człowiek – najlepsza inwestycja...pierwsza dekada e f s rovfh i. wprowadzenie gdy w 2004 r....
Post on 10-Feb-2020
1 Views
Preview:
TRANSCRIPT
Pier
wsz
a de
kada
Eur
opej
skie
go F
undu
szu
Społ
eczn
ego
w P
olsc
e. E
fekt
y w
draż
ania
EFS
w la
tach
200
4–20
14
Wydawca:
Ministerstwo Infrastruktury i Rozwoju
Departament Europejskiego Funduszu Społecznego
ul. Wspólna 2/4
00-926 Warszawa
tel. (+48 22) 273 80 51
fax (+48 22) 273 89 19
e-mail: pokl@cpe.gov.pl
www.efs.gov.pl
Infolinia EFS:
0 801 EFS 801
0 801 337 801
płatne jak za połączenia lokalne
ISBN 978-83-7610-546-8
Publikacja bezpłatna
Publikacja współfinansowana ze środków Unii Europejskiej
w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego
człowiek – najlepsza inwestycja
Pierwsza dekada Europejskiego Funduszu Społecznego w Polsce
Efekty wdrażania EFS w latach 2004–2014
Okladka_Zlecenie_15_grzbiet_4_mm.indd 1 2015-05-28 15:55:55
PIERWSZA DEKADA EUROPEJSKIEGO FUNDUSZU SPOŁECZNEGO
W POLSCEEFEKTY WDRAŻANIA EFS W LATACH 2004–2014
Warszawa, kwiecień 2015 r.
Ministerstwo Infrastruktury i Rozwoju
Wydawca:Ministerstwo Infrastruktury i Rozwoju Departament Europejskiego Funduszu Społecznegoul. Wspólna 2/4, 00-926 Warszawa tel. (+48 22) 273 80 51 faks (+48 22) 273 89 19
e-mail: pokl@cpe.gov.pl
www.efs.gov.pl
Infolinia EFS0 801 EFS 801 0 801 337 801 (płatne jak za połączenie lokalne)
ISBN 978-83-7610-546-8
Publikacja bezpłatna
Publikacja współfinansowana ze środków Unii Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego
3
Pierwsza dekada Europejskiego Funduszu Społecznego w Polsce
Przedmowa
Szanowni Państwo,
mam przyjemność przeka-zać na Państwa ręce pub-likację stanowiącą podsu-mowanie dotychczasowych doświadczeń Polski we wdrażaniu Europejskiego Funduszu Społecznego (EFS).
W 2014 r. minęło 10 lat od wejścia Polski na drogę integracji europejskiej. Jest to również 10 lat wdraża-nia funduszy europejskich,
w tym Europejskiego Funduszu Społecznego, którego Pol-ska jest największym beneficjentem. EFS jest najstarszym z funduszy strukturalnych UE, zmierzającym do wzrostu poziomu zatrudnienia i poprawy spójności społecznej.
Przełom lat 2014 i 2015 to także ważny moment ze względu na fakt, że rozpoczynamy nową perspektywę finansową w Unii Europejskiej. Do 2020 r. w ramach poli-tyki spójności Polska otrzyma aż 82,5 mld euro, z czego około 13 mld będzie pochodziło z Europejskiego Funduszu Społecznego. Dlatego też jest to okres podsumowań, ocen i wyciągania wniosków z dotychczasowych doświadczeń, skłaniający do refleksji nad tym, co udało się zmienić, ale także sprzyjający określeniu wyzwań, którym musimy stawić czoła w przyszłości. Istnieje zgoda co do tego, że środki EFS powinny być przez najbliższe 7 lat nie tylko wydatkowane, ale przede wszystkim mądrze inwestowane. Dzięki rozsąd-nemu inwestowaniu w przedsięwzięcia zapewniające trwa-łość i przynoszące widoczne, długofalowe efekty, możemy właściwie przygotować się do kolejnych wyzwań, również tych po 2020 r.
Niniejsza publikacja jest nie tylko próbą zebrania najważ-niejszych rezultatów, jakie udało się osiągnąć dzięki środ-kom Europejskiego Funduszu Społecznego (w tak klu-czowych dla rozwoju Polski sektorach, jak rynek pracy, edukacja czy integracja społeczna), ale również pozwala na formułowanie hipotez, jak rezultaty te przełożyły się na zmiany społeczno-ekonomiczne w prezentowanych obsza-rach. Warto zauważyć, że doświadczenia Unii Europejskiej wyniesione z ostatnich 10 lat (a w szczególności z okresu spowolnienia gospodarczego) ujawniły strukturalne sła-bości niektórych polityk publicznych, a także pokazały ich społeczny wymiar w nowym świetle. Obalone zostało prze-konanie, że wyłącznie wzrost ekonomiczny kreuje zatrud-nienie i dobrobyt, dzięki czemu eliminowane jest ubóstwo. Unia Europejska dostrzegła, że rozwój kapitału ludzkiego jest równie ważny jak inwestycje w infrastrukturę, a inwe-stycje w kapitał ludzki stanowią kluczowy czynnik decydu-jący zarówno o wzroście zatrudnienia, jak i o harmonijnym, długofalowym rozwoju gospodarczym. Na tym tle Polska jest pozytywnym przykładem kraju, który dzięki środkom pomocowym UE rozwija się szybciej i stabilniej. Pomimo niekorzystnej sytuacji gospodarczej, jaką obserwujemy od kilku lat na rynkach światowych, Polsce udało się odnieść sukces, co pozwoliło w krótkim czasie na zmianę statusu naszego kraju z debiutanta na lidera wśród państw człon-kowskich, skutecznie wykorzystującego otrzymaną szansę rozwojową. Polska stała się nie tylko jednym z członków unijnej społeczności, ale również wpływowym partnerem do dyskusji na temat przyszłości całej polityki spójności Wspólnoty.
Mając zatem nadzieję, iż niniejszą publikację przeczytacie Państwo z zainteresowaniem i znajdziecie w niej inspirację do dalszych starań na rzecz poprawy sytuacji kapitału ludz-kiego w Polsce, życzę miłej lektury.
Paweł Orłowski Podsekretarz Stanu w Ministerstwie Infrastruktury i Rozwoju
Spis treści
4
Pierwsza dekada Europejskiego Funduszu Społecznego w Polsce
Spis treści
I. WPROWADZENIE . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 5
II. WYKORZYSTANIE EFS NA TLE INNYCH KRAJÓW UE . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 6
III. INTERWENCJA REALIZOWANA W OBSZARACH WSPARCIA EFS . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 11
3.1. Aktywna polityka rynku pracy. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 11
3.2. Włączenie społeczne – działania integracyjne . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 12
3.3. Edukacja . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 14
3.3.1. Edukacja przedszkolna . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 15
3.3.2. Wsparcie kształcenia ogólnego . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 15
3.3.3. Wsparcie kształcenia zawodowego . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 16
3.3.4. Szkolnictwo wyższe . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 16
3.3.5. Wsparcie kształcenia osób dorosłych . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 18
IV. GRUPY W NAJTRUDNIEJSZEJ SYTUACJI NA RYNKU PRACY . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 19
4.1. Interwencja EFS skierowana do kobiet . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 19
4.2. Wsparcie osób młodych . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 20
4.3. Wsparcie osób w wieku 50+ . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 21
4.4. Wsparcie osób niepełnosprawnych . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 22
V. WYBRANE INSTRUMENTY WSPARCIA EFS . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 24
5.1. Szkolenia . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 24
5.2. Dotacje na założenie działalności gospodarczej . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 26
5.3. Staże . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 27
VI. WPŁYW EFS NA POLITYKI PUBLICZNE . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 29
VII. MITY I FAKTY NA TEMAT EFS . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 31
VIII. PRZYKŁADY PROJEKTÓW EFS . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 33
ZAŁĄCZNIK NR 1 KLUCZOWE REKOMENDACJE DLA WDRAŻANIA EFS W LATACH 2014–2020 . . . . . . . . . . . . 40
Wprowadzenie
5
Pierwsza dekada Europejskiego Funduszu Społecznego w Polsce
I. Wprowadzenie
Gdy w 2004 r. uruchamiano w Polsce wdrażanie EFS, istniało wiele obaw z tym związanych. Przede wszystkim, czy podo-łamy pod względem organizacyjnym – wydatkowanie środków unijnych musi być precyzyjnie zaplanowane i wymaga dobrej koordynacji wielu równoczesnych procesów. Beneficjenci (projektodawcy) musieli nauczyć się myślenia i działania w formule projektowej i w kategoriach budżetu zadaniowego. Kolejne lata pokazały jednak, że Polacy potrafią precyzyj-nie identyfikować problemy i wykorzystywać dostępne środki na ich rozwiązanie. Z biegiem czasu i kolejnych perspektyw finansowych założenia i cele EFS modyfikowane były w taki sposób, aby w jak największym stopniu sprostać zachodzącym zmianom i wyzwaniom. Początkowo EFS obejmował jedynie działania ukierunkowane bezpośrednio na wzrost zatrudnie-nia i edukację. Następnie poszerzono jego zakres o obszar integracji społecznej tak, aby wspierać walkę z wykluczeniem społecznym, uwzględniono również wsparcie administracji publicznej w zakresie dobrego rządzenia czy obszaru ochrony zdrowia. Obecnie dopuszcza się możliwość finansowania kolejnych przedsięwzięć odpowiadających na nowe wyzwania, np. te związane z zachodzącymi procesami demograficznymi. Jednak należy pamiętać, że nadrzędnym celem działań finansowanych ze środków tego funduszu wciąż pozostaje poprawa zdolności do zatrudnienia i spójności społecznej.
Wychodząc naprzeciw potrzebom jasnego zdefiniowania potencjałów rozwojowych i wyzwań do realizacji w kolejnych latach, w niniejszym podsumowaniu prezentujemy wyniki i wnioski uzyskane w toku realizacji różnego rodzaju prac ana-litycznych i ewaluacyjnych. Ich celem jest przybliżenie obrazu zachodzących zmian w oparciu o dane pochodzące ze sta-tystyki krajowej, systemu sprawozdawczości oraz o badania ewaluacyjne, przybliżające jakościową zmianę, jaka dokonuje się dzięki wdrażaniu EFS. Do końca 2014 r. zrealizowano blisko 300 różnego rodzaju badań ewaluacyjnych (ponad ¼ wszystkich badań EFS zrealizowanych w UE), stanowiących cenne źródło wiedzy o efektach i wyzwaniach procesu wyko-rzystywania środków europejskich.
Ich wyniki przedstawiamy w trzech kluczowych wymiarach: wpływu w poszczególnych obszarach interwencji EFS, zmian zachodzących w sytuacji grup docelowych, znajdujących się w szczególnie trudnej sytuacji na rynku pracy oraz skuteczno-ści wybranych form wsparcia, z których korzystali uczestnicy projektów1.
Warto zauważyć, że inwestycje w kapitał ludzki mają szczególny charakter. Są to działania wymagające nie tylko dobrej znajomości istniejących potrzeb rozwojowych, ale również stabilnej, długofalowej strategii wdrażania, gdyż uzyskiwane efekty mają kluczowy – choć niejednokrotnie odroczony charakter. Europejski Fundusz Społeczny jest bowiem z jednej strony katalizatorem zachodzących przemian w politykach publicznych, z drugiej zaś pozwala dobrze identyfikować wyzwania i niedoskonałości wciąż obecne w rzeczywistości społeczno-gospodarczej.
1 Tam, gdzie było to możliwe, prezentowane dane obejmują jak najszerszy zakres (tj. ok. 10-letni wdrażania różnych programów finansowanych z EFS), jednakże w niektórych przypadkach z powodu braku danych lub możliwości ich porównywania – prezentowane są jedynie zestawienia dla okresu 2007–2013.
Wykorzystanie EFS na tle innych krajów UE
6
Pierwsza dekada Europejskiego Funduszu Społecznego w Polsce
II. Wykorzystanie EFS na tle innych krajów UE
Pełna ocena efektywności wykorzystania środków pomocowych UE wymaga spojrzenia z szerszej perspektywy, obejmu-jącej nie tylko sytuację krajową ale także uwarunkowania międzynarodowe. Poniżej prezentujemy informacje na temat pozycji Polski w stosunku do innych państw członkowskich UE w wybranych aspektach.
Polska w latach 2004–2014 otrzymała niepowtarzalną szansę rozwojową, m.in. dzięki największej alokacji środków z Europejskiego Funduszu Społecz-nego, które stanowiły istotny impuls do zmian. Spośród 76,7 miliarda EUR alokowanych na EFS w całej polityce spójności w latach 2007–2013, blisko 1/8 trafiła do Polski. Program Operacyjny Kapitał Ludzki to była największa tak duża inicjatywa nie tylko pośród 117 programów operacyjnych finansowa-nych w UE w latach 2007–2013, ale również w całej, 50-letniej historii tego funduszu.
Wykres 1. Podział środków EFS 2007 – 2013 pomiędzy kraje członkowskie UE (bez wkładu własnego).
12
10
8
6
4
2
0
Po
lan
d
Ge
rma
ny
Sp
ain
Ita
ly
Po
rtu
ga
l
Fra
nce
Un
ite
d K
ing
do
m
Gre
ece
Ro
ma
nia
Cze
ch R
ep
ub
lik
Hu
ng
ary
Slo
va
kia
Bu
lga
ria
Be
lgiu
m
Lith
ua
nia
Ne
the
rla
nd
s
Slo
ve
nia
Sw
ed
en
Fin
lan
d
Latv
ia
Au
stri
a
Est
on
ia
Ire
lan
d
De
nm
ark
Cro
ati
a
Cy
pru
s
Ma
lta
Luxe
mb
urg
Mil
iard
y E
UR
Źródło: http://ec.europa.eu/esf
Biorąc pod uwagę fakt, że Polska otrzymała nominalnie największe spośród wszystkich krajów członkowskich środki EFS, należy zauważyć, że są one wykorzystywane w sposób bardzo sprawny i dynamiczny. Polska znajduje się w czołówce krajów pod względem poziomu certyfikacji środków otrzymywanych ze strony Komisji Europejskiej, co pozwala na zacho-wanie ciągłości realizacji projektów. Według stanu na 31 stycznia 2015 r. do KE certyfikowano wydatki z EFS (tylko PO KL – bez poprzednich perspektyw finansowych) w wysokości blisko 41,7 mld PLN (85% środków), dzięki czemu zrealizowano blisko 48 tys. projektów na kwotę ponad 50,7 mld zł. Jednocześnie warto zauważyć, że wartość środków per capita, ze względu na liczebność mieszkańców naszego kraju, stawia Polskę dopiero na 11. miejscu pod względem intensywności pomocy otrzymanej z EFS. Wskazuje to, że pomimo znaczących środków, nie wszystkie potrzeby rozwojowe mogły zostać dotychczas w pełni zaspokojone.
Wykorzystanie EFS na tle innych krajów UE
7
Pierwsza dekada Europejskiego Funduszu Społecznego w Polsce
Wykres 2. Dofinansowanie EFS per capita w latach 2007–2012.
1000
900
800
700
600
500
400
300
200
100
0
Po
rtu
ga
l
Gre
ece
Slo
ve
nia
Hu
ng
ary
Cze
ch R
ep
ub
lik
Lith
ua
nia
Est
on
ia
Latv
ia
Slo
va
kia
Ma
lta
Po
lan
d
Fin
lan
d
Ita
ly
Sp
ain UE
Ro
ma
nia
Be
lgiu
m
Ge
rma
ny
Bu
lga
ria
Ire
lan
d
Cy
pru
s
Fra
nce
Sve
de
n
Au
stri
a
Un
ite
d K
ing
do
m
Ne
the
rla
nd
s
Luxe
mb
ou
rg
Da
nm
ark
Cro
ati
a
877
464432 431 423 407
349 339 326 313 306262 242 242 229
216 209 194 191 164 163 159 145 137 135 11794 91
42
Źródło: Laboratorium Badań Społecznych oraz Primus na podstawie danych z http://ec.europa.eu/esf
Mimo to należy uznać, iż Polska na tle innych krajów dobrze wykorzystuje swoją szansę na poprawę wskaźników eko-nomicznych, co należy uznać za niewątpliwy sukces, w szczególności w trudnym momencie światowego kryzysu gospo-darczego. Dzięki wsparciu EFS w samym tylko okresie 2007–2012 udało się objąć różnego typu projektami ponad 16% ludności2 Polski – to nieco więcej niż średnia ogółem dla UE.
Wykres 3. Udział osób biorących udział w projektach EFS w ogóle ludności w 2012 r.
Po
rtu
gal
Est
on
ia
Cze
chR
ep
ub
lic
Hu
nga
ry
Slo
vaki
a
Latv
ia
Spa
in
Lith
ua
nia
Slo
ven
ia
Gre
ece
Ma
lta
Ire
lan
d
Bu
lga
ria
Po
lan
d
UE
28
Be
lgiu
m
Ita
ly
Un
ite
dK
ingd
om
Au
stri
a
Fra
nce
Fin
lan
d
Ge
rma
ny
Ne
the
rla
nd
s
Ro
ma
nia
Luxe
mb
ou
rg
Swe
de
n
Cyp
rus
De
nm
ark
70,0%
60,0%
50,0%
40,0%
30,0%
20,0%
10,0%
0,0%
13,7%
16,1%
Źródło: Laboratorium Badań Społecznych oraz Primus na podstawie danych z http://ec.europa.eu/esf
Jeszcze lepiej sytuacja wygląd w przypadku osób młodych – gdzie ze środków EFS skorzystało już 44,6% osób poniżej 25 r.ż. w Polsce (10. miejsce w UE).
2 Należy zauważyć, że niektóre osoby brały udział częściej niż w 1 projekcie, jednakże z analiz wynika, że odsetek tego typu osób nie przekracza 10%.
Wykorzystanie EFS na tle innych krajów UE
8
Pierwsza dekada Europejskiego Funduszu Społecznego w Polsce
Wykres 4. Udział osób w wieku 15–24 lata uczestniczących w projektach EFS w latach 2007–2012 w ogóle osób w grupie wiekowej 15–24 w 2012 r.
180,0%
160,0%
140,0%
120,0%
100,0%
80,0%
60,0%
40,0%
20,0%
0,0%
Est
on
ia
Cze
ch R
ep
ub
lik
Hu
ng
ary
Sp
ain
Po
rtu
ga
l
Latv
ia
Slo
va
kia
Slo
ve
nia
Ma
lta
Po
lan
d
Ire
lan
d
Bu
lga
ria
Gre
ece
UE
28
Lith
ua
nia
Ita
ly
Be
lgiu
m
Ge
rma
ny
Un
ite
d K
ing
do
m
Fra
nce
Au
stri
a
Ne
the
rla
nd
s
Fin
lan
d
Ro
ma
nia
Luxe
mb
ou
rg
Sw
ed
en
De
nm
ark
Cy
pru
s
44,6%36,6%
Źródło: Laboratorium Badań Społecznych oraz Primus na podstawie danych z http://ec.europa.eu/esf
Środki EFS to przede wszystkim duże inwestycje w kapitał ludzki, od początku edukacji aż po aktywne starzenie się. Duża część środków została przeznaczona na wsparcie systemu edukacji i pomoc w znalezieniu pierwszego zatrudnienia, co obrazują dane wskazujące, że co trzeci (35%) uczestnik projektu EFS w Polsce w latach 2007–2012 miał mniej niż 25 lat, co stawia Polskę nieco powyżej średniej unijnej w tym zakresie. Jest to szczególnie istotna informacja w kontekście wzrastających potrzeb związanych z aktywizacją osób młodych na rynku pracy i dopasowywaniem procesu kształcenia (i jego efektów) do zmieniających się potrzeb rynkowych.
Wykres 5. Udział osób w wieku 15–24 lata w ogóle uczestników projektów EFS w latach 2007–2012.
Po
rtu
gal
Est
on
ia
Cze
chR
ep
ub
lic
Hu
nga
ry
Slo
vaki
a
Latv
ia
Spa
in
Lith
ua
nia
Slo
ven
ia
Gre
ece
Ma
lta
Ire
lan
d
Bu
lga
ria
Po
lan
d
UE
28
Be
lgiu
m
Ita
ly
Un
ite
dK
ingd
om
Au
stri
a
Fra
nce
Fin
lan
d
Ge
rma
ny
Ne
the
rla
nd
s
Ro
ma
nia
Luxe
mb
ou
rg
Swe
de
n
Cyp
rus
De
nm
ark
60,0%
50,0%
40,0%
30,0%
20,0%
10,0%
0,0%
35%31%
Źródło: Laboratorium Badań Społecznych oraz Primus na podstawie danych z http://ec.europa.eu/esf
Projekty z EFS są w Polsce skierowane także częściej niż w innych krajach do grupy osób nieaktywnych na rynku pracy. Aż 40% uczestników projektów to osoby nieaktywne w momencie przystępowania do projektu, przy czym średnia dla UE to ok. 33%. Ogółem wsparciem EFS objęto ponad 15% wszystkich osób nieaktywnych zawodowo w kraju (wg liczby z 2012 r.). Osoby bezrobotne stanowiły wśród uczestników projektów nieco ponad 1/5 (21%), a osoby zatrudnione – 14,7%.
Ocena skuteczności wsparcia dla osób niepracujących
9
Pierwsza dekada Europejskiego Funduszu Społecznego w Polsce
Wykres 6. Udział osób nieaktywnych w ogóle uczestników projektów EFS w latach 2007–2012.
70,0%
60,0%
50,0%
40,0%
30,0%
20,0%
10,0%
0,0%
40% 33%
Po
rtu
gal
Est
on
ia
Cze
ch R
ep
ub
lic
Hu
nga
ry
Slo
vaki
a
Latv
ia
Spa
in
Lith
ua
nia
Slo
ven
ia
Gre
ece
Ma
lta
Ire
lan
d
Bu
lga
ria
Po
lan
d
UE
28
Be
lgiu
m
Ita
ly
Un
ite
d K
ingd
om
Au
stri
a
Fra
nce
Fin
lan
d
Ge
rma
ny
Ne
the
rla
nd
s
Ro
ma
nia
Luxe
mb
ou
rg
Swe
de
n
Cyp
rus
De
nm
ark
Źródło: Laboratorium Badań Społecznych oraz Primus na podstawie danych z http://ec.europa.eu/esf
W przypadku Polski (PO KL), ponad jedna trzecia (38%) wszystkich uczestników wsparcia posiadała niskie kwa-lifikacje, przez co Polska zajmuje pod tym względem 8. pozycję, osiągając wynik średniej całej UE-27 (38%). Polska jest wymieniana razem z Hiszpanią, Wielką Brytanią i Włochami jako te kraje, w których EFS w szczególności pomógł ludziom o niskich kwalifikacjach, pomagając m.in. w przekwalifikowywaniu osób, które pracowały lub pracują w sektorach: rolni-ctwa, górnictwa i przemysłu ciężkiego, np. poprzez uczenie starszych pracowników nowych technologii teleinformatycz-nych, dzięki czemu mogli je oni zastosować w swojej dotychczasowej pracy. Efektem tego był fakt, że aż 50% starszych pracowników wspartych przez ESF potwierdziło, że zmniejszyło się prawdopodobieństwo utraty przez nich pracy.
Wykres 7. Udział kobiet w ogóle uczestników projektów EFS w latach 2007–2012.
Po
rtu
gal
Est
on
ia
Cze
chR
ep
ub
lic
Hu
nga
ry
Slo
vaki
a
Latv
ia
Spa
in
Lith
ua
nia
Slo
ven
ia
Gre
ece
Ma
lta
Ire
lan
d
Bu
lga
ria
Po
lan
d
UE
28
Be
lgiu
m
Ita
ly
Un
ite
dK
ingd
om
Au
stri
a
Fra
nce
Fin
lan
d
Ge
rma
ny
Ne
the
rla
nd
s
Ro
ma
nia
Luxe
mb
ou
rg
Swe
de
n
Cyp
rus
De
nm
ark
70,0%
60,0%
50,0%
40,0%
30,0%
20,0%
10,0%
0,0%
56%
52%
Źródło: opracowanie własne na podstawie danych z http://ec.europa.eu/esf
W 2012 r. na zlecenie Komisji Europejskiej została przeprowadzona ewaluacja wpływu środków EFS na efekty recesji gospodarczej wywołanej kryzysem gospodarczym z 2008 r. Wyniki tego badania pokazały, że wskaźniki makroekono-miczne sytuacji gospodarczej dla Polski w okresie osłabienia wzrostu gospodarczego w krajach Unii Europejskiej oka-zały się zdecydowanie bardziej odporne na to spowolnienie – w badanym okresie (lata 2008–2010) zanotowany został dodatni wzrost gospodarczy (najwyższy spośród wszystkich krajów członkowskich), a także niewielki wzrost zatrudnienia.
Ocena skuteczności wsparcia dla osób niepracujących
10
Pierwsza dekada Europejskiego Funduszu Społecznego w Polsce
Wykres 8. Procentowa zmiana wskaźnika zatrudnienia (czerwony kolor) oraz PKB (niebieski kolor) w III kwartale 2008 r.
10,0
5,0
0,0
–5,0
–10,0
–15,0
–20,0
%
GDP
EMPL
LV LT EE
RO IE SI
GR FI
BG
HU ES IT UK
DK
NL
U–
27
CZ
AT
SK
FR
PT
BE
DE
CY
MT
SE
LU PL
Źródło: Eurostat
Autorzy raportu zauważają, że w Polsce, w porównaniu do wszystkich krajów Unii Europejskiej, nastąpił najwięk-szy wzrost (choć tylko o 0,7 p.p.) wydatków na działania związane z aktywną polityką rynku pracy (np. staże, szkolenia, dotacje dla osób bezrobotnych). Tymczasem w pozostałych krajach wspólnoty w odpowiedzi na kryzys pomoc skupiona była na działaniach pasywnych (zasiłki, rekompensaty, pomoc socjalna). Autorzy raportu stwierdzili, że takie pań-stwa, jak Polska, objęte pomocą w ramach celu konwergencji i posiadające znaczący budżet EFS dobrze wykorzystały oka-zję, aby dostosować działania EFS do sytuacji społeczno-gospodarczej w okresie spowolnienia gospodarczego. Inne kraje, które były mniej doświadczone we wdrażaniu funduszy UE – doświadczyły trudności w przyjęciu i zastosowaniu uprosz-czeń w wydatkowaniu środków EFS lub zostały zmuszone do całkowitej redukcji budżetu EFS. Tym samym Polska wraz z krajami bałtyckimi (Litwa, Łotwa, Estonia) została zaklasyfikowana do grupy państw z relatywnie mniejszym doświadczeniem we wdrażaniu EFS (wynikającym z krótkiej obecności w strukturach UE), ale skutecznie wyko-rzystujących w okresie kryzysu zasoby EFS jako główne źródło wsparcia dla aktywnych polityk rynku pracy.
11
Pierwsza dekada Europejskiego Funduszu Społecznego w PolsceInterwencja realizowana w obszarach wsparcia Europejskiego Funduszu Społecznego
Atywna polityka rynku pracy
III. Interwencja realizowana w obszarach wsparcia Europejskiego Funduszu Społecznego
3.1. Atywna polityka rynku pracy
Na walkę z bezrobociem w latach 2004–2014 Polska otrzymała z EFS ok. 14 mld PLN. Ze środków tych finansowane były na szeroką skalę m.in. szkolenia zawodowe (w tym przekwalifikujące i pozwalające na zdobycie nowych umiejętności zawodowych), promowanie mobilności zawodowej, doradztwo i pośredni-ctwo pracy czy działania wspierające zakładanie własnej działalności gospodarczej. Osiągnięcia Polski w obszarze rynku pracy (mierzone liczbą zaktywizowanych osób czy nowo powstałych firm) świadczą o sze-
rokim zaangażowaniu Polski rozwijanie kapitału ludzkiego, a także o gotowości do podejmowania wyzwań, w celu poprawy ogólnej sytuacji gospodarczej kraju.
W wyniku działań realizowanych przy udziale polityki spójności aktywizacją zawodową objęto blisko 2 mln osób pozostających bez pracy (m.in. poprzez szkolenia, doradztwo, staże, przygotowanie zawo-dowe), a więc tyle, ile wynosi cała populacja osób bezrobotnych w Polsce.
Interwencja EFS przyczyniła się również do powstania 262,2 tys. nowych firm, założonych przede wszystkim przez osoby bezrobotne, dzięki otrzymaniu bezzwrotnych dotacji. Prawie 2/3 spośród nowych firm założonych przy udziale EFS funkcjonuje w okresie dłuższym niż 30 miesięcy.
Wyniki prowadzonych badań ewaluacyjnych pokazują, że już w pół roku po zakończeniu udziału w pro-jekcie częściej niż co druga osoba bezrobotna staje się aktywnym uczestnikiem rynku pracy (59% z nich znajduje pracę lub podejmuje własną działalność gospodarczą), natomiast w 18 miesięcy od zakończenia udziału w projekcie, zatrudnionych było łącznie 68% uczestników projektów.
Udział w projektach EFS w zauważalnym stopniu przyczynia się do znalezienia pracy lub poprawy własnych umiejętności i pewności siebie. Szacowany na podstawie deklaracji uczestników projektów zatrudnieniowy efekt netto wsparcia wystą-pił u 2/3 osób, które pracowały po pół roku od zakończenia udziału w Programie. Oznacza to, że dla co najmniej połowy uczestników projektów pomoc udzielona ze środków EFS pomogła im znaleźć zatrudnienie.
Jak pokazują dane Głównego Urzędu Statystycznego, wskaźnik zatrudnienia osób w wieku produkcyj-nym (15–64 lat) wzrósł z 56,1% w 2004 r. do 67,2% w II kwartale 2014 r., przy czym w Polsce aż 40% wszystkich osób obejmowanych wsparciem stanowią osoby nieaktywne zawodowo na rynku pracy. Dążąc do podwyższenia efektywności projektów realizowanych w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego, szczególnie w obszarze zatrudnienia i integracji społecznej, od 2011 r. nałożono na instytucje odpowie-
dzialne za wdrażanie Programu obowiązek osiągania określonej efektywności zatrudnieniowej. Warto również podkreślić, że Polska, jako pierwsze państwo członkowskie UE, wprowadziła ww. kryterium, warunkując nim otrzymanie dofinanso-wania na realizację projektu. Wprowadzenie obowiązku osiągnięcia efektywności zatrudnieniowej w projektach PO KL, przyczyniło się znacząco do zwiększenia skuteczności prowadzonych działań (w tym m.in. szkoleń). Do końca 2013 r. po zakończeniu udziału w projektach pracę podjęło blisko 152,7 tys. osób. Tym samym wskaźnik efektywności zatrudnie-niowej zanotowano na poziomie 60,6%. Najwyższy odsetek uczestników podejmujących pracę zaobserwowano w województwach: wielkopolskim (70,9%), lubelskim (69,1%) i dolnośląskim (69%), zaś najniższą w województwie war-mińsko-mazurskim (45,4%).
Włączenie społeczne – działania integracyjne
12
Pierwsza dekada Europejskiego Funduszu Społecznego w Polsce
Efektywność zatrudnieniowa określa minimalny procent uczestników projektów, którzy powinni podjąć zatrudnienie po udziale w projekcie. Wskaźnik efektywności zatrudnieniowej jest mierzony w okresie do trzech miesięcy następujących po dniu, w którym uczestnik zakończył udział w projekcie. Uwzględniane są tylko te osoby, które zostały zatrudnione minimum na okres trzech miesięcy. Potwierdzenie zatrudnienia następuje na podstawie dostarczonych przez uczestników projektu dokumentów potwierdzających podjęcie zatrudnienia lub samozatrudnienia (np. kopia umowy o pracę lub umowy cywilno-prawnej, zaświadczenie z zakładu pracy o zatrudnieniu, zaświadczenie o wpisie do ewidencji działalności gospo-darczej, zaświadczenie PUP o wyrejestrowaniu z ewidencji osób bezrobotnych z powodu podjęcia pracy).
Sposób pomiaru wskaźnika efektywności zatrudnieniowej:
Liczba osób, które znalazły zatrudnienie w okresie do trzech miesięcy po zakończeniu przez uczestnika udziału w projekcie
W = ––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––- ×100Liczba osób, które zakończyły udział w projekcie (ogółem)
Warto zauważyć, że wsparcie EFS pomaga nie tylko bezrobotnym, ale także już zatrudnionym uczestnikom rynku pracy. Liczne szkolenia dla pracowników przedsiębiorstw (pomimo że bywają czasem przedmiotem krytyki), również przyczyniają się do poprawy sytuacji zawodowej osób już zatrudnionych. Zdecydowana większość osób zatrudnionych, które zakoń-czyły udział w projektach (92%) w 6 miesięcy po projekcie pracuje u tego samego pracodawcy co przed projektem i ten-dencja ta utrzymuje się nawet w przypadku osób uczestniczących we wsparciu w ramach projektów outplacementowych. Nieliczni, którzy jednak zmienili pracę, dokonali tego zazwyczaj z własnej inicjatywy (74%). Oznacza to, że projekty EFS podnoszące kwalifikacje pracowników, pomagają również w utrzymaniu miejsca pracy. Od zakończenia udziału
w projekcie uzyskanie wyższego stanowiska lub rozpoczęcie pracy wymagającej wyższych umie-jętności nastąpiło w przypadku aż 42% uczestników. Było to efektem przede wszystkim (w opinii połowy respondentów) doświadczenia zawodowego i wcześniejszych osiągnięć zawodowych. Jednak na wpływ projektu wskazał co czwarty pracownik doświadczający takiej zmiany, zaś na rozwinięcie
w trakcie projektu wiedzy i umiejętności zawodowych – co piąty. Uczestnicy projektów też w dość znacznym stopniu wykorzystują wiedzę i umiejętności uzyskane w trakcie ich udziału w projekcie (3,2 pkt. w 4-stopniowej skali). Uczestniczy szkoleń oraz ich pracodawcy deklarują, iż dzięki udziałowi w projekcie:• 96% uczestników jest bardziej pewna siebie i swoich umiejętności;• 94% jest bardziej cennym pracownikiem dla pracodawcy;• 92% lepiej radzi sobie przy rozwiązywaniu pojawiających się problemów;• 91% ma większą motywację do pracy zawodowej;• 90% w swojej pracy wykorzystuje wiedzę lub umiejętności zdobyte w trakcie udziału w projekcie.
W latach 2004–2014:
• Polska otrzymała z EFS 14 mld PLN na walkę z bezrobociem.
• Aktywizacją zawodową objęto blisko 2 mln osób pozostających bez pracy.
• Powstało 262,2 tys. nowych firm, założonych przede wszystkim przez osoby bezrobotne.
• W trzy miesiące po zakończeniu udziału w projekcie pracę podjęło blisko 211,4 tys. osób.
• W ciągu pół roku po zakończeniu udziału w projekcie 59% osób pracowało lub prowadziło własną firmę.
3.2. Włączenie społeczne – działania integracyjne
Walka z ubóstwem oraz wykluczeniem społecznym (jak również poprawa spójności społecznej), stanowią jedne z najwięk-szych wyzwań stojących współcześnie przed państwami członkowskimi UE, w tym także przed Polską. Świadczą o tym zapisy Strategii Europa 2020, w której redukcję ubóstwa i przeciwdziałanie wykluczeniu społecznemu podniesiono do rangi jednego z trzech najważniejszych celów rozwojowych Unii Europejskiej, wskazując, że dalsze pogłębianie się społecz-nego zróżnicowania może stać się barierą dla utrzymania rozwoju gospodarczego i społecznego w najbliższej przyszłości.
Włączenie społeczne – działania integracyjne
13
Pierwsza dekada Europejskiego Funduszu Społecznego w Polsce
W związku z tym, na działania z zakresu aktywnej integracji społecznej i zawodowej w latach 2004–2014 Polska otrzymała z EFS blisko 8,5 mld PLN – dzięki czemu znacząco zwiększył się potencjał i możliwości działań pomocowych w obszarze włączenia społecznego. Od momentu akcesji Polski do UE zmniejszyło się natężenie zjawiska ubóstwa, co obrazuje spadek poziomu zagrożenia ubóstwem3 – z 20,3% w 2004 r. do 16,2% w 2013 r. Jednocześnie, jak wskazują badania, maleje również zjawisko
rozwarstwienia ekonomicznego wśród polskiego społeczeństwa.
Dzięki środkom EFS wsparciem objęto blisko 883 tys. osób z grup wykluczonych społecznie lub zagrożonych wykluczeniem. Projekty do nich skierowane miały w zdecydowanej większości charakter kompleksowy i poza aktywizacją zawodową oferowały również szeroki wachlarz wsparcia integracyjnego. Działania szkoleniowe, doradcze oraz warsztatowe skierowane były m.in. do podopiecznych ośrodków pomocy społecznej, osób niepełnosprawnych, wychowanków zakładów poprawczych, więźniów czy człon-
ków społeczności romskiej. Zrealizowane wsparcie charakteryzowało się wysoką efektywnością w zakresie poprawy sytuacji na rynku pracy.
Badania wskazują, że około 1/4 uczestników z grup zagrożonych wykluczeniem społecznym w 6 mie-sięcy po zakończeniu udziału w projektach podjęła zatrudnienie, a w dłuższej perspektywie – było to nawet 35% (po ok. 30 miesiącach).
Interwencja EFS przyczyniła się także do poprawy jakości działań integracyjnych, realizowanych przez instytucje. Wypracowano liczne standardy usług, według których działają instytucje pomocy społecznej, oraz szereg standardów pracy socjalnej, dotyczących wsparcia osób dotkniętych różnymi czynnikami wykluczenia społecznego (np. niepełnosprawność, choroba psychiczna, bezdomność czy przemoc w rodzinie). Powstały propozycje zmian aktów prawnych, mających na celu usprawnienie oraz lepsze
dostosowanie wsparcia do potrzeb osób zagrożonych wykluczeniem społecznym. EFS to również szereg działań stymulu-jących rozwój ekonomii społecznej, która jest skutecznym narzędziem rozwiązywania problemów gospodarczych, spo-łecznych i środowiskowych. Rola przedsiębiorstw społecznych (czy też szerzej – podmiotów ekonomii społecznej) w pro-mowaniu zatrudnienia i wzrostu gospodarczego została potwierdzona w wielu badaniach. Do końca I półrocza 2014 r. wsparcie za pośrednictwem instytucji wsparcia ekonomii społecznej otrzymało ponad 12,4 tys. podmiotów ekonomii społecznej. Projekty EFS pozwoliły na wykształcenie sieci profesjonalnych ośrodków wspierania ekonomii społecznej, a z ideą ekonomii społecznej udało się zapoznać znaczną część przedstawicieli samorządów.
Wypracowano także ramy prawne dla funkcjonowania sektora przedsiębiorczości społecznej, a obecnie wprowadzany jest model pożyczkowego wsparcia tego sektora. Wymiernym rezultatem wdrażanych dzia-łań jest stworzenie dzięki EFS 544 podmiotów ekonomii społecznej oraz utworzenie w tym sekto-rze co najmniej 2 tys. nowych miejsc pracy4 dla osób mających trudności w podjęciu zatrudnienia.
3 Wskaźnik ubóstwa relatywnego wyliczany jest dla osób żyjących w gospodarstwach domowych, w których wydatki wynosiły mniej niż 50% średnich wydatków ogółu gospodarstw domowych w Polsce. 4 Trudno dokładnie oszacować tę liczbę ze względu na brak pełnej policzalności podmiotów ekonomii społecznej i różne definicje funkcjonujące w tym obszarze. Z badania SOF-1 realizowanego przez GUS w latach 2011 i 2013 wynika, że mogło to być ogółem nawet 7 tys. miejsc pracy. Przy czym warto pamiętać, że nie były to wyłącznie miejsca pracy dla osób zagrożonych wykluczeniem społecznym, ale również te obejmujące np. zatrudnienie przy realizacji projektów.
14
Pierwsza dekada Europejskiego Funduszu Społecznego w Polsce Edukacja
Edukacja przedszkolna
W latach 2004–2014:
• Polska otrzymała blisko 8,5 mld PLN na działania związane z aktywną integracją społeczną.
• Natężenie zjawiska ubóstwa zmniejszyło się z 20,3% w 2004 r. do 16,2% w 2013 r.
• Wsparciem objęto blisko 883 tys. osób z grup wykluczonych i zagrożonych wykluczeniem społecznym.
• Co 4 osoba zagrożona wykluczeniem społecznym znajduje pracę już w pół roku po zakończeniu udziału w projekcie.
• Ponad 12,4 tys. podmiotów ekonomii społecznej (spółdzielnie socjalne, organizacje pozarządowe) otrzy-mało wsparcie z EFS.
• Utworzono 544 nowych podmiotów ekonomii społecznej, a w nich ponad 2 tys. nowych miejsc pracy.
3.3. Edukacja
Wysoka jakość kapitału ludzkiego oraz łatwy dostęp do uczenia się przez całe życie, stanowią jeden z podstawowych warunków sprzyjających wykorzystaniu szansy rozwojowej związanej z gospodarką opartą na wiedzy. Na ten cel Polska w latach 2004–2014 otrzymała z EFS ok. 12,3 mld PLN, dzięki czemu udało się wprowadzić wiele zmian na wszystkich poziomach edukacji.
3.3.1. Edukacja przedszkolna
Dzięki realizowanym projektom EFS udało się znacząco wzmocnić bazę dydaktyczną i rozwinąć ofertę edukacji przedszkolnej, co przyczyniło się do masowego wzrostu upowszechnienia edukacji przedszkol-nej. Udział dzieci w wieku 3–6 lat uczestniczących we wczesnej edukacji wzrósł z poziomu 53,7% w 2004 r. do 75,3% w 2013 r., co oznacza najbardziej zauważalną zmianę w całej Unii Europejskiej. Największe zmiany odnotowano szczególnie na obszarach wiejskich, gdzie w 2004 r. zaledwie co szóste
dziecko w wieku 3–5 lat uczęszczało do przedszkola, podczas gdy dziś już częściej niż co drugie. Dzięki realizowanym projektom utworzono, zmodernizowano lub wyposażono blisko 5,7 tys. przedszkoli, zespołów i punktów przed-szkolnych. Ponad 300 tys. dzieci w wieku 3–5 lat z obszarów wiejskich (ponad połowę wszystkich dzieci w tym wieku na wsi) uczestniczyło w różnych formach edukacji przedszkolnej. Szczególne znaczenie ma fakt, iż dzięki EFS otwarto 2,8 tys. zupełnie nowych przedszkoli, co zapewniło dostęp do edukacji przedszkolnej dla tysięcy dzieci, zwiększając tym samym ich szanse edukacyjne w przyszłości. Jednocześnie wyniki badań ewaluacyjnych5 wskazują na wyrównywanie szans rozwojowych tych terenów, gdzie dotychczas brakowało opieki przedszkolnej. Różnice międzypowiatowe pod tym wzglę-dem maleją aż o 11,5% rocznie, co oznacza, że przy utrzymaniu podobnego tempa wzrostu wskaźnika, wciąż ist-niejące różnice pomiędzy powiatami, zostałyby zredukowane o połowę już w ciągu pięciu najbliższych lat.
5 Ocena stopnia realizacji celu głównego i celów szczegółowych PO KL oraz wpływu środków EFS na osiągnięte rezultaty w ramach poszczególnych obsza-rów interwencji Programu. – I RAPORT TEMATYCZNY, Laboratorium Badań społecznych i Pracownia Naukowo-Edukacyjna „Primus”, Warszawa 2014.
Wsparcie kształcenia ogólnego
15
Pierwsza dekada Europejskiego Funduszu Społecznego w Polsce
Istotnym aspektem edukacji przedszkolnej jest również jakość realizowanych działań. Wyniki przepro-wadzonego badania ewaluacyjnego6 pokazały, że u dzieci objętych wsparciem nastąpił znaczny rozwój poznawczy, rozwój mowy, wzrost kompetencji społecznych i psychologicznych oraz zwiększyła się ich ciekawość i otwartość na nowe środowiska. Z kolei rodzice przedszkolaków zwiększyli świadomość doty-czącą roli edukacji przedszkolnej oraz nabyli nowe kompetencje wychowawcze. Natomiast zrealizowane
przy udziale środków EFS kampanie promujące edukację przedszkolną zwróciły uwagę uczestników życia publicznego, iż edukacja najmłodszych powinna być traktowana jako inwestycja „rozwojowa”, a nie wyłącznie koszt zapewnienia opieki nad osobami najmłodszymi.
3.3.2. Wsparcie kształcenia ogólnego
Dzięki interwencji EFS nastąpiło znaczne podniesienie jakości kształcenia ogólnego. Zmodernizowano podstawy programowe kształcenia ogólnego, opierając je na jasno zdefiniowanych efektach uczenia się7, a do nowych wymagań został dostosowany system egzaminów zewnętrznych. Równocześnie szkoły zyskały większą autonomię, dzięki możliwości podejmowania decyzji w sprawie sposobów osiągnięcia założonych efektów, czyli wyboru programów nauczania i metod dydaktycznych. Współfinansowanie
z EFS znacznie zwiększyło dostęp dla młodzieży i dorosłych do technik ICT. Około 55% wszystkich szkół w Polsce zostało wyposażonych w pracownie komputerowe, w których udało się stworzyć niemal 250 tys. stanowisk komputerowych. Znacząco zmniejszyło to liczbę uczniów przypadających na jeden komputer z dostępem do Internetu z 42 w 2003 r. do 10 w 2012 r.
Jednocześnie przeszkolono prawie 150 tys. nauczycieli m.in. z zakresu technik informatyczno-komunikacyjnych, tak aby efektywniej wykorzystywali je w prowadzeniu zajęć dydaktycznych. Na terenie całego kraju powstało prawie 12 tys. internetowych centrów informacji multimedialnej, które umożliwiły m.in. rozwój kształcenia na odległość (e-lear-ningu). Wyniki badań8 wskazują także na poprawę spójności pomiędzy powiatami – pod względem udziału szkół wypo-sażonych w komputery. Dzięki interwencji EFS różnice malały aż 17,1% rocznie, co znaczy, że gdyby inwestycje w wypo-sażenie komputerowe szkół były utrzymywane na tym samym poziomie, wciąż istniejące różnice zostałyby zredukowane o połowę już w ciągu trzech najbliższych lat.
W wyniku działań realizowanych przy udziale polityki spójności nastąpiło wsparcie procesu indywidu-alizacji nauczania w ponad 9 tys. szkół podstawowych. Proces ten oznacza pomoc uczniom szcze-gólnie zdolnym, niepełnosprawnym i przewlekle chorym, m.in. poprzez organizację zajęć wyrównujących szanse oraz dodatkowych zajęć rozwijających kompetencje. Ponadto, opracowano i wdrożono oddolnie programy rozwojowe w niemal 12,8 tys. szkół (podstawowych, gimnazjalnych i ponadgimnazjalnych).
Należy jednak podkreślić, że nie wszystkie efekty działań realizowanych w latach 2004–2014 można uznać za satysfakcjo-nujące – przykładem jest niska efektywność niektórych programów rozwojowych szkół, związana z brakiem trwałości uzyskiwanych efektów. W związku z tym na kolejne lata przewidziano ograniczenie pomocy dla szkolnictwa ogólnego do 4 głównych obszarów: korzystanie z nowoczesnych technologii informacyjno-komunikacyjnych; wykorzystanie metod eksperymentu w edukacji; kształcenie kompetencji kluczowych oraz postaw/umiejętności niezbędnych na rynku pracy; indywidualizacja podejścia do ucznia (metody nauczania, diagnostyka).
6 Ocena ośrodków wychowania przedszkolnego utworzonych lub wspartych ze środków finansowych EFS w ramach Poddziałania 9.1.1 PO KL w latach 2009–2011, Ośrodek Ewaluacji, Warszawa 2012.7 Są to wiadomości, umiejętności i postawy, które powinien umieć uczeń po zakończeniu danego etapu szkolnego.8 Ocena stopnia realizacji celu głównego i celów szczegółowych PO KL oraz wpływu środków EFS na osiągnięte rezultaty w ramach poszczególnych obsza-rów interwencji Programu – I RAPORT TEMATYCZNY, Laboratorium Badań społecznych i Pracownia Naukowo-Edukacyjna „Primus”, Warszawa 2014 r.
Wsparcie kształcenia zawodowego
16
Pierwsza dekada Europejskiego Funduszu Społecznego w Polsce
3.3.3. Wsparcie kształcenia zawodowego
Jednym z priorytetowych obszarów EFS jest skuteczna edukacja zawodowa. Realizowane w tym zakresie działania miały przede wszystkim na celu stworzenie zupełnie nowego, atrakcyjnego wizerunku szkoły zawodowej – szkoły pozytywnego wyboru. Do końca 2013 r. w efekcie realizacji projektów EFS zmo-dernizowano podstawę programową kształcenia w niektórych zawodach oraz dokonano modernizacji kształtu egzaminów zawodowych. Wprowadzone zmiany w strukturze i klasyfikacji
zawodów szkolnictwa zawodowego sprawiają, że osoby dorosłe mają możliwość połączenia zdobywania wykształcenia ogólnego z nabywaniem kwalifikacji zawodowych w systemie pozaszkolnym (w tym zwłaszcza na kwalifikacyjnych kursach zawodowych). Warto podkreślić, że biorąc pod uwagę zakres i efekty tych działań, można mówić o wprowadzanej przy wsparciu środków europejskich reformie systemu kształcenia zawodowego. Zakłada się, że w perspektywie długo-okresowej wpłynie ona na rozwój ustawicznej edukacji zawodowej osób dorosłych zainteresowanych uzyskaniem nowych lub dodatkowych kwalifikacji.
Modernizację oferty kształcenia zawodowego wprowadzono w ponad 3,8 tys. szkół i pla-cówek, które wdrożyły programy rozwojowe. Na koniec 2013 r. programy rozwojowe wdrożyło we współpracy z przedsiębiorstwami prawie 2,8 tys. szkół zawodowych. Jedną z atrakcyjniejszych form kształcenia zawodowego są staże i praktyki zawodowe
u przedsiębiorców, w których udział wzięło już ok. 245 tys. uczniów. Badanie ewaluacyjne9 dotyczące wsparcia kształcenia zawodowego wskazuje, że wśród uczniów objętych interwencją EFS: 60% stanowili uczniowie notujące słabe wyniki w nauce, 51% to uczniowie z obszarów wiejskich, odpowiednio 36% i 29% – osoby zagrożone patologiami spo-łecznymi oraz zaniedbane wychowawczo. Świadczy to o trafności realizowanych form wsparcia w stosunku do celów społecznych i wyrównywania szans rozwojowych. Warto również podkreślić, iż systematycznie wzrasta zainteresowanie uczniów edukacją w szkołach zawodowych. Jednak uczniowie kończący zasadnicze szkoły zawodowe mają nadal najwięk-szy problem ze znalezieniem pracy, co pokazuje iż szereg wyzwań stojących przed polskim szkolnictwem zawodowym wymaga dalszej uwagi. Przedsięwzięcia w zakresie dalszego unowocześniania i uatrakcyjniania systemu kształcenia zawo-dowego będą w związku z tym kontynuowane w kolejnych latach. Szczególnym wyzwaniem pozostaje dalsze zachęcenie do współpracy szkół i przedsiębiorstw, w celu lepszego dostosowania kształcenia do potrzeb rynku pracy.
3.3.4. Szkolnictwo wyższe
Strategiczną rolę w zapewnieniu konkurencyjności i innowacyjności polskiej gospodarki odgrywają absol-wenci uczelni wyższych. Stąd jednym z wyzwań rozwojowych Polski jest stymulowanie wzrostu liczby absolwentów kierunków ścisłych. Na działania w tym zakresie Polska otrzymała z Europejskiego Funduszu Społecznego ok. 1,2 mld PLN. Realizowane projekty ukierunkowane były na tworzenie pro-gramów stypendialnych dla tzw. kierunków zamawianych, wdrażanie programów wyrównawczych
oraz nowych lub zmienionych programów kształcenia. Mechanizm wsparcia dla kierunków zamawianych posłużył podniesieniu atrakcyjności kształcenia na kierunkach technicznych, matematycznych i przyrodniczych. Począwszy od 2008 r., dzięki interwencji Europejskiego Funduszu Społecznego, blisko 93,5 tys. studentów rozpoczęło studia na kie-runkach takich jak automatyka i robotyka, biotechnologia, budownictwo, wzornictwo czy informatyka (łącznie 14 kierunków zamawianych), a prawie ¼ z nich zakończyła już studia. Ponadto, do końca czerwca 2014 r. ponad 53 tys. studentów zakończyło staże lub praktyki wspierane ze środków EFS, z czego blisko 19 tys., staże lub praktyki trwające co najmniej 3 miesiące.
9 Wykorzystanie środków europejskich dla rozwoju współpracy pomiędzy szkolnictwem zawodowym a przedsiębiorstwami – efekty Działania 9.2, Instytut Badań Edukacyjnych, Warszawa, 2012 r.
Szkolnictwo wyższe
Szkolnictwo wyższe
17
Pierwsza dekada Europejskiego Funduszu Społecznego w Polsce
Jedną z wartości dodanych programu kierunków zamawianych jest rozwój różnych form współpracy uczelni i pracodawców. Poza stażami i praktykami, pracodawcy angażowali się w zajęcia praktyczne, organizowane dla studentów w firmach, w zajęcia dydaktyczne na terenie uczelni, jak również we współ-pracę w zakresie formułowania programu studiów (treści programowych). Dowodem na skuteczność realizowanej interwencji są dane pochodzące z analizy rejestrów ZUS wskazujące, że po zakończeniu
studiów zdecydowana większość (około 80%) absolwentów kierunków zamawianych w ciągu kilku miesięcy znajduje zatrudnienie (odsetek ten jest wyższy wśród osób, które uzyskały dyplom magistra niż wśród tych z tytułem licencjata)10. Absolwenci kierunków zamawianych częściej niż w przypadku osób kończących podobne studia (ale nieob-jęte programem kierunków zamawianych), znajdują zatrudnienie bliskie profilowi ukończonych studiów. Charakte-ryzują się oni także wyższym poziomem satysfakcji z wykonywanej pracy zawodowej11.
Jak pokazują dane Głównego Urzędu Statystycznego, systematycznie wzrasta liczba studentów na kierun-kach matematycznych, technicznych i przyrodniczych (SMT). Wśród 25 najchętniej wybieranych kie-runków studiów, w roku akademickim 2013/2014, było aż dziesięć z listy kierunków zamawia-nych – informatyka, budownictwo, mechanika i budowa maszyn, automatyka i robotyka, inżynieria środowiska, biotechnologia, energetyka, mechatronika, matematyka, ochrona środowiska. Jednocześnie
uczelnie techniczne znalazły się w pierwszej piątce najbardziej obleganych szkół wyższych w Polsce. Umacnia się zatem popularność kierunków ścisłych, co jest m.in. efektem projektów współfinansowanych przez EFS. Zmieniająca się dzięki temu na korzyść struktura kształcenia pozytywnie wpłynie na sytuację na rynku pracy w najbliższej przyszłości. W kolejnych latach wdrażania interwencji EFS, aby jeszcze silniej powiązać kształcenie z potrzebami rynku pracy przedmio-tem zamawiania będą kompetencje i moduły kształcenia, a nie tylko kierunki studiów. Programy studiów w większym stopniu uwzględnią zatem kompetencje zawodowe (z różnych specjalności), interpersonalne (komunikacja, współpraca, prowadzenie dyskusji, asertywność), w zakresie przedsiębiorczości (kreatywność, planowanie, wiedza ekonomiczna) i ana-lityczne (dotyczące nowych technologii).
10 „Monitorowanie losów absolwentów uczelni wyższych z wykorzystaniem danych administracyjnych ZUS”, IBE, Warszawa 2014.11 „Ocena jakości i skuteczności wsparcia kierunków zamawianych w ramach Poddziałania 4.1.2 PO KL”, PSDB, 2014.
Wsparcie kształcenia osób dorosłych
18
Pierwsza dekada Europejskiego Funduszu Społecznego w Polsce
3.3.5. Wsparcie kształcenia osób dorosłych
Obszarem, który pomimo znaczących inwestycji finansowych wymaga dalszych usprawnień lub nawet zasadniczej zmiany podejścia, jest niewątpliwie kształcenie osób dorosłych. Polska znajduje się w przed-ostatniej grupie krajów Unii Europejskiej pod względem uczestnictwa w kształceniu i szkoleniu (4,3% w 2013 r. wg EUROSTAT). Niższe wskaźniki – od 1,7 do 3% – występują jedynie na Węgrzech i Słowacji, w Bułgarii, Rumunii, Chorwacji i Grecji. Inna analiza skali uczestnictwa w kształceniu osób w wieku 25–64
lata wskazuje12, że w roku 2011, w porównaniu z rokiem 2006, uczestnictwo w jakiejkolwiek formie kształcenia wzrosło o 4,2 punkty procentowe. Więcej osób bierze udział w kształceniu pozaformalnym (wzrost z 18,6% w 2006 do 21% w 2011 r.) oraz nieformalnym (wzrost z 25,4% do 29,0%). Prawie nie zmienił się wskaźnik uczestnictwa w kształceniu formalnym, który dla roku 2006 wynosił 5,5%, a dla 2011 r. 5,4%. Około 6 na 10 osób dorosłych nie uczestniczyło w 2011 r. w żadnej formie edukacji, nawet w postaci formy samokształcenia, która nie wymaga ponoszenia kosztów finansowych. W tym miejscu warto również przytoczyć dane z badania Bilans Kapitału Ludzkiego, dotyczące kształcenia ustawicznego osób dorosłych. Zgodnie z wynikami tego badania, zdecydowana większość Polaków (65%) w żaden sposób nie podnosiła swoich kompetencji, nawet poprzez samokształcenie, a z kolei aż 39% Polaków deklaruje, że nigdy nie uczestniczyło w kursach, szkoleniach, warsztatach, praktykach lub innych formach dokształcania. Najczęściej swoje kompetencje podnoszą osoby z wykształceniem wyższym, młodsze lub w średnim wieku oraz mieszka-jące w dużych miastach. Wśród osób pracujących i bezrobotnych, kobiety nieco częściej podnosiły swoje kompetencje na nieobowiązkowych kursach lub szkoleniach. Niestety realizowane dotychczas projekty EFS w niewystarczającym stopniu przyczyniły się do zmiany struktury uczenia się Polaków. Dzięki wsparciu środków europejskich zaledwie ok. 65,4 tys. osób w wieku 25–64 lata uczestniczyło w kształceniu ustawicznym. Dominującym i utrwalonym modelem uczenia się pozostał system instytucjonalny, co ma istotny wpływ na tak niskie wskaźniki w tym obszarze. Wnio-ski pokazują zatem pilną potrzebę wykreowania nowej kultury uczenia się poprzez poprawę jakości oferty edukacyjno--szkoleniowej oraz lepsze wsparcie potrzeb jej odbiorców. Zakłada się, że jednym z kierunków zmiany powinna być mody-fikacja systemu dystrybucji środków na szkolenia z podażowego na popytowy, skutkująca lepszym dopasowaniem oferty szkoleniowej do potrzeb osób dorosłych, co może ich zachęcić do rozwijania się, uczenia i zdobywania nowych kwalifika-cji. Istotnym elementem wprowadzanych zmian jest także modernizacja krajowego systemu kwalifikacji. Dzięki realizacji projektów współfinansowanych z EFS opracowano już koncepcję Polskiej Ramy Kwalifikacji i krajowego rejestru kwalifika-cji, koncentrującą uwagę na skuteczności przedsięwzięć edukacyjnych w postaci konkretnych efektów uczenia się, czyli na tym, co dana osoba umie (wie i potrafi), a nie na tym, czego i jak długo się uczyła.
W latach 2004–2014:
• Polska otrzymała z EFS na rozwój oświaty ok. 13,5 mld PLN.
• O ponad 20 p.p. wzrósł udział dzieci w wieku 3–6 lat uczestniczących w edukacji przedszkolnej.
• Wsparciem objęto blisko 5,7 tys. przedszkoli, zespołów i punktów przedszkolnych.
• Około 55% wszystkich szkół w Polsce zostało wyposażonych w pracownie komputerowe, w których udało się stworzyć niemal 250 tys. stanowisk.
• Liczba uczniów przypadających na jeden komputer z dostępem do Internetu zmniejszyła się z 42 w 2003 r. do 10 w 2012 r.
• Wsparto proces indywidualizacji nauczania w 9,1 tys. szkół podstawowych.
• Opracowano i wdrożono programy rozwojowe w niemal 12,8 tys. szkół.
• 245 tys. uczniów szkół zawodowych odbyło staże i praktyki u przedsiębiorców.
• 65,4 tys. osób w wieku 25–64 lata uczestniczyło w kształceniu ustawicznym.
• Sfinansowano 14 różnych kierunków zamawianych na uczelniach m.in. takich jak automatyka i robotyka, biotechnologia, budownictwo, wzornictwo czy informatyka na których rozpoczęło studia ponad 94 tys. studentów.
12 „Kształcenie dorosłych” GUS, 2012 r.
19
Pierwsza dekada Europejskiego Funduszu Społecznego w PolsceGrupy w najtrudniejszej sytuacji na rynku pracy
Interwencja EFS skierowana do kobiet
IV. Grupy w najtrudniejszej sytuacji na rynku pracy
4.1. Interwencja EFS skierowana do kobiet
Zgodnie z zapisami strategii Europa 2020 do końca 2020 roku wskaźnik zatrudnienia w Europie powinien osiągnąć poziom 75% dla obydwu płci. Jak wskazują dane GUS, wskaźnik ten w 2013 roku kształtował się w Polsce na poziomie 64,9% w stosunku do średniej UE na poziomie 68,5%. W 2013 r. w Polsce, pomimo większej liczby kobiet niż mężczyzn w wieku produkcyjnym (13,5 mln w stosunku do 13,4 mln), pracujących kobiet było mniej niż mężczyzn, co obrazuje wskaźnik zatrudnienia dla tej grupy wieko-wej na poziomie 43,3% dla kobiet i 58,5 % dla mężczyzn. Ponadto, w Polsce występuje jeden z najniższych wskaźników zatrudnienia kobiet w grupie wiekowej 55–64 lata (24,2%) w stosunku do średniej unijnej wynoszącej 38,6%.
Wsparcie Europejskiego Funduszu Społecznego skierowane do kobiet realizowane jest w sposób horyzontalny, zwłaszcza poprzez
tworzenie odpowiednich kryteriów dostępu do projektów, które uwzględniają również kwestie związane z równością płci. W sposób szczególny natomiast wzmacniane są działania promujące tworzenie nowych rozwiązań w zakresie godzenia życia zawodowego i rodzinnego, skupiające się na budowaniu rozwiązań instytucjonalnych, promowaniu mobilności zawodowej i elastycznych form zatrudnienia (np. poprzez umożliwienie pracy w niepełnym wymiarze godzin, telepracy, zapewnienie opieki nad dziećmi w miejscu pracy) itd.
Do końca I połowy 2014 roku ze wsparcia EFS skorzystało blisko 5,7 mln kobiet (prawie 58% wszystkich uczestników wsparcia). W obszarze zatrudnienia udział w projektach zakończyło blisko 1,6 mln kobiet. Z dotacji na rozpoczęcie działalności gospodarczej skorzystało ponad 87 tys. uczestniczek projektów. Jak pokazują wyniki badań13, w pół roku po zakończeniu udziału we wsparciu co trzecia kobieta (34%) znalazła zatrudnienie, zaś po 18 miesiącach od zakończenia udziału w projekcie odsetek ten wyniósł już 58%. Średnio co czwarta kobieta po udziale w projekcie zaobserwowała wzrost swoich dochodów, co jest szczególnie istotne w sytuacji spowolnienia gospodarczego. Nie-mniej jednak należy podkreślić, iż nadal to mężczyźni częściej znajdują pracę niż kobiety (odpowiednio: w 6 miesięcy po udzieleniu wsparcia – 58%, zaś w 18 miesięcy – 69%), a także mężczyźni dwukrotnie częściej zakładają własną działalność gospodarczą ze środków EFS. Wyniki wskazują zatem jednoznacznie, iż wsparcie w obszarze wyrównywa-nia szans kobiet i mężczyzn na rynku pracy powinno być kontynuowane.
W latach 2004–2014:
• Ze wsparcia EFS skorzystało blisko 5,7 mln kobiet.
• Kobiety założyły ponad 87 tys. nowych firm.
• Co trzecia bezrobotna kobieta znalazła pracę w ciągu 6 miesięcy od zakończenia udziału w projekcie.
13 Badanie skuteczności wsparcia realizowanego w ramach komponentu regionalnego PO KL 2007–2013, Warszawa 2013 r. oraz Badanie skuteczności wsparcia realizowanego w ramach komponentu regionalnego PO KL 2007–2013, Warszawa 2014 r.
Wsparcie osób młodych
20
Pierwsza dekada Europejskiego Funduszu Społecznego w Polsce
4.2. Wsparcie osób młodych
Osoby młode należą do grupy osób mających największe trud-ności z wejściem lub utrzymaniem się na rynku pracy. Dotyczy to głównie osób poniżej 25. roku życia, wśród których bezro-bocie utrzymuje się na ponad dwukrotnie wyższym, a wskaźnik zatrudnienia na ok. trzykrotnie niższym poziomie w porówna-niu do innych grup wiekowych. Wobec trudnej sytuacji osób młodych na rynku pracy, a w szczególności wysokiego bezrobo-cia wśród absolwentów uczelni wyższych, wsparcie EFS łagodzi negatywne tendencje pojawiające się w obszarze zatrudnienia. Ze środków EFS realizowane są projekty aktywizacji zawodo-wej, a staże i praktyki zawodowe dają młodym ludziom możli-wość zdobycia doświadczenia zawodowego, zaś szkolenia i kursy prowadzą do podnoszenia dotychczas nabytych kwalifi-kacji oraz zdobywania nowych umiejętności.
Od 2004 r. w ramach projektów EFS wsparcie otrzymało już blisko 3,5 mln osób w wieku 15–24 lata. Równocześnie 51,3 tys. młodych osób założyło własną firmę, a ponad 1,1 mln osób zakończyło udział w różnych formach aktywizacji zawodowej, obejmujących m.in. szkolenia i doradztwo zawodowe. Jak pokazują wyniki badań, w pół roku po zakończeniu udziału w projekcie pracuje od 42% do 59% osób młodych, będących wcześniej bezrobotnymi, w tym od 33% do 52% znalazło zatrudnienie u pracodawcy, zaś od 7% do 11% prowadzi własną firmę. Dwie trzecie młodych osób, które podjęły pracę po udziale w projekcie, potwierdza, że projekt miał duży wpływ na zmianę ich sytuacji zawodowej. Udział w projektach EFS to nie tylko większa szansa na zatrudnienie, ale również katalizator istotnych decyzji życiowych, np. w zakresie podnoszenia własnych kwalifikacji i inwestowania w lepszą przyszłość. Spo-śród tych, którzy nie znaleźli zatrudnienia, blisko co piąty uczestnik projektu podjął dalszą naukę (18–22%). Z kolei wśród niepracujących po projekcie większość deklaruje, że umie lepiej poszukiwać pracy, a ponad 79% czuje się bardziej pewna siebie na rynku pracy.
W latach 2004–2014:
• Wsparcie otrzymało już blisko 3,5 mln osób w wieku 15–24 lata
• Ponad 1,1 mln. osób zakończyło udział w różnych formach aktywizacji zawodowej
• Ponad 51 tys. osób młodych założyło własną firmę
• W pół roku po zakończeniu udziału w projekcie pracuje od 42% do 59% młodych osób bezrobotnych objętych wsparciem EFS
• Spośród tych którzy nie znaleźli zatrudnienia – blisko 20% podjęło dalszą naukę
Wsparcie osób w wieku 50+
21
Pierwsza dekada Europejskiego Funduszu Społecznego w Polsce
4.3. Wsparcie osób w wieku 50+
Jak pokazują dane statystyczne, we wszystkich krajach UE obser-wuje się zjawisko intensywnego starzenia się społeczeństwa. Na tym tle, jednym z głównych problemów w obszarze zatrudnienia w Polsce jest niski poziom aktywności zawodowej osób w wieku 50+, przy jednocześnie najniższym wśród państw członkowskich poziomie zatrudnienia w tej grupy wiekowej. Wskaźnik zatrudnie-nia dla osób w wieku 55–64 lata wynosił w 2013 r. zaledwie 40,6%. W przeciwieństwie do bezrobotnych ogółem, wśród osób powyżej 50 roku życia zdecydowanie dominują męż-czyźni. którzy stanowią 60,1% bezrobotnych w tej grupie (49,0% w liczbie ogółem zarejestrowanych).
Ze środków EFS realizowany jest cały szereg form wsparcia adre-sowanych do osób w wieku 50+, w tym m.in. usługi o charak-terze aktywizacyjno-zawodowym, edukacyjnym, zdrowotnym czy społeczno-integracyjnym. Dotychczas wsparciem ze środków EFS zostało objętych blisko 588 tys. osób w wieku 55+, w tym 160 tys. osób zakończyło udział w różnych formach aktywizacji
zawodowej. Dotacje na założenie własnej firmy otrzymało 20,2 tys. osób w wieku 50+. Zgodnie z danymi sprawo-zdawczymi dla poszczególnych krajów UE, w Polsce zostało objętych wsparciem zaledwie 5,1% spośród wszystkich osób żyjących w Polsce w tej grupie wiekowej – co wynika po części z mniejszej chęci i aktywności osób w wieku 50+ do udziału w projektach aktywizacyjnych.
Wykres 9. Udział osób w wieku 55–64 lata uczestniczących w projektach EFS w latach 2007–2012 w ogóle osób w grupie wiekowej 55–64 w 2012 r.
Po
rtu
gal
Est
on
ia
Cze
chR
ep
ub
lic
Hu
nga
ry
Slo
vaki
a
Latv
ia
Spa
in
Lith
ua
nia
Slo
ven
ia
Gre
ece
Ma
lta
Ire
lan
d
Bu
lga
ria
Po
lan
d
UE
28
Be
lgiu
m
Ita
ly
Un
ite
dK
ingd
om
Au
stri
a
Fra
nce
Fin
lan
d
Ge
rma
ny
Ne
the
rla
nd
s
Ro
ma
nia
Luxe
mb
ou
rg
Swe
de
n
Cyp
rus
De
nm
ark
45,0%
40,0%
35,0%
30,0%
25,0%
20,0%
15,0%
10,0%
5,0%
0,0%
6,4%5,1%
Źródło: Laboratorium Badań Społecznych oraz Primus na podstawie danych z http://ec.europa.eu/esf
Wsparcie osób niepełnosprawnych
22
Pierwsza dekada Europejskiego Funduszu Społecznego w Polsce
Jednakże to m.in. dzięki EFS w ciągu ostatnich 7 lat wskaźnik aktywności zawodowej osób w wieku 55–59/64 lat systema-tycznie wzrasta (z 36,6% w 2004 roku do 54% w roku 2013)14. Jak pokazują wyniki badania ewaluacyjnego, nawet co druga osoba (51%), która była zarejestrowana jako bezrobotna bądź poszukująca pracy, w ciągu 6 miesięcy po zakończeniu udziału w projekcie podjęła zatrudnienie, w tym co czwarta rozpoczęła własną działalność gospodar-czą. Wśród osób w wieku 50+ pracujących, w osiemnaście miesięcy od zakończenia udziału w projekcie trwałość zatrud-nienia wynosi aż 98%, w tym większość osób pozostaje zatrudnionych u tego samego pracodawcy.
W latach 2004–2014:
• Wsparciem ze środków EFS zostało objętych blisko 588 tys. osób w wieku 55+.
• Około 160 tys. osób zakończyło udział w różnych formach aktywizacji zawodowej.
• Ponad 20 tys. osób w wieku 55+ założyło własną firmę.
• W pół roku po zakończeniu udziału w projekcie pracuje co trzecia starsza osoba bezrobotna objęta wsparciem EFS.
4.4. Wsparcie osób niepełnosprawnych
Zgodnie z danymi Głównego Urzędu Statystycznego osoby niepeł-nosprawne stanowią blisko 11% polskiego społeczeństwa w wieku 15 lat i więcej. W przypadku osób niepełnosprawnych liczne bariery w ich aktywizacji stanowią m.in. problemy zdrowotne, finansowe, komunikacyjne czy architektoniczne. Osoby niepełno-sprawne, ze względu na swoją trudną sytuację na rynku pracy są jedną z priorytetowych grup objętych wsparciem EFS. Działania EFS mają duży wpływ na zmianę nastawienia społeczeństwa do osób niepełnosprawnych czy kształtowanie świadomości na temat niepełnosprawności wśród pracodawców. W projektach EFS ofero-wany jest szeroki wachlarz kompleksowego wsparcia, w tym pomoc specjalistyczna, psychologiczna, kursy i staże oraz praktyki zawodowe, które oceniane są jako najbardziej skuteczne w przeła-
mywaniu bierności i podejmowaniu aktywności edukacyjnej bądź zawodowej. Wraz z postępem wdrażania EFS w Polsce, systematycznie rośnie liczba osób niepełnosprawnych biorących udział w projektach. Zmianie uległa również struktura wspieranej grupy – wsparciem obejmowano coraz częściej osoby o znacznym lub umiarkowanym stopniu niepełnospraw-ności. W połowie 2014 r. liczba osób niepełnosprawnych objętych wsparciem EFS wyniosła blisko 439 tys., natomiast liczba zaktywizowanych osób niepełnosprawnych, które zakończyły swoje uczestnictwo w projek-tach EFS wyniosła ponad 114 tys. Z dotacji na założenie własnej firmy skorzystało ponad 6 tys. osób niepełno-sprawnych. Od momentu wejścia Polski do UE odnotowano niewielki wzrost poziomu zatrudnienia osób niepełnospraw-nych z 17,4% w 2004 r. do 20,9% w 2013 r. Tylko od momentu wprowadzania wymogu osiągania efektywności zatrudnieniowej w projektach (od 2011 r.) już ponad 11 tys. osób niepełnosprawnych podjęło zatrudnienie. Jak pokazują wyniki badania ewaluacyjnego nt. efektywności wsparcia na rzecz osób niepełnosprawnych, dzięki wsparciu EFS pracę znalazło od 15% do 19% osób niepełnosprawnych obejmowanych wsparciem. Dla niemal 87% uczestników pro-jektów oferowane wsparcie przyczyniło się do zmian, które wiążą się m.in. ze wzrostem kwalifikacji zawodowych, wzro-stem pewności siebie, nawiązaniem nowych kontaktów. Wśród czynników sprzyjających zatrudnianiu osób z niepełno-sprawnościami zasadniczą rolę pełnią kwestie finansowe, związane z możliwością dofinansowania zatrudniania pracowników niepełnosprawnych, doposażania ich miejsc pracy czy dostosowywania stanowisk pracy do ich specyficznych potrzeb.
14 Aktywność ekonomiczna ludności Polski I kwartał 2014 r., GUS, 2014 r.
Wsparcie osób niepełnosprawnych
23
Pierwsza dekada Europejskiego Funduszu Społecznego w Polsce
W latach 2004–2014:
• Blisko 439 tys. osób niepełnosprawnych zostało ogółem objętych wsparciem w ramach EFS.
• Z dotacji na założenie własnej firmy skorzystało ponad 6 tys. osób.
• Ponad 11 tys. osób niepełnosprawnych, które zakończyły udział w projektach – podjęło zatrudnienie (dane tylko za lata 2011–2014).
24
Pierwsza dekada Europejskiego Funduszu Społecznego w Polsce Wybrane instrumenty wsparcia EFS
Szkolenia
v. Wybrane instrumenty wsparcia EFS
EFS rozwinął rynek wspierania kapitału ludzkiego w Polsce na niespotykaną dotąd skalę, stanowiąc zachętę i szansę dla firm do inwestowania w kadry i ich kwalifikacje, a dla osób bezrobotnych – szansę na znalezienie zatrudnienia i poprawę swojej sytuacji społeczno-ekonomicznej. EFS dokonał również istotnej zmiany świadomościowej – Polacy uwierzyli, że warto kształcić się przez całe życie i podnosić swoje kwalifikacje, gdyż przekłada się to na większe możliwości i poprawę jakości życia. Efekty tych działań są systematycznie monitorowane i poddawane ocenie niezależnych ekspertów. Dzięki systematycznemu realizowanemu „Badaniu osiągniętych wartości wskaźników komponentu regionalnego PO KL”, które analizowało sytuację osób, które wzięły udział w projektach z EFS w okresie 6, 18 i 30 miesięcy po ich zakończeniu moż-liwe było dokonanie oceny jakości i skuteczności działań EFS, weryfikując na ile przyczynia się ono do uzyskania zatrudnie-nia czy poprawy kwalifikacji zawodowych. Poniższy wykres przedstawia ocenę przydatności poszczególnych form wsparcia finansowanych z EFS.
Wykres 10. Ocena przydatności poszczególnych form wsparcia
3,15
3,06
3,16
3,34
3,49
2,383,81
3,62
3,09
Doradztwo
zawodowe
Indywidualny Plan
Działania/Rozwoju
Wsparcie
psychologiczne
Kursy, szkolenia,
warsztaty
Staż, praktykiPośrednictwo
pracy
Środki na
rozpoczęcie
działalności
gospodarczej
Wsparcie
pomostowe
Doradztwo
dotyczące
założenia lub
prowadzenia firmy
Źródło: „Badanie osiągniętych wartości wskaźników komponentu regionalnego PO KL” Pag Uniconsult 2012; (badanie CATI zrealizowane w 2012 r. na próbie osób, które zakończyły udział w projektach współfinansowanych z EFS około 6 miesięcy wcześniej. Średnia ocena otrzymanego wsparcia na skali: 1 = zdecydowanie nie było pomocne, 2 = raczej nie było pomocne, 3 = raczej pomocne, 4 = zdecydowanie pomocne)
5.1. Szkolenia
Jak wskazują wyniki prowadzonych badań, co czwarta osoba po zakończeniu udziału w projekcie szkoleniowym EFS odczuła poprawę swojej sytuacji, mierzoną wzrostem dochodów z zatrudnienia, 87% ich uczestników uważa je za pomocne, a ¾ pracowników, którzy wzięli w nich udział, wskazało że wykorzystuje w pracy wiedzę i umiejętności zdobyte w projekcie. Udział w projektach szkoleniowych dostarcza zarówno nową wiedzę, jak i rozwija już istniejące umiejętności zawodowe. Projekty szkoleniowe rozwijają też umiejętności „miękkie”, sprzyjają pewności siebie, wydajniejszej i sprawniej-szej pracy, większej satysfakcji pracownika i pozwalają na budowanie jego pozytywnego wizerunku u pracodawcy.
Szkolenia
25
Pierwsza dekada Europejskiego Funduszu Społecznego w Polsce
Zarówno wśród samych beneficjentów szkoleń, jak i części pracodawców przeważa pozytywna ocena wsparcia szkolenio-wego oferowanego w projektach PO KL. Uczestnicy szkoleń badani w 2014 r. przez PAG Uniconsult wskazywali, że gene-ralnie są z nich zadowoleni. Jako bardzo przydatne ocenia je 38% bezrobotnych, 57% nieaktywnych zawodowo i 58% pracujących. Również większość (¾) pracodawców przyznało, że gdyby mogli podjąć drugi raz taką decyzję, skierowaliby swoich pracowników w większości na te same szkolenia. W procesie delegowania na szkolenie ważnym aspektem jest możliwość uzyskania dofinansowania z EFS. Znaczna część szkoleń by się nie odbyła, gdyby pracodawca lub pracownik był zobowiązany do poniesienia pełnego lub tylko częściowego kosztu uczestnictwa.
Z badań zrealizowanych przez PARP w 2009 r. wynika, że pracodawcy na równi z pracownikami pozytywnie oceniają efekty wsparcia, co więcej sami właściciele przedsiębiorstw stosunkowo często decydowali się na uczestnictwo w realizo-wanych formach wsparcia, stanowiąc ponad 15% wszystkich osób objętych wsparciem szkoleniowym przez PARP w Prio-rytecie II. Zdecydowana większość (ponad 80%) ankietowanych deklarowała, że poprzez udział w badanych projektach szkoleniowych PO KL zdobyła zupełnie nową wiedzę lub umiejętności. Kolejna ewaluacja przeprowadzona przez PARP w 2011 r. pt. „Badanie uczestników projektów szkoleniowych Poddziałania 2.1.1 PO KL Rozwój kapitału ludzkiego przed-siębiorstw” potwierdziła pozytywną ocenę szkoleń. Ponad 95% uczestników wskazało, że osoby prowadzące zajęcia były kompetentne i odpowiednio przygotowane, a ponad 93% poleciłaby szkolenie innym osobom na podobnym stanowisku. Ponadto 82% respondentów zadeklarowało, że zdobyli nową wiedzę lub umiejętności dzięki szkoleniu. Przeciętnie 12% uczestników szkoleń awansowało po zakończeniu szkolenia, przy czym o wpływie szkolenia na awans (duży lub średni wpływ) przekonanych było ok. 54% z nich. Jednocześnie zarobki wzrosły w przypadku 34% respondentów, spośród któ-rych ok. 58% wskazało na duży lub średni wpływ udziału w projekcie na wzrost wynagrodzenia. Jako największe korzyści ze szkoleń badani wyróżnili pogłębienie, usystematyzowanie i zdobycie nowej wiedzy (59%) oraz nabycie umiejętności/ praktyki (13%).
Jednocześnie, mając na uwadze rosnącą podaż ofert na rynku szkoleniowym i związaną z tym troskę o jak najwyższą jakość oferowanych form podnoszenia kwalifikacji i umiejętności, Ministerstwo Infrastruktury i Rozwoju wspólnie z Pol-ską Agencją Rozwoju Przedsiębiorczości przygotowało koncepcję specjalnego systemu koordynacji i weryfikacji działań rozwojowych (głównie w postaci szkoleń, ale obejmujących również np. doradztwo biznesowe, coaching, tutoring, kursy itp.) kierowanych do przedsiębiorstw i ich pracowników. Nowy system będzie możliwie prosty i przyjazny dla przedsię-biorców, dostarczając im narzędzia do samodzielnego podejmowania decyzji rozwojowych. Dystrybucja środków na te działania rozwojowe (m.in. szkolenia) zostanie oparta na, tzw. podejściu popytowym, oznaczającym, że przedsiębiorca, który ubiega się o dofinansowanie działań rozwojowych ze środków EFS, otrzyma (w zależności od rozwiązań przyjętych w danym regionie) pulę bonów edukacyjnych lub promesę na refundację kosztów usług rozwojowych, z których będzie mógł korzystać w dowolnym czasie i momencie – w zależności od występujących potrzeb. Z kolei po stronie podażowej, system zapewni powszechny dostęp do informacji na temat świadczonych usług, a także jednolite kryteria udzielanego wsparcia na terenie całego kraju. W tym celu w ramach krajowego Programu Operacyjnego Wiedza Edukacja Rozwój 2014–2020, zostanie utworzony ogólnopolski Rejestr Usług Rozwojowych. Będzie to baza podmiotów i instytucji eduka-cyjnych, a także świadczonych przez nie usług. Zgromadzenie w jednym miejscu informacji o dostępnej ofercie rozwojo-wej ułatwi przedsiębiorcom i pracownikom wyszukiwanie i zamawianie usług. Rejestr będzie dawał również możliwość dokonywania oceny jakości udzielanego wsparcia. Ocena będzie stanowiła ogólnie dostępną informację dla wszystkich uczestników szkoleń, co będzie dodatkową zachętą dla firm szkoleniowych zarejestrowanych w bazie do ciągłego podno-szenia jakości świadczonych usług. Wszystkie te działania są obecnie na etapie opracowywania szczegółowych rozwiązań organizacyjnych, a ich uruchomienie jest planowane w pierwszej połowie 2015 r.
Po udziale w szkoleniu:
• 82% uczestników zadeklarowało zdobycie całkowicie nowej wiedzy i umiejętności.
• 25% osób dostało podwyżkę lub awans w 6 miesięcy po udziale w szkoleniu.
• 75% uczestników szkoleń wykorzystuje zdobytą wiedzę w swojej codziennej pracy.
• Stopień dezaktualizacji nabywanej w projektach wiedzy i umiejętności jest bardzo niewielki (nawet po 1,5 roku).
• Ponad 93% uczestników poleciłaby to szkolenie innym osobom na podobnym stanowisku.
Dotacje na założenie działalności gospodarczej
26
Pierwsza dekada Europejskiego Funduszu Społecznego w Polsce
5.2. Dotacje na założenie działalności gospodarczej
Rozwijanie przedsiębiorczości i samozatrudnienia jest jedną z metod przeciwdziałania bezrobociu, zwiększania aktywności zawodowej oraz pobudzania rozwoju ekonomicznego i społecznego. Jednak jedną z głównych barier dla osób planują-cych podjąć działalność gospodarczą stanowi brak dostępu do kapitału. Dlatego w ramach EFS przewidziano znaczne środki na wsparcie finansowe przeznaczone na ten cel. Jest to kompleksowa pomoc, nie tylko finansowa, ale również doradcza, finansowo-prawna i szkoleniowa. Warunkiem bezzwrotności udzielonej pomocy jest prowadzenie założonej działalności przez co najmniej 12 miesięcy. Jednocześnie, wychodząc naprzeciw coraz większemu zapotrzebowaniu w tym zakresie, jak również mając na uwadze efektywne wydatkowanie środków publicznych, od 1 stycznia 2011 r. wprowa-dzono dodatkowy instrument wsparcia w postaci preferencyjnych pożyczek dla osób planujących podjęcie własnej działal-ności gospodarczej, kierowany do osób w relatywnie lepszej sytuacji na rynku pracy.
Dotacje na utworzenie własnej firmy cieszą się bardzo dużym zainteresowaniem ze strony potencjalnych uczestników i tym samym stanowią jedną z najbardziej popularnych form wsparcia. Od początku wdrażania EFS w Polsce z tej formy aktywi-zacji skorzystało 262,2 tys. osób, w tym: 87 tys. kobiet, 51,3 tys. osób młodych (15–24) i 20,2 tys. osób w wieku 50–64 lata. W ciągu ostatniej dekady w Polsce zostało zarejestrowanych ogółem ok. 3 mln nowych przedsiębiorstw. Tym samym, ok. 9% z nich zostało utworzonych przy zaangażowaniu środków EFS.
Niemal wszystkie firmy powstałe w wyniku otrzymania dotacji ze środków EFS to indywidualne działalności gospodarcze (99%). Największą popularnością cieszą się branże związane z budownictwem, handlem, naprawą samochodów oraz szeroko pojętą inną działalnością usługową. Wyniki badania ewaluacyjnego realizowanego na próbie ogólnopolskiej15 wskazują, iż ok. 7% osób, które w wyniku udzielonego wsparcia rozpoczęły działalność gospodarczą, zatrudniło w ciągu pierwszego roku 2–10 pracowników, generując dodatkowe miejsca pracy.
Środki na rozpoczęcie działalności gospodarczej prowadzą nie tylko do samozatrudnienia, ale również do tworzenia miejsc pracy w nowych przedsiębiorstwach. W przypadku nowo powstałych firm można zatem mówić o pośrednim efekcie zatrudnieniowym. Po okresie 2 lat średnio pracują w nich 2,2 osoby, a na pełen etat znalazło zatrudnienie 0,97 osoby. Co trzeci przedsiębiorca planuje zatrudnić w ciągu najbliższego roku nowych pracowników. Ponadto, w przedsiębiorstwach, które funkcjonują dłużej niż rok, liczba pracowników ulega zwiększeniu, zaś miejsca pracy charakteryzują się dużą trwałoś-cią. Zdecydowana większość pracowników (¾) to osoby niespokrewnione z właścicielem.
Zgodnie z wynikami prowadzonych badań, przyznanie dotacji na rozpoczęcie działalności gospodarczej jest jedną ze skuteczniejszych form wsparcia – w pół roku od założenia działalności nadal istnieje ponad 99% z nich, po 18 miesiącach 79%, a po 30 miesiącach 54%. Jest to wartość porównywalna z danymi ze statystyki publicznej GUS dla nowych przed-siębiorstw w Polsce. Taki stan rzeczy należy ocenić bardzo pozytywnie biorąc pod uwagę, iż wsparciem obejmowane są osoby w trudniejszej sytuacji na rynku pracy tj. osoby bezrobotne i długotrwale bezrobotne, osoby po 50 roku życia, osoby młode (do 25 roku życia), czy osoby bez kwalifikacji zawodowych. Jak pokazują dane GUS, firmy założone przez osoby bezrobotne lub podejmujące pierwszą pracę mają znacznie mniejsze szanse na przetrwanie drugiego i trzeciego roku, niż założone przez osoby uprzednio pracujące (w tym zwłaszcza przez pracowników technicznych i kierujących inną firmą). Ponadto uczestnicy projektów, którzy otrzymali dotację, cechują się nieco mniej korzystną strukturą wykształcenia, niż ogół osób w Polsce rejestrujących działalność gospodarczą w 2009 roku (mniejszy jest udział osób z wykształceniem wyższym).
15 „Badanie skuteczności wsparcia realizowanego w ramach komponentu regionalnego PO KL 2007–2013”, Pag Uniconsult, Warszawa 2013.
Staże
27
Pierwsza dekada Europejskiego Funduszu Społecznego w Polsce
Wykres 11. Wskaźniki przeżycia działalności gospodarczych założonych przy udziale dotacji PO KL w porównaniu ze wskaźnikami podawanymi przez GUS dla ogółu osób fizycznych w Polsce.
100%
78%
53%
40%
100%
76%
53%
100%
94%
67%
54%
100%
83%
54%
0%
10%
20%
30%
40%
50%
60%
70%
80%
90%
100%
2010 2011 2012 2013
GUS zał. 2010
GUS zał. 2011
PO KL zał. 2010
PO KL zał. 2011
Źródło: PAG Uniconsult, badania CATI czerwiec 2013 i czerwiec 2014 odbiorcy dotacji EFS na podjęcie działalności gospodarczej
Wyniki prowadzonych badań ewaluacyjnych16 pokazują, że przyznanie dotacji na rozpoczęcie działalności gospodarczej jest skutecznym sposobem zapewnienia wzrostu zatrudnienia. Warto jednak pamiętać, że nie jest to instrument, który jest możliwy do zastosowania w stosunku do każdego uczestnika projektu. Do skutecznego prowadzenia firmy potrzebne są bowiem odpowiednie kompetencje i umiejętności, które częściowo mogą zostać uzupełnione za pomocą dodatkowych szkoleń czy doradztwa, ale nie zawsze są w stanie zastąpić posiadanie odpowiednich predyspozycji i pomysłu na dobry biznes.
Dzięki EFS:
• 262 tys. osób założyło własną firmę.
• Prawie co dziesiąte mikroprzedsiębiorstwo zarejestrowane w ciągu ostatnich 10 lat zostało utworzonych przy zaangażowaniu środków EFS.
• Około 7% osób, które rozpoczęły działalność gospodarczą finansowaną z EFS, zatrudniło w ciągu pierw-szego roku 2–10 pracowników, generując dodatkowe miejsca pracy.
• W pół roku od założenia działalności nadal istnieje ponad 99% z nich, po 18 miesiącach 79%, a po 30 miesiącach 54%.
5.2. Staże
Zgodnie ze stanem realizacji Programu na koniec pierwszego półrocza 2014 roku, z różnego rodzaju stażów, praktyk i przygotowania zawodowego skorzystało 9,4% beneficjentów. Ten rodzaj pomocy był realizowany we wszystkich obsza-rach wsparcia PO KL, jednak w największym stopniu z tej formy dotacji skorzystali mieszkańcy Polski zamieszkujących obszary charakteryzujące się niższym poziomem rozwoju gospodarczego. Wyniki te wskazują jednoznacznie na wysoką trafność realizowanego w ramach interwencji EFS wsparcia.
16 Raport końcowy „Badanie osiągniętych wartości wskaźników rezultatu komponentu regionalnego PO KL”, PAG Uniconsult, 2012 r.
Staże
28
Pierwsza dekada Europejskiego Funduszu Społecznego w Polsce
Mapa 1. Liczba uczestników projektów korzystających ze staży, praktyk lub przygotowania zawodowego w przeliczeniu na 10 tys. mieszkańców.
169
250
248
255
216
97193 134
148
236
118
204281
239144
208
Źródło: PEFS
Wyniki realizowanych badań wskazują, iż spośród wszystkich osób niepracujących oraz biernych zawodowo aż 44% uczestniczyło w różnego rodzajów stażach oraz przygotowaniu zawodowym. Staże są również główną formą wsparcia, z której korzystają osoby młode do 24. roku życia (61%). Kierowane są na nie często młode kobiety (64% wszystkich uczestników staży), które mają trudność z wkroczeniem na rynek pracy ze względu na brak posiadanego doświadczenia zawodowego. Spośród młodych osób zarejestrowanych w urzędach pracy aż 83% osób do 24 lat uczestniczyło w stażach lub sfinansowano im staż u pracodawcy, którego sami znaleźli.
W różnego rodzaju stażach uczestniczą również osoby po 50. roku życia (37%). Wywiady indywidualne przeprowadzone z osobami w wieku 50+, które uczestniczyły w stażach w ramach interwencji współfinansowanej z EFS wskazały, iż odbyta praktyka była dla możliwością przećwiczenia wiedzy wyniesionej z wcześniej odbytego szkolenia, poprzez przede wszystkim proces uczenia się od innych pracowników. Sześć miesięcy po zakończeniu udziału w projekcie pracuje aż 42% spośród objętych wsparciem uczestników staży. Warto podkreślić, iż staże są nie tylko jedną z bardziej skutecznych form wsparcia, ale również jedną z najlepiej ocenianych. Zdecydowana większość – aż 92% uznaje je za raczej lub bardzo pomocne, w kontekście zwiększenia szans na znalezienie zatrudnienia na otwartym rynku pracy.
Dzięki EFS:
• Ze staży skorzystało 10% osób objętych aktywizacją zawodową.
• Staże okazały się skutecznym narzędziem zdobywania pierwszych doświadczeń zawodowych przez osoby młode.
• W sześć miesięcy po zakończeniu udziału w stażu pracowało aż 42% objętych wsparciem.
• Aż 92% osób uznaje staże za pomocne w kontekście zwiększenia swoich szans na znalezienie zatrudnienia.
Wpływ EFS na polityki publiczne
29
Pierwsza dekada Europejskiego Funduszu Społecznego w Polsce
VI. Wpływ EFS na polityki publiczne
Środki Europejskiego Funduszu Społecznego na przestrzeni ostatniej dekady stanowiły z jednej strony uzupełnienie dzia-łalności polityk krajowych, z drugiej zaś stawały się impulsem do zmian w zakresie stosowania bardziej efektywnych pomysłów w dziedzinie realizacji różnych polityk publicznych. Bardzo często też działania podejmowane w ramach pro-jektów finansowanych z tego funduszu stawały się przyczynkiem do dyskusji na temat nowych, istotnych kwestii w takich dziedzinach, jak np. reforma szkolnictwa wyższego, zmiany demograficzne, edukacja przedszkolna czy przeciwdziałanie dyskryminacji na rynku pracy ze względu płeć, wiek czy niepełnosprawność. Do głównych zmian zainicjowanych bądź wspieranych wykorzystaniem środków z Europejskiego Funduszu Społecznego można zaliczyć:• Rozwój opieki nad dziećmi – dotyczy to zarówno opieki żłobkowej, edukacji przedszkolnej, jak i kwestii godzenia
życia zawodowego z rodzinnym. Działania te prowadzone były przez projekty EFS w sposób wielowymiarowy. Przede wszystkim przetestowano różne rozwiązania z zakresu alternatywnych form opieki na dziećmi, w tym usług opiekuń-czych świadczonych w warunkach domowych (np. projekty typu „Dzienna mama”). Na kanwie doświadczeń z reali-zacji tego rodzaju wsparcia w 2008 r. rozszerzono możliwość realizacji edukacji przedszkolnej w punktach i zespołach przedszkolnych (funkcjonujących w mniejszych grupach i z mniejszą liczbą godzin niż tradycyjne przedszkola). Dzięki temu alternatywne formy opieki weszły na stałe do prawodawstwa polskiego i znalazły swoje umocowanie w przepi-sach ustawy z dnia 4 lutego 2011 r. o opiece nad dziećmi w wieku do lat 3. Dzięki znaczącym inwestycjom w edukację przedszkolną, wyrównano szanse edukacyjne tysięcy małych uczniów, w tym w szczególności na obszarach wiejskich – co znalazło swoje odzwierciedlenie w reformie systemu finansowania opieki przedszkolnej przez rząd i samorządy. Środki EFS umożliwiły także przygotowanie infrastruktury (wyposażenie szkół i „zerówek”) do wyzwań związanych z obniżeniem wieku obowiązkowej edukacji w szkole podstawowej. Pośrednio EFS przyczynił się również do roz-propagowania i wprowadzenia do dyskusji takich pojęć, jak flexicurity, elastyczne formy zatrudnienia, telepraca czy społeczna odpowiedzialność biznesu.
• Wydłużanie wieku aktywności zawodowej. Warto zwrócić również uwagę na liczne działania podejmowane w latach 2004–2014 na rzecz poprawy dostępności rynku pracy dla osób w grupie wiekowej 50+. Złożony i często innowacyjny charakter projektów realizowanych na rzecz tej grupy w ramach EFS stanowił podstawę do stworzenia strategicznego dokumentu na poziomie krajowym pt. Solidarność pokoleń. Działania dla zwiększenia aktywności zawodowej osób w wieku 50+. Reforma emerytalna oraz nasilające się skutki zmian demograficznych również posta-wiły przed projektami EFS wyzwania dla szerszej aktywizacji tej grupy społecznej i wzmacniania jakości kapitału ludz-kiego w wymiarze długofalowym.
• Rozwój narzędzi aktywnej integracji – dzięki interwencji EFS powstało lub zostało upowszechnionych wiele nowych instrumentów wsparcia, służących ograniczaniu zjawiska wykluczenia społecznego czy ubóstwa. Zaliczyć można do nich kontrakt socjalny, programy aktywności lokalnej, lokalne strategie rozwiązywania problemów spo-łecznych, standardy pracy w pomocy społecznej (np. asystent rodzinny, asystent osoby niepełnosprawnej, standard pomocy osobom bezdomnym). Wsparcie realizowane w ramach EFS miało także kluczowy wpływ na rozwój ekonomii społecznej. Z jednej strony nastąpił znaczny wzrost liczby podmiotów z tego sektora (głównie spółdzielni socjalnych), z drugiej zaś opracowano ramy prawne i organizacyjne dla funkcjonowania tego rodzaju podmiotów, wypracowano m.in. założenia dla instrumentów zwrotnych dla sektora ekonomii społecznej, Manifest Ekonomii Społecznej, Kra-jowy Program Rozwoju Ekonomii Społecznej na lata 2014–2020 czy projekt ustawy o przedsiębiorstwie społecznym. W wyniku doświadczeń zebranych z realizacji projektów, znowelizowana została ustawa o zatrudnieniu socjalnym, a także wzrósł potencjał instytucji o charakterze integracyjnym, np. centrów i klubów integracji społecznej.
Wpływ EFS na polityki publiczne
30
Pierwsza dekada Europejskiego Funduszu Społecznego w Polsce
• Reforma systemu szkolnictwa zawodowego. Dzięki podjętym na przestrzeni ostatnich lat działaniom nastąpiła modernizacja oferty kształcenia zawodowego i dostosowanie jej do potrzeb rynku pracy (m.in. wprowadzanie nowych kierunków kształcenia, modyfikacja istniejących programów we współpracy z pracodawcami, wprowadzenie obo-wiązkowych staży i praktyk u pracodawców, wyposażenie pracowni, zakup maszyn i sprzętu do prowadzenia działań dydaktycznych, staże dla nauczycieli u przedsiębiorców). Dzięki programom rozwojowym w szkołach średnich i wpro-wadzeniu tzw. kierunków zamawianych na uczelniach, wzrosła atrakcyjność szkolnictwa zawodowego (na kierunkach ścisłych, technicznych, matematycznych, w technikach i szkołach zawodowych). Dzięki środkom EFS wypracowano spójne z europejskimi odpowiednikami Krajowe Ramy Kwalifikacji, pozwalające na określanie efektów kształcenia i kwalifikacji zdobywanych w polskim systemie edukacji i szkolnictwa wyższego – zwiększając ich rozpoznawalność i uznawalność również na szczeblu międzynarodowym.
• Modernizacja wymiaru sprawiedliwości – dzięki interwencji EFS wprowadzono znaczące uproszczenia w dostę-pie do obsługi sądowej (głównie w sprawach gospodarczych) i w zarządzaniu administracją sądową. Inwestycje EFS w elektronizację wymiaru sprawiedliwości (w tym m.in. uruchomienie e-sądu) pozwoliły na skrócenie czasu obiegu dokumentów niektórych rodzajów postępowań, co przyspiesza bieg spraw i tempo ich zakończenia. Dla obywa-teli dużym ułatwieniem jest wprowadzenie elektronicznego dostępu do postępowania wieczystoksięgowego, plano-wane jest też wkrótce uruchomienie portalu e-płatności, który znacznie ułatwi kontakt obywatela z sądem w zakresie wnoszenia opłat sądowych oraz pełnej elektronizacji procesu rejestracji spółki z o.o. Uruchomienie Zintegrowanego Systemu Rachunkowości i Kadr pozwoliło na nowoczesne zarządzanie finansami i kadrami placówek sądowych, a w rezultacie wszystkie wdrażane zmiany przyczynią się do istotnego obniżenia kosztów obsługi finansowej sądów oraz skrócenia czasu trwania postępowania sądowego.
Jak pokazują powyższe przykłady, Europejski Fundusz Społeczny na przestrzeni ostatnich 10 lat stanowił realny instrument zmian nie tylko w wymiarze indywidualnych sytuacji społeczno-ekonomicznych uczestników projektów, ale również zmian prawnych, gospodarczych czy społecznych w wymiarze makro, wprowadzając nowe, często innowacyjne rozwiązania, upowszechniając i wskazując kierunki działań w ramach różnych polityk publicznych.
Mity i fakty na temat EFS
31
Pierwsza dekada Europejskiego Funduszu Społecznego w Polsce
VII. Mity i fakty na temat EFS
MIT: EFS TO TYLKO NIEPOTRZEBNE SZKOLENIA
FAKTY: Na koniec 2014 roku, w projektach z PO KL wzięło udział już blisko 8,4 mln osób, a więc ok. 22% wszystkich Pola-ków. To prawda, że duża część z nich skorzystała ze wsparcia szkoleniowego, które jest bardzo popularnym instrumentem inwestowania w kapitał ludzki, ale EFS finansuje też m.in. promowanie mobilności zawodowej, doradztwo i pośrednictwo pracy, staże i praktyki zawodowe, zakładanie działalności gospodarczej, programy rozwojowe szkół, tworzenie i rozwój oferty przedszkoli czy żłobków, kształcenie kadr przedsiębiorstw, programy dla studentów, nowe programy nauczania w szkolnictwie ogólnym i zawodowym. EFS to także cała gama działań skierowanych do małych i średnich firm, szkół i uczelni wyższych, a nawet lekarzy, pielęgniarek czy pracowników administracji publicznej. Dzięki wsparciu z EFS udało się wprowadzić zmodernizować lub wyposażyć blisko 5,7 tys. przedszkoli, zmodernizowano ofertę kształcenia zawodowego w ponad 3,8 tys. szkół i placówek, podniesiono kwalifikacje ok. 16 tys. pielęgniarek i położnych; lekarzy deficytowych spe-cjalizacji m.in. onkologów (612 lekarzy), kardiologów (980 lekarzy) oraz lekarzy medycyny pracy (293 lekarzy).
MIT: SZKOLENIA FINANSOWANE Z EFS SĄ NISKIEJ JAKOŚCI
FAKTY: Jakość szkoleń jako formy wsparcia współfinansowanej w projektach z Europejskiego Funduszu Społecznego, jest mierzona przede wszystkim za pomocą badań ewaluacyjnych. Jak wynika z przeglądu istniejących badań, w zdecydowanej większości przypadków uczestnicy szkoleń byli z nich zadowoleni. Jako bardzo przydatne ocenia je 38% bezrobotnych, 57% nieaktywnych zawodowo i 58% pracujących. Również większość pracodawców (ok. ¾) przyznało, że gdyby mogli podjąć drugi raz taką decyzję, przeprowadziliby w większości te same szkolenia dla swoich pracowników. Uczestniczy szkoleń oraz ich pracodawcy deklarują, iż dzięki udziałowi w projekcie ludzie są bardziej pewni swoich umiejętności, mają wyższą samoocenę. Według deklaracji aż 90% pracowników MŚP w swojej pracy wykorzystuje wiedzę lub umiejętności zdobyte w trakcie udziału w projekcie. Również badania przeprowadzone w latach 2010–201217 wskazują, że wśród osób bezrobotnych, objętych szkoleniami z zakresu aktywizacji zawodowej, ponad połowa (56,6%) znajduje zatrudnienie już w ciągu pół roku po zakończeniu swojego udziału w projekcie.
MIT: EFS SPONSORUJE DUŻE FIRMY KONSULTINGOWE
FAKTY: Analizując strukturę firm będących beneficjentami wsparcia w PO KL według ich wielkości, można dostrzec, że ponad połowa (57%) to najmniejsze podmioty gospodarcze – mikroprzedsiębiorstwa. Do końca czerwca 2014 r. ponad 7,3 tys. firm mikro skorzystało ze wsparcia EFS, i ok 3,3 tys. małych firm. Natomiast tylko co dziesiąty projekt PO KL realizowany był przez duże firmy (ponad 1,3 tys. projektów). Najmniej projektów przypadło na przedsiębiorstwa śred-nie, jedynie 850 projektów. Jeśli chodzi o projektodawców PO KL, to przedsiębiorstwa (głównie MSP) zawarły blisko 1/3 wszystkich o dofinansowanie projektów finansowanych ze środków PO KL, zaś organizacje pozarządowe realizowały 1/4 wszystkich projektów w ramach Programu. Natomiast uczelnie, szkoły i jednostki naukowe zawarły ponad 7% umów o dofinansowanie.
17 Badanie osiągniętych wartości wskaźników komponentu regionalnego PO KL, PAG Uniconsult, 2012 r.
Mity i fakty na temat EFS
32
Pierwsza dekada Europejskiego Funduszu Społecznego w Polsce
MIT: ŚRODKI EFS NIEWIELE ZMIENIAJĄ: WZRASTA BEZROBOCIE I UBÓSTWO
FAKTY: Stopa bezrobocia w Polsce w 2004 roku była na poziomie 19,7%, a w roku 2014 spadła do poziomu 13%. Nie-wątpliwie pozytywny wpływ na wzrost aktywizacji zawodowej osób bezrobotnych i biernych zawodowo oraz tworzenie nowych miejsc pracy miało wykorzystanie w Polsce środków z Europejskiego Funduszu Społecznego, przeznaczonych do bezpośredniego oddziaływania na polski rynek pracy. Na walkę z bezrobociem w latach 2004–2013 Polska otrzymała z EFS ok. 14 mld PLN. W wyniku działań realizowanych przy udziale polityki spójności aktywizacją zawodową objęto 1,7 mln osób pozostających bez pracy, ok. 800 tys. osób znalazło zatrudnienie, a także utworzono 243,3 tys. nowych firm. Jak pokazują dane Głównego Urzędu Statystycznego, wskaźnik zatrudnienia osób w wieku produkcyjnym (15–64 lat) wzrósł z 51,9% w 2004 r. do 59,7% w 2012 r., na co częściowo wpływ miała również interwencja EFS. Warto zauważyć, że wsparcie EFS pomaga nie tylko bezrobotnym, ale także już zatrudnionym uczestnikom rynku pracy. Sytuacja zawodowa osób objętych wsparciem jako pracujące jest stabilna, 2/3 dysponuje stałą pracą (w tym 54% na czas nieokreślony i 16% na czas określony). Od momentu wejścia Polski do UE zmniejszyło się też natężenie zjawiska ubóstwa, co obrazuje spadek poziomu zagrożenia ubóstwem – z 20,5% w 2004 r. do 17,1% w 2012 r. Jednocześnie, jak wskazują badania, maleje również rozwarstwienie ekonomiczne polskiego społeczeństwa. Dzięki środkom EFS wsparciem objęto blisko 910 tys. osób z grup wykluczonych społecznie lub zagrożonych wykluczeniem. Szacuje się18, że dzisiejsze różnice pod względem integracji społecznej zmniejszą się o połowę w perspektywie 9 lat.
MIT: Z EFS KORZYSTAJĄ TYLKO MŁODZI LUDZIE
FAKTY: Pomimo że w ramach Programu Operacyjnego Kapitał Ludzki szczególną uwagę zwraca się na dwie grupy wie-kowe: osoby młode, w wieku 15–24 lata, oraz osoby starsze, w wieku 55–64 lata, które zostały wskazane jako grupy znajdujące się w szczególnie trudnej sytuacji na rynku pracy, ze środków EFS realizowany jest cały szereg form wsparcia adresowanych do różnych grup społecznych. Zgodnie z wynikami badania ewaluacyjnego19 struktura wiekowa osób obję-tych wsparciem w Programie jako niepracujący przedstawia się następująco: 37% stanowią osoby młode w wieku 15–24 lat; niespełna połowa (ok. 46%) wspartych to osoby w przedziale wiekowym 25-49 lat, natomiast osoby starsze (w wieku 50+) stanowią około 18% ogółu osób wspartych.
MIT: INTERWENCJE FINANSOWANE Z EFS NIE SĄ TRWAŁE
FAKTY: Europejski Fundusz Społeczny finansuje bardzo zróżnicowane formy wsparcia i przedsięwzięcia. Część z nich ma rzeczywiście charakter krótkoterminowy, ale ich efekty są długofalowe – widoczne w dłuższym okresie. Świadczy o tym chociażby wskaźnik zatrudnienia dla uczestników projektów o charakterze integracyjnym. Badania wskazują, że po ok. 3 miesiącach pracę znajduje 19% osób zagrożonych wykluczeniem społecznym, które wzięły udział w projekcie, ale po 6 czy 18 miesiącach wskaźnik ten rośnie do 24%, a nawet 31%, przy czym znaczna część ankietowanych wskazuje, że projekt miał istotny wpływ na podjęcie przez nich zatrudnienia. Również stopień dezaktualizacji nabywanej w projektach wiedzy i umiejętności jest niewielki – liczba osób, które deklarują ich wykorzystanie (w dużym stopniu średnio 3,2 pkt w 4-stopniowej skali) praktycznie nie zmieniła się w porównaniu z wynikami takiego samego badania przeprowadzonego rok wcześniej. Podobnie jeśli chodzi o innego typu inicjatywy. Z badań ewaluacyjnych20 wynika, że aż 87% przedszkoli założonych i wyposażonych dzięki EFS funkcjonuje nadal pomimo zakończenia finansowania w ramach projektu. Podobnie jeśli chodzi o nowe firmy, które założono dzięki dotacjom unijnym. Badania21 wskazują, że ok. 15% mikroprzedsiębiorstw zarejestrowanych w ciągu ostatnich 3 lat zostało utworzonych przy zaangażowaniu środków EFS. Po 1,5 roku od ich założenia średnio funkcjonuje nadal 78% nowo utworzonych firm, a po 2,5 roku blisko połowa z nich. Jest to wartość porównywalna z danymi ze statystyki publicznej GUS dla wszystkich nowych przedsiębiorstw w Polsce.
18 Ocena stopnia realizacji celu głównego i celów szczegółowych PO KL oraz wpływu środków EFS na osiągnięte rezultaty w ramach poszczególnych obszarów interwencji Programu – I raport tematyczny, Laboratorium Badań Społecznych, Pracownia Naukowo-Edukacyjna Primus, 2014 r.19 Badanie skuteczności wsparcia realizowanego w ramach komponentu regionalnego PO KL 2007–2013, etap III, Pag Uniconsult, 2013 r.20 Ocena ośrodków wychowania przedszkolnego utworzonych lub wspartych ze środków finansowych EFS w ramach Poddziałania 9.1.1 PO KL, Ośrodek Ewaluacji, Warszawa, 2012 r.21 Badanie skuteczności wsparcia realizowanego w ramach komponentu regionalnego PO KL 2007–2013, etap III i IV Pag Uniconsult, 2013, 2014 r.
Przykłady projektów EFS
33
Pierwsza dekada Europejskiego Funduszu Społecznego w Polsce
VIII. Przykłady projektów EFS
ŻŁOBEK RODZINNY – WSPIERAMY POWRÓT DO PRACY
Nazwa beneficjenta Chrześcijańska Spółdzielnia Socjalna „Nasz Domek” z Warszawy
Miejsce (obszar) realizacji projektu
m.st. Warszawa
Obszar wsparcia z EFS/grupa docelowa
równość szans/osoby powracające na rynek pracy po przerwie związanej z urodzeniem i/lub wychowaniem dzieci
Tryb wyboru projektu konkursowy
Działanie/poddziałanie PO KL Działanie 1.5. Wspieranie rozwiązań na rzecz godzenia życia zawodowego i rodzinnego
Wartość projektu w mln PLN (w tym dofinasowanie z UE)
1,97 mln (1,46 mln) PLN
termin realizacji styczeń 2013–grudzień 2014 r.
Opis projektu (cel, podejmowane działania)
Projekt był skierowany do mieszkańców Warszawy (głównie dzielnicy Białołęka), powracających na rynek pracy po przerwie związanej z urodzeniem/wychowaniem dziecka. Celem głównym projektu było ułatwienie 109 rodzicom powrotu na rynek pracy poprzez zapewnienie opieki ich dzieciom w żłobku utworzonym w ramach projektu. W wyniku działań projektowych do końca pierwszego kwartału 2014 r. na rynek pracy powróciło 48 osób.
Opis dobrej praktyki Projekt realizowany był przez Chrześcijańską Spółdzielnię Socjalną, założoną przez bezrobotne kobiety, które zdecydowały się samodzielnie poprawić swoją sytuację na rynku pracy, a teraz same, będąc aktywne, wspierają w tym inne osoby poprzez utworzenie placówki w ramach projektu, w której osoby powracające na rynek pracy mogą zostawić pod opieką swoje dzieci. W placówce jest miejsce także dla dzieci niepełnosprawnych, które mają zapewnioną opiekę rehabilitanta czy oligofrenopedagoga.
Adres strony internetowej www.mochtynska.naszdomek.com
Przykłady projektów EFS
34
Pierwsza dekada Europejskiego Funduszu Społecznego w Polsce
DOJRZAŁA PRZEDSIĘBIORCZOŚĆ – INNOWACYJNY MODEL PREINKUBACJI PRZEDSIĘBIORCZEJ OSÓB 50+
Nazwa beneficjenta Fundacja Gospodarcza z Gdyni
Miejsce (obszar) realizacji projektu
województwo pomorskie
Obszar wsparcia z EFS/grupa docelowa
przedsiębiorczość/osoby w wieku 50+ pozostające bez zatrudnienia, zamieszkałe na terenie województwa pomorskiego
Tryb wyboru projektu konkursowy (projekt innowacyjny)
Działanie/poddziałanie PO KL Poddziałanie 6.1.1. Wsparcie osób pozostających bez zatrudnienia na regionalnym rynku pracy
Wartość projektu w mln PLN (w tym dofinasowanie z UE)
1,4 mln (1,4 mln) PLN
Termin realizacji luty 2012–lipiec 2014 r.
Opis projektu (cel, podejmowane działania)
Celem projektu było opracowanie i przetestowanie innowacyjnego modelu preinkubacji przedsiębiorczej osób 50+ pozostających bez zatrudnienia, mającego na celu aktywizację do zakładania własnej działalności gospodarczej. Celem szczegółowym było natomiast zdobycie wiedzy na temat sytuacji osób 50+, opracowanie nowych narzędzi dla doradców zawodowych, niezbędnych do pracy z osobami powyżej 50. roku życia (m.in. aplikacja Life Design 50+) oraz wymiana doświadczeń w tym zakresie pomiędzy publicznymi a niepublicznymi instytucjami rynku pracy.
Opis dobrej praktyki W ramach projektu przeprowadzona została diagnoza aktualnej sytuacji osób w wieku 50+. Przeprowadzono różnorodne badania i analizy pod kątem rozwijania kompetencji osób 50+ niezbędnych w zakresie prowadzenia działalności gospodarczej. Spotkania uczestników projektu z doradcą zawodowym odbywały się z wykorzystaniem innowacyjnej aplikacji Life Design 50+. Wsparcie było kompleksowe i posiadało walor praktyczny. Obejmowało również szkolenia miękkie (komunikacja, autoprezentacja, motywacja) oraz z zakresu przedsiębiorczości, a także szkolenia branżowe (z wykorzystanie bonów na szkolenie) oraz spotkania z przedsiębiorcami, którzy rozpoczęli działalność gospodarczą w wieku 50+.
Adres strony internetowej http://fungo.com.pl/projekty/projekty-w-fazie-realizacji/dojrzala-przedsiebiorczosc.html
Projekt był zgłoszony do konkursu pn. „Regaty Rozwoju. Liderzy Innowacji i Współpracy Ponadnarodowej 2007–2013 – II edycja”.
Przykłady projektów EFS
35
Pierwsza dekada Europejskiego Funduszu Społecznego w Polsce
SZKOŁA MARZEŃ
Nazwa beneficjenta Fundacja Centrum Edukacji Obywatelskiej (Fundacja CEO), partnerzy: Polska Fundacja Dzieci i Młodzieży oraz Centrum Metodyczne Pomocy Psychologiczno-Pedagogicznej
Miejsce (obszar) realizacji projektu
cały kraj
Obszar wsparcia z EFS/grupa docelowa
edukacja/uczniowie szkół podstawowych
Działanie SPO RZL Działanie 2.1. Zwiększenie dostępu do edukacji – promocja kształcenia przez całe życie
Wartość dofinasowanie z EFS 43 mln
Termin realizacji lipiec 2005–listopad 2006 r.
Opis projektu (cel, podejmowane działania)
„Szkoła Marzeń” był jednym z najdroższych projektów SPO RZL dotyczących zwiększania szans realizowanych przez organizacje pozarządowe. Działaniami projektu objęto 443 szkoły, 85 000 uczniów i 5 000 nauczycieli w całej Polsce, którzy stworzyli programy zwiększania szans edukacyjnych i przeprowadzili 250 000 godzin zajęć pozalekcyjnych. Projekt skierowany był do szkół podstawowych, gimnazjalnych i ponadgimnazjalnych z gmin wiejskich oraz do wszystkich szkół ponadgimnazjalnych, w których co najmniej 35% uczniów mieszka w gminach wiejskich. Głównym celem projektu było stworzenie przez szkoły długookresowych programów rozwojowych oraz realizacja rocznych planów działań, nastawionych na zwiększanie szans edukacyjnych uczniów z gmin wiejskich. Dodatkowym celem było przygotowanie szkół, środowisk lokalnych i samorządów do kontynuacji działań rozpoczętych w ramach Szkoły Marzeń oraz zainicjowanie debaty o lokalnych uwarunkowaniach i wynikających z nich potrzebach oświatowych. Projekt obejmował działania zmierzające do zaktywizowania oraz zwiększenia motywacji uczniów, usamodzielnieniu ich w podejmowaniu decyzji. W ramach projektu realizowane były zajęcia obejmujące wiele dziedzin życia, m.in. prawne i muzyczne, nauka tańca i śpiewu itp.
Opis dobrej praktyki W efekcie realizacji projektu udało się zlikwidować podstawową barierę, jaką był dowóz uczniów i nauczycieli na zajęcia popołudniowe. Szkoły marzeń realizowały zaplanowane przez siebie działania, nastawione na zwiększanie szans edukacyjnych swoich uczniów. Ponad 80 000 uczniów uczestniczyło w zajęciach pozalekcyjnych, wycieczkach, wyjazdach i projektach edukacyjnych, zdobywając umiejętności i wiedzę konieczne do poruszania się we współczesnym świecie. Znacznie częściej niż dotychczas w szkołach zaczęli pojawiać się rodzice uczniów, którzy spotykali się, żeby rozmawiać o wychowaniu swoich dzieci, ale także na sporcie, na zajęciach, gdzie uczyli się języka angielskiego i korzystania z internetu, na kursach szukania pracy dla osób bezrobotnych. Dzięki realizacji projektu zwykłe szkoły wiejskie na oczach społeczności lokalnej przemieniały się w szkoły marzeń. Mieszkańcy przychodzili do szkół na występy, oglądać wystawy prac uczniów i prezentacje projektów. Wiele z dzieci mogło spełnić swoje marzenia i zwiększyć poczucie własnej wartości. Projekt pokazał również władzom lokalnym, że dając pieniądze szkole na zajęcie pozalekcyjne, można dokonać wielkiej zmiany, którą dostrzega cała społeczność gminy. Po zakończeniu projektu co najmniej jedna trzecia pomysłów dostała dofinansowanie od władz lokalnych na kontynuację.
Adres strony internetowej http://www.ceo.org.pl/
Projekt znajdował się na liście 60 laureatów I edycji konkursu Dobrych Praktyk i był jednym z 5 wyróżnionych projektów w tym konkursie.
Przykłady projektów EFS
36
Pierwsza dekada Europejskiego Funduszu Społecznego w Polsce
CZARNA OWCA. SKAZANI NA OCHRONĘ PRZYRODY
Administrator projektu Przedstawicielstwo Programu Narodów Zjednoczonych ds. Rozwoju w RP – UNDP
Partnerzy projektu Okręgowy Inspektorat Służby Więziennej, Polskie Towarzystwo Przyjaciół Przyrody „Pro Natura”, Stowarzyszenie Inicjatywa Samorządowa „Razem”, Zakład Karny w Wołowie
Miejsce (obszar) realizacji projektu
Zakład Karny w gminie Wołów
Obszar wsparcia z EFS/grupa docelowa
aktywizacja zawodowa i integracja społeczna/byli więźniowie, służba więzienna
Źródło finansowania PIW Equal – Temat A. Ułatwianie wchodzenia i powrotu na rynek pracy osobom mającym trudności z integracją lub reintegracją na rynku pracy, celem promowania rynku pracy otwartego dla wszystkich
Wartość dofinasowania z EFS
9,9 mln
Termin realizacji listopad 2004–grudzień 2007 r.
Opis projektu (cel, podejmowane działania)
Celem Partnerstwa było opracowanie modelu zwiększenia szans byłych więźniów na zatrudnienie po zakończeniu odbywania kary oraz zmiana nastawienia społecznego wobec ich reintegracji i zatrudniania. Partnerstwo opracowało projekt umożliwiający skazanym aktywizację zawodową i przygotowanie do wymagań rynku pracy jeszcze w trakcie odbywania kary. Beneficjentami projektu było 500 skazanych, 50 funkcjonariuszy Służby Więziennej i 80 rolników. Zajęcia adresowane do osadzonych miały na celu podniesienie ich kwalifikacji zawodowych, zaznajomienie z mechanizmami rynku pracy, wyposażenie w umiejętności potrzebne do poszukiwania pracy oraz trening postaw, które pozwolą na utrzymanie zatrudnienia. Odbycie kursów zostało potwierdzone certyfikatem. Zainteresowani rozpoczęciem działalności gospodarczej mieli możliwość korzystania z usług Centrum Doradztwa Prawno--Finansowego. Partnerstwo objęło wsparciem również rodziny osadzonych.
Opis dobrej praktyki Możliwość wykorzystania pracy więźniów dla dobra społeczności lokalnej (np. naprawa stolarki w budynkach użyteczności publicznej) oraz ich zaangażowana postawa przyczyniły się do zmiany nastawienia społecznego wobec skazanych oraz do propagowania idei resocjalizacji przez pracę. Przeprowadzone badania w Zakładzie Karnym w Wołowie wykazały, że więźniowie są bardzo zainteresowani zdobywaniem wiedzy. Praca w zakładach karnych jest często postrzegana przez nich jako nagroda dająca możliwość oderwania się od codzienności w przeludnionych celach. Mechanizm przywracania skazanych dla rynku pracy przy udziale lokalnych rolników i przedsiębiorców posłużył nie tylko skazanym i rolnikom, ale także całej społeczności lokalnej, a także przyczynia się do realizacji zasady zrównoważonego rozwoju. Partnerstwo wypracowało trwały system współpracy między zakładem karnym a społecznością lokalną. Rezultatem projektu jest również wieloaspektowy system szkoleń zawodowych i przedsiębiorczości przygotowujący skazanych do aktywnego wejścia na otwarty rynek pracy, możliwy do powielania w innych regionach i środowiskach lokalnych.
Adres strony internetowej http://czarnaowca.pronatura.org.pl/taxonomy_menu/2/9
Partnerstwo zostało uhonorowane jednym z pięciu wyróżnień w ramach organizowanego konkursu „Dobre praktyki EFS 2008”, a także „Jaskółką Rynku Pracy 2008” – wyróżnieniem przyznanym przez MRR oraz Fundację Fundusz Współpracy.
Przykłady projektów EFS
37
Pierwsza dekada Europejskiego Funduszu Społecznego w Polsce
AKTYWNI I EFEKTYWNI
Nazwa beneficjenta Miejski Ośrodek Pomocy Społecznej w Głogowie
Miejsce (obszar) realizacji projektu
powiat głogowski
Obszar wsparcia z EFS/grupa docelowa
integracja społeczna/osoby zagrożone wykluczeniem społecznym
Tryb wyboru projektu systemowy
Działanie/poddziałanie PO KL Poddziałanie 7.1.1. Rozwój i upowszechnianie aktywnej integracji przez ośrodki pomocy społecznej
Wartość projektu w mln PLN (w tym dofinasowanie z UE)
1 mln (0,89 mln) PLN
termin realizacji styczeń 2012–grudzień 2012 r.
Opis projektu (cel, podejmowane działania)
Projekt adresowany był do osób bezrobotnych, nieaktywnych zawodowo i/lub zatrudnionych, zagrożonych wykluczeniem społecznym, korzystających ze świadczeń pomocy społecznej, posiadających m.in. niskie wykształcenie, umiejętności zawodowe nieodpowiadające aktualnym potrzebom rynku pracy, brak umiejętności poruszania się po rynku pracy, niskie kompetencje społeczne, interpersonalne, doświadczające problemu uzależnienia i problemów zdrowotnych. W ramach projektu w 2012 roku wyłoniona została grupa 70 osób, z czego zakończyło udział 67 uczestników.
Opis dobrej praktyki Projekt warto promować, gdyż pomógł on w skuteczny sposób uczestnikom znajdującym się w gorszym położeniu na rynku pracy oraz osobom, które doświadczają gorszego traktowania w życiu społecznym. Dzięki udziałowi w projekcie osoby zagrożone wykluczeniem społecznym i zawodowym (m.in. ze względu na problemy ze zdrowiem) nabyły nowe umiejętności pozwalające poruszać się po współczesnym rynku pracy. Dodatkowo projekt umożliwił poprawę poziomu umiejętności interpersonalnych uczestników ich gotowości do powrotu do życia społecznego. Dzięki projektowi wzrosła ponadto pewność siebie oraz poziom motywacji u uczestników.
Adres strony internetowej http://www.glogow-info.pl/index.php?option=com_content&task=view&id=9625&Itemid=2
Projekt był zgłoszony do Konkursu Dobre praktyki EFS 2011, organizowanego przez Ministerstwo Rozwoju Regionalnego.
Przykłady projektów EFS
38
Pierwsza dekada Europejskiego Funduszu Społecznego w Polsce
HOLOWNIK – NOWA USŁUGA AKTYWIZACJI ZAWODOWEJ
Nazwa beneficjenta Wojewódzki Urząd Pracy w Krakowie
Miejsce (obszar) realizacji projektu
województwo małopolskie
Obszar wsparcia z EFS/grupa docelowa
integracja społeczna/pracownicy instytucji rynku pracy oraz instytucji pomocy i integracji społecznej
Tryb wyboru projektu systemowy
Działanie/poddziałanie PO KL Poddziałanie 7.2.1 Aktywizacja zawodowa i społeczna osób zagrożonych wykluczeniem społecznym
wartość projektu w mln PLN (w tym dofinasowanie z UE)
1,9 mln (1,6 mln) PLN
Termin realizacji lipiec 2011–grudzień 2013 r.
Opis projektu (cel, podejmowane działania)
Projekt miał na celu wyposażenie pracowników instytucji rynku pracy oraz integracji i pomocy społecznej w nowe skuteczne narzędzie aktywizacji zawodowej osób pozostających poza rynkiem pracy – metodę pracy trenera zatrudnienia wspieranego (TZW). Trenerzy pomogli przywrócić na rynek pracy 906 osób mających trudności na rynku pracy. W ramach projektu upowszechniano metodę pracy trenera zatrudnienia wspieranego w publicznych służbach zatrudnienia oraz w instytucjach pomocy i integracji społecznej, a także innych zainteresowanych instytucjach z terenu Małopolski.
Opis dobrej praktyki Projekt osiągnął bardzo dobre wskaźniki realizacji. W ramach projektu trenerzy pracy zatrudnienia wspieranego objęli wsparciem 906 klientów (z 800 zaplanowanych), z czego 892 osoby (na 550 zaplanowanych) zakończyły udział w projekcie. Powstały 3 spółdzielnie socjalne (w Brzeziu, Nowym Targu oraz Krakowie), założono 19 własnych firm, 256 osób znalazło zatrudnienie, 114 odbyło staż, a 10 znalazło pracę w charakterze wolontariuszy. Ponadto 164 osób ukończyło szkolenia zawodowe, 98 zostało objętych job coachingiem, a 231 osób podjęło dalszą naukę.
Adres strony internetowej http://www.holownik.wup-krakow.pl/
Projekt został uhonorowany tytułem „Najlepsza inwestycja w człowieka 2010” w konkursie Ministerstwa Rozwoju Regionalnego pn. „Dobre Praktyki EFS 2010”. Ponadto został zgłoszony do konkursu pn. „10 lat w UE”. W ramach projektu zorganizowano 11 spotkań upowszechniających.
Przykłady projektów EFS
39
Pierwsza dekada Europejskiego Funduszu Społecznego w Polsce
WYSOKIE LOTY, SZEROKIE HORYZONTY – PODNIESIENIE EFEKTYWNOŚCI KSZTAŁCENIA DLA POTRZEB LOTNISKA W ŚWIDNIKU
Nazwa beneficjenta Powiatowe Centrum Edukacji Zawodowej im. Zygmunta Puławskiego w Świdniku
Miejsce (obszar) realizacji projektu
powiat świdnicki
Obszar wsparcia z EFS/grupa docelowa
edukacja/osoby uczące się
Tryb wyboru projektu konkursowy
Działanie/poddziałanie PO KL Działanie 9.2. Podniesienie atrakcyjności i jakości szkolnictwa zawodowego
Wartość projektu w mln PLN (w tym dofinasowanie z UE)
0,35 mln (0,3 mln) PLN
Termin realizacji wrzesień 2010–wrzesień 2012 r.
Opis projektu (cel, podejmowane działania)
Celem projektu było wykształcenie we współpracy z pracodawcami 120 specjalistów w zawodach istotnych dla kluczowych inwestycji w regionie lubelskim (Port Lotniczy Lublin w Świdniku) i w przemyśle lotniczym oraz poprawienie zdawalności egzaminów zewnętrznych oraz wyników w nauce. Prowadzone działania przyczyniły się do zwiększenia efektywności i atrakcyjności nauczania zawodów związanych z produkcją lotniczą i obsługą portu lotniczego, a także przygotowania większej liczby wykwalifikowanej kadry potencjalnych pracowników gotowych do podjęcia zatrudnienia poprzez współpracę z pracodawcami.
Opis dobrej praktyki Projekt odpowiedział na potrzeby lokalnego rynku. Port Lotniczy Lublin w Świdniku został otwarty w 2013 roku, zaś projekt już w 2010 r. rozpoczął pilotaż nowego kierunku kształcenia w kontekście powstającego Portu. Trafnie dobrane działania projektowe stanowiły odzwierciedlenie potrzeb lokalnego rynku pracy, jak również kompleksowo odpowiadały na problemy uczniów, związane z istniejącymi dysproporcjami w wynikach w nauce, zdawalności egzaminów zewnętrznych oraz poradnictwem zawodowym.
Adres strony internetowej http://portal.pcez.pl/zawartosc-projekty-europejskie
Załączniki
40
Pierwsza dekada Europejskiego Funduszu Społecznego w Polsce
Załą
czni
k nr
1
Kluc
zow
e re
kom
enda
cje
dla
wdr
ażan
ia E
FS w
lata
ch 2
014–
2020
.
REKO
MEN
DA
CJE
DLA
SYS
TEM
U W
DRA
ŻAN
IA F
UN
DU
SZY
POLI
TYK
I SPÓ
JNO
ŚCI U
E
OBS
ZAR
REK
OM
END
AC
JAŹR
ÓD
ŁOST
AN
WD
RO
ŻEN
IA R
EKO
MEN
DA
CJI
Stab
iliza
cja
syst
emu
w
dra
żan
iaIs
totn
a je
st s
tab
iliza
cja
syst
emu
rea
lizac
ji p
roje
któ
w. C
zęst
e zm
iany
us
taw
i za
sad
real
izac
ji pr
ojek
tów
, nie
jasn
y ję
zyk
doku
men
tów
, br
ak je
dnol
ityc
h in
terp
reta
cji p
rzep
isów
ora
z zb
yt r
ozbu
dow
ane
proc
edur
y sp
raw
iają
, że
real
izac
ja p
roje
któw
, w t
ym z
wła
szcz
a pr
ojek
tów
sys
tem
owyc
h, s
tano
wi d
uże
wyz
wan
ie.
W z
wią
zku
z po
wyż
szym
Inst
ytuc
ja Z
arzą
dzaj
ąca
pow
inna
og
ran
i-cz
yć z
akre
s i l
iczb
ę w
ydaw
anyc
h in
terp
reta
cji d
o k
wes
tii n
iezb
ęd-
nyc
h, k
tóre
zna
cząc
o ut
rudn
iają
lub
unie
moż
liwia
ją w
draż
anie
pr
ogra
mu.
Oce
na ja
kośc
i pro
jekt
ów
syst
emow
ych
real
izow
anyc
h w
ram
ach
Podd
ział
ania
6.1
.3
PO K
L
GH
K Po
lska
Sp.
z o
.o. n
a zl
ecen
ie IZ
PO
KL,
War
szaw
a 20
11
Oce
na b
arie
r i l
uk p
raw
nych
w
kon
tekś
cie
efek
tyw
nej
real
izac
ji w
spar
cia
w r
amac
h Eu
rope
jski
ego
Fund
uszu
Sp
ołec
zneg
o
Cof
fey
Inte
rnat
iona
l Dev
e-lo
pmen
t na
zle
ceni
e IZ
PO
KL,
W
arsz
awa
2012
Reko
men
dac
ja w
czę
ści w
dro
żon
a ju
ż w
per
spek
tyw
ie 2
007–
2013
. Na
skut
ek
koni
eczn
ości
dok
onyw
ania
czę
styc
h m
odyf
i-ka
cji w
sys
tem
ie w
draż
ania
PO
KL
(wyn
ikaj
ą-cy
ch m
.in. z
e zm
ian
ureg
ulow
ań p
raw
nych
, po
stęp
owań
aud
ytow
ych,
ale
rów
nież
i ba
dań
ewal
uacy
jnyc
h) p
odję
to d
ecyz
ję o
wpr
owa-
dzan
iu w
szel
kich
wię
kszy
ch z
mia
n w
dok
u-m
enta
ch p
rogr
amow
ych
nie
częś
ciej
niż
dw
a ra
zy d
o ro
ku. P
odob
nie
reko
men
dacj
a bę
dzie
m
iała
zas
toso
wan
ie d
o ok
resu
pro
gram
owa-
nia
2014
–202
0.
Od
po
wie
dn
ie
form
uło
wan
ie
do
kum
enta
cji
pro
gra
mo
wej
Przy
pro
gram
owan
iu s
zcze
góło
weg
o w
spar
cia
w la
tach
20
14–2
020
nale
żało
by z
wró
cić
uwag
ę na
od
ejśc
ie o
d s
zcze
gó
-ło
weg
o d
efin
iow
ania
w d
oku
men
tach
pro
gra
mo
wyc
h t
ypó
w
wsp
arci
a. O
pisy
wsp
arci
a po
win
ny w
wię
kszy
m s
topn
iu k
once
n-tr
ować
się
na
okr
eśla
niu
pro
ble
mó
w, k
tóre
maj
ą b
yć r
ozw
ią-
zan
e, c
eló
w i
rezu
ltat
ów
do
osi
ągn
ięci
a o
raz
ich
ad
resa
tów
.
Oce
na b
arie
r i l
uk p
raw
nych
w
kon
tekś
cie
efek
tyw
nej
real
izac
ji w
spar
cia
w r
amac
h Eu
rope
jski
ego
Fund
uszu
Sp
ołec
zneg
o
Cof
fey
Inte
rnat
iona
l Dev
e-lo
pmen
t na
zle
ceni
e IZ
PO
KL,
W
arsz
awa
2012
Reko
men
dac
ja w
czę
ści w
dro
żon
a. T
am,
gdzi
e je
st t
o m
ożliw
e st
osow
ane
są z
apis
y og
óle,
ale
w w
ielu
prz
ypad
kach
, np.
tre
ści
sam
ych
prog
ram
ów o
pera
cyjn
ych,
kon
iecz
ne
było
zaw
arci
e za
pisó
w s
zcze
góło
wyc
h i p
recy
-zy
jnyc
h ze
wzg
lędu
na
konk
retn
e oc
zeki
wan
ia
Kom
isji
Euro
pejs
kiej
w t
ym z
akre
sie.
Załączniki
41
Pierwsza dekada Europejskiego Funduszu Społecznego w Polsce
OBS
ZAR
REK
OM
END
AC
JAŹR
ÓD
ŁOST
AN
WD
RO
ŻEN
IA R
EKO
MEN
DA
CJI
Wyr
aźn
a d
emar
kacj
a p
om
ięd
zy g
rup
ami
do
celo
wym
i
Nal
eży
wsk
azyw
ać ja
sne
kryt
eria
dem
arka
cji p
omię
dzy
grup
ami
doce
low
ymi p
roje
któw
poz
akon
kurs
owyc
h w
dzi
ałan
iach
rea
lizo-
wan
ych
rów
nole
gle
z ko
nkur
sam
i.
W r
amac
h RP
O o
raz
PO W
ER z
apis
y Pl
anów
Dzi
ałań
(lu
b do
ku-
men
tów
peł
niąc
ych
podo
bną
funk
cję)
, dot
yczą
cych
wdr
ażan
ia
2014
–202
0, p
owin
ny w
skaz
ywać
odp
owie
dnią
dem
arka
cję,
tak
ab
y un
ikną
ć zj
awis
ka „
konk
uren
cji”
pom
iędz
y pr
ojek
tam
i wyb
ra-
nym
i w r
óżny
ch t
ryba
ch. S
łuży
ć te
mu
pow
inny
rów
nież
odp
owie
d-ni
e za
pisy
SZO
P PO
.
Oce
na w
spar
cia
w r
amac
h pr
ojek
tów
PO
KL,
rea
lizow
a-ny
ch w
try
bie
konk
urso
wym
i s
yste
mow
ym
Cen
trum
Roz
woj
u Sp
ołec
zno-
-Gos
poda
rcze
go P
rzed
sięb
ior-
stw
o Sp
ołec
zne
Sp. z
o.o
. na
zlec
enie
IZ P
O K
L, W
arsz
awa
2013
Reko
men
dac
ja w
dro
żon
a. C
ele
tem
atyc
zne
i pos
zcze
góln
e pr
iory
tety
inw
esty
cyjn
e dz
ielą
ka
tego
rie
odbi
orcó
w w
spar
cia
na o
dpo-
wie
dnie
gru
py. P
odob
nie
now
eliz
acja
ust
awy
o pr
omoc
ji za
trud
nien
ia i
inst
ytuc
jach
ryn
ku
prac
y, u
moż
liwiła
kat
egor
yzac
ję k
lient
ów
służ
b za
trud
nien
ia, w
zal
eżno
ści o
d st
opni
a ic
h od
dale
nia
od r
ynku
pra
cy. D
zięk
i tem
u zj
awis
ko k
onku
row
ania
o k
lient
ów p
omoc
y sp
ołec
znej
i sł
użb
rynk
u pr
acy
pow
inno
zos
tać
zmar
gina
lizow
ane.
Zap
ewn
ien
ie w
yso
kiej
ja
kośc
i wsp
arci
aZa
sadn
e je
st, a
by p
roje
ktod
awcy
w r
amac
h sw
oich
pro
jekt
ów
fina
nsow
anyc
h z
EFS
zape
wni
ali o
dp
ow
ied
nią
jako
ść w
spar
cia,
ta
k ab
y uc
zest
nicy
fak
tycz
nie
zysk
ali n
owe,
sze
rsze
lub
głęb
sze
kom
pete
ncje
, któ
re d
odat
kow
o pr
zeło
żą s
ię p
ozyt
ywni
e na
ich
sytu
ację
na
rynk
u pr
acy.
Nie
zbęd
ne w
ydaj
e si
ę za
tem
ro
zwija
nie
sys
tem
u k
on
tro
li ja
kośc
i w
spar
cia
z ud
ział
em o
sób
kom
pete
ntny
ch w
zak
resi
e re
aliz
acji
lub
supe
rwiz
ji pr
ojek
tów
maj
ącyc
h w
gląd
w p
roce
s pr
acy
z uc
zest
ni-
kam
i, st
osow
ane
met
ody
itp.
Syst
em k
ontr
oli j
akoś
ci w
spar
cia
móg
łby
pole
gać
na u
czes
tnic
twie
sp
ecja
listó
w z
kom
pete
ncja
mi p
otw
ierd
zony
mi d
ośw
iadc
zeni
em
w p
row
adze
niu
lub
supe
rwiz
ji sz
kole
ń i i
nnyc
h fo
rm a
ktyw
izac
ji dl
a w
spie
rany
ch g
rup
doce
low
ych
w p
roce
sie
wer
yfik
acji
proj
ektu
.
Ana
liza
osią
gnię
tych
war
-to
ści w
skaź
nikó
w r
ezul
tatu
or
az s
ytua
cji u
czes
tnik
ów
proj
ektó
w w
sze
ść m
iesi
ęcy
po o
trzy
man
iu w
spar
cia
w r
amac
h Pr
iory
tetó
w V
I–V
III
PO K
L w
woj
ewód
ztw
ie
doln
oślą
skim
Zach
odni
opom
orsk
a G
rupa
D
orad
cza
Sp. z
o.o
. na
zlec
e-ni
e U
rzęd
u M
arsz
ałko
wsk
iego
W
ojew
ództ
wa
Dol
nośl
ą-sk
iego
, Wro
cław
201
3
Bada
nie
skut
eczn
ości
wsp
ar-
cia
real
izow
aneg
o w
ram
ach
kom
pone
ntu
regi
onal
nego
PO
KL
2007
–201
3 –
Rapo
rt
cząs
tkow
y I P
AG
Uni
cons
ult
na z
lece
nie
IZ P
O K
L, W
ar-
szaw
a 20
13
Reko
men
dac
ja w
dro
żon
a w
czę
ści.
Jako
ść
dost
arcz
aneg
o w
spar
cia
jest
mie
rzon
a za
po
moc
ą os
iąga
nych
rez
ulta
tów
. W p
ersp
ek-
tyw
ie 2
014–
2020
pos
taw
iono
zna
cząc
y na
cisk
na
wys
okoś
ć os
iąga
nych
wsk
aźni
ków
re
zult
atu
(zar
ówno
kró
tko-
, jak
i dł
ugot
er-
min
oweg
o), d
zięk
i cze
mu
w z
ależ
nośc
i od
osią
gany
ch e
fekt
ów p
roje
kty
będą
roz
licza
ne
finan
sow
o. T
zw. z
asad
a pr
opor
cjon
alno
ści
pozw
ala
na o
bniż
anie
dof
inan
sow
ania
dla
ty
ch p
roje
któw
, któ
re n
ie z
real
izow
ały
zało
żo-
nych
cel
ów m
.in. n
a sk
utek
nie
wys
tarc
zają
cej
jako
ści w
spar
cia.
Dod
atko
we
dzia
łani
a zo
stał
y pr
zew
idzi
ane
w z
akre
sie
mie
jsc
prac
y uz
y-sk
iwan
ych
prze
z be
zrob
otny
ch u
czes
tnik
ów
proj
ektó
w. K
ryte
ria
efek
tyw
ność
i za
trud
-ni
enio
wej
(3
m-c
e po
pro
jekc
ie)
zost
ały
tak
przy
goto
wan
e, a
by u
wzg
lędn
iać
wył
ączn
ie
mie
jsca
pra
cy o
wys
okie
j jak
ości
– d
zięk
i cz
emu
bene
ficje
nci b
ędą
„roz
licza
ni”
z ta
kich
w
łaśn
ie e
fekt
ów.
Załączniki
42
Pierwsza dekada Europejskiego Funduszu Społecznego w Polsce
OBS
ZAR
REK
OM
END
AC
JAŹR
ÓD
ŁOST
AN
WD
RO
ŻEN
IA R
EKO
MEN
DA
CJI
Zaw
iąza
nie
m
ięd
zyse
kto
row
ego
p
artn
erst
wa
Zasa
dne
jest
tw
orz
enie
par
tner
stw
mię
dzy
sekt
oro
wyc
h
w s
zero
kim
ro
zum
ien
iu d
o r
ealiz
acji
pro
jekt
ów
sys
tem
ow
ych
(p
ozak
onku
rsow
ych)
prz
ez p
odm
ioty
pub
liczn
e, r
ozw
iązu
jący
ch
prob
lem
y sp
ołec
zne
o zn
acze
niu
stra
tegi
czny
m d
la r
egio
nów
. Je
dyny
m w
yjąt
kiem
od
regu
ły m
oże
być
sytu
acja
, w k
tóre
j prz
epis
y pr
awa
nie
pozw
alaj
ą in
nym
pod
mio
tom
niż
pub
liczn
e na
rea
lizac
ję
taki
ch d
ział
ań.
Odp
owie
dnie
war
unki
naw
iązy
wan
ia p
artn
erst
w z
osta
ną o
kreś
lone
w
wyt
yczn
ych
hory
zont
alny
ch d
otyc
zący
ch r
ealiz
acji
zasa
dy p
art-
ners
twa,
prz
ygot
owyw
anyc
h pr
zez
MIiR
. Nie
mni
ej IZ
RPO
pow
inny
ró
wni
eż p
rom
ować
par
tner
stw
o w
wyb
rany
ch o
bsza
rach
wsp
arci
a,
np. p
oprz
ez w
ymag
ania
okr
eśla
ne z
a po
moc
ą od
pow
iedn
ich
kryt
e-ri
ów w
ybor
u pr
ojek
tów
.
Oce
na w
spar
cia
w r
amac
h pr
ojek
tów
PO
KL,
rea
lizow
a-ny
ch w
try
bie
konk
urso
wym
i s
yste
mow
ym
Cen
trum
Roz
woj
u Sp
ołec
zno-
-Gos
poda
rcze
go P
rzed
sięb
ior-
stw
o Sp
ołec
zne
Sp. z
o.o
. na
zlec
enie
IZ P
O K
L, W
arsz
awa
2013
Reko
men
dac
ja w
dro
żon
a w
czę
ści.
Wyt
yczn
e w
zak
resi
e re
aliz
acji
zasa
dy p
art-
ners
twa
w la
tach
201
4–20
20 b
ędą
doty
czyć
w
spół
prac
y in
styt
ucji
ucze
stni
cząc
ych
w r
ea-
lizac
ji PO
na
lata
201
4–20
20 z
par
tner
ami,
a w
ięc
part
ners
tw m
iędz
ysek
toro
wyc
h w
sze
-ro
kim
roz
umie
niu.
Prz
edm
iote
m w
ytyc
znym
bę
dzie
m.in
. wsp
ółpr
aca
part
ners
ka n
a et
apie
w
draż
ania
PO
na
lata
201
4–20
20, w
tym
moż
-liw
ość
anga
żow
ania
par
tner
ów w
pro
ces
iden
-ty
fikac
ji pr
ojek
tów
poz
akon
kurs
owyc
h (je
żeli
jest
to
uzas
adni
one
char
akte
rem
pro
jekt
u,
np. g
dy d
ział
ania
w r
amac
h pr
ojek
tu b
ędą
kier
owan
e do
par
tner
ów).
Prz
ewid
uje
się,
że
wyt
yczn
e w
ejdą
w ż
ycie
na
prze
łom
ie m
arca
i k
wie
tnia
201
5 r.
Pom
oc
ben
efic
jen
tom
p
rzy
rozl
icza
niu
w
nio
skó
w
Nal
eży
orga
nizo
wać
sp
otk
ania
z b
enef
icje
nta
mi,
na
któ
rych
w
fo
rmie
pra
ktyc
znyc
h w
arsz
tató
w p
rzed
staw
iony
zos
tani
e pr
awid
łow
y sp
osób
wyp
ełni
ania
wni
oskó
w o
pła
tnoś
ć.
Szko
len
ia p
ow
inn
y m
ieć
form
ę w
arsz
tato
wą
(pra
ca w
mał
ych
grup
ach,
roz
wią
zyw
anie
cas
ów –
prz
ypad
ków
, pod
awan
ie k
on-
kret
nych
prz
ykła
dów
).
Tem
atyk
a sz
kole
ń po
win
na u
wzg
lęd
nia
ć za
pyt
ania
i p
rob
lem
y zg
łasz
ane
op
ieku
no
m p
rzez
ben
efic
jen
tów
ora
z ra
nki
ng
n
ajcz
ęści
ej p
op
ełn
ian
ych
błę
dó
w w
e w
nios
kach
o p
łatn
ość.
M
ożna
tak
że s
twor
zyć
kata
log
najc
zęśc
iej p
opeł
nian
ych
błęd
ów
i prz
ekaz
ywać
go
– w
for
mie
pub
likac
ji –
wsz
ystk
im b
enef
icje
ntom
w
spar
cia
z ko
mpo
nent
u re
gion
alne
go P
O K
L.
W p
rzyp
adku
szk
oleń
ski
erow
anyc
h do
pra
cow
nikó
w, n
ależ
y po
prze
dzić
je b
ieżą
cą a
naliz
ą po
trze
b in
form
acyj
nych
.
Ana
liza
syst
emu
rozl
icza
nia
wni
oskó
w o
pła
tnoś
ć sk
łada
-ny
ch w
ram
ach
kom
pone
ntu
regi
onal
nego
Pro
gram
u O
pera
cyjn
ego
Kap
itał
Lu
dzki
w w
ojew
ództ
wie
do
lnoś
ląsk
im
Prac
owni
a Ba
dań
i Dor
adzt
wa
„Re-
Sour
ce”
Korc
zyńs
ki S
ara-
pata
sp.
j. na
zle
ceni
e U
rzęd
u M
arsz
ałko
wsk
iego
Woj
e-w
ództ
wa
Dol
nośl
ąski
ego,
W
rocł
aw 2
010
Oce
na s
yste
mu
zarz
ądza
nia
i wdr
ażan
ia P
O K
L 20
07–2
013
PSD
B Sp
. z o
.o. n
a zl
ecen
ie
IZ P
O K
L, W
arsz
awa
2010
Reko
men
dac
ja w
dro
żon
a. P
robl
em z
roz
li-cz
anie
m w
nios
ków
o p
łatn
ość
był p
robl
emem
ok
reso
wym
, zw
iąza
nym
z k
umul
acją
now
ych
zada
ń i w
ymag
ań w
zak
resi
e ro
zlic
zani
a i k
wal
ifiko
wal
nośc
i wyd
atkó
w. Z
osta
ł on
roz-
wią
zany
w t
oku
real
izac
ji PO
KL
2007
–201
3,
jedn
akże
ze
wzg
lędu
na
fakt
, że
podo
bne
prob
lem
y m
ogą
poja
wić
się
w n
owym
okr
esie
pr
ogra
mow
ania
, wsk
azan
e je
st u
wzg
lędn
iani
e st
osow
anyc
h ro
zwią
zań
w p
rzyp
adku
poj
awie
-ni
a si
ę ta
kiej
pot
rzeb
y.
Załączniki
43
Pierwsza dekada Europejskiego Funduszu Społecznego w Polsce
OBS
ZAR
REK
OM
END
AC
JAŹR
ÓD
ŁOST
AN
WD
RO
ŻEN
IA R
EKO
MEN
DA
CJI
Wsp
arci
e d
la
ucz
estn
ikó
w
pro
jekt
ów
Wsp
arci
e sz
kole
nio
we/
dyd
akty
czn
e p
ow
inn
o w
wię
kszy
m
sto
pn
iu s
kup
iać
się
na
asp
ekci
e p
rakt
yczn
ym w
ykor
zyst
ania
pr
zeka
zyw
anej
wie
dzy
teor
etyc
znej
.
W p
roje
ktac
h s
zko
len
iow
ych
nal
eży
zwię
ksza
ć ilo
ść c
zasu
p
ośw
ięca
ną
prz
ez w
ykła
do
wcó
w n
a p
racę
z p
oje
dyn
czym
sł
uch
acze
m. N
ależ
y ta
kże
dąż
yć d
o p
row
adze
nia
zaj
ęć w
mo
ż-liw
ie m
ałyc
h g
rup
ach
, co
sp
rzyj
a pr
acy
indy
wid
ualn
ej i
wsp
ół-
prac
y po
mię
dzy
wyk
łado
wcą
a s
łuch
acze
m.
Oce
na w
pływ
u dz
iała
ń ed
ukac
yjny
ch r
ealiz
owan
ych
w r
amac
h D
ział
ania
2.3
PO
KL
na s
yste
m o
chro
ny z
dro-
wia
w P
olsc
e w
raz
z pr
óbą
okre
ślen
ia p
oten
cjal
nych
ob
szar
ów w
spar
cia
w p
rzy-
szłe
j per
spek
tyw
ie f
inan
so-
wej
, bad
anie
wyk
onan
e na
zl
ecen
ie M
Z pr
zez
IBC
Gro
up,
2012
Reko
men
dac
ja c
zęśc
iow
o w
dro
żon
a.
W r
amac
h PO
KL
wsk
azyw
ane
były
(m
.in. z
a po
moc
ą kr
yter
iów
wyb
oru
proj
ektó
w, j
ak
i w d
okum
enta
cji k
onku
rsow
ej)
zale
ceni
a dl
a be
nefic
jent
ów n
a te
mat
pra
ktyc
znyc
h as
pek-
tów
szk
oleń
fin
anso
wan
ych
z EF
S. Z
alec
enia
te
jedn
ak w
ciąż
poz
osta
ją a
ktua
lne
– zw
łasz
cza
dla
RPO
201
4–20
20. U
spra
wni
enie
m w
tym
za
kres
ie je
st r
ówni
eż p
lano
wan
y do
rea
liza-
cji s
yste
m p
opyt
owy
finan
sow
ania
szk
oleń
. Za
kład
a si
ę, ż
e og
ólno
pols
ki R
ejes
tr U
sług
Ro
zwoj
owyc
h, k
tóry
zos
tani
e sf
inan
sow
any
w P
O W
ER, b
ędzi
e za
wie
rał e
lem
ent
ocen
y ja
kośc
i szk
olen
ia –
uw
zglę
dnia
jący
rów
nież
je
go w
ymia
r pr
akty
czny
i st
opie
ń re
aliz
acji
zakł
adan
ego
celu
szk
olen
ia.
Zam
ów
ien
ia
pu
blic
zne
W p
roce
dura
ch p
rzet
argo
wyc
h na
wyb
ór u
czel
ni r
ealiz
ując
ych
wsp
arci
e dl
a ka
dry
med
yczn
ej n
ależ
y u
nik
ać d
oko
nyw
ania
w
ybo
ru je
dyn
ie w
op
arci
u o
kry
teri
um
cen
y. N
ależ
y uw
zglę
d-ni
ać t
akże
inne
kry
teri
a, t
akie
jak
jako
ść ś
wia
dczo
nych
usł
ug,
baza
szk
olen
iow
a et
c. T
akie
pod
ejśc
ie, p
oleg
ając
e na
wyj
ściu
poz
a m
inim
alne
wym
ogi z
wią
zane
z k
onie
czno
ścią
uzy
skan
ia a
kred
yta-
cji –
opr
ócz
zape
wni
enia
w r
amac
h pr
ojek
tu m
ożliw
e w
ysok
iego
po
ziom
u ks
ztał
ceni
a –
będz
ie s
tym
ulow
ało
konk
uren
cję
pom
iędz
y in
styt
ucja
mi k
szta
łcąc
ymi,
a w
kon
sekw
encj
i prz
yczy
ni s
ię d
o og
ól-
nego
wzr
ostu
poz
iom
u ks
ztał
ceni
a.
Oce
na w
pływ
u dz
iała
ń ed
ukac
yjny
ch r
ealiz
owan
ych
w r
amac
h D
ział
ania
2.3
PO
KL
na s
yste
m o
chro
ny z
dro-
wia
w P
olsc
e w
raz
z pr
óbą
okre
ślen
ia p
oten
cjal
nych
ob
szar
ów w
spar
cia
w p
rzy-
szłe
j per
spek
tyw
ie f
inan
so-
wej
, bad
anie
wyk
onan
e na
zl
ecen
ie M
Z pr
zez
IBC
Gro
up,
2012
Reko
men
dac
ja c
zęśc
iow
o w
dro
żon
a.
Usp
raw
nien
iem
w t
ym z
akre
sie
jest
m.in
. pla
-no
wan
y do
rea
lizac
ji po
pyto
wy
syst
em f
inan
-so
wan
ia s
zkol
eń. Z
akła
da s
ię, ż
e og
ólno
pols
ki
Reje
str
Usł
ug R
ozw
ojow
ych,
któ
ry z
osta
nie
sfin
anso
wan
y w
PO
WER
, będ
zie
zaw
iera
ł el
emen
t oc
eny
jako
ści s
zkol
enia
– u
wzg
lędn
ia-
jący
rów
nież
jego
wym
iar
prak
tycz
ny i
stop
ień
real
izac
ji za
kład
aneg
o ce
lu s
zkol
enia
.
Załączniki
44
Pierwsza dekada Europejskiego Funduszu Społecznego w Polsce
REKO
MEN
DA
CJE
HO
RYZO
NTA
LNE
OB
SZA
RR
EKO
MEN
DA
CJA
ŹRÓ
DŁO
STA
N W
DR
OŻE
NIA
REK
OM
END
AC
JI
Prak
tycz
ny
wym
iar
pro
jekt
ów
z
zakr
esu
g
od
zen
ia
życi
a za
wo
-d
ow
ego
z
pry
wat
nym
W k
ole
jnej
per
spek
tyw
ie f
inan
sow
ej E
FS p
roje
kty
od
no
sząc
e si
ę d
o
kwes
tii g
od
zen
ia ż
ycia
zaw
od
ow
ego
i p
ryw
atn
ego
po
win
ny
zaw
iera
ć el
emen
ty w
dro
żen
iow
e. R
ekom
endo
wan
e je
st, a
by w
w. p
roje
kty
skła
dały
si
ę m
inim
um z
nas
tępu
jący
ch f
az:
• an
aliz
a po
trze
b fi
rmy
w z
akre
sie
polit
yki g
odze
nia
życi
a za
wod
oweg
o z
osob
isty
m (
lub
szer
zej p
olit
yki C
SR),
•
dora
dztw
o/sz
kole
nie
w z
akre
sie
moż
liwyc
h do
zas
toso
wan
ia
rozw
iąza
ń, o
prac
owan
ie p
rogr
amu/
polit
yki f
irm
owej
, ele
men
t w
droż
enio
wy)
.
Oce
na
sku
tecz
noś
ci k
am-
pan
ii in
form
acyj
no-
pro
mo-
cyjn
ej d
otyc
zące
j zas
ady
rów
noś
ci s
zan
s p
łci
EGO
s.c
. na
zlec
enie
IZ
PO K
L, W
arsz
awa
2012
Reko
men
dac
ja p
ozo
staj
e d
o w
dro
że-
nia
. Rek
omen
dacj
a zo
stał
a pr
zeka
zana
do
wyk
orzy
stan
ia p
rzez
IZ R
PO w
ram
ach
dzia
łań
plan
owan
ych
prze
z ni
e w
pro
jekt
ach
skie
row
anyc
h do
prz
edsi
ębio
rstw
w la
tach
20
14–2
020.
Dod
atko
wo
w r
amac
h PO
WER
pl
anow
ane
jest
wdr
ożen
ie n
arzę
dzia
wsp
ie-
rają
cego
prz
eciw
dzia
łani
e dy
skry
min
acji
ze
wzg
lędu
na
płeć
w m
iejs
cu p
racy
i w
dos
tę-
pie
do z
atru
dnie
nia
w m
ałyc
h pr
zeds
iębi
or-
stw
ach.
Prz
y je
go o
prac
owyw
aniu
zos
taną
uw
zglę
dnio
ne m
.in. m
odel
„G
ende
r in
dex”
, pl
an r
ówno
ścio
wy,
pro
dukt
y pr
ojek
tów
inno
-w
acyj
nych
zre
aliz
owan
ych
w r
amac
h PO
KL.
Do
pas
ow
a-n
ie w
spar
cia
do
ro
dza
ju
i sto
pn
ia
nie
peł
no
-sp
raw
no
ści
ucz
estn
ikó
w
pro
jekt
ów
Inst
ytuc
je z
aang
ażow
ane
we
wdr
ażan
ie p
roje
któw
pow
inny
dąż
yć d
o p
rom
ow
ania
pro
jekt
ów
ded
yko
wan
ych
ko
nkr
etn
ym g
rup
om
osó
b
nie
peł
no
spra
wn
ych
, bio
rąc
po
d u
wag
ę st
op
ień
i ro
dza
j nie
peł
no
-sp
raw
no
ści.
Zdef
inio
wan
ie g
rupy
doc
elow
ej je
st p
ierw
szym
kro
kiem
do
okre
ślen
ia n
ajba
rdzi
ej a
dekw
atny
ch f
orm
wsp
arci
a sk
iero
wan
ych
do o
sób
niep
ełno
spra
wny
ch.
Oso
by n
iepe
łnos
praw
ne r
óżni
ą si
ę ro
dzaj
em i
stop
niem
nie
pełn
ospr
aw-
nośc
i ora
z zw
iąza
nym
i i w
ynik
ając
ymi z
teg
o po
trze
bam
i i o
czek
iwan
iam
i. D
la o
sób
ze s
zcze
góln
ymi i
bar
dzie
j sko
mpl
ikow
anym
i rod
zaja
mi n
iepe
łno-
spra
wno
ści,
np. s
enso
rycz
ną n
arzą
dów
wzr
oku
lub
słuc
hu, p
ost
ulu
je s
ię
org
aniz
ację
pro
jekt
ów
ded
yko
wan
ych
tym
oso
bo
m w
sp
osó
b c
elo
wy.
Bada
nie
adek
wat
nośc
i i e
fekt
ywno
ści r
ealiz
owan
ego
wsp
arci
a w
ram
ach
Podd
zia-
łani
a 1.
3.6
oraz
w k
ompo
-ne
ncie
reg
iona
lnym
PO
KL
w k
onte
kści
e po
trze
b os
ób
niep
ełno
spra
wny
ch
Col
lect
Con
sult
ing
Sp. z
o.o
. na
zle
ceni
e M
PiPS
, War
szaw
a 20
13
Oce
na w
spar
cia
kier
owan
ego
do o
sób
niep
ełno
spra
wny
ch
w r
amac
h ko
mpo
nent
u re
gio-
naln
ego
PO K
L w
Woj
ewód
z-tw
ie M
azow
ieck
im
Cen
trum
Dor
adzt
wa
Stra
-te
gicz
nego
s.c
. na
zlec
enie
U
rzęd
u M
arsz
ałko
wsk
iego
W
ojew
ództ
wa
Maz
owie
-ck
iego
, War
szaw
a 20
13
Reko
men
dac
ja c
zęśc
iow
o w
dro
żon
a.
W z
wią
zku
z ty
m, ż
e pr
omow
anie
rów
nośc
i sz
ans
i prz
eciw
dzia
łani
e dy
skry
min
acji
osób
ni
epeł
nosp
raw
nych
jest
dzi
ałan
iem
o c
ha-
rakt
erze
hor
yzon
taln
ym, s
zcze
góln
ie m
ocno
ak
cent
owan
ym w
now
ych
regu
lacj
ach
wsp
ólno
tow
ych,
Min
iste
rstw
o In
fras
truk
tury
i R
ozw
oju
przy
goto
wał
o pr
ojek
t W
ytyc
znyc
h w
zak
resi
e re
aliz
acji
zasa
dy r
ówno
ści s
zans
i n
iedy
skry
min
acji,
w t
ym d
ostę
pnoś
ci d
la
osób
z n
iepe
łnos
praw
nośc
iam
i ora
z za
sady
ró
wno
ści s
zans
kob
iet
i męż
czyz
n w
ram
ach
fund
uszy
uni
jnyc
h na
lata
201
4–20
20.
W ic
h tr
eści
wsz
ystk
ie p
rogr
amy
oper
acyj
ne
zost
ały
zobo
wią
zane
do
prze
strz
egan
ia
kwes
tii r
ówno
ści s
zans
osó
b ni
epeł
no-
spra
wny
ch n
a w
szys
tkic
h et
apac
h re
aliz
acji
prog
ram
ów –
w t
ym n
a et
apie
rek
ruta
cji d
o pr
ojek
tów
. Pod
kreś
lono
, że
proj
ekty
mus
zą
być
dopa
sow
ane
pod
kąte
m d
ostę
pnoś
ci
i mer
ytor
yczn
ego
zakr
esu
do p
otrz
eb O
N.
Stąd
wdr
ożen
ie t
reśc
i wyt
yczn
ych
będz
ie
stan
owić
wyp
ełni
enie
dys
pozy
cji n
inie
jsze
j re
kom
enda
cji.
Załączniki
45
Pierwsza dekada Europejskiego Funduszu Społecznego w Polsce
OB
SZA
RR
EKO
MEN
DA
CJA
ŹRÓ
DŁO
STA
N W
DR
OŻE
NIA
REK
OM
END
AC
JI
Kie
run
ki
wsp
arci
a d
la n
ow
ej
per
spek
tyw
y w
e o
bsz
arze
p
olit
yki
zdro
wo
tnej
Prio
ryte
tow
e ob
szar
y w
spar
cia
w p
rzys
złej
per
spek
tyw
ie f
inan
sow
ej:
• pr
ojek
ty w
zmac
nia
jące
sys
tem
op
ieki
nad
oso
bam
i ch
ory
mi n
a ch
oro
by
ukł
adu
krą
żen
ia, n
ow
otw
ory
, ch
oro
by
met
abo
liczn
e (c
ukr
zyca
, oty
łość
, mo
czn
ica)
, prz
ewle
kłe
sch
orz
enia
płu
c,
reh
abili
tacj
a p
o e
piz
od
ach
nie
do
krw
ien
nyc
h s
erca
i u
dar
ach
m
ózg
ow
ych
, a t
akże
ura
zy, z
atru
cia,
ch
oro
by
psy
chic
zne.
•
real
izac
ja p
roje
któw
w z
akre
sie
org
aniz
ow
ania
dzi
enn
ej o
pie
ki n
ad
oso
bam
i sta
rszy
mi o
raz
rozw
ój is
tnie
jący
ch f
orm
inst
ytuc
jona
lnej
op
ieki
.•
real
izac
ja p
roje
któw
na
rzec
z o
pie
ki p
ren
atal
nej
ora
z n
ad m
atką
i d
ziec
kiem
.•
finan
sow
anie
pro
gram
ów w
yrów
naw
czyc
h (k
tóre
pol
egał
by n
a zw
ięks
zan
iu f
inan
sow
ania
wyb
ran
ych
pro
ced
ur
med
yczn
ych
na
tzw
. ter
enac
h d
efaw
ory
zow
anyc
h –
np.
ter
eny
wie
jski
e et
c).
• pr
ojek
ty p
rzyc
zyni
ając
e si
ę do
og
ran
icza
nia
zd
row
otn
ych
czy
nn
ikó
w
ryzy
ka w
ko
nkr
etn
ych
zak
ład
ach
pra
cy, w
któ
rych
iden
tyfik
owan
e są
cz
ynni
ki r
yzyk
a.•
po
pra
wę
świa
do
mo
ści z
dro
wo
tnej
sp
ołe
czeń
stw
a o
raz
wyk
ryw
aln
ośc
i ch
oró
b n
egat
ywni
e w
pływ
ając
ych
na z
asob
y ry
nku
prac
y (p
rofil
akty
ka z
drow
otna
), w
tym
kon
iecz
ne je
st p
row
adze
nie
rz
etel
nej
oce
ny
sku
tecz
no
ści r
ealiz
ow
anyc
h p
roje
któ
w o
raz
anal
iza
wyn
ików
tej
oce
ny w
cel
u st
ałej
pop
raw
y re
aliz
owan
ych
prog
ram
ów
prof
ilakt
yczn
ych,
a t
akże
wyp
rom
owan
ie n
ajle
pszy
ch p
rakt
yk.
• zw
ięks
zan
ie e
fekt
ywn
ośc
i zar
ząd
zan
ia s
yste
mem
och
ron
y zd
row
ia.
• ro
zwó
j bia
łych
mie
jsc
pra
cy (
eduk
acja
prz
ed-
i pod
yplo
mow
a)•
pilo
tażo
we
two
rzen
ie i
fun
kcjo
no
wan
ie t
zw. c
ance
r u
nit
s, c
zyli
konc
entr
owan
ie o
piek
i nad
cho
rym
i na
raka
w d
edyk
owan
ych,
w
ielo
spec
jalis
tycz
nych
zes
poła
ch.
• fu
nd
ow
ane
staż
e kr
ajo
we.
• p
rog
ram
y st
ypen
dia
lne
dla
nau
kow
ców
(np.
pop
rzez
wsp
iera
nie
proj
ektó
w p
rzyc
zyni
ając
ych
się
do p
oszu
kiw
ania
i te
stow
ania
now
ych
met
od z
apob
iega
nia
i wcz
esne
go w
ykry
wan
ia c
horó
b bę
dący
ch is
totn
ą pr
zycz
yną
deza
ktyw
acji
zaw
odow
ej.
• sz
kole
nia
dot
yczą
ce o
bsłu
gi f
inan
sow
ej p
odm
iotó
w le
czni
czyc
h,
rozl
icza
nia
i kon
trak
tow
ania
św
iadc
zeń
z N
FZ, b
udże
tow
ania
w
pod
mio
tach
lecz
nicz
ych.
• sz
kole
nia
dot
yczą
ce k
wes
tii p
raw
nych
, kom
unik
acji
z pa
cjen
tem
, ra
dzen
ia s
obie
z t
rudn
ym p
acje
ntem
i od
pow
iedz
ialn
ości
zaw
odow
ej.
• sz
kole
nia
języ
kow
e.
Oce
na w
pływ
u dz
iała
ń ed
ukac
yjny
ch r
ealiz
owan
ych
w r
amac
h D
ział
ania
2.3
PO
KL
na s
yste
m o
chro
ny z
drow
ia
w P
olsc
e w
raz
z pr
óbą
okre
-śl
enia
pot
encj
alny
ch o
bsza
-ró
w w
spar
cia
w p
rzys
złej
pe
rspe
ktyw
ie f
inan
sow
ej,
bada
nie
wyk
onan
e na
zle
ce-
nie
MZ
prze
z IB
C G
roup
, 201
2
Oce
na s
kute
czno
ści w
ybra
-ny
ch p
rogr
amów
pro
fila
ktyc
z-ny
ch w
ram
ach
Podd
ział
ania
2.
3.1
PO K
L, b
adan
ie w
yko-
nane
na
zlec
enie
MZ
prze
z W
YG P
SDB,
201
2
Reko
men
dac
ja w
dro
żon
a. O
bsza
r w
spar
cia
polit
yki z
drow
otne
j jes
t ob
szar
em w
spół
-dz
ielo
nym
prz
ez r
óżne
pro
gram
y op
erac
yjne
. Z
EFS
finan
sow
ane
będą
m.in
. pro
gram
y pr
ofila
ktyk
i zdr
owot
nej (
w z
akła
dach
pra
cy)
oraz
akt
ywno
ści z
drow
otne
j dla
osó
b pr
acu-
jący
ch, o
sób
po 5
0 r.ż
. (w
cel
u ut
rzym
ania
ic
h w
akt
ywno
ści z
awod
owej
), p
rogr
amy
popr
awia
jące
zar
ządz
anie
inst
ytuc
jam
i sł
użby
zdr
owia
, roz
wija
jące
mie
jsca
pra
cy
dla
piel
ęgni
arek
, lek
arzy
i in
nego
per
so-
nelu
med
yczn
ego,
now
e ki
erun
ki s
tudi
ów
med
yczn
ych
itp.
Dzi
ałan
ia t
e zo
stał
y w
ska-
zane
do
real
izac
ji w
e pr
ogra
mie
PO
WER
na
lata
201
4–20
20.
Załączniki
46
Pierwsza dekada Europejskiego Funduszu Społecznego w Polsce
REKO
MEN
DA
CJE
DO
TYC
ZĄC
E O
BSZA
RU Z
ATR
UD
NIE
NIA
OB
SZA
RR
EKO
MEN
DA
CJA
ŹRÓ
DŁO
STA
N W
DR
OŻE
NIA
REK
OM
END
AC
JI
Ryn
ek p
racy
–
wsp
arci
e d
la in
styt
ucj
i –
dia
gn
ozo
wan
ie
po
trze
b
W p
roce
sie
podn
osze
nia
kwal
ifika
cji p
raco
wni
ków
in
styt
ucji
rynk
u pr
acy
i ins
tytu
cji p
omoc
y sp
ołec
znej
n
ależ
y w
wię
kszy
m s
top
niu
uw
zglę
dn
iać
spec
yfic
zne
po
trze
by
inst
ytu
cji.
Potr
zeby
dia
gnoz
owan
e w
tym
za
kres
ie w
śród
pra
cow
nikó
w p
owin
ny b
yć w
eryf
iko
-w
ane
po
d k
ątem
zg
od
no
ści z
kie
run
kiem
ro
zwo
ju
wsp
iera
nej
inst
ytu
cji.
Urz
ędo
m p
racy
po
trze
bn
a je
st s
tab
iliza
cja,
jeśl
i cho
-dz
i o k
ieru
nek
zmia
n. W
pie
rwsz
ej k
olej
nośc
i kad
ra k
ie-
row
nicz
a ur
zędó
w, a
w ś
lad
za n
ią w
szys
cy p
raco
wni
cy
potr
zebu
ją m
ieć
pocz
ucie
, że
wyp
raco
wan
e pr
zez
nich
ni
ekie
dy a
uten
tycz
nie
now
ator
skie
roz
wią
zani
a i m
odel
e ni
e bę
dą m
usia
ły z
dni
a na
dzi
eń z
osta
ć za
rzuc
one
i zas
tąpi
one
czym
ś in
nym
.
Met
aew
alua
cja
proj
ektó
w
syst
emow
ych
real
izo-
wan
ych
w D
ział
aniu
7.1
Pr
ogra
mu
Ope
racy
jneg
o K
apit
ał L
udzk
i, D
epar
tam
ent
Zarz
ądza
nia
Euro
pejs
kim
Fu
ndus
zem
Spo
łecz
nym
, M
RR, W
arsz
awa
2011
Cen
tra
Akt
ywiz
acji
Zaw
odo-
wej
. Pie
rwsz
e do
świa
dcze
-ni
a, P
SDB,
War
szaw
a 20
12
Reko
men
dac
ja w
dro
żon
a. M
inis
ters
two
Infr
astr
uk-
tury
i Ro
zwoj
u w
ysto
sow
ało
ofic
jaln
e pi
smo,
w k
tóry
m
zobo
wią
zało
IP P
O K
L do
prz
ekaz
ania
czł
onko
m K
omis
ji O
ceny
Pro
jekt
ów, i
nstr
ukcj
i, w
któ
rej z
nala
zły
się
zapi
sy
doty
cząc
e zw
raca
nia
uwag
i i o
dpow
iedn
iego
pun
kto-
wan
ia d
ekla
racj
i wni
osko
daw
ców
, dot
yczą
cych
bad
ania
po
trze
b po
szcz
egól
nych
gru
p do
celo
wyc
h ob
ejm
owan
ych
wsp
arci
em w
ram
ach
proj
ektu
(za
rów
no in
styt
ucji,
jak
i ich
pr
acow
nikó
w).
Reko
men
dac
ja w
dro
żon
a. Z
alec
enie
zos
tało
uw
zglę
d-ni
one
w r
amac
h no
wel
izac
ji us
taw
y z
dnia
20
kwie
tnia
20
04 r.
o p
rom
ocji
zatr
udni
enia
i in
styt
ucja
ch r
ynku
pra
cy
(DzU
z 2
013
r. po
z. 6
74, z
póź
n. z
m.)
ora
z W
ytyc
znyc
h M
inis
tra
Infr
astr
uktu
ry i
Rozw
oju
w z
akre
sie
real
izac
ji pr
ojek
tów
fin
anso
wan
ych
ze ś
rodk
ów F
undu
szu
Prac
y w
ram
ach
prog
ram
ów o
pera
cyjn
ych
wsp
ółfi
nans
owan
ych
z Eu
rope
jski
ego
Fund
uszu
Spo
łecz
nego
na
lata
201
4–20
20.
Załączniki
47
Pierwsza dekada Europejskiego Funduszu Społecznego w Polsce
OB
SZA
RR
EKO
MEN
DA
CJA
ŹRÓ
DŁO
STA
N W
DR
OŻE
NIA
REK
OM
END
AC
JI
Naj
tru
dn
iejs
ze
gru
py
do
celo
we
Koni
eczn
e je
st z
wię
ksze
nie
ud
ział
u g
rup
w s
zcze
gó
l-n
ej s
ytu
acji
na
ryn
ku p
racy
(w
szc
zeg
óln
ośc
i osó
b
z n
iższ
ym w
yksz
tałc
enie
m, b
ez k
wal
ifik
acji
zaw
od
o-
wyc
h, o
sób
w w
ieku
50+
ora
z d
ług
otr
wal
e b
ezro
-b
otn
ych
) w
pro
jekt
ach
real
izow
anyc
h z
wyk
orzy
stan
iem
EF
S.
Ud
ziel
ane
wsp
arci
e p
ow
inn
o b
rać
po
d u
wag
ę zd
iag
no
zow
aną
rela
tyw
nie
niż
szą
trw
ało
ść z
atru
d-
nie
nia
ko
bie
t, o
sób
sta
rszy
ch i
naj
mło
dsz
ych
(d
o 2
4 la
t) u
czes
tnik
ów
pro
jekt
ów
. Pod
ejm
owan
e dz
iała
nia
będą
wym
agał
y zw
ięks
zen
ia a
dek
wat
no
ści w
spar
cia
dla
kobi
et, o
sób
niep
ełno
spra
wny
ch o
raz
najm
łod-
szyc
h i n
ajst
arsz
ych
osób
w p
roje
ktac
h PO
KL,
a t
akże
w
pro
wad
zen
ia d
o p
rog
ram
u s
zko
leń
dla
tyc
h g
rup
ro
zwija
nia
„m
iękk
ich
” u
mie
jętn
ośc
i, sp
rzyj
ając
ych
u
trzy
man
iu s
ię n
a ry
nku
pra
cy (
np. u
mie
jętn
ości
inte
r-pe
rson
alne
, mot
ywac
ji do
ksz
tałc
enia
ust
awic
zneg
o).
Oce
na ja
kośc
i pro
jekt
ów
syst
emow
ych
real
izow
anyc
h w
ram
ach
Podd
ział
ania
6.1
.3
PO K
L, G
HK,
War
szaw
a 20
11
Bada
nie
osią
gnię
tych
war
-to
ści w
skaź
nikó
w r
ezul
tatu
ko
mpo
nent
u re
gion
alne
go
PO K
L. R
apor
t ko
ńcow
y z
III
etap
u ew
alua
cji,
PAG
Uni
-co
nsul
t, W
arsz
awa
2011
Reko
men
dac
ja w
dro
żon
a. W
pro
jekt
ach
poza
konk
urso
-w
ych
real
izow
anyc
h pr
zez
PUP
zost
ał z
wię
kszo
ny u
dzia
ł os
ób d
ługo
trw
ale
bezr
obot
nych
, osó
b po
wyż
ej 5
0. r
oku
życi
a, o
sób
bez
kwal
ifika
cji z
awod
owyc
h lu
b be
z w
yksz
tał-
ceni
a śr
edni
ego.
Pon
adto
opi
ekun
owie
pro
jekt
ów z
IP/IP
2 PO
KL
zwra
cali
uwag
ę ko
ordy
nato
rom
pro
jekt
ów s
yste
mo-
wyc
h PU
P, a
by o
soby
z n
iski
m w
yksz
tałc
enie
m i
bez
kwal
i-fik
acji
zaw
odow
ych
zost
ały
otoc
zone
szc
zegó
lną
opie
ką z
e st
rony
dor
adcó
w z
awod
owyc
h, k
tóry
ch g
łów
nym
zad
a-ni
em o
bok
iden
tyfik
acji
pred
yspo
zycj
i ora
z po
trze
b sz
kole
-ni
owyc
h są
dzi
ałan
ia w
spie
rają
ce m
otyw
ację
klie
ntów
PU
P do
zm
iany
ich
sytu
acji
na r
ynku
pra
cy. J
edno
cześ
nie
dals
ze
wsp
arci
e uk
ieru
nkow
ane
na o
soby
mło
de (
w s
zcze
góln
ości
tz
w. N
EETs
) zo
stał
o pr
zew
idzi
ane
w P
O W
ER w
ram
ach
inic
jaty
wy
YEI.
Reko
men
dac
ja w
dro
żon
a. IZ
PO
KL
w s
woi
ch Z
alec
enia
ch
dla
Inst
ytuc
ji Po
śred
nicz
ącyc
h w
zak
resi
e fo
rmuł
owan
ia
i sto
sow
ania
szc
zegó
łow
ych
kryt
erió
w w
ybor
u pr
ojek
tów
co
rocz
nie
reko
men
dow
ało
dost
osow
anie
wsp
arci
a do
sp
ecyf
iczn
ych
potr
zeb
grup
doc
elow
ych.
Z „
Bada
nia
sku-
tecz
nośc
i wsp
arci
a re
aliz
owan
ego
w r
amac
h ko
mpo
nent
u re
gion
alne
go P
O K
L 20
07–2
013”
wyn
ika,
że
są t
o ni
edor
e-pr
ezen
tow
ane
grup
y. R
ekom
enda
cje
z ba
dani
a, m
ając
e na
ce
lu ic
h w
ięks
zą a
ktyw
izac
ję p
rzek
azan
e zo
stał
y do
IZ R
PO
2014
–202
0, c
elem
wdr
ożen
ia w
ram
ach
now
ych
prog
ra-
mów
. Pon
adto
, MIR
(IZ
PO
WER
) pr
owad
zi o
becn
ie p
race
na
d pr
zygo
tow
anie
m „
Wyt
yczn
ych
w z
akre
sie
real
izac
ji ho
ryzo
ntal
nej z
asad
y ró
wno
ści s
zans
kob
iet
i męż
czyz
n or
az n
iedy
skry
min
acji
ze w
zglę
du n
a pł
eć, r
asę
lub
poch
o-dz
enie
etn
iczn
e, r
elig
ię lu
b św
iato
pogl
ąd, n
iepe
łnos
praw
-no
ść, w
iek
lub
orie
ntac
ję s
eksu
alną
” w
ram
ach
fund
uszy
un
ijnyc
h 20
14–2
020”
. Cel
em m
a by
ć zw
róce
nie
wię
ksze
j uw
agi n
a re
aliz
ację
wsp
arci
a sk
iero
wan
ego
do g
rup
znaj
-du
jący
ch s
ię w
szc
zegó
lnej
syt
uacj
i na
rynk
u pr
acy
– w
tym
w
szc
zegó
lnoś
ci d
o ko
biet
i os
ób n
iepe
łnos
praw
nych
.
Załączniki
48
Pierwsza dekada Europejskiego Funduszu Społecznego w Polsce
OB
SZA
RR
EKO
MEN
DA
CJA
ŹRÓ
DŁO
STA
N W
DR
OŻE
NIA
REK
OM
END
AC
JI
Kom
ple
kso
wo
ść
i ad
ekw
atn
ość
w
spar
cia
Koni
eczn
e je
st s
toso
wan
ie w
spar
cia
kom
ple
kso
weg
o
i jed
no
cześ
nie
zin
dyw
idu
aliz
ow
aneg
o, z
apro
jekt
owa-
nego
w o
dnie
sien
iu d
o po
trze
b, m
ożliw
ości
i oc
zeki
-w
ań k
onkr
etne
go u
czes
tnik
a, z
uw
zglę
dnie
niem
osó
b za
leżn
ych,
będ
ącyc
h po
d op
ieką
ucz
estn
ika
proj
ektu
. D
op
aso
wan
ie u
słu
g p
ow
inn
o w
ynik
ać z
dia
gn
ozy
p
red
ysp
ozy
cji z
awo
do
wyc
h, p
rzep
row
adzo
nej
prz
ez
do
rad
cę z
awo
do
weg
o.
Met
aew
alua
cja
proj
ektó
w
syst
emow
ych
real
izo-
wan
ych
w D
ział
aniu
7.1
Pr
ogra
mu
Ope
racy
jneg
o K
apit
ał L
udzk
i, D
epar
tam
ent
Zarz
ądza
nia
Euro
pejs
kim
Fu
ndus
zem
Spo
łecz
nym
, M
RR, W
arsz
awa,
2011
r.
Oce
na ja
kośc
i pro
jekt
ów
syst
emow
ych
real
izow
anyc
h w
ram
ach
Podd
ział
ania
6.1
.3
PO K
L, G
HK,
War
szaw
a 20
11
Reko
men
dac
ja w
dro
żon
a. J
uż w
Pla
nach
Dzi
ałan
ia d
la
PO K
L na
lata
201
2, 2
013,
201
4 w
prow
adzo
no w
ymag
ane
kryt
eria
dos
tępu
i st
rate
gicz
ne –
dla
Pri
oryt
etu
VI i
VII.
W
odn
iesi
eniu
do
lat
2014
–202
0 pr
zedm
ioto
we
reko
men
-da
cje
zost
ały
uwzg
lędn
ione
w t
reśc
i pro
jekt
ów w
ytyc
znyc
h sk
iero
wan
ych
do w
szys
tkic
h RP
O i
PO W
ER, t
j. w
ytyc
znyc
h w
zak
resi
e re
aliz
acji
prze
dsię
wzi
ęć z
udz
iałe
m ś
rodk
ów
Euro
pejs
kieg
o Fu
ndus
zu S
połe
czne
go w
obs
zarz
e pr
zy-
stos
owan
ia p
rzed
sięb
iors
tw i
prac
owni
ków
do
zmia
n na
la
ta 2
014–
2020
ora
z W
ytyc
znyc
h M
IiR w
zak
resi
e re
aliz
acji
prze
dsię
wzi
ęć w
obs
zarz
e w
łącz
enia
spo
łecz
nego
i zw
al-
czan
ia u
bóst
wa
z w
ykor
zyst
anie
m ś
rodk
ów E
urop
ejsk
iego
Fu
ndus
zu S
połe
czne
go i
Euro
pejs
kieg
o Fu
ndus
zu R
ozw
oju
Regi
onal
nego
na
lata
201
4–20
20 w
ytyc
znyc
h M
IR d
otyc
zą-
cych
cel
ów t
emat
yczn
ych
8 i 9
.
Cza
s n
a d
ereg
ula
cję
Nie
zbęd
na
jest
der
egu
lacj
a p
rzep
isó
w d
oty
cząc
ych
p
olit
yki s
po
łecz
nej
, w t
ym s
zcze
gó
lnie
zat
rud
nie
-n
ia. D
ereg
ulac
ja p
owin
na d
otyc
zyć
prze
de w
szys
tkim
od
ejśc
ia o
d p
recy
zyjn
ego
wsk
azyw
ania
ad
resa
tów
p
osz
czeg
óln
ych
usł
ug
i in
stru
men
tów
ryn
ku p
racy
, sz
czeg
óło
weg
o o
pis
u z
asad
wyk
orz
ysta
nia
po
szcz
e-g
óln
ych
inst
rum
entó
w. Z
decy
dow
anie
wię
kszy
zak
res
decy
zji d
otyc
zący
wyk
orzy
stan
ia p
oszc
zegó
lnyc
h na
rzę-
dzi p
owin
ien
być
pozo
staw
iony
pra
cow
niko
m lo
kaln
ych
inst
ytuc
ji ry
nku
prac
y.
Oce
na b
arie
r i l
uk p
raw
nych
w
kon
tekś
cie
efek
tyw
nej
real
izac
ji w
spar
cia
w r
amac
h Eu
rope
jski
ego
Fund
u-sz
u Sp
ołec
zneg
o, C
offe
y In
tern
atio
nal D
evel
opm
ent,
W
arsz
awa
2012
Reko
men
dac
ja w
czę
ści w
dro
żon
a. W
zno
wel
izow
a-ne
j ust
awie
o p
rom
ocji
zatr
udni
enia
i in
styt
ucja
ch r
ynku
pr
acy
wpr
owad
zone
zos
tały
prz
epis
y ue
last
yczn
iają
ce
spos
ób a
dres
owan
ia f
orm
pom
ocy
ofer
owan
ych
osob
om
bezr
obot
nym
i po
szuk
ując
ym p
racy
. Akt
ualn
ie t
rwaj
ą pr
ace
uzgo
dnie
niow
e pr
ojek
tu u
staw
y o
zmia
nie
usta
wy
o po
moc
y sp
ołec
znej
ora
z ni
ektó
rych
inny
ch u
staw
. Rad
a M
inis
trów
pod
jęła
uch
wał
ę w
spr
awie
prz
yjęc
ia p
rogr
amu
pod
nazw
ą „K
rajo
wy
Prog
ram
Prz
eciw
dzia
łani
a U
bóst
wu
i Wyk
lucz
eniu
Spo
łecz
nem
u 20
20. N
owy
wym
iar
akty
w-
nej i
nteg
racj
i”, p
rzed
łożo
ną p
rzez
Min
istr
a Pr
acy
i Pol
ityk
i Sp
ołec
znej
.
Załączniki
49
Pierwsza dekada Europejskiego Funduszu Społecznego w Polsce
REKO
MEN
DA
CJE
DO
TYC
ZĄC
E O
BSZA
RU E
DU
KA
CJI
OB
SZA
RR
EKO
MEN
DA
CJA
ŹRÓ
DŁO
STA
N W
DR
OŻE
NIA
REK
OM
END
AC
JI
Zwię
ksze
nie
jako
ści
kszt
ałce
nia
Bior
ąc p
od u
wag
ę zn
aczn
e zr
óżni
cow
anie
pol
skie
j ed
ukac
ji po
d w
zglę
dem
jako
ści n
aucz
ania
ora
z je
j duż
ą se
lekt
ywno
ść, n
iezb
ędne
jest
wp
row
adze
nie
dzi
ałań
sy
stem
ow
ych
, uki
eru
nko
wan
ych
na
wsp
arci
e sz
kół
i nau
czyc
ieli
w o
siąg
aniu
lep
szyc
h e
fekt
ów
ksz
tałc
e-n
ia, w
tym
rów
nież
w p
racy
z u
czni
ami o
spe
cjal
nych
po
trze
bach
edu
kacy
jnyc
h, a
tak
że z
ucz
niam
i zdo
lnym
i.
Dia
gnoz
a Sp
ołec
zno-
Ekon
o-m
iczn
a na
pot
rzeb
y kr
ajo-
weg
o pr
ogra
mu
oper
acyj
-ne
go w
spół
fina
nsow
aneg
o ze
śro
dków
EFS
w la
tach
20
14–2
020,
Inst
ytut
Wie
dzy
i Inn
owac
ji, W
arsz
awa
2013
Reko
men
dac
ja w
dro
żon
a. W
spar
cie
w t
ym z
akre
sie
skie
-ro
wan
e do
nau
czyc
ieli
zost
ało
zapl
anow
ane
w r
amac
h ce
lu t
emat
yczn
ego
10 i
opis
ane
w P
O W
ER, a
zas
ady
jego
ud
ziel
ania
w p
roje
kcie
Wyt
yczn
ych
MIiR
w z
akre
sie
rea-
lizac
ji pr
zeds
ięw
zięć
z u
dzia
łem
śro
dków
Eur
opej
skie
go
Fund
uszu
Spo
łecz
nego
w o
bsza
rze
eduk
acji
na la
ta
2014
–202
0. W
PO
WER
pod
kreś
la s
ię, ż
e dl
a os
iągn
ięci
a ce
lów
Str
ateg
ii Eu
ropa
202
0 w
obs
zarz
e ed
ukac
ji sz
cze-
góln
ie is
totn
e je
st z
wię
ksze
nie
wyk
orzy
stan
ia p
rzez
szk
oły
i pla
ców
ki e
duka
cyjn
e in
now
acyj
nych
met
od w
spie
rają
-cy
ch p
roce
s na
ucza
nia.
Wyt
yczn
e z
kole
i wsk
azuj
ą, ż
e IZ
RP
O z
apew
nia,
że
wsp
arci
e na
rze
cz d
osko
nale
nia
umie
-ję
tnoś
ci i
kom
pete
ncji
zaw
odow
ych
nauc
zyci
eli w
zak
re-
sie
stos
owan
ia m
etod
ora
z fo
rm o
rgan
izac
yjny
ch s
przy
ja-
jący
ch k
szta
łtow
aniu
i ro
zwija
niu
u uc
znió
w k
ompe
tenc
ji kl
uczo
wyc
h ni
ezbę
dnyc
h na
ryn
ku p
racy
ora
z w
łaśc
iwyc
h po
staw
/um
ieję
tnoś
ci. P
onad
to, w
ytyc
zne
wsk
azuj
ą, ż
e w
tra
kcie
otr
zym
ywan
ia s
type
ndiu
m u
czeń
–sty
pend
ysta
po
dleg
a op
iece
dyd
akty
czne
j nau
czyc
iela
, ped
agog
a sz
koln
ego
albo
dor
adcy
zaw
odow
ego
zatr
udni
oneg
o w
szk
ole
uczn
ia.
Załączniki
50
Pierwsza dekada Europejskiego Funduszu Społecznego w Polsce
OB
SZA
RR
EKO
MEN
DA
CJA
ŹRÓ
DŁO
STA
N W
DR
OŻE
NIA
REK
OM
END
AC
JI
Świa
do
ma
ście
żka
wyb
oru
kar
iery
Reko
men
duje
się
wzm
ocn
ien
ie s
yste
mu
do
rad
ztw
a za
wo
do
weg
o w
gim
naz
jach
i sz
koła
ch p
on
adg
im-
naz
jaln
ych
– t
ak, a
by d
ecyz
je e
duka
cyjn
e by
ły w
jak
najw
ięks
zym
sto
pniu
opa
rte
na w
łaśc
iwym
roz
pozn
aniu
w
łasn
ych
pred
yspo
zycj
i i z
aint
eres
owań
w k
onte
kści
e w
iedz
y o
pers
pekt
ywac
h za
wod
owyc
h zw
iąza
nych
z r
óż-
nym
i ści
eżka
mi k
szta
łcen
ia.
Oce
na ja
kośc
i i s
kute
czno
ści
wsp
arci
a ki
erun
ków
zam
a-w
iany
ch w
ram
ach
Podd
zia-
łani
a 4.
1.2
PO K
L”, P
SDB,
W
arsz
awa
2012
Reko
men
dac
ja w
dro
żon
a. W
spar
cie
w t
ym z
akre
sie
skie
-ro
wan
e do
nau
czyc
ieli
zost
ało
zapl
anow
ane
w r
amac
h ce
lu t
emat
yczn
ego
10 i
opis
ane
w P
O W
ER, k
tóry
w
skaz
uje
jako
jede
n z
pods
taw
owyc
h ki
erun
ków
wsp
ar-
cia
z EF
S dl
a os
iągn
ięci
a ce
lów
Str
ateg
ii Eu
ropa
202
0 w
obs
zarz
e ed
ukac
ji le
psze
prz
ygot
owan
ie u
czni
ów d
o pr
zysz
łego
zat
rudn
ieni
a. D
ział
ania
w t
ym o
bsza
rze
będą
ob
ejm
ował
y m
.in. p
rzyg
otow
anie
szk
ół d
o św
iadc
zeni
a us
ług
ułat
wia
jący
ch u
czni
om w
ybór
odp
owie
dnie
j ści
eżki
za
wod
owej
. Ze
środ
ków
EFS
fin
anso
wan
e bę
dą d
ział
ania
do
tycz
ące
mod
erni
zacj
i sys
tem
u do
radz
twa
eduk
acyj
no-
-zaw
odow
ego
prow
adzo
nego
w s
zkoł
ach.
Zasa
dy u
dzie
lani
a w
spar
cia
z EF
S w
obs
zarz
e ed
ukac
ji zo
stał
y do
prec
yzow
ane
w p
roje
kcie
Wyt
yczn
ych
Min
istr
a In
fras
truk
tury
i Ro
zwoj
u w
zak
resi
e re
aliz
acji
prze
dsię
-w
zięć
z u
dzia
łem
śro
dków
Eur
opej
skie
go F
undu
szu
Spo-
łecz
nego
w o
bsza
rze
eduk
acji
na la
ta 2
014–
2020
. Zgo
d-ni
e w
ww
. dok
umen
tem
, zak
res
wsp
arci
a ud
ziel
aneg
o w
ram
ach
RPO
na
rzec
z po
dnos
zeni
a um
ieję
tnoś
ci o
raz
uzys
kiw
ania
kw
alifi
kacj
i zaw
odow
ych
prze
z uc
znió
w i
słu-
chac
zy s
zkół
lub
plac
ówek
sys
tem
u oś
wia
ty p
row
adzą
-cy
ch k
szta
łcen
ie z
awod
owe
lub
ogól
ne o
raz
ucze
stni
ków
po
zasz
koln
ych
form
ksz
tałc
enia
zaw
odow
ego
obej
mo-
wać
będ
zie
m.in
. dor
adzt
wo
eduk
acyj
no-z
awod
owe.
Ww
. w
ytyc
zne
opis
ują
szcz
egół
owo
zasa
dy r
ealiz
acji
wsp
arci
a do
tycz
ąceg
o ro
zwoj
u do
radz
twa
eduk
acyj
no-z
awod
o-w
ego,
wsp
ółfin
anso
wan
ego
z EF
S w
ram
ach
RPO
.
Załączniki
51
Pierwsza dekada Europejskiego Funduszu Społecznego w Polsce
OB
SZA
RR
EKO
MEN
DA
CJA
ŹRÓ
DŁO
STA
N W
DR
OŻE
NIA
REK
OM
END
AC
JI
Wię
cej d
ob
rych
p
rzed
szko
liIs
totn
ym w
yzw
anie
m je
st r
ówni
eż r
ozw
ój w
ysok
iej j
akoś
ci
i dos
tępn
ej e
duka
cji p
rzed
szko
lnej
. Upo
wsz
echn
ieni
e ed
ukac
ji pr
zeds
zkol
nej p
owin
no b
yć p
rzed
e w
szys
t-ki
m z
adan
iem
rzą
du. N
iezb
ędne
jest
w t
ym z
akre
sie
wpr
owad
zeni
e:
• d
ota
cji c
elo
wej
na
edu
kacj
ę p
rzed
szko
lną
uwzg
lędn
iają
cą p
otrz
eby
nie
tylk
o dz
ieci
5–6
-letn
ich,
al
e ta
kże
3 i 4
-letn
ich;
• re
aliz
acja
pro
jekt
ów
zw
iąza
nyc
h z
po
dw
yższ
anie
m
jako
ści e
du
kacj
i prz
edsz
koln
ej (
rów
nież
po
prze
z w
spar
cie
dla
nauc
zyci
eli w
ycho
wan
ia
prze
dszk
olne
go);
• u
po
wsz
ech
nie
nie
ed
uka
cji n
a o
bsz
arac
h
o s
pec
yfic
znyc
h p
otr
zeb
ach
(bar
dzo
mał
e m
iejs
cow
ości
wie
jski
e);
• p
roje
któ
w p
ilota
żow
ych
, tes
tują
cych
no
we
rozw
iąza
nia
, np.
dot
yczą
cych
spe
cyfic
znyc
h fo
rm
eduk
acji,
np.
„w
ędru
jący
nau
czyc
iele
”.
Oce
na o
środ
ków
wyc
ho-
wan
ia p
rzed
szko
lneg
o,
utw
orzo
nych
lub
wsp
arty
ch
ze ś
rodk
ów f
inan
sow
ych
EFS,
w r
amac
h Po
ddzi
ałan
ia
9.1.
1 PO
KL,
Ośr
odek
Ew
alu-
acji,
War
szaw
a 20
12
Reko
men
dac
ja w
czę
ści w
dro
żon
a. W
ram
ach
Pod-
dzia
łani
a 9.
1.1
PO K
L uk
ieru
nkow
ano
wsp
arci
e z
EFS
na o
bsza
ry o
naj
wyż
szym
zap
otrz
ebow
aniu
i po
tenc
jale
w
zak
resi
e ed
ukac
ji pr
zeds
zkol
nej t
ym z
akre
sie.
Dzi
ałan
ia
w t
ym o
bsza
rze
będą
kon
tynu
owan
e w
ram
ach
wsz
yst-
kich
RPO
201
4–20
20 a
ich
koor
dyna
cja
zost
anie
zap
ew-
nion
a po
prze
z ok
reśl
enie
odp
owie
dnic
h za
sad
real
izac
ji te
go t
ypu
wsp
arci
a w
ram
ach
proj
ektu
Wyt
yczn
ych
Min
istr
a In
fras
truk
tury
i Ro
zwoj
u w
zak
resi
e re
aliz
acji
prze
dsię
wzi
ęć z
udz
iałe
m ś
rodk
ów E
urop
ejsk
iego
Fun
du-
szu
Społ
eczn
ego
w o
bsza
rze
eduk
acji
na la
ta 2
014–
2020
. Po
nadt
o, O
środ
ek R
ozw
oju
Eduk
acji
real
izuj
e w
ram
ach
PO K
L pr
ojek
ty d
otyc
zące
mod
erni
zacj
a tr
eści
i m
etod
ks
ztał
ceni
a –
7 z
nich
jest
zw
iąza
nych
z p
odw
yższ
anie
m
jako
ści e
duka
cji p
rzed
szko
lnej
. Obe
jmuj
ą on
e sw
ym
dzia
łani
em m
.in. o
prac
owan
ie i
wdr
ożen
ie in
now
acyj
-ny
ch p
rogr
amów
nau
czan
ia/ś
rodk
ów d
ydak
tycz
nych
, z
uwzg
lędn
ieni
em p
otrz
eb u
czni
ów z
e sp
ecja
lnym
i po
trze
bam
i edu
kacy
jnym
i. Po
zak
ończ
eniu
rea
lizac
ji w
w.
proj
ektó
w o
pisy
tyc
h pr
ogra
mów
nau
czan
ia i
narz
ędzi
dy
dakt
yczn
ych
zost
aną
umie
szcz
one
na o
góln
odos
tęp-
nym
por
talu
Sch
olar
is, t
ak a
by u
pow
szec
hnić
wie
dzę
na
ich
tem
at w
sys
tem
ie e
duka
cji.
Załączniki
52
Pierwsza dekada Europejskiego Funduszu Społecznego w Polsce
OB
SZA
RR
EKO
MEN
DA
CJA
ŹRÓ
DŁO
STA
N W
DR
OŻE
NIA
REK
OM
END
AC
JI
Szko
lnic
two
za
wo
do
we
Nal
eży
min
imal
izow
ać c
zynn
iki,
któr
e le
żą u
źró
deł n
iski
ej
jako
ści k
szta
łcen
ia n
a po
ziom
ie z
awod
owym
, w t
ym
prze
de w
szys
tkim
nal
eży
podj
ąć d
ział
ania
w c
elu:
•
nas
ilen
ia w
spó
łpra
cy p
om
ięd
zy s
zko
łam
i za
wo
do
wym
i a p
raco
daw
cam
i, w
tym
st
wor
zeni
e sy
stem
u za
chęt
dla
prz
edsi
ębio
rstw
do
koop
erac
ji ze
szk
ołam
i zaw
odow
ymi n
p. p
oprz
ez
wpr
owad
zeni
e ul
g po
datk
owyc
h i z
wro
t ko
sztó
w d
la
prze
dsię
bior
ców
wra
z z
syst
emem
nag
radz
ając
ym
efek
tyw
ne p
row
adze
nie
przy
goto
wan
ia d
o za
wod
u;•
pro
mo
cji w
spó
łpra
cy s
zkó
ł z p
rzed
sięb
iors
twam
i zr
zesz
on
ymi w
ram
ach
str
ukt
ur
klas
tro
wyc
h;
• w
zmac
nia
nia
ko
mp
eten
cji,
w t
ym r
ów
nie
ż d
ośw
iad
czeń
pra
ktyc
znyc
h k
adry
nau
czyc
iels
kiej
pl
aców
ek k
szta
łcen
ia z
awod
oweg
o, m
iędz
y in
nym
i po
prze
z or
gani
zacj
ę st
aży
dla
kadr
y na
uczy
ciel
skie
j w
now
ocze
snyc
h za
kład
ach
prac
y, w
cel
u zd
obyc
ia w
iedz
y w
zak
resi
e no
wyc
h te
chno
logi
i w
ykor
zyst
ywan
ych
w p
oszc
zegó
lnyc
h br
anża
ch,
zgod
nych
z k
ieru
nkie
m n
aucz
ania
;•
zap
ewn
ien
ia d
od
atko
wyc
h ś
rod
ków
na
niw
elo
wan
ie b
rakó
w s
prz
ęto
wyc
h o
raz
umoż
liwia
jący
ch z
akup
nie
zbęd
nych
mat
eria
łów
d
ydak
tycz
nyc
h w
ykor
zyst
ywan
ych
jako
pom
oc p
rzy
kszt
ałce
niu
i nau
ce z
awod
u;
• b
ieżą
cej m
od
yfik
acji
kier
un
ków
ksz
tałc
enia
za
wo
do
weg
o, w
op
arci
u o
sys
tem
dia
gn
ozo
wan
ia
spec
yfik
i wew
nąt
rzre
gio
nal
nej
/loka
lnej
, w t
ym
uwzg
lędn
iają
cy in
telig
entn
e sp
ecja
lizac
je, b
ranż
e zi
dent
yfik
owan
e ja
ko k
lucz
owe
dla
rozw
oju
regi
onu
oraz
zaw
ody
nadw
yżko
we
i def
icyt
owe
w r
egio
nie,
w
tym
prz
y uż
yciu
bad
ań r
egio
naln
ych
i kra
jow
ych
nad
rynk
iem
pra
cy.
Ewal
uacj
a D
ział
ania
9.2
PO
KL
– w
spół
prac
a sz
kół
zaw
odow
ych
z pr
zeds
iębi
or-
cam
i, In
styt
ut B
adań
Edu
ka-
cyjn
ych,
War
szaw
a 20
14
Dia
gnoz
a Sp
ołec
zno
– Ek
o-no
mic
zna
na p
otrz
eby
kra-
jow
ego
prog
ram
u op
erac
yj-
nego
wsp
ółfi
nans
owan
ego
ze ś
rodk
ów E
FS w
lata
ch
2014
–202
0, In
styt
ut W
iedz
y i I
nnow
acji,
War
szaw
a 20
13
Oce
na e
fekt
ów w
spół
prac
y pr
zeds
iębi
orst
w z
e sz
koła
mi
i pla
ców
kam
i ksz
tałc
enia
za
wod
oweg
o or
az p
ro-
moc
ji pr
zeds
iębi
orcz
ości
dz
ięki
rea
lizac
ji pr
ojek
tów
w
ram
ach
kom
pone
ntu
regi
onal
nego
PO
KL
w w
oje-
wód
ztw
ie lu
busk
im E
uro-
pejs
kie
Cen
trum
Dor
adzt
wa
Fina
nsow
ego
Bada
nia
i Szk
olen
ia E
wa
Joac
him
czak
Reko
men
dac
ja w
dro
żon
a. S
zkol
nict
wo
zaw
odow
e je
st
jedn
ym z
klu
czow
ych
obsz
arów
wsp
arci
a z
EFS
w z
akre
sie
eduk
acji.
Pro
jekt
y na
rze
cz w
zmoc
nien
ia w
spół
prac
y sz
kół
z pr
zeds
iębi
orca
mi,
ucze
lnia
mi i
par
tner
ami s
połe
czny
mi
będą
wsp
ółfin
anso
wan
e z
EFS
w r
amac
h RP
O. Z
godn
ie
z pr
ojek
tem
Wyt
yczn
ych
Min
istr
a In
fras
truk
tury
i Ro
zwoj
u w
zak
resi
e re
aliz
acji
prze
dsię
wzi
ęć z
udz
iałe
m ś
rodk
ów
Euro
pejs
kieg
o Fu
ndus
zu S
połe
czne
go w
obs
zarz
e ed
uka-
cji n
a la
ta 2
014–
2020
, wsp
arci
e ud
ziel
ane
w r
amac
h RP
O
będz
ie p
rzyc
zyni
ać s
ię d
o zw
ięks
zeni
a ud
ział
u pr
acod
aw-
ców
w p
rzyg
otow
ywan
iu p
rogr
amów
nau
czan
ia o
raz
orga
niza
cji k
szta
łcen
ia p
rakt
yczn
ego
w m
iejs
cu p
racy
dla
uc
znió
w i
słuc
hacz
y sz
kół l
ub p
lacó
wek
pro
wad
zący
ch
kszt
ałce
nie
zaw
odow
e, w
ypos
ażen
ia s
zkół
lub
plac
ówek
sy
stem
u oś
wia
ty p
row
adzą
cych
ksz
tałc
enie
zaw
odow
e w
now
e te
chno
logi
e, m
ater
iały
, nar
zędz
ia i
urzą
dzen
ia;
zape
wni
enia
nau
czyc
ielo
m k
szta
łcen
ia z
awod
oweg
o m
ożliw
ości
akt
ualiz
owan
ia s
woj
ej w
iedz
y pr
zez
bezp
o-śr
edni
kon
takt
z r
zecz
ywis
tym
śro
dow
iski
em p
racy
.
Załączniki
53
Pierwsza dekada Europejskiego Funduszu Społecznego w Polsce
OB
SZA
RR
EKO
MEN
DA
CJA
ŹRÓ
DŁO
STA
N W
DR
OŻE
NIA
REK
OM
END
AC
JI
Kom
pet
encj
e za
maw
ian
eRe
kom
endu
je s
ię, a
by w
pro
gram
ie w
ram
ach
now
ej
pers
pekt
ywy
fina
nsow
ej, p
rzed
mio
tem
zam
awia
nia
b
yły
kom
pet
encj
e i m
od
uły
ksz
tałc
enia
, a n
ie k
ieru
nki
st
ud
iów
. Pro
gram
y ks
ztał
ceni
a po
win
ny u
wzg
lędn
iać
w w
ięks
zym
sto
pniu
, w k
onte
kści
e ko
nkre
tneg
o ki
erun
ku,
nast
ępuj
ące
głów
ne t
ypy
kom
pete
ncji:
• ko
mun
ikac
yjne
(sz
czeg
ólni
e ko
mpe
tenc
je
inte
rper
sona
lne:
wsp
ółpr
aca
w g
rupi
e, ja
sne
prze
kazy
wan
ie m
yśli,
naw
iązy
wan
ie i
utrz
ymyw
anie
ko
ntak
tów
z in
nym
i lud
źmi);
• os
obis
te (
szcz
egól
nie
kom
pete
ncje
kog
nity
wne
: lo
gicz
ne m
yśle
nie
i ana
liza
fakt
ów, w
yszu
kiw
anie
i a
naliz
a in
form
acji
oraz
wyc
iąga
nie
wni
oskó
w,
goto
woś
ć uc
zeni
a si
ę no
wyc
h rz
eczy
, kre
atyw
ność
–
byci
e in
now
acyj
nym
, wym
yśla
nie
now
ych
rozw
iąza
ń);
• za
wod
owe
ogól
ne (
szcz
egól
nie
kom
pete
ncje
sa
moo
rgan
izac
yjne
: roz
plan
owan
ie i
term
inow
a re
aliz
acja
dzi
ałań
, pra
ca w
war
unka
ch p
roje
ktu,
el
asty
czne
rea
gow
anie
na
zmia
ny, s
amod
ziel
ność
po
dejm
owan
ia d
ecyz
ji, p
rzed
sięb
iorc
zość
i p
rzej
awia
nie
inic
jaty
wy)
.
Oce
na ja
kośc
i i s
kute
cz-
nośc
i wsp
arci
a ki
erun
ków
za
maw
iany
ch w
ram
ach
Podd
ział
ania
4.1
.2 P
O K
L,
PSD
B, W
arsz
awa
2012
Ana
liza
kwal
ifik
acji
i kom
-pe
tenc
ji kl
uczo
wyc
h dl
a zw
ięks
zeni
a sz
ans
abso
lwen
-tó
w n
a ry
nku
prac
y, A
grot
ec
Pols
ka S
p. z
o.o
., W
arsz
awa
2014
Reko
men
dac
ja w
dro
żon
a. W
ram
ach
PO W
ER p
odkr
eśla
si
ę w
agę
zwię
ksze
nia
jako
ści o
fero
wan
ych
usłu
g ed
uka-
cyjn
ych
i roz
wój
kom
pete
ncji
w o
bsza
rach
klu
czow
ych
dla
gosp
odar
ki. R
efor
ma
szko
lnic
twa
wyż
szeg
o z
2011
r.
pozw
oliła
na
dost
osow
anie
pro
gram
ów k
szta
łcen
ia d
o m
ożliw
ości
i po
trze
b st
uden
tów
, wym
agań
sta
wia
nych
pr
zez
otoc
zeni
e sp
ołec
zne
i gos
poda
rcze
, a t
akże
pot
rzeb
ro
zwoj
owyc
h pa
ństw
a. N
owe
pode
jści
e op
arte
jest
o
efek
ty k
szta
łcen
ia o
pisa
ne w
kat
egor
iach
: wie
dzy,
um
ie-
jętn
ości
i ko
mpe
tenc
ji sp
ołec
znyc
h. W
PO
WER
wsp
ółfi-
nans
owan
e bę
dą z
EFS
dzi
ałan
ia w
spie
rają
ce p
rogr
amy
kszt
ałce
nia,
ksz
tałc
ące
zaró
wno
um
ieję
tnoś
ci z
awod
owe
(na
któr
e po
pyt
zgła
szaj
ą pr
acod
awcy
), ja
k i k
ompe
-te
ncje
mię
kkie
stu
dent
ów (
pozw
alaj
ące
na e
last
yczn
e do
paso
wan
ie d
o ry
nku
prac
y) –
w s
zcze
góln
ości
w t
ych
obsz
arac
h, k
tóre
są
kluc
zow
e z
punk
tu w
idze
nia
rozw
oju
now
ocze
snej
gos
poda
rki k
raju
.
Ucz
enie
się
d
oro
słyc
h P
ola
ków
Bior
ąc p
od u
wag
ę w
yzw
ania
wyn
ikaj
ące
ze z
mia
n de
mo-
graf
iczn
ych,
gos
poda
rczy
ch i
społ
eczn
ych,
dzi
ałan
ia r
eali-
zow
ane
na p
ozio
mie
kra
jow
ym p
owin
ny w
spie
rać
rozw
ój
no
wo
czes
neg
o s
yste
mu
kw
alif
ikac
ji, o
bej
mu
jące
go
za
rów
no
ed
uka
cję
form
aln
ą, ja
k i r
óżn
oro
dn
e fo
rmy
ucz
enia
się
prz
ez c
ałe
życi
e. O
znac
za t
o b
ud
ow
anie
n
arzę
dzi
i in
stru
men
tów
wsp
iera
jący
ch in
styt
ucj
e ed
uka
cyjn
e, n
aucz
ycie
li, d
ora
dcó
w e
du
kacy
jno
zaw
o-
do
wyc
h, k
tóre
po
zwo
lą o
siąg
ać ja
k n
ajle
psz
e ef
ekty
ks
ztał
cen
ia.
Dia
gnoz
a Sp
ołec
zno-
Ekon
o-m
iczn
a na
pot
rzeb
y kr
ajo-
weg
o pr
ogra
mu
oper
acyj
-ne
go w
spół
fina
nsow
aneg
o ze
śro
dków
EFS
w la
tach
20
14–2
020,
Inst
ytut
Wie
dzy
i Inn
owac
ji, W
arsz
awa
2013
Bila
ns K
apit
ał L
udzk
iego
. Ro
zwija
nie
kom
pete
ncji
prze
z do
rosł
ych
Pola
ków
, A
nna
Szcz
ucka
, Kon
rad
Ture
k, B
arba
ra W
orek
, War
-sz
awa
2013
Reko
men
dac
ja w
dro
żon
a. W
ram
ach
PO W
ER o
raz
RPO
re
aliz
owan
e bę
dą d
ział
ania
maj
ące
na c
elu
stw
orze
nie
prze
jrzy
steg
o i s
pójn
ego
kraj
oweg
o sy
stem
u kw
alifi
kacj
i, w
tym
wpr
owad
zeni
e pr
oced
ur o
ceny
i po
twie
rdza
nia
osią
gnię
ć uc
zący
ch s
ię p
od k
ątem
efe
któw
ucz
enia
się
, up
orzą
dkow
anie
i ro
zwój
sys
tem
u uz
naw
ania
kom
pete
n-cj
i nab
ytyc
h po
za e
duka
cją
form
alną
(sy
stem
wal
idac
ji)
oraz
wdr
ożen
ie s
yste
mów
gro
mad
zeni
a i t
rans
feru
osi
ąg-
nięć
edu
kacy
jnyc
h, s
pójn
ych
z sy
stem
ami e
urop
ejsk
imi.
Pona
dto
w P
O W
ER b
ędzi
e ta
kże
zape
wni
enie
fun
kcjo
-no
wan
ia Z
inte
grow
aneg
o Re
jest
ru K
wal
ifika
cji i
włą
cze-
nie
do n
iego
kw
alifi
kacj
i nad
awan
ych
poza
sys
tem
ami
ośw
iaty
ora
z sz
koln
ictw
a w
yższ
ego.
Zas
ady
regu
lują
ce
udzi
elan
ie w
spar
cia
z EF
S w
tym
zak
resi
e zo
stał
y op
isan
e w
pro
jekc
ie W
ytyc
znyc
h M
IiR w
zak
resi
e re
aliz
acji
prze
d-si
ęwzi
ęć z
udz
iałe
m ś
rodk
ów E
urop
ejsk
iego
Fun
dusz
u Sp
ołec
zneg
o w
obs
zarz
e ed
ukac
ji na
lata
201
4–20
20.
Załączniki
54
Pierwsza dekada Europejskiego Funduszu Społecznego w Polsce
REKO
MEN
DA
CJE
DO
TYC
ZĄC
E O
BSZA
RU P
RZED
SIĘB
IORC
ZOŚC
I
OB
SZA
RR
EKO
MEN
DA
CJA
ŹRÓ
DŁO
STA
N W
DR
OŻE
NIA
REK
OM
END
AC
JI
Wsp
arci
e sz
kole
-n
iow
e d
la p
rzed
-si
ębio
rstw
/po
daż
vs
. po
pyt
W o
bsza
rze
wsp
iera
nia
kom
pete
ncji
prac
owni
ków
pr
zeds
iębi
orst
w, w
szc
zegó
lnoś
ci w
odn
iesi
eniu
do
ofer
ty
szko
leń
zaw
odow
ych,
nie
zbęd
ne je
st:
• st
wo
rzen
ie s
yste
mu
wsp
arci
a p
rzed
sięb
iorc
zośc
i, w
któ
rym
klu
czo
wą
rolę
od
gry
wać
będ
zie
po
pyt
, a
nie
po
daż
na
po
szcz
egó
lne
typ
y u
słu
g, n
p.
w o
parc
iu o
vou
cher
y sz
kole
niow
o-do
radc
ze;
• w
droż
enie
mec
hani
zmów
kon
trol
nych
poz
wal
ając
ych
na le
psz
ą w
eryf
ikac
ję ja
kośc
i ofe
row
anyc
h s
zko
leń
(e
wal
uacj
a i t
wor
zeni
e ra
nkin
gu p
rofe
sjon
alny
ch
bene
ficje
ntów
, tzn
. tak
ich
któr
zy d
bają
o w
ysok
ą ja
kość
);•
nał
oże
nie
ob
ow
iązk
u c
zęśc
iow
ej o
dp
łatn
ośc
i za
szko
leni
a w
cel
u zw
ięks
zeni
a m
otyw
acji
ucze
stni
ków
do
akt
ywne
go u
czes
tnic
twa
w p
roje
ktac
h;•
wzm
acni
anie
roz
wią
zań,
któ
re b
ędą
umoż
liwia
ły
do
kon
ywan
ie w
ybo
ru o
fert
y sz
kole
nio
wej
na
po
dst
awie
jej j
ako
ści,
a n
ie t
ylko
naj
niż
szej
cen
y of
erow
anej
usł
ugi;
• z
uwag
i na
nadm
iern
ą ko
ncen
trac
ję w
spar
cia
na
tere
nach
wys
oko
zurb
aniz
owan
ych
reko
men
du
je
się
prz
ygo
tow
anie
ded
yko
wan
ej o
fert
y sz
kole
nio
wej
dla
po
ten
cjal
nyc
h p
roje
kto
daw
ców
(p
rzed
sięb
iors
tw)
z te
ren
ów
naj
słab
iej
rozw
inię
tych
go
spo
dar
czo
;•
po
trze
by
szko
len
iow
e n
ie p
ow
inn
y b
yć
zasp
akaj
ane
w o
der
wan
iu o
d m
ożl
iwo
ści
par
tycy
pac
ji w
szk
ole
nia
ch p
rzez
pos
zcze
góln
e fi
rmy
(zas
oby
ludz
kie,
fin
anso
we,
odp
ływ
w
ykw
alifi
kow
anyc
h pr
acow
nikó
w);
• po
lityk
a ro
zwoj
u za
sobó
w lu
dzki
ch w
spie
rana
w
ram
ach
EFS
po
win
na
rozw
ijać
po
pyt
na
szko
len
ia
w p
rzyp
adku
tyc
h f
irm
, któ
re je
szcz
e ni
e są
tak
imi
dzia
łani
ami z
aint
eres
owan
e, n
ie w
idzą
tak
iej
potr
zeby
pop
rzez
dzi
ałan
ia d
orad
cze,
ski
erow
ane
na
rzec
z fo
rmuł
owan
ia d
iagn
ozy
zapo
trze
bow
ania
na
umie
jętn
ości
.
Ewal
uacj
a ko
mpl
emen
-ta
rnoś
ci i
efek
tyw
nośc
i w
spar
cia
inst
ytuc
ji ot
ocze
nia
bizn
esu
świa
dczą
cych
usł
ugi
dla
prze
dsię
bior
ców
, PA
G
Uni
cons
ult
z La
bora
tori
um
Bada
ń Sp
ołec
znyc
h, W
ar-
szaw
a 20
12
Rozw
ój u
mie
jętn
ości
i sz
ko-
leni
a w
ram
ach
MSP
, OEC
D,
2012
Kw
alif
ikac
je d
la p
otrz
eb p
ra-
coda
wcó
w, K
PP L
ewia
tan,
W
arsz
awa
2012
Wpł
yw p
roje
któw
szk
olen
io-
wyc
h re
aliz
owan
ych
w P
rio-
ryte
cie
VIII
na
potr
zeby
pr
zeds
iębi
orst
w, p
opra
wę
ich
konk
uren
cyjn
ości
/fun
k-cj
onow
ania
ora
z zm
ianę
po
lityk
i szk
olen
iow
ej f
irm
, a
takż
e w
pływ
na
adap
tacy
j-no
ść u
czes
tnik
ów p
roje
ktu
szko
leń
w k
onte
kści
e zm
ian
gosp
odar
czyc
h za
chod
zą-
cych
w r
egio
nie,
Ope
nfie
ld,
2013
Oce
na e
fekt
ów w
spół
prac
y pr
zeds
iębi
orst
w z
e sz
koła
mi
i pla
ców
kam
i ksz
tałc
enia
za
wod
oweg
o or
az p
rom
ocji
prze
dsię
bior
czoś
ci d
zięk
i rea
-liz
acji
proj
ektó
w w
ram
ach
kom
pone
ntu
regi
onal
nego
PO
KL
w w
ojew
ództ
wie
lu
busk
im E
urop
ejsk
ie C
en-
trum
Dor
adzt
wa
Fina
nso-
weg
o Ba
dani
a i S
zkol
enia
Ew
a Jo
achi
mcz
ak
Reko
men
dac
ja w
czę
ści w
dro
żon
a. J
edny
m z
cel
ów
PO W
ER b
ędzi
e w
spar
cie
prac
owni
ków
i pr
zeds
iębi
orst
w
ukie
runk
owan
e na
pod
nies
ieni
e ja
kośc
i zar
ządz
ania
ro
zwoj
em p
rzed
sięb
iors
tw. Z
e śr
odkó
w E
FS w
ram
ach
Prog
ram
u zo
stan
ie u
twor
zony
m.in
. ogó
lnop
olsk
i Re
jest
r U
sług
Roz
woj
owyc
h (R
UR)
, obe
jmuj
ący
wsz
ystk
ie
podm
ioty
św
iadc
zące
usł
ugi r
ozw
ojow
e fin
anso
wan
e ze
śr
odkó
w p
ublic
znyc
h, n
atom
iast
w r
amac
h RP
O z
apro
-je
ktow
ane
zost
aną
kom
plem
enta
rne
syst
emy
dyst
rybu
cji
środ
ków
opa
rte
na p
odej
ściu
pop
ytow
ym. W
pro
jekc
ie
wyt
yczn
ych
MIiR
w z
akre
sie
real
izac
ji pr
zeds
ięw
zięć
z
udzi
ałem
śro
dków
Eur
opej
skie
go F
undu
szu
Społ
ecz-
nego
w o
bsza
rze
przy
stos
owan
ia p
rzed
sięb
iors
tw i
pra-
cow
nikó
w d
o zm
ian
na la
ta 2
014–
2020
wpr
owad
zono
od
pow
iedn
ie z
apis
y re
gulu
jące
udz
iela
nie
wsp
arci
a w
tym
ob
szar
ze w
ram
ach
PO W
ER o
raz
RPO
.
Załączniki
55
Pierwsza dekada Europejskiego Funduszu Społecznego w Polsce
OB
SZA
RR
EKO
MEN
DA
CJA
ŹRÓ
DŁO
STA
N W
DR
OŻE
NIA
REK
OM
END
AC
JI
Prak
tycz
na
stro
na
nau
czan
ia
prz
edsi
ębio
rczo
ści
W c
elu
rozw
oju
prze
dsię
bior
czoś
ci n
a uc
zeln
iach
i w
zmoc
nien
ia p
rakt
yczn
ej s
tron
y na
ucza
nia
prze
dsię
bior
-cz
ości
kon
iecz
ne je
st:
• po
dejś
cie
wie
loto
row
e, u
wzg
lędn
iają
ce m
.in.
wsp
ółpr
acę
B+R,
zak
łada
nie
now
ych
firm
typ
u sp
in-
off
i spi
n-ou
t lu
b ks
ztał
ceni
e st
uden
tów
w z
akre
sie
prze
dsię
bior
czoś
ci;
• na
uka
prze
dsię
bior
czoś
ci o
bejm
ując
a ni
e ty
lko
trad
ycyj
ne w
ykła
dy z
zak
resu
eko
nom
ii cz
y pr
zeds
iębi
orcz
ości
, ale
tak
że n
p. a
naliz
ę st
udió
w
przy
padk
ów k
onkr
etny
ch p
rzed
sięb
iors
tw, g
ry,
proj
ekty
i sy
mul
acje
rze
czyw
isty
ch d
ział
ań, s
taże
ora
z in
ne f
orm
y pr
akty
czny
ch d
ział
ań, k
tóre
wym
agaj
ą in
tera
kcji
z „r
ealn
ym”
prze
dsię
bior
cą;
• w
spół
prac
a uc
zeln
i z b
izne
sem
ora
z z
sekt
orem
pu
blic
znym
, w c
elu
wym
iany
doś
wia
dcze
ń i k
reow
ania
pos
taw
prz
edsi
ębio
rczy
ch w
reg
ioni
e po
prze
z ta
kie
inic
jaty
wy,
jak
twor
zeni
e i r
ozw
ój
park
ów n
auko
wo-
tech
nolo
gicz
nych
, ink
ubat
orów
pr
zeds
iębi
orcz
ości
;•
twor
zeni
e ze
społ
ów b
adaw
czyc
h ds
. dzi
ałań
, któ
re
będą
odg
ryw
ać w
iodą
cą r
olę
w r
ozw
oju
zaró
wno
na
ukow
ym, j
ak i
elem
entó
w p
omoc
owyc
h dl
a in
icja
tyw
prz
edsi
ębio
rczy
ch;
• op
raco
wan
ie p
rogr
amów
szk
olen
iow
ych
dla
nauc
zyci
eli i
kad
ry n
auko
wej
w d
zied
zini
e pr
zeds
iębi
orcz
ości
, któ
re m
ożna
wdr
ożyć
na
pozi
omie
kr
ajow
ym lu
b na
poz
iom
ie k
ażde
j ucz
elni
. Waż
ne
jest
, aby
zor
gani
zow
ać k
onsu
ltac
je t
ych
prog
ram
ów
zaró
wno
z p
rzed
sięb
iorc
ami j
ak i
z ka
drą
nauk
ową
spec
jaliz
ując
ą si
ę w
dzi
edzi
nie
prze
dsię
bior
czoś
ci,
np.p
oprz
ez r
egul
arne
spo
tkan
ia lu
b w
arsz
taty
;•
wyp
raco
wan
ie z
inte
grow
aneg
o m
odel
u w
spar
cia
rozw
oju
prze
dsię
bior
czoś
ci i
bizn
esu,
któ
ry łą
czy
dwa
najw
ażni
ejsz
e za
dani
a uc
zeln
i w p
rom
ocji
prze
dsię
bior
czoś
ci –
zac
hęty
do
rozw
oju
prze
dsię
bior
czoś
ci o
raz
wsp
arci
e sa
meg
o pr
oces
u za
kład
ania
dzi
ałal
nośc
i gos
poda
rcze
j (in
kuba
cji);
•
dals
zy r
ozw
ój a
kade
mic
kich
inku
bato
rów
prz
ed-
sięb
iorc
zośc
i w k
ieru
nku
twor
zeni
a z
nich
bar
dzie
j ko
mpl
ekso
wyc
h ce
ntró
w d
s. p
rzed
sięb
iorc
zośc
i.
Skill
s an
d co
mpe
tenc
es f
or
Entr
epre
neur
ship
(Um
ieję
t-no
ści i
kom
pete
ncje
w z
akre
-si
e pr
zeds
iębi
orcz
ości
), O
ECD
, 201
3
Reko
men
dac
ja w
czę
ści w
dro
żon
a. W
skaz
ane
reko
-m
enda
cje
zost
aną
wzi
ęte
pod
uwag
ę w
tra
kcie
opr
aco-
wyw
ania
zał
ożeń
impl
emen
tacy
jnyc
h PO
WER
w o
si IV
do
tycz
ącej
sys
tem
u w
spie
rani
a sz
koln
ictw
a w
yższ
ego.
M
inis
ters
two
Nau
ki i
Szko
lnic
twa
Wyż
szeg
o ot
rzym
ało
już
prze
dmio
tow
e re
kom
enda
cje
do w
ykor
zyst
ania
, m.in
. w
pro
cesi
e za
maw
iani
a ks
ztał
ceni
a ok
reśl
onyc
h ko
mpe
-te
ncji
wśr
ód s
tude
ntów
i ka
dry
ucze
lni.
Załączniki
56
Pierwsza dekada Europejskiego Funduszu Społecznego w Polsce
OB
SZA
RR
EKO
MEN
DA
CJA
ŹRÓ
DŁO
STA
N W
DR
OŻE
NIA
REK
OM
END
AC
JI
Wsp
iera
nie
za
kład
ania
i k
on
tyn
uac
ji d
ział
aln
ośc
i g
osp
od
arcz
ej
W c
elu
opty
mal
izac
ji w
draż
ania
inst
rum
entó
w w
spar
cia
zakł
adan
ia p
rzed
sięb
iorc
zośc
i nal
eży:
• w
szc
zegó
lnym
sto
pniu
wsp
iera
ć p
ow
staw
anie
d
ział
aln
ośc
i go
spo
dar
czyc
h w
bra
nża
ch
klu
czo
wyc
h/p
ersp
ekty
wic
znyc
h d
la r
egio
nu
, ze
wzg
lędu
na
stos
unko
wo
wyż
szą
prze
żyw
alno
ść f
irm
tw
orzo
nych
w t
ych
bran
żach
;•
skie
row
anie
do
osó
b b
ezro
bo
tnyc
h p
lan
ują
cych
ro
zpo
częc
ie d
ział
aln
ośc
i go
spo
dar
czej
bar
dzi
ej
kom
ple
kso
weg
o w
spar
cia
w r
amac
h pr
ojek
tów
, ob
ejm
ując
ego
wsp
arci
e ps
ycho
logi
czno
-dor
adcz
e je
szcz
e pr
zed
wła
ściw
ym e
tape
m w
spar
cia
szko
leni
oweg
o i d
orad
czeg
o do
tycz
ąceg
o za
kład
ania
i p
row
adze
nia
dzia
łaln
ości
gos
poda
rcze
j;•
uśc
iśle
nie
kry
teri
ów
prz
yzn
awan
ia d
ota
cji (
lub
poży
czki
) na
roz
pocz
ęcie
dzi
ałal
nośc
i gos
poda
rcze
j pr
zez
osob
y ni
epra
cują
ce, t
ak a
by t
a ko
szto
wna
fo
rma
wsp
arci
a tr
afia
ła d
o os
ób, k
tóre
zar
azem
m
ają
nisk
ie s
zans
e po
djęc
ia p
racy
naj
emne
j i w
ysok
ie
szan
se u
trzy
man
ia n
owej
dzi
ałal
nośc
i gos
poda
rcze
j;•
nal
eży
po
łoży
ć n
acis
k n
a o
dp
ow
ied
nią
wer
yfik
ację
p
om
ysłó
w b
izn
eso
wyc
h i
biz
nes
pla
nó
w
ucz
estn
ikó
w p
roje
któ
w. N
ależ
y za
pew
nić
w
spar
cie
zwię
ksza
jące
prz
eżyw
aln
ość
dzi
ałal
no
ści
go
spo
dar
czyc
h u
czes
tnik
ów
;•
ud
ziel
ając
do
fin
anso
wan
ia o
sob
om
w w
ieku
do
24
lat,
55+
czy
dłu
go
trw
ale
bez
rob
otn
ym, n
ależ
y lic
zyć
się
z w
yższ
ym r
yzyk
iem
;•
nal
eży
bra
ć p
od
uw
agę
czyn
nik
i ko
rzys
tnie
w
pły
waj
ące
na
prz
eżyw
aln
ość
fir
m:
–sz
kole
nia
z za
kres
u tw
orze
nia
bizn
espl
anu,
–w
ysok
ość
dota
cji (
każd
e do
datk
owe
10 t
ys. z
ł do
tacj
i pow
odow
ało
spad
ek r
yzyk
a za
prze
stan
ia
dzia
łaln
ości
o 1
3%),
–za
anga
żow
anie
wła
snyc
h śr
odkó
w u
czes
tnik
a.
Bada
nie
skut
eczn
ości
wsp
ar-
cia
real
izow
aneg
o w
ram
ach
kom
pone
ntu
regi
onal
nego
PO
KL
2007
–201
3 –
Rapo
rt
cząs
tkow
y II
oraz
rap
ort
końc
owy,
PA
G U
nico
nsul
t,
2013
, 201
2
Bada
nie
skut
eczn
ości
wsp
ar-
cia
real
izow
aneg
o w
ram
ach
kom
pone
ntu
regi
onal
nego
–
III f
ala
bada
nia
PO K
L 20
07–2
013,
PA
G U
nico
nsul
t,
2014
Oce
na e
fekt
ywno
ści i
sku
-te
czno
ści p
roje
któw
rea
lizo-
wan
ych
w r
amac
h pr
iory
tetu
V
I, V
III P
oddz
iała
nie
6.1.
1,
Dzi
ałan
ie 6
.2, 8
.1 n
a ro
zwój
po
staw
prz
edsi
ębio
rczy
ch
w w
ojew
ództ
wie
łódz
kim
, PA
G-U
nico
nsul
t, Ł
ódź
2011
Reko
men
dac
ja w
czę
ści w
dro
żon
a. N
iekt
óre
prop
o-no
wan
e ro
zwią
zani
a zo
stał
y za
war
te ja
ko o
blig
ator
yjne
w
Wyt
yczn
ych
MIiR
w z
akre
sie
real
izac
ji pr
ojek
tów
fi
nans
owan
ych
ze ś
rodk
ów F
undu
szu
Prac
y w
ram
ach
prog
ram
ów o
pera
cyjn
ych
wsp
ółfi
nans
owan
ych
z Eu
ro-
pejs
kieg
o Fu
ndus
zu S
połe
czne
go n
a la
ta 2
014–
2020
. W
w. w
skaz
ują
m.in
. na
koni
eczn
ość
zape
wni
enia
bar
dzie
j ko
mpl
ekso
weg
o w
spar
cia
osob
om b
ezro
botn
ym, m
.in.
popr
zez
wsk
azan
ie w
ymog
u po
prze
dzen
ia u
dzie
lani
a w
spar
cia
w p
osta
ci u
sług
i in
stru
men
tów
wsk
azan
ych
w u
staw
ie z
dni
a 20
kw
ietn
ia 2
004
r. o
prom
ocji
zatr
ud-
nien
ia i
inst
ytuc
jach
ryn
ku p
racy
mus
i pog
łębi
oną
anal
izą
umie
jętn
ości
, pre
dysp
ozyc
ji i p
robl
emów
zaw
odow
ych
dane
go u
czes
tnik
a pr
ojek
tu, m
.in. p
oprz
ez o
prac
owan
ie/
aktu
aliz
ację
Indy
wid
ualn
ego
Plan
u D
ział
ania
. Ana
liza
ta
ma
pozw
olić
na
dopa
sow
anie
ofe
rty
pom
ocy
w t
aki s
po-
sób,
aby
odp
owia
dała
na
rzec
zyw
iste
pot
rzeb
y da
nego
uc
zest
nika
pro
jekt
u. K
ażdy
z u
czes
tnik
ów p
roje
ktu
pow
inie
n ot
rzym
ać o
fert
ę w
spar
cia
obej
muj
ącą
wsz
ystk
ie
form
y w
spar
cia
z uw
zglę
dnie
niem
pro
filu
pom
ocy,
któ
re
zost
aną
zide
ntyf
ikow
ane
u ni
ego
jako
nie
zbęd
ne w
cel
u po
praw
y je
go s
ytua
cji n
a ry
nku
prac
y lu
b uz
yska
nia
zatr
udni
enia
.
W c
elu
uspr
awni
enia
pro
cesu
akc
epta
cji p
omys
łów
biz
ne-
sow
ych
dla
now
ych
firm
prz
ez M
PiPS
pod
jęte
zos
taną
dz
iała
nia
info
rmac
yjne
, wsk
azuj
ące
na z
asad
ność
fin
anso
-w
ania
z F
undu
szu
Prac
y sz
kole
ń dl
a pr
acow
nikó
w p
owia
-to
wyc
h ur
zędó
w p
racy
w z
akre
sie
wer
yfik
acji
wni
oskó
w
o pr
zyzn
anie
śro
dków
na
podj
ęcie
dzi
ałal
nośc
i gos
poda
r-cz
ej. P
rzed
mio
tow
e sz
kole
nia
mog
ą zo
stać
sfin
anso
wan
e pr
zez
PUP-
y ze
śro
dków
Fun
dusz
u Pr
acy,
zgo
dnie
z a
rt.
108
ust.
1 p
kt 3
8 us
taw
y z
dnia
20
kwie
tnia
200
4 r.
o pr
omoc
ji za
trud
nien
ia i
inst
ytuc
jach
ryn
ku p
racy
.
Pona
dto,
w r
amac
h PO
WER
będ
ą re
aliz
owan
e pr
ojek
ty
doty
cząc
e m
onit
orow
anie
pot
rzeb
prz
edsi
ębio
rstw
i pr
a-co
wni
ków
w k
onte
kści
e za
potr
zebo
wan
ia n
a ko
mpe
-te
ncje
, w t
ym a
naliz
y za
potr
zebo
wan
ia n
a ko
mpe
tenc
je
w b
ranż
ach
zalic
zany
ch d
o gr
ona
inte
ligen
tnyc
h sp
ecja
-liz
acji,
a t
akże
pod
nosz
enie
kom
pete
ncji
osób
ucz
estn
i-cz
ącyc
h w
edu
kacj
i na
pozi
omie
wyż
szym
, w o
bsza
rach
kl
uczo
wyc
h dl
a go
spod
arki
i ro
zwoj
u kr
aju.
Załączniki
57
Pierwsza dekada Europejskiego Funduszu Społecznego w Polsce
OB
SZA
RR
EKO
MEN
DA
CJA
ŹRÓ
DŁO
STA
N W
DR
OŻE
NIA
REK
OM
END
AC
JI
Inst
rum
enty
zw
ięks
zają
ce
stra
teg
iczn
e p
lan
ow
anie
b
izn
eso
we
Ze w
zglę
du n
a fa
kt, i
ż w
ięks
zość
MŚP
nie
pos
trze
ga
szko
leń
jako
waż
nego
czy
nnik
a z
pers
pekt
ywy
ich
funk
-cj
onow
ania
na
rynk
u, ja
k ró
wni
eż n
ie je
st w
sta
nie
ocen
ić
zapo
trze
bow
ania
pra
cow
nikó
w w
zak
resi
e ni
ezbę
dnyc
h do
poz
yska
nia
umie
jętn
ości
(br
ak s
trat
egic
zneg
o pl
ano-
wan
ia b
izne
sow
ego)
, nie
zbęd
ne je
st:
• za
chęc
anie
prz
edsi
ębio
rstw
, do
prz
epro
wad
zan
ia
oce
ny
wła
snyc
h p
otr
zeb
szk
ole
nio
wyc
h o
raz
info
rmow
ania
o t
ych
potr
zeba
ch;
• u
two
rzen
ie s
ieci
i pl
atfo
rm w
spół
prac
y dz
iała
jący
ch
na
rzec
z w
spar
cia
prz
edsi
ębio
rstw
w z
akre
sie
wpr
owad
zani
a st
rate
gicz
nego
pla
now
ania
bi
znes
oweg
o or
az p
opra
wne
go d
iagn
ozow
ania
po
trze
b;•
otw
arta
dys
kusj
a w
zak
resi
e o
pra
cow
ywan
ia
i tw
orz
enia
loka
lnyc
h s
trat
egii
szko
len
iow
ych
.
Rozw
ój u
mie
jętn
ości
i sz
ko-
leni
a w
ram
ach
MSP
, OEC
D,
2011
Kw
alif
ikac
je d
la p
otrz
eb
prac
odaw
ców
, KPP
Lew
ia-
tan,
201
0
Prze
dsię
bior
cy ja
ko o
dbio
rcy
wsp
arci
a w
ram
ach
Prio
ry-
tetu
VIII
na
War
mii
i Maz
u-ra
ch, P
SDB,
201
2
Reko
men
dac
ja w
dro
żon
a. Z
e śr
odkó
w E
FS w
ram
ach
Prog
ram
u zo
stan
ie u
twor
zony
m.in
. ogó
lnop
olsk
i Re
jest
r U
sług
Roz
woj
owyc
h (R
UR)
, obe
jmuj
ący
wsz
ystk
ie
podm
ioty
św
iadc
zące
usł
ugi r
ozw
ojow
e fin
anso
wan
e ze
śr
odkó
w p
ublic
znyc
h, n
atom
iast
w r
amac
h RP
O z
apro
-je
ktow
ane
zost
aną
kom
plem
enta
rne
syst
emy
dyst
rybu
cji
środ
ków
opa
rte
na p
odej
ściu
pop
ytow
ym. W
pro
jekc
ie
wyt
yczn
ych
MIiR
w z
akre
sie
real
izac
ji pr
zeds
ięw
zięć
z
udzi
ałem
śro
dków
Eur
opej
skie
go F
undu
szu
Społ
ecz-
nego
w o
bsza
rze
przy
stos
owan
ia p
rzed
sięb
iors
tw i
pra-
cow
nikó
w d
o zm
ian
na la
ta 2
014–
2020
wpr
owad
zono
od
pow
iedn
ie z
apis
y re
gulu
jące
udz
iela
nie
wsp
arci
a w
tym
ob
szar
ze w
ram
ach
PO W
ER o
raz
RPO
.
Inst
rum
enty
w
spar
cia
Nal
eżał
oby
rozw
ażyć
opr
acow
anie
inst
rum
entu
o c
ha-
rakt
erze
mie
szan
ym (
hybr
ydow
ym),
łącz
ąceg
o el
emen
ty
finan
sow
ania
zw
rotn
ego
(poż
yczk
a) z
ele
men
tam
i fin
an-
sow
ania
bez
zwro
tneg
o (d
otac
ja).
Do
rozw
ażen
ia p
ozo-
staj
e na
tom
iast
, czy
oba
str
umie
nie
pow
inny
poc
hodz
ić
ze ś
rodk
ów p
ublic
znyc
h, c
zy t
eż f
inan
sow
anie
zw
rotn
e po
win
no b
yć u
dzie
lane
prz
ez in
styt
ucje
kom
ercy
jne
(na
wzó
r kr
edyt
u te
chno
logi
czne
go).
Ze w
zglę
du n
a du
że r
yzyk
o, w
iążą
ce s
ię z
fin
anso
wan
iem
os
ób r
ozpo
czyn
ając
ych
dzia
łaln
ość
gosp
odar
czą
znac
znie
ba
rdzi
ej u
zasa
dnio
ne je
st p
ierw
sze
rozw
iąza
nie.
Oce
na t
rwał
ości
i ef
ekty
w-
nośc
i wsp
arci
a ud
ziel
oneg
o na
roz
pocz
ęcie
dzi
ałal
nośc
i go
spod
arcz
ej w
ram
ach
SPO
RZ
L, Z
PORR
ora
z PO
KL,
PA
G
Uni
cons
ult,
201
2
Reko
men
dac
ja w
dro
żon
a. W
Wyt
yczn
ych
MIiR
w z
akre
-si
e re
aliz
acji
proj
ektó
w f
inan
sow
anyc
h ze
śro
dków
Fu
ndus
zu P
racy
w r
amac
h pr
ogra
mów
ope
racy
jnyc
h w
spół
fina
nsow
anyc
h z
Euro
pejs
kieg
o Fu
ndus
zu S
połe
cz-
nego
na
lata
201
4–20
20 z
apew
nion
o m
ożliw
ość
łącz
enia
w
spar
cia
bezz
wro
tneg
o ze
zw
rotn
ym. U
czes
tnik
pro
jekt
u w
spół
finan
sow
aneg
o z
EFS
w r
amac
h RP
O m
oże
otrz
y-m
ać w
spar
cie
bezz
wro
tne
oraz
wsp
arci
e zw
rotn
e, o
ile
real
izac
ja p
rzyg
otow
aneg
o pr
zez
nieg
o bi
znes
plan
u te
go
wym
aga
i nie
ozn
acza
to
podw
ójne
go f
inan
sow
ania
. IZ
RPO
moż
e za
pew
nić
mec
hani
zmy
pozw
alaj
ące
na łą
czen
ie
wsp
arci
a zw
rotn
ego
i wsp
arci
a be
zzw
rotn
ego.
Obi
e fo
rmy
wsp
arci
a re
aliz
owan
e bę
dą z
w je
dnym
pro
jekc
ie,
wsp
ółfin
anso
wan
ym z
EFS
.
Załączniki
58
Pierwsza dekada Europejskiego Funduszu Społecznego w Polsce
REKO
MEN
DA
CJE
DO
TYC
ZĄC
E O
BSZA
RU IN
TEG
RAC
JI S
POŁE
CZN
EJ
OB
SZA
RR
EKO
MEN
DA
CJA
ŹRÓ
DŁO
STA
N W
DR
OŻE
NIA
REK
OM
END
AC
JI
Mo
nit
oro
wan
ie
efek
tów
wsp
arci
aW
cel
u m
aksy
mal
izac
ji re
zult
atów
wsp
arci
a re
kom
endo
-w
ane
jest
:•
stw
orz
enie
sys
tem
u o
raz
nar
zęd
zi w
zak
resi
e au
toew
alu
acji
i mo
nit
oro
wan
ia r
ezu
ltat
ów
w
spar
cia
wyp
raco
wan
ych
wsp
ólni
e pr
zez
ROPS
, PC
PR o
raz
OPS
;•
wyp
raco
wan
ie w
skaź
nik
ów
mię
kkic
h d
o m
ierz
enia
re
zult
ató
w a
ktyw
nej
inte
gra
cji.
Nie
istn
ieją
obe
cnie
kw
anty
fikow
alne
wsk
aźni
ki, k
tóre
mie
rzył
yby
pozi
om
akty
wne
j int
egra
cji.
Z ko
lei m
ierz
enie
akt
ywiz
acji
społ
eczn
ej m
iarą
efe
ktyw
nośc
i zat
rudn
ieni
owej
je
st n
iew
ysta
rcza
jące
do
poka
zani
a re
zult
atów
ud
ziel
aneg
o w
spar
cia;
•
bież
ące
mon
itor
owan
ie r
ezul
tató
w u
dzie
lone
go
wsp
arci
a, w
szc
zegó
lnoś
ci p
oprz
ez m
on
ito
row
anie
lo
sów
ucz
estn
ikó
w w
spar
cia
(ró
wn
ież
w z
nac
znie
od
rocz
on
ej p
ersp
ekty
wie
cza
su),
co
w k
onse
kwen
cji p
ozw
oli n
a le
psze
zap
lano
wan
ie
przy
szły
ch d
ział
ań;
• p
osz
erze
nie
zes
taw
u o
raz
wię
ksza
ad
ekw
atn
ość
w
sto
sun
ku d
o r
ealiz
ow
aneg
o w
spar
cia
wsk
aźn
ikó
w w
obs
zarz
e in
tegr
acji
społ
eczn
ej
w o
dnie
sien
iu d
o pe
rspe
ktyw
y fi
nans
owej
20
07–2
013.
Got
owi d
o po
moc
y. G
otow
i do
pra
cy. A
dekw
atno
ść
pom
ocy
udzi
elan
ej w
pro
-je
ktac
h sy
stem
owyc
h i j
ej
efek
ty. R
apor
t ko
ńcow
y ba
dani
a ew
alua
cyjn
ego
pro-
jekt
ów s
yste
mow
ych
7.1.
1 i 7
.1.2
rea
lizow
anyc
h pr
zez
ośro
dki p
omoc
y sp
ołec
znej
i p
owia
tow
e ce
ntra
pom
ocy
rodz
inie
w w
ojew
ództ
wie
lu
busk
im, G
HK
Pols
ka
Sp. z
o.o
., 20
13
Reko
men
dac
ja w
czę
ści w
dro
żon
a. S
yste
m w
skaź
nikó
w
przy
jęty
ch d
la K
PO/R
PO w
dok
umen
tach
pro
gram
owyc
h op
arty
zos
tał o
wyt
yczn
e KE
dot
yczą
ce m
onit
orow
ania
i e
wal
uacj
i wsp
arci
a z
EFS.
W z
akre
sie
niez
będn
ym d
la
zape
wni
enia
spó
jnyc
h da
nych
na
pozi
omie
KE
pom
iar
będz
ie d
otyc
zył z
arów
no b
ezpo
śred
nich
(da
ne z
sys
tem
u m
onit
orow
ania
) ja
k i d
ługo
falo
wyc
h ef
ektó
w in
terw
en-
cji –
w p
ersp
ekty
wie
6–1
8 m
iesi
ęcy
po p
roje
kcie
(da
ne
z ew
alua
cji).
Jedn
ocze
śnie
nal
eży
wsk
azać
, że
w p
roje
kcie
Wyt
ycz-
nych
MIiR
w z
akre
sie
real
izac
ji pr
zeds
ięw
zięć
w o
bsza
rze
włą
czen
ia s
połe
czne
go i
zwal
czan
ia u
bóst
wa
z w
ykor
zy-
stan
iem
śro
dków
Eur
opej
skie
go F
undu
szu
Społ
eczn
ego
i Eur
opej
skie
go F
undu
szu
Rozw
oju
Regi
onal
nego
na
lata
20
14–2
020
zaw
arto
zas
ady
i spo
sób
pom
iaru
rez
ulta
tów
w
spar
cia
w o
bsza
rze
akty
wne
j int
egra
cji d
la p
oszc
ze-
góln
ych
grup
doc
elow
ych
– w
zal
eżno
ści o
d in
stru
men
-tó
w w
ykor
zyst
ywan
ych
w p
roje
kcie
(tz
w. e
fekt
ywno
ść
społ
eczn
o-za
trud
nien
iow
a).
Załączniki
59
Pierwsza dekada Europejskiego Funduszu Społecznego w Polsce
OB
SZA
RR
EKO
MEN
DA
CJA
ŹRÓ
DŁO
STA
N W
DR
OŻE
NIA
REK
OM
END
AC
JI
Rozw
iąza
nia
n
a p
ozi
om
ie
pro
gra
mo
wan
ia
W c
elu
mak
sym
aliz
acji
rezu
ltat
ów w
spar
cia
reko
men
do-
wan
e je
st:
• ro
zró
żnie
nie
w d
oku
men
tach
pro
gra
mo
wyc
h
dw
óch
ro
dza
jów
prz
edsi
ęwzi
ęć: u
kier
un
kow
anyc
h
bez
po
śred
nio
na
inte
gra
cję
zaw
od
ow
ą o
sób
za
gro
żon
ych
wyk
lucz
enie
m s
po
łecz
nym
ora
z u
kier
un
kow
anyc
h n
a in
teg
racj
ę sp
ołe
czn
ą n
a b
ard
ziej
po
dst
awo
wym
po
zio
mie
. Prz
yjęc
ie,
że k
ryte
rium
efe
ktyw
nośc
i zat
rudn
ieni
owej
jest
st
osow
ane
wył
ączn
ie d
o pr
ojek
tów
pie
rwsz
ego
rodz
aju;
• pr
ojek
toda
wcy
pro
wad
zący
inte
grac
ję z
awod
ową
osób
zag
rożo
nych
wyk
lucz
enie
m s
połe
czny
m b
yli
zob
ow
iąza
ni d
o o
siąg
ania
okr
eślo
neg
o p
ozi
om
u
efek
tyw
no
ści d
ział
ań in
teg
racy
jnyc
h o
raz
efek
tyw
no
ści p
roza
tru
dn
ien
iow
ej (
na p
ozio
mie
20
–30%
, w z
ależ
nośc
i od
spec
yfik
i gru
py d
ocel
owej
),
w r
amac
h re
aliz
owan
ych
prze
z si
ebie
pro
jekt
ów;
• o
blic
zan
ie p
ozi
om
u e
fekt
ywn
ośc
i zat
rud
nie
nio
wej
p
roje
ktu
uw
zglę
dnia
ło p
rzyp
adki
zaw
arci
a pr
zez
ucze
stni
ka p
roje
ktu
umow
y o
prac
ę lu
b um
owy
cyw
ilnop
raw
nej –
z w
yłąc
zen
iem
prz
ypad
ków
, w
któ
rych
zat
rud
nie
nie
jest
su
bsy
dio
wan
e.
Uzy
skan
ie z
atru
dnie
nia
subs
ydio
wan
ego
jest
ła
twie
jsze
niż
zat
rudn
ieni
a ni
esub
sydi
owan
ego,
dl
ateg
o ni
e po
win
ny b
yć t
rakt
owan
e ja
ko
rów
now
ażne
;•
popr
zez
odpo
wie
dnią
mod
yfik
ację
kry
teri
ów w
ybor
u pr
ojek
tów
pre
mio
wan
ie t
ych
pro
jekt
od
awcó
w,
któ
rych
sta
tuto
wa
dzi
ałal
no
ść je
st z
go
dn
a z
ob
szar
em m
eryt
ory
czn
ym p
roje
któ
w,
w s
zcze
góln
ości
pos
iada
jący
ch d
ośw
iadc
zeni
e w
pra
cy n
a rz
ecz
osób
zag
rożo
nych
wyk
lucz
enie
m
społ
eczn
ym;
• u
mo
żliw
ien
ie p
roje
kto
daw
com
rea
lizo
wan
ia
pro
jekt
ów
wie
lole
tnic
h. D
opus
zcze
nie
w d
okum
enta
ch o
kreś
lają
cych
zas
ady
przy
znaw
ania
śr
odkó
w z
RPO
201
4–20
20 r
ealiz
acji
(m.in
.)
proj
ektó
w t
rwaj
ącyc
h 3
lata
lub
dłuż
ej.
Ana
liza
efek
tyw
nośc
i za
trud
nien
iow
ej p
roje
któw
zr
ealiz
owan
ych
w r
amac
h Po
ddzi
ałan
ia 7
.2.1
PO
KL,
w
kon
tekś
cie
ich
skut
eczn
o-śc
i w a
ktyw
izow
aniu
osó
b za
groż
onyc
h w
yklu
czen
iem
sp
ołec
znym
, Ann
a C
hroś
-ci
cka
Dys
pers
ja n
a zl
ecen
ie
Urz
ędu
Mar
szał
kow
skie
go
Woj
ewód
ztw
a Ku
jaw
sko-
-Pom
orsk
iego
, 201
3
Reko
men
dac
ja w
czę
ści w
dro
żon
a. W
pro
jekc
ie
Wyt
yczn
ych
MIiR
w z
akre
sie
real
izac
ji pr
zeds
ięw
zięć
w
obs
zarz
e w
łącz
enia
spo
łecz
nego
i zw
alcz
ania
ubó
-st
wa
z w
ykor
zyst
anie
m ś
rodk
ów E
urop
ejsk
iego
Fun
-du
szu
Społ
eczn
ego
i Eur
opej
skie
go F
undu
szu
Rozw
oju
Regi
onal
nego
na
lata
201
4–20
20 o
pisa
no o
góln
e za
sady
re
aliz
acji
proj
ektó
w w
spół
finan
sow
anyc
h z
EFS
w z
akre
-si
e ce
lu t
emat
yczn
ego
9 or
az z
asad
y i s
posó
b po
mia
ru
rezu
ltat
ów w
spar
cia
w o
bsza
rze
akty
wne
j int
egra
cji
posz
czeg
ólny
ch g
rup
doce
low
ych
(tzw
. efe
ktyw
ność
sp
ołec
zno-
zatr
udni
enio
wa)
.
Załączniki
60
Pierwsza dekada Europejskiego Funduszu Społecznego w Polsce
OB
SZA
RR
EKO
MEN
DA
CJA
ŹRÓ
DŁO
STA
N W
DR
OŻE
NIA
REK
OM
END
AC
JI
Wsp
arci
e d
la
inst
ytu
cji i
nte
gra
cji
spo
łecz
nej
Wsp
arci
e pr
acow
nikó
w in
styt
ucji
pom
ocy
społ
eczn
ej
w z
akre
sie:
• sk
ute
czn
ego
wyk
orz
ysta
nia
nar
zęd
zi a
ktyw
nej
in
teg
racj
i ora
z ic
h a
dek
wat
neg
o d
ob
oru
w
zglę
dem
ind
ywid
ual
nyc
h p
otr
zeb
klie
ntó
w O
PS;
• lo
bb
ow
anie
ro
zwią
zań
typ
u P
AL
i PIO
N n
a p
ozi
om
ie lo
kaln
ym o
raz
do
rad
ztw
o w
tym
za
kres
ie. R
ekom
endo
wan
e je
st w
pro
wad
zen
ie
do
rad
ztw
a/an
imac
ji d
la in
styt
ucj
i, kt
óre
zain
tere
sow
ane
są r
ealiz
acją
teg
o ty
py p
roje
któw
. D
orad
ztw
o po
win
no iś
ć w
par
ze z
pro
moc
ją d
obry
ch
prak
tyk;
• ro
zbu
do
wan
ie in
fras
tru
ktu
ry s
po
łecz
nej
m.in
. p
op
rzez
KIS
i C
IS o
raz
lep
sza
wsp
ółp
raca
OPS
i P
CPR
z p
od
mio
tam
i eko
no
mii
i in
teg
racj
i sp
ołe
czn
ej o
raz
up
ow
szec
hn
ian
ie id
ei t
wo
rzen
ia
loka
lnyc
h p
artn
erst
w z
ud
ział
em P
ES;
• w
zmo
cnie
nie
po
ten
cjał
u f
izyc
zneg
o in
styt
ucj
i in
tegr
acji
społ
eczn
ej, w
szc
zegó
lnoś
ci n
a po
ziom
ie
loka
lnym
(sp
rzęt
, śro
dki t
rans
port
u, lo
kale
);
Got
owi d
o po
moc
y. G
otow
i do
pra
cy. A
dekw
atno
ść
pom
ocy
udzi
elan
ej w
pro
-je
ktac
h sy
stem
owyc
h i j
ej
efek
ty. R
apor
t ko
ńcow
y ba
dani
a ew
alua
cyjn
ego
pro-
jekt
ów s
yste
mow
ych
7.1.
1 i 7
.1.2
rea
lizow
anyc
h pr
zez
ośro
dki p
omoc
y sp
ołec
znej
i p
owia
tow
e ce
ntra
pom
ocy
rodz
inie
w w
ojew
ództ
wie
lu
busk
im, G
HK
Pols
ka
Sp. z
o.o
. na
zlec
enie
RO
PS
Pozn
ań, 2
013
Ana
liza
potr
zeb
inst
ytuc
ji dz
iała
jący
ch w
obs
za-
rze
pom
ocy
i int
egra
cji
społ
eczn
ej o
raz
dzia
łań
prow
adzo
nych
na
pozi
omie
ce
ntra
lnym
i re
gion
alny
m
w r
amac
h Pr
ogra
mu
Ope
-ra
cyjn
ego
Kap
itał
Lud
zki
w k
onte
kści
e zm
niej
szan
ia
obsz
arów
zja
wis
ka w
yklu
-cz
enia
spo
łecz
nego
, PA
G
Uni
cons
ult
Sp. z
o.o
. na
zlec
enie
MPi
PS, 2
011
Reko
men
dac
ja w
czę
ści w
dro
żon
a. W
pro
jekc
ie W
ytyc
z-ny
ch M
IiR w
zak
resi
e re
aliz
acji
prze
dsię
wzi
ęć w
obs
zarz
e w
łącz
enia
spo
łecz
nego
i zw
alcz
ania
ubó
stw
a z
wyk
orzy
-st
anie
m ś
rodk
ów E
urop
ejsk
iego
Fun
dusz
u Sp
ołec
zneg
o i E
urop
ejsk
iego
Fun
dusz
u Ro
zwoj
u Re
gion
alne
go n
a la
ta
2014
–202
0 za
war
to z
asad
y re
aliz
acji
wpa
rcia
w r
amac
h RP
O 2
014–
2020
w t
ym z
akre
sie.
Załączniki
61
Pierwsza dekada Europejskiego Funduszu Społecznego w Polsce
OB
SZA
RR
EKO
MEN
DA
CJA
ŹRÓ
DŁO
STA
N W
DR
OŻE
NIA
REK
OM
END
AC
JI
Prac
a z
klie
nte
m
po
mo
cy s
po
łecz
nej
• pr
omow
anie
wsp
arci
a In
terd
yscy
plin
arne
go/
syst
emow
ego,
pop
rzez
rea
lizo
wan
ie
pro
jekt
ów
zaw
iera
jący
ch e
lem
ent
wsp
ółp
racy
in
styt
ucj
i po
mo
cy i
inte
gra
cji s
po
łecz
nej
, słu
żb
zatr
ud
nie
nia
, sąd
ów
, org
aniz
acji
po
zarz
ądo
wyc
h
(NG
O)
i in
nyc
h s
łużb
sp
ołe
czn
ych
; •
wsp
arci
e p
ow
inn
o b
yć p
op
rzed
zon
e d
iag
no
zą
ind
ywid
ual
nyc
h p
otr
zeb
i p
ote
ncj
ału
ucz
estn
ikó
w,
w m
nie
jszy
m z
aś s
top
niu
– d
iag
no
zą p
rob
lem
ów
sp
ołe
czn
ych
prz
epro
wad
zaną
w o
dnie
sien
iu d
o da
nego
obs
zaru
(gm
iny,
pow
iatu
, woj
ewód
ztw
a);
• p
rem
iow
anie
pro
jekt
ów
zak
ład
ając
ych
st
aże/
sub
syd
iow
ane
zatr
ud
nie
nie
dla
osó
b po
zost
ając
ych
bez
zatr
udni
enia
. Jed
nym
z
pożą
dany
ch e
lem
entó
w p
roje
któ
w p
ow
inn
a b
yć p
om
oc
ucz
estn
iko
m w
po
szu
kiw
aniu
za
tru
dn
ien
ia;
• ni
ezbę
dnym
ele
men
tem
szk
ole
ń o
ch
arak
terz
e za
wo
do
wym
po
win
ny
być
zaj
ęcia
pra
ktyc
zne,
m
ając
e na
cel
u do
skon
alen
ie u
mie
jętn
ości
za
wod
owyc
h i z
doby
wan
ie d
ośw
iadc
zeni
a za
wod
oweg
o;
• na
leży
pre
mio
wać
pro
jekt
y, w
któ
rych
ofe
row
ane
jest
uc
zest
niko
m w
spar
cie
tow
arzy
sząc
e zo
rien
tow
ane
na
og
ran
icze
nie
lub
cał
kow
ite
zniw
elo
wan
ie
czyn
nik
ów
mo
gąc
ych
un
iem
ożl
iwia
ć o
sob
om
kw
alif
iku
jący
m s
ię d
o u
dzi
ału
w p
roje
kcie
p
arty
cyp
ację
w n
im;
• zm
odyf
ikow
ać s
posó
b ud
ziel
ania
wsp
arci
a os
obom
be
zdom
nym
. Nal
eżał
oby
rozw
ażyć
wyo
drę
bn
ien
ie
typ
u p
roje
któ
w d
edyk
ow
aneg
o o
sob
om
b
ezd
om
nym
. W r
amac
h w
spar
cia
nale
żało
by
w p
ierw
szej
kol
ejno
ści s
kupi
ć si
ę na
zas
poko
jeni
u po
dsta
wow
ych
potr
zeb
odbi
orcó
w w
spar
cia,
któ
re
w d
użej
mie
rze
maj
ą ch
arak
ter
mat
eria
lny.
Dop
iero
po
zas
poko
jeni
u po
trze
b z
tej s
fery
mog
łyby
być
po
dejm
owan
e dz
iała
nia
z za
kres
u ak
tyw
izac
ji sp
ołec
znej
i za
wod
owej
Got
owi d
o po
moc
y. G
otow
i do
pra
cy. A
dekw
atno
ść
pom
ocy
udzi
elan
ej w
pro
-je
ktac
h sy
stem
owyc
h i j
ej
efek
ty. R
apor
t ko
ńcow
y ba
dani
a ew
alua
cyjn
ego
pro-
jekt
ów s
yste
mow
ych
7.1.
1 i 7
.1.2
rea
lizow
anyc
h pr
zez
ośro
dki p
omoc
y sp
ołec
znej
i p
owia
tow
e ce
ntra
pom
ocy
rodz
inie
w w
ojew
ództ
wie
lu
busk
im, G
HK
Pols
ka
Sp. z
o.o
. na
zlec
enie
RO
PS,
Pozn
ań 2
013
Oce
na w
pływ
u ud
ział
u w
pro
jekc
ie n
a sy
tuac
ję
osob
istą
i za
wod
ową
osób
w
yklu
czon
ych/
zagr
ożon
ych
wyk
lucz
enie
m u
czes
tnic
zą-
cych
w p
roje
ktac
h re
aliz
o-w
anyc
h w
ram
ach
Prio
ryte
tu
VII
w w
ojew
ództ
wie
łódz
-ki
m, Z
akła
d Ba
dań
Nau
ko-
wyc
h Po
lski
ego
Tow
arzy
stw
a So
cjol
ogic
zneg
o na
zle
ceni
e W
UP,
Łód
ź 20
10
Ana
liza
efek
tyw
nośc
i za
trud
nien
iow
ej p
roje
któw
zr
ealiz
owan
ych
w r
amac
h Po
ddzi
ałan
ia 7
.2.1
PO
KL,
w
kon
tekś
cie
ich
skut
eczn
o-śc
i w a
ktyw
izow
aniu
osó
b za
groż
onyc
h w
yklu
czen
iem
sp
ołec
znym
, Ann
a C
hroś
-ci
cka
Dys
pers
ja n
a zl
ecen
ie
Urz
ędu
Mar
szał
kow
skie
go
Woj
ewód
ztw
a Ku
jaw
sko-
-Pom
orsk
iego
, 201
3
Reko
men
dac
ja w
czę
ści w
dro
żon
a. W
pro
jekc
ie W
ytyc
z-ny
ch M
IiR w
zak
resi
e re
aliz
acji
prze
dsię
wzi
ęć w
obs
zarz
e w
łącz
enia
spo
łecz
nego
i zw
alcz
ania
ubó
stw
a z
wyk
orzy
-st
anie
m ś
rodk
ów E
urop
ejsk
iego
Fun
dusz
u Sp
ołec
zneg
o i E
urop
ejsk
iego
Fun
dusz
u Ro
zwoj
u Re
gion
alne
go n
a la
ta
2014
–202
0 za
war
to z
asad
y re
aliz
acji
wpa
rcia
w r
amac
h RP
O 2
014–
2020
w t
ym z
akre
sie.
Załączniki
62
Pierwsza dekada Europejskiego Funduszu Społecznego w Polsce
OB
SZA
RR
EKO
MEN
DA
CJA
ŹRÓ
DŁO
STA
N W
DR
OŻE
NIA
REK
OM
END
AC
JI
Zasa
dy
two
rzen
ia
i fu
nkc
jon
ow
ania
sy
stem
u w
spar
cia
eko
no
mii
spo
łecz
nej
w
reg
ion
ach
W d
okum
enta
ch p
rogr
amow
ych
RPO
nal
eży:
•
okr
eślić
w ja
ki s
po
sób
i n
a ja
kich
zas
adac
h b
ędą
wyb
iera
ne
OW
ESy
w n
ow
ej p
ersp
ekty
wie
;•
prz
ewid
zieć
ko
nie
czn
ość
bu
do
wan
ia s
yste
mu
w
spar
cia
w r
amac
h p
roje
któ
w s
yste
mo
wyc
h
(rea
lizow
anyc
h np
. prz
ez s
amor
ząd
woj
ewód
ztw
a),
gdyż
tak
ie r
ozw
iąza
nie
zape
wni
wię
kszą
gw
aran
cję
wyb
oru
podm
iotó
w o
odp
owie
dnim
pot
encj
ale;
•
reko
men
do
wać
wyb
ór
po
dm
iotó
w, k
tóre
p
osi
adaj
ą d
ośw
iad
czen
ie n
a te
ren
ie
wo
jew
ód
ztw
a, a
tak
że d
ośw
iad
czo
ny
zesp
ół;
po
siad
ają
akre
dyt
ację
, w z
akre
sie
świa
dcze
nia
wys
okie
j jak
ości
usł
ug, w
tym
dot
yczą
cych
spo
sobó
w
diag
nozo
wan
ia p
otrz
eb k
lient
ów i
prac
y z
klie
ntam
i, sp
osob
ów m
onit
orow
ania
losó
w k
lient
ów;
• pr
zy w
ybor
ze O
WES
nal
eży
zape
wni
ć, a
by k
ryte
ria
i zas
ady
wyb
oru
inst
ytu
cji z
ost
ały
okr
eślo
ne
wsp
óln
ie z
klu
czo
wym
i in
tere
sari
usz
ami;
• in
styt
ucj
e te
po
wo
ływ
ane
był
y co
naj
mn
iej
na
4 la
ta (
np. k
onku
rs d
wa
razy
w o
kres
ie
prog
ram
owan
ia);
dla
każ
dej
inst
ytu
cji w
skaz
ane
zost
ały
rezu
ltat
y d
o o
siąg
nię
cia;
•
przy
wyb
orze
OW
ES n
ależ
y p
rom
ow
ać p
od
mio
ty,
któ
re p
osi
adaj
ą d
ośw
iad
czen
ie w
zak
resi
e d
ora
dzt
wa
biz
nes
ow
ego
lub
ofe
rują
wsp
ółp
racę
z
inst
ytu
cjam
i oto
czen
ia b
izn
esu
;•
rozl
icza
nie
OW
ES z
licz
by
PES,
któ
re f
un
kcjo
nu
ją
pew
ien
okr
es p
o u
two
rzen
iu (
np
. 2–3
lata
) i p
rzyr
ost
u li
czb
y m
iejs
c p
racy
w f
un
kcjo
nu
jący
ch
PES.
Oce
na w
spar
cia
w o
bsza
-rz
e ek
onom
ii sp
ołec
znej
ud
ziel
oneg
o ze
śro
dków
EF
S w
ram
ach
PO K
L, C
offe
y In
tern
atio
nal S
p. z
o.o
., na
zl
ecen
ie M
IiR (
DZF
), 2
013
Reko
men
dac
ja w
czę
ści w
dro
żon
a. W
pro
jekc
ie W
ytyc
z-ny
ch M
IiR w
zak
resi
e re
aliz
acji
prze
dsię
wzi
ęć w
obs
zarz
e w
łącz
enia
spo
łecz
nego
i zw
alcz
ania
ubó
stw
a z
wyk
orzy
-st
anie
m ś
rodk
ów E
urop
ejsk
iego
Fun
dusz
u Sp
ołec
zneg
o i E
urop
ejsk
iego
Fun
dusz
u Ro
zwoj
u Re
gion
alne
go n
a la
ta 2
014–
2020
zaw
arte
zos
tały
zap
isy
doty
cząc
e za
sad
real
izac
ji w
spar
cie
na r
zecz
roz
woj
u se
ktor
a ek
onom
ii sp
ołec
znej
w r
amac
h PO
WER
i RP
O. W
ięks
zość
wsk
aza-
nych
zal
eceń
(O
WES
mus
zą p
osia
dać
akre
dyta
cję,
okr
es
pow
ołan
ia –
nie
kró
tszy
niż
36
mie
sięc
y, k
ryte
ria
i zas
ady
wyb
oru
OW
ES, „
rozl
icza
lnoś
ć” O
WES
z o
siąg
nięc
ia w
skaź
-ni
ków
efe
ktyw
nośc
iow
ych)
.
Załączniki
63
Pierwsza dekada Europejskiego Funduszu Społecznego w Polsce
OB
SZA
RR
EKO
MEN
DA
CJA
ŹRÓ
DŁO
STA
N W
DR
OŻE
NIA
REK
OM
END
AC
JI
Wsp
arci
e d
la o
sób
ni
epeł
nosp
raw
nych
Wsp
arci
e d
la o
sób
i u
czn
iów
z n
iep
ełn
osp
raw
no
ścią
(O
zN, U
zN)
obej
muj
ące
m.in
.:•
wpr
owad
zeni
e sa
nkcj
i za
zani
echa
nie
real
izac
ji pr
awa
w k
wes
tiac
h do
tycz
ącyc
h sy
tuac
ji O
zN
lub
niep
raw
idło
we
jego
sto
sow
anie
;•
wzm
ocni
enie
koo
rdyn
acji
dzia
łań
na r
zecz
OzN
; •
opra
cow
anie
met
ody
wcz
esne
go d
otar
cia
do O
zN
i ich
rod
zin
z in
form
acją
na
tem
at d
ostę
pneg
o w
sys
tem
ie w
spar
cia;
• ob
jęci
e O
zN i
ich
rodz
in s
koor
dyno
wan
ymi
dzia
łani
ami o
cha
rakt
erze
te
rape
utyc
zno-
eduk
acyj
nym
;•
dost
osow
anie
infr
astr
uktu
ry s
zkół
z z
asto
sow
anie
m
zasa
d pr
ojek
tow
ania
uni
wer
saln
ego;
• ut
rzym
anie
w s
yste
mie
edu
kacj
i szk
olni
ctw
a sp
ecja
lneg
o;•
włą
czan
ie k
las
spec
jaln
ych
do s
zkół
og
ólno
dost
ępny
ch;
• ks
ztał
ceni
e na
uczy
ciel
i ze
szkó
ł ogó
lnod
ostę
pnyc
h w
kie
runk
u od
pow
iedn
iego
wsp
iera
nia
UzN
w
pro
cesi
e ed
ukac
ji;•
zape
wni
enie
doś
wia
dczo
nych
spe
cjal
istó
w d
s. p
racy
z
UzN
w s
zkoł
ach
ogól
nodo
stęp
nych
mię
dzy
inny
mi
popr
zez
wyk
orzy
stan
ie p
oten
cjał
u sz
kół s
pecj
alny
ch;
• do
stos
owan
ie o
fert
y sz
koln
ictw
a za
wod
oweg
o do
po
trze
b O
zN;
• tw
orze
nie
punk
tów
info
rmac
yjny
ch d
la p
raco
daw
ców
• pr
omow
anie
sto
sow
ania
kla
uzul
spo
łecz
nych
;•
zwię
ksze
nie
dost
ępno
ści u
sług
tre
nera
pra
cy;
• w
prow
adze
nie
paki
etu/
bonu
akt
ywiz
acyj
nego
dla
O
zN.
Włą
czaj
ący
syst
em e
duka
cji
i ryn
ku p
racy
– r
ekom
enda
-cj
e dl
a po
lityk
i pub
liczn
ej.
IBE,
War
szaw
a 20
14
Reko
men
dac
ja w
czę
ści w
dro
żon
a. W
pro
jekc
ie W
ytyc
z-ny
ch M
IiR w
zak
resi
e re
aliz
acji
prze
dsię
wzi
ęć z
udz
iałe
m
środ
ków
Eur
opej
skie
go F
undu
szu
Społ
eczn
ego
w o
bsza
-rz
e ed
ukac
ji na
lata
201
4–20
20, a
tak
że w
ram
ach
pro-
jekt
u w
ytyc
znyc
h M
IiR w
zak
resi
e re
aliz
acji
zasa
dy r
ówno
-śc
i sza
ns i
nied
yskr
ymin
acji,
w t
ym d
ostę
pnoś
ci d
la o
sób
z ni
epeł
nosp
raw
nośc
iam
i ora
z za
sady
rów
nośc
i sza
ns
kobi
et i
męż
czyz
n w
ram
ach
fund
uszy
uni
jnyc
h na
lata
20
14–2
020
zaw
arte
zos
tały
odp
owie
dnie
zap
isy
podk
re-
ślaj
ące
koni
eczn
ość
real
izac
ji w
spar
cia
udzi
elan
ego
m.in
. ze
śro
dków
EFS
w r
amac
h po
lityk
i spó
jnoś
ci z
uw
zglę
d-ni
enie
m s
pecy
ficzn
ej s
ytua
cji o
sób
niep
ełno
spra
wny
ch
oraz
w s
posó
b re
spek
tują
cy p
raw
a os
ób n
iepe
łnos
praw
-ny
ch. W
w. n
ie d
otyc
zą je
dnak
że r
ealiz
acji
inny
ch p
olit
yk
publ
iczn
ych
niż
polit
yka
spój
nośc
i.
Pier
wsz
a de
kada
Eur
opej
skie
go F
undu
szu
Społ
eczn
ego
w P
olsc
e. E
fekt
y w
draż
ania
EFS
w la
tach
200
4–20
14
Wydawca:
Ministerstwo Infrastruktury i Rozwoju
Departament Europejskiego Funduszu Społecznego
ul. Wspólna 2/4
00-926 Warszawa
tel. (+48 22) 273 80 51
fax (+48 22) 273 89 19
e-mail: pokl@cpe.gov.pl
www.efs.gov.pl
Infolinia EFS:
0 801 EFS 801
0 801 337 801
płatne jak za połączenia lokalne
ISBN 978-83-7610-546-8
Publikacja bezpłatna
Publikacja współfinansowana ze środków Unii Europejskiej
w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego
człowiek – najlepsza inwestycja
Pierwsza dekada Europejskiego Funduszu Społecznego w Polsce
Efekty wdrażania EFS w latach 2004–2014
Okladka_Zlecenie_15_grzbiet_4_mm.indd 1 2015-05-28 15:55:55
top related