citoplazma i stanične organele

CITOPLAZMA I CITOPLAZMA I STANIČNE ORGANELESTANIČNE ORGANELE

Katarina Čamber, prof.

Generativna životinjska stanica

Centriole

Jezgrina ovojnica

Jezgrica (nukleolus)Kromatin

Zrnati ili granularni endoplazmatski retikulum

Ribosomi

Peroksisom

Glatki endoplazmatski retikulum

Golgijev aparat

Lizosom

Mitohondrij

Еlementi citoskeleta

Plazmatska membrana

citoplazmacitoplazma

Tekući, viskozni dio stanice.U njoj se odvijaju procesi biosinteze

proteina, masti, ugljikohidrata, tj procesi anabolizma i katabolizma.

Najvećim dijelom je građena od vode u kojoj su otopljene masti, bjelančevine, šećeri i mineralne soli.

Stanične organele su posebni dijelovi stanice koji imaju svoju membranu i izvršavaju odgovarajuće funkcije.

ribosomiribosomi

Građeni su od dvije jedinice, jedne veće i jedne manje.

Sadrže rRNA i proteine. Aktivni su samo kad se vežu za mRNA i

grade poliribosome (polisome)Njihova glavna uloga je sinteza proteina.

Mala i velika podjedinica ribosomaMala i velika podjedinica ribosoma

Endoplazmatski retikulumEndoplazmatski retikulum

Sačinjavaju ga membrane u citoplazmi koje ograničavaju djelove citoplazme poput knalića.

Broj, dužina i priroda ovih kanalića mijenjaju se ovisno o aktivnosti stanice.

Može biti zrnati (sadrži ribosome) ili glatki (bez ribosoma).

Uloga zrnatoga je biointeza proteina,i prijenos aktivnosti do glatkog, gdje se nagomilavaju i skladište.

Endoplazmatski retikulum omogućuje cirkulaciju citoplazme i transport raznih tvari.

Ima mehaničku ulogu u održavanju oblika i polrnosti stanice, omogućava unutarnju izmjenu tvari između kanalića, odnosno između organela i citoplazme.

Golgijev aparatGolgijev aparat

Dio citoplazme u kojemu glatki endoplazmatski retikulum oblikuje sustav membrana i vezikula.

Najčešće se nalazi u blizini jezgre. Aktivnije stanice imaju razvijeniji golgijev

aparat.Ima sekretornu ulogu.

Vezikula

cis strana Golgijevog aparata

Lumen Golgijevog

aparata

Cisterne

Vezikuletrans strana Golgijevog

aparata100 nm

Figure 7-10 Biological Science 2/e ©2005 Pearson Prentice Hall, Inc.

lizosomilizosomi

Оmeđeni su membranom i sadrže enzime za razgradnju organskih tvari.

Enzimi su neaktivni u lizosomima, a aktiviraju se kad odgovarajući supstrat dođe u lizosom.

Membrana je lipoproteinske prirode i polupropusna je.

Njihova uloga je da u metabolizmu stanice odstranjuju nepotrebne tvari i otklanjaju oštećenja.

PinocitozaAutofagija

Stanica ili strano tijelo

Oštećena organela

stanica

Primarni lizosom

Fagocitoza

peroksisomiperoksisomi

Imaju lipoproteinsku mebranu. Nalaze se u grupama u blizini

endoplamatskog retikuluma, mitohondrija i kloroplasta.

Osiguravaju biosintezu glukoze iz lipida.

mitohondrijmitohondrij

Sastoje se od matriksa, vanjske i unutarnje membrane.

Vanjska membrana odvaja mitohondrij od okoline citoplazme, a unutarnja ima uvrate, i veću površinu nego vanjska.

Broj mitohonsrija je različit kod stanica iste vrste, a visi o aktivnosti stanice.

Mitohondriji se kreću po citoplazmi.Glavna uloga im je sudjelovanje u

staničnom disanju.

plastidiplastidi

Specifični biljni organeli.Dijele se na kloroplaste (zelene); leukoplaste

(bezbojni) i kromoplaste (žuti, crveni)U kloroplastima se odvija fotosinteza. Slično su građeni kao i mitohondriji.

stroma

tilakoidi

granule

Vanjske i unutarnje membrane1 m

Figure 7-17 Biological Science 2/e ©2005 Pearson Prentice Hall, Inc.

plastidiplastidi

Citoskelet (stanični skelet)Citoskelet (stanični skelet)

200 m

Figure 7-35 Biological Science 2/e ©2005 Pearson Prentice Hall, Inc.

Centriola

centriolecentriole