ปีที่ 31 ฉบับที่ 124 พฤษภาคม...

ปท 31 ฉบบท 124 พฤษภาคม - มถนายน 2546

9

12345678901234567890123456789012123456789012345678901234567890121234567890123456789012345678901212345678901234567123456789012345678901234567890121234567890123456789012345678901212345678901234567890123456789012123456789012345671234567890123456789012345678901212345678901234567890123456789012123456789012345678901234567890121234567890123456712345678901234567890123456789012123456789012345678901234567890121234567890123456789012345678901212345678901234567

ดวงดาว ท กระพร บพราวบนท องฟ ามอ ทธพลโดยตรงตอวถ ช ว ต

ศาสตรแหงดวงดาวหรอ "ดาราศาสตร" ไดอยคกบมวลมนษยมาตงแตยคแรกของโลก

ผคนสมยกอนไดอาศยแสงแดด ดวงอาทตยและดวงจนทรในการบอกเวลา ตอมาไดพฒนาสรางนาฬกาแดด และใหเวลาทโลกหมนรอบดวงอาทตยกำหนดเปนปปฏทน คนบางชาตสกการะเทพเจาแหงดวงดาว เชนชาวอยปตนบถอเทพสรยะ และคนทกชาตมนทานดวงดาวทถกถายทอดกนมาเนนนาน ในโลกตะวนตกกล มดาวถกกำหนดช อตามเทพนยายกรกโบราณสวนเดกไทยของเรากไดรบการบอกเลาตำนานการกอเกดดวงดาวมาตงแตยงเยาว โดยเฉพาะ "ดาวลกไก"ซงเปนนทานดวงดาวทรจกกนมาทกยคทกสมย

ดาราศาสตรนนเกยวของกบความสมพนธของโลกทงระบบ ปจจบนสาระการเรยนรดานดาราศาสตรและอวกาศไดถกบรรจไวในหลกสตรวทยาศาสตรทงในระดบประถมศกษาและมธยมศกษา ดงนนจงเปนเรองทครผ สอนตองเพ มพนความร และแนวทางจดกจกรรมการเรยนการสอนอยางเรงดวน เพราะสวนใหญเปนเนอหาสาระใหมทเพงไดรบการพจารณาใหบรรจอยในหลกสตร

วทยาศาสตรพนฐาน 12 ชนป ซงครผสอนสวนใหญยงขาดความรพนฐานและยงไมเคยสอนเนอหานมากอน ดงนนครจงตองเขารบการฝกอบรมอยางเขมขน

เมอชวงเดอนมนาคม - เมษายน 2546 สถาบนสงเสรมการสอนวทยาศาสตรและเทคโนโลย (สสวท.)จงไดรวมกบคณะวทยาศาสตร ในมหาวทยาลยตางๆ ของรฐ จดอบรมเพอปพนฐานครวทยเรองการสอนดาราศาสตรและอวกาศระดบประถมศกษาและมธยมศกษาใหแกครวทยาศาสตรในโรงเรยนแกนนำของ สสวท. และโรงเรยนแกนนำในเครอขายมหาวทยาลย ณ สสวท. และคณะวทยาศาสตรมหาวทยาลยเชยงใหม มหาวทยาลยนเรศวรมหาวทยาลยขอนแกน มหาวทยาลยวลยลกษณ และมหาวทยาลยทกษณ รวม 8 ครง ผเขารบการอบรมทงหมด388 คน

และเมอเรวๆ น สสวท. ไดจดอบรมครในพนทสวนกลาง รนท 1 จำนวน 43 คน ณ หองประชม นดาสะเพยรชย อาคาร 15 ป สสวท. เพอใหครมความรความเขาใจในดาราศาสตรและอวกาศทสอดคลองกบการเรยนรและมาตรฐานการเรยนรการศกษาขนพนฐานและมทกษะในภาคปฏบตดานดาราศาสตรและอวกาศ รวมทงมความมนใจในการจดการเรยนการสอนและสามารถใชแหลงเรยนรอนๆ ได

ชมจนทร ธารา

เรยนรดาราศาสตร...เขาใจวถธรรมชาต“ปพ นฐานครวทยดานดาราศาสตรและอวกาศ”

เร อง ใหม ใกล ต ว

วารสารการศกษาวทยาศาสตร คณตศาสตรและเทคโนโลย

10

นายนพนธ ทรายเพชร กรรมการบณฑตสภาดานดาราศาสตร ผเปนหนงในบรรดานกดาราศาสตรชนนำของไทย ทปรกษาของ สสวท. และวทยากรของงานนไดถายทอดใหฟงวา ดาราศาสตรอาจถอไดวา เปนพนฐานของวทยาศาสตรและเทคโนโลย เชน ชวยในการคนพบแรงโนมถวงของนวตน เมอกาลเลโอพฒนากลองโทร-ทรรศนดดาวพฤหสบดและดาวศกรทำใหเกดการคนพบความร ใหมทางดาราศาสตร จากกลองโทรทรรศนถงการประดษฐกลองจลทรรศนสำหรบใชทางการแพทยในยคตอมา การสอนเร องดาราศาสตร จะทำให เดกรกธรรมชาต มจนตนาการรวมทงไดเรยนรโลกและจกรวาล ไดรทมาทไปและการถอกำเนดของสรรพสง"ในการสอนดาราศาสตร ครตองสอนใหสนก ใหนาสนใจใหนกเรยนมสวนรวมมากๆ ตองใหเดกสงเกตของจรงใหนกเรยนไดสมผสเลนและมสวนรวม ดงนนครตองมความร พ นฐานดานน กอนและตองร จ กดงเน อหาออกมาเปนกจกรรมใหเดกเรยนไดสนก อยางนอยครทสอนดาราศาสตรจะตองดดาวเปน สสวท. ไดจดทำคมอคร มเอกสารเสรมความรใหใชเปนแนวทางในการสอนวชาน หรอครจะไปหาเอกสารประกอบตามแหลงความรอนๆ กได"

สาระการเรยนรเรองกระบวนการเปลยนแปลงของโลก ดาราศาสตรและอวกาศในหลกสตรวทยาศาสตรพนฐานทปรบปรงใหมใชสอนตงแต ป.1 - ม.6 มกจกรรมการเรยนการสอนและความซบซอนของเนอหาแตกตางกน ยกตวอยางเชน ในชวงชนท 1 (ป.1 - ป.3) คอชนป.1 ครเพยงแตใหนกเรยนทราบวาการข น-ตกของดวงอาทตย ทำใหมทศทงสและนกเรยนตองรวาดวงอาทตยเปนแหลงใหพลงงานและแสงสวาง พอขน ป.2นกเรยนกเร มเรยนรมากขนวาดวงอาทตยเปนแหลงพลงงานของสงมชวต รจกประโยชนของแสงอาทตยและเรยนเรองการสงเคราะหดวยแสง

เมอขนชวงชนท 2 (ป.4 - ป.6) กใหนกเรยนเรยนเร องการสงเคราะหดวยแสง นกเรยนจะร ว าแสงอาทตยมบทบาทสำคญทจะทำใหพชสรางอาหารไดเมอถงชวงชนนนกเรยนจะไดรวามนษยสามารถเดนทางไปในอวกาศได พอไปถงชวงช นท 3 (ม.1- ม.3)นกเรยนกจะเรยนรวาปรากฏการณตางๆ ทางธรรมชาตเชน ลม บรรยากาศเกดขนไดอยางไร โลก ดวงอาทตยดวงจนทรและดวงดาวมความสมพนธกนอยางไร ในระดบชวงชนท 4 (ม. 4 - ม. 6) นกเรยนจะไดเรยนรลกถงความกาวหนาทางดานอวกาศ ปฏกรยาทเกดขนในดาวฤกษ ภาพรวมของววฒนาการของระบบสรยะกาแลกซ และเอกภพ

ในการอบรมครครงน สสวท. ไดจดกจกรรมทมทงภาคบรรยายและภาคปฏบตการทสอดคลองกบสาระการเรยนรและมาตรฐานการเรยนรตามหลกสตร 10กจกรรม อนไดแก ประวตการคนพบตางๆ ทางดาราศาสตร การดดาว อปกรณพนฐานทางดาราศาสตรการเคลอนทของวตถทองฟา การวดและการคำนวณอยางงาย ระบบสรยะ เนบวลา กาแลกซ เอกภพอาจารย นพนธ ทรายเพชร นกดาราศาสตรและราชบณฑต

ปท 31 ฉบบท 124 พฤษภาคม - มถนายน 2546

11

การเรยนรใหเขาใจอยางลกซงยงขน และเตรยมแหลงขอมล เพอใชปรบปรงการจดการเรยนการสอน พฒนาการจดการเรยนร และจะนำความรทไดไปเผยแพร ใหเพอนครคนอนๆ จดเดนของการสอนดาราศาสตรกคอ สามารถทำใหเดกสนใจ สนก อยากรอยากเหน อยากพสจนเพราะโดยธรรมชาตเดกจะชอบเรองดวงดาวอยแลว”

อ.ระเบยบ คำสงห แหง ร.ร.บานเขาสามสบ อ.เขา-ฉกรรจ จ.สระแกว สอนเรองจกรวาลและอวกาศมา 5-6ป แลว เลาวา ประทบใจในวทยากรทใหเนอหาลกดมากและเขาใจงายด ไดวางแผนวากลบไปจะตองนำเสนอประสบการณอบรมในทประชมของโรงเรยน "เทอมหนาจะจดเปนแผนจดกจกรรมของโรงเรยนอก และจะขยายผลใหแกครทกช นเรยน รวมท งจดกจกรรมดดาวใหแกเดก เพราะโรงเรยนมกลองดดาวพอ มศนยวทยาศาสตรของจงหวดเปนแหลงเรยนรดาราศาสตรเพอเดกจะไดรจกกลมดาวมากขน รลกขนและตองใหนกเรยนเหนความสำคญของดาราศาสตรวาสำคญตอชวตประจำวนของคนเราอยางไร โดยใหเดกไดมโอกาสทำกจกรรมดวยตวเองและไดคดรวมกน"

เทคโนโลยอวกาศ ดาราศาสตรกบภมปญญาทองถนฝกปฏบตการสบคนขอมลทางดาราศาสตรจากระบบอนเทอรเนต และปฏบตการจดทำแผนการเรยนรเนอหาดาราศาสตรและอวกาศ

เมอผเขาอบรมลงลกในทงสบกจกรรม ทมวทยากรกไดจดกจกรรมยอย ใหครไดลงมอปฏบตดวยตนเองและใหบนทกกจกรรมในแตละเรองอยางละเอยด เพอใหครมความเขาใจอยางถองแท นบวาตลอด 5 วนเตมๆ ของการอบรม ผเขารบการอบรมตางกตองตนมาดดาวตงแตเชามด จากนนกไดฟงบรรยายและฝกปฏบตการตลอดทงวน นอกจากนนกยงตองรวมกจกรรมดดาวในยามคำคนดวย ทงนกเพอฝกฝนตนใหชำนาญกอนทจะกลบไปถายทอดสเดกนกเรยนไดอยางเตมท

อ.ผสด จงมสข แหง ร.ร.ประถมฐานบนกำแพง-แสน อ.กำแพงแสน จ.นครปฐม กลาววา ทไดเขารวมอบรมครงน เพราะอยากจะมความรเรองดาราศาสตรเพมเตม ปจจบนการสอนดาราศาสตรมกระบวนการและรปแบบการสอนทดข น ในการอบรมน อ.ผสดชอบทกกจกรรม ตงแตการสงเกตดดาว เรยนรเรองดาวฯลฯ และร สกประทบใจท ไดลงมอปฏบตทกเร อง“หลงจากอบรมแลว อ.ผสด คดวาจะกลบไปศกษาสาระ

ศกษาการเคลอนทของดวงอาทตยในรอบวนจากลกโลกจำลอง

ดทางชางเผอกจากแผนทดาว

วารสารการศกษาวทยาศาสตร คณตศาสตรและเทคโนโลย

12

อ .ประชาญ เส ยงฆอง แหง ร .ร .อนบาลประจนตคาม อ.ประจนตคาม จ.ปราจนบร กลาววาการอบรมครงน ไดประโยชนมากทงความรและวธการสอนบางเรองทไมเคยไดยนมากอนกทราบจากการอบรม เชนพายสรยะ วถสรยะ จดศนยสตรทองฟา รสกประทบใจในวทยากรทเปนกนเอง มความรและสามารถถายทอดไดดชอบกจกรรมดดาวเพราะไดปฏบตจรง เหนของจรงไดสองกลองดดวยตวเอง ไดเหนความสำคญของดาราศาสตร และไดประสบการณตรง"อยากจะนำความรทไดไปสอนอยางเตมทและเหมาะกบชนเรยน ใหเดกไดเรยนรดข นกวาเดม อยากจดคายดาราศาสตรใหเดกไดดดาวตอนกลางคนดวย เดกจะไดประโยชนมาก เพราะดวงดาวเกยวของกบชวตประจำวน เชน เรองจกรราศร การขนตกของดวงดาว ดาวประจำวนเกด ดวงอาทตยดวงจนทร โลกซงเกยวของโดยตรงกบเราอยแลว เดกจงนาจะมความรน ใหเดกไดรวมกจกรรมเยอะๆ เชน เวลาเรยนเรองดาว

กตองไดดดาว เดกจะไดตนเตน ไมใชอยแตในหองเรยนความพเศษของการเรยนดาราศาสตรคอเก ยวของกบชวตจรง เดกไดดดาวจรงๆ กนาจะรสกสนก"

ทงนจดมงหมายหลกของการเรยนรดาราศาสตรและอวกาศกคอการเรยนเพอใหเขาใจความสมพนธระหวางดวงอาทตย ดวงจนทร และโลกทกอใหเกดสงตางๆ ทมผลตอสงมชวตและสงแวดลอมทงระบบ และรการเชอมโยงกบศาสตรอนอยางมเหตมผล ครทผานการอบรมครงนจะเปนครแกนนำในการจดการเรยนการสอนดาราศาสตรแนวใหมเพ อจะขยายผลส คร ในโรงเร ยนอ นและเปนศนยกลางทางวชาการแกเพอนครในทองถน

จากน ไปเร องของดวงดาวไม ได ม บทบาทเพยงเปนนทานกอนนอนเทาน น แตจะเปนส งท รบรไดอยางเขาใจและใกลตว

ดดาว

ครทผานการอบรมเขมเรองดาราศาสตร