apr. liesbeth huys zorgaanbod... · bevraging huisartsen (gent) en huisapothekers (oost –en...
Post on 05-Oct-2020
3 Views
Preview:
TRANSCRIPT
Apr. Liesbeth Huys
Klinisch herfstsymposium 15/10/2019
Slaap- en kalmeringsmiddelen:liggen wij hiervan wakker?
KLINISCH HERFSTSYMPOSIUM GENT 15/10/20193 /
Enkele vragen vooraf
Hoeveel Belgen (>15j)
hebben slaapproblemen?
30%
15%
Slaapproblemen komen het meest
voor bij…
mannen
vrouwen
Hoeveel Belgen (>15j) hebben de
laatste 2 weken een slaap- of
kalmeringsmiddel genomen?
13%
7%
Welk werelddeel heeft het grootste verbruik
van slaap – en kalmeringsmiddelen? (juiste volgorde)
Amerika>Europa>Azië>Afrika
Europa>Amerika>Azië>Afrika
KLINISCH HERFSTSYMPOSIUM GENT 15/10/20194 /
1. Inleiding
- Slaapprobleem of insomnia
wanneer patiënt problemen heeft met de hoeveelheid/kwaliteit van slaap(inslaapproblemen, doorslaapproblemen, vroegtijdig wakker worden, ….)
wanneer dit een impact op zijn/haar functioneren overdag (vermoeidheid, irritatie, concentratiestoornissen)
- Bij wie komen slaapproblemen frequenter voor?
Bij ouderen (75-plussers) en vrouwen (40%) Bij alleenstaanden
Bij laaggeschoolden (31 – 40%) Bij patiënten met chronische en psychische aandoeningen Bij mensen die werken in ploegensystemen
Insomnia - epidemiologie
Gezondheidsenquête België 2013
Hulpmiddelen boek – apothekers
(FOD)
KLINISCH HERFSTSYMPOSIUM GENT 15/10/20195 /
1. Inleiding
- Cognitieve gedragstherapie (CBTi) Slaapdagboek, patiëntenvoorlichting, slaaphygiëne, slaaptraining
- Stimuluscontrole
Doorbreken associatie bed/slaapkamer en wakker
liggen
- Spanningsverlagende technieken
“Decompressie”-uur, gestructureerde informatie
verwerking, relaxatie
- Beweging
Opgelet, niet vóór moment van slapen
Combinatie van verschillende technieken,
multidisciplinaire aanpak
Niet-farmacologische aanpak: welke?
KLINISCH HERFSTSYMPOSIUM GENT 15/10/20196 /
1. Inleiding
- Benzodiazepines Verkorten van de inslaaptijd en vergroten van de totale slaaptijd Verminderen van de frequentie en de duur van het ontwaken
- Z-producten Hypnotisch effect (minder wijziging in slaapstructuur)
GABA- agonisten Neuronen minder exciteerbaar hersenactiviteit daalt SEDATIE Directe werking = snel optredend effect ( antidepressiva/antipsychotica)
Classificatie volgens eliminatiehalfwaardetijd:
Kortwerkend (T1/2= 2-5h) Intermediair werkend (T1/2 = 6-24h) Langwerkend (T1/2 > 24h)
Zolpidem Alprazolam Diazepam
Zopiclone Lorazepam Prazepam
Lormetazepam
Bromazepam
Farmacologische aanpak: welke?
< risico op rebound-effect
< risico op paradoxale reacties
< risico op hang-over
KLINISCH HERFSTSYMPOSIUM GENT 15/10/20197 /
1. InleidingFarmacologische aanpak: ongewenste effecten van slaap- en kalmeringsmiddelen
Korte termijn: Vermoeidheid (overdag), duizeligheid, sufheid,… Daling van de concentratie, reactiesnelheid en alertheid Motorische stoornissen (spierverslapping)
Verkeersongevallen! Valrisico! (>> ouderen)
Lange termijn Effectiviteit niet aangetoond…Na 2 weken dagelijkse inname:
• Verkorten van de REM slaap• Lichamelijke afhankelijkheid of tolerantie• Psychische afhankelijkheid of craving
Correcte indicatie + lage dosis + gebruik beperken tot max. 1 à 2 weken !!
Vooraf bepalen van stopvoorwaarden en modaliteiten om langdurig gebruik te vermijden
KLINISCH HERFSTSYMPOSIUM GENT 15/10/20198 /
1. InleidingFarmacologische aanpak: verbruik van slaap- en kalmeringsmiddelen: algemeen
Gemiddelde consumptie per jaar van
hypnosedativa per continent. a
Europa is de grootste verbruiker!
Percentage van de bevolking (van 15 jaar en ouder)
dat in de afgelopen 2 weken een slaap- of kalmerings-
middel heeft gebruikt. b
Verbruik stijgt met leeftijd en vrouwelijk
geslacht!
a International narcotics control board, b Gezondheidsenquête België 2013 (Sciensano)
Percentage van de bevolking (van 15 jaar en ouder)
dat in de afgelopen 2 weken een slaap- of kalmerings-
middel heeft gebruikt. b
Lichte daling sinds 2006 in België, stijging
In Vlaanderen!
KLINISCH HERFSTSYMPOSIUM GENT 15/10/20199 /
1. Inleiding
Jaarlijks verbruik van benzodiazepines en Z producten van 2011 tot en met
2018 in het UZ Gent
Daling sinds 2013
Resultaten thesis 1ste master H. Kint (2016 – 2017) en Manana L. Staels (2016 – 2019)
Farmacologische aanpak: verbruik van slaap- en kalmeringsmiddelen: UZ Gent (2)
KLINISCH HERFSTSYMPOSIUM GENT 15/10/201910 /
1. Inleiding
Jaarlijks verbruik van de top 5 van benzodiazepines
en Z producten van 2011 tot en met 2018
Sinds 2017: 1ste plaats voor Zolpidem
(niet formularium!)
Resultaten thesis 1ste master H. Kint (2016 – 2017) en manama L. Staels (2016 – 2019)
Farmacologische aanpak: verbruik van slaap- en kalmeringsmiddelen: UZ Gent (3)
KLINISCH HERFSTSYMPOSIUM GENT 15/10/201911 /
1. InleidingFarmacologische aanpak: afbouw
Plots stoppen ontwenningsverschijnselen opnieuw opstart vicieuze cirkel...
Traag en begeleid afbouwen
Probleem aankaarten: Patiënt informeren over bijwerkingen chronisch gebruik (meegeven van folders)
Patiënt motiveren Patiënt moet probleem zelf inzien en zelf kiezen om af te bouwen;
De patiënt tonen dat hij/zij ondersteuning krijgt;
Kan lang duren vooraleer de patiënt de stap zet tot afbouw;
Afbouwen Gepast schema opmaken
Zeer veel variatie in schema‘s, geen gouden standaard
- al dan niet overschakelen op diazepamequivalent/antidepressiva?
- variatie in snelheid van afbouw (afhankelijk van dosis, duur inname, risico op herval, ...)
- cave hoeveelheid magistrale bereidingen (overwegen naar een vloeibare vorm) en kostprijs!!!!
KLINISCH HERFSTSYMPOSIUM GENT 15/10/201912 /
1. InleidingSensibilisatie: campagne vanuit de Federale Overheid
Affiche
Brochure
Video
Hulpmiddelenboek voor artsen en apothekers
Praktische fiche: hoe patiënt naar alternatieven begeleiden?,
Wat met een patiënt die niet zonder kan
E-learning
KLINISCH HERFSTSYMPOSIUM GENT 15/10/201913 /
Hoe helpt het UZ Gent de patiënten?
Richtlijn
“oordeelkundig gebruik van slaapmiddelen in het UZ Gent”
Nieuwsbrief: “Hypnosedativa in het UZ Gent”
Informatiebrochure voor patiënten
Week van de valpreventie
Bevraging personeel
Dagkliniek geriatrie
Afbouwproject
Bevraging huisartsen (Gent) en huisapothekers
(Oost – en West-Vlaanderen)
(thesis 1ste Master Farmaceutische Zorg, Stefanie Decorte)
KLINISCH HERFSTSYMPOSIUM GENT 15/10/201914 /
1. Achtergrond
Gedragen door het Medisch Farmaceutisch Comité (rationeel gebruik van geneesmiddelen)
Goedkeuring Ethisch Comité
Werkgroep
- Prof. dr. A. Mariman
- Prof. dr. M. Petrovic
- Prof. dr. apr. A. Somers
- Apr. L. Huys
+ 1ste master farmaceutische wetenschappen (2016 – 2017) + ziekenhuisapotheker in opleiding (2016 – 2019)
Voorbereiding
- Opstellen informatiefolder
- Brieven en observatieblad in EPD
- Opmaak meetinstrumenten (meten voor, tijdens en na afbouw)
1/ Bendep SRQ vragenlijst: mate van afhankelijkheid
2/ Pittsburgh slaapkwaliteitsindex: slaapkwaliteit
3/ Insomnia Severity index: ernst slapeloosheid
4/ Benzodiazepine Withdrawel Symptom Questionnaire: ontwenningsverschijnselen
2. Project UZ Gent
KLINISCH HERFSTSYMPOSIUM GENT 15/10/201915 /
2. Project UZ Gent
KLINISCH HERFSTSYMPOSIUM GENT 15/10/201916 /
2. Selectie patiënten
Patiënten met lopend order voor HS
Exclusiecriteria• Patiënten met psychologische en/of psychiatrische problematiek;
• (Patiënten met milde angst)*;
• Patiënten jonger dan 18 jaar;
• Wilsonbekwame patiënten;
• Gelijktijdig gebruik van meerdere HS;
• Gebruik van HS bij epilepsie, rusteloze benen, spasticiteit, pijn,
agressie;
• Palliatieve patiënten;
• Patiënten die geen Nederlands spreken;
• Patiënten die benzodiazepines nemen in kader van afbouwen van alcoholgebruik;
• (Sporadische inname van HS)*
Akkoord ziekenhuisarts, patiënt en huisarts
Informed consent
2. Project UZ Gent
KLINISCH HERFSTSYMPOSIUM GENT 15/10/201917 /
3. Opmaak afbouwschema: hoe afbouwen? (2)
Oorspronkelijke specialiteit, géén overschakeling op diazepam equivalent
Reden?
- langere afbouwperiode
- deelbaarheid diazepam beperkt toch nood aan meerdere magistrale bereidingen
- psychologisch aspect
25% reductie van de oorspronkelijke dosis, minimum 2 weken per stap
Richtlijnen UZ Gent, ‘MAAR’ aangepast aan patiënt!
2. Project UZ Gent
Steeds in overleg met behandelende arts, werkgroep, huisarts en patiënt
Patiënt informeren en startdatum van afbouw bepalen (na ontslag)
KLINISCH HERFSTSYMPOSIUM GENT 15/10/201918 /
3. Opmaak van afbouwschema (3)2. Project UZ Gent
KLINISCH HERFSTSYMPOSIUM GENT 15/10/201919 /
4. Opvolging van patiënt na ontslag
tijdens afbouw
Voor elke afbouwstap
Schema aanpassen indien nodig
Herhaling van de vragenlijsten
Steeds in overleg met de huisarts
2. Project UZ Gent
KLINISCH HERFSTSYMPOSIUM GENT 15/10/201920 /
4. Opvolging van patiënt na ontslag tijdens afbouw: observatieblad in EPD 2. Project UZ Gent
KLINISCH HERFSTSYMPOSIUM GENT 15/10/201921 /
4. Opvolging van patiënt na ontslag tijdens afbouw: brieven via EPD 2. Project UZ Gent
KLINISCH HERFSTSYMPOSIUM GENT 15/10/201922 /
5. Resultaten
Studiepopulatie (periode 15/10/2018 – 27/02/2019)
N=138
Inclusie N=12 (8,7%) 1 patiënt IC ondertekend
11 weigering door arts/patiënt
Exclusie N=126 (91,3%)
2. Project UZ Gent
Studiepopulatie (periode 3/04/2017 – 12/05/2017)
N=95
Inclusie N=18 (19%) 10 patiënten IC ondertekend
7 weigering door arts/patiënt + 1 overlijden
Exclusie N=77 (81%)
Resultaten thesis 1ste master H. Kint (2016 – 2017) en Manama L. Staels (2016 – 2019)
KLINISCH HERFSTSYMPOSIUM GENT 15/10/201923 /
5. Resultaten (2)
HS gebruik: > vrouwen en ouderen
2. Project UZ Gent
Resultaten thesis 1ste master H. Kint (2016 – 2017) en Manama L. Staels (2016 – 2019)
HS als thuismedicatie > opstart ziekenhuis
KLINISCH HERFSTSYMPOSIUM GENT 15/10/201924 /
5. Resultaten (3)
Geriatrie (%)
Orthopedie (%)
Pneumologie (%)
Urologie, gynaecologie,
plastische heelkunde
(%)
Totaal (%)
Totaal aantal patiënten
38 61 15
24
138
Patiënten HS thuis opgestart
38 (100) 36 (59) 9 (60) 19 (79,2) 102 (73,9)
Verderzetting HS na ontslag
Ja 36 (94,7) 33 (91,7)2 8 (88,9) 19 (100) 96 (94,1)
Neen 2 (5,3) 3 (8,3)2 1 (11,1)2 0 6 (5,9)
Patiënten HS in ziekenhuis opgestart
0 25 (41) 6 (40) 5 (20,8) 36 (26,1)
Verderzetting HS na ontslag
Ja 0 4 (16) 2 (33,3) 0 6 (16,7)
Nee 0 21 (84)1,2 4 (66,7) 5 (100) 301 (83,3)
2. Project UZ Gent
Verderzetting HS bij ontslag
Resultaten thesis 1ste master H. Kint (2016 – 2017) en Manama L. Staels (2016 – 2019)
KLINISCH HERFSTSYMPOSIUM GENT 15/10/201925 /
5. Toekomstperspectieven
Aanpassing van de exclusiecriteria (nu te streng)
Uitbreiding met focus op valinducerende geneesmiddelen (FRIDs)
Misschien meer aandacht aan ‘potentieel’ nieuwe gebruikers versus chronische gebruikers
Inzetbaarheid van apotheekassistenten voor bevraging van patiënten?
Introduceren van een consultfunctie in EPD
KLINISCH HERFSTSYMPOSIUM GENT 15/10/201926 /
Enkele vragen vooraf
Hoeveel Belgen (>15j)
hebben slaapproblemen?
30%
15%
Slaapproblemen komen het meest
voor bij…
mannen
vrouwen
Hoeveel Belgen (>15j) hebben de
laatste 2 weken een slaap- of
kalmeringsmiddel genomen?
13%
7%
Welk werelddeel heeft het grootste verbruik
van slaap – en kalmeringsmiddelen? (juiste volgorde)
Amerika>Europa>Azië>Afrika
Europa>Amerika>Azië>Afrika
Functie
Afdeling of dienst
Universitair Ziekenhuis Gent
C. Heymanslaan 10 | B 9000 Gent
T +32 (0)9 332 21 11
E info@uzgent.be
www.uzgent.be
Volg ons op
LIESBETH HUYS
Ziekenhuisapotheker
liesbeth.huys@uzgent.be
tel 09/3320898
Dank aan
Lotte Staels, ziekenhuisapotheker
Hanna Kint, apotheker
Stefanie Decorte, apotheker in
opleiding
De Druivelaar 2019
top related