“อาหาร” - sac · 2019-02-13 · อาหารประเภทอื่น...
Post on 26-Jul-2020
5 Views
Preview:
TRANSCRIPT
“อาหารบอกอะไรกบเรา” อาหารเปนสงจ�าเปนตอการด�ารงชวตของรางกายมนษย ในขณะเดยวกน อาหารอาจมความสมพนธ
กบความสข ความหลงใหล แมกระทงความหรหรา ความส�าคญของอาหารจงมไดเปนความสมพนธในดานการด�ารงอยของมนษย
เทานน แตอาหารยงเปนวตถดบส�าคญทขบเคลอนระบบเศรษฐกจโลก ใครกนอะไร ใครอมหน�าส�าราญหรออดอยาก ขาดแคลน อาหาร
เปนหลกฐานหนงทบงชความเหลอมล�าทางสงคมทก�าหนดเขตแดนระหวางกลม สงคมและล�าดบชนทสะทอนสถานะทางสงคมและ
ความไมเทาเทยมทางสงคม การเปลยนแปลงวฒนธรรมการกน ประเภทของอาหาร และการปรงแตงอาหาร สะทอนใหเหนถงความ
เคลอนไหวทางสงคมและวฒนธรรม ในทางโบราณคดมการสบคนสงคมและวฒนธรรมของมนษยยคกอนประวตศาสตรผานซากของ
มนษยและอาหาร ในทางประวตศาสตรพบวาอาหารเปนชนวนของสงคราม ความขดแยง การไลลาอาณานคม ในทางมานษยวทยา
ศกษานยทางการเมองและวฒนธรรมของการประดษฐอาหารประจ�าชาตและประจ�าทองถน ความเปนตนต�ารบและความหลากหลาย
ของอาหารในแตละทองถนในกระแสโลกาภวตน การเกดขนของอาหารแนวใหม (Fusion food) ลวนสะทอนถงการเคลอนไหวทาง
สงคมและวฒนธรรม
ยอนไปในชวงปลายทศวรรษท 2510 เปนตนมา เกษตรกรรม
ของประเทศไทยไดเปลยนแปลงไปสปฏวตเขยว(The Green
Revolution) ผลกดนโดยสหรฐอเมรกา ธนาคารโลก และมลนธ
ของบรษทเอกชนขนาดใหญของสหรฐอเมรกา ซงเปนผลมาจาก
ยทธศาสตรของการขยายระบบทนออกไปทวโลกและการสกด
กนลทธสงคมนยมทก�าลงแพรหลายอยในเอเชย ท�าใหขณะนน
ประเทศไทยไดรบความชวยเหลอจากสหรฐอเมรกาหลายดาน
ทงในเรองความชวยเหลอทางวชาการการเกษตร การสรางแผน
พฒนาเศรษฐกจของประเทศ พฒนาสาธารณปโภค การตดถนน
ไปในชนบท การสรางเขอนขนาดใหญ โดยเรมจากเทคโนโลย
การผลต เชน การผสมพนธพชสตวทใหผลผลตสง การใชสารเคม
ชนดตางๆ เปนปจจยการผลตทส�าคญ และการใชเครองจกรกล
การเกษตร เปนตน ซงน�าไปสการเปลยนแปลงในดานอนๆ ทง
ดานเศรษฐกจ สงคม การเมอง และวฒนธรรม ตลอดจนสขภาพ
อนามย และระบบนเวศวทยาของโลก2 และเปนจดตงตนทท�าให
ระบบอาหารของไทยพฒนาสระบบอตสาหกรรมอาหารทน�ามาซง
ความเปลยนแปลงทางวฒนธรรมการบรโภคของไทย
บทความนเปนการส�ารวจและเรยบเรยงขาวในประเทศไทย
เกยวกบอาหาร เพอยกตวอยางใหเหนวาอาหารการกนไมใชแค
เรองในครว แตมความเกยวของกบระบบเศรษฐกจ การเมอง
สงคม สงแวดลอม และอาจหลอหลอมวฒนธรรมการบรโภคให
กบผคนในสงคม ผเขยนไดเลอกอาหาร 3 อยางทเปนตวอยางใน
การอธบายปฏบตการทมตอผคนและสงคม ดงน
“ดชนมามา” ตวชวดภาวะเศรษฐกจอยางไมเปนทางการของไทย
หากส�ารวจชนวางของในซเปอรมารเกตชนน�าของไทยโซน
บะหมกงส�าเรจรปจะพบวา อาหารชนดนมวางขายอยหลากหลาย
ยหอของไทย อยางมามา ไวไว ย�าย�า เอฟเอฟ บะหมกงส�าเรจรป
สญชาตญปน อยาง Nissin Yakisoba บะหมกงส�าเรจรปสญชาต
สงคโปร เชน Koka บะหมกงส�าเรจรปสญชาตเกาหล Shin
Ramyun หรอ Indomie บะหมกงส�าเรจรปสญชาตอนโดนเซย
และยงมบะหมของเมยนมา เวยดนาม ความแพรหลายของอาหาร
เสนกนงายชนดนไดรบความนยมไปทวโลก บะหมกงส�าเรจรป
ถกคดคนขนครงแรกโดยโมโมฟค อนโดะ จากบรษทนสชน ฟดส
ประเทศญปน วางจ�าหนายครงแรกของโลกทประเทศญปนเมอ
วนท 25 สงหาคม พ.ศ.2501 และเมอ พ.ศ.2543 พบวาบะหมกง
ส�าเรจรปถอเปนสงคดคนทดทสดแหงศตวรรษท 20
ในบทความเรอง Big Data Analysis ยอดขายบะหมกงส�าเรจรป
ทวโลก โตตอเนอง3 เสนอวา ตลาดบะหมกงส�าเรจรปทส�าคญอยาง
อเมรกาเหนอ ยโรป เอเชย แปซฟก อเมรกากลางและอเมรกาใต
ตะวนออกกลางและแอฟรกายงคงขยายตวอยางตอเนอง ทงน
เปนเพราะบะหมกงส�าเรจรปมราคาไมแพง หาซองาย มความ
หลากหลายทางรสชาต และเกบไวไดนาน ในป 2560 สมาคมผ
ประกอบการบะหมส�าเรจรปโลก(World Instant Noodles As-
sociation) ออกมาเปดเผยวา ในประเทศจนครองอนดบ 1 ของ
โลกในการบรโภคบะหมกงส�าเรจรป โดย มปรมาณการบรโภค
38,970 ลานหอ รองลงมาคอ ประเทศอนโดนเซย 12,620 ลานหอ
“อาหาร”บอกอะไรกบเราบาง
รงตะวน อวมอนทร 1 เรยบเรยง
SAC NEWSLETTER 100เรองเปดเลม
4 จดหมายขาวNEWSLETTER 5จดหมายขาว
NEWSLETTER
อนดบทสาม คอญปน 5,660 ลานหอ ในขณะทไทยอยในอนดบ
ท 9 คอ 3,390 ลานหอ การบรโภคบะหมกงส�าเรจรปแบบซองของ
คนไทยมตวเลขเฉลยการบรโภคตอหว ตอป อยทคนละ 40 ซอง
ซงถอวาคอนขางมาก
เมอกลบมามองประเทศไทย หลายปทผานมา การเตบโต
ของตลาดบะหมกงส�าเรจรป ถกยกมาเปนดชนในการวดภาวะ
เศรษฐกจอยางไมเปนทางการ เรยกกนวา “ดชนมามา” Brandage
เสนอวา หากภาวะเศรษฐกจไมด ตลาดบะหมกงส�าเรจรปเตบโต
ไดด นนเปนเพราะเงนในกระเปาของผบรโภคมนอย จงเลอกทจะ
ควกเงนเพอซอบะหมกงส�าเรจรปทมราคาถก อยางไรกด ภาวะ
เศรษฐกจทซบเซาในชวง 2 – 3 ปทผานมา ดชนบะหมกงส�าเรจรป
แทบจะน�ามาวดก�าลงซอของผบรโภคไมไดอกตอไป นนเปนเพราะ
ตลาดบะหมกงส�าเรจรปในชวงเวลาทวานแทบจะไมมการเตบโต
หรอโตไดเพยง 1 – 2% เทานน สวนทางกบความเชอทมในอดต
อยางสนเชง สวนแบงการตลาด มามา 51% ย�าย�าและควก 23%
ไวไว 20%4
เวบไซตประชาชาตธรกจ5 รายงานเมอวนท 3 พ.ย. 2561
วาแหลงขาวจากบรษทผผลตและจ�าหนายบะหมกงส�าเรจรป
รายใหญเปดเผยถง ชวง 4-5 ปทผานมา ตลาดบะหมกงส�าเรจรป
มอตราการเตบโตลดลงอยางตอเนอง หรอมมลคาตลาดอยท
1.6-1.7 หมนลานบาทเทานน โดยมปจจยหลกมาจากปจจยทาง
เศรษฐกจและก�าลงซอ ประกอบกบปจจบนคนไทยมพฤตกรรมลด
การบรโภคบะหมกงส�าเรจรปลง และยงมบะหมกงส�าเรจรปจาก
ตางประเทศ เชน เกาหลและญปนทเขามาตตลาดและไดรบความ
นยมมากขน แมจะมราคาแพงกวาบะหมกงส�าเรจรปแบรนดไทย
หลายเทาตวกตาม ท�าใหสถานการณการแขงขนมความรนแรงขน
นอกจากน การชะลอตวของตลาดบะหมกงส�าเรจรปเปนเพราะ
ปญหาทางเศรษฐกจและพฤตกรรมผบรโภคทหนไปรบประทาน
อาหารประเภทอน นายเทซโอะ ซซก ประธานกรรมการ บรษท
วนไทยอตสาหกรรมการอาหารผลตบะหมกงส�าเรจรป “ ย�าย�า”
เปดเผยวา ภาพรวมบะหมกงส�าเรจรปของบรษทในป 2561 ม
การปรบลดลง ปจจบนผบรโภคมทางเลอกในการซออาหารรบ
ประทานมากยงขน กลมสนคาทเขามาแบงสวนแบงของตลาด
บะหมกงส�าเรจรป คออาหารพรอมทานและอาหารขบเคยว
มการปรบลดลงจาก 24 % ในป 2560 เหลอเพยง 23% ในป 25616
จะเหนวา บะหมกงส�าเรจรปไมไดเปนแคอาหารเทานน เพราะใน
ชวงเวลาหนงบะหมกงส�าเรจรปไดกลายเปนดชนชวดเศรษฐกจ
อยางไมเปนทางการของประเทศไทยไปดวย
อาหารพรอมทาน (Ready-To-Eat ) ปรากฏการณอาหาร
สะดวกกน สะดวกจาย
ดชนตวใหมทก�าลงเขามามบทบาทแทนดชนมามา คอ
ดชน 7-11 ปจจบนรานสะดวกซอ 7-11 กลายเปนสวนหนงใน
ชวตประจ�าวนของคนเมองทฝากทองไวกบรานสะดวกซอแหงน
รานสะดวกซอชอดงมสาขามากกวา 10,000 สาขาทวประเทศ7
ในการวเคราะหของ Positioning ในบทความช�าแหละ “ซพแรม”
อาวธลบ “เซเวนอเลฟเวน” เสนอวา ความนยมทผลกดนใหราน
สะดวกซออยาง 7-11 กลายเปนดชนชวดเศรษฐกจแทนดชนมามา
สวนหนงเปนเพราะยอดจ�าหนาย อาหารพรอมทานทผลตโดย 2
บรษทใหญอยางซพแรมและซพเอฟ อาหารพรอมทานทเรากน
กนอยอยางไสกรอกซพ อาหารพรอมทาน EZYGO ทมใหเลอก
กวา 30 รายการ เบเกอรเลอแปง เดลไทย ขนมจบซาลาเปา
ฯลฯ ลวนเปนสนคาจากการซพทมวสยทศนจะเปนครวของโลก
เปาหมายของซพแรม ในป 2561-2565 คอการขยายตลาดเชงรก
เพมก�าลงผลตอาหารแชแขง แชเยน และเบเกอรเพมขน 50-70
% ก�าลงผลตทเพมขนยงมงไปทอาหารพรอมทานประเภทขาว
เพราะตลาดเตบโตสงกวา 15 % ปจจบน 7-11 มรานใหบรการ
ทวทกหวระแหงทงยานเมองหลวง หวเมอง อ�าเภอ รมถนนสาย
หลกกวา 10,000 สาขา ตแชทพวงไวในรานมมากถง 6,000 สาขา
เพอตองการตอบสนองการกนอยของผบรโภคใหได 7 มอตอวน
ซงนาจะมากกวาความตองการของรางกาย หากขายใหคนกนได
หลายมอ ยอดขายกจะยงโตมโหฬาร สนคาอาหารทกหมวดเปน
โอกาสสรางการเตบโตใหบรษท รปแบบการด�าเนนชวต(lifestyle)
เปลยนแปลงไป การเขามาอาศยอยในเมองสงขนเรอยๆ คน
ชนบทยายเขามาเรยนและท�างานในเมอง คนเมองอยคอนโดจง
ไมสะดวกในการเตรยมและท�าอาหารทานเอง การบรโภคอาหาร
ตองการความสะดวกสบายในการหาซอ เชน ผาน 7-11 ดวย
การอนรอน นอกจากนซพแรมยงจะขยายชองทางจ�าหนาย โดย
จะเพมตหยอดเหรยญ(Vending Machine) ครวเคลอนท(Food
Van) ซพแรมแคทเทอรง และการขายอาหารในรปแบบอคอมเมรซ
มากขนดวย ทงหมดเพอตอบไลฟสไตลของผบรโภคทตองการ
ความสะดวกสบายมากขน8 ในแตละวนมลกคาใชบรการ 7-11
มากกวา 11.7 ลานคน หรอเฉลยสาขาละกวา 1,184 คน สนคาท
ซอ แบงเปนประเภทอาหาร 70.6 %9 ตวเลขยอดจ�าหนายจ�านวน
มหาศาล หากมองในเชงธรกจอาจกลาวไดอยางเตมปากวาการ
ด�าเนนธรกจอาหารพรอมทานเตบโตเปนอยางยง จงไมนาแปลก
ใจทยอดจ�าหนายของ 7-11 ทงอปโภคบรโภคจะกลายเปนดชนช
วดทางเศรษฐกจอยางไมเปนทางการของไทย
อยางไรกด แมวาดชน 7-11 ทบงบอกสภาพเศรษฐกจจะช
วามความคลองตวในการบรโภค การทยอดจ�าหนายอาหารพรอม
ทานพงสงขนและมแนวโนมทเตบโตไปอกอยางตอเนอง ผเขยนก
อดทจะจนตนาการและตงขอสงเกตไมไดวา พฤตกรรมการบรโภค
ของคนเมองทก�าลงนยมการบรโภคอาหารพรอมทานกนมากขน
เชนน จะท�าใหทกษะ สตรอาหาร เทคนค รสมอทแตละครวเรอน
เคยปรงแบบ “สตรใครกสตรใครส” เลอนหายไปดวยหรอไม แมวา
อาหารพรอมทานจะสะดวกและลดขนตอน แตอกทางหนง ความ
สะดวกกแลกมาดวยการตดขนตอนการท�าอาหารกนเองออกไป
จากชวตประจ�าวน เทคนคการเลอกซอขาวปลาอาหารในตลาดสด
เทคนคการจบคกบขาวในแตละมอใหไดรสชาตทกลมกลอมเขา
กน อยางทเราเคยไดยนวา เปนไขหวลม ตองกนแกงสมดอกแค
ส�ารบการกนตามฤดกาลอยางกงเผาสะเดาลวกน�าปลาหวานใน
ฤดสะเดาแตกชอ วธคดทจะเลอกกนและเทคนคการปรงเหลานจะ
เลอนหายไปหรอไม รวมทงจะเปนการลดทอนความหลากหลาย
ของอาหารการกนในแตละถนไปดวยหรอไม และการจ�ากดการกน
อาหารของผคนให “กนเปน” แตเฉพาะเมนทมขายใน 7-11 ดวย
หรอไม ผเขยนเพยงแตจนตนาการไปวา หากวนหนงในอนาคต(ซง
อาจไมเกดขนจรง) เราเลอกแตอาหารรสชาตมาตรฐานทหาซอกน
ไดจากตแชใน 7-11 แลว ตอไปเราจะไปหารสอรอยทหลากหลาย
ต�ารบไดจากทไหน เพราะการท�าอาหารถอเปนทกษะ หากไมเคย
ลองท�า ลองฝก การจะสบทอดรสมอรสอรอยของแตละครวเรอน
คงเปนเรองยาก
จากปลาหมก กง หอย ถงใบเหลอง IUU
กง ปลา หมก ป อาหารซฟดเปนอาหารทคนไทยนยม
รบประทานกนมาก ทงในระดบรานปงยางขางทางจนถงระดบ
ภตตาคารรานมชลนสตาร แตเบองหลงของการจบสตวน�าเหลา
นกมความทารณทงตอธรรมชาตและแรงงานอยไมนอย
เวบไซตกรนพช10 องคการสาธารณประโยชนนานาชาต
ทด�าเนนกจกรรมดานสงแวดลอมและสนตภาพ กลาวถงการท�า
SAC NEWSLETTER 100เรองเปดเลม
6 จดหมายขาวNEWSLETTER 7จดหมายขาว
NEWSLETTER
ประมงเกนขนาด อนเนองมาจากอตสาหกรรมการประมงทมง
การจบปลาปรมาณมากๆ ดวยเครองมอประมงแบบท�าลายลาง
จนกระทงท�าลายระบบนเวศ ปลาโตไมทน และแมแตสตวน�าท
ไมใชปลาเศรษฐกจอยางเตาทะเล โลมา วาฬ และฉลาม กพลอย
ตดรางแหรบผลกระทบของการประมงเกนขนาด
ป 2559 ส�านกขาวออนไลนไทยพบลกา11 ไดกลาวถงการ
ท�าประมงเกนขนาดของไทยวา ทผานมาไทยสงออกสตวน�าเปน
จ�านวนมาก อาจเรยกไดวาเปนหนงในผสงออกสตวน�ารายใหญ
ของโลก โดยในป 2557 มปรมาณการสงออกรวมทงสน 1.7 ลาน
ตน คดเปนมลคา 6,749 ลานเหรยญสหรฐ และปรมาณการน�า
เขารวมทงสน 1.6 ลานตน คดเปนมลคา 2,740 ลานเหรยญสหรฐ
จากสตวน�าทจบไดทงหมดนสรางรายไดและการจางงานแกชาว
ประมงประมาณ 172,430 คน ซงกวา 80% เปนชาวตางชาต และ
ประมาณ 515,000 คน ไมไดอยในภาคการประมงโดยตรง แตอย
ในอตสาหกรรมประมงทเกยวของ อาท โรงงานปลาปน โรงงาน
ปลากระปอง ทผานมามการใชทรพยากรทางทะเลจนเกนขดจ�ากด
ขอมลจากกรมประมง(สงหาคม 2558) ระบวา จ�านวนเรอประมง
ไทยทยงท�าการประมงมทงสน 42,512 ล�า โดยมเพยง 9,370 ล�าท
เปนเรอประมงพาณชย คดเปน 22% ใชอวนลากหนาดน อวนลอม
จบ และอวนครอบ เปนเครองมอหลกในการท�าประมง ซงถอเปน
เครองมอทมศกยภาพสงมาก ขณะทเรอประมงพนบานมจ�านวน
33,205 ล�า คดเปน 78% ของเรอประมงทงหมด สวนใหญใชอวน
ตดตาในการท�าประมง ประกอบกบเครองมอพนบานอนๆ จาก
พนทเขตเศรษฐกจจ�าเพาะทเรอประมงสามารถท�าประมงในนาน
น�าไดทงหมด 420,280 ตารางกโลเมตร กบจ�านวนเรอประมงท
พงสงถง 42,512 ล�า ท�าใหไทยเกดปญหาการท�าประมงเกนขด
ความสามารถการผลตของทรพยากรหรอ Over Fishing ไทยพบ
ลกาวเคราะหวาการท�าประมงเกนขนาดเปนหนงในสาเหตหลก
เพราะจ�านวนเรอประมงทเพมขนโดยไมมการควบคม ประกอบกบ
กฎหมายประมงทไทยยงลาสมย น�าไปสปญหาการท�าประมงผด
กฎหมาย ขาดการรายงาน และไรการควบคม ดวยก�าลงการผลต
ทสง สวนทางกบจ�านวนทรพยากร ทผานมาการท�าประมงของ
ไทยเปนการท�าประมงแบบเสร (Open Access) แมจะมการออก
กฎ ระเบยบ เพอแกไขปญหาการท�าประมง IUU ซงรวมถงปญหา
การท�าประมงเกนก�าลงการผลตของทรพยากรแลวกตาม แตไมได
ปฏบตตามเทาใด และรฐกไมไดมการบงคบใชอยางเครงครด ซง
เปนประเดนปญหาหลกของรฐไทย หนวยงานทเกยวของกออก
มายอมรบความลมเหลวทเกดขนภายหลงการประกาศอยางเปน
ทางการวาไทยไดรบใบเหลองจากสหภาพยโรป เกยวกบปญหา
ประมง IUU เมอวนท 21 เมษายน 2558
ประเดนทถกจบตามองเปนพเศษคอ การท�าประมงโดยไม
ไดรบอนญาตหรอใชเครองมอจบปลาทผดกฎหมาย และปญหา
การใชแรงงานทาส การไดรบใบเหลองจากสหภาพยโรป ในครงน
เปนสงทกระตนใหไทยตองเรงแกไขปญหาในอตสาหกรรมประมง
มฉะนนอาจตองเผชญกบการถกระงบการน�าเขาอาหารทะเล
ของไทยจากสหภาพยโรป ในกรณทสหภาพยโรป ระงบการน�า
เขาอาหารทะเลจากไทย อตสาหกรรมประมงไทยจะสญเสยราย
ไดจากการสงออกประมาณ 200 ลานดอลลารสหรฐฯ12 หรอใน
กรณเลวราย มลคาดงกลาวอาจสงถง 500 ลานดอลลารสหรฐฯ
มค�าแนะน�าเพอแกไขปญหา 5 ขอ ไดแก 1.ปรบปรง พ.ร.บ.การ
ประมงและกฎหมายทเกยวของ 2. ปรบปรงระบบตรวจสอบขอมล
ยอนหลงสนคาประมง (Traceability) เชน ชนดปลา จ�านวนทจบ
ได นานน�าทจบปลา 3. ตดตงเครองตดตามต�าแหนงเรอ (VMS)
4.จดทะเบยนเรอประมง 5.จดท�าแผนระดบชาตปองกนและแกไข
ปญหา IUU13 จากเรองการท�าประมงเกนขนาด จะเหนความเชอม
โยงการสรางรายไดอยางมหาศาล แตกแลกมาดวยผลกระทบตอ
ทรพยากรทางทะเล และยงไมรวมถงในภาคแรงงานทมกไดยน
ขาวแรงงานทาสอยเนองๆ
จากตวอยางอาหารทง 3 เรองทผเขยนยกมาเลาอยาง
สงเขปน เปนเพยงสวนนอยทชใหเหนวาเรองอาหารไมใชเรองใน
ครวเทานน แตหวงโซอาหาร การเพาะปลก การคา การบรโภค
ยงโยงใยตอปจเจกบคคลทงในเรองโภชนาการ ระบบเศรษฐกจ
การเมอง อกทงพฤตกรรมการกนกหลอหลอมความคดและ
วฒนธรรมใหผคนอกดวย
1นกวชาการ ศนยมานษยวทยาสรนธร (องคการมหาชน)2ชาตชาย มกสง. (2556). รฐ โภชนาการใหมกบการเปลยนแปลงวถการกนในสงคมไทย พ.ศ. 2482-2517 (วทยานพนธปรญญาดษฎบณฑต).จฬาลงกรณ
มหาวทยาลย บณฑตวทยาลย3Big Data Analysis ยอดขายบะหมกงส�าเรจรปทวโลกโตตอเนอง. (27 กนยายน 2561). กรงเทพธรกจ. สบคนจากwww.bangkokbiznews.com/news/
detail/814153 4ดชนเศรษฐกจพงหรอรวง บะหมซองยงวดไดหรอไม. (25 กรกฎาคม 2561). BrandAge Online. สบคนจาก www.brandage.com/article/971/Wai-Wai5บะหมนอกทะลกแยงตลาด “มามา-ไวไว”ดนพลกเกมส. (3 พฤศจกายน 2561). สบคนจาก www.prachachat.net/marketing/news-2447286ย�าย�า ยอมรบยอดขายลด หลงสนคาไมตอบโจทยผบรโภค ถกอาหารพรอมทาน ขนมขบเคยวแยงตลาด ลนปรบสตรตมย�ากงชงแชรเพม(29 พฤศจกายน
2561). M2F. สบคนจาก https://www.m2fnews.com/news/money/17498 7จบชพจรเศรษฐกจจาก ดชน “มามา” ถง ดชน “7-11”. (11 เมษายน 2558). TERRABKK. สบคนจาก www.terrabkk.com/news/58961 8ช�าแหละ “ซพแรม” อาวธลบ “เซเวนอเลฟเวน”. (20 มกราคม 2561). Positioning. สบคนจาก https://positioningmag.com/11540029เปดตวเลข Big Data 7-11 แตละวนมคนเขาเซเวนกคน แลวซอของเฉลยกนเทาไหร (20 เมษายน 2561) GMLive. สบคนจาก https://gmlive.com/Biz-7-
11-Stat-201710การท�าประมงเกนขนาด. (17 สงหาคม 2558). Greenpeace Thailand. สบคนจาก www.greenpeace.org/seasia/th/campaigns/Ocean/overfishing-
and-destructive-fishing/11Over Fishing เรอลนทะเล สตวน�าขนาดเลกสญ 3 แสนตน/ป -อดงบ 2000 ลาน ลน EU ปลดใบเหลอง. (7 มนาคม 2559). ไทยพบลกา. https://
thaipublica.org/2016/03/over-fishing-7-3-2559/12สหภาพยโรปแจกใบเหลองเตอนไทยแกปม IUU Fishing. (20 มกราคม 2561). SCB. สบคนจาก www.scbeic.com/th/detail/product/143613“อย” ปลดใบเหลอง “ประมงไทย”. (8 มกราคม 2562). Thai PBS สบคนจาก https://news.thaipbs.or.th/infographic/8
SAC NEWSLETTER 100เรองเปดเลม
8 จดหมายขาวNEWSLETTER 9จดหมายขาว
NEWSLETTER
top related