گرایش اقلام بهای تمام شده - cost behaviour

بسم الله الرحمن الرحیم

گرایش اقالم بهای تمام شده یا

گرایش هزینه ها

C o s t B e h a v i o r

سید محمد حسین پورسعیدp o u r s a e e d @ o u t l o o k . c o m

مدیران برای برنامه ریزی و کنترل نیاز دارند از گرایش هزینه ها یعنی چگونگی تغییر هزینه ها

آگاه شوند.اطالعات مورد نیاز در این زمینه را نمی توان به (

سهولت از صورتهای مالی استخراج نمود.)

گرایش هزینه ها به چگونگی واکنش هزینه ها در برابر تغییر در سطح فعالیت اشاره دارد.

مقصود از گرایش هزینه ها، مدلی است که براساس آن یک هزینه مشخص نسبت به تغییر

در سطح فعالیت واکنش نشان می دهد.

مفهوم گرایش هزینه ها

1بخش

یادگیری نحوه رفتار هزینه های ثابت و متغیر و شیوه بکارگیری آنها به منظور

پیشبینی هزینه ها

مثال هایی از پیش بینی هزینه ها

مدیر تولید در یک کارخانه خودروسازی ممکن است اینپرسش را مطرح کند که اگر حجم تولید سال آتی شرکت

هزار دستگاه خودرو کاهش یابد، هزینه های 10به میزان شرکت چه میزان کاهش خواهد یافت؟

رئیس دانشگاه آزاد واحد تهران غرب ممکن است اینسوال را مطرح کند که اگر به تعداد دانشجویان در ترم

% اضافه شود ، هزینه های دانشکده چه میزان 10آینده افزایش خواهد یافت؟

انواع گرایش هزینه

هزینه های متغیرهزینه های ثابتهزینه های مختلطهزینه های نیمه متغیرهزینه های نیمه ثابت

خالصهایازگرایشهزینهثابتومتغیر

هزینه کلمحصوالتتولیدشده هرواحدمحصول

متغیر جمعهزینههایمتغیر Variable cost per unit remainsتغییرسطحفعالیت متناسببا بهطور the same over wide ranges

یکمحدودهدامنهتغییرمیکند در .of activity

Total fixed cost remains thesame even when the activity Fixed cost per unit goes

ثابت level changes within the .down as activity level goes up.relevant range

در تغیZیر بZا کZه می گZردد اطالق هزینه هZای سZطحبه

می کنZدفعZالیت تغیZیر دسZتمزد مسZتقیم، مZواد ماننZد . مستقیم، بخشی از هزینه های سربار ساخت.

انواع الگوهای رفتار هزینه – هزینه های متغیر

کهای )به بیان دیگر همان سطح فعالیت محر[(هزینه

پارامتر قابل سنجشی که باعث افزایش یک هزینه

.متغیر می شود

تعداد خودروهای

تولیدی

روزهای درمان بیماران

ساعت کار

ماشین

ساعتکار

گرایش هزینه ها متغیر

مدت زمان مکالمه)دقیقه(

رژشا

ه زین

هل

کمع

ج

ل ایوب

مار

تبع او

هزینه های متغیر در مجموع متناسب با تغییر در ک هزینه، تغییر می کند. اگر فعالیت به محر[

% افزایش یابد، جمع هزینه متغیر نیز به 20میزان% افزایش خواهد یافت.20میزان

مثال:مدت زمان مکالمه هرچه افزایش یابد هزینه شارژ

افزایش میابد.

خالصه ای از گرایش هزینه های ثابت و متغیر

هزینه جمع کل هر واحد محصول

متغیر جمع هزینه های متغیر هزینه متغیر هر واحد محصول

به طور متناسب با تغییر سطح فعالیت در طول کل دامنه ی مورد نظر

در یک محدوده دامنه تغییر می کند همواره ثابت است

Total fixed cost remains thesame even when the activity F ixed cost per unit goes

level changes within the down as activity level goes up.

relevant range.

ثابت

هزینه های متغیرهر واحد محصول با تغییر در محرک هزینه

ثابت هستند.

انواع گرایش های هزینه:هزینه های متغیر

زمان مدت) دقیقه) مکالمه

مه

المک

قهقی

دهر

نهزی

ه

مثالهزینه متغیر هر واحد محصول،

در مثال موبایل، هزینه هر دقیقه مکالمه ثابت است برای مثال ریال 750هزینه مکالمه اپراتور همراه اول برای هر دقیقه

.است

مثال هایی از هزینه های متغیر

– هزینه کاالهای قابل فروش.شرکت های بازرگانی1.

– مواد مستقیم, نیروی کار شرکت های تولید 2.مستقیم, سربار متغیر

– حق کمیسیون, شرکت های تولیدی ، بازرگانی3.هزینه حمل و نقل, و هزینه هایی مانند صدور فاکتور.

– تجهیزات، سفرهای کاری شرکت های خدماتی4.و ....

– هزینه کاالهای قابل فروش.شرکت های بازرگانی1.

– مواد مستقیم, نیروی کار شرکت های تولید 2.مستقیم, سربار متغیر

– حق کمیسیون, شرکت های تولیدی ، بازرگانی3.هزینه حمل و نقل, و هزینه هایی مانند صدور فاکتور.

– تجهیزات، سفرهای کاری شرکت های خدماتی4.و ....

m ثابت هزینه هایی که با تغییر در حجم یا سطح فعالیت ، اساسا

هستند یا تغییر کلی نمی یابند . مثال: استهالک به روش مستقیم ،

مالیات اموال ، هزینه اجاره

– هزینه های ثابت انواع گرایش هزینه

خالصهایازگرایشهزینههایثابتومتغیر

هزینه جمعکل هرواحدمحصول

متغیر جمعهزینههایمتغیر هزینهمتغیرهرواحدمحصول تغییرسطحفعالیت متناسببا بهطور طولکلدامنهیموردنظر در

یکمحدودهدامنهتغییرمیکند در هموارهثابتاست

جمعهزینههایثابت محدودهای هرگاهسطحفعالیتدر Fixed cost per unit goes

ثابت تغییرکندهمواره .down as activity level goes upثابتمیماند

مدت زمان مکالمه ماهانه

ت ما

خده

اناه

منه

زیه

ژهوی

مثال:جمع هزینه های ثابت، برای مثال موبایل شما ممکن است شامل مبالغ ثابتی باشد

که در پنل تماس شما به صورت ثابت قرار گرفته. این هزینه ها، زمانی که مدت مکالمه ی شما کم یا زیاد باشد

تغییر نمی کند.در یک کارخانه تولیدی هزینه هایی مانند سربار ساخت از این

دست هستند.

خالصهگرایشهزینههایثابتومتغیر

هزینه جمعهزینهها هزینههرواحدمحصول

متغیر جمعهزینههایمتغیر هزینهمتغیرهرواحدمحصول تغییرسطحفعالیت متناسببا بهطور طولکلدامنهیموردنظر در

یکمحدودهدامنهتغییرمیکند در هموارهثابتاست

جمعهزینههایثابت محدودهای هرگاهسطحفعالیتدر هزینهثابتهرواحدمحصول

ثابت تغییرکندهمواره طولدامنهموردنظر درثابتمیماند . تغییرمیکند

هزینه ثابت هر واحد محصول در یک دامنه مشخص تغییر .می کند

– هزینه ثابت انواع گرایش هزینه

در شده انجام مکالمه مدتماه

ی

فنتل

سما

رته

نهزی

ه

مثالی از هزینه ثابت هر واحد محصول

برای مثال هزینه ثابت هر دقیقه مکالمه با افزایش مدت زمان مکالمه کاهش می یابد. زیرا این هزینه ها سرشکن

.خواهند شد

مثال هایی از هزینه های ثابت در یک شرکت تولید

– استهالک ساختمان، استهالک سربار ساخت1.تجهیزات، بهای آب، برق، سوخت و تلفن مربوط به کارخانه که به سطح تولید بستگی ندارد، مالیات و

عوارض بر دارایی های مولد، بیمه ساختمان، حقوق سرپرستان تولید.

– استهالک تاسیسات هزینه های اداری و تشکیالتی2.اداری, اجاره تجهیزات اداری، بیمه ساختمانهای اداری

– هزینه های بازاریابی, هزینه های توزیع و فروش3.حقوق کارکنان فروش

– استهالک ساختمان، استهالک سربار ساخت1.تجهیزات، بهای آب، برق، سوخت و تلفن مربوط به کارخانه که به سطح تولید بستگی ندارد، مالیات و

عوارض بر دارایی های مولد، بیمه ساختمان، حقوق سرپرستان تولید.

– استهالک تاسیسات هزینه های اداری و تشکیالتی2.اداری, اجاره تجهیزات اداری، بیمه ساختمانهای اداری

– هزینه های بازاریابی, هزینه های توزیع و فروش3.حقوق کارکنان فروش

مثالتبلیغات

و تحقیق و توسعه

مثالمالیات بر دارایی ها، بیمه

تاسیسات کارخانه، استهالک ساختمان و تجهیزات

انواع هزینه های ثابت

اختیاریممکن است بنابنظر

مدیریت و بر حسب اقتضاء در مدتی کوتاه کم یا

.حذف کرد

تعهد شدهاین هزینه ها در کوتاه مدت و به آسانی قابل حذف نیست و معموال به کل کارخانه مربوط

می شود

ثابت هزینه

ماهانه

هر متغیر هزینهKW

فعالیت (سطح ساعت ) کیلووات

نه

زیه

عمو

جم

X

Y

m هزینه هایی که ماهیت و ویژگی هزینه های متغیر و ثابت را تواما

تعریف می شوند. مثال هزینه هزینه های مختلطداراست ،

کارکنان فروش یا بهای برق مصرفی.

m هزینه هایی که ماهیت و ویژگی هزینه های متغیر و ثابت را تواما

تعریف می شوند. مثال هزینه هزینه های مختلطداراست ،

کارکنان فروش یا بهای برق مصرفی.

هزینه های مختلط

مختلط های هزینه مجموع

هزینه های مختلطمجموع هزینه های مختلط را می تواند از طریق فرمول زیر نشان داد

Y=مجموع هزینه های مختلط

a=مجموع هزینه های ثابت

)در نمودار خط افقی می باشد)

b=هزینه متغیر هر واحد کاال

شیب خط

X=سطح فعالیت

Y = a + bX

ثابت هزینه

ماهانه

هر متغیر هزینهKW

فعالیت Kilowatt) سطحHours)

هانه

زیه

عمو

جم

X

Y

مختلط های هزینه مجموع

هزینه مختلط – مثال:

هزار ریال، هزینه 40اگر هزینه ثابت ماهانه شارژ دستگاه ریال و سطح فعالیت ماهانه 30متغیر هر کیلووات ساعت

کیلووات ساعت، چه مقدار بایستی به طور ماهانه 2000برای این دستگاه پرداخت شود؟

هزار ریال، هزینه 40اگر هزینه ثابت ماهانه شارژ دستگاه ریال و سطح فعالیت ماهانه 30متغیر هر کیلووات ساعت

کیلووات ساعت، چه مقدار بایستی به طور ماهانه 2000برای این دستگاه پرداخت شود؟

Y = a + bX

Y = $40000 + ($30 × 2,000)

Y = $100000

هزینه های نیمه متغیر

سطح فعالیت

یرتغ

ممه

نیی

هاه

زین ه

معج

هزینه هایی هستند که با افزایش سطح فعالیت تغییر می کنند اما

تغییر آنها با یک نسب ثابت نیست. این هزینه ها به دو دسته نیمه

متغیربا نسبت نزولی و نیمه متغیر با نسبت صعودی تقسیم می

شوند.

سطح فعالیت

یرتغ

ممه

نیی

هاه

زین ه

معج

منحنی یادگیری

هزینه های نیمه ثابت - پلکانی

هزینه هایی هستند که با افزایش سطح فعالیت اضافه می شوند اما این افزایش به صورت متناوب و پله ای است.

Volume

نهزی

ه

مثال:افزایش ظرفیت کارخانه از

طریق تجهیزات تولیدی جدید

هزینه های نیمه ثابت - پلکانی

با تغییرات کوچک در سطح تولید نیاز به افزایش .تعداد نیروهای تعمیر و نگهداری نخواهد بود

حجم فعالیت

نهزی

ه

هزینه های نیمه ثابت - پلکانی

حجم فعالیت

نهزی

ه

در صورتی که تغییر بزرگی در سطح تولید ایجاد شود

در این صورت نیازمند افزایش تعداد کارکنان

تعمیر و نگهداری.خواهیم بود

در صورتی که تغییر بزرگی در سطح تولید ایجاد شود

در این صورت نیازمند افزایش تعداد کارکنان

تعمیر و نگهداری.خواهیم بود

دامنه مربوط

گرایش مشخص شده برای هزینه ها تنها در دامنه معینی از سطح فعالیت صحیح

.است

گرایش مشخص شده برای هزینه ها تنها در دامنه معینی از سطح فعالیت صحیح

.است

فعالیت

نهزی

همع

ج

منحنی هزینه های تمام شده عملیات

گرایش های هزینه بر پایه دو فرض مهم استوار است:

. فرض زمان2. فرض دامنه مربوط 1

در این محدوده گرایش هزینه ها به صورت متغیر می باشد

تاب ثمه

نیی

هاه

زین ه

0 1,000 2,000 3,000 سطح فعالیت

0

30

60

هزینه ثابت و دامنه مربوط

90

دامنه

مربوط

فرض زمان حاکی از این است که گرایش

مشخص برای هزینه ها فقط در یک دوره

زمانی معین صحیح است و ممکن است با گذشت زمان عوض

.شود

مثالی از هزینه های ثابت و دامنه مربوط

برای مثال هزینه اجاره دفتر کار در طول یک سال ثابت می ماند و .ساالنه درصدی افزایش می یابد

هدف بخش دوم

روش های برآورد هزینه ها و تشخیص گرایش هزینه

(روش حد باال و حد پایین)

روش دانش و تجربه حرفه ای

گاه کارکنان با سابقه واحد تجاری در تشخیص و برآورد

گرایشهای هزینه از چنان دانش و تجربه حرفه ای

برخوردارند که برای آن جایگزینی نمی توان یافت.

روش حد باال و حد پایین

این روش برای جداسازی اجزای ثابت و متغیر هزینه های b و aمختلط به کاربرده می شود. یعنی

مثال: هزینه های مختلط ساعات کاری نگهداری و مجموع ماه در زیر آمده 6هزینه های تعمیرونگهداری برای

است:

روش حد باال و حد پایین - مثال

هزینه متغیر هرساعتعبارت است از نسبت تغییرات هزینه تقسیم

برتغییرات ساعات کاری

هزینه متغیر هرساعتعبارت است از نسبت تغییرات هزینه تقسیم

برتغییرات ساعات کاری

= $6/hour$2,400

400

=9800-7400

850-450$2,400

400

روش حد باال و حد پایین - مثال

ثابت های هزینه – مجموع های= هزینه جمع ها هزینه جمعمتغیر ثابت های هزینه 9,800$= مجموع – ($6/hour × 850 hours)

ثابت های هزینه 5,100$ – 9,800$= مجموع

ثابت های هزینه 4,700$= مجموع

روش حدل باال و حد پایین

Y = $6X + $4,700 تعمیرات و نگهداری برای هزینه فرمول

استفاده از روش

نمودار نقاط پراکنده

اطالعات هزینه به صورت نقطه روی نمودار رسم می شود.

X و فعالیت محور Yجمع هزینه ها محور

اطالعات هزینه به صورت نقطه روی نمودار رسم می شود.

X و فعالیت محور Yجمع هزینه ها محور

0 1 2 3 4

*

یار

هدنگ

ه زین

ه

(س

یامق

ر د

1000

)

10

20

0

***

**

**

*

*

(1000روزهای نگهداری)در مقیاس

X

Y

روش نقاط پراکنده

روش نقاط پراکنده

خطی که از از تالقی نقاط ترسیم شده و محور نقاطی بدست می آید. چنانچه

مجموع نقاط مشخص شده عبور داده شود که در حقیقت بیشترین

تعریف می شود. رگرسیون خط، به عنوان نقاط را پوشش دهد

خطی که از از تالقی نقاط ترسیم شده و محور نقاطی بدست می آید. چنانچه

مجموع نقاط مشخص شده عبور داده شود که در حقیقت بیشترین

تعریف می شود. رگرسیون خط، به عنوان نقاط را پوشش دهد

0 1 2 3 4

*

ی

ارهد

نگنه

زیه

10

20

0

***

**

**

*

*

نگهداری روزهای تعداد

X

Y

روش نقاط پراکنده ازاطالعات یک نقطه می توان برای تخمین سطح کل فعالیت

.و هزینه کل استفاده کرد

ازاطالعات یک نقطه می توان برای تخمین سطح کل فعالیت

.و هزینه کل استفاده کرد

a = $ :10,000هزینه ثابت

0 1 2 3 4

*

یار

هدنگ

ه زین

ه

10

20

0

***

**

**

*

*

روز نگهداری

X

Y

800= تعداد روز نگهداری

11,000= $مجموع هزینه نگهداری

روش نقاط پراکنده

تخمین سریع هزینه متغیر هرواحد محصول و تعیین فرمول هزینه

تخمین سریع هزینه متغیر هرواحد محصول و تعیین فرمول هزینه

واحد هر متغیر 1,000$ = هزینه 800

= $1.25/ نگهداری روز،

Y = $10,000 + $1.25XY = $10,000 + $1.25X

جمعهزینهها 11,000 $ 10,000 هزینهثابت

تخمینهزینهمتغیردر 800 1,000 $

نگهداری های هزینه نگهداری جمع های هزینه جمع نگهداری روزهای نگهداری تعداد روزهای تعداد

آماده سازی صورت سود و زیان با استفاده از حاشیه

فروش

هزینه گرایش ازآماده برای

صورت سازیدر زیان و سودبکارگیری قالبفروش حاشیهاستفاده

شود .می

حاشیه فروش

حاشیه فروشفروش درامدحاصلاز 100,000$ 50 $

: هزینههایمتغیر حدکم 60,000 30

حاشیهفروش 40,000 $ 20 $

: هزینههایثابت حدکم 30,000

خالصدرآمدعملیات 10,000 $

در اینجا حاشیه فروش گرایش هزینه را تایید می کند. به طوریکه حاشیه فروش هزینه های ثابت را پوشش داده و سود را محقق

.کرده است

در اینجا حاشیه فروش گرایش هزینه را تایید می کند. به طوریکه حاشیه فروش هزینه های ثابت را پوشش داده و سود را محقق

.کرده است

روابط هزینه، حجم فعالیت، سود

Cost-Volume-Profid(C.V.P)

هدف

اثرگذاری تغییر سطح فعالیت بر حاشیه فروش و درآمد

خالص عملیات تولید

نقطه سربه سر

نقطه سر به سر، سطحی از فعالیت است که جمع درآمد فروش با جمع هزینه ها برابر می باشد در این سطح از

فروش نه سود ایجاد می شود و نه زیان.

= جمع هزینه ها – فروش0

جمع هزینه ها = جمع درآمدها

TR=TC=VC+FC

فرمول های نقطه سربه سر

TR = TC TR = P . Q TC = TVC + TFC TVC = AVC . Q

P . Q = TFC + TVC P . Q - TVC = TFC P . Q - AVC . Q = TFC

Q = TFC / (P - AVC(

TR (Total Revenue( كل فروش =

TC (Total Cost( كل هزينه ها =

P (price( قيمت محصول =

Q (Quantity( تعداد محصول =

TFC (Total Fixed Cost( كل هزينه ثابت =

TVC (Total Variable Cost( كل هزينه متغير =

AVC (Average Variable Cost( هزينه متغير به ازاء واحد محصول =

C.V.Pاصول تحلیل

حاشیه فروش مقدار باقیمانده مبلغ فروش بعد از آنکه هزینه های متغیر

.از آن کسر شود می باشد

فروش حاصل از 500 دوجرخه 250,000 $

کمینه هزینه های متغیر 150,000

حاشیه فروش 100,000

کمینه هزینه های ثابت 80,000

خالص درآمد عملیات 20,000 $

شرکت سازنده دوجرخه

صورت درآمد حاصل از فروش

چهار ماهه

صورت درآمد حاصل از فروش به مدیران برای قضاوت در مورد سود حاصل از تغییرات در قیمت فروش، هزینه یا

.حجم فعالیت کمک می کند

جمع هرواحد فروش 500 عدد دوچرخه 250,000 $ 500 $

کمینه هزینه های متغیر 150,000 300

حاشیه فروش 100,000 200 $

کمینه هزینه های ثابت 80,000

درآمد خالص عملیات 20,000 $

صورتدرآمدفروششرکتسازندهدوچرخهبرایچهارماه

حاشیه فروشمبلغ فروش، هزینه متغیر و حاشیه فروش می تواند براساس هر واحد محصول نیز بیان شود. رقم محاسبه شده سهمی است که فروش یک واحد از محصول در پوشش هزینه ثابت دارد و موجب

.ایجاد سود میشود دالر از مبلغ فروش باعث پوشش 200مثال در فروش یک دوچرخه،

.هزینه های ثابت و ایجاد سود می شود

دوچرخه در یک ماه عدد400اگر شرکت رخ نقطه سربه سر بفروشد ، عملیات در

خواهد داد.

حاشیه فروش

جمع هرواحد فروش 400 عدد دوچرخه 200,000 $ 500 $

کمینه هزینه های متغیر 120,000 300

حاشیه فروش 80,000 200 $

کمینه هزینه های ثابت 80,000

درآمد خالص عملیات - $

صورتدرآمدفروششرکتسازندهدوچرخهبرایچهارماه

Total Per Unitفروش )401 عدد) 200,500 $ 500 $

هزینه های متغیر 120,300 300

حاشیه فروش 80,200 200 $

هزینه های ثابت 80,000

درآمد خالص فروش 200 $

صورت درآمد حاصل از فروش شرکت دوچرخه سازی

حاشیه فروش

(401)اگر شرکت یک دوچرخه بیشتر بفروشدخواهد بود. 200$درآمد حاصل از فروش به میزان

در قالب فرمولC.V.Pروابط صورت درآمد حاصل از فروش را می تواند در قالب فرمول

.زیر بیان کرد

= )فروش – هزینه های متغیر( – هزینه های ثابتسود

Total Per Unitفروش )401 عدد) 200,500 $ 500 $

هزینه های متغیر 120,300 300

حاشیه فروش 80,200 200 $

هزینه های ثابت 80,000

درآمد خالص فروش 200 $

صورت درآمد حاصل از فروش شرکت دوچرخه سازی

در قالب فرمولC.V.Pروابط

= )مبلغ فروش – هزینه ها ی متغیر( – هزینه های ثابتسود

500واحد محصول × $ 401300واحد محصول × $ 401

$80,000

Profit = ($200,500 – Variable expenses) – FixedProfit = ($200,500 – $120,300) – Fixed expensesProfit = ($200,500 – $120,300) – $80,000$200 = ($200,500 – $120,300) – $80,000

در قالب فرمولC.V.Pروابط

وقتی شرکت فقط یک محصول تولید می کند می توان .فرمول را به صورت زیر بیان کرد

= )فروش – هزینه های متغیر( – هزینه های ثابتسود

)Q( مقدار× )P( قیمتهرواحدازمحصول= ) Q×P ( فروش

)Q( مقدار× )V( هزینهمتغیرهرواحدازمحصول= ) Q×V ( هزینههایمتغیر

هزینه های ثابت – (P × Q – V × Q) = سود

در قالب فرمولC.V.Pروابط

= )فروش – هزینه های متغیر( – هزینه های ثابتسود

هزینه های ثابت – (P × Q – V × Q) = سود

Profit = ($500 × 401 – $300 × 401) – $80,000$200 = ($500 × 401 – $300 × 401) – $80,000

در قالب فرمولC.V.Pروابط

قیمت فروش هر واحد محصول– هزینه متغیر هرواحد = CM واحدمحصول

معموال از حاشیه سود واحد محصول نیز به دلیل سادگی فرمول استفاده می شود:

هزینه های ثابت – (P × Q – V × Q) = سودهزینه های ثابت – Q × (P – V) = سود

واحدسود = CM × Q – هزینه های ثابت

CM = P – V واحد

محاسبه نقطه سربه سر با استفاده از

حاشیه فروش واحد محصول

هزینه های ثابت – (P × Q – V × Q) = سودهزینه های ثابت – Q × (P – V) = سودهزینه های ثابت – CM × Q واحد = 0

Q= هزینه های ثابتCM واحد

Q= 400= 80،000 200

دوم بخش

نمودار سربسر

بر روی نمودارC.V.Pبررسی روابط

روابط میان هزینه، سود و سطح فعالیت را می توان از نمایش داد.حاشیه فروش دوچرخه CVPطریق نمودار مشخص 600 و 400، 200 تا 0 از RBCهای کارخانه

شده. از اطالعات زیر برای رسم نمودار استفاده می شود.

0 200 400 600

فروش - $ 100,000 $ 200,000 $ 300,000 $

مجموع هزینه های متغیر - 60,000 120,000 180,000

حاشیه فروش - 40,000 80,000 120,000

هزینه های ثابت 80,000 80,000 80,000 80,000

درآمد خالص فروش (80,000) $ (40,000) $ - $ 40,000 $

تعداد واحد های محصول

0 100 200 300 400 500 600$0

$50,000

$100,000

$150,000

$200,000

$250,000

$300,000

$350,000

SalesTotal expensesFixed expenses

C.V.Pنمودار سربسر یا

) ( شده تولید محصول مقدار فعالیت سطح

و

دمرآ

د

م

ماتی

هاب

هدش

0 100 200 300 400 500 600$0

$50,000

$100,000

$150,000

$200,000

$250,000

$300,000

$350,000

SalesTotal expensesFixed expenses

C.V.Pنمودار

سربسر نقطهیا 400تولید) محصول (200عدد فروش دالر هزار

سربسر نقطهیا 400تولید) محصول (200عدد فروش دالر هزار

فعالیت سطح

و

دمرآ

د

م

ماتی

هاب

هدش

ناحیه ضرر

ناحیه سود

0 100 200 300 400 500 600

-$60,000

Number of bicycles sold

Profi

t

60,000$

40,000$

20,000$

$0

-$20,000

-$40,000

نمودار حجم فعالیت - سود

هزینه های ثابت – CM × Q = واحدسود

این نمودار ضمن ارائه نقطه سربسر، سودآوری

واحد تولیدی را نیز به وضوح نشان می دهد

0 100 200 300 400 500 600

-$60,000

Number of bicycles sold

Profi

t

60,000$

40,000$

20,000$

$0

-$20,000

-$40,000

نقطه سربسر در نمودار حجم فعالیت - سود

در نفطه سربسر سود برابر صفر عدد است400و میزان تولید دوچرخه

3بخش

تجزیه تحلیل های

C.V.P

دستیابی به سود خالص معینسود صفر برای مدیران قابل قبول نمیباشد در ابتدای فعالیت سود مورد انتظار (

).براورد میشود

بررسی آثار تغییر اقالم ثابت بهای تمام شدهاگر در طول دوره اقالم ثابت افزایش پیدا کنند تولید در نقطه سربسر افزایش پیدا (

) میکند و به عکس

بررسی آثار تغییر اقالم متغیر بهای تمام شدهتغییر اقالم یا هزینه های متغیر یک واحد بر مقدار تولید در نقطه سربسر تاثیر گذار (

). است و رابطه مسقیم دارد

بررسی آثارتغییر قیمت فروشافزایش قیمت فروش یک محصول با مقدار تولید در نقطه سربسر رابطه معکوس (

). دارد

بررسی آثار تغییر استراتژی مدیریتمدیران بر اساس تغییرات اقالم ثابت یا متغیر ویا تغیر قیمت فروش میتوانند (

).استراتژیهای معینی را اتخاذ نمایند

. دستیابی به سود خالص معین1

برای تعیین سطح C.V.Pدر این حالت از مطلوبی از فعالیت ، ضمن تامین

اقالم ثابت و متغیر بهای تمام شده، سود قابل قبول ومعین نیز ، مورد

انتظار است.

دستیابی به سود خالص معین

= هزینه متغیر+هزینه های ثابت+سود مورد انتظاردرآمد

800اگر شرکت تولید کننده انتظار کسب سودی برابر هزار را داشته باشد، محاسبه سطح مطلوب تولید هدف

.ما خواهد بود

سود خالص معین

= هزینه های متغیر + سود درآمد کلمطلوب+هزینه های ثابت500 Q = 300× Q + 1000000+800000

$200 × Q = 1800000

Q = 9000

500=4500000 ×9000 = درآمد کل

سود خالص معین

با استفاده از حاشیه فروش نیز میزان .محصول مطلوب به دست می آید

+ هزینه های ثابتسود مطلوب CM واحد محصول

=تعداد فروش

محصوالتبرای رسیدن به سود

مورد نظر

. تحلیل آثار تغییر هزینه های ثابت2

بسیاری از هزینه های ثابت جنبه اختیاری دارند و مدیر می تواند در صورت

تمایل آن را درآینده نزدیک تغییر دهد.

این تجزیه تحلیل با استفاده از هزینه ثابت جدید امکان پذیر است.

تحلیل آثار تغییر هزینه های ثابت

کل ثابت = + درآمد های متغیر های هزینه500 Q = 300× Q + 1000000

$200 × Q = 1500000

Q = 7500

کل 500=4500000 ×9000 = درآمد

اگر شرکت تولید کننده فرض کند که هزینه های ثابت ریال بالغ 1500000در دوره آینده اضافه شده و به

.گردد

. تحلیل آثار تغییر هزینه های متغیر3

اغلب اوقات ممکن است نرخ مواد اولیه، دستمزد یا سایر هزینه ها متغیر

دستخوش تغییر شود و در نتیجه باید در هزینه های متغیر مدل نقطه سربسر اصالحات صورت پذیرد.

تحلیل آثار تغییر هزینه های متغیر

کل ثابت = + درآمد های هزینه متغیر های هزینه500 Q = $ 375× Q + 1000000

$125 × Q = 1000000

Q = 8000

در اینجا می بینیم که با افزایش هزینه های متغیر حاشیه فروش کاهش می یابد و در نتیجه برای پوشش هزینه های ثابت

باید مقدار محصول بیشتری تولید و فروخته شود.

اگر شرکت تولید کننده هزینه های متغیر یک واحد از . افزایش یابد375 به 300محصول را از

. تحلیل آثار تغییر قیمت فروش4

اثر تغییر قیمت فروش محصول مانند اثر تغییر هزینه های متغیر است. زیرا هر دو این تغییرات، میزان حاشیه فروش

را تحت تاثیر قرار می دهد.

تحلیل آثار تغییر قیمت فروش

کل ثابت = + درآمد های هزینه متغیر های هزینه460 Q = 300× Q + 1000000

$160 × Q = 1000000

Q = 6250

اگر شرکت تولید کننده قیمت فروش یک واحد از . کاهش دهد460 به 500محصول را از

. تحلیل آثار تغییر استراتژی 5مدیریت

در حالتی که چند پارامتر به طور همزمان تغییر کند از تجزیه تحلیل ریاضی

استفاده می کنیم

برای بررسی بیشتر این گونه تغییرات مرکب می توان چند تغییر را به طور

دخالت C.V.Pهمزمان در یک محاسبه داد.

تحلیل آثار تغییر استراتژی مدیریت

= هزینه های متغیر + هزینه های ثابتدرآمد کل500 Q = 260× Q + 3000000900000+

$240 × Q = 3900000

Q = 16250

اگر شرکت تولید کننده برای تحقق سود مورد انتظارش ریال است به جای افزایش قیمت 9000000که

محصول )این راه باعث کاهش فروش می شود( هزینه ریال افزایش و هزینه های 3000000های ثابت را به

کاهش دهد. در این حالت مقدار 260متغیر را به محصول تولید چه قدر باید باشد تا سود مورد انتظار

. محقق شود900000

تحلیل آثار تغییر استراتژی مدیریت

کل ثابت = + درآمد های هزینه متغیر های هزینه550 Q = 425× Q +900000+ 1800000

$125 × Q = 2700000

Q = 21600

اگر شرکت تولید کننده برای تحقق سود مورد انتظارش ریال است قیمت محصول خود را به 9000000که ریال برساند اما برای افزایش فروش یک برنامه 550

بازاریابی اجرا کند که موجب افزایش هزینه های ثابت ریال شود و هزینه های متغیر نیز 800000به میزان

:یک واحد افزایش یابد آنگاه خواهیم داشت

تجزیه تحلیل نقطه سربسر

دامنه مربوط

گرایش مشخص شده برای هزینه ها تنها در دامنه معینی از سطح فعالیت صحیح

.است

گرایش مشخص شده برای هزینه ها تنها در دامنه معینی از سطح فعالیت صحیح

.است

فعالیت

نه

زیه

معج

درآمد منحنی(TRکل)

تجزیه تحلیل نقطه سربسر و فرض دامنه مربوط

درسطوح تولید فرض، این بامصداق دامنه این از خارج

توان. می دامنه این در نداردبهای و کل درآمد های منحنیمستقیم تقریبا را شده تمام

کرد .فرض

مجموع منحنی(TCهزینه)

محاسبه نسبت حاشیه ایمنی

نسبت حاشیه ایمنی

این نسبت معیاری از تفاوت بین فروش واقعی و فروش در نقطه سربسر را به صورت درصدی از

.فروش ارائه میکند

MS=) فروش واقعی- فروش واقعی /)فروش در نقطه سربسر

این نسبت را می توان به عنوان معیاری از سنجش احتمال خطر بکار برد. هر چه نسبت باالتر باشد احتمال خطر از نظر تحمل زیان

کمتر است.

نسبت حاشیه ایمنی

واحد و فروش 24000اگر فروش واقعی یک واحد تولیدی نسبت حاشیه واحد باشد 15000در نقطه سربسر آن

به شرح زیر است:ایمنی

MS = = 0/3524000-15000

24000

تجزیه تحلیل نقطه سربسر برای

مجموعه ای از محصوالت

فروش مجموعه ای از محصوالت در اغلب واحد های تولیدی بیش از یک محصول تولید

میگردد. در چنین مواردی، اگر بتوان هزینه های ثابت مربوط به هریک از محصوالت را مشخص کرد به

آسانی می توان نقطه سربسر را برای هر یک ازمحصوالت بطور جداگانه محاسبه نمود.

روشهای ساده محاسبه نقطه سربسر در این مواردقابل استفاده نیست.

در چنین مواردی باید از روش نقطه سربسر برایچند محصول استفاده کرد.

برای تشریح طرز محاسبه نقطه سربسر در این روش مثال عددی زیر ارائه می شود.

تحلیل نقطه سربسر برای چند محصول

نداشتن یک رقم یکسان حاشیه فروش مشکل عمده محاسبه

نقطه سربسر است. برای رفع این مشکل می توان یک رقم

حاشیه فروش را با محاسبه میانگین موزون ارقام حاشیه

فروش محصوالت مختلف به دست آورد. اوزان به کاربرده شده

Aمحصول x %20=40 200.، درصد فروش هریک از محصوالت به کل فروش است 700 x %50=350 محصولB 700 x %30=210 محصولC

600=CM میانگین موزون =B.E.P/هزینه های ثابت600= 7000

x %20 = 1400 7000 مقدار تولید = A

منابع:پایانحسابداری مدیریت، شباهنگحسابداری صنعتی، عالی ور

www.csus.eduسایت

?/www.mediafire.com :لینک دانلودar3jb8rlc2vm7yo