Үндэсний тооцооны систем

ҮНДЭСНИЙ ТООЦООНЫ

СИСТЕМ

• Үндэсний нийт бүтээгдэхүүн• Дотоодын нийт бүтээгдэхүүн• ҮЦБ• ДНБ• ДНБ тооцоолох арга• Үндэсний орлого• Хувийн орлого• Хувийн цэвэр орлого

ДЭД СЭДВҮҮД

ҮНДЭСНИЙ ТООЦООНЫ СИСТЕМ ГЭДЭГ НЬ

( ҮТС ) нэг талаас эдийн засгийн нөөцүүдийг, нөгөө талаас

тэдгээрийн ашиглалтыг тус тус харуулсан хоорондоо харилцан

хамаарал бүхий статистикийн цогц үзүүлэлт юм.

Үндэсний тооцооны системийн зорилго нь нөхөн үйлдвэрлэлийн бүх шатанд ДНБ болон түүний бүрдэл хэсгүүдийн байдал өөрчлөлтийн талаарх мэдээг бүрдүүлэн бий болгоход оршино.

ҮТС-ИЙН ЗОРИЛГО:

• Эдийн засгийн нутаг дэвсгэр• Эдийн засгийн сонирхлын төв• Эдийн засгийн харъяат буюу

резидэнт

ҮТС ҮЗҮҮЛЭЛТҮҮДИЙГ ТООЦОХДОО ДАРААХ ОЙЛГОЛТУУДЫГ АШИГЛАДАГ:

Нийт бүтээгдэхүүнийг: 1. ҮНБ 2. ДНБ

• ДНБ, ҮНБ-гийн ялгааДНБ – Хаана үйлдвэрлэсэн

Аль эдийн засгийн нутаг дэвсгэрт үйлдвэрлэсэн бэ?

ҮНБ – Хэн үйлдвэрлэсэн Хаана үйлдвэрлэснээс хамаагүй тухайн

улсынх

НИЙТ БҮТЭЭГДЭХҮҮН

• ДНБ-ийг тооцох зарлагын арга• ДНБ-ийг тооцох орлогын арга• ДНБ-ийг үйлдвэрлэлийн аргаар тооцох

ДНБ-ИЙГ ТООЦОХ АРГУУД

• GDR=C+I+G+Xn• C-хүн амын хэрэглээний зардал• I- хувийн пүүсүүдийн хөрөнгө оруулалтын зардал

• Xn- цэвэр экспорт

ДНБ-ИЙГ ТООЦОХ ЗАРЛАГЫН АРГА

• GDP=W+R+Ir+Pr+D+Tin

• W-цалин• R-рент• Ir-зээлийн хүү• Pr-ашиг• D-элэгдэл• Tin-шууд бус татвар

ДНБ-ИЙГ ТООЦОХ ОРЛОГЫН АРГА

Үндэсний цэвэр орлогоҮндэсний цэвэр бүтээгдэхүүнХувийн цэвэр орлогоХувийн орлого

ДНБ-ИЙГ ҮЙЛДВЭРЛЭЛИЙН АРГА

• Нэрлэсэн ДНБ гэж юу вэ?• Бодит ДНБ гэж юу вэ?• ДНБ-ийн дефлятор гэж юу вэ?

НЭРЛЭСЭН ДНБ

Тухайн жилд тус улсын эдийн засгийн нутаг дэвсгэр дээр үйлдвэрлэгдсэн бүтээгдэхүүний өртгийг тайлант оны үнээр илэрхийлснийг хэлдэг.

БОДИТ ДНБ

Тухайн жилд тус улсын эдийн засгийн нутаг дэвсгэр дээр үйлдвэрлэгдсэн бүтээгдэхүүний өртгийг суурь оны үнээр илэрхийлснийг хэлдэг.

• NI-үндэсний орлого• NNP- ДНБ• Tin-Шууд бус татвар • If-Гадаадыхны олсон орлого

ҮНДЭСНИЙ ОРЛОГО

ХУВИЙН ОРЛОГО (ХО)

PI=NI-UCP-CPT-SIT+GT

NI- Үндэсний орлогоUCP- Пүүсийн хуваарилагдаагүй ашигCPT- Пүүсийн ашгийн татварSIT- Нийгмийн даатгалын шимтгэлGTP- Төрөөс өрхүүдэд олгож буй тэтгэвэр, тэтгэмж зэрэг шилжүүлгүүд

Өрх гэрүүд өөрт хувиарлагдан ирсэн хувийн орлогоосоо төсөвт орлогын татвар төлөх ба хувь хүний гар дээр үлдэж байгаа орлогыг ХЦО гэж нэрэлдэг.

DI=PI-DPTDPT-хувийн орлогын татвар

ХУВИЙН ЦЭВЭР ОРЛОГО(ХЦО)

ҮНБ ҮЦБҮ О

ХОХЦО

Элэгдэл

ШБТ

НДШПАТПХА

ХАОАТ

Шилжүүлэг

2006 2007 2008 2009*

ДНБ 3017425.8 3325892.5 3622670.5 3564278.1

250000

750000

1250000

1750000

2250000

2750000

3250000

3750000

ДНБ жилээр, 2005 оны зэрэгцүүлэх үнээр

2006 2007 2008 2009*

ХАА 654148.4 757493.6 801203.199999999

813519.8

АҮ, барилга

907357.7 971017.8 957214.5 939147

Үйлчилгээ

1072559.8 1187851.9 1384098.6 1411238.2

БүЦТ 383359.9 409529.3 480154.2 400373.1

100000300000500000700000900000

110000013000001500000

ДНБ, салбараар, 2005 оны зэрэгцүүлэх үнээр

ТООНЫ МОНГОЛ БОЛОН ЕВРОП НЭР

1. Дан 1; 2; 3; 4; 5; 6; 7; 8; 92. Арав 10 3. Зуу 1004. Мянга 1,0005. Түм 10,000 (Арван мянга)6. Бум 100,000 (Зуун мянга)7. Сая 1,000,000 (Миллион)8. Живаа 10,000,000 (Арван сая)9. Дүнчүүр 100,000,000 (Зуун сая)10. Тэрбум 1,000,000,000 (Миллиард)11. Их тэрбум 10,000,000,000 (Арван миллиард)12. Наяд 100,000,000,000 (Зуун миллиард)13. Их Наяд 10^12 (Триллион)14. Маш дэлгэмэл 10^13 (Арван Триллион)15. Их Маш дэлгэмэл 10^14 (Зуун триллион)

16. Тунамал 10^15 (квадриллион)17. Их Тунамал 10^16 (арван квадриллион)18. Ингүмэл 10^17 (зуун квадриллион)19. Их Ингүмэл 10^18 (квинтиллион)20. Хямралгүй 10^19 (арван квинтиллион)

21. Их Хямралгүй 10^20 (зуун квинтиллион)22. Ялгаруулагч 10^21 (санстиллион)23. Их Ялгаруулагч 10^22 (10 санстиллион)24. Өвөр дээр 10^23 (100 санстиллион)25. Их Өвөр дээр 10^24 (септиллион)26. Хөөн Удирдагч 10^25 (10 септиллион)27. Их Хөөн удирдагч 10^26 (100 септиллион)28. Хязгаар үзэгдэл 10^27 (октиллион)29. Их хязгаар үзэгдэл 10^28 (10 октиллион)30. Шалтгааны үзэгдэл 10^29 (100 октиллион)

31. Их шалтгааны үзэгдэл 10^30 (нониллион)32. Үзэсгэлэнт гэрэл 10^31 (10 нониллион)33. Их үзэсгэлэнт гэрэл 10^32 (100 нониллион)34. Эрхэт 10^33 (дициллион)35. Их Эрхэт 10^34 (10 дициллион)36. Сайтар хүргэсэн 10^35 (100 дициллион)

Монгол тоо 67 орон хүртэл үргэлжилдэг байна

АНХААРАЛ ТАВЬСАН ЯВДАЛД БАЯРЛАЛАА.