20111007 de bilt

Samen Sneller Duurzaam:faciliteren van transitie

De Bilt

07 Oktober 2011

www.twitter.com/janrotmans

Duurzaamheid 3.0

oude duurzaamheid nieuwe duurzaamheid

streng, sober leuk, inspirerend

compensatie waarden creatie

politiek samenleving

bewustwording actiebereidheid

uitleggen vertalen naar actie

sturen faciliteren

Waarden

duurzaamheid: het creëren van waarden

sociale waarden

economische waarden

ecologische waarden

25 jaar

DoorontwikkelingsfaseVoorontwikkelingsfase

25 jaar

Transitie naar duurzame samenleving

Wijdverspreide toepassing van het nieuwe paradigma

Decentrale Energieopwekking

Kant

elpu

nt

Strijd tussen het oude en nieuwe paradigma

Centrale Energieopwekking

Tijd

Opb

ouw

van

duur

zam

e sa

men

levin

gl

We zitten hier

Consolidatie

Paradigma Wisseling

oude wereldbeeld nieuwe wereldbeeld

exploitatiemodel co-operatiemodel

economisch rendement maatschap. rendement

lineaire processen kringlopen

waarde ontlenen waarde creëren

zelfredzaam samenredzaam

Voorontwikkeling

Stabilisatie

2050

Duurzame energievoorziening

Acceleratie

Take-off

Start ‘energietransitie’(proces)

1980 2001 2010

Huidige situatie

tijd

Multi-fase analyse energietransitie

Van koplopers naar kantelaars

zijn duizenden koplopers met projecten

energiesysteem is kwetsbaar geworden

kantelaars kunnen systeem laten kantelen

wij willen zon actie kolencentrale

Nationaal

fossiele energie lock-in

kolencentrales, gascentrales, CO2-hub, gasrotonde, CCS

energieoverschot: 120% 40% export = 80%

70% van die fossiele energie gaat naar industrie en verkeer

30% huishoudens

1 kolencentrale = 1.5 miljoen auto’s [CO2] 400.000 kg fijnstof 3 miljoen zonnepanelen

Nationaal

duurzame energie

3.8% energie duurzaam opgewekt [nr. 25 in Europa]

wind, zon, (aard)warmte, biomassa (2de generatie)

wind en zon breken op grote schaal door qua prijs

hebben geen subsidie meer nodig

explosie van burgerinitiatieven

ontluikende revolutie

decentraal duurzaam wordt dé trend

gemeenschappen gaan energie opwekken / beheren

energie maar ook voeding, water, afval, zorg

bedrijven, organisaties, burgers, wijken, buurten, straten

ca. 400 plannen voor lokale energiecoöperaties

provincies, gemeenten, energiebedrijven, burgers

combinatie van zon/wind/warmte en smart grid

Regionaal / Lokaal

Voorbeelden

Texelenergie: lokaal energiebedrijf opgezet door mensen Texel levert duurzame stroom / gas aan particulieren en bedrijven

coöperatie met burgers zowel klant als aandeelhouder

Thermo Bello: energiebedrijf van wijk Eva-Lanxmeer

stadsverwarming (van Vitens) via gemeente bv met bewoners als eigenaars: klant en aandeelhouder

DEO: faciliteren van duurzame energie

wegnemen van bestuurlijke, juridische, procesmatige knelpunten

vergemakkelijken van financiering van duurzame projecten

Regionaal / Lokaal

vereniging decentrale duurzame energie Nederland

wil transitie naar decentrale energie versnellen

gaat kwaliteitsborgingssysteem opstellen

wil gaan faciliteren en bemiddelen

www.e-decentraal.com

E-centraal

wet- en regelgevingEuropees aanbesteden?ontbrekende vergunningenzelflevering / saldering

financieringenergiebedrijf krijgt geen bankleningSDE-subsidie ontoereikend

ondernemerschapontbreekt vaak aan ondernemerschapvraagt om nieuwe businessmodellen

governanceonduidelijkheid lokaal netbeheerweerstand van netbeheerdersrijksoverheid werkt niet echt mee

Barrières / Knelpunten

Machtsstrijd

grote energiebedrijven hebben geen belang bij

burgers als energieproducenten en proberen

dat dus te verhinderen en tegen te werken

ook overheid werkt niet echt mee, want dit

kost de overheid in eerste instantie geld

Duurzaam gaat winnen!

tot 2020

confrontatie tussen centraal en decentraal

oplopende spanningen tussen regime en niche

daarna zal duurzaam decentraal definitief doorbreken

kolen- en gascentrales zullen worden gesloten

tempo heeft consument in de hand

www.ikspringover.nl

Doorbraken

zonne-stroom voor particulieren even goedkoop als grijze stroom

elke euro investering in kolencentrale kost samenleving 2 euro

rendement investering in duurzaam 5x hoger dan in fossiel

in 2025 wekt 1 op de 4 huishoudens zijn eigen energie op

Doorbraak

alle partijen zijn klaar voor de doorbraak

gemeenten, corporaties, banken, burgers

hoe organiseren we het?

Doorbraakplan Woningvoorraad energieneutraal

Woningvoorraad energieneutraal

alle bestaande woningen energieneutraal in 2030

inspiratie

transitie van kolen naar gas van 1955 tot 1965 vrijwel gehele Nederlandse woningvoorraad werd voorzien van gasaansluiting voor

ruimteverwarming en koken

Urgentie

over 20 jaar is elk huis met een gasaansluiting

een groot risico voor een woningcorporatie

Gebouwde omgevingenergieneutraal door:

1. gebouwschil zo energiezuinig mogelijkgoed isoleren en zuinige installaties

2. duurzame energie opwekkenzonne-PV, zonneboilers, wind, omgevingswarmte

3. oppervlakte ontwikkelingenergie, water, fijn stof/NOx

Kosten / Batentotale kosten tot 2020

140 miljard Euro [73 miljard energiebesparing][67 miljard duurzame energie]

totale baten tot 2020

terugverdientijd, vermeden CO2-uitstootwerkgelegenheid (40.-50.000 banen per jaar)waardestijging vastgoed

> 140 miljard

Kosten / Baten

• investering voor woningbezitter: 20.000 Euroterugverdientijd is 10 jaar 6 jaar bij WOZ-waarde korting

• investering voor woningcorporaties: 15.000 Euroterugverdientijd is 12 jaar < 10 jaar bij WOZ- korting

• eigenaars van bedrijfspanden:terugverdientijd is 10 jaar 6 jaar bij 1/3 overheidssteun

• energiebedrijven:terugverdientijd is 10 jaar bij 3000 Euro per MW windenergie

Verduurzaming = Waardencreatie

het verduurzamen van de woningvoorraad is gunstig voor:

- economie [werkgelegenheid]

- bouwsector

- waarde van vastgoed

- milieu

- samenleving

- burgers en woningcorporaties

Dus……

technisch kan het in 15 jaar

financieel is het haalbaar

maatschappelijk is het voordelig

hoe krijgen we het georganiseerd?

Transitie Aanpak

• beginnen met ‘kantel’gemeentes

• slimme strategie van verleiding, beloning, verplichting en voorlichting

• bepalende partijen mobiliseren: gemeentes, corporaties, energiebedrijven, investeerders

• drie sporen: energiebesparing, duurzame energie enoppervlakte ontwikkeling

• in elke gemeente coalitie met investeerder

Pilots

met koplopers starten in 10 gemeenten

[corporaties, energiebedrijven, gemeenten, investeerder]

wie meedoet wordt beloond

daarna landelijk opschalen vanaf 2015

Rol van de overheid

energietransitie zit in overgangsfase

daarbij past geen regisserende maar faciliterende overheid

faciliteren betekent dan:

- belemmeringen wegnemen

- netwerkvorming stimuleren

- slimme financiële arrangementen

verbinden, makelen, schakelen en stimuleren

Faciliterende Overheid

Rol van Overheid

faciliteren

1. stel kaders voor duurzame ontwikkeling

2. juridische belemmeringen wegnemen

3. netwerkvorming stimuleren

4. slimme financiële constructies ontwikkelen

Faciliterende Overheid

agenderen

stimuleren

verbinden

schakelen

organisch ontwikkelen

Faciliterende Gemeentelijke Overheid

aanbestedingsprocedure

duurzaamheid expliciet meenemen

voorbeeld Rotterdam: groene daken programma

tender op basis van: prijs, waterberging en CO2

gunning aan bedrijf wat op alle drie hoog scoort

aanbesteding groot succes, marktpartijen moeten wennen

Faciliterende Gemeentelijke Overheid

collectief inkopen duurzame energie

zonne-panelen en zonneboilers collectief inkopen

bijvoorbeeld via wij willen zon

collectief particulier opdrachtgeverschap

steeds meer belangstelling voor

koppelen aan waarden gemeenschappen

Faciliterende Gemeentelijke Overheid

gebiedsontwikkeling

niet uitbreiden maar inbreiden

co-creatie met marktpartijen

duurzaamheidsspelregels als kader

binnen kader marktpartijen uitdagen

visie en actie koppelen

Conclusies

transitie naar duurzame energie in Nederland verloopt traag

spanningen tussen bestaande en nieuwe belangen

opmars duurzame decentrale energie is onstuitbaar

oplossing ligt in de gebouwde omgeving

vraagt om faciliterend leiderschap van gemeenten

doorbraak ligt in het verschiet!