03. Літаратура і мастацтва БССР у 1945-1955 гг

Літаратура і мастацтва

Беларускія пісьменнікі пасля вайны

• Скарачэнне колькасці (47 чалавек у 1945 г.);• З'яўленне новага

пакалення пісьменнікаў (Мележ, Шамякін, Макаёнак і г.д.).

Асноўнае патрабаванне партыі - Прытрымлівацца прынцыпу партыйнасці:Ідэалогія партыі;Героі - станоўчыя і адмоўныя.

Асноўныя формы і тэмы ў літаратуры

Асноўная форма - проза (асабліва буйныя жанравыя формы).Асноўная тэма - ваенная.

Знакавыя творы пра вайну

• "Векапомныя дні" (М. Лынькоў);• "Млечны шлях" (К. Чорны);• "Мінскі напрамак" (І. Мележ);• "Глыбокая плынь" (І. Шамякін).

Праблема: шырокі ахоп падзей, акцэнт на гераізм, але павярхоўныя, няма глыбіні пранікнавення ў душы.

Творы пра мірнае жыццё• Завяршэнне трылогіі "На ростанях" (Я. Колас);• "Гартаванне" (А. Кулакоўскі) - пра МТЗ;• "Цёплае дыханне" (М. Паслядовіч) - пра МАЗ.

Лейтматыў - паказальны аптымізм людзей у пасляваеннай БССР.

Паэзія

Паэты:• П. Броўка;• М. Танк;• П. Панчанка і г.д.

1946 г. – А. Куляшоў – першы беларускі пісьменнік, які атрымаў Сталінскую прэмію (за “Сцяг брыгады”).

Характарыстыкі паэзіі:Пошук сувязяў з сучаснасцю;Адлюстраванне гераізму;Праблема героя (=носьбіта ідэалогіі) і г.д.

Новыя з'явы ў літаратурыЗ сяр. 1950-х гг. - тэндэнцыі:Пераадоленне апісальнасці;Паглыбленне ва ўнутраны свет герояў;На першы план - маральна-этычныя каштоўнасці. Прыклады:• "На Быстранцы" (Я. Брыль);• "Крыніцы" (І. Шамякін).

Непажаданыя пісьменнікі

• У. Дубоўка;• С. Грахоўскі і г.д.

Тэатр пасля вайны

• Вяртанне тэатраў з эвакуацыі (тэатр ім. Я. Купалы, тэатр ім. Я. Коласа і г.д.);• Студыі для падрыхтоўкі акцёраў;• Закрыццё тэатраў па палітычных

прычынах (Дзяржаўны яўрэйскі тэатр).

Драматургія

"Мілы чалавек" (К. Крапіва) - адна з першых пасляваенных камедый.

Ваенная тэматыка:• "Гэта было ў Мінску", "Заложнікі" (А. Кучар);• "Канстанцін Заслонаў" (А. Маўзон);• "Брэсцкая крэпасць" (К. Губарэвіч).

Новыя з’явы ў драматургііЗ к. 1940-х гг. - лірычныя камедыі. Прыклад: "Пяюць жаваранкі" К. Крапівы.

З сяр. 1950-х гг. - востраканфліктныя п'есы, выкрывалі недахопы сацыяльнай рэчаіснасці. Прыклады:• "Выбачайце, калі ласка!" А. Макаёнак,• "На крутым павароце" К. Губарэвіча.

Опера і балет

Шмат твораў гераічнай і гераічна-легендарнай тэматыкі:Оперы "Машэка" Р. Пукста, "Кастусь

Каліноўскі" Д. Лукаса;Балет "Князь-возера" В. Залатарова.

МузыкаЖанры сімфоніі і інструментальнай музыкі (М. Аладаў, Я. Цікоцкі і іншыя).

1952 г. – створаны гімн БССР.

Установы:• Дзяржаўная харавая капэла БССР (кіраўнік - Р. Шырма);• Дзяржаўны народны аркестр БССР (кіраўнік - І. Жыновіч);• 1952 г. - Дзяржаўны акадэмічны народны хор (кіраўнік - Г. Цітовіч).

Жывапіс. Тэма вайны:

“Палонных вядуць” А. Шыбнёў

“Канстанцін Заслонаў” У. Хрусталёў

“Абарона Брэсцкай крэпасці ў 1941 г.” Я. Зайцаў

“Мінск. 3 ліпеня 1944 г.” В. Волкаў

«За родную Беларусь» У. Сухаверкаў

СкульптураЗ. Азгур: цыклы партрэтаў:• Рускіх палкаводцаў,• Гісторыка-рэвалюцыйныя

партрэты (Ленін, Дзяржынскі і г.д.);• Герояў сацыялістычнай

працы;• Дзеячаў культуры Беларусі

(Ф. Скарына, А. Пашкевіч і г.д.).

Манументальнае мастацтва

Ваенныя помнікі і курганы славы.

Помнікі Заслонаву ў Оршы, Марату Казею ў Мінску (С. Селіханаў).

1954 г. - ансамбль Плошчы Перамогі ў Мінску. Скульптары: Азгур, Бембель, Глебаў, Селіханаў. Архітэктары: У. Кароль, Г. Заборскі.

Архітэктура

Рысы:Манументалізм;Будынкі па

індывідуальных праэктах;

Упрыгожванне скульптурамі, дэкорам і г.д.