150. zenbakia (2015eko ekaina)
Post on 29-Jul-2016
243 Views
Preview:
DESCRIPTION
TRANSCRIPT
ARTZAPE150.zk.
2015eko�ekaina
Gizatasunaren eta elkartasunaren garaipena
G E T A R I A R R O N T O P A G U N E A
AURKIBIDEA
ARTzAPe�ALDIzkARIA
Urtean 22€ - Getariatik kanpora bidaltzea 27€
943 000 548(
[Argitaratzailea] Artzape Euskara Elkartea
[Egoitza] Krixketaneko Iturrigaina 1
Euskaltxeta kulturgunea
[Telefonoa] 943 000 548
[Helbide elektronikoa] artzape@topagunea.com
[Erredakzioa] Izaskun Urbieta eta Monika Uzkiza.
[Lan taldea] Alain Inza, Aritz Iribar, Eider Iribar,
Izaro Uzin, Jon Ander de la Hoz, Josune Urresti,
Nerea Kamio eta Unai Mateos
[Kolaboratzaileak] Aitor Irigoien, Amaia Irazabal,
Ane Azkue, Andres Alberdi, Beñat Gereka, Cesar
Blanco, Edurne Irigoien, Elan Euskadi GKE, Ereiten
Kultur Zerbitzuak, Gaglo Gaztelekua, Getariako
Eskubide Sozialen Karta, Iturzaeta Herri Eskola,
Iñaki Requejo, Joxi Erauskin, Kepa Iribar, Markos
Aizpuru, Mikel Mugika, Xabi Insausti, Urritza Aisialdi
Taldea eta Uxoa Irigoien
[Diseinua] Monika Uzkiza
[Publizitatea] artzape@topagunea.com / 943 000 548
[Inprimategia] Gertu (Oñati)
[Tirada] 365 ale
[Lege gordailua] SS-504/01
[ISSN] 1578-469X
Oharra: ARTZAPE ALDIZKARIAk ez ditu bere gain
hartzen aldizkarian argitaratzen diren iritziak
GETARIAKO UDALAK, FORU ALDUNDIAk
eta EUSKO JAURLARITZAk
diruz lagundutako aldizkaria
3 n Elan Euskadi4 n Zuen Txokoa5 n Eskubide Sozialen Karta
6-7 n Elkarrizketa8-9 n Klik batean10 n Artzapetik begira n Denborapasen soluzioak11 n Historiaren Katebegiak
12-15 n Erreportajea16 n Harritarten Txutxupeka17 n Urritza Aisialdi Taldea18 n Inglix Pitinglix19 n Toponimia n Txikiegia Agian 20 n Iritzia21 n Petriletik Ikusmiran n Denborapasak n Getariako Hitzak22 n Agenda 23 n Herriko Gutixiak n Interesgarriak
2001etik
Artzape aldizkaria
Txeruko postontzian
artzape@topagunea.com @
.
8-9
n
KL
IK B
AT
EA
N
12-1
5 n
TS
FU
ND
ICIO
NE
S
150.�zk.��2015ekoekAINA6-7
n
MA
ITE
MA
RT
IAR
EN
A
n Garapenerako GKEetan boluntariotza
03E LAN EUSKADI
KULTURA SAILAK DIRUZ
LAGUNDUTAKO HEDABIDEA
obretutako herriengatik zerbait egin nahi baduzu, hemendik hastea gomendatzen dizugu:
• Informa zaitez: ondo informatuta egotea munduaren egoeraz jabetzen hasteko modurik hoberena eta efizienteena da.
• Zabal ezazu berria: eraldaketek jarrera aldaketa eskatzen dute. Hausnartu eta hitz egin zure lagunekin iparraldearen eta hego-
aldearen arteko aldeei, globalizazioari… buruz.
• Mobiliza zaitez: nazioarteko mobilizazioak injustizia eragiten duten politikak alda ditzake.
• Zure eguneroko bizitzan dago zure indarra: aurreztu energia, eta ura, birziklatu, zaindu ingurumena, bidezko merkataritzaren
alde egin, kontsumo arduratsuaren aldeko apustua egin, inbertitu banka etikoan…
• Antola zaitez: erakunde sozialak gure gizarteen norabidea aldatzeko egiten dugu lan. Egin bat beste pertsona batzuekin eta
parte hartu.
Parte hartzeko era asko daude: borondatez
jarduteaz gain, bazkide izan zaitezke,
dohaintzak eskaini ditzakezu Hegoaldearen
garapenean laguntzeko…
Nahi duzuna Hegoaldean sentsibilizazio
esperientzia bat izatea bada, urte bakoitzeko
apirilaren inguruan Euskadiko GGKEen Koor-
dinakundearen webgunean euskal GKEek
udan txirotutako herrialdeetara hurbiltzeko
eskaintzen dituzten aukerak erakusten
ditugu. Atxikitutako artxiboan 2015ko udako
dokumentua ikus dezakezu.
Informazio gehiago:
BOLUNTARIOTZA EUSKADIN TXOSTENA
http://www.ongdeuskadi.org/documents_coord/colabora/BoluntariotzaEuskadi2015.pdf
2015KO UDA
http://www.ongdeuskadi.org/documents_coord/colabora/convocatorias%20verano2015-2015Udarako%20deialdiakmayo.doc
P
?Zuen Txokoa atala edonork nahi duena bidali dezan egiteko egina dago: gutunak, argazkiak, zorion agurrak (bazkide ez direnek 4€), agurrak... Gutunek gehie-nez 200 hitz izan beharko dute: ez dira irainak onartuko. Bidaltzen diren dataren arabera jarriko dira bidalitako guztiak. Lekurik ez badago gure facebook orrial-dean txinktxilikatzeko aukera emango da. Inor ez badu ezer bidaltzen, beste zerbaitetarako erabiliko dugu. Animatu atal hau erabiltzera zuena baita!
UEN TXokoA04 Z
ESKERRAK
euskal Jai egunean Artzape Euskara Elkartekoek
bigarrengo urtez II. Artzape txotxa egin genuen.
Eguraldia lagun izan genuen azkenean eta giro
bikaina sortu zen.
Hemendik honakoak eskertu nahi genituzke:
Udalari materiala eta lekua uztea.
Ezkur Txerrikoei generoa momentuan ematea, Zapi-
rain sagardoari, eta Gorostiaga edariakeko Manueli.
Txotx egitera eta pintxoak jartera hurbildu ziren guz-
tie.
Azkenik Kortxo, Miguel eta Iñakiri eskerrak eman nahi
dizkiegu eman ziguten laguntza guztiagatik.
Artzape Euskara Elkartea ,
n Artzape�txotx
BERRIA
ekainaren 5ean X. Mus Txapelketa egin zen. Aurten
inoizko parte-hartze txikiena izan arren, hurbildu zire-
nen artean giro bikaina sortu zen.
Aurtengo irabazleak:
1.postua:
Miguel eta Jose
2.postua:
Iñaki eta Joxe Antonio
3.postua:
Sandra eta Andoni
Udalari eskerrak eman nahi dizkiegu hau antolatzen
laguntzeagatik eta sariak emateagatik.
Eskerrak ere, Getariako Udala, Amona Maria, Getaka,
Harralde, Mahasti, Politena, Taxko, Giroa, Agerre
Berri Etxeberria eta Gaintza Txakolina-ri sariak emate-
agatik.
Eta azkenik eskerrak eman nahi dizkiogu, parte-har-
tzaileei, Gorostiaga edarikoei, Sokoa tabernari eta
bereziki lan taldeari, antolaketan laguntzeagatik.
Artzape aldizkaria ,
n X.�Mus�Txapelketa�
Hemendik aurrera udalaren webgune berria www.getaria.eus helbidean egongo da ikusgai.
www.getaria.eus webgunean berririk argitaratu nahi baduzue, ondorengo helbidera bidali beharkodituzue zuen mezuak: udala@getaria.org
ehenik eta behin adierazi plazer bat dela Artzapen,
herriko aldizkarian, bi hilero tartetxo bat izatea. Getariako
Eskubide Sozialen Karta gusto handiz jardungo da getariarron
gehiengo zabalari modu batera edo bestera, momentu batean
edo bestean eragiten dien gai sozialen inguruan. Eskubide
sozialen inguruko urraketa non, Karta han; eskubideen defen-
tsan herritarrak tinko, gu hor. Eta horri erantzuten saiatuko gara
Artzape aldizkariko tartetxo eder honetan. Izan ere, Joxe Anto-
nio Artzek zioen bezala, “batek goserikan diraueino ez garagu asetuko, beste bat loturik deino ez gara libre izango”.Beraz, tartean-tarteka hementxe izango gaituzue!
Aurrenengo idazki honek ohore egin nahi die ehundik gora
langileekin batera, beren lanpostuen defentsan borrokan ibili
diren getariarrei. Izan ere, TS Fundicioneseko langileek Hitzari
harrotasunez adierazten zieten bezala “denok bat egindaegon gara; horrexek salbatu gaitu. Gure helburua lanpostuakziren; horren alde egin dugu borroka”. Gonvarri enpresa
izango da langile ohiekin enpresa ireki eta martxan jarriko
duena. Horra hor langileen arteko batasuna eta borrokaren
emaitza, irakaspen ederra guztiontzat!
Arazo guztiaren ibilbideari erreparatu beharko bagenio gutxie-
nez 2010ra salto egin beharko genuke. Enpresa, EREen bitar-
tez, sortu zituen zor handiei aurre egiteko, langile kopurua
murrizten hasi zen hartara: 3 urtetan 350 langileko plantilla iza-
tetik 156ra pasa zen TS Fundiciones enpresa.
2012tik ia gaur arte ordea, egoerak hobera egin beharrean
TSko 156 langileei, eta euren familiei, egoera nola okertzen
zen bizitzea tokatu izan zaie. Pertsona horiei guztiei egin zie-
zaieketen kalteei erreparatu gabe, gero eta aberastasun
gehiago pilatzen joatearen logikari eutsi zion orduko TS Fundi-
ciones-eko akziodun nagusiak. Hasieratik bertatik, enpresako
zuzendaritzak bazekien zer lortu nahi zuen: TS Fundiciones
ixtea “beste plantak izan zezakeen konpetentzia akabatzeko”.Sekulako ezpala behar da beste pertsonen kontura aberastu
nahi izateko!
Eta horretarako, beste hainbat enpresetan gertatzen den
moduan, makina bat jukutrien jabe egin ziren jabeak: sortzen
zen lanaren aurrean “ezetz, ez egiteko” bezalako erantzunak,
“guk (langileek) egindako lana kobratzen zuten” beren (nagu-
sien) “patrikak bete”z eta hornitzaileei materiala ez ordainduz,
herritarrak langileen kontra jartzeko saiakerak eginez, langi-
leak protestetan parte hartzeagatik salaketak eta isunak jarriz,
asmatutako akusazioak epaitegietara eramanez (ezerezean
geratu direnak), nagusien artean soldata handiak ordainduz
etab.
Enpresako nagusiek sortu duten kaltea latza bezain mingarria
izan da langile eta familientzat, “sekulako aberia” probokatu
zuten jabeek 150 langiletik gora hainbat hilabeteetan kobratu
gabe eduki eta gero, 2013ko abenduan inongo kalte-ordainik
gabe kaleratu zituztenean. Egoera gogor horiek gainera, den-
boran, nekez erreparatu daitezkeen ondorioak utzi dituzte
hainbat eta hainbat behargin eta senitartekoetan: bananduak,
depresioarekin ospitalizatuak, alkoholari emanak...
Langileen erantzuna ordea, eta gure ustez borroka honen arra-
kastaren gakoetako bat, langileen artean izan duten konplizita-
tea izan da:
• Elkartasuna:“Elkarrekin egon gara, une txar guztietan etabaita onetan ere”. • Mobilizazioa: “kalaka handia eman dugu” edo “Hauek ezzuten ba lortuko, galtzontzillotan ere jarri dira eta!”.• Gardentasuna: “langileek beti jaso dute informazio osoa(ordezkari sindikalen bitartez), eta beti hartu ditugu erabakiakdenen artean”.• Esperantza: “Denborak arrazoi eman digu, guk iragarritakoguztia bete baita”.
Azkenean, hilabete luzeetako langileen borrokak bere fruituak
eman ditu eta Gonvarri egin da enpresaren jabe: 5 milioi euro
enpresa erosteko, beste 8 inbertsioetarako agindu ditu. Eta
hemen 2. “rounds”a, lanpostu duinen defentsan egin beharko
dena. Ziur lortuko duzuela!
Amaitzeko esan, getariarrekin batera beste langile asko azken
asteak eskualdeko Udalek, diputazioak eta herritarrek eman-
dako babesa eta elkartasuna eskertuz ibili dira han eta hemen.
Baina langileek agertu duten konpromezu eta duintasuna da
benetan goraipatzekoa. Bejondeizuela zuei, TSko langile guz-
tioi! Borrokatzea merezi duela erakutsi diguzue, biba zuek!
E SKUBIDE SOZIALEN KARTA
n Lehen “rounds”a zuena, ZORIONAK!
05
L
LKARRIZKETA06 E
ost-punkaren barruan kokatzen dira, etaberaien espazioa aurkitu dute Euskal Herrikomusika eszenan.
Post-punkak zer esan nahi du?
Punkaren antza handirik ez dauka. Beste estilo bat da. Estilo
sinplea da, iluna. Diskoan baditugu pare bat abesti alaiak
direnak baino orokorrean, musika eta letra aldetik, ilunak dira.
Hala ere, puntualizazio bat egin nahi dut. Iluna izateak ez du
esan nahi tristea izan behar duenik, baina bai sentiarazten
dizun letra edo melodia bat. Nostalgikoa ere izan daiteke eta
batez ere pentsarazten dizuna. Gu adibidez The Cure edo JoyDivision bezalako taldeetan inspiratu ginen.
Hasieratik musika estilo hori jotzeko helburua zenuten, edo
geroago erabaki zenuten?
Hasiera batean, estiloa librea izango zela erabaki genuen,
probatu egingo genuela zer ateratzen zitzaigun.
Denboraldi batean informatika musikala ikasten egon nintzen
eta ordenadore bidez abesti-proiektu batzuk eginda nituen.
Taldekideok elkartu ginenean nire ideia hauek erakutsi niz-
kien, eta Oihanek ere bere ideia batzuk ekarri zituen. Hortik
abiatu ginen, eta gure instrumentuak jotzen bururatzen zitzaiz-
kigun erritmo eta letrak sortzen hasi ginen entseguetan.
Diskoa grabatzera joan ginenean, estiloa erabaki genuen,
homogeneizatu, oraindik eta ilunagoa bihurtu.
Diskoa egingo zenutela nola erabaki zenuten?
Gure artean komentatzen genuen disko edo maketa txukun
bat egin behar genuela zerbait grabatuta izateagatik baina ez
zen helburu finko bat. Nik Aitor Rabio ezagutzen nuen; lehena-
gotik informatika musikaleko klaseak eman zizkidalako. Gure
proiektua ezagutu zuen eta interesatu egin zen. Gaua izeneko
estudio bat dauka Mungian eta bertan grabatu genuen. Azke-
nean uste genuena baino gauza potenteagoa egin genuen.
Iaz atera zenuten lehenengo diskoa.
Bai, apirilean. Diskoan zazpi kanta daude eta horietatik bost
nik konposatu ditut. Ahaztu hasteko single-a eta Itzali argiaabestiak Lanzaroten nintzela idatzi nituen. Olatu eta Goazen,
lehenengoa eta azkenengoa, Oihanerenak dira. Diskoa gra-
batu ondoren eman genuen lehenengo kontzertua Zarauzko
aldea zarauztarra den arren, 2013an Bilbon sortu zen proiektu bat da Perlak musika taldea. Bertako kideda Maite Martiarena getariarra, eta berarekin batera Ilargi Agirre eta Patxi Agirre zarauztarrek eta Oihane
Abarrategi trapagararrak osatzen dute taldea. Orain aldiz, azken honi ordezkatzeko, Miren Narbaiza NapokaIriko musikaria, elkartu zaie.
T
“Estilo ezberdin bat jotzea, euskaraz abestea eta taldean
emakumeak egotea dira definitzen gaituzten ezaugarriak”
Maite�Martiarena
P
LKARRIZKETA 07
Udaberri Fest-en izan zen.
Jendeak ez zizuten asko ezagutuko, zer moduzko harrera
eman zizueten?
Lagunak eta familiartekoak joan ziren. Ez ginen jotzen lehe-
nengo taldea izan baino nahiko goiz jo genuen eta ez jende
pila bat izan. Han izugarrizko ekipoa eduki genuen, soinua
polita da eta ondo joan zen. Oso ondo pasa genuen eta jen-
dea ere gustura geratu zen. Fan batzuk ere egin genituen.
Zuen kontzertuak ez dira makro kontzertuak, agian intimoa-
goak dira?
Biak izan daitezke. Urretxuko taberna bateko kontzertua oso
polita izan zen, Motz tabernan adibidez. Hogei bat pertsona
egon ziren baino denak gertu, begira, kontzentratua, txalo pilo
bat, izugarrizko giro polita izan zen eta oroitzapen polita dau-
kagu. Intimoa eta polita izan zen. Era berean jo izan dugu toki
haundiagotan ere. Adibidez Donostiako Gazte eszenan jo
genuenean, festibal batean, eta anbientea sortu zen, jendea
dantzan… beste istorio bat da.
Musika estilo honetako talde asko daude Euskal Herrian?
Ez da berez Euskal Herrian egiten den musika estilo bat, eta
horrek hain zuzen kontzertuak emateko aukera zabaldu digu.
Gutxitan deitu dugu guk esanez ea jotzeko aukera emango
diguten. Batez ere jendeak deitu digu, eta arrazoi nagusia
estilo ezberdin hau izan da. Horretaz gain euskaraz izatea eta
emakumeak tartean egotea.
Emakumeen banda asko daude?
Ez daude asko. Gu jotzen hasi garenetik gero eta gehiago
ezagutzen ditugu, igual tartean gaudelako noski, baino ez
daude talde asko. Gainera musikaren mundu honetan gutxi
daudela esango nuke. Izan ere gauza bat da musikariak,
baina kanpoan daudenak, hau da soinu teknikariak edo argi
teknikariak… Lan hauetan ere ia inor ez da emakumea.
Talde feminista zarete?
Gu talde moduan ez gara talde feminista bezala definitu,
baina talde femenino bat gara. Hori bai, taldetik aparte,
bakoitza bere aldetik, feministak gara.
Gaztea maketa lehiaketara aurkeztu zineten iaz eta finalistak
izatea lortu zenuten.
Hasieran ez genuen inolako intentziorik parte hartzeko, ezta
planteatu ere ez genuen egin. Baina lagun batek diskoa en-
tzun zuen eta zergatik ez ginen aurkezten esan zigun. Patxik
eta nik ez genuen parte hartzerik nahi, lehiaketa kutsu hori ez
zitzaigun gustatzen, baina Ilargik eta Oihanek konbentzitu
egin ziguten eta azkenean aurkeztu egin ginen.
Beldurra zenuten agian zuen estiloa ez zela beraien patroietan
sartuko?
Egia esan ez. Finala Bilborocken izan zen eta 5 talde izan
ginen bertan. Lauk epaimahaiak aukeratuta sartzen ziren fina-
lean eta bestea publikoak aukeratuta. Guri epaimahaiak auke-
ratu zigutelako sartu ginen finalean. Han, 20 minutuko kontzer-
tua eskaini behar izan genuen eta nik egia esan, ez nuen
batere gozatu. Epaimahaia goian begira-begira genuen, tokia
polita zen, lagun pilo bat zeuden, giro ona eta soinua ere
polita zen, baina azterketa bat egiten bezala sentitzen nin-
tzen. Azkenean beste esperientzia bat izan zen, eta jende
gehiagok ezagutarazteko balio izan digu. Epaimahaian
zegoen Fermin Etxegoienek esaterako, bere irratiko saioan
askotan jarri digu.
Gitarra, flauta, teklatua eta txistua jotzen dituzu. Baina orain
abesten ere bazaude.
Lehenago, Inkonexia taldearekin bi-hiru abestitan abesten
nuen, baino abeslari bezala, lehenengo aldiz, talde honekin
nago. Hasieran urduri jartzen nintzen, eta jotzearekin bakarrik
urduri jartzen banaiz, pentsa abestearekin… Bi gauza batera!
Hori izan da niretzako zailena, eta oraindik ere bai: jo eta
abestea.
Ahots polita daukazu, goxo-goxoa.
Azkenean abesteko modua aldatzen saiatu naiz eta hori bila-
tzen egon naiz. Pertsonalitate puntu bat ematen eta taldearen
beraren definizioan ere, ahotsa ezaugarrietako bat izatea. Ale-
gia, norbaitek ahotsa entzun orduko PERLAK direla jakitea.
Kritika onak dituzue interneten: talde dotorea, goibela baina
sentsuala, hitz eleganteekin. Zuek horrela definitzen zarete?
Azkenean, baita ere, jendeari zer iristen zaion da. Kritikak oro-
korrean, eta nik irakurri ditudanak, ez zaizkigu txarrak egin.
Baten batek egingo zuen baino guri onak ailegatu zaizkigu.
Samurrak gara, goxoak ere bagara bai teklatuaren soinuekin,
eta abesteko moduak ere izan lezake zerikusia. Narratzagoa
jotzea badaukagu, baino orokorrean nahiko goxo egiten dugu.
Hurrengo diskoa prestatzen ari zarete pixkanaka. Ildo beretik
jarraituko duzue? Elektronika puntu bat emango diozue?
Lokalean lantzen hasi garen abesti berri batzuk dauzkagu, eta
abesti martxosoagoak eskatu diguten jendea dugu. Alegia,
abesti azkarragoak sortzea, teklatuarekin lortzen den elektro-
niko puntu horrekin. Esan dezaket azalduko direla horrelako
abestiak, elektronikoagoak, baina alde ilunetik jarraituko dute-
nak ere bai. Hau ez dugu baztertuko. Garapena igarriko da,
eboluzio bat egongo da eta Miren Narbaiza taldekide berria-
ren tokea ere nabarituko da. Udara eta gero, lokaleko lan
sakona egitera sartuko gara abesti berriak sortzeko.
“Hurrengodiskoanabesti
elektroniko-agoak
azaldukodira, bainaalde ilunetik
jarraitukodutenak ere bai”
Izaskun Urbieta Iñigo Agirre
LIK BATEAN 08 K
e kainak 21ean Euskal Herriko 5 hiriburutan ospatu zen GURE ESKU DAGOk aurten antolaturiko ekintza garrantzitsuena.
Lehengo urteko giza-kateari jarraipena eman asmoz, Donostia, Bilbo, Gasteiz, Iruñea eta Baionan elkartu ziren erabaki-
tzeko eskubidearen aldarrikapenean "GAUR HAUTETSONTZIA, BIHAR ERABAKIA" lelopean.
Getariarrak Donostian izan ziren, urtean zehar herrian egindako lanaren ondorioz jositako oihalak Anoetako zelaian zabal-
duz. Goizean Urumea ertzean oihal-katean elkartu ziren, eta ondoren Anoeta izan zuten helmuga.
Getarian 737 herritarrok eman diote atxikimendua aurtengo ekimenari, 4 autobus bete zituzten Donostiara joateko, eta
bertan egun guztian zehar izandako ekintza ezberdinetan parte hartu zuten: Ilunbeko haur parkean, Anoetako miniesta-
dioko kon-tzertuetan...
Azpimarratu aurtengo urtean oihalekin egindako lana eta sortutako giro aparta, eta zorionak eman ekainak 21eko ekital-
dietan bolondres lanetan lagundu zuten herritarrei. Erabakitzeko eskubidearen aldarrikapenak ez du etenik, eta udako
atsedenaldiaren ondoren, ekimen berriekin itzuliko dira.
Azkenik, aipatu Getariako Gure Esku Dago taldeak ateak zabalik dituztela guztiontzat, eta parte hartzera gonbidatzen zai-
tuzte!!
n Gure�esku�Dago:�ekainak�21a
n Farmaziako�udarako�ordutegia�
Aurtengo udaran farmaziako ordutegia luzatu egingo dute.
Uztailean eta abuztuan zehar hauxe izango
da ordutegi berria:
Astelehenetik ostiralera :
09:00-14:00 eta 16:00-20:00
Larunbat goizak: 09:00-14:00
Abuztuaren 28an, Donostiako Musika Hama-
bostaldia dela eta, EUSKADIKO ORKESTRA
SINFONIKOAren kontzertua izango da Salba-
tore Deunaren elizan. Aforoa mugatua izango
da eta sarrerak (doan) bulegoan banatuko dira
laister.
n euskadiko�orkestra�elizan
Getariako Gure Esku Dago
Getariako Gure Esku Dago
09
Balentziaga kaleko festak, San Juanak,
giro alai eta jendetsuaz ospatu dira aurten.
Denetarik izan da, Clow emanaldia, dan-
borrada, San Juan sua, jolasak, bertsoak,
musika, dantza, jana... baino batipat
umore onez eta festarako gogoz ospatu
dituzte.
n San�Juanak�2015
Maialen Urbieta
AUPA GETAIAAAA!!!!
Traineru denboraldi berriari ezin hobeto ekin diete Getariako mutilek. Lehenengo bandera, Zarauzkoa, etxera ekarri baitzuten
ekainaren 20-21 egin ze estropadetan. Bigarren bandera Elantxoben ospatu zen ekainaren 28an eta hirugarren sailkatu ziren.
Hala eta guztiz ere, ligako lehenengo postuan jarraitzen dute 34 punturekin. Atzetik zumaiarrak dituzte 32 punturekin. Iaz bezala
aurten ere bi auzotarren artean izango al da TKE ligara igotzeko lehia?
n Getariarrak�ligako�lehenengo�postuan�hiru�jardunaldi�eta�gero
Getariako Arraun Elkarteko facebook
uk ez duzu ezagutzen Karlosen etxea. Bai etxe puska Karlosena!
Eskuz eraiki, berreraikia. Zatika, aldika, orain erdi hau, orain alde hori. Orain
bakardadean, orain auzolanean. Gaiak han eta hemendik bilatuak, han eta
hemendik lortuak. Merkatutik at gehienak. Bai etxe puska Karlosena! Baime-
nik gabe, asegururik gabe. Bizitza bezala eraiki zuen etxea pixkanaka, pus-
ketaka patuak bultzatuta edo erabakita. Bai, gaiak hemendik eta handik
jasoak merkatutik at. Karlosena, etxe puska bada ere txikia da neurriz. Baina
zenbat lagun sartzen ginen etxe txiki-puska hartan!
Atzo Anoetan ginela estadio osoa giza besarkada erraldoi batek hartu zue-
nean, begiak malkoz lausaturik, Karlosen etxearekin gogoratu nintzen. Zeren
eta libre izan nahi duten herriek baimenik gabe, asegururik gabe baizik ez
dute askatasuna josi eta eraikitzen. Hartu eman eskua, goazen, eraiki deza-
gun Euskal Herri askea, baimenduak, aseguratuak sentitu behar direnak ere
kontuan hartuz. Gure lana txintxoa bada elkartuko gara bidean aurrera egin
ahala, eraikitzearen lorpenek erakarrita, konbentzituta.
RTZAPETIK BeGIRA��10 A
Cesar�Blanco
ENBORAPASEN SoLUzIoAkD
z
LETRA ZOPA
MAIATZEKO SOLUZIOAK
SUDOKUAn Atzo Anoetan
“ Bizitza bezala eraiki zuen etxea pixkanaka,
pusketaka patuak bultzatuta edo erabakita ”
etaria, hiribildu harresitua izan zen. Erdi Aroko harresia lehenik eta baluarte modernoa ondoren. Harresiak babeserako ele-
mentu garrantzitsua izan dira historian zehar; kanpoko erasoak saihesteko modurik egokiena. Getariako orografiak babesgune natu-
rala eskaini arren, kostako eta lurreko hegalak izan ziren gehien sendotu zirenak.
1859an, harresia oraindik babes elementu bezela ikusten zen Getarian. Hau botatzeko errege aginduaren aurrean, Getariarrek men-
debaldeko eta hegoaldeko haizeetatik babesteko baliagarria zela argudiatu zuten. Urte gutxi batzuk geroago, ordea, haizetik babes-
tea baino garrantzitsuagoa zen behar bat agerian geratu zen. Historian zehar modu eraginkorrean hiribildua babestu eta defendatu
zuten pareta horiek, elementu itogarri bilakatu ziren. Horrela irakur daiteke 1881eko agiri batean:
“…en atención al aumento de población que se nota hace algunos años, se hacía ya preciso darle algún ensanche para poder edi-ficar casas en que puedan habitar los vecinos que se hayan aglomerados en viviendas sumamente reducidas, y que al efecto con-venía se solicitase del Gobierno de Su Magestad el Rey el derribo de sus murallas.”
Eskaera honek erantzuna izan zuen. 1885eko espediente batean Getariako lurreko hegaleko harresia eta honen kontra eraikitako
kuartela eraisteko baimena aurki daiteke. Kuartela eta harresia bota ondoren libre geratzen ziren lurrak (268m luzeran eta 2m zaba-
leran) udaletxeari eman zitzaizkion bide publikoa zabaltzeko aukera izan zezan. Udalak berriz, elementu hauek eraisteko lanen gas-
tua bere gain hartu zuen. Bestalde, eraikuntza hauek material erabilgarri ugari eskaintzen zuten. Material hau, ingeniari militarrek
tasatu ondoren, enkante publikoan saltzeko eta jasotako diruaren zati bat Gerra Ministerioari emateko agindu zen. Gainera, libre
geratuko ziren lursailean Udalak eraikitzeko erabakia hartuko balu, eraikitzeko partzela bakoitzaren salneurriaren %3a Estatuari
entregatzeko klausula zehaztu zen. Urte bereko ekainaren 27an burutu zen tasazioa: lurreko hegaleko harresi zatiak emango zuen
materiala 537,50 pezetetan estimatu zen eta kuartelarena 1.394 pezetetan.
Lehenik kuartela bota zen. Materiala Sebastian Etxanizek eskuratu zuen abuztuaren 2an egindako enkante publikoan eta tasatutako
prezioan. Lurreko hegaleko harresiak, ordea, tente jarraitu zuen. 1906ko azaroaren 24ko udalbatzarrean hartu zen hau eraisteko era-
bakia. Egoera txarrean zeuden herri-bideak konpontzeko beharra zegoen eta betelanerako materialak harresitik ateratzea pentsatu
zen. Gainera, horrela, Kale Nagusia libre geratzen zen, plazatik eta errepidetik eliza ikusten zelarik. Gertakari honek Getariaren
zabaltzea eta lotura ekarri zituen. Baina ez pentsa lurreko hegaleko harresi zati osoa desagertu zenik! 1907an, harresiko materialen
jabe zen Juan Eizagirre harginak zati bat frontoia egiteko eman zuen. Gaur egun, frontoiaren atzealdeari erreparatzen bazaio, honen
paretak lurreko harresiaren zati bat aprobetxatuz eraiki zirela ikus daiteke.
11
Udaletxeko artxiboetatik ...eReITeN�kultur�zerbitzuak
ISTORIAREN kATeBeGIAk��H
n Harresiak itota
G
1885ean lurreko hegala eta kuartela
eraisteko baimena eman
zeneko planoa da.
RREPORTAJEA12 E
edo Torreaga-Sorazu. Hau izan da fundizioa egiten zuen enpresa honen galbidea. 1993. urtean bi familia hauek
elkartu eta TS Fundiciones enpresa eratu zuten. Torreaga Zumaian zegoen kokatuta eta Aizpurutarrak ziren akzio-
nista nagusienak. Sorazu berriz Zestoan zegoen errotuta eta Sorazutarrak ziren nagusiak. “Zumaiarrak bidali arte
ez dute etsi. Eta guri batere kulparik gabe etorri zaigu guztia. Erdi erdian egon gara langileak. Lana bazegoen baina gu izan gara
kaltetuak” esan du Gregoriok.
TSren itxieraren prozesu guztia Enekoitz Saizar getariarrak, ELA sindikatuko Urola Kostako industria arduradunak, eraman du.
“TSk bi planta ditu: Arroakoa eta Zestoan bertan dagoena. Beraiek lantegi zaharra bezala ezagutzen dute azkeneko hau” aipatu
du. Herriko hirigintzaren barruan geratu da lantegia eta ondorioz, aspaldidanik, nahi izan dute planta hori itxi edo beste leku
batera eraman. “Arroakoa egitearen helburua, batez ere, zaharra ixtea zen. 2008an egin zuten Arroako planta hori, krisian sartu
aurretiko garaian” jarraitu du. “Baina urte horretatik aurrera krisia sartzen da, eolikoaren gainbehera etortzen da, 30 milioiko
zorrari aurre egin behar die… Honek guztiak TSren gainbehera ekartzen du” amaitu du.
TSren�kasua“Eredugarria izan da TSko langileen eta sindikatuen lana”
2013ko abenduan itxi zituen ateak TS Fundiciones enpresak. Ordutik, eta enpresa irekitzeko
helburuarekin, langileen eta sindikatuen borroka nekaezina izan da. Maiatzean eman zitzaion
amaiera amets gaizto honi. Bost milioi ehun eta berrogeita hamar mila eurorengatik Gonvarri
enpresa taldeari adjudikatu dio epaileak TSren Arroako planta.
“46 eta 53 urte ditugu. Langabezian geratzeko edaderik txarrena da. Gazteei ez badiete lane-
rako hartzen, guk nola bilatuko dugu ba? Lanerako sasoia eta gogoak ditugu baina… “ aipatu
dute Gregorio Silvetik eta Valentin Eizagirrek. TS Fundicionesen lana egiten zuten hainbat
getariarretako bi adibide dira gizon hauek. Gregoriok 10 urtez egin zuen lan bertan, eta
Valentinek 20 urtez. Biak Zestoakoa zen enpresarentzako egiten zuten lan, Sorazurentzat.
Ts
RREPORTAJEA 13
Sorazutarren estrategia
2012an aldaketak eman ziren zuzendaritza taldean. “Urte
horretan Aizpuruetako batek bere akzioak saltzen dizkio,
%2a, Sorazutarrei. Orduan, enpresa zuzentzeko boterearen
pisua Sorazutarren aldera bideratzen da. Hauek enpresaren
%51-%52a hartzen dute, eta Aizpurutarrak, Orejatarrekin
batera, %48arekin geratzen dira” adierazi du Enekoitzek.
Behin hau gertatuta, Sorazutarrak sartzen dira zuzendari-
tzan, eta talde horretatik Aizpurutar guztiak botatzen dituzte.
“Eta 2012an, nahiz eta langileekin konbenio batera iritsi, urte
horretatik aurrera bai salmentak, eta zuzendaritza taldea
bera gainbehera izugarrian joaten da” esan du.
Hau gutxi ez eta, Sorazutarren estrategiaren barruan WEC
enpresa sartzen da. “Gure lanak beste lekuetara bidaltzen
hasi ziren, WEC enpresak Agurainen eta Itziarren zituen
plantetara... Han eskulan merkeagoa zela esanez. Hutsik
laga ziguten. Muturraren aurrean lana beste lekuetara bidal-
tzen zuten” gogoratzen da Valentin.
Hain zuzen, WEC enpresa, Sorazutarrena da. “Zuzendari-
tzan sartzen direnean, TSn zegoen lan mota bat WECera
bideratzen hasi ziren Sorazutarrak. Bezeroek esanda ere
dakigu, soilik WECeko eskaintzak aurkezten zituztela, eta ez
TSkoak” aipatu du Enekoitzek. “Baina bezeroek TSrekin lan
egiten jarraitu nahi zuten, oso gustura zeudela beraiekin,
kalitate handiko produktuak egiten zizkiela, eta WECek ez
ziela garantia hori ematen” jarraitu du.
Azkenean baina, estrategia hau gaizki atera zitzaien.
“WECek Itziarren zuen lantegia itxi egin da, ondorioz 50-60
langile langabezian geratu dira. Planta honek soilik 6-8 urte
biziraun ditu, eta bertako langile batzuk Aguraingo plantan
kolokatu dituzten arren, jende asko lanik gabe geratu da”
bukatu du Enekoitzek.
Langileen erantzuna
“Gure iritziz, 2008. urtetik Sorazu familiak planteatu zuena
erokeria bat izan zen. “Urte horretan 30 milioiko zorra egin
zuten Arroako planta berria eraikitzen, eta gero WECeakoa
egitea… arrisku handiko apustu bat zen. Gure iritziz eskue-
tatik joan zaie. Gestio oso txarra, tamalgarria egin dute”.
“�Lanik ez zegoelako enpresa itxi
behar zela esaten baziguten
onartzea besterik ez da geratzen,
baina lana egonda hau egitea…”
_Gregoriok
Zestoan ospatu zuten festan.
RREPORTAJEA14 E
2013ko abenduan eman zen itxitzat TS, baina ordutik ekai-
nera bitartean langileek hainbat ekintza eta kexu adierazi
zituzten iritzi publikoa mugiarazteko. “Guk uste dugu Sorazu-
tarrek pentsatzen zutela langileek beraiek egindako neurri
guztiak onartuko zituztela. 2013 erdialdean soldata %30a
jaistea, lan baldintzak asko okertzea, horrekin batera 50 lan-
gile kanpora botatzera kalte ordainik jaso gabe… Eta horri
ezetz borobila eman zitzaion” aipatu du Enekoitzek.
Ez zeuden batere ados gertatzen ari zen guztiarekin eta
kalera ateratzea izan zen langileen eta sindikatuen ideia.
“Lantegian bertan itxiera egin genuen, kalera atera ginen soi-
nua egitera, gatzontziotan jarri ginen bi aldiz, Zestoako kirol-
degian ere lotan geratu ginen, telebistan atera ginen… Baina
hala eta guztiz ere itxi egin zen enpresa” aipatu du Grego-
riok. “Asko mugitu gara eta gutxienez jendeak esan digu
beste langileentzat eredugarriak izan garela” jarraitu du.
“Azken eguna arte, piezak rebarbatzen egon ginen, bestela
kalera botako gintuztela esaten ziguten, gainera!” jarraitu du
Valentinek. “Lanik ez zegoelako enpresa itxi behar zela esa-
ten baziguten onartzea besterik ez da geratzen, baina lana
egonda hau egitea…” amaitu du Gregoriok.
Hartzekodunen konkurtsoa
Azkenean, inork gertatzerik ez zuena nahi pasa zen. 2013ko
abenduan TS hartzekodunen konkurtsoan sartu zen.
“2014ko ekaina arte ez ziren langileen kontratuak eten, eta
epaileak jarri zuen administratzaileak enpresaren desager-
pena edo itxiera behin betiko ekainean egin zuen” azaldu du
Enekoitzek. “Hala ere, guretzat TSren itxieran abenduan ber-
tan izan zen” gaineratu du.
Handik aurrera iritzi publikoa eta jakinaren gainean egoteko
eta mugiarazteko, hainbat ekintza eraman zituzten aurrera.
“Horrelako ekintzak funtzionatzen dute, eta presio modura
itxierak egitea bururatu zitzaigun adibidez. Baina kontua da
hartzekodunen konkurtsoan geundela dagoeneko eta oso
zaila zela horri buelta ematea. Horretarako norbaitek diru
asko jartzea eta klienteen kartera ere sendoa izatea behar
zen” gogoratu du Enekoitzek.
Orduan, Gonvarriren izena agertu zen mahai gainera.
“Aipatu behar da 2012an ia erosi egin zutela TS. Oso gertu
egon zen eragiketa, tratua ere eginda zegoen diru aldetik.
Baina Sorazutarrek diru gehiago behar zutela esan zuten,
eta azkenean ezerezean geratu zen hitzarmena” kontatu du.
“Negoziaketa horretan gu mahai gainean egon ginen, gutxie-
nez interesa zutelaren jakitun izan ginen” jarraitu du Enekoi-
tzek. Hala, Eusko Jaurlaritzara eta Gipuzkoako Diputaziora jo
zuten laguntza eske. “Kontaktuari jo, atea ireki eta norainoko
interesa zuten jakin nahi genuen. Diputazioak lagundu zuen,
eta azkenean hortik etorri da Gonvarriren interesa eta azke-
nean erosketa ere. Honek poztasun handia eman digu gai-
nera, guk bilatu duen gauza bat izan baita” amaitu du.
Gonvarriren erosketa
Gonvarri hainbat enpresek eratzen duten talde bat da.
Madrilen sortua, talde honetako hainbat enpresek lantegiak
dituzte Brasilen, Txinan, Europan… “Euskal Herrian ere
baditu bere plantak. Bizkaian pare bat, eta hemen, gertuago
Forjas Iraeta, adibidez” aipatu du Enekoitzek.
Gonvarriren erosketa prozesua luzea eta neketsua izan dela
aitortu dute erreportaje honetako hiru protagonistek. “Enpre-
“�Arroako plantarako agertu ziren
proiektu industrialak 3 izan ziren:
alemaniar batzuk,
Euskapital Partner eta Gonvarri”
_Enekoitzek
RREPORTAJEA 15
saren likidazio plana onartzen denean, hiru fase eramaten
dira aurrera” kontatu du Enekoitzek. “Lehenengo fasean, TS
osoa hartzeko interesa zutenak eskaintzen ziren, hau da,
Arroa eta Zestoako lantegiak. “2014ko urriak 16 arteko data
zuten, eta Gonvarri aurkeztu zen bakarrik. Baina 500 mila
euro jarri zuen, soilik. Orduan administratzaileak ezezkoa
eman zion. Gonvarrik uste zuen bere eskaintza aukeratua
izango zela, eta guk ere hori nahi genuen, horrela bi plantak
hartuko baitzituen. Izan ere, bigarren fasera igaroz gero,
planta bategatik bakarrik lehiatzea izango zen” azaldu du
Enekoitzek. Tamalez beraien prebisioak bete egin ziren eta
bigarrengo fasean sartu ziren. “Kasu honetan lantegi bakoi-
tzeko eskaintzak bananduak egiten dira, eta Arroako planta-
rako agertu ziren proiektu industrialak. Guztira 3 enpresa
agertu ziren interesatuta: alemaniar batzuk, Euskapital Par-
tner eta Gonvarri. Azkenean diru gehien jarri zuenari eman
zitzaion TS. 5150 milioi eurorekin Gonvarri izan zen, eta hala
bukatutzat eman zen prozesua pasa den maiatzean” esan
du.
Dagoeneko hasi dira etorkizunari begira eta sindikatuekin
ere elkartu dira Gonvarriko zuzendaritzakoak. “Beraien
proiektu industriala 3-4 urteri begira jarrita dagoela esan
digute. Alegia, lehen zeunden lanpostu guztiak lortzeko urte
guzti hauek pasa beharko direla” aipatu du Enekoitzek.
“Horregatik langileei tentuz eta ilusio askorik ez egiteko
eskatzen ari gara, pixkanaka eboluzionatzen joango den
proiektu bat izango baita. Hasiera batean lur hartu behar
dute, datuak jaso eta bildu, ekipo bat egin eta hau guztiaren
ondoren, proiektuari forma eman” amaitu du Enekoitzek.
Izaskun Urbieta
TSko langileak bizirik facebook-a eta Danbolin
Eneko Saizar Zestoan egin zen omenaldian.
aiatzaren 29an, Iturzaeta eskolan GAO eguna ospatu zen. Urtero bezala, Orioko Zaragueta eskolakoak, Aiako Lardiza-
bal eskolakoak eta gu, Iturzaeta eskolakoak, elkartu ginen elkar ezagutzeko eta ondo pasatzeko helburuarekin.
Horretarako, aldez aurretik irakasle talde batek eta 6.mailako ikasleek egun berezi hau antolatzen jardun zuten. Beraiei galde-
tuta, antolatzea ez zela zaila izan esan digute, baina bai denbora asko behar izan dutela.
Hala, goiza emanaldiekin hasi zen eta bi aurkezlek jardun zuten emanaldia bideratzen. Hasiera antzerki emanaldiak eman zuen,
6.mailako eta 5.mailako ikasleek eskainia. Denboraz egokia izan omen zen eta ikusleak oso gustura egon ziren.
Haur Hezkuntzako ikasleek berriz, Elkanori buruzko kanta bat abestu zuten. Horretarako, Elkanoz jantzi ziren, galtza eta kami-
seta zulatuekin. Bizkarra eta burua makurtuta sartu omen ziren aretoan, bi ilaratan banatuta, eszenatokira iritsi arte. Oso diber-
tigarria izan zela kontatu digute eskolako txikiek. Beraiek esaten dute, baita ere, ez zutela lotsarik sentitu baina andereñoek aldiz,
baietz. Denbora asko egon ziren prestatzen segituan bukatzeko, baina ondo prestatuta zegoenez jendeari asko gustatu zitzaion,
txalo asko egin zizkieten, eta merezitakoak gainera. Eta gure ikasleak ere oso gustura daude beraiek egin duten lanarekin.
Beste eskoletakoek ere beraien lantxoak erakutsi omen zituzten noski, eta oso polita joan omen zen, modu honetara, goiza.
Kiroldegian bazkaldu ondoren, arratsaldean jokoak antolatu ziren, sei joko denera. Aldez aurretik talde nahasiak moldatu ziren
(hiru eskolatakoak nahasiz) eta jolasean hasi aurretik bakoitzak bere burua aurkeztu zuen. Aiakoak eta Oriokoak, eskola dene-
tan bezala, batzuk oso jatorrak omen ziren eta beste batzuk ez hainbeste.
Beraz, esan dezakegu eguna primerakoa irten zela eta ondorioz denak zoriontzen ditugu antolakuntza oso ona izan delako eta
primeran igaro zutelako eguna.
, 4.mailako ikasleak
H ARRITARTEN TXUTXUPekA��16
Iturzaeta�Herri�eskola
n GAO eguna Iturzaeta eskolan
M
U RRITZA AISIALDI TALDEA 17
n Aulki jolas kooperatiboa
aixo irakurleok! Hemen gatoz berriz ere Urritza Aisialdi Elkartekoak ongi pasatzeko jolasak eskaintzera!
Oraingo honetan aulki jolas kooperatiboa aurkeztuko dizuegu. Honezkero aspertuta egongo zarete aulki jolas tradizionalarekin
ezta? Izan ere, nori ez zaio gertatu aurrenekotik kaleratua izatea eta besteak jolasten ari ziren bitartean, haiei asper-asper
eginda begira geratzea? Ba hau berriz gerta ez dakizuen, soluzio paregabea dakarkizuegu!
Aulki jolas kooperatiboa, betiko jolasaren bertsio soil bat besterik ez da: Hasieran aulki guztiak borobil batean jartzen dira, eta
partaide guztiak aulkien inguruan biraka ibili behar dute, musika geratzen den arte. Hau gertatzean, guztiak aulkietan eseri behar
dute, eta helburu nagusia lurra ez ukitzea izango da.
Txanda bakoitzean aulki bat kenduko dugu, baina ez da partaiderik kanporatuko! Pixkanaka aulkien kopurua murrizten joango
da, baina partaide guztiak jolasten jarraituko dute, ahal duten moduan aulkien gainera igoz, horretarako gainontzekoen laguntza
ezinbestekoa izango delarik.
Ea amaieran guztiak aulki batera igotzea lortzen duzuen!
Materiala: Musika eta aulkiak.
Oharrak: Aulki sendoak direla ziurtatu, pisuarekin apurtu ez daitezen.
k
I NGLIX PITINGLIX18
Uxoa�Irigoien
onturatzeako iritsi zaigu uda! Eguraldiari begiratuta eman ez arren, it´s SUMMER! Urteroko gau misteriotsu eta majikoa
pasa da, San Juan gaua: gaurik luzeena, urteko gauza eta pentsamendu negatiboak sutara bota eta gure izpiritua berritzeko
parada! Ea ba eguzkia etorri eta gurekin geratzen den uztaila eta abuztuan zehar! Batzuk herriko eta inguruetako hondartza eta
mendialde goxoez gozatzen Euskal Herrian geratzen garen bitartean, beste batzuk maletak egin eta bidaian joango zaretenez,
adi! Hurrengo hiztegi zein esamoldeak oso erabilgarriak izango zaizkizue, adibidez, jatetxe bateko menua ulertzeko, bisitatu nahi
duzuen museoa non dagoen galdetzeko edota hoteleko gela eskatzeko. Hemen edo atzerrian, ENJOY SUMMER! (Ondo pasa
udan!)
n I´m walking on sunshine, OOUUUUUOO!!!
k
Vocabulary
Esamoldeak
zen problematikoa gaurkoa. Herri-interpreta-
zioak Katrapona kanoien deskargaren “katapun!” onoma-
topeiatik datorrela uste izan du, baina iritzi horrek ez du
funts handirik. Bitxia da guztiz onomatopeia batek (kasu
honetan, soinuaren hotsak) izen berezi bat sortzea; are
bitxiagoa soinu hori (katapun!) biderkatua ikustea, lau toki
ezberdin ezagutzen baitira izen horrekin Artzape alde
horretan: “Katrapona goikoa”, “Katrapona handia”,
“Katrapona behekoa” eta “Katrapona txikia”.
---Logikoagoa da pentsatzea objektu edota eraikin bat
dagoela izen horren ezkutuan. Nire lan-hipotesian, gerra-
rekin edo gai militarrekin zerikusia duen elementuren bat.
Badakigu Getaria hiribildua izan zela, eta hiribildu horrek
babeserako bastioi eta bateriaz hornitutako harresiak
zituela itsasoko erasoetatik babesteko.
---Testuinguru horretan, kaponera hitza izan liteke gakoa.
Parapeto edo babes-toki funtzioa duen eraikin militarra
da kaponera, defentsarako hormak eta kanoi-zuloak
dituena, eta estalia (1. argazkia) edo agerikoa (2. argaz-
kia) ere izan daitekeena. Erreparatu 1. argazkiko kapone-
rari. Ez al da Txoritonpeko tunelaren (Katrapona behekoadeitu izan zaio tunel horri) berdina? Bestetik, 2. argazkiko
kaponerak bezalakoak dira argazki zaharretan ageri diren
paraje horretako parapetoak ere.
---Kaponeratik Ka(tra)ponerara dagoen aldea funtsa-
tzeko, erdiko -tra- hori da arazo bakarra linguistikoki. Ez
du argibide jakin eta errazik. Bestela, ahozko bilakaeran
normala diren bokal arteko -n-ren galera eta bokal-asimi-
lazioa daude aldaketan: ka(tra)ponera > ka(tra)ponea >
ka(tra)pona.
T OPONIMIA
n Katrapona (caponera)
19
Andres�Alberdi
T XIKIEGIA AGIAN
Amaia�Irazabal
I antzatzeko.
Ilargiak zerua pintatuz,
haurra lasaitzeko.
Behin entzun eta ahaztu
edo sekula ere ez nazkatu.
Banaka edo binaka,
astindu, mugi, altxa,
beso, buru eta hanka.
“Sol” edo “fa”-ren klabe,
nahi izanez gero, neurtu gabe.
Kale estu eta plazetan,
edo zergatik ez teilatuetan.
Agudo zein grabe,
hanka puntetan txorien pare,
zerua ukituz hegorik gabe.
Adi begi eta belarri,
gerri, behatz eta eztarri,
arnastu eta arnasari eutsi.
Jo tekla, estali zulo, ukitu soka,
askatu gorputza eta hasi saltoka,
sentitu taupada azkarraren hotsa.
Zutik, buruz behera edo etzanda,
kalejiran eskua emanda,
edo sinfonian doinuen eztanda.
Hamaika modu desberdin,
hizkuntza, arraza, zein adin,
beste batzuenaz gozatu,
edo zuk zeuk egin!
n Ekainak 21a
D
RITZIA 20
Jon�Ander�de�la�Hoz
I
n Sentipen segida
an Joan bezpera den honetan bero sapa ikaragarria egiten du bazterretan. Hondartzan bainua hartuta gorakoan gara-
gardo bat hartzen geratu dira biak. Enegarren tragoarekin batera antzeman dute botila berotzen hasi dela, baina azkenaldian
patrikak tentuz jokatzeko eskatuta, huraxe amaituko dute.
Ez dira betiko garai onenak. Lanetik bota berri dute bata, eta bestea ezin bilatu dabil azken urtebetean. Raxoik aurkakoa esan
arren, hemen berreskuratzen ari den ekonomia bakarra bera sostengatzen dutenena da.
Denbora libre gehiegi dute aspaldian, eta ordenagailuko kurtso eta herriko jaien antolakuntzan buru-belarri sartuta dabiltza
biak. Ez dute zeregin hoberik. Behin futbol denboraldia amaituta, Realak utzia dio Zubietan entrenatzeari eta jokalariak Baha-
mas edo Riviera Mayan egongo dira. Beraz, akabo plana.
Ligatze kontuan ere eskas dabiltza azkenaldian. Tira, bat betidanik ibili da hala, zergatik ukatu. Bestea duela hilabete gutxi utzi
zuen neskalagunak. Hertzainakek kantatzen zuen bezala; “hauxe duk hauxe, destinu petrala, hauxe”.
Facebookeko horman ez dakit nork zintzilikatu duen artikulua irakurri ote duen galdetu dio batak besteari. Azkenaldian hain
modan dauden artikulu txatxu-psikologikoez ari da; zoriontasuna norberaren barruan dagoela eta halakoak botatzen dituztenak,
you know.
- Bizitzari tamaina hartzekotan bertara zanbuila egin beharra dagoela dioena, txoro galanta. Bizitzari distantzia eman beharrazagok, bestela bete-betean harrapatzen hau eta.
- Distantzia, distantzia… hik zer esango dek ba, Hondarribiari Ekialde Urruna deitzen hasia hago ta!
Badu arrazoirik horretarako. Baina tira, ostirala da, zazpi t’erdiak; koadrilarengana gerturatzeko tenorea. Petrilaren gainean utzi
dituzte bi garagardo botilak eta goiko tabernetara joan dira, zer eskatu ez dakitela. Bi kaña eskatu dizkiote kamarerari, irriba-
rretsu.
Azkar hasi dira koadrilakoak gerturatzen. Astea lanean igaro ostean ujuka dabiltza gehienak, mugikorreko pantailari begira
bakarren batzuk. Lehengo biek bizitzaren zentzuaz jarraitzen dute hizketan. Bolada daramate hala, ez da gaurko kontua. Den-
bora libre gehiegi.
- Gertatutakoek nola aldatzen duten mundu ikuskera, hi. Bizitza horixe duk, sentipen segidez kargatutako motxila bat.
- Hi, ze motxila ta ze motxilondo? Hori Gaztelumendik bota zian 2011ko finalean, musuez ari zela!
- Beno, bale, baina nirea ere izan zitekeen, ez?
__________________________________________________________________
Aitortzen dut, gertaerak errealak dira. Baina ez pertsona berari gertatuak. Lagunei nahiz niri gertatuak/esandakoak dira, nire
zenbait burutaziorekin uztartuta. Gaur ekainak zortzi baititu, ez 23. Eta berorik ez da bazterretan.
Beno, bale, baina nirea ere izan zitekeen, ez?
S
“ Bizitzari distantzia eman beharra zagok, bestela bete-betean harrapatzen hau eta ”
Artzape zaharkituari berritzeko itxura iritsi zitzaion. Itxura
tamalgarria zuen zituen pitzadurak zirela eta bertatik pasatzea
ere beldurrra ematen zuen.
---Lanak bi helburu nagusi zituen. Alde batetik estruktura
gogortu beharrean zegoen eskailera berriak egin egurrezkoak
jarri portzenalazkoen ordez eta altzairuzko barrandilla jarriz,
arkuetan ere barandillak jarriz eta bestetik Artzape azpian
zegoen harresia berreskuratzea.
---Artzape parean, beheko pasealekuan, zegoen harresiaren
zatia ere berreskuratu nahi zen. Horretarako, marrazkiak zeu-
den lekuan parentaren ordez, kristala jartzeko asmoa zuten.
Harresia XVII. mendean eraiki zen herria babesteko.
Getariako Uldabatzarrak 2002ko otsailaren 26an egindako
bilkuran UEMAn, Udalerri Mankomunitatean sartzea erabaki
zuen. UEMAn sartzeko herriko euskaldunak %70etik gora
euskaldun izan behar zuen. Getarian 1996ko datuen arabera
%93a euskalduna zen eta 2012ko datuak ere antzekoak ziren.
---UEMAk hiru helburu nagusi zituen: herri euskaldunetan
herritarrek egiten duten bizitza sozial guztia, publikoa zein pri-
batua, euskaraz izan dadin bideak urratzea; udalerri euskal-
dun guztiek bat eginik, euskara nagusi izango den lurgunea
osatzea: eta azkenik udalerri euskaldunen garapen sozieko-
nomiko eta soziokulturala bultzatzea.
Urola Kosta Udal Elkarteak, “Kirola Euskaraz” programen
barruan, arraunari buruzko fitxa didaktikoa kaleratu zuen.
Fitxa hauek arraunetako entrenamenduaren erabiltzeko
lagungarri izateko helburua zuten. Fitxategiaren egileak, Rafa
G. de Txabarri eta Javier Aymerich ziren.
P ETRILETIK IkUSMIRAN 21D ENBORAPASAK - GETARIAKO HITzAk
SUDOKUA
So
luzio
ak u
zta
ileko
ale
an
jarrik
o d
itug
u.
Txoko berri honetan Artzapen argitaratuak izan
diren albiste, bitxikeri edo/eta interesgarriak
diren datuak jarriko ditugu.
6. zenbakia, 2002ko apirila
n Getarian Zer berri: Agurtzane�Uzin
Udala�UeMAn�sartu�zen
Artzape�berritzeko�obrak
GETARIAKO HITzAkHitza Artzapeko lan taldeak bidalitakoa da
Getarian eta inguruetan esaten diren hitzen txokoa da hau. Animatu
eta bidali artzape@topagunea.com-era ezagutzen dituzun hitzak.
Txalupa�txikatzeko�erabiltzen
den/zen�egurrezko�ontzi� lauki
kirtenduna.�Gaur�egun,�taberna
batzuetan,�propinak� jasotzeko
pototzat�erabiltzen�da.�kanta-
brian,�Asturiasen�eta�Galizian,
tangarte esaten�diote.� Itxura
denez,� ingelesezko� tankard
(pitxer,�txarro)�hitzetik�dator.
TANGARTA:
san
pe
dro
tarra
.co
m
n Kirolak: kepa�Iribar
Arraunketako�fitxa�didaktikoa
ASMAKIZUNA
1- Zenbaki bat, erdia kenduta zero balio duena?
EROGLIFIKOA
1- Zer puskatu du?
A GENDA - UzTAILA�eta�abuztuko�batzuk22
/ IRTEERA
BIASTERRIra
Antolatzailea:
Arrantzale Zaharren Elkartea.
/ EGUN PASA
ATLANTIC PARKera
egun pasa Txeruko
dantzarientzat.
Antolatzailea:
Gure Txeru.
12:30ean:
/ “MUSIKA KALEAN”
GAZTE ALAIAK Txistulari
Taldearen kontzertua.
Lekua:
Eleiz aurrean.
/ MENDI IRTEERA
Andutz - Erlo.
22:00etan:
/ ZINEA KALEAN
Lekua: Harritarte.
/ GETARIAKO XIV.
SALBATORE BIATLOIA
Epea: uztailak 25.
(11:00ak arte).
Lekua: Udaletxean.
19:30ean:
/ ”MUSIKA KALEAN”
EIGEN HULP Holandako
orkestra-ren emanaldia.
Lekua: Bista onaetaArtzapen.
Antolatzailea:
Getariako Udala.
Astelehenetik ostiralera.
17:00etatik 20:00etara.
Uztailak 13 eta 31 itxita.
Kzguneko tutoretza: uztailak 7
eta 21, 11:00etatik -13:00etara.
Udako Ordutegia:
Astelehenetik ostiralera:
10:30etatik 13:30etara.
Uztailean arratsaldetan eta
abuztu osoan Gaztelekua
itxita egongo da.
Uztailak 1:
Pin-Pon.
Uztailak 2:
Sukaldaritza- Pintxoak.
Uztailak 3:
Malabare tailerra.
Uztailak 6:
Padle surf.
Uztailak 7:
Telazko poltsa tailerra.
Uztailak 8:
Arcachon-era irteera.
Uztailak 9:
Sukaldaritza- Pizzak.
Uztailak 10:
Futbito txapelketa zumaiako
gaztelekuaren kontra.
Uztailak 13:
Lekeitiora irteera.
Uztailak 14:
Lekeitiora irteera.
Uztailak 15:
Hondartza boley.
Uztailak 16:
Mendi buelta zarautzea.
Uztailak 17:
Sukaldaritza - Madalenak.
Uztailak 20: Santa Klara
Uhartera irteera.
Uztailak 21:
Mobilen funda tailerra.
Uztailak 22:
Jolasak Hondartzan.
Uztailak 23:
Masaje tailerra.
Uztailak 24:
Paitball.
Uztailak 27:
Eskubaloia hondartzan.
Uztailak 28:
Surfa zarautzen.
Uztailak 29:
Patinetan ibiltzea.
Uztailak 30: Agur festa.
Goizez:
/ IV. FUTBITO TXIKI
TXAPELKETA.
17:30ean:
/ ESTROPADAK:
VI Emakumezkoen
Gipuzkoako Liga
8. Jardunaldia.
ondoren:
/ “VI. GETARIAKO
BANDERA”
KAE1 Liga-ko 8. Jardunaldia.
12:00etan:
/ “VI. GETARIAKO
BANDERA”
KAE1 Liga-ko 8. Jardunaldia.
18:30ean:
HAURREN BINAKAKO PILOTA
TXAPELKETAREN FINALA 2015
Mailak: benjamin, alebin eta
infantilak (maila bakoitzean 8
pareja).
8 herriren artean jokatuko da,
frontoian: Getaria, Zumaia,
Zestoa, Azkoitia, Zarautz,
Orio, Añorga eta Azpeitia.
Abuztuaren 5etik 9ra.
22:00etan:
/ EUSKADIKO ORKESTRA
SINFONIKOA.
Lorenz Nasturica,
kontzertinoa eta zuzendaria.
Haydn, Mozart eta
Beethoven-en obrak.
*Gonbidapenarekin (lekua
mugatua) – Turismo Bulegoan.
Lekua: Salbatore eliza.
Antolatzailea: Donostiako
Musika Hamabostaldia.
/ “UDA 2015” KIROL
JARDUETARAKO KANPAINA
Izen ematea eta informazioa:
Turismo Bulegoan
(tel. 943 140957).
/ SALBATORE DEUNA
XVIII. PILOTA TXAPELKETA
**Salbatoretan txapelketaren
FINALA jokatuko da.
Antolatzailea: Gure Txeru.
eRAkUSkeTAk:
/ BALENCIAGA eta ARTE
ESZENIKOAK. BERRIA
2015.06.24 - 2015.10.18
Cristobal Balenciaga ez zen izan
beste diziplinekin nahasteko
interesaren kontrakoa, eta
erakusketak ongi aski
baieztatzen du horrela izan zela;
izan ere, Getariako jostunak
dantza, musika eta antzerkiaren
munduan hiru hamarkadatik
gora egindako ekarpena biltzen
da. Donostia 2016 Europako
Kultur Hiriburuarekin elkarlanean.
/ BALENCIAGA.
Luxuaren esperientzia.
Erakusketak Haute Coutureklasiko baten testuingururako
bidaia proposatzen du, eta,
horretarako, saloietako zirrikitu
batzuk birsortu, garai haiek bizi
izan zituzten testigantzak bildu
eta pieza bakan batzuk baliatuko
ditu.
/ CRISTÓBAL BALENCIAGA.Legatu denboragabea. Bilduma III
Erakusketa honek Cristóbal
Balenciagaren obraren ezaugarri
nagusiak agerrarazi nahi ditu,
baita modaren eta diseinuaren
historiari egindako ekarpen
erabakigarria ere.
JARDUeRAk:
/ 1 MANIKI IKASTAROA
Data: Uztailaren 1etik 5era.
Irakaslea: Beréngère Ruffin.
Ikastaroaren eduki teorikoan
jantzientzako erakusketa-
euskarriak egiteko materialak
eta teknika espezifikoak
ikasiko dituzte, eta neurriko
maniki bat egingo dute
ikastaroaren garapen
praktikoan.
/ 2 Aisialdi taldeentzako
jarduera programa. Uda museoan:
Data: Uztaila eta abuztua.
Nori zuzenduta: 6 eta 12 urte
arteko umeak dituzten
aisialdi taldeentzako
jarduerak.
*Plaza mugatuak. Izena
ematea beharrezkoa da.
Informazioa - izen emateak:
1- Tel 943 004 777
@.info@fbalenciaga.com
2- Tel. 943 008 840
@. didaktika@cristobalbalen-
ciagamuseoa.com
UZTAILAK osteguna2
ABUZTUAK larunbata1
BALENCIAGA MUSEOACBM
UZTAILAK astelehena13
GAGLO GAZTELEKUA
UZTAILAK igandea19
UZTAILAK larunbata25
UZTAILAK larunbata18
ABUZTUAK ostirala28
Salbadore�Jaietan�Gure�Txeru
HAURReN�DANBoRRADArako
eNTSeGUAk,�uztailaren�
erdialdetik�aurrera�izango�dira
ABUZTUAK igandea2
SALBAToRe�JAIAk
UZTAILAK ostirala24
UZTAILAK ostirala31
LIBURUTEGIA KZ gunea
kIRoLA
H ERRIKO GUTIXIAk 23
INTERESGARRIAK
Zaintza
FULDAIN FARMAZIA
Uztailaren 20tik 26ra.
egunak
Uztailak 2-31
Ilbetea
Uztailak 1-28
Ilgora
Uztailak 14
Ilbehera
ILARGIAk
GeTAkA
n eGITeko�eRA
Gilda baten antzeko prestaketa dauka pintxo honek. Ahukatearen zapore koipetsuak bana-
tuz, bokarta ozpinetan duen potentziarekin, Idiazabal gaztaren ehunduara leunarekin eta
Getariako antxoa goxoa gazitzean.
n oSAGAIAk
- Getariako antxoa, xerra bat
- Getariako bokarta, xerra bat
- Ahuakate heldua, laukitxo bat
- Idiazabal gazta, laukitxo bat
- Ibarra pipermina ozpinean
- Pipermin bat
- Oliba olioa, gustura.
GETAKAGETARIA
BROTXETA
Uztailak 16
Ilberria
ARTZAPEARTZAPE ETXEAN
JASO NAHI?
@ .artzape@topagunea.com-eraartzape@topagunea.com-era Txeruko�postontziraTxeruko�postontzira
IZEN-DEITURAK:
HELBIDEA - HERRIA - P.K:
TELEFONOA:
HELBIDE ELEKTRONIKOA:
KONTU ZENBAKIA:
BANKETXEA:
Urtean 22€ - Getariatik kanpora bidaltzea 27€
BIDALI ZURE DATUAK:BIDALI ZURE DATUAK:
top related