสงบแมเพยงเลกนอย

กพงใสใจในความสงบนน ถงแมเพยงแปบเดยวกตาม

แลวใจของเรากไปคด การคดไปในอดต การคดไป

หลกการปฏบตสมาธภาวนา �

ในอนาคต กเพราะอาศยจตทคดในปจจบน เมอเรา

ไมใสใจในความคดนน จตทมความคดนนกจะยตลง

เหลอแตความสงบ แตเปนความสงบทไมละเอยดนก

เปนความสงบชวคราว เมอเราใสใจในความสงบนน

เรากจะไดรบความสงบนนอก สกพกกไปคดอก

เปนอยางน จะนงเปนชวโมงกมลกษณะแบบน

บางทานกสงบแปบเดยว...แลวคดไปนาน

บางทานกสงบนาน...

บางทานสงบ...นานๆ ไปคดท หมายความวา

สงบนานกวาคด

บางทกคดนานกวาสงบ...

บางทสงบกบความคดเทากน...

บางวนกไมเทากน ไมเสมอกน

10

ถาเราพยายามสงเกตดความสงบกบความ

ไมสงบภายในจตใจ จะทราบไดวาใจของเรานน

มความไมทรงตว เรยกวา ความไมเทยง ถามปญญา

กจะเหนพระไตรลกษณทนทวา...

ความสงบนก ไมเทยง ความคดนก ไมเทยง เพราะอาศยใจไมเทยง

ทำอยางไรหนอ...ใจมนจะเทยง

พยายามรวบรวมกำลงใจของเราใหมฐานทตง

ฐานทตงของใจ คอ สถานทฝกสต

สถานทฝกสตกมกาย มเวทนา มจต แลว

กมธรรม

หลกการปฏบตสมาธภาวนา 11

แตตามโดยหลกวธทโบราณจารยครบาอาจารย

ทานแนะนำพรำสอน คอ ใหใชอานาปานสต การใช

ลมหายใจเขาและออกเปนเครองกำหนดสต เปนตว

กำหนดใจ เพอใหใจกบสตและนมต ไดแก ลมหายใจ

เขาออกนนเปนอนเดยวกน เมอใจกบสตและลมหายใจ

เขาออกเปนอนเดยวกน ไมมอารมณอนแทรก อยางน

ครบาอาจารยทานกลาววา เปนเอกคคตารมณ คอ

อารมณเปนหนง แตตงอยไดไมนานเทาไหร กฉวด

เฉวยนไปคดเรองอน พอไดสตกดงกลบ ลกษณะ

แบบนเรยกวา ขณกสมาธ คอ เลกนอย ไมมากเทาไหร

แตถาเราทำบอยๆ ใสใจบอยๆ ขณกสมาธกไมใช

ของเดก เพราะเมอทำบอยเขา...บอยเขา กจะเปน

อปจารสมาธ คอ สมาธนานๆ จะเคลอนท นานท

จตจะสายไปท มความตงมนมากขน

12

เมอเราพยายามทำจตของเรานนใหอยในอารมณอนเดยวกน ไดแก สตทอยกบลมหายใจเขาออก มจตนนจดจออย เมอจตอยไดนานกมความสขนาน มความสงบนาน เมอจตอยไดไมนานกมความสงบ ไมนาน มความสขไมนาน เปนราคาเทากน มหาบาท กซอของไดหาบาท มสบบาทกซอของไดสบบาท แตเมอเราเกบไปเรอยๆ กสามารถซอของราคา รอยบาทได เมอเราทำไมหยดไมหยอน อาศยความเพยร แรงกลา อาศยการรกษาสมาธทไดแลวไมใหเสอม หนกเขา...หนกเขา กเปนอปปนาสมาธ คอ สมาธแนบแนน ดงเปนอารมณอนเดยวกน จนปรากฏวา มความสวาง...โปรงใส...ใจสบาย...ใจสข ในขณะนน

ไมอยากกน ไมอยากนอน เรยกวา จตเปนหนง

หรอ ภาษาบาลเรยกวา เอกคคตาจต

หลกการปฏบตสมาธภาวนา 13

เมอจตเปนหนงแลว จตมความสงบเยอกเยน

ดแลว นนแหละเรยกวา พลงงาน นำเอามาใชในการ

เจรญวปสสนากมมฏฐานได คอ การกำหนด ลงสกายพจารณารางกายของเราใหเหนตามความเปนจรง ตงแต ผม ขน

เลบ ฟน หนง เนอ เอน กระดก เยอในกระดก พอใจ

สวนไหน กำหนดสวนนนเปนอารมณเชน ถาพอใจกระดกสนหลงกกำหนดลงทกระดก สนหลง กำหนดลงอยอยางนน อยายายตำแหนง ใหจตรวมกนเปนเอกคคตารมณ เปนเอกคคตาจตท

กระดกสนหลง จนจตรวมลง คอ จตรวมใหญลง

เมอจตรวมใหญลงแลว กระดกสนหลงจะหายไป เหลอแตจตลวนๆ โปรงใส สวาง สงบ สข เหมอนเดมอก จตไมอยากหลบ จตไมอยากนอน จตไมอยากกน

14

จตไมอยากเทยว จตอยากอยนงๆ จตเบกบานผองใส

“บางทานเขาใจวาเปนพระอรหนตไปแลว”

เมอกำลงฌานสมาธถอนตวลงแลว กปรากฏ

รางกายขน เหนสภาพรางกายน อาจจะเหนเปนซากศพ

หรอเหนเปนโครงกระดกทงราง เหนเปนของนาเกลยด

ไมสะอาด ในขณะนนพงใชไตรลกษณญาณ คอ

“การกำหนดวาสงนเปนทกข สงนไมเทยงสงนไมใชตวเรา สงนเปนเพยงสกแตวาธาตเทานน มธาตดนธาตนำธาตลมธาตไฟ ไมชาไมนานกแตกสลายหายไป ไมมนคงและไมถาวรอยได”

หลกการปฏบตสมาธภาวนา 15

ตามคำสงสอนขององคสมเดจพระชนศรบรมศาสดาพระสมมาสมพทธเจา เมอเหนอยางนนแลว ไดชอวาเหนองคสมเดจพระทศพล เหนพระพทธเจาในน... เมอจตเกดความเบกบานชมฉำ เกดความเขาใจแลว จตจะคลายออกจากความกำหนด คลายออกจากความยนด หมายมนถอมนในรางกาย จตจะเขาสสมาธแนบแนนอก สวาง โปรงใส มความสข สงบด จตจะสงบอยอยางนนนานเทานานตามกำลงฌานสมาธจะพออำนวยใหจตทรงอยได เมอกำลงฌานสมาธถอนตว จตกจะลดตวลงมาสอารมณอปจารสมาธ คอ เขาสกาย กพจารณาลงสกายนนอก จะสวนใดกตาม มนจะพจารณาไปตามสวน ของมน แลวเอาพระไตรลกษณ คอ การเหน การร

การไมเทยง เปนทกข ไมใชตวตนในรางกายสงขาร

16

ของเรา เหนอยางน มองอยางน เรยกวาปฏบตทง

อนโลมและปฏโลม

หรอบางทานจะพจารณาเวทนา เมอเรานงแลว

เกดความเจบปวดตามแขงตามขา เอว สะโพก หลง

ตว หว หรอปวดไปทวสารพางคกายทงภายในและ

ภายนอก ใหกำหนดลงสทปวดนน กำหนดเพงทปวดนน

กำหนดใหเหนพระไตรลกษณ คอ

เหนอนจจง... เหนทกขง... เหนอนตตา

ใหเกดความเบอหนาย คลายออกจากความยดตด

ยดมน สำคญวากายเปนตน หรอขนธหาเปนตวตน

เราเขา เพงจนกวากายจะแตก

หลกการปฏบตสมาธภาวนา 1�

เมอจตเกดความสมดลกน จตกจะรวมลงอกท

กจะเกดความโปรงโลง...สวางไสว...สงบสขอยอก

เวทนาไมปรากฏ ถาปรากฏกเปนเวทนาสข จตคาง

นานประมาณอยเทาไหร แลวแตกำลงของฌานสมาธ

พอหมดกำลงกจะถอนตวลง เมอถอนตวลงแลว จะลง

สเวทนานนอกกได ดวามเวทนาอะไรอก...

“ถงแมเวทนาสขเกดขนกตองรวาเวทนานไมใชเรา เปนของไมเทยง...ไมใชตวตนเรยกวาการกำหนดเวทนา”

หรอจะกำหนดจตกได เมอจตลงสความ

สงบรวมลงแลว โปรงโลง สวางไสว สงบสขดแลว

1�

จตถอนตวลงสอารมณปกตธรรมดาแลว ใหกำหนดด

ทจตของเราวาจตขณะนผองใสหรอเศราหมอง จตม

ราคะอย มโทสะอย มโมหะอย ใหรชดเจน หรอ

จตขดเคอง จตขนหมองเศรา หรอ จตมความอยาก

ตณหาทจะทะยานไปอก หรอจตพอใจในอารมณ

ความสงบน กใหรจกวาการทเขาไปสงบแบบน หรอ

ความสขทเกดขนกบจตอยางน เปนของไมมตวตน

อยางน...เรยกวา พจารณาดจต หรอ กำหนด

ดลมหายใจเขาออกจนจตเขาสความสงบ โปรงโลงไสว

สขสงบดแลว จนกวาอารมณฌานสมาธจะเสอมลง

เ ม อ จ ตลงส อ ป จารสมาธ จ ะพจารณาธรรมก ได พจารณาธรรมทเปน

สวนกศล ไดแก ความด บญ กรรมด สงทเราเหนวา

หลกการปฏบตสมาธภาวนา 1�

สงนเปนของไมดแลวเราจะไมทำ สงนเปนของดแลว

เราควรทำ เชน การใหทาน การรกษาศล การเจรญ

ภาวนา การศกษาพระธรรมคำสงสอนของพระพทธเจา

หรอยกเอาขอธรรมของพระพทธเจามากำหนดพจารณา

เพอตความหมายใหเกดความซาบซง ความเขาใจ เชน

ศล ๕, กศลกรรมบถ หรอจะพจารณาอกศล เรยกวา

บาป กรรมทไมด วาสงนเปนความชว สงนไมใชของด

เชน การพจารณาอกศลกรรมบถ ๑๐ เปนตน หรอจะ

พจารณาสภาวธรรมทเกดขน ใหเหนวาไมใชสตว

บคคล ตว ตน เรา เขา ใหเหนเปนอนจจง ทกขง

อนตตากได

เมอจตพจารณาแลวเกดความสงบ ภาพนมต

หรออารมณนนกจะหายไป จตจะยกขนสอารมณ

อปปนาสมาธ สวางโลง โปรงใส สงบสขเหมอนเดม

20

เปนลกษณะนอยเรอยๆ อยางนเรยกวาเปนผทปฏบต

เขาสอนโลมและปฏโลม แลวแตการปฏบตของทาน

ทงหลายทไดปฏบตกน “ใหเนนหนกในการใช ลมหายใจเขาออกกบการพจารณากายเปนสำคญแตเมออาการธรรมใดเกดขนใหกำหนดอาการธรรมนนใหเหนสภาพตามความเปนจรง”

บคคลทภาวนาควรจะรจกยกตวอยาง เชน

เมอเรากำหนดกระดกสนหลงอย จะนงสมาธกตาม

จะเดนจงกรมอยกตาม ใหกำหนดอยแตกระดก

สนหลง เมอจตคดไปทางอน ไปทางอดต ไปอนาคต

กใหรวาจตสงออกนอก พยายามดงจตกลบมาใหอย

แตกระดกสนหลง และภาวนาพทโธจนกวาจตจะรวมลง

หลกการปฏบตสมาธภาวนา 21

จะเปนอรยาบถใดกตามกไมหางไปจากกาย ไมหางไปจากลมหายใจเขาออก

สงทควรจำและควรสงเกต คอ เวลา

ทำสมาธ ทำอยางไรจตจะสงบลงไดงาย “วธไหน ททำใหจตสงบไดงาย ใหทำวธนนอยาเปลยน” ใหปฏบตตามฉบบวธนนไป บางท

จบลมหายใจเขาออกแลวจตมนไมลง มนไมสงบ

ตองคดหาอบาย อาจจะกำหนดลมลงถงทอง ผานหนาอกออกปลายจมก ปลายจมกลงอกผานทอง หรอกำหนดกะโหลกศรษะพรอมดลมหายใจเขาออก หรอกำหนดอวยวะสวนใดสวนหนงในรางกาย และกำหนดลมหายใจเขาออกไปดวย อยางใดอยางหนงอาจจะตองใชนมตควบคกนไปเพอทำใหจตสงบลง ไดงาย

22

นกปฏบต...ถาไมเหนทกขของขนธหาถอวาปฏบตยงไมด... ทกขของ...การเกด... การแก... การเจบ... การตาย.

นนแหละจงจะวา“เอาวะ...ตายเปนตาย” ถายงไมเหน

การเกด การแก การเจบ การตาย การพลดพราก

การสญเสย สงทหวงไวไมประสบความสำเรจดงหวง

ถาเราไมเหนทกขพวกนเรากยงคดวาโลกนยงด กยง

เดนลอยชายอย เดนลอยนวลอย คดวามความสข

แขงขาเดนไดกมความสข

หลกการปฏบตสมาธภาวนา 23

“บางคนมความทกข ความปวยแทบจะตาย แตพอหายทกขหายปวย กลมทกขลมปวยพอลมทกขลมปวย กเลยลมตว เลยประมาท ลมตาย ใชชวตอยางประมาทอก”

สงเหลานนนเองทพระพทธเจาจงไดตรสวา

“การชวยใหคนคลายจากความทกขชวคราวนะ

มนไมใชเปนการชวยจรงๆ บางครงอาจจะทำใหเขา

ประมาทมากขนกได” เวลาปวยไขไมสบายเจยนตาย

ตอนนนเรานกอยางไรบาง

“อะไรกไมเอาแลว...อยากหาย...”

“อยากหายเจบ...อยากหายปวย” แตพอหาย

ปวยแลว กจะคยถงเรองอาการปวดนน แตตวเองไมรสก

24

โทษของมนแลว ไมรสกกลววามนจะเกดขนอก

ยงประมาทพลาดพลงกนตอ อยางนเรยกวาการปฏบต

มนยงไมเกดผล เพราะวาเราไมเหนโทษของมน ไมเหน

ทกขของมน แตเวลาเหนคอตอนเราเปนเทานน

“เราไมเปนเราไมยอมเหนมน...น”

“ความพลดพรากเปนอยางไร”

“การประสบกบสงไมเปนทรกทชอบใจเปนอยางไร”

“เหนมย”

เราพบกนทกวน แตเราไมรสกวามนเปนทกข

แตสงเหลานตองไดรบการแกไข แตไมไดไปแกไขคนอน

แตมนตองแกไขทตวของเราเอง

เพราะ...ตวเราเอง...ตวเราสราง... ตวเราทำ...ตวเรากอเวรกอภย “ถาเราไมแกไมรใครจะมาแกใหเรา”

“ตองแกทใจเรานะ”

หลกการปฏบตสมาธภาวนา 25

รป เสยง กลน รส สมผส ถกตองดวยกาย และ

ธรรมารมณทเกดขนทใจ สงเหลานไมไดทำรายเรา

มนเปนแคทอนฟน แตสงททำรายเรา คอ

“ไฟทอยในใจไดแก ความโลภความโกรธความหลง รปทเหน เสยงทไดยน กลนทไดจากทางจมก รสทไดจากลน สมผสท ไดจากกายเรองราวทไดจากใจ” สงเหลานเปนฟนเขามาสมใส เขามาเปนไฟในใจ

ทำใหรกโชนขน

พระอรยเจาทานไมไดดบรป ดบเสยง ดบกลน

ดบรส ดบสมผส ดบความคด และเรองราวทเกดขนทใจ

แตทานดบไฟอนราย ไดแก ความโลภ ความโกรธ

26

ความหลง เมอทานดบไฟสามกองนแลว ฟนทงหลาย

กไมมคา เราจะวาไฟรอนหรอฟนมนรอน เรานงรอบ

กองไฟแลวเอาฟนใส มไฟรอนโดนตว

“ฟนมนรอนหรอไฟมนรอน”

“ฟนมนไมรอนหรอกแตไฟมนรอน”

“ตาทเหนรป...รปนนไมรอนหรอก ถามนไมม

ไฟในใจ”

“หทฟงเสยง...เสยงนนกไมรอน ถาเราไมมไฟ

อยในใจ”

“ลนทรบรสอาหาร...มนกไมรอน ถาเราไมม

ไฟอยในใจ”

“จมกทดมกลนกลนนนกไมเปนของรอนถาเรา

ไมมไฟอยในใจ”

“กายทสมผส เยน รอน ออน แขง กไมใช

ของรอนถาเราไมมไฟอยในใจ”

หลกการปฏบตสมาธภาวนา 27

“แมแตความคดฟงซาน คดไปโนน...อดต...

อนาคตกตามมนกไมเปนของรอนถาใจของเราไมมไฟ”

ฉะนน พระอรยเจาทานดบไฟในใจ ทานยงใช

ตาเหนรป หฟงเสยง จมกดมกลน ลนลมรส

กายสมผสถกตอง เยน รอน ออน แขง และรบร

เรองราวทใจ ยงรบรสงตางๆ ทงหมด ปกตเหมอนคน

ธรรมดา แตใจของทานเยนแลว สงบแลว บรสทธแลว

หนาทของเรากคอ ดบไฟในใจ

ราคะคนาไฟ ไดแก ความโลภ

โทสะคนาไฟ ไดแก ความโกรธ

โมหะคนาไฟ ไดแก ความหลง

ไฟสามกองนเองคอไฟอนราย เมอดบไฟสามกอง

แลว ตาเหนอะไร...มนกสกแตวาเหน หฟงอะไร...

28

กสกแตวาไดยน จะดอะไรมนกสกแตวา...เพราะวาไฟ

ในใจมนดบ เมอเวลาเราดอะไร

“หดสงเกตซอะไรทมนรอน

ตารอนหรอเปลา...มนกไมไดรอน

ใจมนรอนแลวนะ...มนเหนภาพไมดมนกรอน

แตวาถาใจไมมไฟ...ใจมนไมรอน”

ตาเหนกเปนแคตาธรรมดา มนเปนแคกระบอกตา

แลวกเปนแครห ตมลน โพรงจมก ผวกาย รวมถง

ความรสกทเกดขนทใจ กเปนสกแตวาทงสนเลย

ฉะนน จงใหหมนดใจตวเองใหมาก

อาการทเกดขนจากทางใจเปนอะไรบางหมนวตกวจารณบอยๆ

หลกการปฏบตสมาธภาวนา 29

นกปฏบตจำไว๔ขอ ๑.กนนอย ๒.นอนนอย ๓.พดนอย ๔.สงสยนอย

อยานอนมาก อยากนมาก อยาพดมาก อยาสงสยมาก

๔ ขอน คอคำของหลวงปมน “ทานบอกวาเสอมนเอา

ไปกนหมด ไอพวกภาวนาทงหลาย ไอพวกนอนมาก

กนมาก พดมาก สงสยมาก เสอเอาไปกนหมด ไมได

ไปนพพาน”

30

ถงแมวา ตา ห จมก ลน กาย ใจ ไมใชไฟ แตมน

กเปนฟน จงตองสำรวมระวงตาห จมกลน กาย ใจ ระวงตาเมอเวลาเหนรปทชอบใจ

หรอไมชอบใจกตาม กใหเปนสกแตวา เรยกวา ระวง

สำรวมทวารทง ๖ เพอไมใหใจของเรานนเกดฟน

เกดไฟขน...

การปฏบตธรรมจะอยบานกตาม อยวดกตาม

อยปากตาม มนอนเดยวกน เมอหลบตาลงแลวมนก

ไมเปนบาน มนกไมเปนวด ไมเปนปา ไมเปนเมอง

มนเปนอะไรตอนน เปนโลภ เปนโกรธ เปนหลง

“อยปากเปนโลภเปนโกรธเปนหลงมย”

“อยวดกเปนโลภเปนโกรธเปนหลงมย”

“อยเมองกเปนโลภเปนโกรธเปนหลงมย”

“มนกเปนทกทแหละ”

หลกการปฏบตสมาธภาวนา 31

“โลภโกรธหลงมนอยทใจเรา เราอยทไหนมนกอยทนน”

ใจใหมนเปนศล เปนสมาธ เปนปญญา

ฉะนน เราไมเอาปา เราไมเอาวด เราไมเอาบาน

เราไมเอาเมอง เราเอาศล เอาสมาธ เอาปญญา

คำวา “ปฏบต” นนไมมสงใดจะมาขวางไดเลย

ถาบคคลผนนตองการจะปฏบตพนทกขจรงๆ เมอเรา

หลบตาลงแลวมแตศลเทานน สมาธเทานน ปญญา

เทานนแหละ...ทอยกบเรา “นแหละ...คอปาของ

นกปฏบตจรงๆปาสามปาปาศลปาสมาธปาปญญา”

เปนมหาวทยาลยสามมหาวทยาลย ตงแตปรญญาตร

ปรญญาโท และปรญญาเอก มอยทเรา ศกษาทใจเรา

32

สงทเราควรกระทำในปจจบนน คอ เอาชยชนะ

มาใหได ปราบมนใหได ฆามนไมไดกระวงอยาใหมน

เขามาอก

“มสตระวง... ระวงดวยวาจาคอ คำพด ระวงดวยการกระทำคอทางกาย และระวงความคดทางใจ”

กายกรรม วจกรรม และมโนกรรม มแค ๓ อยาง

เทานน มนจะเปนทไหนกตาม ขอใหมนเปนทงสามท

ในใจเราคอ ศล สมาธ และปญญา õ

จตเปนทรวมของเหตทงหลาย 33

จตเปนทรวมของเหตทงหลาย

คำสอนขององคสมเดจพระสมมาสมพทธเจา

เปนคำสอนทประกอบไปดวยเหตและผล เปนสงททำ

ใหเรารจกความจรง ความจรงทประกอบอยขนทก

วนาท ทกชวโมง ทกลมหายใจเขาออก แตความจรงน

เราทกคนกร เชน การเกด การแก การเจบ การตาย

ทกคนกรจกกน แตการรนนยงไมมมลเหตทจะเขาไป

รจรงเหนจรงตามสจธรรม สจจะ แปลวา ความจรง

เกด แก เจบ ตาย กความจรงอนหนง อนจจง ทกขง

อนตตา กความจรงอนหนง แตโดยรวมแลวคำสอน

ของพระพทธเจา พระองคทรงเนนหนกลงทใจ เพราะ

34

ทกขเกดขนทใจ ใจเปนสาเหต เปนมลเหตแหงความทกขทงหลาย อวชชา ตณหา

อปาทาน ไมใชวาเราไมรจก เรารจก...แตเรายงไมร

จรงๆ ตามความเปนจรงของมน จงตองมาทำการศกษา

ทำความเขาใจ

มนษยเราเดยวนมกไมคอยเหนคณคาของการทำ

กมมฏฐาน เหนวาเปนเรองเหลวไหล ครำคร ลาสมย

ฉะนน มนษยจงตองระคนไปดวยความทกขตางๆ

แตเมอมาทำการศกษาทำความเขาใจในคำสอนของ

พระพทธเจา เรากจะเรมรวาชวตเราทงชวต ตงแต

ลมตามองดโลก คอเกดขนจนถงวนตาย กจการงานใดๆ

ทงหมดทเรากระทำตงแตเกดจนตาย ความเปนอยใดๆ

ทงหมด รวมถงปกณกะชวตตงแตเกดจนตาย ถาเรา

ศกษาธรรมะของพระพทธเจาแลว พระองคทรงร

จตเปนทรวมของเหตทงหลาย 35

ทรงเหนทงหมดกอนเหตการณทงหลายจะเกดขน

กบเรา เรยกวาพระองคทรงทราบโดยละเอยดแลววา

มนษยทงหลายจะตองประสบภยเชนนทวหนากน

ทงหมด ไมมขอยกเวน ไมวาจะเปนพระเจาจกรพรรด

พระราชา หรอ ยาจก ขอทาน กตองพบภยพบต

เชนเดยวกน

การศกษาธรรมะคำสอนของพระพทธเจา

ยอมเปนแนวทางเปนแผนทใหเราไดรบทราบ ไดรบร

ชวตของเราวาจะดำเนนไปอยางไร อปสรรคทเกดขน

จะทำอยางไร ใชวธอะไรแกไข เรยกวา ไมหลงทาง

พระพทธเจาทรงเนนหนกลงทใจ ดงกบปฐมเทศนา

ธมมจกกปปวตตนสตรทแสดงพระธรรมน ใหกบ

ปญจวคคยทงหา และพระอญญาโกณฑญญะไดดวงตา

เหนธรรม “ยงกญจสะมทะยะธมมงสพพนตงนโรธะ

36

ธมมนต” สงใดสงหนงเกดขนเปนธรรมดา นเรยกวา

เหต สงนนทงหมดทงสนยอมดบไปเปนธรรมดา

อนนเปนผล

“เหตเกดทไหน” เหตเกดทใจ

“จะรไดอยางไรวาสงใดสงหนงเกดขนแลวมน

เปนเรองธรรมดา”

เรากตองรจกคำสอน วธการกำหนดจต วธการ

ใชใจใหเปน ตองรจกการทำความสงบใหจต รจกความสงบ ใหจตรจกความสบาย รจกปตรจกการระงบนวรณธรรม๕ จตเขาสองคฌาน เมอจตมความสงบ จตของผนนยอมผองใสขน ความ

จตเปนทรวมของเหตทงหลาย 37

เศราโศกยอมไมปรากฏ ความทกขยอมไมปรากฏเชนกน

เราจะเหนแลววาการนงสมาธเปนการชวยใหจต

นนไดพก คอพกจากความคดทเปนนวรณธรรม ๕

และจตไดเขาไปสงบสบายปราศจากกาม ปราศจาก

อามสอยางอน เพราะอาศยตวจตเองนนเขาไปสงบ

ตวจตเอง โดยถกวธตามแนวทางของสมถภาวนา

เมอจตเขาไปสงบดแลว ถาเกดจตมความวจารณให

พจารณาใครครวญทดวงจตทมความสงบกจะรเหต

ทนท

จตทสงบลงไปน... “อาศยอะไรเปนทางเดน”

อาศยการขมจตขมใจ โดยมกมมฏฐานทถกกบ

จรตนสย บางคนกใชการกำหนดดลมหายใจเขาออก

38

พรอมบรกรรมภาวนาวา “พท” หายใจเขา “โธ”

หายใจออก บางคนดแตลมหายใจเขาออกไมบรกรรม

บางคนใชลมหายใจเขาออกแลวกำหนดนมตเปน

เครองหมาย สามารถทำใหจตลวงเขาไปสความสงบได

ความสงบขนนกเปนการชำระลางใจ ฟอกใจไดในขนตน

เมอเราทำอยบอยๆ อยเปนประจำ จตของเรา

กจะเรมชนกบคำวาจตสงบ จตเปนสมาธ “จตก มอำนาจขนมพลงขนพลงทจตไดมาจากสมาธ ไดมาจากความสงบยอมเปนบาทฐานของวปสสนาในอนาคตยอมเปนบาทฐานของปญญา เรยกวา

สมาธอบรมปญญา”

จตเปนทรวมของเหตทงหลาย 39

แตกตองรวธ คอ รจกเหตทกเลสมนจะเกด

กเลสไมไดเกดทกาย ไมไดเกดทกายของคน หรอวตถ

สงภายนอก กายเราเปนแควตถกเลส แตกเลสตวราย

ทพระพทธเจาทรงตรสใหกำจด คอ กามกเลส มอย

ในใจของเราทกคน ฉะนน กเลส อวชชา ตณหา อปาทาน

สาสวะทงหลายกบงเกดขนทใจทเดยว ใจจงเปนมหาเหตอนใหญยง

แตเราจะทำอยางไร เพอสอนใจใหใจรจกเหต

ททำใหเกดกเลส เกดความทกข เมอจตของเราเขาส

ความสงบเขาสสมาธ ชวพลนหนงจตจะขยบตวออก

เปนธรรมชาต ความนกคดยอมเกดขน กใหคด

พจารณาลงไปในกาย ใหเหนกายในกายนอยเนองนจ

เพอเปนการสาวหาเหต เหตททำใหจตนนมกเลส

จตทมกเลสเพราะยดกายนเปนตวตน

40

พอจตเขาไปยดกายของเราน เปนตวตนเสยแลว

จตนนกจะยดอายตนะทตากบรป วญญาณ สามอยาง

ประชมกน เกดผสสะ คอ การกระทบ การสมผสขน

กเกดเวทนาขนทนท จตนนจงกนผสสะเปนอาหาร

เราจะดบวญญาณได ตองพยายามควบคมผสสะ ไมยนดไมยนรายในอารมณนนๆ

ทำใหจตของเรานนเรมจะมองเหนเหตแหงทกข เพราะจตของเราไปหลงกาย สำคญกายวาเปนตวตน

ของเราแทจรง พระพทธเจาจงสอนใหเหนกายนเปน

แดนทกข เปนบอเกดแหงทกข ทกขนนกอยไดไมนาน

มการแปรผน มความเสอม คอ ความไมเทยง อยเปนปกตเมอสงนนไมเทยงสงนนเปนทกข ควรหรอทเราจะสำคญวาเปนตวตนเรา

จตเปนทรวมของเหตทงหลาย 41

ถาปญญาเกด มนกจะกำหนดวาไมควร จะคดวา

กายนเปนตวตนเราจรง จตกจะเรมคลายความสงสย

คลายความยดตดออกเบาบางลง อยางนเรยกวา

ตทงควมตตนพพาน เรยกวา หลดพนตามองคทเปน

คปรบกน องคทเปนคปรบกน เชน เราหลงในสภะคอ

ตดอยในความสวยความงาม ตดอยในรางกายของเรา

รางกายของคนอน กเอาอสภะเขามากำหนด ใหเหน

รางกายไมสวยไมงาม รางกายนเปนเหมอนซากศพ

มปฏกลเนาเหมนไหลเขาไหลออกอยเนองนจ

เมอกำหนดอยางน สภะ หรอ กาม ความพอใจ

ในเพศ ความพอใจในความสวยความงามกดบไป

เมอดบไปแลว จตจะเขาสความสงบอกครง ลกษณะ

อาการอยางน คอ หลดพนในขณะทกำหนดสมาธ

ในองคของกมมฏฐานทเปนคปรบกบกเลสไดถกตอง

42

เชน ไฟไหมกเอานำไปดบ...ไฟกดบ ไมใชไฟไหมแลว

เอาฟนไปใสไฟมนกลก มนไมดบ คอ

“ตองรคปรบ...คปรบกบกเลส”

แตบางครงจตสงบระงบลงไป ไมปรากฏกเลส

แมถอนออกมาแลว กเลสกไมปรากฏ สงบนง อยางน

เรยกวาเปนการกดกเลสเอาไว ดวยอาศยฌานสมาบต

ถาเรยกตามภาษาบาล เรยกวา วกขมภนวมตต

แตการขมกเลสลงไปได การชนะดวยอบายวธ คอของ

แกกน อาศยจตเปนผเดนอยางเดยว จตเปนผกำหนด

การทเราจะสามารถทำสมาธ ทำจตเขาสความ

สงบ ทำจตใหเกดปญญาขน ทำจตใหหลดพนไดนน

จำเปนทจะตองอาศยสตกบสมปชญญะ เมอเวลากเลสเกดขนในจตใหเรามสต คอ ความ

จตเปนทรวมของเหตทงหลาย 43

ระลกไดวานคอกเลสปรากฏขนในจต มขนในจต

แสดงขนในจตแลว สมปชญญะ คอ การรตว รสกตว

วากเลสกำเรบขนแลว รสกวาจตนกำลงจะไปยดกเลส

กองนน รสกวาจตนจะเรมเปนทกข

เมอมสตสมปชญญะแกกลา เพราะ

การฝกจตใหเขาสความสงบและเปนสมาธไดดแลว

ควบคมไดดแลว สตกบสมปชญญะกจะมกำลง มพลง

สามารถผลกดนความคดทเปนกเลสนนดบไปได โดยอาศยเหนมนเปนของไมเทยงไมยนดไมยนรายไมใสใจกบมนปลอย มนไป รเมอมนเกดขนและมนดบไปคอยเฝาดอยทจตอยางเดยวเปนสำคญ

44

บางคนอาจสงสย จะกำหนดจตอยางไร เพราะ

จตนนเปนนามธรรม มนไมสามารถเหนภาพได...

ความรสกอยท ไหน จตกอยทนน“ตรงความรสกนนแหละ”จตกอาศยตรงนนเหมอนกน

เอาสตไปตงทความรสกนน...

พระพทธเจาจงสอนเรองสตปฏฐาน เพอใหเรา

รจกจตนนเอง เชน กายานปสสนาสตปฏฐาน กคอ

ใหจตกำหนดกายรสกกาย รสกอรยาบถ เดน ยน นอน

นง และทองเทยวไปกายในกาย เหนอวยวะภายใน

การเหนแบบนนจตจะอยตรงตำแหนงทกำหนดขน

ไมไปไหน สตกจะรวมอยทนนไมเคลอนไปไหน

ถาเคลอนสตกหาย สตตามจตไมทนกเลส กเขาครอบงำ สตจงเปนเหมอนพเลยงคอย

คมครองจต

จตเปนทรวมของเหตทงหลาย 45

เราตองสรางสตใหมกำลงมาก โดยการทำจต

ใหสงบ ฝกทำบอยๆ ไมใชทำวนละหนงชวโมงแลวเลก

แตมนตองทำตลอด...

เมอเวลาเราจะเดนเราก...กำหนดสต จะกำหนดลมหายใจเขาออก หรอกำหนดชนสวนชนใด

ชนหนงในรางกายจะเปน ผม ขน เลบ ฟน หนง เนอ

เอน กระดก แลวกำหนดเพงอยทนน ไมยายไปไหน

เมอเวลาเราจะคยเรากคยไป จะทำกจการงาน

ใดๆ กทำไป แตจตของเรานนก ไมยายออกไปจากกายหรอยายออกไปจาก สงท เรากำหนดขนเปนกมมฏฐานอยางนเรยกวาเปนการฝกสรางสต ฝกทำให

46

จตมสต จะสงเกตไดงายวา “ถาจตมสตเมอใด จตจะเกดความสงบสบาย ไมฟงซานไมรำคาญ” เสยงท เคยรำคาญกไมรำคาญ

คนทกวนใจจนเกดความรำคาญกไมรสกรำคาญ

อาการอยางนเรยกวาจตเขาสความสงบแลว

คำวา “ความสงบ” ไมใชนงทำสมาธเฉยๆ แตความสงบทจตไดรบนนจะตองปรากฏขนในอรยาบถทงส คอ ยน เดนนอนนง.

จตเปนทรวมของเหตทงหลาย 4�

ฉะนน คำสอนของพระพทธเจาเปนของทอยเนองดวยตวเรา มใชเนองดวยอยางอนเลย กจวตรประจำวนของเรากเปนกจวตรทเนองดวยพระธรรมคำสอนของพระพทธเจา เราจะไมศกษาพระธรรมคำสอน จะไมปฏบตตามพระธรรมคำสอน แตวถชวตของเรากเดนไปตามสงทพระพทธเจาทรงตรส คอ อรยสจ ๔ ทกขทเกดจากตณหา เรามตณหา คอความอยากทงนน ความทะยานอยากทงนนจงเปนทกข

มใครบางไมทกข เพราะความทะยานอยาก ความตองการ หรอความเกลยดชง ความพอใจ

ความไมพอใจ มกนทกคน

“นแหละ...เปนมลเหตแหงความทกข

เปนทมาของความทกข

และอะไรทมนเปนทกข

ไมใชใจหรอ...ทเปนทกข”

4�

อนนคอทางเกดทกข เราเจอกนทกคน แตเราก

หาวธทางดบทกขหลายวธ วงหาวธดบทกขตามทาง

ของตวเอง คดวาถก ไปทำวธกรรมตางๆ บางไปแสดง

กรยาเมามายตามสถานทตางๆ บางไปผอนคลาย

ดวยการผดลกผดเมย คดวามนจะผอนคลายทกขได

ไปทำสงตางๆ นานารอยแปดพนประการ คดวามนจะ

ดบทกขได มนกไมไดดบทกขไดจรง มนดบแคเพยง

สภาวะหนง

เมอสภาวะดบทกขหนงหายไป สภาวะทกขใหมกเกดขนมาแทน และ

ความทกขนนกจะแรงขน ทวขน เพราะเรากำลงเพม

ความทกขใหมากขน จากหนงเปนสอง เหมอนไฟจะดบ

กเอาฟนไปใสอก ไฟกลกโหมขน โรมรนขน ใจของผนน

กถกเผาจนเหอดแหงหาความสขไมไดแมแตยามนอน

จตเปนทรวมของเหตทงหลาย 4�

“คนในโลกกเปนอยางนกนหมด...แลวธรรมะ

ของพระพทธเจาจะไมมคาสำหรบมนษยเชยวหรอ

จะไมมประโยชนสำหรบมนษยเชยวหรอ”

พระพทธเจาจงสอนใหรกษาศลเปนบาทฐาน

เบองตน ทำใหศลบรสทธ เพราะศลนนรกษากาย

วาจาใหเรยบรอย ศลถงแมจะมากขอกจรง แตรกษา

เพยงทเดยวเทานน ศลทงหลายกบรบรณแทบจะไมตอง

รกษาศลดวยซำ แตรกษาทเดยวตรงจดเดยว คอ

รกษาใจ ไมใหทำชวไมใหพดชวไมใหคดชว

50

เมอเราไมพดชว ไมทำชว ไมคดชว ศลกขอ

กบรบรณ เพราะอาศยใจน คอ เอาใจไปควบคมนนเอง

ถาปราศจากใจไปควบคมแลว กายกเปนกายทจรต

วาจากเปนวจทจรต มโนกเปนมโนทจรต มโนจงเปน

ใหญทสด เรยกวา ใจ จำเปนตองควบคมกำลงใจของเรา

ใหบรสทธ

พระพทธเจาสอนใหบรสทธดวยศล เรยกวา

ศลวสทธ คอ เปนความหมดจดเพราะอาศยการรกษา

ศล รกษาจนไมตองเจตนา จะรกษาศลเพราะตวเรา

เปนองคศลเสยแลว ไมตองอาศยเจตนา หรอไมตอง

ตงใจรกษาศลเลยกไมละเมดศลเพราะรกษาจนชน

จนศลนนเปนปกต จตนนไมทำชวไมพดชว ไมคดชวเปนปกต จงปราศจากเจตนานนแหละ

เมอศลสะอาด ศลหมดจดแลว จตกมความสงบ

มความสบาย ยมแยมแจมใสได เพราะอาศยศลนน

จตเปนทรวมของเหตทงหลาย 51

บรสทธ จตกเปนสมาธ เมอจตเปนสมาธกดบกเลสหรอคลายกเลส คอ นวรณธรรม ๕ ได ระดบของสมาธ ไดแก ขณกสมาธ อปจารสมาธ อปปนาสมาธ ทำจนเกดความชำนาญ จตนนม ความบรสทธขน สะอาดขน เรยกวา จตตวสทธ คอ ความหมดจดของจต

เมอจตมความหมดจดแลว...ความเหนกจะหมดจดยอมมความเหนถก เหนวาการปฏบตอยางนถกการปฏบตอยางนผดทำอยางนผดทำอยางนถกรจกสงใดถกสงใดผด สงนควรทำสงนไมควรทำ

52

อยางนเรยกวา ทฏฐวสทธ คอ หมดจดในความเหน

จตของผนน ยอมไมสงสยในความรในความเหน

ของตน ยอมไมเคลอบแคลงในเรองของศล และ

ในเรองของสมาธ õ

ตอกยำเตอนจต 53

ตอกยำเตอนจต

มรรคองค ๘ ขนดวยสมมาทฏฐ คอ ความเหน

ชอบ ตามดวยสมมาสงกปโป คอ ความดำร ความตรก

ในใจชอบ สองสวนนเปนฝายปญญา อธปญญาสกขา

แลว แสดงวา...

“คนปฏบตธรรม ไมใชจะนงโงอยางเดยวนะ

ภาวนาโงนะ...มนไมใชอยางนน”

มนตองมปญญารทนอาการของจตทอารมณมากระทบทกครงไป ถาเราไมรทน

อารมณทมากระทบจตแลว เรากโงทนท

54

๑. เกดจากความสงสย เรานงภาวนาพจารณา

ดมนมความสงสยอยในใจมย “เราปฏบตมนจะไดผล

มยน,ปฏบตมาตงนานมนกไมไดผล” ความสงสย มนเปนตวกอเชอทำใหกเลสเจรญขน

ความสงสยเกดขนเมอไหร ความไมเชอกเกดขนเมอนน

ไมเชอเพราะเกดจากความสงสย

๒. เกดจากความไมอดทน จตใจออนแอ นงสมาธ

ใจออนแอ นง ๕ นาท ๑๐ นาท อยากออกสมาธ

พอภาวนาจตไมสงบกอยากออกสมาธ “น...คอใจ

ไมอดทน” ใจออนแอเปนชองทางทำให กเลสเกดขนจตกไมสงบดวย

ตอกยำเตอนจต 55

๓. เกดจากจตมความเกยจคราน ชอบผลดวน

ประกนพรง “ยงดกอยเดยวกอน, ใกลคำคอยทำ,

เชาเกนไปเดยวคอยทำ, ตอนสายคอยทำ, สายเกนไป

เดยวคอยทำ, หวขาวเดยวคอยทำ, กนขาวกอน,

กนแลวงวงนอน,นอนกอนคอยทำ,อากาศรอนนงไมได,

ภาวนาไมดเดยวคอยทำ, แอรเยนเกนไปนงแลวมน

จะงวง ออกขางนอกแลวคอยทำ” หนกเขา...หนกเขา

กป . . .กป มนกผลดวนประกนพรง เพราะอาศย

จตมความขครานคอขเกยจซงเปน ชองทางทำใหก เลสบงเกดขนและทำใหจตไมสงบ

56

๔. คอ จตไมมสต เรยกวา ปลอยสต ไมฝกสต จะเดน จะยน จะนง จะทำอะไรกแลวแต ใหกำหนดลงสใจ พระผมพระภาคเจาพระองคทรงตรสวา “สตเปนสงสำคญ” ถาเราศกษาพระบาลในพระไตรปฎกจะกลาววา “หทยยงจตตง” คอ จตอาศยหทยวตถอย หทยวตถ คอ หวใจของมนษย “อยตรงไหน” คอ กลางใจเรา

จตอาศยหวใจนอยทกลางหนาอก เรากกำหนดทกลาง

หนาอก รลมหายใจเขาออกภาวนาพทโธ

ในขณะทเราเดน เรายน เรานง เรานอน เวนไว

แตวาเราตองสนทนาพดคยพบปะกใหจบทความรสก

ทหนาอกทใจเราไว เมอเราตงสตในอรยาบถยน เดน

นง และนอน อยอยางน เรยกวา ไมปลอยสต ถามนเผลอไผลไปสกพก ไดสตก ตงกลบจบลมหายใจใหม

ตอกยำเตอนจต 57

การทำใหมๆ มนจะรสกวาเหมอนไมไดประโยชน

อะไร “มานงจบลมทำไม...มาภาวนาพทโธทำไม

เหมอนไมไดประโยชนอะไร”

สำหรบผทไมเหนคณคา และไมเหนประโยชน

ของการมสตหรอการฝกสต ไมมใครในโลกนอยาก

เปนคนบา คนบาทำอะไรไมได เรยกวา โมฆะบรษ

หรอ โมฆะสตร เปนคนบาแลวหาดไมได ทำความด

ไมได ฉะนนเราทกคนถาขาดสตมนกบา เรมจะเปนบา

หนอยๆ “เพราะอะไร”

เมอความโกรธเกดขนกตะลงพงพด เอาเรองราว

กบคนททำใหเราโกรธ ราคะเกดขนกระงบไมไดเพราะ

ขาดสต กสนองราคะ กเลสใดมากรบสนอง หมดทกกเลสเลย เพราะไมมสตยงชงใจ

58

สตจงทำใหเรานนเปนคนตนรตว ไมเปนคนบาบอนะ

ฉะนนกไมควรปลอยสต ถาเราปลอยสตกเปน ชองทางทำใหกเลสเกดขน สตยอมไมตงมนจตยอมไมทรงตว

๕. คอ ตกอยใตอำนาจความไมรจรง ไดแก

หลงในสงขาร มนษยเราทงหลายนตดอยกบความคด

เรยกวา โลกแหงความคด มกจะลมหลงอยในความคด

แลวถอนออกจากความคดไมได จตจงไมวาง จตจง

ไมมความสงบสงด เราทำงานเหนอยยงตองนอนหลบ

พกกาย แตจตนไมมเวลาพกเลย อยกบความคดนก

แมเรานงอานหนงสออย แตเรากยงไปคดเรองนอก

หนงสอ ยอมแสดงใหเหนวาจตของเราไมเคยไดฝก

ใหจตมความสงบ เมอจตเราไมมความสงบ ไฉนเลย

สมาธจะเกดขน

ตอกยำเตอนจต 59

สมาธจะเกดขนตองเกดจากจตทมความสงบ

จตทมความสงบตองอาศยการฝกอบรม การฝกอบรม

ตองรวธในการฝก การจะฝกอบรมใหไดดนน ตองม

ครบาอาจารยคอยสงสอน ครบาอาจารยทานสอนวา

ใหจบลมและภาวนาพทโธ ลมหายใจเขาภาวนาวา

“พท” ลมหายใจออกภาวนาวา “โธ” ทำความรสก

ทกลางหนาอก

เวลาเรานงสมาธมอาการปวดแขงปวดขา...

“ลองพจารณาดวาขามนปวดหรออะไรมนปวด”

ตอนเรานงความปวดมหรอเปลา ความปวดไมม

แตภายหลงความปวดเกดขน แสดงวาความปวดกบขา

เปนคนละอนกน แททจรงนนขาไมไดปวดหรอก

ถาขามนปวดจรงทำไมคนตายมนไมรอง

“ทคนตายมนไมรองเพราะมนไมมอะไร”

60

“ทคนเปนมนรองเพราะมนมอะไร”

มนมใจมจต แสดงวาความปวดนนมนอยทจต

มนจะรนเขามา...รนเขามา เมอเราเพงลงไปทความ

ปวดของขา มนจะรนเขามา มนจะมอาการแปบท

หวใจ มอาการเจบทหวใจ นนไมใชขาเจบแลว แตมน

เปนทใจ ใจมนเจบ เวลาจะดบกตองดบทใจ ไมใชดบ

ทขา เหตอยทใจ ไมใชอยทขา อนนกเชนกน เรยกวา

เราไมหลงไป ไมตดอยในอารมณทไมรจรง เรยกวา เปนอวชชา

การปฏบตธรรมมนตองมปญญา ขาดปญญาไมได

เวลาเรานงภาวนาพทโธๆๆ รลมหายใจเขาออก กำหนด

ทกลางหนาอก จตสงบอย สกพกมนกไปคดเรองราคะ

ความรกระหวางเพศ บางทมภาพนมตมาประกอบ

ทำใหจตใจนนหลงใหลไป พยายามบงคบกลบมา

ตอกยำเตอนจต 61

ภาวนาพทโธมนกไมมา มนกไปอยกบภาพนมต

เปนภาพราคะระหวางหญงกบชายอยนน ถาเรายงฝน

ภาวนาพทโธอย ยงจบลมหายใจอย รบประกนวา

มนผดวธ อาการอยางนตองมปญญา ตองรเลยวา

คำสอนของพระพทธเจานน...เปนอาวธลบสำหรบไวฆาและบนทอนกเลสทแฝงตวเขามาในจต และวางตว เข ามาในอารมณทำใหจตนนเสวยอารมณทไมดและทำใหจตนนตองโทษ เพราะอาศยอารมณนนเปนเหต

62

จำเปนตองพจารณาอสภกรรมฐาน นกถงซากศพหรอ

ของเหมนของเนาทเกดจากกายคน หรอ เหนรางกาย

นนเปนของไมสวยไมงาม อนนตองอาศยจตของตวเอง

ทมปญญาแยกแยะตามอบายวธของตนเอง จะแยก

ออก ตดแขงตดขา ระเบดทง หรอทำอยางไรกได

ทำใหเหนวามนไมสวยไมงาม จนจตของเราสงบจาก

ราคะนนได เรยกวา ตทงควมตตนพพาน แปลวา

ดบกเลสโดยเฉพาะจดชวขณะหนง แคแปบเดยว หรอ

เรยกวาดบกเลสดวยเปนของคปรบกน ไดแก

“ราคะความรกระหวางเพศ ปรบกนกบ...อสภกรรมฐาน” คอ เหนรางกายเปนของไมสวยไมงาม เมอกเลส

กองนนดบไปแลวจตกเกดความสงบสบาย ใหรจกวา

จตสบายเปนอยางไร กใหภาวนาพทโธ รลมหายใจ

เขาออกตอไป

ตอกยำเตอนจต 63

แตเมอความโกรธเกดขนในจต จๆ

มนกคดถงคนทเราโกรธเราเกลยด ทำใหใจของเราขนของ

หมองใจ พงแผเมตตาไปใหกวางขวาง

อยาไปเจาะจงบคคลนนบคคลเดยว แผใหทวหมดทงคน

และสตว ทวอนตตาไตรโลกนาถทวไปหมดไมมประมาณ

เปนอปปมญญาพรหมวหาร ๔ แผไปจนมความรสกวาจตเยอกเยนบางครงกตองใชนมต

ประกอบในการแผเมตตา อาจจะเหนแสงสวางพงจาก

กลางหนาอกของเรา หรอขยายวงกวางเหมอนกบ

ระลอกนำกได ทำใหมความรสกวาระลอกคลนนนคอ

กระแสคลนแหงความเมตตา จตของเราแผไปทว

ไมมประมาณ เมอจตของเราเยนสงบดแลว ความ

โกรธบรรเทาลงแลว ใหจบภาวนาพทโธ รลมหายใจ

เขาออกตอ

64

“เมอกเลสยงไมปรากฏขนกจอ อยทลมหายใจกบภาวนาพทโธ กำหนดไวทกลางหนาอก รสกทกลางหนาอกเอาไว”

การทรสกอยทกลางหนาอกนน ถาจตมนรวมตว

มความสงบแนบแนนแลว มนจะทะลเขาไปในรางกาย

ของเรา จะมองเหนซโครงและกระดกภายในของเรา

ชดเจนพอสมควร บางทานอาจจะไมชดเจนแจมใส

กไมเปนไร แตมนจะเกดเหนกายในกาย เหนเครองใน

อวยวะภายใน ปอด ตบ ไต ไส พง...กพจารณาตามสวน

ตางๆ “อนนเปนเราหรอไมใชเรา”

ตอกยำเตอนจต 65

พระพทธเจาตรสเปนอนตตา ไมใชตวตนเราเขา

จรงๆ กพจารณาด แยกกระจดกระจายออกเปนชน

เปนสวนด เมอพจารณาแลวจตเกดความสงบสบาย

ดแลว กกลบมาพกทเดม คอ ภาวนาพทโธเหมอนเดม

จบลมหายใจเขาออกเหมอนเดม และกำหนดท

กลางหนาอกเหมอนเดม ใหทรงตวอยอยางน

ผทมปญญา... จะสามารถไขปญหาความลบของใจตวเองไดการภาวนารลมหายใจเขาออกเพอใหรจกจตใจของตวเอง

66

การทรจกจตใจของตวเองกเพอใหรท เกดของความทกข วาท เกดของ

ความทกขมนเกดทไหน เมอเรากำหนดทใจ ยอมรวา

อารมณทงหลายทจตไปเกาะเกยว จตทเขาไปยดมนถอมนอารมณทงหลายนน คอทกข ทกขเกดจากจตทเขาไปยด เรากคลาย

ความยดนนออก

แต...คำพดทคลายความยด นออกในขณะทปฏบต มนไมใช คำพด แต...มนเปนความรสก ทมนคลายตวของมนออกมา

ตอกยำเตอนจต 6�

เมอเรารชดตามความเปนจรง “นแหละ”

เรยกวา สมมาทฏฐ คอ มความเหนชอบ ความเหนตรง

ความเหนถก มองคประกอบ สมมาสงกปโป คอ

มความดำรในใจทเปนอนจจง ทกขงอนตตา ทปรากฏขนชดเจน

เมอปรากฏขนชดเจนแลวจตของเรากจะมความแนบแนนสงบลง เรยกวา สงบแนน

สงบรวมลงในจตใจของผภาวนานนทำใหรสกวา

มความชนบาน ความสขใดๆ ในโลก จะหาความสข

แบบนไมได ความสขนเปนความสขท ยงใหญ

6�

เมอปรากฏพบความสขอยางน จงจะรจกวา

พระพทธศาสนาทพระพทธเจาทรงทงมรดกและ

ประทานธรรมะไวใหแกพวกเราจนมาถงปจจบนน

เปนสงทประเสรฐทสดยงกวาทรพยสมบตใดๆ ในโลก

แลวเราจะเขาใจเลยวา

ชวตของเราทเกดมาน... คอ เพอภาวนา เพอปฏบต และการปฏบตธรรมนน เพอใหจตนนหลดพนไปจากความทกขโดยถาวรไมใหเกาะเกยวอยในความทกขทงหลายน

ตอกยำเตอนจต 6�

นกปฏบตทปฏบตธรรมกนอยในปจจบนน มกม

ปญหาอยเรองเดยว คอ ตองการนำจตใหสงบลงได

ทกเมอ แตปรากฏวามนเปนแบบนนไมได เพราะบางวน

สงบ บางวนไมสงบ บางวนด บางวนไมด เลยกลาย

เปนคนขเกยจขครานไป

ตงแตความสงสย คอ ความไมเชอ ความไมอดทน

คอ ความออนแอ ความเกยจคราน คอ การขอผลดไปท

และปลอยสตใหเลนเลอไป คอ การไมมความตงมน

อยในอารมณ และสดทายกคอตกอยในอำนาจแหง

ความไมรจรง ๕ อยางน มนจะบงเกดขนในจต และ

ในเวลาทเรานงสมาธ มนจะมวตก ๓ เกดขน บางทก

เกดขนพรอมกนหมดเลย

70

๑. กามวตก คอ มความพอใจรกใครตาเหนรป

จมกดมกลน ลนลมรส หฟงเสยง กายสมผส เยนรอน

ออนแขง หรอเกดจากใจของเราไปพอใจในสงทนารก

นาใคร ทงรป ทงเสยง เปนตน

๒. พยาบาทวตก คอ เกดความขดเคองโกรธ

อาฆาตมาดราย

๓. วหงสาวตก คอ คดเบยดเบยน

เชน เดนไปเดนมาเหนสตวอน

“สตวตวนนะถาทำตมยำกนาจะอรอย”

จตมนคดไปเอง จตมความคดเบยดเบยน

การปฏบตธรรมน พระพทธเจาจงตรสธรรมนวา

ตดทกาย ตดทใจของเรา เปนตวองคธรรม

“ผใดเหนปฏจจสมปบาท ไดชอวาเหนธรรม

ผใดเหนธรรม ไดชอวาเหนพระตถาคตเจา”

ตอกยำเตอนจต �1

ปฏจจสมปบาท คอ การเกดขนผกตอเปนลกโซ

เปนเหตและเปนผลตอเนองกน เมอเราตองการทำจตใหสงบอยาพยายามดนจตใหสงบลง แตพยายามดมน... รลมหายใจ

เขาออก ภาวนาพทโธ กำหนดไวทกลางหนาอก จตจะ

รวมลง ใหดเปนผร อยาเปนผไปแขวะ อยา เปนผไปเกาะ ไปยดตดกบอารมณทได

ปลอยมนไป...ปลอยมนไป...ใหมนเปนธรรมชาต

เวลาเรานอนหลบยงนอนเปนธรรมชาต ไมใช

บงคบใหหลบ การภาวนาจตกเหมอนกน มนจะสงบ

กปลอยมน เปนการดมนไปเฉยๆ ไมใชบงคบมน ใหร

อยเทานน รลมหายใจเขาออก ภาวนาพทโธ กำหนด

72

ทกลางหนาอก หายใจเขากรวา “พท” หายใจออก

กรวา “โธ” กำหนดร “พท” ร “โธ” รลมหายใจ

เขาออก และกำหนดความรสกทกลางหนาอก มนจะ

รสกหนวงๆ เยนซานทกลางหนาอก บางทกสวางวาบๆ

ทกลางหนาอก บางทเหมอนจะไดยนเสยงหวใจมนเตน

กไมตองไปใสใจอะไรทงนน ใหรสกวาอารมณของเรา

ตอนนสงบหรอไมสงบ อารมณตอนนของเราสบาย

หรอไมสบายกรชดในอารมณนน เปนผร อยางเดยว อยาทงผรเดดขาด จะม

อารมณอะไรเขามา พยายามแขงใจ อยาไปรวมมอ

รวมคด รวมกระทำกบความคดนน ใหคดเรองเดยว

คอ พทโธ กบ ลมหายใจ กำหนดทกลางหนาอก

เทานน õ

ใจใหมนเปนศล เปนสมาธ เปนปญญา

หลวงพอครบาเจาเพชร วชรมโน

(นามเดมพพฒน ทพประเสรฐ)

เกดเมอวนท ๓๐ สงหาคม พ.ศ. ๒๕๑๒

ณ สถานอนามยสามพราน ตำบลทาสละ

อำเภอสามพราน จงหวดนครปฐม

เปนบตรของนายสภกจ ทพประเสรฐ

และนางลำพน สงวนทรพย

อปสมบท เมอวนท ๗ กรกฎาคม พ.ศ. ๒๕๓๙

ทวดสรรเพชญ อำเภอสามพราน จงหวดนครปฐม

มฉายาวา “พระพพฒนวชรมโน”

โดยมพระคร สรชยาภรณ เปนพระอปชฌาย

พทธศกราช ๒๕๓๙ วดสรรเพชญ อำเภอสามพราน จงหวดนครปฐม

ทานสอนกมมฏฐานใหแกชาวบาน ตงแตบวชไดเพยงแค ๓ วน เนองจากสมยทานเปนฆราวาส

ไดศกษาพนฐานการปฏบตมากอนแลว

พทธศกราช ๒๕๔๐ วดหลวงพอเขยว อำเภอบานแพรก จงหวดพระนครศรอยธยา

ทานศกษาธรรมวนย พรอมทงสอนกมมฎฐาน ทานศกษาการเทศนจากพระครไพโรจน ธนารกษ

และไดเดนทางไปธดงคตามทตางๆ

พทธศกราช ๒๕๔๑ วดโบสถ อำเภอบานแพรก จงหวดพระนครศรอยธยา

ทานศกษาพระธรรมวนยเพมขน และแสดงธรรมแกผมาศกษาธรรม ใหปฏบตกมมฎฐานอยโดยตลอด

และในปเดยวกน ทวดดงกลางมชฌมา จงหวดตาก ทานไดสรางโบสถจตรมข จำนวน ๑ หลง

พทธศกราช ๒๕๔๓ วดออมแกว ตำบลไผหลว อำเภอดอนพด จงหวดสระบร

ทานปกกลดตรงบรเวณปาชาของวด และคอยๆ เรมกอสรางสงตางๆ ขนมา

เพอเปนสถานทแสดงธรรมเทศนา ทกวนศกรทานจะสอนกมมฏฐานใหแกชาวบาน

มประชาชนจำนวนมากมาเรยนกมมฏฐาน และทกๆ อาทตย ทานตองเดนทางไปสอนกมมฏฐาน

ทกรงเทพฯ ไมเคยขาด ยกเวนในชวงธดงค ทานปฏบตไมเคยเหนแกเหนดเหนอย แมเจบปวยกไมเวน

ทานบอกวา

“กมมฏฐาน และคำสงสอนจากพระพทธองค คอ หวใจของทาน ไมตองกลวเหนอย

เดยวตายกหายเหนอยแลว

จะทำใหถงทสด.”

การพฒนาสงกอสรางทวดออมแกว มดงน ๑. หอกมมฏฐานวชรอาสนอนทขณ ทรงแปดเหลยม ๒. หองสำหรบฟงธรรม และทพกสำหรบผมาปฏบต ๓. ไดดำเนนการปลกปาในเนอทจำนวน ๓ ไร ๔. สรางกฏกลางทง ๕. สรางหองสขาจำนวน ๘ หอง ๖. เทถนน ปรบพนใหม ๗. สรางพระชำระหนสงฆ ๘. โดมแปดเหลยมกลางทง (ยงไมแลวเสรจ)

พทธศกราช ๒๕๔๗ เขาศกษาธรรมะกบหลวงปเจยะ จณโท

วดปาภรทตตปฏปทาราม อำเภอสามโคก จงหวดปทมธาน

และ หลวงปทา จารธมโม วดถำซบมด

ตำบลจนทก อำเภอปากชอง จงหวดนครราชสมา

พทธศกราช ๒๕๕๑ ซอทดนปลกปา จำนวน ๑๗ ไร

สรางสำนกปฏบต อญญาวโมกขโพธรงษ (วดปากลวยไมดน) ณ บานหนองฟกทอง ตำบลปากชอง อำเภอปากชอง

จงหวดนครราชสมา

พทธศกราช ๒๕๕๒ ซอตนไมปลกปา แลวเสรจเมอวนท ๑๐ พฤษภาคม พ.ศ. ๒๕๕๒

สรางสงกอสราง (ชวคราว) เชน กฏ ศาลา หองนำ ฯลฯ ซอทดนปลกปา จำนวน ๑๙ ไร ๑ งาน ๙๐ ตารางวา

รวมเปน ๓๘ ไร ๑ งาน ๙๐ ตารางวา

พทธศกราช ๒๕๕๓ ซอทดนปลกปาเพม จำนวน ๑๙ ไร

ปรบพนท ทำถนน วางทอนำ ปลกตนไม จำนวน ๒,๐๐๐ ตน และกำลงดำเนนการกอสรางกฏปฏบตธรรม

หลงคา ทางจงกรม และหองนำ

๏ ทกวนพฤหสบด เวลา ๑๘.๐๐ - ๒๐.๐๐ น. ณ ศนยพฒนามวงนอย ซเมนตไทยทาหลวง (SCG) จงหวดสระบร

๏ ทกวนเสารท ๒ ของเดอน เวลา ๑๓.๐๐ - ๑๕.๐๐ น. ชมรมรกษพระบรมธาตแหงประเทศไทย อาคารศนยพลอยเอเชย ๒๔๒ - ๒๕๐ ถนนมเหสกข ซอย ๒ สลม กรงเทพฯ

๏ ทกวนอาทตยท ๒ ของเดอน เวลา ๑๓.๐๐ - ๑๘.๐๐ น. คณะคณสาลณ และคณอาภรณ จงหวดนครปฐม

๏ ทกวนพฤหสบดท ๔ ของเดอน เวลา ๑๙.๐๐ น. - ๒๑.๐๐ น. ณ ศนยพฒนามวงนอย ซเมนตไทยทาหลวง (SCG) รวมทำพธสวดมนต นงสมาธ อญเชญพระอรหนตธาตสายหลวงปมน จากชมรมรกษพระบรมธาตแหงประเทศไทย เพออญเชญไปประดษฐาน ทวดออมแกว จงหวดสระบร เปนการชวคราว และจะนำไปประดษฐาน ทสำนกปฏบต อญญาวโมกขโพธรงษ เปนลำดบตอไป

๏ มการเกบกมมฏฐานภาคปฏบตทกเดอน ทสำนกปฏบต อญญาวโมกขโพธรงษ บานหนองฟกทอง ตำบลปากชอง อำเภอปากชอง จงหวดนครราชสมา

(สามารถขอทราบตารางเวลาการปฏบตกมมฏฐาน และสอบถามรายละเอยดเพมเตมไดท คณสายพณ โทร. ๐๘๙-๙๐๐-๗๓๙๙ หรอ www.kubajaophet.com)

งานเทศนาธรรม และการสอนปฏบตกมมฏฐาน