cİlt reaksİyonlari
Post on 20-Jan-2016
131 Views
Preview:
DESCRIPTION
TRANSCRIPT
CİLT REAKSİYONLARI
AYSEL ENABOİFOANKARA MEDICANA INTERNATIONAL HASTANESİ
DAHİLİYE VE MEDİCAL ONKOLOJİ SORUMLU HEMŞİRESİ
AMAÇ
• Cilt reaksiyonlarını tanımlamak
HEDEFLERİMİZ
• Risk faktörlerini tanımlamak
• Hemşirelerin cilt reaksiyonları hakkında bilgi düzeylerini artırmak
Ana Problemler
• Deri ve mukoza bütünlüğünün bozulması
• Koruyucu mekanizmaların bozulması
• Mukozanın etkilenmesi ile beslenmenin bozulması
• Beden imajında değişme
• Yaşam Kalitesinin bozulması.
Risk Faktörleri
• Hastalıkla ilişkili
- Pre-malign lezyonlar
- Primer ya da metastatik tümörler
- Trombositopeni/koagulopati belirtileri
- Kaşıntı
- Sarılık
- Ödem
- Herpes zoster reaktivasyonu
- Kemoterapi ve radyoterapi
Tedaviye Bağlı Yan Etkiler• Saç dökülmesi(Allopesi)• Geçici eritem ya da
ürtiker• Kaşıntı• Eritem • Akne• Kemoterapiye bağlı akral
eritem• Pigmantasyonda artış• Telanjektazi
• Fotosensitivite• Hiperkeratozis• Ülserasyon• Radyasyona bağlı etkiler• Radyasyonun yan etkisinin
artması• “Radyasyon recall”
dermatiti• Tırnak değişiklikleri• Kullanılan ilaca bağlı etkiler
Geçici Eritem ya da Ürtiker
• Jeneralize ya da kemoterapinin uygulandığı alana lokalizedir.
• Genellikle kemoterapi uygulamasından sonra 30 dakika ile birkaç saat arasında oluşur.
• Genellikle kendi kendine iyileşir.
• İnfüzyon ya da ilaç tedavisinin durdurulmasını gerektirebilir.
İlişkili İlaçlar
• Doxorubicin
• Bleomycin
• Mechlorethamine
• Cytarabine
• Cyclophoshamide
• Chlorambucil
• Methotrexate
• Thiotepa
• Asparaginase
Kaşıntı
• Hastalığa bağlı olabilir(lösemi,lenfoma,myeloma
adenokarsinoma)• Radyoterapiye bağlı kuru deskuamasyon(derinin
pul pul dökülmesi• Opioid grubu ilaçlar ve antibiotiklere reaksiyon• Derinin hipersensivite reaksiyonları• GVHD• Deri kuruluğu (yaygın)
Eritem
• Hipersensivite reaksiyonu
• Maküler eritem lezyonlarından Stevens-Johnson sendromu ve toksik epidermal nekroza kadar değişir.
• Kemoterapötik ajanlar, antibiotikler, phenytoin sodyum gibi çeşitli ilaçlar.
Hipersensitivite
• 4 tipte gruplandırılır.
• Genellikle tip 1 reaksiyonlar verir.
• İmmünglobülün E reaksiyonu.
• Lokal eritem ve kaşıntı ile başlayıp yaşamı tehdit eden sistemik anaflaksilere kadar ilerleyebilir.
• Bulantı, baş dönmesi, solunum güçlüğü, fasial ödem yada ürtiker.
Hipersensitif toksisitelerin derecelendirilmesi
Grade
• 1 Geçici kızarıklık yada genç ilaç ateşi<38
• 2 Rash, kızarıklık, ürtiker, dispne,
ilaç ateşi >38
• 3 Ürtikerli yada ürtikersiz bronko spazm anjioödem/ödem hipotansiyon
• 4 Anaflaksi
• 5 Ölüm
Döküntü
• Farklı kemoterapi alan hastalarda görülebilir.
• Mechlorothhamine, methotrexate, bleomycin gibi ilaçlarda görülür.
Akne
• Yüzde ya da gövdede yaygın eritem
• Foliküler papül ve fistüller halinde ilerleyebilir.
• Dactinomycin, methotrexate, cyclosporin
• Kortikosteroidlerin uzun süre kullanımı.
Kemoterapiye Bağlı Akral Eritem
• El-ayak Sendromu
• Ağrılı, simetrik, keskin sınırlı, yoğun ödematöz eritem ve fissürler
• Genellikle 3-5 gün süren prodromal karıncalanma dönemini takiben meydana gelir.
• Tırnakları içerebilir.
• Aynı ilaçlarla tadavide, tekrar görülür.
Eriteme Neden Olan İlaçlar
• Capecitabine• Yüksek doz cytarabine• Cyclophosphamide• Docetaxel• Doxorubicin• Fluorouracil• Hydroxyurea
• Methotrexate• Mercaptopurine• Mitotane• Mitoxantrone• Paclitaxel• Vinorelbine
Hiperpigmentasyon
• Kemoterapötik ilaç ya da onların metabolitleri tarafından melanositlerin uyarılması ile meydana gelir.
• Tırnak yataklarında, ağız mukozasında, kemoterapinin uygulandığı ven boyunca oluşabilir ya da jeneralize olabilir.
• 5-Flurouracil, Cyclophosphamide, Doxorubicin,
Daunorubicin, Carmustine, Bleomycin, Busulfan,
Hydroxyurea, Etoposide.
Telanjiektazi
• Kapiller yatakta değişikliklerdir.
• Kronik/ kalıcı olabilir
Fotosensitivite
• Ultraviyole ışınlara yanıt olarak eritematöz yanıt artar.
• Akut güneş yanığı ya da kontakt dermatite benzer biçimde fotoallerji olabilir (kabarıklıklar ve alevlenme)
• Neden olan etkenler çok çeşitlidir (antitümör antibiotikler, antimetabolitler gibi)
• Güneşe yönelik güvenlik önlemlerinin bilinmesi gereklidir.
Hiperkeratozis
• Deride kalınlaşma ve ödem
• İnce motor fonksiyon kaybına neden olabilir
• Bleomycin’in doz birikimine bağlı bir yan etkidir
- Kısmen geri dönüşlüdür.
- Akciğerde fibrotik değişikliklerin belirtisi olabilir.
Ülserasyon
• Vezikant ajanların ekstravazasyonu ile ilgili olmayan sınırlı ülserasyonlar
• Neden olan ilaçlar
- Bleomycin (Basınç noktalarında eritem ve ödem)
- Hydroxyurea (Bacaklarda ağrılı ülserasyonlar)
- Methotrexate (Ülsere kadar ilerleyen veziküller)
Radyasyona Bağlı Etkiler
• Kuru deskuamasyon ( deride pul pul dökülme)
• Kaşıntı
• Hiperpigmantasyon ve telanjiektazi
• Nemli deskuamasyon ( nemli pul pul dökülme)
• Sekonder malignensi
Genellikle radyasyonun uygulandığı bölge içi ve çevresinde meydana gelir.
Radyoterapinin Yan etkilerini Arttıran Durumlar
• Bazı kemoterapi ilaçlarının peşpeşe ya da radyoterapiden sonraki bir hafta içinde uygulanması
• Kök hücrelerin azalması
• Primer olarak antitümör antibiotikler ve antimetabolitlerin kullanılması
Radyasyon Recall Dermatiti
• Öncelikle radyasyon uygulanan bölgede görülen akut bir reaksiyondur.
• Makülopapüler döküntü, eritem, kabarcık ve kemoterapiden sonra derinin pul pul dökülmesi görülür.
Neden Olan İlaçlar
• Bleomycin
• Doxorubicin
• Dactinomycin
• Gemcitabine
• İdarubicin
• Docetaxel
• Paclitaxel
• 5-Flurouracil
• Cytarabine
• Methotrexate
• Cyclophosphamide
• Vinblastine
• Vincristine
Tırnak Değişiklikleri
• Onycholysis-tırnakların kısmen ayrılması
-Docetaxel, paclitaxel
- Bleomycin, doxorubicin, 5- Flurouracil, hydroxyurea
• Pigmentasyonda artış
• Eğilme, bükülme
• Akut tırnak ucu infeksiyonu
İlaca Spesifik Etkiler
• Tamoxifen
-Sıcak basması ile birlikte vazomotorinstabilite
- Hiperpigmantasyon ve sıcaklık hissi ile birlikte ağrılı, ilerleyici eritem
- Saç dökülmesi
- Saçta anormal eksiklik
- Kaşıntı
Beden İmajı Üzerine Etkisi
• Kanserin gözle görülür ilk belirtisi olabilir.
• Benlik saygısında etkilenme olabilir
• Kişilerarası ilişkilere etkisi vardır.
VAKA
• T.H. 64 yaşında kadın hasta
• Kolon Ca
• Cetuximab, İrrinotekan, 5 Flourasil, Folinik Asit tedavisi alıyor
• 2. kür sonrası yüzde yaygın akral eritem
• El ve ayaklarda hassasiyet
• Hasta kemoterapiyi reddediyor
• ??????????????
Hemşirelik Bakımı ve Öneriler-1
• Cilt kuruluğuna karşı bol sıvı alması,
• Güneş ışığına direk maruz kalmaması, yüksek faktörlü koruyucu krem ve nemlendiriciler kullanması,
• Tırnak kırılması ve defektli büyümeye yönelik, tırnak cilası veya takma tırnak kullanması,
Hemşirelik Bakımı ve Öneriler-2
• Cildi tahriş etmeyecek bol ve pamuklu kumaşlar giymesi,
• Sıkı giysi, eldiven ve ayakkabıdan kaçınması, topuksuz ve iyi havalanan ayakkabılar giymesi,
• El ve ayakların kaşınmasına ve sürtünmeye neden olacak aktivitelerden kaçınması (alkış,dizüstüne çömelmek, aşırı egzersiz)
Hemşirelik Bakımı ve Öneriler-3• İlaç verilen damar çevresine alkollü
solüsyonlar sürmemesi,
• Cilde bant yapıştırılmaması,
• Yapışkanlı maddeler sürülmemesi,
• Dar yüzükler takılmaması
• Tırnaklarını kısa kesmesi.
• Narin tırnakları olan hastalara her gün ellerini B vitaminli suda günde 2 kez 10 dk bekletmesi önerilir.
TEŞEKKÜRLER
top related