กรมหลวงราชบุรีดิเรกฤทธิ์(พ.ศ.2417 –...

กรมหลวงราชบรดเรกฤทธ

กรมหลวงราชบรดเรกฤทธ

จดท าโดย

นางสาว ธนดา สารบญ เลขท 12

ชนมธยมศกษาปท 5/1

เสนอ

คณคร สฤษดศกด ขนเขมจาร

โรงเรยนเฉลมพระเกยรตสมเดจพระศรนครนทร รอยเอด

ในบรมราชปถมภ สมเดจพระเทพรตนราชสดา สยามบรมราชกมาร

บดาแหงกฎหมายไทย พระเจาบรมวงศเธอ กรมหลวงราชบรดเรกฤทธ

พระราชโอรสในสมยรชกาลท5 ทเสดจไปทรงศกษาทประเทศองกฤษ 4 พระองคแรก เมอป พ.ศ.2428พระองคเจารพพฒนศกด พระองคเจาประวตรวฒโรดม พระองคเจากตยากรวรลกษณ พระองคเจาจรประวตวรเดช

เสดจในกรมฯ มพระนามเดมวา พระเจาลกยาเธอ พระองคเจารพพฒนศกด เปนพระราชโอรสองคท 14 ในพระบาทสมเดจพระปรมนทรมหาจฬาลงกรณ

พระจลจอมเกลาเจาอยหว รชกาลท 5 แหงพระบรมราชจกรวงศ ประสตแตเจาจอมมารดาตลบ ณ วนพธ ขน 11 ค า ปจอ ฉศก จลศกราช 1236 ตรง

วาระทางสรยะคต 21 ตลาคม พทธศกราช 2417 เมอทรงเจรญพระวย พอสมควรจะศกษาอกขรสมยได สมเดจพระบรมชนกนาถ จงทรงพระกรณาโปรดเกลาฯ ใหศกษาอกขรวธภาษาไทย ในส านกพระยาศรสนทรโวหาร (นอย อาจารยางกร) ภาษาองกฤษขนตน ในส านกครรามสาม ตอมาทรงเขาศกษาภาษาไทยชนมธยม ในส านกพระยาโอวาทวรกจ (แกน โอวาทะสาร) และในโรงเรยนพระต าหนกสวนกหลาบ โดยมเจาพระยายมราช (ปน สขม) เปนพระอาจารยในความดแลของ สมเดจพระเจาบรมวงศเธอ กรมพระยาด ารงราชานภาพ

พระประวต พระเจาบรมวงศเธอ กรมหลวงราชบรดเรกฤทธ ทรงมพระนามเดมวา พระองคเจารพพฒนศกดเปน พระราชโอรสองคท ๑๔ ในสมเดจพระบาทสมเดจพระปรมนทรมหาจฬาลงกรณพระจลจอมเกลาเจาอยหว (พระปยมหาราช) รชกาลท ๕ แหงพระบรมราชจกรวงศ ซงประสตแตเจาจอมมารดาตลบ ธดาพระยาพระยา เวยงในนฤบาล ประสต วนพธ ขน ๑๑ ค า เดอน ๑๑ ปจอ ฉศก จลศกราช ๑๒๑๗ ตรงกบวนท ๒๑ ตลาคม ๒๔๑๗

• การศกษา พระองคเจารพพฒนศกดทรงเขาศกษา

วชาภาษาไทยครงแรกในส านกพระยาศรสนทรโวหาร (นอย อาจารยางกร) แลวทรงเขาศกษาภาษาองกฤษชนตน ในส านกครรามสาม และในป พ.ศ. ๒๔๒๖ ไดทรง เขาศกษา ภาษาไทยอยใน ส านกพระยาโอวาทวรกจ (แกน เปรยญ) ณ พระต าหนกสวนกหลาบ พระองคไดเขาพธพระราชโสกนตในวนท ๒๖ ธนวาคม ๒๔๒๗ และทรงผนวชเปนสามเณรทวดพระศรรตน- ศาสดาราม โดยสมเดจพระเจาบรมวงศเธอ กรมพระยาปวเรศวรยาลงกรณ เปนพระอปชฌายะ หลงจากเสรจพระราชพธสมโภชแลวจงทรงเสดจ มาประทบท วดบวรนเวศวหาร ในวนศกรท ๒๙ พฤษภาคม พทธศกราช ๒๔๒๘ จงลาสกขาเสดจกลบ

เขาประทบในพระบรมหมาราชวง รวมเวลาทพระองคได ทรงผนวช ทงสน ๒๒ วน

ตอมาในชวงปลายป พ.ศ. ๒๔๓๑ ไดเสดจไปประเทศองกฤษ และทรงเขาศกษาในโรงเรยนมธยมอยนกรงลอนดอนเปน เวลา ๓ ป เมอส าเรจการศกษาแลว ไดทรงเลอกศกษาวชา กฎหมายตอทวทยาลยไครสตเชช มหาวทยาลยออกฟอรด เมอ พ.ศ. ๒๔๓๓ เมอไดทรงเขาศกษาในวทยาลย ไครสตเชช แลวไดทรงอตสาหะเอาพระทยใสเปนอยางมาก ในทสดไดทรงสอบ ไลผานทกวชาตามหลกสตร ไดรบปรญญาตรเกยรตนยม ในทางกฎหมายของมหาวทยาลย ภายในเวลา ๓ ป ชวงขณะนนทรงม พระชนมายเพยง 20 พรรษา

เนองจากชวงเวลานน ประเทศไทยก าลงประสบปญหาตาง ๆ มากมาย โดยเฉพาะการรกรานของฝรงเศส ในพทธ ศกราช ๒๔๓๖ พระองคเจารพพฒนศกดไดเสดจกลบประเทศไทย พระบาทสมเดจพระจลจอมเกลาเจาอยหว จงพระกรณา โปรดเกลาฯ ใหพระเจาลกยาเธอพระองคเจารพพฒนศกดทรงฝกหดราชการในกรมราชเลขานการ และไดทรงศกษากฎหมาย ไทยทงหมดทหมอมลดเลยไดพมพไว พระองคทรงแตกฉานในกฎหมายไทยและสามารถปฏบตราชการไดอยางคลองแคลว

พระราชกรณยกจ

- เมอวนท ๓ มนาคม พ.ศ. ๒๔๓๙ พระบาทสมเดจพระจลจอมเกลาเจาอยหว ทรงมพระกรณาโปรดเกลาฯ แตงตงพระองคเจารพพฒนศกดขนด ารงต าแหนงเสนาบดกระทรวงยตธรรม ในขณะททรงม พระชนมายได ๒๒ พรรษา ทรงเปนเสนาบดกระทรวงยตธรรมเปนล าดบท ๓ และทรงวางระเบยบศาลยตธรรมโดยออกเปนกฎเสนาบดกระทรวงยตธรรม (พจารณาความแพง,พจารณาอาญา ในปพทธศกราช ๒๔๗๘) พระองคทรงจดใหมการสอนวชากฎหมายขนเปนการแพรหลาย ใหโอกาสบคคลทสนใจทวไป เขาศกษาได ทรงตงโรงเรยนกฎหมายขนมา

- เมอปพทธศกราช ๒๔๔๐ เปนการเปดการสอนกฎหมายครงแรก

- ตอมาในปพทธศกราช ๒๔๔๒ พระองคเจารพพฒนศกดทรงไดรบพระกรณาโปรดเกลา ฯ สถาปนาพระอสรยศกดเปนกรมหมน โดยมพระนามจารกในพระสพรรณบฎวา พระเจาลกยาเธอกรมหมนราชบรดเรกฤทธ

- เมอพทธศกราช ๒๔๔๓ ไดทรงด ารจดตงกรมพมพลายมอขนทกรงลหโทษ และไดทรงสอนวธตรวจเสนลายมอและวธเกบพมพลายมอ ส าหรบตรวจพมพลายมอผตองหาในคดอาญา - ครนเมอพทธศกราช ๒๔๕๓ กรมหลวงราชบรฯ ทรงท าหนงสอกราบบงคมทลวาประชวร โดยมอาการปวดพระเศยร คดและท าอะไรไมไดทงสน หมอไรเตอรตรวจพระอาการแลววาตองหยดการท างาน พกรกษาพระองค

- ในปพทธศกราช ๒๔๕๕ พระบาทสมเดจพระมงกฎเกลาเจาอยหวทรงพระกรณาโปรดเกลาฯ ใหเสรจในกรม ฯ กลบรบราชการเปนเสนาบดกระทรวงเกษตรธการตามประกาศพระบรมราชโองการ ลงวนท ๔ มนาคม พทธศกราช ๒๔๕๕ และทรงด ารงต าแหนงเพยงปเดยวกไดรบพระบรมราชโองการเลอนขนเปนพระเจาพยาเธอ กรมหลวงราชบรดเรกฤทธ ลงวนท ๑๑ พฤศจกายน พทธศกราช ๒๔๕๕

จนกระทง พ.ศ. ๒๔๖๒ เสดจในกรมฯ ทรงประชวรดวยพระวณโรคทพระวกกะ จงทรงกราบบงคมทลลาออกจากต าแหนงเสนาบดเพอเปดโอกาสใหทรงเลอกสรรใหผอนไดรบหนาทตอไป และไดเสดจ ไปรกษาพระองค ณ กรงปารส แตพระอาการกหาทเลาขนไม จนกระทงในวนท ๗ สงหาคม พ.ศ.๒๔๖๓ เวลา ๒๑.๐๐ น. พระองคกเสดจสนพระชน ณ กรงปารส นบพระชนมายได ๔๗ พรรษา อนน าความเศรา โศกเสยใจมาสวงการนกกฎหมายไทยยงนก ดวยเหตททรงมพระคณตอประเทศชาตและนกกฎหมายทงปวงเปนอเนกประการ ดวยพระเกยรตคณอนจะสดพรรณนา ท าใหประชาชนทวไป ถวาย พระสมญานามวา "พระบดาและปรมาจารยแหงนกกฎหมายไทย" และเรยกวนท ๗ สงหาคม ของทกป วาวน "รพ"

ผลงาน เนองจากโรงเรยนกฎหมาย ซงเสดจในกรมฯ ไดทรงจดตงขนมการศกษาเปน

ปกแผน พระบาทสมเดจพระมงกฎเกลาเจาอยหว รชการท ๖ ทรงพระกรณา โปรดเกลาฯ เมอวนท ๗ มถนายน ๒๔๕๕ ใหยกโรงเรยนกฎหมายขนเปนโรงเรยนหลวง อยในกระทรวงยตธรรม พระบาทสมเดจพระมงกฎเกลาเจาอยหว ไดทรงรเรมพระราชทานก าเนด เนตบณฑตยสภา ขนเมอ พ.ศ. ๒๔๕๗ ตอมามพระบรมราชโองการ ลงวนท ๗ สงหาคม ๒๔๖๗ ใหโรงเรยนกฎหมายอยในความควบคมของสภานตศกษา จนกระทงสมยเมอมการเปลยนแปลงการปกครอง พ.ศ. ๒๔๗๕ แลว โรงเรยนกฎหมายไดโอนไปรวมกบแผนกรฐศาสตรของจฬาลงกรณมหาวทยาลย เมอ พ.ศ. ๒๔๗๖ อย ๑ ป เรยกวา แผนกนตศาสตรและรฐศาสตร พ.ศ. ๒๔๗๗ รฐบาลจงจดตงมหาวทยาลยวชาธรรมศาสตรและการเมองขน หรอทเรยกในปจจบนวา มหาวทยาลยธรรมศาสตร จงไดโอนแผนกนตศาสตร และรฐศาสตร จากจฬาลงกรณมหาวทยาลยไปด าเนนการสอนในมหาวทยาลยทตงขนใหมนแยกเปนอสระสวนหนงตางหาก

การศกษาเลาเรยนกฎหมายในสมยนนเปนไปในวงแคบ ผทมความรในทาง

กฎหมายแทบจะนบตวถวนซงผใดทใครจะมความรในทางกฎหมาย กตองสมครเขาไปรบใชการงานของทานเสนาบดบาง ทานผใหญในวงการกฎหมายบาง เมอทานเหลานนเมตตากสงสอนใหทละเลกทละนอยเสดจในกรมฯ ทรงด ารวา การทจะรบราชการฝายการศาลยตธรรมใหเปนไปดวยดนนมความจ าเปนทจะตองจดใหมผรกฎหมายมากยงขนกวาแตกอน ซงทางทดทสดกคอ เปดใหมการสอน วชากฎหมายขนใหเปนการแพรหลายโดยใหโอกาสแกบคคลทสนใจเขาศกษาได จงไดทรงตงโรงเรยนกฎหมายขนเมอ พ.ศ. ๒๔๔๐

ครนตอมาเมอเดอนพฤษภาคม พ.ศ.๒๔๙๑ ทางเนตบณฑตยสภาไดจดตง

ส านกอบรมศกษากฎหมายแหงเนตบณฑตยสภาขน เพออบรมใหนกศกษาในทางกฎหมายไดมความช านช านาญเพมเตมจากทไดศกษามาแลวจากมหาวทยาลยโดยเรมเปดสอนตงแตเดอนพฤศจกายน พ.ศ. ๒๔๙๑ การศกษาในปแรกเรยกวา การศกษาสมยท ๑ และมผสอบส าเรจความรชนเนตบณฑตได ๖ ทาน ในสมยแรกซงทานศาสตราจารยจ ารส เขมะจาร สอบไดอนดบท ๑ ของส านกอบรมกฎหมายแหงเนตบณฑตยสภา

คตพจนประจ าพระองค คนเราควรจะให แตไมควรจะขออะไรจากผ อน ควรกนพอประมาณ ไมควรจะมากเกนไปถงกบทองกาง ควรชวยเหลอคนอน ไมใชเหยยบย า ควรจะรบใช ไมควรคดเปนนายคน