พฤษภาคม 2554 - srinakharinwirot...

การพฒนาระบบการจดการคลงอาหารสาเรจรปดวยบารโคด

ปรญญานพนธ ของ

ศภฤกษ ศลปรตนาภรณ

เสนอตอบณฑตวทยาลย มหาวทยาลยศรนครนทรวโรฒ เพอเปนสวนหนงของการศกษา

ตามหลกสตรวศวกรรมศาสตรมหาบณฑต สาขาวชาการจดการทางวศวกรรม

พฤษภาคม 2554

ปรญญานพนธ ของ

ลขสทธเปนของมหาวทยาลยศรนครนทรวโรฒ

บทคดยอ

ของ ศภฤกษ ศลปรตนาภรณ

ศภฤกษ ศลปรตนาภรณ. (2554). การพฒนาระบบการจดการคลงอาหารสาเรจรปดวยบารโคด.

ปรญญานพนธ วศ.ม. (การจดการทางวศวกรรม). กรงเทพฯ: บณฑตวทยาลย

มหาวทยาลยศรนครนทรวโรฒ.คณะกรรมการควบคม: รองศาสตราจารย ธนรตน แตวฒนา,

ผชวยศาสตราจารย ดร. ธนาดล คงสมบรณ.

การศกษาวจยนมวตถประสงคเพอพฒนาระบบการจดการคลงอาหารสาเรจรปดวยบารโคด

และเพอใหการจดการคลงอาหารสาเรจรปเกดประสทธภาพและประสทธผลดวยระบบทไดพฒนาขน

โดยพฒนาระบบตงแตกระบวนการรบบรรจอาหารปลาสาเรจรปจนถงขนตอนการจายอาหารปลา

สาเรจรปใหแกลกคาทมารบยงโรงงานฯ ทาการเกบขอมลจากกลมตวอยางดวยแบบฟอรมจดบนทก

เปนการเกบรวบรวมเวลาขนตอนการปฎบตงานของแตละกจกรรม จดทาแบบสอบถามดานความพง

พอใจ การวเคราะหเวลาการปฎบตงานใชหาจานวนตวอยางทเหมาะสมและตรวจสอบตามวธการทาง

สถต สวนแบบสอบถามดานความพงพอใจใชแบบมาตราสวนประเมนคา

โดยผลของการพฒนาระบบการจดการคลงอาหารสาเรจรปดวยบารโคดพบวาการทางานใน

ดานการรบสนคามระยะเวลาการทางานทลดลงรอยละ 1.47 ดานการทางานดานการจายสนคาใหแก

ลกคามระยะเวลาในการทางานทลดลงรอยละ16.83 ดานการตรวจสอบยอนกลบมระยะเวลาการ

ทางานทลดลงรอยละ 43.64 ไมพบความผดพลาดในการจายสนคาในรอบ 1 เดอน และระยะเวลาคน

ทนเทากบ 1.51 ป ผลการสารวจความพงพอใจจากการใชงานพบวากลมตวอยางมความพงพอใจมาก

ซงผลลพธเหลานเกดจากประสทธภาพและประสทธผลของระบบการจดการคลงอาหารสาเรจรปดวย

บารโคดทไดพฒนาขน

DEVELOPMENT OF FOOD INVENTORY WITH BARCODES

AN ABSTRACT

SUPALOEK SINLAPARATANAPORN

Presented in Partial fulfillment of the Requirements for the

Master of Engineering Degree in Engineering Management

at Srinakharinwirot University

May 2011

Supaloek Sinlaparatanaporn. (2011). Development Of Food Inventory With

Barcodes. Master thesis, M.Eng. (Engineering Management). Bangkok:

Graduate School, Srinakharinwirot University. Advisor Committee:

Assoc. Prof. Thanarat Taewattana, Asst. Prof. Dr. Thanadol Kongsomboon.

The objectives of this research are to develop the system of barcode-managing

food process, and to improve the food inventory management efficiency and effectiveness.

The development process had been included from the process of receiving ready-packed

fish, processing fish food, until distributing the products to the customer who came to the

factory. The data was collected from a group of sample, using the form sheet to collect the

time step of execution of each activity, and the satisfaction. The time analysis of the practice

was done by work samples, and was checked through the appropriate statistical methods.

The satisfaction questionnaire was done by the scale of evaluation. By improving the ability

to work and fasten the operation. Reducing the operating process in keying the receiving

and paying products. Shortening time to pay and food traceability down. Reducing the

paper to take notes. Employee satisfy the work

As a result of the development of managing food with a bar code was working in

the field of the product for a period of work decreased by 1.47 of employment in goods to

customers for a period of work decreased 16.83 percent. Of traceability for a period of work

decreased by 43.64 there was no error in the goods during the first month, and the payback

period was 1.51 years of the satisfaction from the use of that. There were a lot of

satisfaction. The results are due to the efficiency and effectiveness of the system of

managing foods with bar code has been developed.

ปรญญานพนธ

เรอง

ของ

ไดรบอนมตจากบณฑตวทยาลยใหนบเปนสวนหนงของการศกษาตามหลกสตร

วศวกรรมศาสตรมหาบณฑต สาขาวชาการจดการทางวศวกรรม

ของมหาวทยาลยศรนครนทรวโรฒ

............................................................. คณบดบณฑตวทยาลย

(รองศาสตราจารย ดร.สมชาย สนตวฒนกล)

วนท ....... เดอน ……………. พ.ศ. 25….

คณะกรรมการควบคมปรญญานพนธ คณะกรรมการสอบปากเปลา

.................................................... ประธาน .................................................... ประธาน

(รองศาสตราจารย ธนรตน แตวฒนา) (ผชวยศาสตราจารย ดร.นาคณ ศรสนท)

.................................................... กรรมการ .................................................... กรรมการ

(ผชวยศาสตราจารย ดร.ธนาดล คงสมบรณ) (รองศาสตราจารย ธนรตน แตวฒนา)

.................................................... กรรมการ

(ผชวยศาสตราจารย ดร.ธนาดล คงสมบรณ)

.................................................... กรรมการ

(ผชวยศาสตราจารย ดร.วฒชย ชาตพฒนานนท)

ประกาศคณประการ

ปรญญานพนธฉบบนสาเรจสมบรณไดโดยไดรบความกรณาจากคณาจารยในภาควชาการ

จดการทางวศวกรรมทกทาน โดยเฉพาะอยางยง รองศาสตราจารย ธนรตน แตวฒนา ประธานควบคม

ปรญญานพนธ และผชวยศาสตราจารย ดร. ธนาดล คงสมบรณ กรรมการควบคมปรญญานพนธทได

ใหคาปรกษา และขอเสนอแนะ แกไข ปรบปรงขอบกพรองตาง ๆ ซงผวจยขอขอบพระคณอยางสงไว ณ

ทน

ขอขอบคณ คณะผบรหารและพนกงาน บรษท เจรญโภคภณฑอาหาร จากด(มหาชน)หนอง

แค ทกทานทใหความสนบสนน คาแนะนา ขอเสนอแนะ และชวยเหลอในการดาเนนการเกบขอมลให

สาเรจลลวงเปนอยางด ซงผวจยขอขอบคณเปนอยางยง

คณคาและประโยชนอนพงมจากปรญญานพนธฉบบน ผวจยขอนอมระลกถงพระคณของ

บดา มารดา ตลอดจนคร อาจารย ทประสทธประสาทวชา ทใหความสนบสนน และใหกาลงใจโดย

ตลอด ผวจยขอขอบพระคณเปนอยางสงไว ณ โอกาสน

สารบญ

บทท หนา 1 บทนา………………………………………………………………………………….. 1

ความเปนมา…………………………………………………………………………. 1

วตถประสงค…………………………………………………………………………. 3

ขอบเขต……………………………………………………………………………… 3

ประโยชนทคาดวาจะไดรบ…………………………………………………………... 4

คาจากดความในการวจย……………………………………………………………. 4

กรอบแนวคดในการวจย…………………………………………………………….. 5

2 ทฤษฎและงานวจยทเกยวของ……………………………………………………... 6

ทฤษฎทเกยวของ…………………………………………………………………….. 6

ความหมายของการจดการคลงสนคา…………………………………………….. 6

ลกษณะและความสาคญของการคลงสนคา……………………………………… 7

พนฐานของการดาเนนงานคลงสนคา…………………………………………….. 10

การวางแผนการดาเนนงานคลงสนคา……………………………………………. 18

ระบบระบตาแหนงเกบสนคา……………………………………………………… 28

เทคโนโลยสารสนเทศ……………………………………………………………… 30

การศกษาวธการทางาน…………………………………………………………… 41

งานวจยและงานวรรณกรรมทเกยวของ……………………………………………... 48

3 วธดาเนนการวจย……………………………………………………………………. 53

กาหนดประชากรและกลมตวอยาง………………………………………………….. 53

ขนตอนการวจย……………………………………………………………………… 53

เครองมอทใชในการวจย…………………………………………………………….. 55

วธดาเนนการวจย……………………………………………………………………. 56

สถตทใชในการวเคราะหขอมล……………………………………………………… 57

สารบญ (ตอ)

บทท หนา 4 ผลการวเคราะหขอมล………………………………………………………………. 58

การพฒนาระบบการจดการคลงอาหารสาเรจรปดวยบารโคด……………………… 59

ผลการประเมนจากแบบสอบถามผ เชยวชาญทางดานโปรแกรม…………………… 60

ผลการประเมนจากแบบสอบถามประเมนความพงพอใจของการใชงาน

ระบบการจดการคลงอาหารสาเรจรปดวยบารโคด…...……………………………

ผลการเปรยบเทยบการปฎบตงาน………………………………………………….. 64

ระยะเวลาคนทน…………………………………………………………………….. 65

5 สรปผล อภปรายผล และขอเสนอแนะ……………………………………………. 66

สรปผลการวจย……………………………………………………………………… 66

อภปรายผล………………………………………………………………………….. 66

ขอเสนอแนะ…………………………………………………………………………. 67

บรรณานกรม……………………………………………………………………………….. 68

ภาคผนวก……………………………………………………………………………………. 71

ภาคผนวก ก…………………………………………………………………………….. 72

ภาคผนวก ข…………………………………………………………………………….. 78

ภาคผนวก ค…………………………………………………………………………….. 81

ภาคผนวก ง……………………………………………………………………………... 85

ประวตยอผวจย……………………………………………………………………………... 87

บญชตาราง

ตาราง หนา 1 สญลกษณทใชในการบนทกขนตอนการทางาน…………………............................. 43

2 การใชเทคนคการตงคาถาม…………………………………………………………... 44

3 การเปรยบเทยบวธการทางาน………………………………………………………… 47

4 ผลการประเมนจากแบบสอบถามผ เชยวชาญทางดานโปรแกรม…………………….. 60

5 ผลความพงพอใจของกลมตวอยาง…………………………………………………… 63

6 ผลการเปรยบเทยบการปฎบตงาน……………………………………………………. 64

บญชภาพประกอบ

ภาพประกอบ หนา 1 สวนประกอบทางดาน Hardware …………………………………………………… 4

2 กรอบแนวคดในงานวจย……………………………………………………………… 5

3 อตราการหมนเวยนของสนคากบผงบรเวณ………………………………………….. 19

4 ผงการเชอมตอระบบสอสาร………………………………………………………….. 31

5 สวนประกอบของแถบรหสบารโคด…………………………………………………... 35

6 โครงสรางเลขหมายประจาตว EAN.UPC 13………………………………………… 36

7 ขนตอนการใชระบบบารโคดในคลงสนคา………………………………...…………. 38

8 เครองอานบารโคดลกษณะตางๆ…………………………………………………….. 93

9 ขนตอนการวจย………………………………………………………………………. 54

10 การพฒนาระบบการจดการคลงอาหารสาเรจรปดวยบารโคดในคลงสนคา………… 55

11 การออกแบบระบบการจดการคลงอาหารสาเรจรปดวยบารโคด……………………. 60

บทท 1 บทนา

1.1 ความเปนมา งานคลงสนคา (Warehousing) เปนกระบวนการในการรบ จดเกบ เบกและจายสนคาให

ผ รบเพอกจกรรมการขาย เปาหมายหลกในการบรหารดาเนนธรกจในสวนทเกยวของกบคลงสนคา

กเพอใหเกดการดาเนนงานทเปนระบบคมคากบการลงทน การควบคมคณภาพของการเกบ การเบก

สนคา การปองกน ลดการสญเสยจากการดาเนนงาน การใชประโยชนเตมทจากพนทคลงโดยม

คลงสนคา (Warehouse) เปนจดเชอมแรกทสาคญระหวางผผลตและผบรโภค โดยทวไปการมสนคาคง

คลงถอเปนแสดงใหเหนถงจานวนเงนลงทนและคาใชจายในการถอครองสนคาคงคลงยอมมมลคา

แปรผนตามปรมาณ เนองจากองคกรไมสามารถดาเนนการผลตไดโดยมสนคาคงคลงเปนศนยตามท

ตองการไดโดยปรมาณสนคาดงกลาวกจะสงผลใหตองมการจดการตามมา โดยมระบบหรอเครองมอท

เขามาชวยในการจดการคลงสนคา (มหาวทยาลยหอการคาไทย. 2553: ออนไลน) เชน ระบบบารโคด

ซงเปนสญลกษณรหสแทงทใชแทนขอมลตวเลขมลกษณะเปนแถบมความหนาบางแตกตางกนขนอย

กบตวเลขทกากบอยขางลาง การอานขอมลจะอาศยหลกการสะทอนแสง เพออานขอมลเขาเกบใน

คอมพวเตอรโดยตรงไมตองผานการกดป มทแปนพมพ ระบบนเปนมาตรฐานสากลทนยมใชกนทวโลก

การนาเขาขอมลจากรหสแถบของสนคาเปนวธทรวดเรว ความนาเชอถอไดของขอมลมสงและใหความ

สะดวกแกผใชงานไดด (บรษท ไวซ เนส ซสเตมส จากด. 2553: ออนไลน) ในสวนเครองมอทสองทมา

ชวยเหลอในการจดการคลง คอ RFID โดยยอมาจาก Radio Frequency Identification เปนระบบระบ

ลกษณะของวตถดวยคลนความถวทยทไดถกพฒนามาตงแตป ค.ศ. 1980 มวตถประสงคหลกเพอ

นาไปใชงานแทนระบบบารโคด (Barcode) โดยจดเดนของ RFID อยทการอานขอมลจากแทก (Tag)

ไดหลายๆ แทกแบบไรสมผสและสามารถอานคาไดแมในสภาพททศนวสยไมด ทนตอความเปยกชน

แรงสนสะเทอนการกระทบกระแทก สามารถอานขอมลไดดวยความเรวสง โดยขอมลจะถกเกบไวในไม

โครชปทอยในแทก แตกมขอเสยอยในดานคาใชจายในการตดตงระบบ และตนทนของแทกซงยงสง

อยมาก (จารนนท ธรานนท, องกร ลาภธเนศ. 2553: ออนไลน) และในสวนเครองมอทสามทมา

ชวยเหลอในการจดการคลง คอ QR Code ซงมลกษณะคลายกบ Bar Code นนเอง โดยเปนรหสชนด

หนงสามารถเกบขอมลได โดย QR Code หรอเรยกกนอกชอหนงวา two-dimensional bar code

(2D bar code) มหนาทไวเกบขอมลตางๆ ไดเหมอนกนแตวาเรวกวา ใชงานงายกวาและมลกเลนเยอะ

กวา Bar Code มาก (Technology for Life. 2553: ออนไลน) การเขารหสหมายถงการปรบเปลยน

รปแบบ ขอความทแสดงผลเปนตวอกษร ใหแสดงผลเปนภาพรปทรงเรขาคณต การถอดรหสกยอม

หมายถงการแปลงภาพกลบมาเปนขอความ มไดมงหมายทตองการปกปดขอความใหเปนความลบ

(นายฉตรชย บญญะฐ. 2553: ออนไลน) ซงทางผวจยคดวาสาหรบภาคการผลตทตองมการแขงขนใน

ดานตนทนการผลต และสตรอาหารตางๆไมเหมาะสมกบการแสดงขอมลซงอาจถกคแขงเขามาคดลอก

ได

สภาพทวไปของการปฎบตงานจรงเกดความไมแนนอนขนอยเสมอ ซงปญหาทพบเจอในการ

ทางานทางดานคลงสนคา เชน การใชพนกงานเปนจานวนมาก, จานวนเอกสารทมมากในแตละ

กระบวนการจดการเพอเปนการรองรบ การทวนสอบ และการตรวจสอบตามระบบมาตรฐานตางๆ,

การใชทรพยากรโดยเฉพาะกระดาษอยางสนเปลอง, การจายสนคาทไม FIFO และการตรวจสอบ

ยอนกลบหรอ Traceability ทยงยากและใชเวลานาน ซงจากขอมลทางดานทตยภมทางดานการ

บรหารจดการคลงสนคาของบมจ. เจรญโภคภณฑอาหาร(โรงงานผลตอาหารสตวนาหนองแค)

จะพบวาปญหาตางทกลาวมาในขนตนกจะพบเจอในการปฎบตงานเปนประจา โดยพบวามพนกงาน

2 คน ทาหนาทในดานเชคสนคาทรบเขา และตดสตอกสนคาทจายออกซงจากการประเมนคาของงานก

จะพบวาคางานนอยมากเมอเทยบกบปรมาณงานทเหมาะสม แตถาหากขาดพนกงาน 2 คนนแลวนน

กระบวนการดงกลาวกไมสามารถดาเนนการตอได ในสวนของจานวนเอกสารและการใชกระดาษในแต

ละวนนนจะพบวามการใชกระดาษ A5 เพอทาการระบปรมาณและขอมลตางๆในสนคาแตละแผงพา

เลทตอวนถง 375 แผน หรอคดเปนพนทกระดาษ 1,181.25 ตารางเมตร กระดาษ A4 เพอใชบรหาร

จดการคลงสนคา ทวนสอบ และตรวจสอบในแตละวนประมาณ 75 แผน หรอคดเปนพนทกระดาษ

467.77 ตารางเมตร ซงรวมเปนปรมาณพนทกระดาษทใชในแตละวนจานวน 1,649.02 9 ตารางเมตร

ในดานการจายสนคาไม FIFO นนจะพบวาเปนในสวนของ Human Error หรอความสบสนในการ

ตรวจเชคสนคาของพนกงานเอง โดยจากสถตพบวาใน 1 เดอนจะพบการจายสนคาผดขอกาหนด

FIFO ประมาณ 8 ครงโดยเฉลย ซงถอวาเปนเรองทรายแรงมากในการปฎบตงานทางดานคลงสนคา

เพราะจะสงผลในดานคณภาพของอาหารตลอดจนความพงพอใจของลกคา และในดานการตรวจสอบ

ยอนกลบหรอ Traceability ปจจบนการตรวจสอบหรอตรวจเชคเมอมขอสงสยหรอขอรองเรยนในตว

สนคาจะใชเวลาในการตรวจสอบประมาณ 21 นาท ซงใชเวลาทนานอยในการคนหาและตรวจสอบ

สถานะ และการจดการตางๆของคลงสนคา

ดงนนจากศกษางานวจยของคอร แอนด พค (2550: ออนไลน) จะพบวาบรษท ไทยซมมท

โอโตพารท อนดสตร จากด ผผลตชนสวนรายใหญในไทยใหกบอตสาหกรรมประกอบรถยนต

อตสาหกรรมประกอบรถจกรยานยนต เครองจกรกลทางการเกษตรและเครองใชไฟฟา ไดพบปญหา

ตางๆตามทกลาวมาในขนตน ซงหลงจากทบรษทไดพฒนาระบบบารโคดเขาไปชวยในการจดการแลว

นน จะพบวาไดแกไขปญหาความผดพลาดทเกดขนจากพนกงาน และสงสาคญทสดกคอระบบนได

ชวยพนกงานเพมความสามารถในการผลตและยงปรบปรงการดาเนนงานใหรวดเรวขนดวย ซงจาก

ขอมลดงกลาวทางผ วจยเหนวาการบรหารจดการคลงสนคาของบรษทฯกยงมปญหาในลกษณะ

เดยวกน ทางผ จดทาจงมแนวคดทจะพฒนาระบบบารโคดเพอเขามาชวยในการบรหารจดการ

คลงสนคาใหเกดประสทธภาพและสามารถลดหรอขจดปญหาซงระบบบารโคดนนมตนทนในการ

ดาเนนโครงการทไมสงมากนกเมอเทยบกบเครองมอหรอระบบอนๆทงในดานการตดตงระบบ อปกรณ

เครองมอตางๆ ตลอดจนระยะเวลาในการคนทน การใชงานทงาย สะดวกสบาย และเกดประสทธภาพ

ทดเหมอนกน

1.2 วตถประสงค 1. เพอพฒนาระบบการจดการคลงอาหารสาเรจรปดวยบารโคด

2. เพอใหการจดการคลงอาหารสาเรจรปเกดประสทธภาพและประสทธผลดวยระบบทได

พฒนาขน

1.3 ขอบเขต คลงอาหารสนคาสาเรจรปบมจ. เจรญโภคภณฑอาหาร (หนองแค) ตงแตกระบวนการรบ

บรรจอาหารปลาสาเรจรปจนถงขนตอนการจายอาหารปลาสาเรจรปใหแกลกคาทมารบยงโรงงานฯ

การพฒนาระบบการจดการคลงอาหารสาเรจรปดวยบารโคด ซงมขอบเขตการวจย คอ

1. การพฒนาระบบการจดการคลงอาหารสาเรจรปดวยบารโคดกรณศกษาคลงอาหารสนคาสาเรจรปบมจ. เจรญโภคภณฑอาหาร (หนองแค) โดยพฒนาจากระบบเดมซงใชเอกสารในการบนทก

ตางๆ เปนการพฒนาระบบ(โปรแกรม)การจดการคลงอาหารสาเรจรปดวยระบบบารโคด

2. เปรยบเทยบผลการใชงานระหวางระบบเดมกบการพฒนาระบบการจดการคลงอาหาร

สาเรจรปดวยระบบบารโคด

2.1 เวลาในการรบสนคา

2.2 เวลาในการจายอาหารใหแกลกคา

2.3 เวลาในการตรวจสอบยอนกลบ

2.4 ความคมคาทางเศรษฐศาสตร 2.5 ความผดพลาดในการจายอาหารใหแกลกคาใน 1 เดอน

3. ประเภทบารโคดทใชในงานวจย คอ โคด 39 ( code 39 )

1.4 ประโยชนทคาดวาจะไดรบ 1. การพฒนาระบบการบรหารจดการคลงอาหารสาเรจรปดวยบารโคดใหเกดประสทธภาพ

2. ตดขนตอนการปฎบตงานของกจกรรมคยรบอาหาร และคยจายอาหาร

3. ลดปรมาณเอกสารและการใชกระดาษ

4. สามารถตรวจสอบยอนกลบหรอ Traceability ไดอยางรวดเรว

5. ลดเวลาในการจายอาหารใหแกลกคา

1.5 คาจากดความในการวจย “ผ เชยวชาญทางโปรแกรม” หมายถง ผ มความรเกยวกบระบบและการทางานของโปรแกรม

เปนอยางด หรอมประสบการณทางดานคอมพวเตอรไมนอยกวา 3 ป

“วธการประเมน” หมายถง การประเมนโดยผ เชยวชาญโดยใชแบบตรวจสอบ(Check Sheet)

วดผลในดานคณภาพของการใชงานและความพงพอใจ จากนนนามาประเมนดวยสถตเบองตน

พจารณาทคาความเชอมน 95%

“อปกรณฮารตแวร (Hardware)” ประกอบไปดวย

1.1 คอมพวเตอร PC

1.2 เครอง PDA (Personal Digital Assistant)

1.3 เครองพมพบารโคด (Barcode Printer)

1.4 Wireless Access Point

ภาพประกอบ 1 สวนประกอบทางดาน Hardware

1.6 กรอบแนวคดในงานวจย

ภาพประกอบ 2 กรอบแนวคดในงานวจย

การจดการคลง

ความตองการของผใช

ผจดการและพนกงานคลงสนคา

ตองการการทางานทงาย สะดวก สบาย

ตรวจสอบขอมลไดในทนท

ลดความผดพลาดลง

ระบบการจดการคลงอาหารสาเรจรป ดวยระบบบารโคด

การพฒนาระบบบารโคดคลงอาหารสาเรจรป

คณภาพ ประสทธภาพ และคาใชจาย

เทคโนโลยบารโคด

ทพฒนาระบบ

กจกรรมทใชบารโคดพฒนาระบบ

พฒนาระบบซอฟตแวร

อปกรณบารโคด

เทคโนโลยทเกยวของ

บทท 2 ทฤษฎและงานวจยทเกยวของ

2.1 ทฤษฎทเกยวของ 2.1.1 ความหมายของการจดการคลงสนคา (Introduction to Warehouse

Management) คาวา “คลงสนคา” (Warehouse) ในพจนานกรมฉบบราชบณฑตยสถาน หมายถง สถานท

สาหรบเกบสนคาเปนจานวนมาก และ “การคลงสนคา” (Warehousing) หมายถงการเกบรกษาสนคา

นนเองการคลงสนคาเปนหนาทหนงของระบบการจดจาหนาย ทาการเกบรกษาสนคาในชวงเวลาท

สนคาไดผลตเสรจแลวและรอการจาหนาย สนคาดงกลาวอาจจะเปนสนคาทเปนวตถดบสาหรบ

กระบวนการผลตในขนตอน ตอไปหรอเปนสนคาสาเรจรปทจะนาไปใชบรโภค ดงนน สนคาคงคลง

(Inventory) ทจดเกบในคลงสนคาจงจาแนกไดเปน 2 ประเภท คอ วตถดบและสนคาสาเรจรปหรอ

สนคาทยงอยในระหวางการผลต (Work in Process) ซงยงผลตไมเสรจเกบอยในคลงสนคาดวยกไดแต

จะมจานวนนอย

ตามเงอนไขควบคมคลงสนคา พ.ศ. 2526 ไดใหนยามศพท ไวดงน

“คลงสนคา” หมายความวาสถานทจดใหมไวเพอกจการคลงสนคาตามหลกเกณฑท

รฐมนตร (กระทรวงพาณชย) ประกาศกาหนด และรฐมนตรไดมประกาศกาหนดหลกเกณฑเกยวกบ

ลกษณะและสภาพของคลงสนคาซงพอสรปไดวา “คลงสนคา” เปนอาคารทมโครงสรางมนคง

แขงแรง ผนงทาดวยอฐหรอ คอนกรตบลอกหรอคอนกรตเสรมเหลก หรอวสดทมความมนคงแขงแรง

ทนทาน หลงคาตองมงดวยกระเบอง หรอสงกะสหรอวสดทมความแขงแรงทนทาน พนตองทาดวย

คอนกรตเสรมเหลกสามารถรบนาหนกไดไมนอยกวาสาบสบเมตรกตนตอหนงตารางเมตร

“การคลงสนคา” หมายความวาการรบทาการเกบรกษาสนคา หรอการรบทาการเกบรกษา

สนคาและใหบรการเกยวกบสนคานน เพอบาเหนจเปนทางคาปกต ไมวาบาเหนจนนจะเปนเงน

คาตอบแทนหรอประโยชนอนใด Michael A. Hitt และคณะ ไดใหคานยามไวหนงสอ Effective

Management ของเขาสนๆแตกนความไดกวางขวางวา “การจดการคอการประสมประสานทรพยากร

ตางๆเพอใหการดาเนนการเปนไปอยางมประสทธผล และบรรลผลตามวตถประสงคทกาหนดไว”

“การจดการคลงสนคา” คอกระบวนการประสมประสานทรพยากรตางๆ เพอใหการดาเนน

กจการคลงสนคาเปนไปอยางมประสทธผลและบรรลผลสาเรจตามวตถประสงคของคลงสนคาแตละ

ประเภททกาหนด”

การจดการคลงสนคา (Warehouse Management) เปนการจดการในการรบ การจดเกบ

หมายถง การจดสงสนคาใหผ รบเพอกจกรรมการขาย เปาหมายหลกในการบรหารดาเนนธรกจ ในสวน

ทเกยวของกบคลงสนคากเพอใหเกดการดาเนนการเปนระบบใหคมกบการลงทน การควบคมคณภาพ

ของการเกบ การหยบสนคา การปองกน ลดการสญเสยจากการดาเนนงานเพอใหตนทนการดาเนนงาน

ตาทสด และการใชประโยชนเตมทจากพนท

2.1.2 ลกษณะและความสาคญของการคลงสนคา (Importance of Warehousing) จากทกลาวมาขางตน คลงสนคาทาหนาทไนการเกบสนคาระหวางกระบวนการจดสง ซง

สนคาทเกบไวสามารถ แบงไดเปน 4 ประเภทไดแก วตถดบ (Material) ชนสวนประกอบ

(Components) ชนสวนตางๆ (Parts) สนคาสาเรจรป (Finished Goods)

2.1.2.1 วตถประสงคของการใชคลงสนคา มหลายประการดงตอไปน

1. เพอใหเกดการประหยดในการขนสงและการผลต

2. เพอตองการลดจากการสงซอจานวนมากหรอสวนลดจาการสงซอลวงหนา

3. เพอเปนแหลงของวตถดบ สวนประกอบ และชนสวนทใชในการผลต

4. เพอสนบสนนนโยบายการใหบรการลกคา

5. เพอใหสามารถรองรบการเปลยนแปลงของสภาวะทางการตลาด เชน ความ

ตองการสนคาทผนผวนความตองการสนคาแบบฤดกาล หรอสภาวะการแขงขนทสง

6. เพอลดเวลานา (Lead time) ของการสงซอสนคา

7. เพอสนบสนนระบบการผลตแบบทนเวลาพอด (JIT) ของผขายปจจยการผลต

และลกคา

8. เพอใชเปนทเกบสนคาชวคราวสาหรบสนคาทตองทงหรอทตองนาไปผลตใหม 2.1.2.2 ประโยชนของการจดการคลงสนคา

1. คลงสนคาชวยสนบสนนการผลต (Manufacturing Support) โดยคลงสนคา

จะทาหนาทในการรวบรวมวตถในการผลต ชนสวน และสวนประกอบตางๆ จากผขายปจจยการผลต

เพอสงปอนใหกบโรงงานเพอผลตเปนสนคาสาเรจรปตอไป

2. คลงสนคาเปนทผสมผลตภณฑ (Mixing Warehouse) ในกรณทมการผลต

สนคาจาก โรงงานหลายแหง โดยอยในรปของคลงสนคากลาง (Central warehouse) จะทาหนาท

รวบรวมสนคาสาเรจรปจากโรงงานตางๆ ไวในทเดยวกน (Mixing warehouse) เพอสงมอบใหลกคา

ตามตองการขนอยกบลกคาแตละรายวาตองการสนคาจากโรงงานใดบาง

3. คลงสนคาเปนทรวบรวมสนคา (Consolidation Warehouse) ในกรณท

ลกคาตองการซอสนคาจานวนมากจากโรงงานหลายแหง คลงสนคาจะชวยรวบรวมสนคาจากหลาย

แหลงเพอจดเปนขนสงขนาดใหญหรอทาใหเตมเทยว ซงชวยประหยดคาขนสง

4. คลงสนคาใชในการแบงแยกสนคาใหมขนาดเลกลง (Break Bulk

Warehouse)ในกรณทการขนสงจากผผลตมหบหอหรอพาเลตขนาดใหญ คลงสนคาจะเปนแหลงท

ชวยในการแบงแยกสนคาใหมขนาดเลกลงเพอสงมอบใหกบลกคารายยอยตอไป

2.1.2.3 ความสมพนธการคลงสนคากบกจกรรมอน การคลงสนคามความสมพนธ

กบกจกรรมดานอนๆของโลจสตกส ดงน

- การคลงสนคาและการผลต (Warehousing and production) กลาวคอ

การผลตสนคาจานวนนอยทาใหเกดสนคาคงคลงจานวนนอยลง ซงทาใหมความตองการพนทเกบ

สนคานอยลง อยางไรกตามการผลตสนคาจานวนนอยทาใหตองมการผลตบอยครงซงทาใหตนทนการ

ตงเครองจกร(Setup Cost) และตนทนการเปลยนสายการผลต (Line Change Cost) สง ในทาง

ตรงกนขามการเดนสายการผลตเพอผลตสนคาจานวนมากทาใหเกดการประหยดตอขนาด

(Economies of Scale) ซงทาใหตนทนการผลตตอหนวยตา แตทาใหเกดสนคาคงคลงจานวนมาก

และตองการพนทในการเกบสนคาจานวนมาก นอกจากนนในบางครงธรกจจะสงซอวตถหรอ

สวนประกอบตางๆเพอตองการไดสวนลด ซงทาใหตนทนในการผลตสนคาลดลงแตตนทนสนคาคงคลง

เพมขนเชนกน ดงนนผบรหารควรเปรยบเทยบระหวางตนทนการผลตทสามารถประหยดได และตนทน

สนคาคงคลงทเพมขนเพอทาใหไดตนทนรวมตาทสด

- การคลงสนคาและการขนสง (Warehouse and Transportation) กลาวคอ

คลงสนคาจะรบวตถดบจากผขายปจจยการผลตหลายรายการเพอรวบรวมวตถดบเปนขนาดการขนสง

ใหญขนในการขนสงและสงปอนโรงงานการผลตตอไป ซงทาใหเกดการประหยดตอขนาดของการขนสง

การมคลงสนคาหลายทสามารถจะลดคาขนสงไดเชนกน โดยคลงสนคาจะรบสนคาจากหลายโรงงาน

เพอรวบรวมสงใหกบลกคา ซงจะทาใหเกดการประหยดมากกวาทแตละโรงงานสงสนคาใหลกคา

โดยตรง ซงการขนสงโดยรวมนจะขนสงโดยใชขนาดเตมรถบรรทก (Truck Load:TL) หรอขนาดทนอย

กวารถบรรทก (Lower Truck Load: LTL) ได

- การคลงสนคาและการใหบรการลกคา (Warehouse and Customer

Service) การคลงสนคาและการใหบรการลกคามความสมพนธหลายประการ เชน นโยบายการ

ใหบรการลกคาตลอด 24 ชวโมง ตองมสนคาอยในคงคลงจานวนมาก นอกจากนนการเปลยนแปลง

ของสภาวะทางการตลาดสามารถสงผลกระทบตอการเกบสนคาในคลงสนคาไดเชนกน ทงนเนองจาก

การพยากรณความตองการสนคานนเปนสงทกระทาไดยาก ดงนนจงมความจาเปนทจะตองเกบสนคา

ในคลงสนคาเกนกวาความตองการลกคาไวจานวนหนงซงสามารถรองรบความตองการของลกคาไดใน

กรณทการผลตมปญหาหรอการสงมอบจากโรงงานลาชากวาทกาหนดผดปกต

2.1.2.4 ความสาคญเชงกลยทธของการคลงสนคา การคลงสนคามความสาคญ

ดงน คอ

- ชวยประหยดคาขนสง คลงสนคาจะชวยประหยดคาขนสงทเกดจากการซอ

วตถดบจากผขายและการขายสนคาสาเรจรป ใหผซอ ในดานของการซอวตถดบจากผขาย วตถดบท

สงซอจากผขายหลาย ๆ รายจะถกสงมารวมกนในคลงสนคา ทใกลกบแหลงของผขาย ตอจากนนจะ

ขนสงวตถดบ ไปยงโรงงานของผซอซงตงอยหางไกลจากคลงสนคา ทาใหเสยคาขนสง นอยกวากรณท

ผขายทก ๆ รายขนสงสนคาไปยงโรงงานของผซอเองในการขนสงสนคาสาเรจรปใหผซอ คลงสนคาม

สวนชวยในการประหยดคาใชจายยกตวอยางเชน ในอตสาหกรรมการผลตสนคานน ผผลตสนคากอตง

โรงงานหลายโรงงานททาการผลตสนคาหลายชนด อาท โรงงาน ก.ผลตยาสฟน โรงงาน ข.ผลตสบ

และโรงงาน ค.ผลตผงซกฟอกซงสนคาทผลตเหลานตางเปนผลตภณฑของกจการอยางเดยวกน

กจการททาการ ผลตสนคาหลายอยางมกจะมคลงสนคาสาหรบเปนทเกบสนคาทกชนดททาการผลต

เสรจ เมอลกคามคาสงซอสนคาหลายชนดจะถกขนสงไปให ลกคาพรอมกน ถาไมมคลงสนคากจการ

จะตองทาการขนสงสนคาทง 3 ชนดโดยตรงจาก 3 โรงงานไปใหลกคา การมคลงสนคาจงชวยประหยด

คาขนสง

- ชวยประหยดตนทนการผลต การผลตสนคาแตละชนดจานวนมากจะชวย

ประหยดตนทนการผลต คอตนทนตอหนวยสนคา จะตา การผลตสนคาจานวนมากยอมตองใชวตถดบ

ปรมาณมาก จงมความจาเปนตองใช คลงสนคาเพอเกบวตถดบและสนคาจานวนมากอยางไรกตาม

ตนทนการผลตทประหยด ไดอยางนอยจะตองเทากบคาใชจายทเกดจากการใชคลงสนคา จงจะบรรล

เปาหมายทจะทาใหตนทนทงหมดมจานวนตาสด

- ชวยใหไดรบผลประโยชนจากสวนลดเพอซอสนคาจานวนมาก เมอ

กจการทาการผลตสนคาปรมาณมากยอมตองการใชวตถดบมาเกบไว ปรมาณวตถดบทซอจานวนมาก

นทาใหกจการไดรบผลประโยชน คอจะไดรบสวนลดจากการซอ ทาใหราคาซอวตถดบตอหนวยตา

นอกจากนการซอนอยครงและแตละครงซอเปนจานวนมาก คาขนสงตลอดจนคาระวางเมอรวมกนแลว

ยอมนอยกวาการซอหลาย ครงและแตละครงซอเพยงจานวนนอย ผลทเกดขนจาการประหยด

คาใชจายนทาใหตนทนสนคาตาเมอตนทนสนคาตายอมทาให ผขายสงและผขายปลกซอสนคาจาก

ผผลตไดในราคาตาดวย

- ชวยปองกนสนคาขาดแคลน การมวตถดบเพอใชในการผลตหรอมสนคาไว

เพอขายจานวนมาก เปนสงจาเปนในกรณท สนคาในทองตลาดเกดการขาดแคลนอนเนองมาจากการ

นดหยดงานของกรรมกร การเสยหายในระหวางขนสงหรอผขายกกตนสนคาไว กจการจะไมเดอดรอน

หรอมปญหา วาวตถดบหรอสนคามไมเพยงพอ ถามการกกตนวตถดบคลงสนคาเปนสถานททใชเกบ

รกษาวตถดบหรอสนคาเพอชวยปองกนมใหเกดปญหาดงกลาวได

- ชวยสนบสนนนโยบายการใหบรการลกคาของกจการ การทกจการม

คลงสนคาหลายแหงจะชวยสนบสนนนโยบายในการใหบรการลกคาอยางรวดเรวเพราะกจการสามารถ

สงสนคาจากคลงสนคาทอยของลกคาไปใหลกคาไดอยางรวดเรวและไมเสยเวลา - ชวยใหเกดความพรอมทจะเผชญกบภาวะ การเปลยนแปลงของตลาด

บางครงกจการไมสามารถพยากรณอยางแนนอนถงจานวนสนคาทลกคาตองการอยางแทจรงตลอดจน

ระยะเวลาทผขายปลกและผขายสงจะสงซอสนคา ดงนนจงจาเปนตองเกบรกษาสนคาไวจานวนหนง

นอกเหนอจากจานวนทคาดคะเนไวตามปกตเพอเตรยมพรอมสาหรบการตอบสนองความตองการของ

ลกคาทเกนจานวนทคาดหมายไวตลอดจนสามารถสงสนคาไดตามปกตถงแมวาสนคาทสงซอใหมจะ

ถกสงมายงคลงสนคาลาชากวากาหนดกตาม

2.1.3 พนฐานของการดาเนนงานคลงสนคา (Principle of Warehouse Operations) 2.1.3.1 ความหมายของขอบเขต การดาเนนงานคลงสนคา ซงสวนมากจะมงเนนใน

การจดกจกรรมในคลงสนคา ซงการจดการเกบรกษาคอการจดวางสนคาอยางมระเบยบ และการดแล

สนคาไวในพนทเกบรกษาของสงอานวยความสะดวกตาง ๆ ใหสนคานนอยในสภาพพรอมสาหรบการ

จดสงสนคาออกไปเพอการจาหนาย การเกบรกษาเรมตนตงแตการรบสงสนคาเขามาจนไปถงการ

จดเตรยมสนคาเพอสงออกจากคลงสนคา การเกบรกษาทเกยวของ ในการจดผงทของการเกบรกษา

แบบตางๆของสงอานวยความสะดวก แผนการเกบรกษาระบอบตาแหนงเกบ ตลอดจนระเบยบปฏบต

ทงมวล และการควบคมทางบรหารนบตงแตสนคานนไดเขามาจนกระทงสนคานนไดถกจดสงออกไป

โครงการเกยวกบความตองการพนทเกบรกษาจะตองถกจดทาลวงหนากอนทจะนาสนคาเขาจดวางลง

ในพนททเกบรกษาจรง การกาหนดวธการควบคมจดเกบรกษา ระบบบอกตาแหนงทมประสทธภาพ

นบวาเปนสงสาคญมากในการเกบรกษาอยางมประสทธภาพผลสาหรบสงอานวยความสะดวก อนง

หลกการ เทคนค และระเบยบปฏบตการทงหลายทเกยวกบการจดการคลงสนคาสามารถนาไป

ประยกตใชกบสนคาไดทกกลมทกประเภท

2.1.3.2 วตถประสงคของการปฏบตการคลงสนคา วตถประสงคหลกในการทจะ

ปฏบตงานเกบรกษาอยางมประสทธภาพนนมอย 4 ประเภท

- การใชเนอทใหไดประโยชนมากทสด สนคาจะตองไดรบการจดเกบรกษา

ใหไดประโยชนมากทสด โดยยดหลกวา เมอมการจดวางสนคาในพนทหนง จะตองใหทกๆ ลกบาศก

เซนตเมตรของเนอทเกบรกษาทมอยทงทางตงและทางนอนในพนทถกใชหมดกอนทพนทอนจะถกใชใน

การเกบรกษาเพมเตมเนอททสญเสยไปโดยไมไดใชประโยชน ดงนนคาใชจายตนทนทตองเสยเปลา

ของกจการคลงสนคาอาจมผลกระทบโดยตรงกบการเกดรายไดและผลกาไรของการประกอบกจการ

- การใชเวลาและแรงงานใหไดประโยชนมากทสด การใชเวลาและแรงงาน

ใหไดประโยชนมากทสด คอการประหยดทรพยากรทมคาในการเกบรกษาสนคาอกสวนหนง หากสนคา

ไดมการจดเกบอยางถกตองแลว การจดสงสนคาทมนาหนกมากจะสามารถทาการยกขนโดยใช

กาลงคนและใชเวลานอยลง ทงนกาลงคนสมพนธกบเวลาทคานวณออกมาเปนชวโมงคนมคาเปนเงน

คาใชจายอนเปนตนทนสวนหนงของกจการคลงสนคา การใชอยางไมประหยดยอมมผลกระทบโดยตรง

ตอการเกดกาไรของกจการ

- การเขาถงสนคาทเกบไวนนไดสะดวกทสด สนคาจะตองไดรบการจดเกบ

ในลกษณะทสามารถนาออกมาไดงายและจดสงออกไปดวยความพยายามและคาใชจายนอยทสด

ปจจยทสาคญทจะตองพจารณาในการจดเกบสนคาทจะใหสามารถเขาถงไดสะดวก ไดแก ตาแหนง

ทตงของประตและทางเดน แถวและทศทางของการจดเกบสนคา

- การปองกนสนคาในทเกบรกษาไดเปนอยางดทสด สนคาจะตองไดรบ

การจดเกบในลกษณะทสนคานนไดรบการปองกนจากการสญหายหรอการบบสลายอนเนองมาจาก

การลกขโมย สภาพอากาศ อคคภย การเปลยนแปลงอณหภมอยางรนแรง การบารงรกษาเปนพเศษ

หรอแสงสวางทมากเกนไป 2.1.3.3 งานหลกของการคลงสนคา

การคลงสนคานนมงานยอยๆ อกมากมายหลายอยางและแตกตางกนออกไป

ตามความมงหมายของการเกบรกษาในคลงสนคาแตละประเภท งานหลก 4 ประการ ดงน 2.1.3.3.1 งานรบสนคา (Goods Receipt) งานรบสนคาเกยวกบเรองตางๆทจะตองปฏบตในขณะทสนคาไดสงเขามายง

คลงสนคาเพอการจดเกบรกษา การดาเนนกรรมวธในการรบสนคาทถกสงเขามาอยางทนททนใดและ

ถกตองยอมมความสาคญตอการดาเนนงานคลงสนคาทมประสทธผลและการเกบรกษาเบองตน

รายละเอยดของงานรบสนคายอมแตกตางกน โดยขนอยกบรปแบบของสนคา และสงอานวยความ

สะดวกในการเกบรกษา สนคาอาจไดรบเขามาจากแหลงตางกน การขนสงสนคาอาจขนสงดวย

ยานพาหนะทแตกตางกนดวยบรรจหบหอทมลกษณะแตกตางกน สงเหลานยอมมผลทาให

รายละเอยดในการปฏบตงานรบสนคาแตกตางกนออกไปดวย การจดทาเอกสารในการรบสนคา และ

การดาเนนกรรมวธรบสนคาทรวดเรวและถกตองนนยอมมความสาคญและเปนเรองจาเปนสาหรบ

กจการคลงสนคาทมประสทธผล ในขนตอนการรบสนคาเขามายงคลงสนคาอาจมงานยอยหลายอยาง

ทตองปฏบต ซงมรายละเอยดดงน

(1) การตรวจพสจนทราบ เพอรบรองความถกตองในเรองของ ชอ แบบ

หมายเลข หรอขอมลอนๆ ซงเปนลกษณะเฉพาะของสนคา

(2) การตรวจสภาพ หมายถงการตรวจสภาพ จานวน และคณสมบตของ

สนคาทจะไดรบเขามานนวาถกตองตรงตามเอกสารการสงหรอไม

(3) การตรวจแยกประเภท ในสนคาหรอวสดบางอยางอาจมความ

จาเปนตองแยกประเภทเพอความสะดวกในการเกบรกษาเชน สนคาในสภาพด ชารด เกา หรอใหม ซง

ตองแยกออกจากกนสาหรบการเกบรกษาในคลงสนคา

2.1.3.3.2 งานจดเกบสนคา การจดเกบหมายถง การขนยายสนคาจากพนท

รบสนคาเขาไปยงตาแหนงเกบทไดไวกาหนดไวลวงหนา และจดวางสนคานนไวอยางเปนระเบยบ

รวมทงการบนทกเอกสารเกบรกษาทเกยวของเชน บตรตาแหนงเกบ ปายประจากอง หรอระบบรหส

แทง เปนตน กอนทจะจดวางสนคาลงไปในทเกบจาเปนตองจดแจงสนคานนใหเหมาะสมเพอให

สามารถจดเกบใหอยางมนคงและเปนระเบยบ ประหยดเนอทเวลาแรงงาน และงายแกการดแลรกษา

และการนาออกเพอการจดสงออกในโอกาสตอไป เชน การบรรจหบหอใหมใหไดมาตรฐานนอกจากนน

ปญหาทสาคญอยางหนงคอการพจารณาตกลงใจซอเครองมอยกขนทเหมาะสมกบลกษณะของสนคา

และระยะทตองเคลอนยายสนคาเขาสตาแหนงเกบ

2.1.3.3.3 งานดแลรกษาสนคา หลงจากทไดจดเกบสนคาในพนทเกบรกษา

ของคลงสนคา จะตองเอามาตรการตางๆของการดแลรกษามาใช เพอปองกนไมใหสนคาทเกบรกษา

อยในคลงสนคาเกดการเสยหายสญหายหรอเสอมคณภาพ อนเปนภาระรบผดชอบทสาคญของผ เกบ

รกษา สนคานตองไดรบการปองกนจากการถกขโมย ปองกนจากสภาพอากาศ งานดแลรกษาสนคา

อาจประกอบดวยงานยอยตางๆ เชน

(1) การตรวจสภาพ การตรวจอยางละเอยดตามระยะเวลา ตาม

ลกษณะเฉพาะของสนคาแตละประเภท แตละชนด ซงมการเสอมสภาพตามเวลาในการเกบรกษาท

แตกตางกน เปนสนคาเสยงายตองไดรบการตรวจบอยกวาสนคาทเสยยาก

(2) การถนอม สนคาบางประเภทยอมตองการถนอมตามระยะเวลา

(3) การตรวจสอบ หมายถงการตรวจตรานบสนคาในทเกบรกษาเพอสอบ

ยอดกบบญชคลมในคลงสนคาไมนอยกวาปละ 2 ครง ซงตองแจงใหผฝากและเจาหนของผฝากคอผ รบ

จานาสนคาไมทราบดวยเพอจะไดเขามารวมในการตรวจสอบหากเขาตองการ นอกจากนนยงตองแจง

ใหเจาพนกงานเจาหนาทของรฐทมหนาทในการควบคมกจการคลงสนคาใหทราบเพอมาดแลการ

ตรวจสอบนนดวย

2.1.3.3.4 งานจดสงสนคา การจดสงหรอการจายสนคาใหแกผ รบหรอการคน

สนคาใหแกผฝาก ซงมขนตอนการจดสงสนคาไดแก

(1) การนาออกจากทเกบ การนาสนคาออกจากทเกบเพอการจดสง เปน

การเลอกเอาสนคาจากพนทตางๆ ในคลงเกบสนคามารวมกนไว ยงพนทจดสงเพอการตรวจสอบความ

ถกตอง และพสจนใหแนนอนวาเปนไปตามหลกฐานการสงจาย หรอตามความตองการของผ รบ หรอ

ตามละจดหมายปลายทางทจะสง

(2) การบรรจหบหอหรอบรรจภณฑ สนคาทจะจดสงไปยงผ รบ เมอได

เลอกนาเอาออกมาจากทเกบรกษา และรวบรวมตรวจสอบ ณ พนทจดสงซงจดไวเปนทโดยเฉพาะสวน

หนงในคลงสนคานนแลว จะตองนาเอาลงบรรจหบหอใหมนคงแขงแรงเพอปองกนความเสยหายในชวง

ระหวางการขนสงไปยงจดหมายปลายทาง การจดสง ลกษณะ และความแขงแรงทนทานของหบหอ

ขนอยกบประเภทของสนคาและระยะทางทจะจดสงไปยงผ รบ ซงวตถประสงคของการบรรจหบหอก

เพอปองกนความเสยหายในระหวางการขนสงนนเอง

(3) การทาเครองหมาย หบหอสนคาจะตองจดทาเครองหมายใหถกตอง

เครองหมายบนหบหอจะตองมขอความเกยวกบการพสจนใหทราบถงสนคาภายในหบหอนน เชน ชอ

สนคา จานวน นาหนก ปรมาตร เปนตน นอกจากนนกเปนขอมลเกยวกบการจดสง เชน ทอยของผ รบ

หรอขอความของจดหมายอนใดทจะตองปฏบตตอสนคานนในการบรรทกและการขนสง ในปจจบน

นยมใชระบบรหสแทง และระบบอานปายผานระบบคลนวทยเพอกาหนดตาแหนง

(4) การบรรทกและสงมอบ การนาสนคาจากพนททจดสง หรอพนทบรรจ

หบหอไปยงชานบรรทกทมยานพาหนะขนสงจอดรอรบอย และการขนขนบรรทกยานพาหนะนนเปน

หนาทของฝายเกบรกษาซงจะตองพจารณากาหนดเกยวกบเครองมอยกขน และกาลงคนทตองการ

ทงนขนอยกบปรมาณและลกษณะของสนคาทตองจดสงนน และประเภทของยานพาหนะขนสงทใช

โดยการคานงถงการประหยดแรงงานและเวลา และความมประสทธภาพในการปฏบตในการจดสงนน

ตองมการดาเนนการทางเอกสารทเกยวของซงจะเปนหลกฐานการสงมอบสนคาระหวางผสงกบผขนสง

หรอระหวางผจายกบผ รบ

2.1.3.4 หลกการดาเนนงานคลงสนคา หลกการทจะตองยดถอ 4 ประการ คอ

• หลกการสงวนเนอท วธการเกบรกษาทจะสงวนเนอทไดนน จะตองจดวาง

สนคาใหไดความสงมากทสดและใหไดความแนนมากทสด โดยการนาระบบชนวางสนคามาใชการท

จะสามารถกระทาไดเชนนตองขนอยกบการกาหนดมาตรฐานวธการจดเกบสนคาทมประสทธภาพ ม

การบรรจหบหอทไดมาตรฐาน และมการใชอปกรณการชวยในการเกบรกษาใหเหมาะสม พนกงานเกบ

รกษาทกระดบจะตองมความรความเขาใจ และมความชานาญในการใชวธเกบรกษา และเทคนคใน

การเกบรกษาเปนอยางด สามารถปฏบตใหเปนไปตามมาตรฐานทกาหนดไดอยางถกตองและ

เหมาะสม การจดวางสนคาในคลงสนคาใหไดความสงมากทสด และใหไดความแนนมากทสดตาม

อดมคตของหลกการสงวนเนอทนนมขอจากดอยเปนอนมาก การใชหลกการสงวนเนอทใหไดผลกคอ

การสงวนขอจากดการลดขอจากดเหลานใหอยในเกณฑทไดประโยชนมากทสด ขอจากดมดงน

(1) โครงสรางและอปกรณตดตงดานบนของอาคาร โครงสรางดานบนซง

เปนสวนของหลงคาหรอเพดานของอาคารคลงสนคา เชน อปกรณทตดตงกบโครงสรางเหลานน

อปกรณไฟฟา อปกรณระบายอากาศเหลานเปนสงทจากดความสงของกองสนคา ซงไดมการกาหนด

มาตรฐานการเวนชวงระหวางดานบนสดของตวสนคา กบโครงสรางหรอตวอปกรณเหลานไวเปนหลก

สากลโดยทวไป คอสนคากองสงไมเกน 4.5 เมตร ตองเวนให 45 เซนตเมตร ถาเกน 4.5 เมตรตองเวนไว

90 เซนตเมตร ( 1 เมตร ) แตถาเปนสนคาอนตรายไวไฟไมวาจะกองสงเทาไรกตาม ตองเวนชวงไว 90

เซนตเมตร ( 1 เมตร ) เสมอ

(2) ความสามารถในการรบนาหนกของพนหลง อาคารคลงสนคาจะตอง

แสดงอตราการรบนาหนกของพนท และการจดเกบทกครงจะตองคานงถงอยเสมอ ในบางกรณ

ตาแหนงตางๆ ในอาคารเดยวกนอาจมพนทไดไมเทากน ซงตองใชความระมดระวงเปนอยางมาก การ

แกขอจากดอนนอาจทาไดโดยการจดเกบสนคาทมนาหนกไวโดยตาแหนงทพนคลงรบนาหนกไวมาก

และเกบสนคาในตาแหนงทเบาไวในตาแหนงพนทคลงรบนาหนกไดนอยกวา กจะสามารถรบนาหนก

ไดนอยกวา กจะสามารถใชความสงของการเกบรกษาไดมากทสด หรอในกรณท อาคารคลงมขอจากด

ความสงในเรองโครงสรางดานบนแตละตาแหนงไมเทากน กเลอกเกบสนคามนาหนกมากไวใน

ตาแหนงทมขอจากดความสงอยแลว และเกบสนคาทมลกษณะเบากวาในตาแหนงทอาจกองไวสงกวา

เปนตน

(3) ความสามารถของเครองมอยกขน ดงนนการจดหาเครองมอยกขนมาใช

จงตองเลอกแตละชนดละขนาดทมชวงการยกไดสงอยางเพยงพอทจะสามารถวางกองสนคาไดเตม

ความสงของคลงสนคานนได

(4) ความแขงแรงของหบหอทบรรจสนคา หากสนคาบรรจอยในหบหอทไม

แขงแรงอาจทาใหเสยหายไดเมอกองซอนกนทบกนหลายครง โดยเฉพาะสวนทอยชนลางซงตองถกกด

ทบดวยนาหนกของสนคาทซอนอยชนบนลกษณะและความแขงแรงของหบหอจงเปนขอจากดประการ

หนงในการจดวางสนคาใหไดความสงตามทตองการ แตอาจแกไขไดดวยการจดใหมอปกรณชวยใน

การเกบรกษาทเหมาะสม เชน ชนวางสนคา ซงจะลดขอจากดในการกองสงของคลงสนคาทบรรจหบ

หอไมแขงแรง

(5) การเวนระยะในทางขาง ซงจาเปนตองมชองทางและระยะหางทางขาง

ของคลงสนคา ซงมหลกเกณฑทถอปฏบตสาหรบคลงสนคาโดยทวไป คอ

1. ขนาดจากดของกลมกองสนคา ถาเปนสนคาอนตรายไวไฟสง กลมกอง

หนงตองมขนาดพนทไมเกน 200 ตารางเมตร เวนระยะหางระหวางกลม 1.25 เมตร ถาเปนสนคา

อนตรายไวไฟขนาดกลางกลมกองหนงตองมพนทไมเกน 800 ตารางเมตร เวนระยะหางระหวางกลม

1.75 เมตร แตถาสนคานนเปนชนดทไมอนตรายไมไวไฟ กไมจากดขนาดระหวางของกองและไมตอง

เวนระยะ

2. กองสนคาหางออกจากชองประตโดยรอบ 1.00 เมตร หางจากทางเลอน

ของ บานประต 0.05 เมตร หางจากพนงกนไฟทมคณสมบตตากวามาตรฐาน (ทนไฟไดไมถง 4ชวโมง)

0.5 เซนตเมตร หางจากโครงสรางของอาคารหรออปกรณตดตงกบอาคารทางดานขาง 0.45 เซนตเมตร

3. ระยะเคยงขางโดยรอบกระบะเกบสนคาเพอสะดวกแกการโยกยายและ

จดวางดานละ 5 เซนตเมตร

• หลกการความรวดเรวในการขนยาย การจดวางสนคาในพนทเกบรกษา

จะตองอยในลกษณะทสามารถขนยายออกไดอยางสะดวก และรวดเรวประหยดทงเวลาแรงงานบคคล

ทจะทาหนาทจดเกบสนคาจะตองมสานกในการขนยายสนคาอยในใจตลอดเวลา ททาการจดเกบ การ

ขนยายทจดเกบเอาออกไปเรวเทาไรกสามารถนาสนคาตวใหมเขามาเกบ ณ พนทนนอกเรวเทานนซง

หมายถงการใชเนอทเดยวกนกบสนคาไดมากขนในเวลาอนหนง เพราะการไหลเวยนสนคาไดหลายรน

ความคมคาของการใชเนอทเกบรกษากมมากขน ความรวดเรวในการขนยายสนคาสามารถทาไดโดย

อาศยการวางแผนผงพนทเกบรกษาอยางเหมาะสม และวธการเกบรกษาทเอออานวยตอการขนยาย

ซงมขอพจารณาดงตอไปน

(1) การจดทางเดน จะตองใหมพนททางเดนในการเกบรกษาอนจาเปน

เพอความสะดวกในการเขาถงและการยกขนสนคาทเกบอย ความกวางของทางเดนตองพอเพยงทจะ

สามารถใชเครองจกรกลยกขนอยางคลองตวจานวนของทางเดนตองมมากพอทจะไมทาใหเกดความ

แออดของการจราจรภายในพนทเกบรกษา ตาแหนงและทางเดนตองอานวยใหการขนยายไหลเลอน

เปนเสนตรงมากทสด

(2) การจดตาแหนงวางสนคา สนคามการหมนเวยนสง มการรบเขาและ

จายออกในอตราความถสงตองเลอกเกบรกษาใสตาแหนงทเขาถงไดเรว มระยะทางขนยายสน เชน อย

ใกลทางเขาออกหรอเขาพนทรบจายสนคา

(3) การเลอกวธกอง ตองคานงถงอตราความถในการหมนเวยนสนคา

เชน สนคาทมการหมนเวยนสง กใชวธกองทจะยกออกไดงายไมตองเนนถงความมนคงและแขงแรง

มากนกเพราะเปนการเกบไวในระยะสนๆ แลวกหมนเวยนออกไป แตถาสนคารายการใดมอตราการ

หมนเวยนตานานๆ จงมการนาเขา และขนยายออกตองการวธการทมนคงแขงแรงกวา

• หลกการความมนคง ความมนคงในการเกบรกษาหมายถงการวางสนคาได

แนวตรงและแนวแนนหนาแขงแรงไมหมนเหม ตอการพงทลายลงมาของกองสนคา ซงจะเกดความ

เสยหายตอกองสนคานนเอง และอาจเกดอนตรายแกพนกงานเกบสนคา ซงมหลกการพจารณา ดงน

(1) การบรรจหบหอ สนคาทวางซอนในกลมเดยวกนจะตองบรรจทมขนาด

มาตรฐานอยางเดยวกนวสดทใชในการทาหบหอตองมความแขงแรง และจดทาอยางแนนหนาสามารถ

รบนาหนกจากสวนทวางซอนอยขางบนได

(2) การใชอปกรณชวยเกบรกษา สนคาบางอยางอาจจาเปนตองใชอปกรณ

ชวยในการเกบรกษา

(3) การกาหนดมาตรฐานในการจดเกบ ผจดเกบรกษาจะตองพจารณา

ศกษา และคนหาวธการทเหมาะสม และวางมาตรฐานในการจดเกบสนคาแตละชนดทมขนาดรปราง

และลกษณะทแตกตาง

• หลกการความเปนระเบยบ หมายถงการคลงสนคาเปนแนวเปนแถวเขาถง

งายตรวจตราไดทวถง สนคาเดยวกนใหอยในพนทเดยวกนหรอใกลเคยงกน แตละแถวแตละกองตอง

เปนสนคาชนดเดยวกน รนเดยวกน บรรจหบหอเปนมาตรฐานเดยวกน เกบใหเตมความสงเตมพนท

หนงแลวจงเรมเกบทใหมตอไปตามลาดบ วางสนคาบนเครองหมายบนหบหอหนออกดานนอก เพอให

งายตอการตรวจดวยสายตาซงจะตองกระทาอยเปนประจาทกโอกาสการเกบรกษาไมเปนระเบยบจะ

ทาใหเกดชองวางขนในกองสนคา ซงเปนทวางทไมสามารถใชเกบรกษาสนคาอนหรอสนคาทรบเขามา

ใหมได เมอทวางนเกดมาหลายๆ แหงในพนทเกบรกษาจะเกดการสญเสยเนอทเปนอนมากสภาพเชนน

เรยกวา “สภาพรงผง”การปองกนไมใหเกดสภาพรงผงขนในคลงสนคานบวาเปนปญหาทคอนขาง

ยงยากมาก หลกเกณฑในการเกบรกษาและวธปองกนมใหเกดสภาพรงผงขนไดในทเกบรกษาสนคาคอ

(1) การกาหนดแถวกองสนคา แนวของกองสนคาทจดวางแตละชนดแตละ

รนทรบเขามานนควรวางกองเปนแถวสนๆ หลายแถว เพอใหสามารถนาออกจายหรอจดสงใหหมดทง

แถวในทางเดยวกน สามารถทจะใชเนอททวางลงนนจดวางสนคาทไดรบเขามาใหมได เพราะถาจดเปน

แถวยาวแถวเดยวเพอตองการนาสนคานนออกไปเพอจายหรอจดสงครงเดยวไมหมดจะทาใหเกดทวาง

ตรงหนาแถวซงไมสามารถทจะใชเกบสนคาทรบเขามาใหมไดเพราะจะไปกนหนาของสนคาเกาท

เหลออยทางดานในของแถว เมอตองการนาออกจายหรอจดสงในคราวตอไปกจะทาไมได ทวางหนา

แถวของกองสนคาเปนลกษณะหนงของสภาพรงผงทเกดขนทวไปในคลงสนคาทขาดความเปนระเบยบ

(2) การวางซอนทางสง ตองจดวางสนคาแตละกองใหวางซอนสงกนไดสง

เตมทกอนทจะเรมจดวางกองใหมตอไป เพราะถาปลอยใหเกดทวางดานบนของกองสนคา ทวางนนก

ไมสามารถรบสนคาใหมเขามาสภาพรงผงกเกดขนนนกเปนอกลกษณะหนงของการขาดความเปน

ระเบยบ และเกดความเสยเปลาของเนอททเกบรกษา แตการทจะกองสงไดมากเพยงใดนนจาเปนตอง

คานงถงหลกเกณฑในการเวนชวงบนของกองสนคา ความสามารถในการรบนาหนกของพนคลง และ

ความแขงแรงของหบหอบรรจสนคาทจะทานนาหนกในการกดทบโดยไมเสยหาย

(3) การจดเกบใหม ตองมแผนงานการจดเกบใหมไวเปนประจา การเกบ

รกษาโดยใชกระบะสนคาทาใหเกดความสะดวกเปนการมากในการยกยายสนคา การจดเกบใหมจง

สามารถกระทาไดงาย หากไดมการกาหนดแผนงานไดอยางเปนมาตรฐานเปนการประจา การจดเกบ

ใหมกเพอขจดรงผงทมอยในคลงสนคาใหหมดไปโดยการยกยายสนคาทไมเปนแถวหรอไมเตมความสง

ซงมอยในตาแหนงตางๆ ในคลงสนคาออกมาวางกองใหมในตาแหนงทความยาวของแถวพอดกบ

จานวนสนคาทเหลออย หรอถาหากเปนสนคาชนดเดยวกน รนเดยวกน และการบรรจหบหอเปน

มาตรฐานอยางเดยวกน กยกยายมารวมเปนแถวเดยวกนใหเตมพนทของแถวและเตมความสงท

กาหนด การกระทาเชนนจะทาใหสภาพรงผงทมอยในคลงสนคาหมดไป และไดพนทวางขนมาใหมซง

เปนทวางซงสามารถใชในการคลงสนคาทรบเขามาใหมไดการทจะตองใหมแผนการจดเกบใหม ก

เนองจากการจดเกบใหมนนเปนกจกรรมทตองเสยคาใชจายในรปของเวลาและกาลงคนตลอดจน

เครองมอทยกขนทตองใชจาเปนตองประมาณการอยางรอบคอบเพอใหเกดความค มคาในการ

ดาเนนการ ตองมการสารวจวาทวางในลกษณะของสภาพรงผงในคลงสนคามอยอตรารอยละเทาไร

ของเนอทเกบรกษาสทธ หากกฎการจดเกบจะไดเนอทเกบรกษาเพมขนมาเทาไร มความจาเปนทจะใช

เนอทรบสนคาเขามาใหมเทาใด เปรยบเทยบคาใชจายทตองเสยไปในการจดเกบใหมวาจะคมหรอไม

หากเหนวาคมคาและเหนวาจาเปนทตองกระทา กตองวางแผนอยางรอบคอบในการทจะปฏบต เพอให

ประหยดเวลาและแรงงานไดมากทสด

(4) การจดวางสนคาบนพาเลต เกดขน จากการจดวางสนคาบนกระบะใน

ลกษณะทปลอยใหมชองวางโดยไมระมดระวงอกดวย ดงนนการจดวางสนคาบนกระบะจงใหชดแนน

มากทสดเทาทสามารถจะกระทาได การทสามารถจะกระทาไดนนตองมมาตรฐานสาหรบการจดวาง

สนคาทบรรจหบหอขนาดตางๆ ลงบนกระบะและปฏบตใหเปนไปตามมาตรฐานอยางเครงครด

(5) การขนสนคาออกจากกอง การขนยายสนคาออกจากกองเพอนาออก

จายหรอจดสงใหแกผ รบนน ตองขนออกจากแถวหนงใหหมดเสยกอน จงจะไปเรมขนออกจากแถวหนง

ใหหมดไปเปนแถวๆเพอใหเกดทวางสาหรบใชจดเกบรกษาสนคาทรบเขามาใหมไดทนทเพราะสนคาใน

แถวหนงตองเปนชนดเดยวกน รนเดยวกน รบเขามาในคราวเดยวกน จะเอาสนคา ตางชนด ตางรน

ตางคราว มาเกบไวในแถวเดยวกนไมได ในทานองเดยวกนการขนสนคาออกจากกองโดยขนออกจาก

ดานหนาเรยงกนหลายๆ แถว เหลอสนคาทอยดานในของแถวเหลานนไวเปนการขนออกไมถกวธทาให

วางซงเกดขนเฉพาะดานหนาของแถวใชเกบสนคาเขามาใหมไมได กลายเปนสภาพรงผงไป ซงการขน

ออกในลกษณะนดเหมอนวาจะสะดวกมากกวาการขนออกใหหมดแตละแถว แตผลทเกดขนเปนการ

สญเสยเนอทเกบรกษาและผดหลกความเปนระเบยบ 2.1.4 การวางแผนการดาเนนงานคลงสนคา (Warehouse Planning) 2.1.4.1 ความสาคญของการวางแผน เนอทเกบรกษาเปนทรพยากรมลฐานของการ

จดเกบรกษาสนคาของกจการคลงสนคา คาใชจายในการดารงรกษาและควบคมเนอทเกบรกษานบวา

เปนสวนสาคญสวนหนงของตนทนในการประกอบกจการคลงสนคา การปฏบตงานเกบรกษาอยางม

ประสทธภาพนนขนอยกบการใชเนอทใหไดประโยชนมากทสดดวยการกอใหเกดตนทนในการยกขน

สนคา และการปฏบตอน อนเกดกบงานเกบสนคาตาทสด

2.1.4.2 ปจจยพจารณาในการวางแผน คลงสนคาแตละประเภท และสงอานวยความ

สะดวกในการเกบรกษาแตละแบบมความแตกตางกนในทงของเรองลกษณะของการประกอบกจการ

ลกษณะรปรางของเนอทเกบรกษา และลกษณะของสนคาทตองการทาการเกบรกษาแมแตใน

คลงสนคาเนอทเกบรกษาเดยวกนนนเอง กอาจมความผนแปรไปตลอดเวลาในเรองของประเภทชนด

และปรมาณของสนคาทรบเขามา เกบรกษาอย และจดสงออกไปแตละเวลาทกจการไดดาเนนไป

โดยทวไปแลวการวางแผนการเกบรกษาสนคากมปจจยทจะตองพจารณาทเปนแนวกนอยดงตอไปน

- ความคลายคลงกนของสนคา (Similarity) หมายถง ลกษณะ คณสมบต

และความมงหมายในการใชซงเปนปจจยในการจาแนกสนคาออกเปนประเภท เปนจาพวก เพอความ

สะดวกในการเกบรกษาและการจาย

- ความเปนทนยมของสนคา (Popularity) ความนยมของสนคาทเขามาส

และออกไปจากคลงสนคาเปนปจจยแรกในการกาหนดตาแหนงจดเกบสนคา สนคาประเภทใด ชนดท

มการเคลอนไหวอยทกวนควรจดเกบไวกบพนทจดสงหรอพนทแยกจากหบหอมากทสดเชนเดยวกนกบ

สนคาทเกบรกษาเปนสวนปลกยอยในต เกบสนคายอย สนคาทมการรบบอยจายบอยจะตองเคลอนไหว

ไปมาอยหลายเทยวระหวางตาแหนงเกบรกษาเปนสวนใหญ พนทเกบรกษาเปนสวนยอยและพนท

จดสงสนคา ดงนนจงใหการเดนทางแตระเทยวมระยะทางใกลทสดสนคาทเกบรกษาบางชนดเมอเอา

จานวนคณดวยปรมาตร กจะทราบไดวาตองการเนอทเกบรกษามากนอยเพยงใด สนคากมการจาย

บอยตองเกบไวใกลกบจดจาย สนคาประเภททเคลอนไหวชาทสดจะเกบไวในตาแหนงพนทรบจายมาก

ทสด หลกการกาหนดตาแหนงเกบรกษาโดยอาศยอตราการหมนเวยนนแสดงเปนแผนภมได ดง

ภาพประกอบ 3

ภาพประกอบ 3 อตราการหมนเวยนของสนคากบผงบรเวณ

• ขนาดนาหนกและปรมาณของสนคา (Size Weight and Quality) สนคา

แตละรายการมการเปลยนแปลงอยเสมอ เนองจากความตองการของผ ใช และการรบสนคาเขามาใหม

ทาใหจะตองคานงถงขนาดของปรมาตรเปนสาคญ ควรทจะคานงถงจานวนเปนชนเปนอนของสนคา

นนเนองจากวน เวลา ในการรบและจายไมแนนอน และระดบการเกบและสะสมอยในคลงสนคาขนลง

อยตลอดเวลา พนกงานเกบรกษาสามารถจดการกบปรมาณของสนคาคงคลงไดโดยการจาแนก

สนคาออกเปนพวกๆ ตามขนาดปรมาณของสนคานนโดยคานงถงเนอทเกบรกษาสนคานนครอบครอง

Medium Movers

อยเปน รนขนาดใหญ รนขนาดกลาง รนขนาดเลก และทตองเกบรกษาอยในต เกบสนคาเปนสวน

ปลกยอยขนาดของสนคาแตละรายการเปนปจจยทมผลไมแตเฉพาะจานวนเนอทเกบรกษาซงจะตอง

จดแบงใหเพอการจดสนคาประเภทหนงๆ เทานน แตยงเปนปจจยพจารณากาหนดตาแหนงเกบรกษา

สนคาประเภทหนงๆ เทานน แตยงเปนปจจยการพจารณากาหนดตาแหนงสาหรบสนคาประเภทนน

ภายในพนทเกบรกษาปรมาตรของเนอทเกบรกษาสนคาทตองการสาหรบสนคารนหนงๆ คดไดจาก

ผลลพธของขนาดของสนคานนแตละรายการ คณดวยปรมาณทตองการเกบรกษาภายในพนทเกบ

รกษาทกาหนดใหสาหรบรายการสนคาทมอตราการหมนเวยนในระดงตางๆ เชน พนทสาหรบสนคา

เคลอนไหวเรว ปานกลาง และชา ควรจดพนทใหใชของแบบเกบรกษาไดหลายๆแบบ เพอใหสามารถใช

กบสนคาหลายรายการทตองการและมปรมาตรของเนอทเกบรกษาแตกตาง 2.1.4.3 การกาหนดองคประกอบของเนอทเกบรกษา ในการวางแผนการเกบรกษานน จะตองแบงสรรพนททงหมดนออกเปนสวน

ตางๆทจาเปนการปฏบตการเกบรกษาสนคาและวางแผนในการใชพนทอนเปนองคประกอบในการเกบ

รกษาเหลานใหผสมผสานและสอดคลองเปนอนหนงอนเดยวกนเนอทสวนตางๆ ซงเปนองคประกอบ

ของเนอททงหมดในการปฏบตการเกบรกษาทจะตองกาหนดขนในการเกบรกษาทจะตองกาหนดขนใน

การวางแผนการเกบรกษาในคลงสนคาไดแกเนอทตางๆ ดงตอไปนคอ

- เนอทสญเสยไปกบโครงสราง (Structural Loss) เปนเนอทใชในความมง

หมายอยางอนเปนการถาวร หรอเปนโครงสรางของสงอานวยความสะดวกในการเกบรกษา เชน หอง

สขา เสา ผนงกนไฟ - เนอทสาหรบการสนบสนนการเกบรกษา (Space for Storage Support

Function) ไดแก พนทรบสนคา พนทจายสนคา พนทบรรจหบหอ พนทสานกงาน และพนทอน ทเปน

เพอการปฏบตงานสนบสนนการเกบรกษา

- เนอทสาหรบทางเดน (Aisles) ทางเดนเปนสวนประกอบทสาคญของพนท

เกบรกษาในกจการคลงสนคาทกประเภทและสงอานวยความสะดวกในการเกบรกษาเกอบทกแบบ

ตาแหนง จานวน และความกวางของทางเดนในพนทเกบรกษา ยอมขนอยกบแบบของสงอานวยความ

สะดวกเกบรกษาขนาดของเครองมอยกขนทใชในการยกขนและจดวางสนคาอยในคลงสนคานนโดย

ปกตจะจดใหมแตนอยเพยงเพอสนองความตองการในการปฏบตงานเกบรกษาใหเปนไปไดอยางม

ประสทธภาพ ทางเดนมอยหลายชนดและมความมงหมายในการใชแตกตางกนดงตอไปน

1. ทางเดนหลก (Main Aisles) เปนทางททอดยาวไปขนาดกบความยาว

ของอาคารหรอพนทเกบรกษากลางแจง เปนทางปฏบตงาน (Working Aisles) มงหมายทจะใชในการ

ขนยายสนคาจากตาแหนงหนงไปยงอกตาแหนงหนงภายในคลงสนคานน ความกวางของทางเดนหลก

กาหนดไดจากขนาดของเครองมอยกขนทใช โดยใหมพนทเพยงพอทเครองมอยกขน 2 คน สามารถขน

ยายสนคาไปมาสวนทางกนไดในคลงสนคาทวไปมาตรฐานจะมทางเดน อย 2 ทางทอดขนาดกนไป

ตลอดความยาวของคลงสนคานน

2. ทางเดนขวาง (Cross Aisles) คอทางเดนทตดขวางกบความยาวของ

อาคารหรอ พนทเกบรกษา ตดเปนมมฉากกบทางเดนหลกเปนทางเดนสาหรบการปฏบตงาน

เชนเดยวกบทางเดนหลกความกวางของทางเดนขวางกาหนดใหเพยงพอสาหรบเครองมอยกขน

สามารถทามอมมฉากกบแนวดานหนาของกองสนคา เพอทางานเกยวกบการจดวางและการยก

สนคาออกจากกองไดสะดวกทางเดนขวางเปนเสนทางสาหรบการลาเลยงสนคาเขาสและออกจาก

พนททเกบรกษาในคลงสนคาดวย ในคลงสนคามาตรฐานจะจดใหมทางขวางทอดขนาดกน 2 เสนทาง

ในแตละตอนของคลงสนคาจากประตทางเขาทออกสชานบรรทกดานหนง

3. ทางคนเดน (Personal Aisles) ทางคนเดนเปนเพยงทางเทาสาหรบ

เจาหนาทเกบรกษาใชในการเขาออกจากพนทเกบรกษาไปสประตทจดไวเปนทางเขาออกของเจาหนาท

โดยเฉพาะ

4. ทางเดนบรการ (Service Aisles) ทางเดนบรการมไวเพอจดมงหมายใน

การตรวจตราสนคาในการจดวางสนคาเปนกองขนาดใหญหากมความจาเปนตองใหมทางเขาถงสนคา

ภายในกองเพอใหมการตรวจตรา หรอการตรวจสอบ หรอใหมการดาเนนกรรมวธอนใดเพอปองกน

สนคานนซงกระทาอยบอยๆ โดยทวไปแลวทางเดนบรการอาจไมจาเปนตองจดใหมเลยกไดเพราะการ

จดเกบรกษาสนคาในคลงสนคาทมประสทธภาพนน สนคาในกองหนงๆ ยอมเปนชนดเดยวกนรน

เดยวกนและมมาตรฐานการบรรจหบหอและบรรจพาเลท หรอกระบะใหมจานวนเทาๆกนทาใหงายแก

การตรวจสอบอยแลว เวนแตสนคาบางราย การทจาเปนตองตรวจสภาพอยเสมอ กอาจตองจดใหม

ทางเดนเพอใหเขาถงสนคาภายในกอง เพอใหสามารถตรวจตราใหอยางทวถง

- เนอทเกบรกษาสทธ (Net Storage Space) เนอทเกบรกษาสทธ

หมายถงพนทภายในคลงสนคาหรอเนอทเกบรกษากลางแจงทหกลบพนททไมใชในการเกบรกษา

สนคาออกแลวเปนเนอทใชในการจดวางสนคาไดจรง รวมทงพนทเกบรกษาเปนสวนใหญ และพนทท

วางเกบรกษาเปนสวนปลกยอย หรอกลาวในลกษณะของการคานวณเนอทเกบรกษาสทธ = เนอท

ทงหมดในการปฏบตการเกบรกษา-เนอทสญเสยไปกบโครงสราง - เนอทสาหรบการสนบสนนการเกบ

รกษา-เนอทสาหรบทางเดนหรอ N = G-SL-SF-A เนอทเกบรกษาสทธหากมสนคาเกบอยเปนปรมาตร

รอยละ 85 ของปรมาตรเนอทเกบรกษาสทธถอไดวาไดทาการเกบรกษาสนคาเตมเนอทอยางม

ประสทธภาพแลว ในการวางแผนใชเนอทเกบสทธ จะตองพจารณาถงสภาพของเนอททซงเปนอยใน

ขณะททาการวางแผนนน

2.1.4.4 การเกบรกษาเปนสวนใหญ (Bulk Storage) หมายถงการเกบสนคาเปน

ปรมาณมากๆ ทบรรจอยในหบหอเดมตามทสนคานนไดทาการบรรจมาจากโรงงานผลต หรอจาก

ผขายสง หรอกระทาการบรรจใหมในคลงสนคานนเพอใหหบหอทบรรจเปนไปตามมาตรฐานการเกบ

รกษา การรบสนคาทบรรจหบหอของคลงสนคาแตละงวดยอมมจานวนไมเทากน นอกจากจะแยก

สนคาเปนแตละประเภทแตละชนด สาหรบแตละพนทเกบรกษาแลว แมแตจะเปนสนคาชนดเดยวกน

แตรบเขาแตละคราวกจะเกบรวมในแถวเดยวกนไมไดเพราะตามหลกการเกบรกษาสนคาสนคาทเกบ

รกษาอยในแถวจะตองเปนชนดเดยวกนและรนเดยวกนซงรบเขามาพรอมในคราวเดยวกน ดวยการเกบ

รกษาสนคาเปนสวนใหญมวธการปฏบตเปนแตละขนาดรนของสนคาแตละชนดทรบเขามาในคราว

เดยวกน ซงจาเปนตองวางแผนการเกบรกษาใหสามารถใชพนทสาหรบเกบรกษาสนคาไดอยางม

ประสทธภาพ ซงแบงออกเปน 3 ขนาดรน คอ

• การเกบรกษาสนคารนขนาดใหญ (Large Lot Storage) หมายถงสนคาท

รบเขามาเปนชนดเดยวกนในคราวเดยวกนเปนปรมาณมากวางกองเปนตงพาเลทหรอ กระบะเตม

ความสงไดตงแต 4 ตง(Column) ขนไปตามธรรมดา จะเปนสนคาทมประมาณเตมคนรถบรรทกหรอ

เตมต รถไฟททาการขนสงสนคาชนดนนเขามาแตละเทยวทเปนลกษณะของสนคารนเดยวกน การ

จดเกบสนคาขนาดใหญ มหลกเกณฑในการปฏบตดงน คอ

1. การจดเกบบนพาเลตหรอกระบะ ถาหากสามารถทาไดสนคารนขนาด

ใหญทงปวงจะถกจดวางบนพาเลตหรอกระบะ เวนแตขนาดของสนคานนหรอหบหอ บรรจ หรอสภาพ

การเกบรกษา ของพนทเกบรกษานนอานวยใหสามารถใชหมอนรองสนในการจดเกบได หรออปกรณใช

ในการเกบรกษาอยางอน เพอเพมความมงคงของกองสนคาทจดวางบนพาเลทหรอ กระบะ และเพอ

ปองกนการกดทบบรรจหบหอทไมมนคงแขงแรง ทงนขนอยกบลกษณะพเศษทางกายภาพของ

คลงสนคา และหบหอบรรจของชนดนนๆเปนประการสาคญ

2. การจดวางพาเลตหรอกระบะ กองพาเลตหรอกระบะจะเรมตนจาก

ผนงและเรยงเปนแถวออกมาสทางเดนไมใชวางจากทางเดนเขาสผนง การวางพาเลตหรอกระบะซอน

กนตองใหเปนแนวตง แถวของตงพาเลตหรอกระบะตองเปนแนวตรงเพอไมใหเกดการสญเปลาของเนอ

ทเกบรกษา ในสวนของพนทกองสนคาขนาดใหญตอนกลางของพนท แถวของตงพาเลตหรอกระบะจะ

เรมจากดานขวางทกาหนดขนเปนแนวผานกลางพนเกบรกษาจากทางเดนขางหนงถงอกทางเดนอก

ขางหนงของพนทนน ดวยวธนสามารถจดเกบสนคาตางชนดกนโดยการวางแถวออกไปยงทศทาง

ในทางตรงกนขามเอาหลงตดกนตามแนวเสนขวางนและเสนขวางทกาหนดขนนไมจาเปนตองอยตรง

แนวกงกลางของพนททางทดควรวางแนวเสนไปทางดานใดดานหนงเพอใหไดความลกของแถวทไม

เทากนสามารถจดเกบสนคาไดหลายขนาดและหลายรนในพนทเดยวกนโดยไมเกดสญเปลาของเนอท

เกบรกษาการจดวาง พาเลตหรอกระบะสนคาลงซอบนตงหรอลงเรยงในแถวนน หากลาแนวออกไป

บางไมเกน 5 เซนตเมตรกไมมความจาเปนตองเลอนใหมใหแนวตรงจรงๆ คงปลอยไวเชนนนกจะยงทา

ใหมความมนคงของกองอยนนเอง เวลาและแรงงานทจะใชในการยกเลอนวางกองใหมนนเปนการ

สญเสยทไมคมคา

3. ความสงของกอง การทจะวางกองพาเลทหรอกระบะไดสงเพยงใดนน

ขนอยกบความทนทานตอการถกกดทบของสนคาชนดนน การใชประโยชนจากอปกรณชวยในการเกบ

รกษาทมอยความมนคงและความปลอดอนตรายของกองสนคาทมอย ความสามารถของการยกสงสด

ของเครองมอทยกขนความสามารถในการรบนาหนกของพนทเกบรกษาและกฎของการเวนชวงวาง

ระหวางกองสนคากบเพดานทกาหนดใหบงคบท 90 เซนตเมตร หรอ 36 นว

4. การวางเรยงเปนแถว สนคารนขนาดใหญจะตองวางเรยงเปนแถว แบะ

ควรจะกาหนดใหเปนแถวสนทสด เทาทจะสามารถปฏบตไดโดยไมสอดคลองกบปรมาณสนคาท

จดเกบสนคาทจะจดเกบในแถวเดยวกนนนจะตองเปนพาเลทหรอทมบรรจสนคาเดยวกนบรรจใน

หบหอขนาดเดยวกน แตละหบหอบรรจสนคาเทากน และจดวางในพาเลตในแบบเดยวกน วธนจะทา

ใหสะดวกแกการตรวจนบสนคาไดโดยไมเคลอนทสนคานน และทาใหมการอนรกษเนอทเกบรกษา

5. การกาหนดทศทางในการเกบรกษา ตามกฎทวไปการกาหนดทศทาง

ของแถวจากแนวเสนขวางทกาหนดขน โดยใหดานหลงของแถวชนกนเรยงออกไปเปนแนวขนาด กบ

ความยาวของสวนของพนทเกบรกษา รปสเหลยมพนผา ทาใหไดแถวสนและสามารถปรบการเกบ

รกษาเหมาะสมใหสะดวกการกาหนดแถวเกบรกษาเปนแนวขนาดกบความยาวของอาคารเขาไปยง

พนทเกบรกษาสนลงถาหากทางเดนสาหรบทางการทางาน รบงานหนกเกนไปตามปกตกอาจหน

ทศทางการเกบรกษาในสวนใหญๆ ของพนทออกจากสทางเดนหลกของพนทออกสทางเดนหลก ซง

เปนวธลดความคบคงในพนททางเดนขวางโดยการถายเทการยกขนและการเคลอนยาย สวนใหญไปส

ทางเดนหลก

6. การถอนสนคาออกจากพนทการเกบรกษา การถอนสนคาทเปนสวน

ใหญออกไปจากพนทเกบรกษาตองทาทละแถว ใหหมดทงแถวแตละแถวไป เรมถอนออกจากตง

พาเลทหรอกระบะทอยตดกบทางเดนกอนเรยงกนตามลาดบเขาไปสผนงหรอแนวเสนขวางทกาหนดขน

ไมใชถอนตามแนวขวางดานหนาของแถวทงหมด การถอนสนคาออกตามแนวขวางของกองทาให

ทางเดนกวางขน และทาใหไมเกดพนทวางขนเพอรบสนคาใหมเขามาเกบได การถอนสนคาออกจาก

กองดวยวธไมถกตองเปนสาเหตธรรมดาของการเกดสภาพรงผงขนในเนอทเกบรกษา

• การเกบรกษาสนคารนขนาดกลาง (Medium Lot Storage) หมายถง

ปรมาณสนคาทจดเกบไดตงแต 1 ตง พาเลต เปนสนคาทบรรทกเขามาไมเตมคนรถหรอไมเตมครถไฟ

หรอมสนคาหลายชนดทบรรทกปนกนมาในยานพาหนะเดยวกน หลกปฏบตในการเกบรกษาสนคารน

ขนาดกลางโดยทวไปอนโลมตามการเกบรกษาสนคารนขนาดใหญเชนเดยวกน แตมสงทแตกตาง

ออกไปโดยเฉพาะในเรองขนาดของความลกของแถวและการกาหนดทศทางของการจดเกบ ดงตอไปน

1. การจดเกบสนคาทเปนรนขนาดกลางกระทาไดโดยการกาหนดทศทาง

ใหดานหลงของแถวตดดานขางของกองสนคารนขนาดใหญออกสทางเดนหลก หรอทางเดนขวาง

แลวแตกรณ วธนทาใหจดเกบสนคารนขนาดกลางไดอยางมประสทธภาพผลมากทสดโดยไมตองจดให

มทางเดนมากขน ซงพยายามจดเกบสนคารนขนาดกลางในพนทเชนนใหไดเสยกอนทจะใชพนทเกบ

รกษาอยางอน การเกบรกษารนขนาดกลางอยางไดผลอกแบบหนงโดยการใชของพนทเกบรกษาทม

ความลกขนาด 4 ถง 6 ตงพาเลทหรอกระบะซงอาจจดเกบสนคาในพนทขนาดนโดยการวธหนหลงของ

แถวชนกนใหทศทางการเกบรกษาออกสทางเดนทงสองขางทอยตรงกนขาม

2. ในกรณทสวนของพนทอนเกดจากการจดใหมทางเดนตามปกตไม

เพยงพอกบรายการสนคาทจะตองมการจดเกบในคลงสนคานน กอาจจาเปนตองจดทางเดนใหม

จานวนเพมขน ถาผนงกนประตกลางทะลถงไดตลอดความยาวของอาคาร กอาจจดใหมทางเดนหลก

ตรงกลางใหเพมขนอกทางหนงตลอดความยาวของอาคาร ทาใหไดสวนของพนทขนาดเลกเพมขนถา

ผนงกนไฟไมมประตกลางทจะจดวางทางเดนหลกเพมขนดงกลาวแลว กอาจใชวธเพมทางเดนขวาง

ผานกลางของพนทขนาดใหญในสวนกลางของอาคาร เพอแบงสวนของพนทนนออกเปนสองสวน

จานวนของทางเดนขวางทจดใหมเพมขนนนขนอยกบปรมาณเฉลย ของสนคาแตละรายการทจะเกบ

รกษา ไมวากรณจะเปนอยางไรกตาม ในทางปฏบตแลวการจดทางเดนทสด เพราะวาเปนทางททาให

เสยเนอทเกบรกษาทมคาโดยใชเหต

• การเกบสนคารนขนาดเลก (Small Lot Storage) สนคาชนดนนม

ปรมาณทรบเขาเกบรกษาคราวหนง หรอรนหนงตงแตหนงหบหอขนไปถงสองพาเลท หรอมากกวานน

แตไมมปรมาณเพยงพอทจะวางซอนกนไดเตมหนงพาเลท

2.1.4.5 การกาหนดทศทางการเกบรกษา (Direction of Storage) ทศทางการเกบ

รกษานบวาเปนปจจยทสาคญตอการใชเนอทใหเกดประโยชนอยางคมคาโดยเฉพาะคลงสนคาทใชพา

เลตหรอกระบะ และรถยกในการเกบรกษาการเลอกทศทางการเกบรกษาทเหมาะสมทาใหเกดสวนของ

พนทขนาดตางๆ ขนไดตามทตองการ โดยไมตองเพมจานวนทางเดนของปฏบตงานซงนบวาเปนวธการ

ทมคณคาอนมอาจประมาณได ในขณะเดยวกน การวางแผนอยางมระเบยบทาใหเกดความสมดลของ

การจราจร สาหรบทางเดนปฏบตงานทงหมดอยางเทาเทยมกน ขจดปญหาความแออดใหบรรเทาเบา

บางลงไดการวางผงสาหรบการเกบรกษาสนคารนขนาดใหญตามตวอยางตอไปน พฒนาโดยอาศย

ทศทางของการเกบรกษาสาหรบสวนของพนททรปสเหลยมจตรสขนาด 24 เมตร ซงเปนสวนของพน

แบบหนงสาหรบการเกบรกษาสนคา รนขนาดใหญในคลงสนคามาตรฐาน ตามตวอยางนไมไดแสดง

เนอทของเสาและสงกดขวางอนไวใหเหน ซงปกตในคลงสนคาทออกแบบตามปกตจะตองมสงกดขวาง

อยแนนอน มวธการกาหนดทศทางการจดเกบดบน (1) สนคารายการเดยวจดวางจากทางเดนถงทางเดน (Aisle-To-Aisle Storage) วธงายทสดแตขาดความสามารถในการปรบตวใหเหมาะสมกบสถานการณทเปลยนแปลงไปของเนอท

เกบรกษามากทสด คอ การเกบรกษาสนคาจากทางเดนดานหนงเรยงเปนแถวยาวไปทางเดนอกดาน

หนง ดวยการวางพาเลตหรอกระบะ ทบรรจสนคาเปนตงสง 4 ชน วางเปนแถวได 17 แถว จดเกบสนคา

เปนรนขนาดใหญได 17 รายการซงแตละรายการจะมปรมาณสนคาบรรจเตม 68 พาเลตหรอกระบะ

เปนปรมาณเทากบสนคาเตมตรถไฟ 2 ต ผงเกบรกษาลกษณะนไมอานวยใหสามารถเกบรกษาสนคา

เปนรนขนาดกลางหรอขนาดเลกในสวนของพนททเดยวกนนนไดเลย

(2) การเกบรกษาแบบหนหลงชนกน (Back-To – Back Storage) วธการอก

อยางหนงในการทจะเพมจานวนแถวใหมากขน และลดความลกของแถวใหสนลง พนทจะถกแบง

ออกเปนสองสวนโดยเสนสมมตตามแนวขวางกบทศทางการเกบรกษาออกไปจากเสนสมมตในทาง

ตรงกนขามวธการนเรยกวาการเกบรกษา “หนหลงชนกน” แตเปนวธมาตรฐานสาหรบการเกบรกษาทง

ปวงทใชระบบรถยก และพาเลตหรอกระบะ โดยวธการเกบรกษาสนคาได 34 รายการ แทนทจะเปน

เพยง 17 รายการอยางมวธแรก และแตละแถวมความลกเพยง 12 เมตร ซงแตละรายการมปรมาณ

เทากบ 1 ตรถไฟ การวางผงเกบรกษาเชนนเปนการปรบปรงใหมประสทธภาพมากขนกวาวธแรก แต

ทงนกยงไมสามารถใชพนทนนในการจดเกบสนคาทมปรมาณนอยกวา 1 ตรถไฟ

(3) การเกบรกษาแบบการหนขางชนกน (Side-To-Back Storage) วธเกบรกษา

อกแบบหนงทอานวยใหมการออนตวปฏบตมากยงขน คอวางแถวสนของพาเลตหรอกระบะตามแนว

ดานขางของพนทขนาดใหญ แนวของแถวเหลานจะจดเปนมมฉากกบทศทางของการเกบรกษาท

กาหนดไวแตเดม วธนเรยกการเกบรกษาแบบ “ขางชนหลง” กาหนดแนวเสนสมมตขนมาแลวจดวาง

สนคาขนาดกลางจากเสนนออกสทางเดนโดยการใชทางเดนทงสดานของพนททนนเปนแนวหนาของ

กองสนคาทาใหสามารถใชพนทนนในการเกบรกษาสนคารนขนาดกลางได โดยไมตองจดใหมทางเดน

เพมขนและไมทาใหความสามารถในการเขาถงสนคามความเสอมเสยไป

(4) การกาหนดเสนแบงแนวกงกลางของพนท (Off-Center Dividing Line) การ

แบงสวนของพนทใหมความลกแตกตางกนโดยกาหนดเสนแบงแนวออกกงกลางของพนทใหไดขนาด

ของแถวหลากหลายออกไป เสนสมมตทจะใหหลงแถวกระบะชนกนทงหมดขนในแนวทไมตรงกนกบ

แนวกงกลางของพนท ทาใหไดพนทใหมไมเทากนเปนพนทใหญมความลกมากสวนหนงและเปนพนท

ขนาดกลางมความลกนอยกวาอกสวนหนง การวางแผนผงแบบนจะเปนทพงประสงคกแตในกรณทม

ความแนใจวามจานวนรายการของสนคาทมปรมาณการเกบรกษาตงแต 2 ตรถไฟหรอมากกวานนขน

ไปอยหลายรายการ ความลกของพนทสาหรบการจดเกบแบบขางชนหลงมอยหลายรายการ ความลก

หลายพนทในการจดเกบแบบขางชนหลงมอยหลายขนาดจาก 1 ถง 4 ตงพาเลตหรอกระบะ เพอใหเกด

แถวสนขนหลายขนาด การวางชนวางพาเลตหรอกระบะแบบขางชนหลงไวเปนแนวสดทายของพนท

ทาใหสามารถใชเนอทเกบรกษาไดเตมทไดมากขน มไดตงใจใหใชมาตรฐานของการวางผงเกบรกษา

สาหรบสนคาประเภทหนงประเภทใดโดยเฉพาะ เพยงแตเปนการชใหเหนวธจดแจงทควรมาใชกบพนท

ซงมอยคงทกบทางเดนทอาจจดแจงดวยวธตางๆ เพอใหเกดความยดหยนมากทสดของการปฏบตการ

เกบรกษาคลงสนคา 2.1.4.6 แผนภมผงพนทคลงสนคา (Plano Graph or Warehouse Floor Plan) แผนภมผงพนทคลงสนคาเปนเครองมอทดมากอยางหนงในการจดการเกยวกบการทจะดารงไวซงการ

ควบคมและการใชเนอทเกบรกษาอยางถกตองและทนสมย ทาใหเจาหนาทในการเกบรกษาสนคาใน

การวางแผนในการใชเนอทเกบรกษาไดอยางมประสทธผล ยงกวานนแผนภมนยงมโครงสรางในการ

พฒนาแผนการเกบรกษาทงปวงในการประกอบกจการคลงสนคา

(1) แผนภมพนทคลงสนคาทไดจดทาไวอยางสมบรณและทนสมยอยเสมอจะ

แสดงถงสภาพทแทจรงในการใชเนอทเกบรกษาสทธภายในอาคารคลงสนคา โรงเกบสนคาหรอพนท

เกบรกษากลางแจง ขอมลเหลานจะไดรบการแกไขเปลยนแปลงใหทนสมยอยเสมอบนแผนภมผงพนท

ของคลงสนคาโดยการถายทอดขอมลเหลานนมาจากรายการสถานภาพเนอทเกบรกษาซงมการสง

รายงานนเปนประจาทกเดอนอยแลวแผนภมแสดงถงการแบงสวนของพนททเกบรกษาเปนพนทเกบ

รกษาเปนพนทรบสนคา พนทจายสนคา ทางเดนหลก ทางเดนขวาง ทางเดนกนไฟ และพนทสาหรบ

ความมงหมายอยางอนๆ นอกจากนนยงแสดงถงพนทซงมสนคาเกบอยและพนทวางดวย

(2) แผนภมผงพนทคลงสนคา โครงทจาลองพนททงหมดของอาคารคลง โรงเกบ

สนคา ชนของอาคารหลายชน หรอพนทเกบรกษาแบบอนๆ โดยยอในมาตรสวน 1 ตอ 400 ระยะใน

แผนภม 1 ซม.เทากบ 4 เมตร ในพนทจรง เสนศนยกลางตามยาวลากจากซายไปขวาของแผนภมตอน

หรอสวนทแบงยอยออกไปของพนทเกบรกษาอาจสรางเปนตารางกรดตามมาตราสวน และขนาดของ

พาเลตหรอกระบะ ทใชในการเกบรกษา เพอความมงหมายในการสรางตารางกรดน ความกวางยาว

ของพาเลตหรอกระบะจะตองเพมขน 5 ซม. ทงสดานสาหรบเนอทจะตองใชวางพาเลต หรอกระบะบน

พนคลง แตอยางไรกตามถาตองการใชพาเลตหรอกระบะหลายขนาดในการเกบรกษาในตอนใดตอน

หนง หรอในพนทแบงยอยในพนทใดพนทหนงตารางกรดทสรางไวกไมอาจใชได และอาจไมตอง

คานงถง

(3) ตอนหรอสวนทแบงยอยของพนทจะแสดงในแผนภมดวยเสนทวางเปนกรอบ

หรอเสนลากตดกนใหทราบถงตาแหนงและขนาดของพนทซงไมใชในการเกบรกษาตามมาตรสวนของ

แตละพนทนน แผนภมผงทคลงสนคาจะจานวนตารางเมตรของเนอททงหมด เนอทซงไมใชในการเกบ

รกษา และเนอทสทธในการเกบรกษาสนคา ภายในเนอทสทธนนจะแสดงใหทราบถงประเภทหรอ

จาพวกของสนคาทเกบรกษาอยในพนทนนๆ โดยระบบรหสหมายเลข

(4) แผนภมผงพนทของคลงสนคาจะตองจดทาขนหลายฉบบ เพอตดแสดงไวใน

สถานทตางๆ ทใหผ เกยวของเหนไดงาย เชนในทสานกงานในคลงสนคาแตละอาคาร หรอแตละพนท

เกบรกษา โดยตดไวบนแผนกระดาน และมแผนใสปดทางไว ขาวสารเกยวกบพนทวาง อาจจะแสดงไว

บนแผนใดดวยดนสอ ซงสามารถลบออกหรอแกไขปรบปรง ใหทนสมยอยเสมอไดตามทตองการและ

อาจแสดงโดยการระบายสบนแผนใสเพราะแผนภมไมอาจแสดงสภาพของการเกบรกษาเปนสวน

ปลกยอยในชองเกบของแตละชองได

2.1.4.7 การกาหนดตาแหนงของสนคา เกณฑพจารณาในการกาหนดตาแหนงของ

สนคาประเภทตางๆ ในแผนผงพนทเกบรกษานนอาศยหลกการพนฐานเกยวกบปจจยพจารณาในการ

วางแผน และแบบตางๆ ของการเกบรกษาทไดกลาวมาแลวเรมตนจากการกาหนดตาแหนงของสนคา

แตละประเภทลงในแผนผงพนทเกบรกษา และการกาหนดตาแหนงของสนคาแตละรายการลงในพนท

ทกาหนดสาหรบประเภทนนใหเปนไปตามอตราความถของการหมนเวยนโดยไมตองคานงถงขนาดท

แตกตางกนของแตละรายการในประเภทเดยวกน ยกเวนรายการทมขนาดใหญมาก หรอมนาหนกมาก

ผดปกตจรงๆ ทจะเปนปญหาเกยวกบการยกขน และการจดเกบทตองแยกออกมากาหนดตาแหนงเกบ

ทเหมาะสมตางหากโดยไมคานงถงอตราความถในการหมนเวยนอยางรายการทวไป แตถงอยางไรก

ควรใหอยในพนทเดยวกนกบสนคาชนดอนๆ ทเปนประเภทเดยวกนนนเองแตอาจเลอกตาแหนงทงาย

ตอการเขาถงซงอาจใชเครองมอยกขน หรอวธการเกบรกษา เปนพเศษโดยเฉพาะแตกตางไปจากสนคา

รายการอนๆ ในประเภทเดยวกน ขนตอนในการปฏบตเกยวกบการกาหนดตาแหนงเกบควรเปนไป

ตามลาดบดงตอไปน

1. จดทาแผนภมผงพนท แผนภมผงพนทเกบรกษาของแตละพนเปนสงสาคญ

ทตองจดทาขน สงทจะตองแสดงไวในแผนภมในชนแรกไดแกอปสรรคทเปนขอจากดในการเกบรกษา

ซงไดแก ตาแหนงของเสา ชองบนได ทางเลอนของลฟท พนทสานกงาน และหองนา การกาหนด

ตาแหนงของพนททรบ พนทจาย และพนทสาหรบการเกบรกษาเปนสวนปลกยอยตองเปนไป

ตามลาดบความสาคญความจาเปนทจะตองอยใกลชดกบเครองมอยกขนประจาท และสงอานวย

ความสะดวกอนของคลงสนคา แลวรางภาพลงไปในแผนผงของพนคลง แลวจงกาหนดขนาดของรน

ตาแหนงของรน และตาแหนงของชนวางลงไปใหเปนการแนนอน

2. กาหนดตาแหนงสนคาลงบนแผนผง กาหนดตาแหนงแตละประเภทตาม

หลกของการปจจยความคลายคลงกนลงไปกอน วาพนทใดใชสาหรบการจดเกบรกษาสนคาประเภทใด

โดยพจารณาเลอกประเภททมอตราการหมนเวยนสงทสด ไวใกลกบพนทบรรจและจดสงถาเปนสวน

ใหญกจะใหอยใกลพนทเกบรกษาเปนสวนปลกยอยมากทสด ในขณะเดยวกนกบพนทกาหนดพนทเกบ

รกษาเปนสวนใหญนนกกาหนดจานวนพนทเกบรกษาในต เกบ เปนสวนปลกยอยใหมการอยาง

เพยงพอสาหรบสนคาประเภทนนดวย สนคาประเภททมอตราการหมนเวยนสงในลาดบตอไปกจะไดรบ

การกาหนดพนทใกลเคยวกบประเภทแรก และดาเนนการในลกษณะเชนนตอไป จนกวาสนคาทก

ประเภทททาการเกบรกษาในพนทนนไดรบการกาหนดตาแหนงลงในพนทจนครบ สนคาประเภททม

การหมนเวยนตาทสด จะอยตอนหลงสดของพนททเกบรกษา

3. กาหนดเนอทเกบรกษาตามขนาดของสนคา เมอไดกาหนดเนอทเกบรกษา

ตามประเภทของสนคาตามอาศยหลกของความคลายคลงกนและสนคายอดนยมทมอตราความถใน

การหมนเวยนมากดงทไดกลาวมาแลว ขนตอไปกคอการแบงเนอทเกบรกษาของแตละประเภทนนตาม

ขนาดของสนคาแตละชนดเปนรายการทมขนาดเลก ขนาดกลาง ขนาดใหญ หลกการนเหมอนกนทง

การเกบรกษาเปนสวนใหญและการเกบรกษาเปนสวนปลกยอย กลองบรรจสนคาสาหรบชองเกบขนาด

เลกจะใสไวในชองตอนกลางของต เกบจานวนประมาณรอยละ 65 ของรายการทงหมดจะจดเกบ ใน

ตอนกลางของตซงมความสงระดบหนาอก

2.1.5 ระบบระบตาแหนงเกบสนคา (Stock Locator System) 2.1.5.1 ความสาคญของระบบบอกตาแหนงเกบ การปฏบตงานเกบรกษาสนคา ม

วตถประสงคสาคญ คอ การจดเกบสนคาใหมลกษณะทสามารถเขาถงสนคาทเกบรกษานนไดสะดวก

ทสด ทงนเพอใหการตรวจสอบสนคากดการนาสนคาออกจาย หรอจดสงกดกระทาไดอยางสะดวกและ

รวดเรวไมเกดความสบสน หรอผดพลาดขนได การทจะใหบรรลวตถประสงคเชนนไดนอกจากอาศย

การวางแผนกาหนดผงพนทเกบรกษาอยางมประสทธภาพแลวการจดใหมระบบบอกตาแหนงเกบ

สนคาอยางเหมาะสมกมความสาคญเปนอยางมากเชนเดยวกน สนคาทเกบรกษาอยในคลงสนคา

เชนเดยวกน มความหลากหลายไมวาจะเปนเรองของประเภทชนด จานวน รายการ จานวนรนทรบเขา

มา และความแตกตางของปรมาณในแตละรน แตละรายการการกาหนดระบบบอกตาแหนงสนคา

อยางเหมาะสมจะใหผลในการปฏบตงานเกบรกษาดงตอไปน

1. ทาใหการคนหาสนคาเพอนาออกจายกระทาไดสะดวก รวดเรว ถกตอง

2. ทาใหการรบสนคาเขาเกบรกษากระทาไดอยางมประสทธภาพ กาหนด

ตาแหนงเกบไดอยางเหมาะสมตามประเภทของสนคาและลาดบความถในการหมนเวยน

3. ทาใหสามารถใชเนอทเกบรกษาไดประโยชนมากทสด โดยการเลอก

ตาแหนงเกบตามขนาดของพนทเกบรกษาใหสอดคลองกบขนาดรนของสนคาทรบเขามา และการเลอก

สนคาออกจายไดถกตองตามแผนทตงไว

4. ทาใหสะดวกแกการตรวจสอบกระทาไดอยางรวดเรวและถกตองตาม

รายการทกาหนดให

2.1.5.2 ตาแหนงเกบรกษาเปนสวนใหญ (Bulk Storage Location) มหลกเกณฑท

สาคญอย 2 ประการ คอ

2.1.5.2.1 การกาหนดโครงสรางรหสตาแหนงเกบ ประกอบดวยเลขและตวเลข

อกษร 9 หลก

- ตาแหนงทหนงและทสอง เปนหมายเลขประจาอาคาร เพอความมง

หมายในการควบคมโดยเฉพาะ

- ตาแหนงทสาม เปนหมายเลขประจาชนของอาคารสาหรบ

คลงสนคาทเปนอาคารหลายชน

- ตาแหนงทส เปนหมายเลขของอาคารหรอพนทเกบรกษามผนงกน

ไฟทมเสนแบง

- ตาแหนงทหาและทหก เปนหมายเลขประจาแถวภายในตอนทอด

ขนานกบแนวหวทาย

- ตาแหนงทเจดและทแปด เปนหมายเลขประจาแถวยาว ซงเปนดาน

ยาวของอาคาร

- ตาแหนงทเกา เปนหมายเลขของกองเกบสนคา

2.1.5.2.2 การทาเครองหมายตาแหนงเกบในพนทเกบรกษา หากสามารถทาได

พนทภายในอาคารตองสรางตารางกรดลงไวอยางถาวรโดยการตเสนดวยส หรอดวยวธการอยางอนท

จะใหตารางกรดปรากฏอยางชดเจนในพนทเกบรกษาทงนเพอความ สะดวกในการจดเกบสนคาใหได

แถวในแนวอยางมระเบยบ บนเสนแบงขอบของพนทเกบรกษาซงแบงยอยออกไป จะมหมายเลขของ

แถวกากบไวทงแถวสนและแถวยาว เชนเดยวกบพนทของแผนภมในพนทเกบรกษาหรออยางนอยทสด

กเขยนไวทมมของจดตดในทางเดน หมายเลขของแถวเหลานควรอยบนแนวขอบของทางเดนเพอไมให

ลาออกมาจากแถวจราจรของทางเดนถาสภาพของผวพนทไมอานวยใหเขยนหมายเลขลงไปไดกอาจ

แสดงหมายเลขเสาเหลานไวทตนเสา และสามารถมองเหนไดงายและใชสทเดนชด

2.1.6 เทคโนโลยสารสนเทศ (Warehouse Information Technology) 2.1.6.1 เทคโนโลยสารสนเทศกบการจดการโลจสตกส กจกรรมโลจสตกสตองการ

ความรวดเรว ถกตองแมนยาในระดบสง การแลกเปลยนสารสนเทศ จงมความจาเปน ดงนนจง

จาเปนตองเชอมตอทกกจกรรมเขาดวยกน โดยเทคโนโลยสารสนเทศประกอบดวยฮารดแวร ซอฟแวร

ระบบเครอขาย ซงการนาคอมพวเตอรมาใชในโลจสตกสจะมกจกรรมทสาคญๆไดแก การควบคม

คณภาพ การเกบรกษา การเลอกสนคา การควบคมความผดพลาด การบรรจภณฑ และการขนสง

เพราะสารสนเทศเปนกญแจสความสาเรจของการจดการโลจสตกสในปจจบน สารสนเทศทถกตอง

และทนเวลาจะชวยใหกจการสามารถลดระดบสนคาคงคลงและปรบเสนทางและตารางเวลาการขนสง

รวมทงการเพมประสทธภาพการใหบรการกบลกคาทวไปทาใหสามารถลดคาแรงงาน เพม

ประสทธภาพของการใชอปกรณในระบบโลจสตกสและเพมอตราการใชประโยชนจากปรมาตรใน

คลงสนคาระบบเครอขายการตดตอสอสารเปนสงสาคญในการจดการคลงสนคาโดยอานวยความ

สะดวกตอการแลกเปลยนขอมลระหวางเครองคอมพวเตอร การอานบารโคด การใชงานหนยนต การ

ควบคมการขนถายโดยการใชสายพานลาเลยง เปนตน ในปจจบนมเครองมอทสาคญ คอ โครงขาย

เครอขายในพนท (LAN) ซงระบบนสามารถสราง ขนไดหลายวธ เพอการควบคมการไหลของ

สารสนเทศใหดขนและเพอใหสามารถใชอปกรณอานวยความสะดวกตางๆไดอยางมประสทธภาพ โดย

อาศยการเชอมโยงขอมลสารสนเทศ โดยใชฐานรวมกน เปนการลดการทางานทซาซอนในระบบทไม

จาเปน เชน การบนทกขอมลซา และความผดพลาดจากการทางานดวยวธการปกต

2.1.6.2 ฮารดแวรสาหรบการจดการคลงสนคา ในการจดการคลงสนคา การ

ประยกตใชระบบซอฟแวรจาเปนตองมฮารดแวรเพอใชในการเชอมตอเพอสอสารในระบบทง

กระบวนการหลงจากมการอานรหสสนคา จะสงผานคลนวทยไปยงเครองคอมพวเตอรทจดการ

คลงสนคา และประมวลผลสงผานไปยงเครองคอมพวเตอรของทกฝายทเกยวของดงแสดงใน

ภาพประกอบ 4

ภาพประกอบ 4 ผงการเชอมตอระบบสอสาร

โดยการทางานตองพวงระบบซอฟแวร และฮารดแวรคอมพวเตอรซงในระบบ

ประกอบดวยอปกรณ ซงตองมขอกาหนดทางเทคนคขนตาของฮารดแวร โดยการออกแบบตองใหมการ

ยดหยนสาหรบการเชอมตอในอนาคตดวย โดยม Open Data Base Connectivity) ใหสอดคลองกบ

ระบบบารโคดและการทารายการ สนคาคงคลง การจดเกบ การรบสนคา ความเหมาะสมระหวางใบสง

ซอ การคน การผลต การโอน การยายสนคาการหยบสนคาตามการผลต การตรวจสอบสถานะการ

จดสง การจดสง และรายงาน การสารองขอมล ตองการกาหนดรายละเอยดทางเทคนคของ

คอมพวเตอร เปนตน

2.1.6.3 ฐานขอมล ลกษณะฐานขอมลทด ไดแก ไมสลบซบซอน เขาใจงาย

อธบายไดชดเจน ลดความซาซอน นาเชอถอ เปนขอมลทตองการ ฐานขอมลประกอบดวยขอมลท

องคกรตองการใชงานครบถวน ขยายขอบเขตไดและสามารถรองรบของการใชขอมลได

2.1.6.4 ซอฟแวรการจดการคลงสนคา ในปจจบนมการประยกตใช

ซอฟแวรโลจสตกสและการจดการซพพลายเชนในรปของซอฟแวรการจดการ การกระจายสนคา การ

จดการคลงสนคา การจดการขนสงรวมถงซอฟแวร ERP

- การกระจายสนคาและโลจสตกส เปนกระบวนการวางแผนการ

ดาเนนงานและการควบคมการเคลอนยายวตถดบ ชนสวน และสนคาสาเรจรปทงขาเขาและขาออก

จากองคกรธรกจ ในชองทางกระจายสนคาดวยตนทนทตา ตลอดจนการบรการเพอตอบสนองความ

ตองการของลกคาเปนสาคญ โดยระบบนจะเชอมโยงการผลตสนคาและบรการเขากบการตลาดดวย

การเคลอนยายสนคา ตลอดจนการไหลของขอมลขาวสารอยางมประสทธภาพ สวนใหญจะเกยวของ

กบการจดการคลงสนคา การขนสง ทงในดานการจดตารางเวลาขนสง การเลอกวธการขนสง

การจดการกระบวนการทางศลกากร ตนทนการขนสงอยประมาณ 50%-67% ของตนทนระบบการ

กระจายสนคาทางธรกจทงหมด และอยราวรอยละ 20 ของตนทนผลตภณฑทงหมด การเลอกวธการ

ขนสงทเหมาะสมจงจะสามารถลดตนทนของผลตภณฑตอหนวยลงได ทงนตองคานงถงสภาพสนคา

เสนทางและระดบการบรการลกคา บางครงขนาดการขนสงหรอขนาดของการผลตทประหยดมเกน

ปรมาณทลกคาตองการทาใหจาเปนตองมวางไวเกบของทเหลอ เพอเกบสนคาใหพรอมทจะสงของ

ตอไปยงพนธมตรในซพพลายเชนในขนตอไป

- ศนยกระจายสนคาและจดการคลงสนคา ปจจบนในยคเทคโนโลย

สารสนเทศไรพรมแดน แนวโนมการเปลยนแปลงในคลงสนคาและศนยกระจายสนคาไดมการจดการ

เปลยนไปโดยใชการจดการ ซพพลายเชนมาเกยวของมากขน มระบบสารสนเทศ พาณชย

อเลคทรอนกสซงสงผลกระทบตอรปแบบการจดการแบบเดม โดยอนเตอรเนตทาใหการจดสงสนคาถ

ขน ปรมาณการสงซอนอยลง การตอบสนองลกคารวดเรวในการเตมเมนคาสงซอ การวางผงคลงสนคา

เปนแบบการไหลของคลงควบคมดวยระบบเทคโนโลยอตโนมต เพอควบคมกระบวนการเคลอนยาย

ทาใหการทางานและการจดสงรวดเรวขน

- ระบบการจดการคลงสนคา แนวโนมการกระจายสนคาปจจบน เรม

ใชระบบเทคโนโลยอตโนมต เชน ซนโยใชคลงสนคาอตโนมตในการกระจายสนคา จดเกบประมาณ

หนงหมนพาเลต ซงตองพวงระบบการจดการคลงสนคากบหนยนตทอยในรปของเครนขนสงสนคา

นอกจากนนยงควบคมการจดเกบ การรบ การเลอกหยบสนคา การจดสง ตอพวงกบระบบการจดการ

ขนสง มระบบการจดการดานแรงงาน การออกฉลากรหสแทง การบรรจภณฑ การคนหาชองจดเกบทา

ใหเกดการใชปรมาตรคลงสงสด การใชซอฟแวรการจดการคลงสนคาทาใหสามารถเพมขด

ความสามารถในการแขงขนได ไดแก ปรบปรงใหสนคาคงคลงมความแมนยา ลดเวลาในกระบวนการ

สงซอ ปรบปรงระดบการใหบรการลกคา ลดตนทนการจดเกบสนคาคงคลง เพมผลตอบแทนในการลง

ทนและลดขอบกพรองในการจดสงการใชซอฟแวรสามารถเพมความรวดเรวและแมนยา การทางาน

เปนระบบเวลาจรงฉะนนในการจดซอซอฟแวรตองพจารณาเบองตนในปจจยตอไปน

1. ใชรวมกบอปกรณการอานรหสแทงแบบไรสายได และเครองอาน

รนอนๆ เพอลดภาระดานแรงงาน และพนทคลงสนคา

2. สามารถใชรวมกบอนเตอรเนต อนทราเนต และระบบเครอขายใน

องคกรได เพอวางแผนและตดตามขอมลในการดาเนนงานใหสอดคลองกบพนธมตรทางการคาทกฝาย

3. นอกจากฟงกชนใชงานพนฐานแลว ยงตองพจารณาการขยายขด

ความสามารถในงานตอไปน

- การขายเปนสนคาผานคลง และการจดการคาสงซอ

- การวางแผนการรบสนคา

- การหยบสนคา

- การตดตามรายการสนคารายวน เลขหมายการตดตามสนคา และ

สามารถตดตามสนคาจากหลายทได

- สามารถตรวจนบสนคาคงคลงตามรอบ

- การเชอมตอกบระบบขนสง (จารนนท ธรานนท. 2543: ออนไลน)

2.1.6.5 Barcode บารโคดหรอรหสแทง คอ สญลกษณรหสแทงทใชแทนขอมลตวเลขม

ลกษณะเปนแถบมความหนาบางแตกตางกนขนอยกบตวเลขทกากบอยขางลาง การอานขอมลจะ

อาศยหลกการสะทอนแสง เพออานขอมลเขาเกบในคอมพวเตอรโดยตรงไมตองผานการกดป มท

แปนพมพ ระบบนเปนมาตรฐานสากลทนยมใชกนทวโลก การนาเขาขอมลจากรหสแถบของสนคาเปน

วธทรวดเรวและความนาเชอถอไดของขอมลมสงและใหความสะดวกแกผ ใชงานไดด (บรษท ไวซ เนส

ซสเตมส จากด. 2553: ออนไลน) การใชบารโคดเพอความรวดเรวทนสมยตอเหตการณ มผ ใหคา

จากดความตางๆ ดงน

ปทมาภรณ (2542) กลาววารหสแทง หมายถง ระบบสญลกษณหรอเครองหมาย

ประจาตวของสนคาแทนเลขรหส ซงเปนระบบทเปนมาตราฐานสากล ประกอบดวย แถบสดาสลบขาว

แถบสถกกาหนดและสรางขน เพอบงบอกประเทศทผลต ผผลตและชนดสนคา

ปเตอร (2545) กลาววา บารโคด คอ การแทนขอมลทเปนรหสเลขฐานสองในรปแบบ

ของแถบสดา ขาวทมความหมายตางกน แถบทมสและความหนาตางกนจะมคาตวเลขทแตกตางกน

และมาตรฐานสากลทกาหนด ดงนนสามารถสรปไดวา บารโคดหรอรหสแทง คอ ระบบสญลกษณ

หรอ เครองหมายประจาตวสนคาแทนเลขรหส โดยทวไปจะเปนภาษาสากลสาหรบคอมพวเตอรทใช

เพอสอหรอบงบอกถงขอมลทตองการ เชน ประเทศผผลต บรษทผผลต และชนดของสนคาเพอใหเกด

ความสะดวกแกผผลตและผประกอบการในการตรวจสอบนบตงแตขนตอนการผลต การเกบสนคาคง

คลงการจดจาหนาย ตลอดจนการกาหนดนโยบายการตลาดรวมทงการเปลยนแปลงราคาสนคา

ทสามารถนาระบบคอมพวเตอรเขามาจดการซงจะสามารถประหยดเวลาและคาใชจายลงไดเปนอยาง

มาก (จารนนท ธรานนท. 2543: ออนไลน)

2.1.6.5.1 ทฤษฎระบบบารโคดเรมในป ค.ศ. 1970 ในประเทศสหรฐอเมรกา

มการจดตงคณะกรรมการเฉพาะกจดานพาณชยขนสาหรบคนควารหสมาตรฐาน และสญลกษณท

สามารถชวยกจการดานอตสาหกรรม ค.ศ. 1973 คณะกรรมการเฉพาะกจฯ ไดจดพมพบารโคดระบบ

UPC (Uniform Product Code) ขนเปนครงแรกสาหรบตดบนสนคาตางๆ ในวงการอตสาหกรรมใช

สาหรบควบคมยอดการขายและสนคาคงคลง ค.ศ. 1975 กลมประเทศทางยโรปจดตงคณะทางานดาน

วชาการขนเพอสรางระบบบารโคดเรยกวา EAN (European Article Number) และป ค.ศ. 1977

สมาคม EAN ถกจดตงขนครอบคลมประเทศในยโรปและประเทศอนๆ ของโลกยกเวนอเมรกาเหนอ

ตอมาไดเปลยนชอเปน IANA(International Article Numbering Association) แตอกษรยอยงคงใช

EAN ระบบบารโคดของยโรปถกพฒนาจากระบบ UPC และไดพฒนาใหมความสามารถเชนเดยวกบ

ระบบ UPC ประเทศไทยนาระบบ EAN เขามาใชตงแตป พ.ศ. 2530 โดย Thai Product Numbering

Association – TPNA ไดรบการแตงตงใหเปนนายทะเบยนในการรบสมครสมาชกระบบบารโคดทา

หนาทรบจดทะเบยนสมาชกบารโคดในระบบ EAN ทงนเพอสนคาทผลตภายในประเทศได

มาตรฐานสากลและเพอประโยชนแกผผลต ผสงออก ผซอ ผ คาปลก จนป พ.ศ. 2536 TPNA ไดโอน

สทธการเปนนายทะเบยนใหกบสภาอตสาหกรรมแหงประเทศไทยรหสประจาของประเทศไทยคอ 885

ระบบ EAN ตามระบบสากล ของ EAN International ภายใตการบรหารงานของสถาบนสญลกษณ

รหสแทงไทย EAN Thailand หมายเลข 885 จะชวยสรางภาพลกษณทดใหกบสนคาไทยในตลาด

ตางประเทศ โดยทผประกอบธรกจจะสามารถตรวจสอบไดวา 885 เปนของประเทศไทย ชองทางหรอ

โอกาสทางการตลาดของสนคาไทยจะกวางขนสามารถนาสนคาไทยไปสตลาดใหญๆ ไดโดยงาย รหส

แทงประจาประเทศเปรยบเสมอนการประกาศเอกราชในทางระบบเศรษฐกจ เพราะสนคาจากกวา 91

ประเทศทวโลกใชระบบ EAN มเลขหมายประจาแตละประเทศ หมายเลขจะพมพอย 2 หรอ 3 ตาแหนง

แรกทอยใกลรหสแทง การใชหมายเลข EAN ประจาประเทศทาใหคแขงทางการคาทวโลกทราบวา

ประเทศไทยเปนประเทศทมมาตรฐานการผลตสงระดบหนงทสามารถแจงแหลงผลตสนคา สนคา

สงออกทควรใชรหสแทง คอ สนคาอปโภคบรโภคเกอบทกชนด หรอสนคาสาเรจรปตางๆ ซงจะชวย

สรางความเชอถอใหกบผซอ หรอผ นาเขาในประเทศไดเปนอยางด โดยสวนใหญจะพมพรหสแทงลงบน

สนคาเลย หรออาจไมจาเปนตองตดบนตวสนคากได หนวยงานทใชบารโคดแลวไดแก 1)

หางสรรพสนคา 2) คลงสนคา 3) ผผลตสนคา/ โรงงานอตสาหกรรม 4) ธรกจโทรคมนาคม 5) หองสมด

6) มหาวทยาลย 7) โรงพยาบาล 8) งานพสดและไปรษณย

2.1.6.5.2 หลกการทางานของบารโคด รหสบารโคดประกอบดวย 3 สวน

ดงน

1) สวนลายเสน ซงเปนลายเสนสขาว (โปรงแสง) และสดา ม

ขนาดความกวางของลายเสนตามมาตรฐานแตละชนดของบารโคด

2) สวนขอมลตวอกษร เปนสวนทแสดงความหมายของชดขอมล

ลายเสนสาหรบใหอานเขาใจ

3) สวนแถบวาง เปนสวนทเครองอานบารโคดใชกาหนดขอบเขต

ของบารโคดและกาหนดคาใหกบสขาว (ความเขมของการสะทอนแสงในสของพนผวแตละชนดทใช

แทนสขาว) โดยทกเสนจะมความยาวเทากนเรยงตามลาดบในแนวนอนจากซายไปขวา

ภาพประกอบ 5 สวนประกอบของแถบรหสบารโคด

2.1.6.5.3 โครงสรางของบารโคด บารโคดประกอบดวยแถบสดาและสขาว

โดยความกวางของแถบสดาสลบขาวเปนรหสแทนขอมล เรยงจากซายไปขวา การถอดรหสจาเปนตอง

ทาบความกวางของแถบดาและแถบขาวนาไปเทยบกบตารางมาตรฐานเครองอานบารโคด

ประกอบดวยหวอานอนฟาเรดแบบปากกาและแบบวงจรถอดรหสการใชงานเรมตนดวยการกวาด

หวอานผานบารโคด ซงหวอานจะมตวตรวจจบแสงสะทอนไปจดชนวนวงจรอเลกทรอนกสทาใหเกด

คลนสญญาณไฟฟาแบบพลสโดยความกวางของรปคลนจะเปนสดสวนกบความกวางของแถบโคด

ตอจากนนวงจรถอดรหสจะตรวจสอบความกวางของรปคลน แลวนาไปเปรยบเทยบกบแถบขาวดา

ทงหมดทแทนขอมลตวเลขหรอตวอกษร โดยปกตเครองอานจะตอเขากบคอมพวเตอร ดงนนวงจร

ภายในเครองอานจะสงขอมลตวเลขทถอดรหสไดไปยงคอมพวเตอรเ พอประมวลผลตอไป

(นพพล ภคพงศพนธ. 2551: 17-19)

2.1.6.5.4 ประเภทของบารโคด 1. โคดภายใน (Internal Code) เปนบารโคดททาขนใชเองใน

องคกรตาง ๆ ไมสามารถนาออกไปใชภายนอกได

2. โคดมาตรฐานสากล (Standard Code) ทเปนทรจก และนยมใช

กนอยางแพรหลายทวโลก ม 2 ระบบ คอ

2.1 ระบบ EAN (European Article Numbering) เรมใชเมอป

พ.ศ. 2519 มประเทศตาง ๆ ใชมากกวา 90 ประเทศทวโลกในภาคพนยโรป เอเชยและแปซฟก,

ออสเตรเลย,ลาตน อเมรกา รวมทงประเทศไทย

2.2 ระบบ UPC (Universal Product Code) เรมใชเมอป

พ.ศ. 2515 โดยมการใชแพรหลาย(BATC. 2553: ออนไลน)

ภาพประกอบ 6 โครงสรางเลขหมายประจาตว EAN.UPC 13

2.1.6.5.5 รหสบารโคด ประกอบดวย 3 สวน คอ สวนลายเสนซงเปน

ลายเสนสขาว (โปรงใส) และสดา มขนาดความกวางของลายเสนตามมาตรฐานแตละชนดของ

บารโคด สวนขอมลตวอกษรเปนสวนทแสดงความหมายของขอมลลายเสนสาหรบใหอานเขาใจได

และสวนสดทายแถบวาง (Quiet Zone) เปนสวนทเครองอานบารโคดใชกาหนดขอบเขตของบารโคด

และกาหนดคาใหกบสขาว (ความเขมของการสะทอนแสงในสของพนผวแตละชนดทใชแทนสขาว) โดย

แตละเสนจะมความยาวเทากนเรยงตามลาดบในแนวนอนจากซายไปขวา ซงเปนประโยชนตอเครอง

อานบารโคด (Barcode Scanner) ในการอานขอมลทบนทกไว 2.1.6.5.6 มาตรฐานบารโคด การกาหนดมาตรฐานบารโคด เปนวทยาการ

การออกแบบสญลกษณ (Symbol Technology)ทเขารหสแทนขอมล เพอใหเครองอเลกทรอนกส

สามารถอานขอมลไดโดยอตโนมต โดยทรปแบบของบารโคด ( bar code format ) มหลากหลายชนด

เพอพฒนาใหเหมาะสมกบการใชงานในปจจบน แตละชนดมคณสมบตของรปแบบเฉพาะทจดทาเปน

มาตรฐานบารโคด ซงเรมพฒนากนมาตงแตปทศวรรษ พ.ศ. 2510 และมาตรฐานบารโคดทมใชกน

มาก คอ EAN (European Article Number) ซงกาหนดมาตรฐานโดย EAN International

( International Article Numbering Association : http://www.ean.be ) และ UPC (Universial

Product Code) ซงกาหนดมาตรฐานโดย Uniform Code Council.Inc (http://www.uc-council.org)

(บรษท ไวซ เนส ซสเตมส จากด. 2553: ออนไลน) 2.1.6.5.7 เทคโนโลยบารโคด บารโคดคอการแทนขอมลทเปนรหส

เลขฐานสอง (Binary codes) ในรปแบบของแถบสดาและขาวทมความกวางของแถบทตางกน แถบทม

สและความกวางทแตกตางกนนจะมคาเปนตวเลขทแตกตางกนและมาตรฐานสากลไดกาหนดคาไว

เทคโนโลยบารโคดถกนามาใชทดแทนในสวนการบนทกขอมล (Data Entry) การบนทกดวยคยบอรดม

อตราความผดพลาดอยประมาณ 1 ใน 100 หรอบนทกขอมลผดพลาด 1 ตวอกษรในทกๆ 100

ตวอกษร และเมอเปลยนมาใชระบบบารโคด แทนในขนตอนการบนทกขอมล อตราการเกดความ

ผดพลาดจะลดลงเหลอเพยง 1 ใน 10,000,000 ตวอกษร

2.1.6.5.8 ขนตอนการใชบารโคด เรมจากผผลตและผประกอบการ

กาหนดเลขประจาตวสนคาใหกบสนคาแตละชนดแลวนาเลขรหสมาแปลงเปนบารโคด โดยกาหนดเปน

สญลกษณแทงสเขมสลบสสวางทมขนาดแตกตางกน พมพตดบนบรรจภณฑสนคา การทจะอานรหสน

สามารถทาไดโดยนาแถบนผานเครองมอทเรยกวา สแกนเนอร (Scanner) ซงเชอมโยงกบคอมพวเตอร

ทมรายละเอยดของสนคาประเภทตางๆเมอเครองสแกนเนอรรบรรหสจากความแตกตางของแถบสเขม

สลบสสวางกจะสงผานไปยงเครองคอมพวเตอรเพอประมวลผลขอมลทไดจากรหสแทงหรอบารโคด

ภาพประกอบ 7 ขนตอนการใชระบบบารโคดในคลงสนคา

2.1.6.5.9 เครองอานบารโคด เครองอานบารโคดสามารถแบงตามลกษณะ

การใชงานไดดงน

1) Moving Bean Scanner เครองอานอยกบท แตแสงฉายกวาด

ไปทสนคาเพอหาบารโคดทกากบบนสนคานน

2) Fixed Bean Scanner เครองอานอยกบทลาแสงไมเคลอนท

สนคาเคลอนทผานจดทแสงฉาย

3) Hand Held Scanner เครองอานทตองใชคนควบคมและถอได

เหมาะสาหรบการอานบารโคดของสนคาทมขนาดใหญเคลอนทยาก เชน มวนกระดาษใหญทผลตจาก

โรงงาน

4) Wand Scanner เครองอานทใหแสงสแดงอนฟราเรดในการอาน

ตองใชเครองอานสมผสกบแถบบารโคด

5) Hand Held Laser Scanner เครองอานทมหลกการทางานแบบ

Moving Bean Scanner ทใหแสงเลเซอร

ภาพประกอบ 8 เครองอานบารโคดลกษณะตางๆ

2.1.6.5.10 ประโยชนของการใชบารโคด 1. ลดขนตอนและประหยดเวลาการทางาน การซอขายสนคาจะม

ความสะดวกรวดเรวมากขน โดยเฉพาะการรบชาระเงน การออกใบเสรจ การตดสนคาคงคลง

2. งายตอระบบสนคาคงคลง คอมพวเตอรซงเชอมกบเครอง

สแกนเนอรจะตดยอดสนคาโดยอตโนมต จงสามารถใหขอมลเกยวกบการหมนเวยนสนคารายใด

จาหนายไดดหรอไมมสนคาเหลอเทาใด

3. ยกระดบมาตรฐานสนคา การระบบารโคดแสดงขอมลสนคา

ของผผลตแตละราย ทาใหผผลตคานงถงการปรบปรงคณภาพสนคา เพอรกษาภาพลกษณของสนคา

และสอดคลองกบมาตรฐานผลตภณฑอตสาหกรรม เรองการแสดงขอมลสนคา

4. สรางศกยภาพเชงแขงขนในตลาดตางประเทศ บารโคด

มาตรฐานสากลเปนเครองบงชถงสนคาทเชอถอได ลกคาสามารถทราบถงแหลงผผลต และตดตอซอ

ขายกนไดสะดวกโดยตรงรวมถงการพฒนาบรรจภณฑเพอสงเสรมการสงออก

5. เพมประสทธภาพในระบบการบรหารจดการซพพลายเชน ชวย

ใหผประกอบธรกจสามารถไดรบขอมลการผลต การคาไดทนทและถกตองแมนยา ทาใหสามารถ

ตดสนใจวางแผนบรหารงานดานการผลตสนคาคงคลง ดานการขนสง การจดซอและการตลาดเปนไป

อยางรวดเรวและมประสทธภาพ(นพพล ภคพงศพนธ. 2551: 20-21)

2.1.6.5.11 บารโคดกบการบรหารคลงสนคา สามารถควบคมและบรหาร

คลงสนคาใหมประสทธภาพ ประหยดคาใชจายรวดเรว แมนยาและสามารถทางานไดโดยไมตองการ

หยดขาย สงสนคาใหทนตอความตองการลกคาบารโคดเขามามบทบาทตงแตการรบสนคาเขา ทาให

การรบสนคาเขามความรวดเรวมากยงขน สามารถประหยดเวลาไดมาก และสามารถรบสนคาไดอยาง

มประสทธภาพทงหมดทกลาวมาน บารโคดสามารถทาใหการบรหารคลงสนคาเปนไปอยางมระบบ ซง

สงผลถงการควบคมตนทน ทาใหสนคาไมจมคลงสนคาและรวาควรจะบรหารคลงสนคาอยางไร ให

สนคาในคลงเปลยนเปนเงนใหแกธรกจ 2.1.6.5.12 อปกรณบารโคดเครองมอชวยการบรหารคลงสนคา

เครองพมพบารโคด (Barcode Printer) ในคลงสนคามเครองพมพบารโคดไวเพอพมพฉลากหรอปาย

บารโคด เพอมาตดกบบรรจภณฑสนคา เพอใชประโยชนในการเกบขอมลและคนหาขอมลไดอยาง

รวดเรวสตกเกอรหรอปายฉลาก (Barcode Label) ขนาดของสตกเกอรหรอปายฉลากนนขนอยกบ

ลกษณะของสนคาทตด และขนอยกบความตองการของผ ใช วาตองการใชบารโคดแบบไหน จะม

ขอความ โลโกหรอไม และขอความดงกลาวตองการเชอมโยงกบฐานขอมลเดมของลกคาหรอไม

สตกเกอรหรอปายฉลากนนมหลายชนดดวยกน ซงผ ใชกตองเลอกใหเหมาะสมกบเนองานวาจะใช

สตกเกอรหรอปายฉลากแบบใดเครองอานบารโคด (Barcode Scanner) เปนเครองมออานรหส

บารโคด ซงจะเชอมโยงกบคอมพวเตอร ซงมรายละเอยดของสนคาประเภทตางๆ เครองอานบารโคด

จะรบรรหสจากความแตกตางของแถบสดาขาวทหนาตางกน กจะสงผานไปยงคอมพวเตอรเพอทาการ

ประมวลผลขอมลทอานไดจากบารโคด เครองอานบารโคดแบงออกเปน 2 ชนด คอ CCD และLaser

ซงเครองอานบารโคดแบบ CCD จะมราคาถกกวาแตตองอานในระยะใกล แต Laser จะมราคาแพง

กวาแตสามารถอานไดไกลกวา เครองอานบารโคดนามาใชประโยชนในการตดบญชรายการสนคาออก

จากสนคาคงคลงโดยอตโนมตทาใหสะดวก รวดเรวตอการเชคสตอกสนคา

2.1.6.5.13 เพมประสทธภาพในการวางแผนบรหารคลงสนคา ซงเปน

ประโยชนตอการบรหารคลงสนคา หนวยงานทรบผดชอบดแลการบรหารคลงสนคา จะสามารถทราบ

วาสนคาในคลงเหลอจานวนเทาไหร และมสนคาใดทขาดบาง ซงจะนาไปสการตดสนใจสงซอ

นอกจากนบารโคดทนามาใชในคลงสนคา ยงกอใหเกดความสะดวกสบาย ทางดานการตรวจสอบ

จานวนสนคาการตรวจนบสนคา ทาใหทราบทนทถงปรมาณของสนคาทเพงเขามา ปรมาณสนคาทม

อย ปรมาณสนคาทจาหนายออกไปทกขณะทสนคามการเคลอนไหวออกจากทเกบสนคา ซงธรกจ

สามารถคาดการณและวางแผนการควบคมระดบสนคาคงคลง ใหอยในปรมาณทตองการไดบารโคดม

ประโยชนมากในการนามาใชเพองานจดสง บรษท Texas Instrument ไดเชอมโยง EDI และบารโคด

เขาดวยกนในการรบคาสงซอและการจดการวสดสานกงานซงผลทไดรบนาพอใจ โดยบรษทลดตนทน

จมทเกดจากการเกบสนคาคงคลงมากเกนไปได 2 ลานเหรยญสหรฐฯ ใชพนทในคลงสนคาลดลง

40,000 ตารางฟต ลดพนกงานได 11 คน ทเคยทางานดานการควบคมวสดสานกงาน และลด

ระยะเวลาวงจรการสงซอลงได 1 ใน 3 นอกจากนยงทาใหการรบสงขอมลมความถกตอง รายงานใน

เอกสารทกอยางอางองกบตวเลขทใชฐานขอมลเดยวกน โดยความผดพลาดทเกดขนมเพยง 1 ใน 1

ลานคาสงซอ เปรยบเทยบกบระบบเดมททาดวยมอ ซงผดพลาดปรมาณ 1 ใน 25 หรอ 30 คาสงซอ

(กมลชนก สทธวาทนฤพฒ ศลษา ภมรสถตย จกรกฤษณ ดวงพสตรา. 2553: ออนไลน)

2.1.7 การศกษาวธการทางาน (Method Study) การศกษาวธการทางาน เปนเทคนคทถอวาเปนเครองมอในการเพมผลผลตทไดผลด

ทสด ซงพฒนาขนมาตอเนองจากวธการของการศกษาการเคลอนไหว (Motion Study) จดมงหมายใน

การศกษาวธการทางาน คอ มงพฒนาวธการทางานทดกวาโดยใชหลกการปรบปรงงาน ซงจะชวยลด

และตดทอนงานทไมจาเปนออกไป

2.1.7.1 การศกษาวธการทางานมวตถประสงค ดงน

1) เพอปรบปรงกระบวนการผลตและวธการทางาน

2) เพอปรบปรงสภาพแวดลอมการทางาน

3) เพอเพมความสะดวกและงายตอการทางาน

4) เพอลดความเมอยลาในการทางาน

5) เพอปรบปรงประสทธภาพในการใชทรพยากรทางการผลต

6) เพอปรบปรงสถานททางานและโรงงาน

7) เพอกาหนดหากระบวนวธการในการขนยายวสดในกระบวนการผลตให

เหมาะสม

2.1.7.2 ขนตอนการศกษาวธการทางาน ประกอบดวย

1) การเลอกงาน

2) การเกบขอมลวธการทางาน

3) การวเคราะหวธการทางาน

4) การปรบปรงวธการทางาน

5) การเปรยบเทยบวดผลวธการทางาน

6) การพฒนามาตรฐานวธการทางาน

7) การสงเสรมใชวธการทางานทปรบปรงแลว

8) การตดตามการใชวธการทางานทปรบปรงแลว

โดยในแตละขนตอนจะมรายละเอยด ดงตอไปน

2.1.7.2.1 การเลอกงาน ขนตอนการเลอกงานทจะศกษาเปนขนตอนทม

ความสาคญ เพราะงานทตองการปรบปรงมอยมากมาย การเลอกงานผดยอมเปนการเสยโอกาส งาน

บางอยางถาเลอกทากอนจะใชประโยชนตอเนองไปถงงานอนๆ ถาเลอกทาทหลงจะไมมผลดตองานอน

ทาใหเสยเวลาในการศกษางานอน งานหลายอยางมเงอนไขเวลา ถาไมเลอกศกษากอนจะไมสามารถ

ใชประโยชนจากการศกษาวธการทางานไดอยางเตมท งานหลายอยางเปนงานทมความเสยง และงาน

บางอยางเปนงานทมความลบอยเบองหลง การเลอกศกษาวธการทางานอาจจะสงผลกระทบในทาง

ลบกได ในการเลอกงานทจะศกษา สงแรกจงควรพจารณาความสาคญของงานตามเงอนไขตางๆ

อยางไรกตามเพอจะใหงายแกการตดสนใจ เราจะวางเกณฑการตดสนใจเลอกงานเพอจะศกษาวธการ

ทางาน เราจะพจารณาองคประกอบดงตอไปน

- การพจารณาดานเศรษฐกจ

- การพจารณาดานเทคนค

- การพจารณาดานปฏกรยาแรงงาน

- การพจารณาดานผลกระทบอนๆ เชน ผลกระทบดานสงแวดลอม

และความปลอดภย

2.1.7.2.2 การเกบขอมลวธการทางาน การบนทกขอมลวธการทางาน

จะตองถกตองแมนยาครบถวนตามความจรงเทานน จงจะเกดประโยชนในการวเคราะหและพฒนา

วธการทางานใหดขนได การบนทกขอมลทไมถกตองครบถวนจะทาใหเกดความผดพลาดในการทา

ความเขาใจเกยวกบวธการทางานทเปนอย แนวคดในการพฒนาปรบปรงวธการทางานซงจะใชไดผล

ตามความเขาใจจากขอมลทได แตอาจจะไมไดผลในการปรบปรงวธการทางานทกาลงศกษาอย ม

ผลกระทบทาใหเกดความเขาใจวาการศกษาวธการทางานใชงานไมได เปนการเสยเวลาโดยไมเกด

ผลงานทเปนรปธรรม การเกบขอมลโดยวธการบนทกวธการทางาน จงเปนขนตอนทสาคญใน

กระบวนการของการศกษาวธการทางาน

2.1.7.2.2.1 เครองมอทใชในการบนทกวธการทางาน มการ

พฒนาเครองมอทใชในการบกทกวธการทางานอยางตอเนอง ในการบนทกวธการทางานอยางตอเนอง

ในยคแรกมการใชกลองถายรปและใชเทคนคการถายภาพเพอใหสามารถเกบขอมลดานทศทางการ

เคลอนไหวได ตอมาเทคโนโลยกาวหนาขนมการใชกลองถายภาพยนตเขามาถายเกบภาพวธการ

ทางาน โดยมเทคนคการวเคราะหฟลม ปจจบนไดมการนากลองวดทศนมาถายบนทกภาพวธการ

ทางานซงมประโยชนมากกวาเพราะสามารถดภาพบนทกไดบอยเทาทตองการ ซงงายและสะดวกกวา

การถายภาพยนต อยางไรกตามเครองมอทงายและใชงานมาตลอดไมวาอดตและอนาคตกคอ

กระดาษและเครองเขยน จะเปนปากกาหรอดนสอกได การบนทกรายละเอยดเชงบรรยายเหมอน

เขยนนวนยายใหอานเปนสงททาได ซงเปนสงทงายตอการบนทกแตอาจจะยากในการอานตรวจตรา

ขอมล ถาความขาใจและขอมลสรปไดยาก ซงมการพฒนาวธการบนทกเปนลกษณะยอ โดยอาศย

สญลกษณมาชวยในการบนทก จงมการพฒนาเครองมอในการบนทกโดยการใชแบบฟอรมมาตรฐาน

ซงจะอยในรปของกระดาษและเครองเขยน ขอมลทบนทกมาจะถกแยกประเภทตามสญลกษณทใช

แทนกจกรรม จงงายตอการพจารณาตรวจตราและวเคราะห รวมไปถงการพฒนาปรบปรงวธการ

ทางานใหดขน

2.1.7.2.2.2 สญลกษณ ท ใ ช ในกา รบนท ก ว ธ ก า ร ท า ง าน

สญลกษณทเปนสากลซงใชในการบนทกวธการทางานมใชอยเพยง 5 ลกษณะดงแสดงในตารางท 2.2

ตาราง 1 สญลกษณทใชในการบนทกขนตอนการทางาน

สญลกษณ ความหมาย

การปฏบตงาน

การเคลอนยาย

การตรวจสอบ

การรอหรอพกชวคราว

การหยดหรอเกบถาวร

ในการใชสญลกษณทง 5 จะพบวามประโยชนในการใชแบงแยก

ประเภทเวลาการทางานไปดวย เชน กจกรรมดานการตรวจสอบและกจกรรมดานการขนยายมกจะเปน

งานทจดเปนประเภททเปนเวลาสวนเกน ซงหมายความวาขจดทงไดถาสามารถหาระบบมาทดแทน

กระบวนการตรวจสอบและการขนยาย สวนกจกรรมดานการรอหรอเกบพกชวคราวและกจกรรมดาน

การหยดหรอเกบถาวร กจกรรมทงสองนถอเปนเวลาไรประสทธภาพ การใชสญลกษณในการบนทกจง

มประโยชนอยางมากในขนตอนการตรวจตราพจารณาวเคราะหและปรบปรงวธการทางาน

2.1.7.2.2.3 การบนทกวธการทางาน ในการบนทกวธการทางาน

โดยการใชกลองวดทศน ถาไมสามารถบนทกขอความวธการทางานตามขนตอนทถกตอง ขอมลท

นาเสนอในการพจารณาตรวจตราวเคราะหจะถกเบยงเบนไป ดงนนในการบนทกจงตองมขนตอนใหม

โดยใชสญลกษณบนทกเปนแผนภมกระบวนการผลตเพอใชในการวเคราะหและกาหนดเปนมาตรฐาน

2.1.7.3 การวเคราะหวธการทางาน การพจารณาตรวจตราขอมลวธการทางานท

บนทกมาเพอทาการวเคราะหวธการทางาน จะใชเทคนคการตงคาถาม เพอชวยใหสามารถกาหนด

แนวทางในการปรบปรงวธการทางาน เทคนคการตงคาถามนเรยกโดยยอวา “6W-1H” จะใช

กระบวนการตงคาถามตรวจสอบขอมลวธการทางานทบนทกมา โดยมการตรวจสอบความเหมาะสม

ของงาน โดยใชกลมคาถาม 2 กลม คอ

2.1.7.3.1 กลม What, Who, When, Where, How สาหรบการตรวจสอบ

- เปาหมายและขอบขายของงานแตละกจกรรม

- บคคลททางานแตละกจกรรม

- สถานททางาน

- ลาดบขนตอนการทางานแตละกจกรรม

- วธการทางาน

2.1.7.3.2 กลม Why, Which เพอพฒนาแนวทางในการปรบปรงวธการ

ทางาน โดยจะตรวจสอบเหตผล ความเหมาะสมของวธการทางานและเปดโอกาสในการเสนอ

ทางเลอกอนๆ ดงตารางท 2.3 แสดงวธการใชคาถามทงสองกลมซงจะพบวา คาถามกลมทสองเปน

คาถามทมประโยชนในการตรวจสอบอยางมาก เพราะเปนการตรวจสอบทกๆ คาถามในกลมแรกทาให

เกดความแนใจความเหมาะสมของงาน คน สถานท ลาดบ ขนตอน และวธการทางาน

ตาราง 2 การใชเทคนคการตงคาถาม

หวขอ คาถามกลมท 1 คาถามกลมท 2

เปาหมายและขอบขายของงาน What

ทาอะไร

Why, Which

ทาไมตองทา

ทาอยางอนไดไหม

บคคลททางาน Who

ใครทา

Why, Which

ทาไมคนนตองทา

คนอนทาไดไหม

สถานททางาน Where Why, Which

ตาราง 2(ตอ)

หวขอ คาถามกลมท 1 คาถามกลมท 2

ทาทไหน ทาไมตองทาทน

ทาทอนไดไหม

ลาดบขนตอนการทางาน When

ทาเมอไร

Why, Which

ทาไมตองทาเวลา/ขนตอนน

ทาเวลา/ขนตอนอนไดไหม

วธการทางาน How

ทาอยางไร

Why, Which

ทาไมตองทาอยางนน

ทาวธอนไดไหม

ในการใชคาถามวา “ทาอะไร” ถาสามารถอธบายถงงานททาวาทาอะไร

และเขาใจในสงททาจะถกถามตอไปวา “ทาไมตองทา” เพอตรวจสอบความเขาใจ เปาหมายและ

ขอบขายของงาน ถามเหตผลตอบไดแสดงวางานนมความจาเปนตองทา จะถกถามตอไปวา “มอยาง

อนทาไดไหม” เพอใหเกดความคดวาอาจจะมอยางอนททาไดดกวาและงายกวาและสามารถบรรล

วตถประสงคของงานไดเชนเดวกน ในทานองตรงกนขามถาไมสามารถตอบไดวา “ทาอะไร” แสดงวาไม

เขาใจงานททาหรอสกแตวาทาตามคาสงโดยไมรวาทาอะไร การตอบคาถามทาใหเกดความเขาใจ

เปาหมายและขอบขายของงานมากขนหรอทาใหรวาจรงๆ แลวไมมประโยชนอะไรเลย ในการทางาน

นนๆ ทาใหสามารถตดสนใจขจดงานทไมจาเปนออกได การใชคาถามในทานองเดยวกนสาหรบ

ตรวจสอบความเหมาะสมของคนทางาน สถานททางาน ลาดบขนตอนการทางานและวธการทางานใน

แตละขนตอน จงไดประโยชนในทานองเดยวกนชวยใหสามารถกาหนดแนวทางการปรบปรงวธการ

ทางานอยางไดผล นอกจากเทคนคการตงคาถามแลว ยงสามารถใชเทคนควเคราะห ทาไม-ทาไม

(Why-Why Analysis) โดยตงคาถาม ทาไม จานวน 5 ครง จดประสงคเพอตองการหาสาเหตทแทจรง

ของปญหา

2.1.7.4 การปรบปรงวธการทางาน วธการทางานทบนทกมาโดยการใชเทคนค

6W-1H ซงเกอบจะไดคาตอบแนวทางการปรบปรงครบถวนแลว ขนตอนการปรบปรงการทางานจงเปน

เพยงการเลอกใชเทคนคการปรบปรง ซงมหลกการดง ตอไปน

a. ตด

b. แยก/รวม

c. เปลยนขนตอน

d. ทากระบวนการใหเรยบงายขน

e. ใชเครองมอเขามาชวย

การพจารณาวากจกรรมใดในขนตอนวธการทางานเปนกจกรรมทไมจาเปน

เชน งานบางประเภทเวลาไรประสทธภาพหรอเวลาสวนเกน ซงใชสญลกษณกลม ใหพยายามตดกลม

เหลานออกไปกอน โดยดวางานไหนทไมจาเปนจรงๆ ใหตดออกไปไดทนท ถาไมสามารถตดออกได ใน

บางครงอาจจะมการรวมกน เชนงานประกอบรถยนต อาจจะเปนการเชอมหลายๆ จด เราอาจจะตอง

แยกจดเชอนตางๆ ออกเปนหลายๆ งาน หลกการในขอนคอ “รวมแลวดใหรวม แยกแลวดใหแยก” ใน

การเปลยนขนตอนการทางาน งานทสามารถสลบสบเปลยนกนได เชน งานขนยายอาจจะสามารถทา

การขนยายในขนตอนสดทายเพอระบบการควบคมการไหลของงานไดดยงขน จดการตรวจสอบจะตอง

เปลยนแปลงเพอระบบการควบคมคณภาพทดขน ขนตอนของงานบางกจกรรมถามการเปลยนแปลง

สลบกนแลวจะทาใหคลองตวขน กจะปรบเปลยนเพอการทางานโดยรวมทดขน การทางานใหเรยบงาย

ขน คอ การปรบเปลยนวธการทางานใหมใหมความซบซอนและยงยากนอยลง ทาใหมขนตอนทงายม

ประสทธภาพดขน การใชจก ฟกซเจอร และอปกรณทนแรงตางๆ ในการทางานจะชวยใหสามารถ

ทางานไดรวดเรวยงขน

2.1.7.5 การเปรยบเทยบการวดผลการทางาน การเปรยบเทยบการวดผลงาน

ภายหลงการปรบปรงสามารถทาไดหลายวธ ผศกษาวธการทางานสามารถใชจานวนของสญลกษณท

บนทกกอนและหลงการปรบปรงวธการทางาน ตวอยางเชน กอนการปรบปรงวธการทางานมจานวน

สญลกษณเทากบ 23 หลงจากทไดปรบปรงแลวเหลอ 15 คดเปนเปอรเซนตทดขนเทากบ 34.78%

ดงแสดงในตารางท 2.4

ตาราง 3 การเปรยบเทยบวธการทางาน

สญลกษณ กอนการปรบปรง หลงการปรบปรง

รวม 23 15

การเปรยบเทยบเวลาการทางานกอนและหลงการปรบปรงวธการทางานก

สามารถทาไดโดยรวมเวลาแตละกจกรรมของงาน เชน เวลาทางานรวมของงานกอนการปรบปรง

วธการทางาน คอ 20 นาท เวลาทางานรวมของงานภายหลงจากการปรบปรงวธการทางาน คอ

16 นาท คดเปนเปอรเซนตทดขน 20% เปนตน

2.1.7.6 การพฒนามาตรฐานวธการทางาน มาตรฐานวธการทางานสามารถพฒนา

ได 2 รปแบบ คอ

2.1.7.6.1 ภาพถายวดทศน

2.1.7.6.2 แผนภมและไดอะแกรมตางๆ

เมอมการจดวธการทางานใหมตามเงอนไขของการศกษาวธการ

ทางาน โดยมเปาหมายและขอบขายงาน บคคลากรทเกยวของ สภานททางาน ลาดบขนตอนการ

ทางาน และวธการทางานในแตละขนตอน ซงมการปรบปรงและเปรยบเทยบแลววาดกวาวธการเดม

ผศกษาสามารถถายภาพขนตอนวธการทางานใหมดวยกลองวดทศน เพอเกบไวเปนหลกฐานสาหรบ

มาตรฐานวธการทางาน การบนทกมาตรฐานวธการทางานในรปแบบของแผนภมและไดอะแกรม

แผนภมตางๆ จะแสดงการไหลของงานและวธการทางาน โดยไดอะแกรมจะแสดงรายละเอยดของถาน

ททางานเพมเตมประกอบแผนภมเพอความชดเจนของการแสดงกระบวนการวธการทางานทตราเปน

มาตรฐานวธการทางานไว ขอมลทจาเปนอนๆ จะตองบนทกไวในแผนภมและไดอะแกรม ประกอบดวย

ขอมลผลตภณฑ งานททา เงอนไขการทางาน เครองจกร เครองมอ และอปกรณทใช สถานททางาน

เปนตน

2.1.7.7 การสงเสรมการใชวธการทางานทปรบปรงแลว การสงเสรมการใชวธการ

ทางานทปรบปรงแลว มขนตอนการดาเนนงานพอสรปได ดงน

- ขออนมตในการสงเสรมการใชวธการทางาน

- ทาความเขาใจกบระดบคมงานของโรงงาน เพอการยอมรบในการ

เปลยนแปลงวธการทางาน

- สรางการยอมรบจากคนงานในการเปลยนแปลงวธการทางาน

- ฝกอบรมคนงานใหสามารถทางานไดตามวธการทางานใหม

- ควบคมดแลจนกวาคนงานจะมการทาโดยวธการทางานใหมหมดทกคน

และสามารถทางานไดตามเปาหมาย

2.1.7.8 การตดตามการใชวธการทางานทปรบปรงแลว เปนความจาเปนอยางยง

ในการพยายามรกษาวธการทางานทปรบปรงแลวใหมการใชงานอยางตอเนองและคงอยจนกวาจะม

การพฒนาวธการทางานใหมทดยงๆ ขนไปอก จะตองมการตดตามการทางานของคนงานโดยหามมให

คนงานใชสวนหนงสวนใดของวธการเดมหรอใชวธการอนๆ นอกเหนอจากวธการใหม นอกเสยจากวา

คนงานมเหตผลทพสจนไดวาวธการเหลานเหมาะสมกวา

การตรวจสอบการทางานอยางสมาเสมอ โดยมการกาหนดตารางเวลาการ

ตรวจสอบและใชแบบตรวจสอบสรปผลการตรวจและมกระบวนการสงเสรมการใชวธการทางานให

อยางตอเนองควบคกน ใหเขาใจธรรมชาตของคนงานในการมแนวโนมทจะกลบไปใชวธการเดม ถา

คนงานยงไมอยตวกมโอกาสทจะกลบไปทางานโดยวธการเดมได อาจจะมการกาหนดสงจงใจในเชง

การใหรางวลสาหรบคนงานททางานตามขนตอนวธการทางานใหม เพอใหการทางานตามวธการใหม

กลายเปนความเคยชนและอยตวจะทาใหเกดความสมบรณของการศกษาวธการทางานในสวนน

(นพพล ภคพงศพนธ. 2551: 21-30)

2.2 งานวจยและงานวรรณกรรมทเกยวของ เครองอานบารโคดไรสายผานระบบอนเตอรเนต เทคโนโลยจดการคลงสนคา รศ.ดร.ปราโมทย วาดเขยน นายศกดา สงดวง นายธนนท คณะเจรญ นายภคภม สมภพกล

เวช ภาควชาวศวกรรมโทรคมนาคม คณะวศวกรรมศาสตร สถาบนเทคโนโลยพระจอมเกลาเจาคณ

ทหารลาดกระบง(สจล.)ไดเลงเหนปญหาของคลงสนคาวาสวนใหญจะประสบกบปญหายงยากในการ

บรหารและตรวจสอบสนคาภายในคลงสนคาซงมปรมาณมาก ทาใหคลงสนคาจาเปนทจะตองม

ระบบการบรหารจดการทด และมประสทธภาพซงในปจจบนกไดมการนาเทคโนโลย(RFID)

มาประยกตใชงานกบระบบคลงสนคา เพอใหการบรหารและจดการสามารถทาไดงายขน แตขอเสย

ของการนาเทคโนโลย RFID มาใชคอ มความจาเปนทจะตองใชเงนลงทนคอนขางสง ทางคณะผวจย

จงไดนาระบบคลงสนคาทใชเทคโนโลยของบารโคดมาใชในการบรหารและจดการ ซงจะเหนไดวา

เทคโนโลยของบารโคดจะมตนทนทนอยกวา และมแนวคดทจะทาการลดตนทนดวยการนาเทคโนโลย

ไรสายมาใชงานรวมกบเทคโนโลยบารโคดอกดวย นายศกดา หนงในทมวจยอธบายถงกระบวนการทา

วจยวา กระบวนการสรางเรมจากฝงสงเขยนโปรแกรมใหกบไอซ MCS 51 ทใชในการตดตอและสง

ขอมลผานทางโมลดล TRW โดยนาขอมลทไดสแกนโคดผานไอซ MAX232 และนาขอมลทไดไปทาการ

แปลงเปนขอมลแบบอนกรมและสงผานทางโมลดล ในสวนของฝงรบจะทาการเขยนโปรแกรมใหกบ

บอรด ARM7 เพอใชในการรบขอมลและสงขอมลไปยงคอมพวเตอรโดยผานสายแลนดและทาการตอ

โมลดลเขากบบอรดและตอสายแลนดเขากบคอมพวเตอร และทาการสเกนโคดดขอมลทขนในหนาจอ

คอมพวเตอรเพอใหการใชงานดงกลาวเกดความคลองตวและมประสทธภาพในการทางาน

ภายในคลงสนคา(ปราโมทย วาดเขยน, ศกดา สงดวง, ธนนท คณะเจรญ, ภคภม สมภพกลเวช.

2543: ออนไลน)

บารโคดยคใหม (QR Code) กบการพฒนาธรกจในประเทศไทย เทคโนโลยบารโคดไดเขามาชวยอานวยความสะดวกในดานตางๆ อาท ดานการคา โดยนา

บารโคดมาตดกบตวสนคาผลตภณฑตางๆ เพอใชในการจดเกบชอ รหส และราคาของสนคา หรอ

ทางดานการจดการสตอกสนคา ชวยในการตรวจสอบจานวนสนคาคงเหลอไดอยางรวดเรวและแมนยา

ทงนมการนาบารโคดมาใชอยางแพรหลายและเปนทนยมกนมาก จงทาใหมการพฒนาบารโคด 2 มต

ขนมารวมทงในปจจบนเทคโนโลยโทรศพทมอถอไดเปลยนแปลงไปจากอดต ดงนนบรการทมความ

แปลกใหมจงถกพฒนาออกมาอยางตอเนอง เพอตอบสนองกบความสามารถของโทรศพทมอถอท

เพมขน และการเตบโตของจานวนผใชงานโทรศพทมอถอในประเทศไทยทนบวนมจานวนมากขนเปน

ทวคณ บรการรปแบบใหมทถกนาเขามาใชงานในประเทศไทยดงทกลาวไปกอนหนานคอ

“การใหบรการเกยวกบบารโคด 2 มต (2 Dimension Barcode)” ซงสามารถนามาทางานรวมกบ

โทรศพทมอถอทมกลองถายรป และรองรบเทคโนโลยน จงเปนสงทนาสนใจเปนอยางยงทจะนา

เทคโนโลยบารโคด 2 มต (2 Dimension Barcode) มาประยกตใชกบธรกจภายในประเทศ ไมวาจะ

เปนดานการตลาด หรอดานการจดการ (r64.wikidot. 2543: ออนไลน)

กลมบรษทไทยซมมทนาระบบบารโคดมาใชในสองโครงการ คอร แอนด พค (2550: ออนไลน) บรษท ไทยซมมท โอโตพารท อนดสตร จากด ผผลต

ชนสวนรายใหญในไทยใหกบอตสาหกรรมประกอบรถยนต อตสาหกรรมประกอบรถจกรยานยนต

เครองจกรกลทางการเกษตรและเครองใชไฟฟา ไดสรางมาตรฐานใหกบระบบบารโคดเพอตดตามและ

บนทกขอมลวตถดบและสนคาพรอมขายของบรษทโดยใชระบบบารโคดรวมกบคอมพวเตอรพกพา

และสแกนเนอรในการอานระบบบารโคด ดวยการดาเนนธรกจทกาลงขยายตวอยางรวดเรว บรษทจง

ตองการใหระบบตดตามทมประสทธภาพเพอใชในการจดการสนคาคงคลงและวตถดบทสามารถ

ตรวจสอบไดทงหมด โดยกอนหนาทจะนาระบบบารโคดมาใชงานไดใชพนกงานตดตามและเกบ

รวบรวมขอมลดวยตนเองดวยสดสวนสงสดถง 95%หลงจากตดสนใจนาระบบบารโคดมาใชงานนนก

ประสบความสาเรจทงในสวนของบรษทและพนกงาน โดยระบบบารโคดไดแกไขปญหาชนวางสนคา

จานวนมาก (เชน ความผดพลาดทเกดขนเมอพนกงานปอนขอมลดวยตนเอง) และสงสาคญทสดกคอ

ระบบนไดชวยพนกงานเพมความสามารถในการผลตและยงปรบปรงการดาเนนงานใหรวดเรวขนดวย

กลมบรษทไทยซมมทนาระบบบารโคดมาใชในสองโครงการ ไดแก โครงการบารโคดสาหรบสนคา

พรอมขาย (Finished Goods Bar Code Project) และโครงการบารโคดสาหรบวตถดบ

(Raw Material Bar Code Project) ทงสองโครงการใชคอมพวเตอรพกพา และสแกนเนอรในการอาน

บนทกขอมล และชวยตดตามการดาเนนการในโรงงานทเกยวของกบการเสนทางเดนของวตถดบท

สามารถแบงออกเปนสวนสวน ไดแก กระบวนการนาเขา กระบวนการผลต และกระบวนการสงออก

ปจจบนบารโคดสาหรบสนคาพรอมขายทใชตดตามกระบวนการสงออกของสนคาพรอมขาย และ

บารโคดสาหรบวตถดบทใชตดตามกระบวนการนาเขาของวตถดบทนาเขามาจากซพพลายเออรกวา

300 ราย ประสบความสาเรจในการใชงานอยางด

การจดการสนคาคงคลงในธรกจไมแปรรป : การพยากรณความสญเสยและรายได

ในอนาคต Joseph C. Toe III, and Dr. Barry Horowitz (2551: ออนไลน) ไดทาการศกษาการจดการ

สนคาคงคลงในธรกจไมแปรรปเพอลดการสญเสยของการดาเนนกจกรรมทางธรกจไมแปรรปใน

ปจจบนและรายไดในอนาคตทอาจเกดขน โดยการวจยนไดทาการวจยเพอมหาวทยาลยเวอรจเนย ซง

เนนความจาเปนในการออกแบบคาตอบทเพมมลคาและลดการสญเสย การสญเสยรายไดทงใน

ปจจบนและอนาคตทเชอมโยงกบมต(ขนาด)ไมเกดขนเนองจากเหตผลสองประการ ประการแรกของ

เหลานจะเกดการสญเสยไมในระหวางการขนสงจากโรงงานไปยงจดหมายปลายทางของลกคา

ประการทสองคอการเสอมสภาพของไมในขณะททากจกรรมททาเรอ โดยการศกษาการดาเนนงาน

ของระบบปจจบนจะใชกระดาษในการบนทกระบสถานะของไมแปรรปซงเกดความสญเสย และจะใช

เวลาในการตรวจสอบสถานะของไมแปรรปททาเรอในระยะเวลานานซงสงผลตอสนคา การศกษา

ความเปนไปไดและสภาพทางเศรษฐกจไดแกไขปญหาโดยใชการสแกนบารโคดของแพคเกจทงหมด

เพอปองกนการสญเสยไมแปรรปและใชรหสสนคาเพอปรบปรงการจดการของการทางานททาเรอ

ระบบนจะทาใหงายสาหรบการปฎบตงานในการขบรถยกเพอใหสอดคลองกบทเสมยนบนทกขอมลลง

ในสนคาคงคลงและเพอวางไวในสถานทเหมาะสม และเพมการทางานทสะดวก รวดเรว ม

ประสทธภาพทงแกผประกอบการ ผ มสวนเกยวของและลกคา

การนาบารโคดมาใชสาหรบการยนยนความสมบรณของเอกสาร

Teoh Chin Yew (2548: ออนไลน) ไดทาการศกษาการนาบารโคดมาใชสาหรบการยนยน

ความสมบรณของเอกสาร ในยคอเลกทรอนกสกไมสามารถปฏเสธวาไดวาเอกสารทสาคญยงม

ความจาเปนอยสาหรบชวตประจาวนของเรา เชน การซอขายทดน กยงคงตองมโฉนดทดนและ

แบบฟอรมสญญาซอขาย อยางไรกตามการปลอมแปลงเอกสารยงคงเกดขน ทาใหเกดความสญเสย

และทาใหเอกสารไมมความถกตองสมบรณ การศกษานไดนาเสนอระบบทงายรวดเรวและม

ประสทธภาพทใหความคมครองความถกตองสมบรณใหกบเอกสาร การตรวจสอบความถกตอง

สมบรณของเอกสารโดยใชระบบบารโคดสองมตเพอเกบขอมลของเอกสารเพอชวยเพมการปกปอง

ขอมลทถกตองของเอกสาร บารโคดสองมตสามารถจดเกบขอมลความจสงและสามารถแกไข

ขอผดพลาด ความสมบรณของขอมลทเกบไวในบารโคดจะประกอบดวยเนอหาทเปนขอความของ

เอกสาร, บนทกเวลาและหมายเลขการตดตาม การบนทกเวลาจะใชในการพสจนวาจะสรางเพจขนท

บางระยะเวลาในขณะทตวเลขการตดตามจะใชเปนหมายเลขประจาตวของเอกสารทถกสรางโดยผใช

อยางไรกตามกอนทคาทงหมดเหลานจะถกเขารหสเปนบารโคดจะถกบนทกเพอเพมความปลอดภย

ของเอกสาร นอกจากนการบบอดขอมลจะมประสทธภาพ ผ รบเอกสารจะสามารถตรวจสอบความ

สมบรณของเอกสารโดยการสแกนเปนภาพแลวแปลงเปนขอความโดยใชแสงโมดล Character

Recognition (OCR) เนอหาขอความจะถกเปรยบเทยบกบความสมบรณของขอมลในบารโคด หากม

ขอความแตกตางทจดใดกหมายความวาเอกสารไดถกการปลอมแปลงแกไข นอกจากนระบบยง

สามารถปรบปรงขอมลดวยการปองกนดวยรหสผานอกทางหนงดวย

การตรวจสอบการเขาชนเรยนดวยบารโคด Mohd Firdaus Bin Mahyidin (2550: ออนไลน) ไดพฒนาโดยใชบารโคดและระบบบตร

นกเรยนเพอตรวจเชคการเขาชนเรยนของนกเรยน โดยอดตอาจารยตองใชกระดาษเพอเชคการเขาชน

เรยนของนกเรยน โดยปญหาทพบเจอบอยๆ คอ เมอใชกระดาษในการตรวจสอบนกเรยนไมเขาชน

เรยนจะใหผ อนลงชอแทนเพอแสดงตนในการเขาชนเรยน โครงการนจะชวยใหอาจารยลดปญหา

ดงกลาวโดยการตรวจสอบการเขาชนเรยนโดยอตโนมต การออกแบบโดยใชบารโคดและบตรนกเรยน

ระบบจะทางานโดยไดรบรหสบตรของนกเรยนทจะเปรยบเทยบกบบารโคดในการเขาถงฐานขอมล

Graphical User Interface (GUI) โดยใช Visual 6.0 ขนพนฐานทจะทาใหฐานขอมลงายตอการเขาถง

สงแรกอาจารยจาเปนตองกรอกขอมล เชน ชออาจารยประจาวชาและรหสวชา สวนนเปนสงสาคญ

เพราะตองการขอมลในสวนนเพอใชในการเชอมตอ หลงจากทฐานขอมลพรอมกดาเนนการเชอมตอ

เพอตรวจสอบการเขาชนเรยนของนกเรยน เมอรหสถกตรงกบฐานขอมลนกศกษาขอมลเชนชอและ

หมายเลขรหส กจะเปนการตรวจสอบวานกเรยนไดเขาชนเรยน แตถารหสไมตรงกบฐานขอมลกจะเปน

การบงชวานกเรยนไมไดเขาชนเรยน โครงการนจะชวยใหอาจารยผสอนตรวจสอบนกเรยนไดงายขน

โดยอตโนมต ซงในอนาคตหากเทคโนโลย RFID มราคาถกลงกสามารถนามาเพอเพมประสทธภาพ

เพมมากขน

บทท 3 วธดาเนนการวจย

การวจยครงนเปนการวจยเพอพฒนาระบบการจดการคลงอาหารสาเรจรปดวยบารโคดใน

คลงสนคา โดยมลาดบขนตอนดาเนนการวจย ดงน

3.1 กาหนดประชากรและกลมตวอยาง

3.2 ขนตอนการวจย

3.3 เครองมอทใชในการวจย

3.4 วธดาเนนการวจย

3.5 สถตทใชในการวเคราะหขอมล

3.1 กาหนดประชากรและกลมตวอยาง ประชากรทใชการวจยครงน คอ

พนกงานคยรบสนคา พนกงานคยจายสนคา พนกงานควบคมการบรรจ และพนกงาน

โฟลคลฟ จานวนทงสน 16 คน

กลมตวอยางทใชในการวจย คอ

พนกงานคยรบสนคา พนกงานคยจายสนคา พนกงานควบคมการบรรจ และพนกงาน

โฟลคลฟ จานวนทงสน 16 คน เนองจากจานวนประชากรทใชในการวจยในครงนมจานวนทไมมากนก

ดงนนจงนากลมประชากรทงหมดมาเปนกลมตวอยางทใชในการวจย

3.2 ขนตอนการวจย ในการวจย ผวจยไดพฒนาระบบการจดการคลงอาหารสาเรจรปดวยบารโคดในคลงสนคา ม

ขนตอนดงน

ภาพประกอบ 9 ขนตอนการวจย

การพฒนาระบบการจดการคลงอาหารสาเรจรปดวยบารโคดในคลงสนคา เปนขนตอนในการ

ปรบปรงกระบวนการทางานและพฒนาโปรแกรมการจดการคลงอาหารสาเรจรปดวยระบบบารโคดใน

คลงสนคา ดงแสดงในภาพประกอบ ดงน

ศกษาและวเคราะหการพฒนาระบบการจดการคลงอาหารสาเรจรป

พจารณาเนอหา วธการ ขนตอนการทางาน

ในการพฒนาระบบการจดการคลงอาหารสาเรจรปดวยบารโคด

พฒนาระบบการจดการคลงอาหารสาเรจรปดวยบารโคด

ประเมนผลจากผ เชยวชาญทางโปรแกรม

ประเมนประสทธภาพและประสทธผล

ไมผาน

ปรบปรง

ทดลองใชงาน

ใหผ เชยวชาญทางโปรแกรมตรวจสอบสดทาย

ไมผาน

ปรบปรง

ภาพประกอบ 10 การพฒนาระบบการจดการคลงอาหารสาเรจรปดวยบารโคดในคลงสนคา

3.3 เครองมอทใชในการวจย เครองมอในการวจยในครงน คอ แบบฟอรมจดบนทก แบบประเมนจากผ เชยวชาญทาง

โปรแกรม และแบบสอบถามความพงพอใจ

1. แบบฟอรมจดบนทกเปนการเกบรวบรวมเวลาขนตอนการปฎบตงานของแตละ

กจกรรม โดยจดทาแบบฟอรมและใหกลมตวอยางทาการลงบนทกเวลาในแตละกจกรรม จากนนนา

ขอมลมาวเคราะหหาจานวนตวอยางทเหมาะสม และตรวจสอบตามวธการทางสถต

2. แบบประเมนจากเชยวชาญทางโปรแกรม จะถกวดโดยใชแบบประเมนผล ประกอบไป

ดวยประสทธภาพในดานตางๆ ดงน

1. ดานตรงตามความตองการของผใชระบบ(Function Requirement Test)

2. ดานการทางานไดตามฟงกชนงานของระบบ(Function Test)

3. ดานความงายตอการใชงานระบบ(Usability Test)

4. ดานการรกษาความปลอดภยของขอมลในระบบ(Security Test)

แบบสอบถามผ เชยวชาญทางโปรแกรม จะเปนแบบสอบถามจานวน 1 ฉบบ แบบ

มาตราสวนประเมนคาแบงออกเปน 5 ระดบ คอ

ดมาก เทากบ 5 คะแนน

ด เทากบ 4 คะแนน

ปานกลาง เทากบ 3 คะแนน

นอย เทากบ 2 คะแนน

นอยทสด เทากบ 1 คะแนน

การกาหนดคะแนนดงกลาว กาหนดตามวธของลเครท(www.edu.tsu.ac.th. 2553:

ออนไลน)

3. แบบสอบถามความพงพอใจในการใชระบบการจดการคลงอาหารสาเรจรปดวย

บารโคดในคลงสนคาทถกพฒนาขนมา จะถกวดโดยใชแบบประเมนผลความพงพอใจในดานตางๆ ซง

แบงออกเปน

ตอนท 1 แบบสอบถามเกยวกบขอมลและรายละเอยดของกลมตวอยาง ไดแก

ชอ นามสกล ตาแหนง วฒการศกษา ประสบการณในการทางาน เปนแบบกรอกขอมล

ตอนท 2 แบบสอบถามประเมนความพงพอใจของการใชงานระบบการจดการคลง

อาหารสาเรจรปดวยบารโคดทถกพฒนาขนในดานตางๆ เปนแบบมาตราสวนประเมนคา ดงน

1. ดานความสะดวก สบาย งายตอการใชงาน

2. ดานความยดหยนในการใชงาน

3. ดานความรวดเรวในการทางาน

4. ดานการสอสาร และคนหาขอมล

5. ดานความถกตองและแมนยาของโปรแกรม

3.4 วธดาเนนการวจย หลงจากทางผ วจยไดทาการพฒนาระบบการจดการคลงอาหารสาเรจรปดวยบารโคดใน

คลงสนคาโดยไดรบการตรวจสอบจากผ เชยวชาญโปรแกรมเปนทเรยบรอยแลว จงทาการตดตง

อปกรณในสวนของฮารตแวร (Hardware)ทไดกลาวไปในเบองตนภายในคลงอาหารสนคาสาเรจรป

บมจ. เจรญโภคภณฑอาหาร (หนองแค) และนาโปรแกรมการจดการคลงอาหารสาเรจรปดวยบารโคด

ทถกพฒนาขนนนมาทดลองใชงานจรง แลวทาการเกบรวบรวมขอมลโดยในสวนของแบบฟอรมจด

บนทกเวลาขนตอนการปฎบตงานของแตละกจกรรมจะทาการจดบนทกดวยการจบเวลาการทางานใน

แตละกจกรรมเพอนามาหาจานวนทเหมาะสมเพอนาขอมลมาวเคราะห สวนแบบประเมนจาก

ผ เชยวชาญทางโปรแกรมจะทาการตดตอผ เชยวชาญเพอนาโปรแกรมไปทดสอบเพอใหผ เชยวชาญ

ประเมนผลในแบบสอบถามตามหวขอตางๆแลวนาผลทไดมาวเคราะหตามวธการทางสถต สวน

แบบสอบถามความพงพอใจในการใชระบบการจดการคลงอาหารสาเรจรปดวยบารโคดในคลงสนคาท

ถกพฒนาขนมาจะเกบขอมลโดยอธบายขอมลใหกบกลมตวอยางจากนนจงนาแบบสอบถามทมหวขอ

ประเมนในดานตางๆใหกบกลมตวอยางเปนผประเมนแลวนาผลทไดมาวเคราะหตามวธการทางสถต

3.5 สถตทใชในการวเคราะหขอมล ใชโปรแกรม MS – Excel ทาการวเคราะหคาเฉลย และคาเบยงเบน ดงตอไปน

1. ระยะเวลาในการรบสนคา

2. ระยะเวลาในการจายสนคาใหแกลกคา

3. ระยะเวลาในการตรวจสอบยอนกลบ(Traceability)

4. ความผดพลาดในดานการจายสนคาในรอบ 1 เดอน

5. ผลการประเมนจากแบบสอบถามผ เชยวชาญทางดานโปรแกรม

6. ผลการประเมนจากแบบสอบถามประเมนความพงพอใจของการใชงานระบบ

การจดการคลงอาหารสาเรจรปดวยบารโคด

บทท 4 ผลการวเคราะหขอมล

การวเคราะหขอมลการวจยเรอง การพฒนาระบบการจดการคลงอาหารสาเรจรปดวย

บารโคด โดยวเคราะหดวยหลกการทางสถตและเสนอผลการวเคราะหขอมลตามลาดบดงน

4.1 การพฒนาระบบการจดการคลงอาหารสาเรจรปดวยบารโคด

4.2 ผลการประเมนจากผ เชยวชาญทางดานโปรแกรม

4.3 ผลการประเมนจากแบบสอบถามประเมนความพงพอใจของการใชงานระบบการ

จดการคลงอาหารสาเรจรปดวยบารโคด

4.4 ผลการเปรยบเทยบการปฎบตงานโดยนาขอมลมาวเคราะหหาจานวนตวอยางทเหมาะสมทคาความเชอมน 95% และใชการวเคราะหสถตดวยโปรแกรม MS-Excel ทาการวเคราะห

คาเฉลย และคาเบยงเบนไดดงตอไปน ระยะเวลาในการรบสนคา ระยะเวลาในการจายสนคาใหแก

ลกคา ระยะเวลาในการตรวจสอบยอนกลบ(Traceability) และความผดพลาดในดานการจายสนคาใน

รอบ 1 เดอน

4.5 ระยะเวลาคนทน (Pay Back Period)

4.1 การพฒนาระบบการจดการคลงอาหารสาเรจรปดวยบารโคด ทางผวจยไดมการออกแบบระบบการจดการคลงอาหารสาเรจรปดวยบารโคด ดงน

ภาพประกอบ 11 การออกแบบระบบการจดการคลงอาหารสาเรจรปดวยบารโคด

กาหนดพารามเตอร

สวนของการเขาถง

สวนของการทางานบนเครอง PDA

รหสการเขาถง รหสการเขาถง รหสการเขาถง รหสการเขาถง

การรบบรรจ การขายสนคา การยายสถานท การตรวจนบสนคา

สงขอมลมา SERVER

ประมวลผล

สรป วเคราะหขอมล และรายงานผล

4.2 ผลการประเมนจากแบบสอบถามผเชยวชาญทางดานโปรแกรม การประเมนจากแบบสอบถามผ เชยวชาญทางดานโปรแกรม โดยผ เชยวชาญ จานวน 5 คน

มดงน

ตาราง 4 ผลการประเมนจากแบบสอบถามผ เชยวชาญทางดานโปรแกรม

ลาดบ รายการประเมน X S.D. ระดบ คณภาพ

1. ดานการตรงตามความตองการของผใชระบบ(Functional Requirement Test)

1. ความสามารถของระบบในดานการจดการในสวนการจายสนคา

2. ความสามารถของระบบในดานการจดการในสวนการคนสนคา

3. ความสามารถของระบบในดานการจดการในสวนการรบสนคา

4. ความสามารถของระบบในดานการจดการผใชงานระบบ

มาก

ปานกลาง

5. ความสามารถของระบบในดานการจดการขอมลในระบบ

6. ความสามารถของระบบในดานการจดการรายงานสรปยอด

7. ความสามารถของระบบในดานการจดการในสวนการแจง

เตอน

มากทสด

มาก

2. ดานการทางานไดตามฟงกชนงานของระบบ (Function Test) 1. ความถกตองในการจดเกบขอมลนาเขา

2. ความถกตองในการคนหาขอมล

3. ความถกตองในการปรบปรงแกไขขอมล

4. ความถกตองในการลบขอมล

5. ความถกตองของผลลพธทไดจากการประมวลผลใน

โปรแกรม

6. ความถกตองของการผลลพธในรปแบบรายงาน

7. ความรวดเรวในการประมวลผลของระบบ

8. ความนาเชอถอไดของระบบ

9. ความครอบคลมของโปรแกรมทพฒนากบระบบงานจรง การปองกนขอผดพลาดทอาจเกดขน

3.84 4.00

0.71 0.00

มาก มาก

มาก

3. ดานความงายตอการใชงานระบบ (Usability Test) 1. ความงายตอการใชงานของระบบ

2.ความเหมาะสมในการเลอกใชชนดตวอกษรบนจอภาพ

3. ความเหมาะสมในการเลอกใชขนาดของตวอกษรบนจอภาพ

4. ความเหมาะสมในการใชสของตวอกษรและรปภาพ

5. ความเหมาะสมในการใชขอความเพออธบายสอความหมาย

6. ความเหมาะสมในการใชสญลกษณหรอรปภาพในการสอ

ความหมาย

7.ความเปนมาตรฐานเดยวกนในการออกแบบหนาจอภาพ

8.ความเหมาะสมในการปฏสมพนธโตตอบกบผใช

9.ความเหมาะสมในการวางตาแหนงของสวนประกอบบนจอภาพ

10.คาศพททใชผใชมความคนเคยและสามารถปฏบตตามได

โดยงาย

3.58 4.20

0.54 0.45

มาก มาก

มาก

4. ดานการรกษาความปลอดภยของขอมลในระบบ (Security Test)

1.การกาหนดรหสผใช และรหสผานในการตรวจสอบผ เขาใช

ระบบ

2.การตรวจสอบสทธกอนการใชงานของผใชระบบในระดบตางๆ

3.การควบคมใหใชงานตามสทธผใชไดอยางถกตอง

4.การปองกนการกาหนดรหสผานอยางงาย

5.การปองกนการลมเหลวของขอมลในระบบ

มากทสด

มาก

มากทสด

มาก

รวม 3.79 0.67 มาก

จากตาราง 4 ผลการประเมนจากแบบสอบถามผ เชยวชาญทางดานโปรแกรมของ

ผ เชยวชาญ จานวน 5 คน พบวา ผลการประเมนจากแบบสอบถามผ เชยวชาญทางดานโปรแกรมโดย

รวมอยในระดบมาก และเมอพจารณาแตละดานของการประเมนพบวา ผ เชยวชาญมความเหนวา

ดานการตรงตามความตองการของผ ใชระบบ(Functional Requirement Test) ดานการทางานไดตาม

ฟงกชนงานของระบบ (Function Test) และดานความงายตอการใชงานระบบ (Usability Test) มผล

การประเมนในระดบมาก สวนดานการรกษาความปลอดภยของขอมลในระบบ (Security Test) มผล

การประเมนในระดบมากทสด

4.3 ผลการประเมนจากแบบสอบถามประเมนความพงพอใจของการใชงานระบบการจดการคลงอาหารสาเรจรปดวยบารโคด ผลการประเมนแบบสอบถามความพงพอใจในการใชระบบการจดการคลงอาหารสาเรจรป

ดวยบารโคดในคลงสนคาทถกพฒนาขนจากแบบสอบถามททาการสารวจมลกษณะขอมลทวไปของ

กลมตวอยางดงน ตอนท 1 ขอมลสวนบคคลของผกรอกแบบสอบถาม

เมอไดสารวจกลมตวอยางจานวน 16 คน พบวากลมตวอยางทงหมดเพศชาย สวนใหญม

อายอยในชวง 30 - 40 ป จานวน 10 คน คดเปนอตราสวนรอยละ 62.50 อาย 41 - 50 ป จานวน 4 คน

คดเปนอตราสวนรอยละ 25.00 และอาย 20 – 30 ป มเพยง 2 คน คดเปนอตราสวนรอยละ 12.50

วฒการศกษาพบวา กลมตวอยางสวนใหญมวฒการศกษามธยมปลาย/ปวช. จานวน 15

คน คดเปนอตราสวนรอยละ 93.75 และวฒการศกษาปรญญาตรเพยง 1 คน คดเปนอตราสวนรอยละ

ประสบการณทางานพบวา กลมตวอยางสวนใหญมประสบการณทางาน 2 – 3 ป

จานวน 7 คน คดเปนอตราสวนรอยละ 43.75 และประสบการณทางาน 1 – 2 ป จานวน 6 คน คดเปน

อตราสวนรอยละ 37.50 และประสบการณทางานมากกวา 3 ป จานวน 3 คน คดเปนอตราสวนรอยละ

ตอนท 2 ความพงพอใจในการใชงาน

ตาราง 5 ผลความพงพอใจของกลมตวอยาง

ลาดบ รายการประเมนความพงพอใจ X S.D. ระดบ คณภาพ

1. ดานความสะดวก สบาย งายตอการใชงาน 1. เมนการทางานเขาใจงาย สะดวกในการใชงาน

2. เมนการสบคนงายตอการใชงาน

3. ขนตอนในการใชงานงาย สะดวก สบาย

4. อปกรณและเครองมอททนสมย ใชงานงาย

5. ความเหมาะสมกบสภาพการทางาน

3.81 4.00

0.42 0.00

มาก มาก

มาก

2. ดานความยดหยนในการใชงาน 1. มคาแนะนาและตอบขอสงสยอยางชดเจน

2. มการแจงเตอนเมอมการทางานทผดพลาด

3. มการรองรบปญหาทอาจพบเจอ

4. มฟงกชนชวยเหลอเมอพบปญหาจากการทางาน

3.61 3.81

0.61 0.40

มาก มาก

มาก

3. ดานความรวดเรวในการทางาน 1. การรบ-สงขอมลเปนไปอยางรวดเรว

2. ขอมลมสถานะเปนปจจบน

3. แกไขปญหาจากการทางานไดรวดเรว

4. การบงชขอมล-ปญหาในการทางานไดรวดเรว

3.63 3.94

0.49 0.25

มาก มาก

มาก

4. ดานการสอสาร และคนหาขอมล 1. ขอมลมเพยงพอตอความตองการ 2. ตวอกษรมความเหมาะสม(ขนาด, ส, ชนด, ลกษณะ)

3. ความชดเจน ถกตอง นาเชอถอของขอมล

3.79 3.88

0.41 0.34

มาก มาก

มาก

ลาดบ รายการประเมนความพงพอใจ X S.D. ระดบ คณภาพ

5. ดานความถกตองและแมนยาของโปรแกรม 1. ขอมลมความถกตองและแมนยา

2. มการทางานเปนลาดบขนตอนทถกตอง 3. ขอมลในระบบกบหนางานมความถกตอง

3.88 4.00

0.33 0.00

มาก มาก

มาก

รวม 3.74 0.48 มาก

จากตาราง 5 ผลการประเมนความพงพอใจของการใชงานระบบการจดการคลงอาหาร

สาเรจรปดวยบารโคด จานวน 16 คน พบวา ผลการประเมนโดยรวมอยในระดบมาก และเมอพจารณา

แตละดาน พบวา กลมตวอยางหรอพนกงานผใชงานระบบการจดการคลงอาหารสาเรจรปดวยบารโคด

มความเหนวาดานความสะดวก สบาย งายตอการใชงาน ดานความยดหยนในการใชงาน ดานความ

รวดเรวในการทางาน ดานการสอสาร และคนหาขอมล และดานความถกตองและแมนยาของโปรแกรม

อยในระดบความพงพอใจมากทกหวขอ

4.4 ผลการเปรยบเทยบการปฎบตงาน

ตาราง 6 ผลการเปรยบเทยบการปฎบตงาน

การปฎบตงาน กอนพฒนาระบบ หลงพฒนาระบบ

μ1 S.D. μ2 S.D.

ระยะเวลาในการรบสนคา(นาท) 4.81 0.61 4.74 0.59

ระยะเวลาในการจายสนคาใหแกลกคา(นาท) 56.29 5.11 46.82 5.32

ระยะเวลาในการตรวจสอบยอนกลบ(Traceability)(นาท) 27.43 3.01 15.46 1.45

ความผดพลาดในดานการจายสนคาในรอบ 1 เดอน (ครง) 4.00 2.00 0.00 0.00

จากผลการเปรยบเทยบการปฎบตงานกอนพฒนาระบบและหลงพฒนาระบบผวจยไดนา

ขอมลดงกลาวมาทดสอบสมมตฐานดวยสถต t-test ทคาความเชอมน 95% (α=0.05) พบวาขอมล

เวลาในการรบสนคาไมมความแตกตางอยางมนยสาคญ แตเวลาในการจายสนคาใหแกลกคาและเวลา

ในการตรวจสอบยอนกลบมความแตกตางอยางมนยสาคญ โดยจากการทดสอบสมมตฐานพบวา

ขนตอนในการรบสนคานนเปนขนตอนการทางานเดมทไมแตกตางกนระหวางกอนพฒนาระบบและ

หลงพฒนาระบบ แตในสวนของขนตอนการจายสนคาใหแกลกคาและขนตอนการตรวจสอบยอนกลบ

ไดพฒนาขนตอนการทางานทดขนและแตกตางไปจากขนตอนการทางานกอนพฒนาระบบ ซงถา

พจารณาถงขนตอนการทางานในดานการรบบรรจอยางเดยวจะเหนวาไมมความแตกตาง แตจากการ

ปฎบตงานเปนการทางานทเกดสมาเสมอกพบวาสวนตางของเวลาทสามารถลดลงไดในแตละวนเปน

จานวนมาก และถามองการปฎบตงานทงกระบวนการตงแตขนตอนรบบรรจจนถงการจายอาหารนน

จะสามารถเพมประสทธภาพและลดเวลาในการทางานไดเปนอยางมาก อกทงยงชวยเพมความ

สะดวกสบายใหแกการทางานของพนกงานดวย

จากตาราง 6 พบวาระยะเวลาในการรบสนคากอนพฒนาระบบโดยเฉลย 4.81 นาท แต

หลงจากการนาระบบมาใชจะใชเวลาโดยเฉลย 4.74 นาท ระยะเวลาในการจายสนคาใหแกลกคากอน

พฒนาระบบโดยเฉลย 56.29 นาท แตหลงจากการนาระบบมาใชจะใชเวลาโดยเฉลย 46.82 นาท

ระยะเวลาในการตรวจสอบยอนกลบ (Traceability) กอนพฒนาระบบโดยเฉลย 27.43 นาท แต

หลงจากการนาระบบมาใชจะใชเวลาโดยเฉลย 15.46 นาท และความผดพลาดในดานการจายสนคา

ในรอบ 1 เดอนกอนพฒนาระบบจะเกดความผดพลาดโดยเฉลย 4 ครง แตหลงจากการนาระบบมาใช

จะไมพบความผดพลาดในการจายสนคาเกดขนเลย

4.5 ระยะเวลาคนทน (Pay Back Period) งบประมาณในการลงทนทงระบบ เทากบ 521,090 บาท คดเปนคาใชจายทลดลงไดเทากบ

28,700 บาท/เดอน (คาใชจายผนแปรทงหมด) จะมระยะเวลาคนทน (Pay Back Period) ของการ

พฒนาระบบการจดการคลงอาหารสาเรจรปดวยบารโคด เทากบ 18.16 เดอน หรอ 1.51 ป

บทท 5 สรปผล อภปรายผล และขอเสนอแนะ

การศกษาวจยครงนมวตถประสงคเพอเปนการพฒนาระบบการจดการคลงอาหารสาเรจรป

ดวยบารโคด และเพอใหการจดการคลงอาหารสาเรจรปเกดประสทธภาพและประสทธผลดวยระบบท

ไดพฒนาขน โดยพฒนาจากการทางานในรปแบบเดมซงใชการจดบนทกและเอกสารเปนจานวนมาก

มาเปนการใชระบบบารโคดในการทางานและเกบขอมลแทน ทางผวจยไดสรปผล อภปรายผล และ

ขอเสนอแนะดงน

5.1 สรปผลการวจย ผลของการวจยพบวาการพฒนาระบบการจดการคลงอาหารสาเรจรปดวยบารโคดจะทาให

การทางานในดานการรบสนคามระยะเวลาการทางานทลดลง 0.07 นาท หรอคดเปนเวลาทลดลง

รอยละ 1.47 ในดานการทางานดานการจายสนคาใหแกลกคา มระยะเวลาในการทางานทลดลง

9.47 นาท หรอคดเปนเวลาทลดลงรอยละ16.83 ในดานการตรวจสอบยอนกลบ (Traceability)

มระยะเวลาการทางานทลดลง 11.97 นาท หรอคดเปนเวลาทลดลงรอยละ 43.64 ความผดพลาดใน

การจายสนคาในรอบ 1 เดอน เทากบ 0 ครง จากเดมซงมความผดพลาดในการจายสนคาโดยเฉลยใน

รอบ 1 เดอน เทากบ 4 ครง หรอคดเปนจานวนครงความผดพลาดในรอบ 1 เดอนทลดลง

400 เปอรเซนต และมระยะเวลาคนทน(Pay Back Period)ของการพฒนาระบบการจดการคลงอาหาร

สาเรจรปดวยบารโคด เทากบ 18.16 เดอน หรอ 1.51 ป จากผลการสารวจความพงพอใจจากการใช

งานระบบการจดการคลงอาหารสาเรจรปดวยบารโคดทพฒนาขนนน การสารวจความพงพอใจพบวา

กลมตวอยางจานวน 16 คน ใหผลการประเมนความเหมาะสม/ความพงพอใจอยในระดบมาก ซง

ผลลพธทงหมดเหลานไดเกดจากประสทธภาพและประสทธผลของระบบการจดการคลงอาหาร

สาเรจรปดวยบารโคดทไดพฒนาขน

5.2 อภปรายผล จากงานวจยดงกลาวนนพบวาเมอนาไปประยกตใชในการจดการคลงสนคาทมลกษณะ

รปแบบเดยวกนกจะสามารถชวยใหการจดการและการทางานในคลงสนคาการทางานทรวดเรว และ

ความถกตองในการทางาน ซงผลการวจยในครงนลวนใหผลทสอดคลองกบงานวจยคอร แอนด พคท

พบวาทาใหการทางานของพนกงานมประสทธภาพและประสทธผลทเพมมากขนจากการพฒนาระบบ

การจดการคลงอาหารสาเรจรปดวยบารโคด

ดงนนการพฒนาระบบการจดการคลงอาหารสาเรจรปดวยบารโคดทผ วจยพฒนาขนเปน

ระบบทมประสทธภาพเพอชวยใหพนกงานสามารถทางานไดสะดวก สบาย งายมากขน ลดความ

ผดพลาดจากการทางานลง และนาไปใชกบคลงสนคาในลกษณะเดยวกนเพอใหเกดประสทธภาพและ

ประสทธผล

5.3 ขอเสนอแนะ ขอเสนอแนะ

การพฒนาระบบการจดการคลงอาหารสาเรจรปดวยบารโคดทผวจยไดพฒนาเปนสวนหนง

ของกจกรรมในคลงสนคาเทานนเพอชวยในการบรหารจดการคลงใหมประสทธภาพและประสทธผล

โดยสามารถนาขอมลไปตอยอดในสวนอนๆตอไปเพอใหระบบสารสนเทศมการเชอมโยงกนทงระบบ

ซงจะสงผลใหเกดการบรณาการทเพมมากขน ขอเสนอเพอการทาวจยครงตอไป

1. ควรมการพฒนาระบบการจดการคลงอาหารสาเรจรปดวยบารโคดในรปแบบตางๆบน

เครอขายอนเทอรเนตบาง เพอเพมความสะดวก ตอบสนองความตองการของพนกงาน และสามารถ

ปรบปรงแกไขขอมลใหเปนปจจบนไดอยางสะดวก รวดเรว ทกสถานท

2. ควรทาวจยเกยวกบการพฒนาระบบการจดการคลงสนคาในรปแบบอนๆ เพอวดผลและ

เปรยบเทยบถงในประสทธภาพ ประสทธผล

บรรณานกรม

กมลชนก สทธวาทนฤพฒ ศลษา ภมรสถตย จกรกฤษณ ดวงพสตรา. (2553). การจดการโซอปทาน

และโลจสตกส. สบคนเมอ 28 สงหาคม 2553, จาก

http://clremopac.sut.ac.th/BibDetail.aspx?bibno=76371&keyid=191376&searchres

ultpage=BibList.aspx&mainresultpage=BasicSearch.aspx&showform=%a1%d2%c

3%ba%c3%d4%cb%d2%c3%a7%d2%b9%e2%c5%a8%d4%ca%b5%d4%a1%ca

%ec&recordno=&seqid=23177545&bibcount=35&searchsection=BasicSearch

คอร แอนด พค. (2550). ไทยซมมท เลอกอนเตอรเมคพฒนาระบบบารโคด เกบขอมลชนสวนรถยนต

และสนคาคงคลง. สบคนเมอ 28 สงหาคม 2553, จาก http://www.ryt9.com/s/prg/

116572

จารนนท ธรานนท, องกร ลาภธเนศ. (2553). การเพมประสทธภาพการจดการคลงสนค าด วยระบบ

Radio Frequency Identification : RFID ของบรษท เอ จากด. สบคนเมอ 28 สงหาคม

2553, จาก http://utcc2.utcc.ac.th/localuser/lrcappl/lrc/upload/

content_2008070002.PDF

ฉตรชย บญญะฐ. (2553). QR Code (รหสขนตอนเดยว). สบคนเมอ 28 สงหาคม 2553,

จาก http://gotoknow.org/blog/it-guy/367168

นพพล ภคพงศพนธ. (2551). การเพมประสทธภาพสาหรบการจดสงสนคา กรณศกษากรณ

โรงงานผลตเหลกแผนและเหลกมวน. วทยานพนธ วศ.ม. (วศวกรรมอตสาหการ).

กรงเทพฯ: บณฑตวทยาลย จฬาลงกรณมหาวทยาลย. ถายเอกสาร.

บรษท ไวซ เนส ซสเตมส จากด. (2553). Barcode คออะไร ??. สบคนเมอ 28 สงหาคม 2553,

จาก http://www.barcode-wiseness.com/index.asp?pageid=0072&title=Barcode+

%A4%D7%CD%CD%D0%E4%C3+%3F%3F&getarticle=32&keyword=&catid=1

บารโคดยคใหม (QR Code) กบการพฒนาธรกจในประเทศไทย. สบคนเมอ 28 สงหาคม 2553,

จาก http://r64.wikidot.com/qr-code

ปราโมทย วาดเขยน, ศกดา สงดวง, ธนนท คณะเจรญ, ภคภม สมภพกลเวช. (2553). เครองอาน

บารโคดไรสายผานระบบอนเตอรเนต เทคโนโลยจดการคลงสนคา. สบคนเมอ 28 สงหาคม

2553, จาก http://www.kmitl.ac.th/kresearch/?p=394r64.wikidot.

BATC . (2553). ประเภทของบารโคด. สบคนเมอ 28 สงหาคม 2553,

จาก http://www.batc.co.th/knowledge.htm

edu.tsu. (2553). การเกบรวบรวมขอมลและเครองมอการวจย. สบคนเมอ 6 พฤศจกายน 2553,

จาก http://edu.tsu.ac.th/.../บทท%2013%20เครองมอการวจย.doc

Technology for Life. (2553). QR Code. สบคนเมอ 28 สงหาคม 2553,

จาก http://beta.i3.in.th/content/view/313

ภาคผนวก

ภาคผนวก ก แบบประเมนจากผเชยวชาญทางโปรแกรม

ของการพฒนาระบบการจดการคลงอาหารสาเรจรปดวยบารโคด

แบบประเมนจากผ เชยวชาญทางโปรแกรม ของการพฒนาระบบการจดการคลงอาหารสาเรจรปดวยบารโคด

คาชแจง

แบบประเมนความคดเหนชดน จดทาขนเพอใชประเมนความคดเหนเกยวกบการพฒนา

ระบบการจดการคลงอาหารสาเรจรปดวยบารโคด มวตถประสงคเพอประเมนการพฒนาระบบการ

จดการคลงอาหารสาเรจรปดวยบารโคดทไดพฒนาขน ซงแบบสอบถามน ไดแบงออกเปน 2 ตอน

ประกอบดวย

ตอนท 1 ขอมลความคดเหนการพฒนาระบบการจดการคลงอาหารสาเรจรปดวยบารโคด

ตอนท 2 ขอเสนอแนะอนๆ

ในฐานะททานเปนผหนงทมความเชยวชาญในดานโปรแกรม ขอไดโปรดพจารณาและกรณา

ตอบคาถามใหครบทกขอตามความเปนจรง เพราะคาตอบของทานจะเปนประโยชนอยางยงตอการ

พฒนาระบบในครงน เพอทผพฒนาจะไดนาขอมลไปวเคราะหและปรบปรง/พฒนาระบบตอไป

ขอขอบพระคณเปนอยางยงททานไดกรณาใหความรวมมอในการตอบแบบประเมน

ในครงน

ตอนท 1

ขอมลความคดเหนการพฒนาระบบการจดการคลงอาหารสาเรจรปดวยบารโคด

คาชแจง 1. แบบประเมนความคดเหนตอนท 1 น เปนการสอบถามขอมลความคดเหนของผประเมน

ซงแบบประเมนแบงออกเปน 4 ดาน คอ

1.1 ดานการตรงตามความตองการของผใชระบบ (Functional Requirement Test)

1.2 ดานการทางานไดตามฟงกชนงานของระบบ (Functional Test)

1.3 ดานความงายตอการใชงานระบบ (Usability Test)

1.4 ดานการรกษาความปลอดภยของขอมลในระบบ (Security Test)

2. ในการตอบแบบประเมนตอนท 1 น ขอความกรณาใหทานดาเนนการดงน

ทาเครองหมาย ลงในชองในแบบประเมนทตรงกบระดบความคดเหนของทานมาก

ทสด โดยตวเลขแตละดานมความหมายดงน

5 หมายถง ความเหมาะสม/ความพงพอใจในระดบมากทสด

4 หมายถง ความเหมาะสม/ความพงพอใจในระดบมาก

3 หมายถง ความเหมาะสม/ความพงพอใจในระดบปานกลาง

2 หมายถง ความเหมาะสม/ความพงพอใจในระดบนอย

1 หมายถง ความเหมาะสม/ความพงพอใจในระดบนอยทสด

ตวอยางการประเมน

รายการประเมน ระดบ

5 4 3 2 1

การออกแบบระบบการจดการคลงอาหารสาเรจรป

แบบประเมนดานการตรงตามความตองการของผใชระบบ (Functional Requirement Test)

5 4 3 2 1

1. ความสามารถของระบบในดานการจดการในสวนการจายสนคา

2. ความสามารถของระบบในดานการจดการในสวนการคนสนคา

3. ความสามารถของระบบในดานการจดการในสวนการรบสนคา

4. ความสามารถของระบบในดานการจดการผใชงานระบบ

5. ความสามารถของระบบในดานการจดการขอมลในระบบ

6. ความสามารถของระบบในดานการจดการรายงานสรปยอด

7. ความสามารถของระบบในดานการจดการในสวนการแจงเตอน

แบบประเมนดานการทางานไดตามฟงกชนงานของระบบ (Function Test)

5 4 3 2 1

1. ความถกตองในการจดเกบขอมลนาเขา

2. ความถกตองในการคนหาขอมล

3. ความถกตองในการปรบปรงแกไขขอมล

4. ความถกตองในการลบขอมล

5. ความถกตองของผลลพธทไดจากการประมวลผลในโปรแกรม

6. ความถกตองของการผลลพธในรปแบบรายงาน

7. ความรวดเรวในการประมวลผลของระบบ

8. ความนาเชอถอไดของระบบ

9. ความครอบคลมของโปรแกรมทพฒนากบระบบงานจรง

10. การปองกนขอผดพลาดทอาจเกดขน

แบบประเมนดานความงายตอการใชงานระบบ (Usability Test)

5 4 3 2 1

1. ความงายตอการใชงานของระบบ

2. ความเหมาะสมในการเลอกใชชนดตวอกษรบนจอภาพ

3. ความเหมาะสมในการเลอกใชขนาดของตวอกษรบนจอภาพ

4. ความเหมาะสมในการใชสของตวอกษรและรปภาพ

5. ความเหมาะสมในการใชขอความเพออธบายสอความหมาย

6. ความเหมาะสมในการใชสญลกษณหรอรปภาพในการสอ

ความหมาย

7. ความเปนมาตรฐานเดยวกนในการออกแบบหนาจอภาพ

8. ความเหมาะสมในการปฏสมพนธโตตอบกบผใช

9. ความเหมาะสมในการวางตาแหนงของสวนประกอบบนจอภาพ

10. คาศพททใชผใชมความคนเคยและสามารถปฏบตตามไดโดยงาย

แบบประเมนดานการรกษาความปลอดภยของขอมลในระบบ (Security Test)

5 4 3 2 1

8. การกาหนดรหสผใช และรหสผานในการตรวจสอบผ เขาใช

ระบบ

9. การตรวจสอบสทธกอนการใชงานของผใชระบบในระดบตาง ๆ

10. การควบคมใหใชงานตามสทธผ ใชไดอยางถกตอง

11. การปองกนการกาหนดรหสผานอยางงาย

12. การปองกนการลมเหลวของขอมลในระบบ

ตอนท 2

ขอเสนอแนะอนๆ

โปรดแสดงความคดเหนและขอเสนอแนะเกยวกบการพฒนาระบบ

……………………………………………………………………………………………………………

ขอขอบพระคณเปนอยางสงในการใหขอมลทเปนจรงจากทาน

ภาคผนวก ข

แบบสอบถามความพงพอใจของการใชงาน ระบบการจดการคลงอาหารสาเรจรปดวยบารโคด

คาชแจง แบบสอบถามความพงพอใจของการใชงานระบบการจดการคลงอาหารสาเรจรปดวย

บารโคดน มวตถประสงคเพอสารวจความพงพอใจในการใชงานระบบการจดการคลงอาหารสาเรจรป

ดวยบารโคดทพฒนาขนซงมผลตอการปฎบตงานของพนกงาน

แบบสอบถามชดนแบงออกเปน 3 ตอน ไดแก

ตอนท 1 ขอมลทวไปของผตอบแบบสอบถาม

ตอนท 2 ความพงพอใจในการใชงาน

ในการตอบแบบสอบถามน ขอความกรณาใหทานดาเนนการดงน

ทาเครองหมาย ลงในชองในแบบสอบถามทตรงกบระดบความคดเหนของทานมากทสด

โดยตวเลขแตละดานมความหมายดงน

5 หมายถง ความเหมาะสม/ความพงพอใจในระดบมากทสด

4 หมายถง ความเหมาะสม/ความพงพอใจในระดบมาก

3 หมายถง ความเหมาะสม/ความพงพอใจในระดบปานกลาง

2 หมายถง ความเหมาะสม/ความพงพอใจในระดบนอย

1 หมายถง ความเหมาะสม/ความพงพอใจในระดบนอยทสด

ตวอยาง

รายการ ระดบ

5 4 3 2 1

การออกแบบระบบ

ตอนท 3 ขอเสนอแนะอนๆ

ขอความรวมมอทานในการตอบแบบสอบถามตามความเปนจรง โดยขอมลนจะนามาใชใน

การประเมนความพงพอใจการใชงานระบบการจดการคลงอาหารสาเรจรปดวยบารโคดทไดพฒนาขน

ในภาพรวม ซงจะไมมผลกระทบใด ๆ ตอทาน แตจะนามาใชประโยชนในการพฒนาปรบปรงระบบการ

จดการคลงอาหารสาเรจรป เพอความพงพอใจของผปฏบตงาน

แบบสอบถามความพงพอใจของการใชงานระบบการจดการคลงอาหารสาเรจรปดวยบารโคด ตอนท 1 ขอมลทวไปของผตอบแบบสอบถาม (กรณาทาเครองหมาย หนาขอความตอไปน)

1.เพศ ชาย หญง

2.อาย 20-30 ป 31-40 ป 41-50 ป 51 ปขนไป

3.วฒการศกษาสงสด มธยมตน มธยมปลาย/ปวช. อนปรญญา ปรญญาตร

4.ประสบการณทางาน นอยกวา 1 ป 1-2 ป 2-3 ป 3 ปขนไป

ตอนท 2 ความพงพอใจในการใชงาน(กรณาทาเครองหมาย หนาขอความทตรงกบความคดเหนของทานมากทสด)

ประเดนวดความพงพอใจ มากทสด

มาก

นอย

นอยทสด

1. ดานความสะดวก สบาย งายตอการใชงาน

1.1 เมนการทางานเขาใจงาย สะดวกในการใชงาน

1.2 เมนการสบคนหางายตอการใชงาน

1.3 ขนตอนในการใชงานงาย สะดวก สบาย

1.4 อปกรณและเครองมอททนสมย ใชงานงาย

1.5 ความเหมาะสมกบสภาพการทางาน

2. ดานความยดหยนในการใชงาน

2.1 มคาแนะนาและตอบขอสงสยอยางชดเจน

2.2 มการแจงเตอนเมอมการทางานผดพลาด

2.3 มการรองรบปญหาทอาจพบเจอ

2.4 มฟงกชนชวยเหลอเมอพบปญหาจากการทางาน

3. ดานความรวดเรวในการทางาน

3.1 การรบ-สง ขอมลเปนไปอยางรวดเรว

3.2 ขอมลมสถานะเปนปจจบน

3.3 แกไขปญหาจากการทางานไดรวดเรว

3.4 การบงชขอมล-ปญหาในการทางานไดรวดเรว

4. ดานการสอสาร และคนหาขอมล

4.1 ขอมลมเพยงพอตอความตองการ

4.2 ตวอกษรมความเหมาะสม (ขนาด, ส, ชนด, ลกษณะ)

4.3 ความชดเจน ถกตอง นาเชอถอของขอมล

5. ดานความถกตองและแมนยาของโปรแกรม

5.1 ขอมลมความถกตองและแมนยา

5.2 มการทางานเปนลาดบขนตอนทถกตอง

5.3 ขอมลในระบบกบหนางานมความถกตอง

ตอนท 3 ขอเสนอแนะอนๆ ( ปญหาและอปสรรคทพบเจอจากการใชงานระบบทพฒนาขน)

……………………………………………………………………………………………………………………………………………………….

………………………………………………………………………………………………………………………………………………………

ภาคผนวก ค

รปแบบหนาตางของโปรแกรมและคมอการทางาน

หนาตางโปรแกรมและคมอการทางาน เรอง การพฒนาระบบการจดการคลงอาหารสาเรจรปดวยบารโคด

NO. Display

สวนการทางานบนเครอง PDA การรบบรรจ

การขายสนคา การยายสถานทจดเกบ

NO. Display

คมอการทางานการรบบรรจ

คมอการทางานการตรวจนบสนคา

NO. Display

คมอการทางานการจายสนคา

ภาคผนวก ง รายนามผเชยวชาญทางโปรแกรม

รายนามผเชยวชาญทางโปรแกรม

1. นายสรศกด เชยงหวอง วศวกรไฟฟา 4 หนวยงานวศวกรรม บมจ.เจรญโภคภณฑอาหาร(หนองแค)

2. นายรณชย สวฒนกร

วศวกรไฟฟา 4 สานกวเคราะหและพฒนาประสทธภาพ บมจ.เจรญโภคภณฑอาหาร(มหาชย)

3. นายเกรยงศกด หาญปยนนท

ผชวยผจดการสานกคอมพวเตอร บรษท ซพเอฟไอท เซนเตอร จากด

4. นายชตพล คงทน

ผชวยผจดการฝาย บรษท ซพเอฟไอท เซนเตอร จากด

5. นายนพดล จ.จตตเจรญชย

ผ อานวยการฝายพฒนาธรกจออนไลน บมจ.เทเวศประกนภย

ประวตยอผวจย

ชอ ชอสกล นายศภฤกษ ศลปรตนาภรณ

วนเดอนปเกด 22 สงหาคม 2528

สถานทเกด จงหวดกรงเทพมหานคร

สถานทอยปจจบน 326 ซ.รมเกลา 19/1 แขวงคลองสามประเวศ

เขตลาดกระบง จงหวดกรงเทพมหานคร 10250

ตาแหนงหนาทการงานปจจบน วศวกรอตสาหการ

สถานททางานปจจบน บมจ.เจรญโภคภณฑอาหาร(หนองแค) จงหวดสระบร

ประวตการศกษา

พ.ศ. 2550 วศ.บ. (วศวกรรมอตสาหการ)

จาก มหาวทยาลยพระจอมเกลาฯพระนครเหนอ

พ.ศ. 2554 วศ.ม. การจดการทางวศวกรรม

จาก มหาวทยาลยศรนครนทรวโรฒ

พฤษภาคม 2554 - srinakharinwirot...

Documents

รายงานผลการปฏิบัติงานตามคำรับรองการปฏิบัติงาน...

งบประมาณโดยสังเขป...

สรุปผลการตรวจสอบ...

คํํานํํา - soc.go.th · 8 |...

2554 - su · 2014. 1. 24. ·...

การประชุมวิชาการส่งเสริมสุขภาพและอนามัยสิ่งแวดล้อม...

แผนกลยุทธ์ทางการเงิน...

ฉบับที่ 1...

แผนยุทธศาสตร์การพัฒนาการท่องเที่ยวอาเซียน...

คำรับรองการปฎิบัติงานปีงบประมาณ...

รายงานประจําปี....

แผนยุทธศาสตร์กีฬา...

แผนพัฒนาสถาบันวิจัยดาราศาสตร์แห่งชาติ...

การพัฒนามหาวิทยาลัยมหิดล...

ผลิตภัณฑ์มวลรวมจังหวัด...

รายงานผลการดาเนินงาน...

วิเคราะห์กรอบนโยบายเทคโนโลยีสารสนเทศและการสื่อสารระยะ...

ยุทธศาสตร์การพัฒนารพ.สต.แบบ...

โครงการพัฒนาคุณภาพการบริหารจัดการภาครัฐ...

แนวทางเวชปฏิบัติสำหรับโรคเบาหวาน...