demans 3 kbg
Post on 06-Apr-2018
232 Views
Preview:
TRANSCRIPT
-
8/3/2019 demans 3 kbg
1/27
MENTAL DURUM MUAYENES VEDEMANSLI HASTAYA GENEL YAKLAIM
dr. ayhan blk
3. snf klinik bilimlere giri dersleri
-
8/3/2019 demans 3 kbg
2/27
MENTAL DURUM MUAYENES
Mental durumun deerlendirmesi nrolojik muayenenin ilkbasamadr. Dier bulgularn doru yorumu iin gereklidir.
Beyin-davran ilikisinin anlalmas ve sk rastlanan tedavi
edilebilir nro-behavioral bozukluklarn tansn koymak iinmental durum muayenesinin bilinmesi ve yaplmaszorunludur.
ou doktora, hatta nrologa bile bu muayene zor, kark vezaman kaybettirici bir muayene gibi gelir. Genel eilim iipsikiatrist veya psikologa brakma eklindedir.
-
8/3/2019 demans 3 kbg
3/27
MENTAL DURUM MUAYENES
Mental durum muayenesinden elde edilen bulgular,dier nrolojik bulgular ve genel medikal muayenebulgular ile sentez edilmelidir.
rnek olarak, anksieteli, taikardili, refleksleri canl,tremor, ekzoftalmus ve tiroid bymesi olanhastada, mental, nrolojik ve dahili muayene
bulgular sentezlenerek hipertroidi tans kolaycakonulabilir.
-
8/3/2019 demans 3 kbg
4/27
Nrolojik mental muayene
Bilin Ak, kapal
Kooperasyon Tam, azalm, koopere deil
Oryantasyon Yer, zaman, kiiye oryante veya dezoryante
Konuma Bellek
Yakn bellek normal veya bozuk, uzak bellek normal veya bozuk
Gnozi
Praksi
Eksekutif fonkiyon
Dnce ierii ve ak, gerei deerlendirme yetisi,affekt-duygu durumdeiiklii,gibi fonksiyonlar daha ok pisikiatrik muayene alanna girer.
-
8/3/2019 demans 3 kbg
5/27
YKSEK KORTKAL FONKSYONLAR VE BOZUKLUKLARI
Fonksiyon Bozukluk
Konuma Disfazi-Afazi
Bellek-hafza AmneziPraksi Apraksi
Gnozi Agnozi.
Eksektif Fonksiyon E.F. Bozukluu(yrtc ilevler)
-
8/3/2019 demans 3 kbg
6/27
afazi veya disfazi
Kortikal dzeyde konuma bozukluklar afazi veya disfazibalnda deerlendirilir. Klinikte en sk grlen afaziler Brocaafazisi, Wernicke afazisi ve bunlarn ikisine ait belirtileribirlikte gsteren total veya global afazidir.
Broca afazisi: Anlama normal, konumada akclk kayptr.Kullanlan kelime says azalm. Ksa ksa cmleler ile konumavardr. Bazen hi kelime karlamaz.
Sensoryel afazide(Wernicke alan lezyonu ) Wernicke afazisi,Broca afazisinin tersine, akc (fluent) bir afazidir. Hasta bol ve
akc bir ekilde konuur.. Fakat bakalarnn sylediinianlamad gibi kendi sylediini de anlamaz.
.
-
8/3/2019 demans 3 kbg
7/27
bellek / hafza ve amnezi
Yakn bellek farkl objeyi dakika sonrahatrlama ile test edilir. Kalem, kat, anahtarlk gibi gsterilir ve
hatrlamas istenir.
Uzak bellek kiisel gemi bilgiler ve eski
olaylar sorarak test edilir. Okul anlar, askerlik yllar gibi seneler ncesi
anlar sorulur.
-
8/3/2019 demans 3 kbg
8/27
gnozi ve agnozi
Kiinin duyusal bir bozukluk olmadan, o duyuaracyla rendii bir eyi tanyamamasdr. rneinelinde hibir duyu kusuru olmayan bir kii gzlerikapal iken avucuna konan bir kalemi yoklayaraktanyamazsa bu bir agnozidir
.
Agnozide primer duyular normal iken, assosiasyonalanlarnn lezyonu ile grdn anlayamama(grsel-vizual- agnozi), iittiini ayrt edememe(iitsel-oditer- agnozi), dokunduunu tanyamama(taktil agnozi) vardr.
-
8/3/2019 demans 3 kbg
9/27
apraksi ve apraksi
Apraksi: Kuvvet kayb, duyu kayb ve anlamakusuru ve ataksi yok iken nceden renilmibeceri isteyen hareketlerin (anahtarla ama
kapama, elbise giyme gibi) yaplamay.
Praksi yaplmas durumudur.
Sa tarama, di fralama, ekilleri kopya etmegibi semptomlar olur.
-
8/3/2019 demans 3 kbg
10/27
eksektif fonksiyon bozukluu
zellikle prefrontal blgenin fonksiyonudur.Gelecekle ilgili karar alabilme, multistepli plan
yapabilme yeteneidir.
Basit bir-iki aamal istekleri yapabilirken,dahakomplike istekleri baaramazlar. rnek olarak, birtatil plan yapmas yapmas istendiinde prefrontallezyonlular baaramazlar.
-
8/3/2019 demans 3 kbg
11/27
KLNK LK
Bir ok hastalkta serebral korteks lokal veya yaygn etkilenerek yksekkortikal fonksiyonlar bozulabilir.
Korteksin kronik, progresiv seyirli diffuz hasar demans- bunama sebebidir.Demansda bata bellek kaybolmak zere konuma, praksi, gnozifonksiyonunda ve eksekutif fonksiyonda (gelecek ile ilgili karar alabilmeyetenei) bozulma vardr. Alzheimer hastal en sk demans sebebidir.
Serebral korteksin akut veya subakut olarak diffuz etkilenmesi yksekserebral kortikal fonksiyonlarda bozulmaya yol aarak deliriumkliniinesebep olabilir.. Alglama kusurlar, ajitasyon, dikkat kusuruvardr. Alkol vebamllk yapan ilalarn kesilme sendromlarnda gzlenen klinik deliriumarnektir.
-
8/3/2019 demans 3 kbg
12/27
KLNK LK
Beyin damar hastalklar(damar tkankl-infarkt ve hemorajiler) vetmrlergibi yer kaplayan lezyonlarda tutulan blgeyi yanstan yksekkortikal fonksiyon kayplar olabilir. Spastik hemipleji ve elik eden afazi,apraksi, agnoziler gibi.
Serebral korteksin sk rastlanan hastalklarndan biri ise epilpesilerdir.Epilepsi kortikal nronlarn ani, ar elektriksel aktivitelerindenkaynaklanan paroksismal seyirli bir hastalk grubudur. Yine epileptikaktivitenin kt blgeyi yanstan, ksa sreli, fokal ve jeneralize kortikalsemptom ve bulgular olabilir.
-
8/3/2019 demans 3 kbg
13/27
demanslar
Demansn trke karl bunamadr.
Demansta bellek bozukluunaek olarak aadaki
multipl kognitif fonksiyon bozukluklarndan en az birivardr. (DSM-III 1980)
Afazi
Apraksi
Agnozi
Eksekutif fonksiyon bozukluu
-
8/3/2019 demans 3 kbg
14/27
detoriasyon / reterdasyon
Demansta mental fonksiyonlarda detoriasyon
vardr. Mental reterdasyon ise farkl birdurumdur, mental reterdasyonda olay
stabildir, progresyon gstermez.
Demans tans iin kognitif fonksiyon
bozukluu mesleki veya sosyal yaantyetkileyecek iddette olmaldr. Yine, hastalkncesi dneme gre kognitif fonksiyonda
bozulma (detoriasyon) olmaldr.
-
8/3/2019 demans 3 kbg
15/27
demans tans
Tan iin bellekbozukluu olmas gerekir. Bellektebozukluk erken ve en nemli semptomdur. Sklkla,balangta yakn bellek kaybvardr. Yeni eylerirenme ve hatrda tutma bozulur.
Zaman ile uzak bellek kaybda klinie eklenir.
Balangta czdan, anahtar unutma gibi iken, zaman ile
mesleini, okulunu, doum tarihini, aile yelerinitanyamama gibi ilerleme olur.
.
-
8/3/2019 demans 3 kbg
16/27
demans ayrc tans
Demans ayrc tansnda, normal yallk, ileri ya depresyonuve delirium vardr.
Yallkbu gn normal fizyolojik bir sre olarak kabuledilir. Demans snr sosyal ve mesleki yaantnn
etkilenmesidir. Depresyon nropsikiatrik testler ve antidepresif tedavi ile
dzelme ayrlr.
Delirium da klinik tablo akut balar. Ajitasyon, alglamakusurlar (illuzyon, hallusinasyon), bilin bulankl, dikkatisrdrmede kusur, uyku bozukluu n plandadr.ounlukla deliriumu aklayacak bir etyoloji bulunabilir.Alkol-sedatif hipnotik kesilme sendromu, ansefalit,metabolik ansefalopati gibi.
Depresyon ve delirium demans kliniine eklenebilir.
-
8/3/2019 demans 3 kbg
17/27
insidans, prevalans
Demanslar ounlukla yallarda olur. Ancak, her yataolabilir.
Yllk insidans 200/100.000 oranndadr.
65 ya st prevalans % 2-5, 80 yaa stnde bu rakam% 20 ye ykselir.
Bu rakamlar demansn sosyal ve ekonomik ykn deyanstr.
-
8/3/2019 demans 3 kbg
18/27
DEMANS Etyolojisi 1
Alzheimer hastal (%50)
Serebrovaskuler hastalklar (multi infarkt demans) %15
Nrodejeneratif hastalklar ( Pick hastal, Huntington Koresi,Parkinson hastal)
Enfeksiyz;Prion hastalkar ( Cruetzfeld-Jakob hastal gibi), HIV
enfeksiyon
Normal Basnl Hidrosefalus (klinikte yrme gl, demans veidrar inkontinans triad var)
-
8/3/2019 demans 3 kbg
19/27
DEMANS Etyolojisi 2
Nutrisyonel:Tiamin yetmezlii- Kronik alkoliklerde Wernicke-Karsakof sendromu yapar. B12 yetmezlii subakut kombinedejeneransa sebeb olur. Folat yetmezlii dier bir sebep
Metabolik(Hepatik yetmezlik, Hipotroidi, Kronik bbrek yetmezlii)
Kronik inflamatuvar hastalklar (SLE, Multipl Skleroz
Tmr ve kitleler ( Frontal Meningiom, Kronik Subdural Hematom)
-
8/3/2019 demans 3 kbg
20/27
Reversibl ( tedavi edilebilir) demanslar
Demansllarn % 20 ye yakn bir grubunda tibbi veya bazen cerrahi tedavi iledzelebilme ihtimali vardr
cerrahi tedavi ile:
normal basnl hidrosefalus ( ant ameliyat ile BOS peritona )
meningeal tmrler Kronik subdural hematom
tibbi tedavi ile dzelebilenler.
B12 vit. yetmezlii,
metabolik etyolojili demanslar hepatik yetmezlik
hipotroidi
kronik bbrek yetmezlii
-
8/3/2019 demans 3 kbg
21/27
normal basnl hidrosefalus
semptomlar klinik bulgu yardmctestler
etiyoloji
Progresivyrmeboz.,idrarinkontinas,fluktuasyon
gsterendemansklinii
Altekstremiedespastisite,piramidalbulgular,
lomberponksiyonsonras geiciiyileme
CT de yanventrikldilatasyonu,subaraknoidmesafede
daralma
Subaraknoidkanama,travmatikbeyin hasar,menenjit,
venz sinustrombozu,nadirenkriptojenik
-
8/3/2019 demans 3 kbg
22/27
Alzheimer hastal
Alzheimer hastal en sk demans sebebidir. 1907 de Alzheimer patolojiktansn yapmtr.
85 yata kiiden biri,Eer 100 yana ulalrsa toplumun yars Alzheimerli olur.
Bu gn iin sebebi bilinmemektedir. Pick hastal ile birlikte primerdejeneratif demans olarak deerlendirilir.
Patolojik olarak; kortikal nron saysnda azalma, nrofibriler yumaklar ve
senil( nritik plaklar) karakteristik bulgulardr.
Nronal ykm en ok asetilkolinerjik nronlardadr. Kolinerjik etkiyi glendirenilalar Alzheimer tipi demansllarda ksmen de olsa etkilidir.
-
8/3/2019 demans 3 kbg
23/27
Alzheimer hast. tedavisi
Spesifik tedavisi yoktur. Bu gn kolinerjik etkiyi artranilalar kismen fayda salamaktadr.
Alzheimer kliniine eklenen depresyon ve psikozlarhasta takibinde sorundur.
Demansllarda sedatif etkisi az ve antikolinerjik etkisi azilalar tercih edilmelidir.
-
8/3/2019 demans 3 kbg
24/27
Multi-infarkt demans
En nemli klinik bulgusu demans
Fokal nrolojik bulgular ile birlikte olabilir (hemiparezi gibi)
Klinik merdiven tipi progresiv bozulma gsterir. ( herinfarkt ile bozulma artar)
ounlukla diabet ve hipertansiyon gibi inme riskiniykselten hastalk zemininde geliir
CT veya MRI da birden fazla infarkt bulgusu
-
8/3/2019 demans 3 kbg
25/27
KISA MENTAL DURUM MUAYENE SORGULAMASI ( MMSE)
1
YNELM (Her doruya 1 puan, Toplam 10 puan ) Bu hastane / bina neresidir ?-------------------------------------
----------------------------------
u anda hangi ehirde bulunuyorsunuz ?.-------------------------------------------------------
Hangi yldayz ? ------------------------------------------------------------------------------------
Hangi aydayz ? -------------------------------------------------------------------------------------
Bugnn tarihi nedir? ------------------------------------------------------------------------------ Hangi blgedesiniz? ------------------------------------------------
-------------------------------- lkemizin ad nedir? -------------------------------------------------------------------------------
Binada kanc / hangi katta bulunuyorsunuz ? ------------------------------------------------
Haftann hangi gnndeyiz ? ---------------------------------------------------------------------
Yln hangi mevsimindeyiz ? ---------------------------------------
-------------------------------
KAYITA ALMA ( 3 puan )
cisim adlandrnz ve hastaya tekrarlatnz,hastann tekrarlad kadar puanlaynz. Hastanndzgn tekrarlayabilmesi iin gerekirse cisimbirka kez sylenir.----------
DKKAT VE HESAPLAMA ( 5 puan) 100 den 7er kararak 65 e kadar saynz. ------
--------------------------------------------
ARITIRMA ( 3 puan ) Daha nce sylenilen 3 cismi
hatrlayabiliyormusunuz ? ------------------------------------
DL TESTLER ( 8 puan) Gsterilerek adlandrma: Saat, kalem =2 ----------
---------------------------------------------
Tekrarlama hayr, eer, ve, veya, fakat . =1 ------
------------------------------------------- Kavrama: Sa elinize kad alnz ve yere
braknz =1 ------------------------------------- Gzlerinizi kapatnz emrini oku ve uygulanz
=3 ------------------------------------------
Herhangi bir cmle yaznz ( zne, fiil, nesne ) =1--------------------------------------------
-
8/3/2019 demans 3 kbg
26/27
KISA MENTAL DURUM MUAYENE SORGULAMASI ( MMSE)
2
DL TESTLER ( 8 puan) Gsterilerek adlandrma: Saat, kalem =2 -----------------
--------------------------------------
Tekrarlama hayr, eer, ve, veya, fakat . =1 -------------------------------------------------
Kavrama: Sa elinize kad alnz ve yere braknz =1 -------------------------------------
Gzlerinizi kapatnz emrini oku ve uygulanz =3 ----
-------------------------------------- Herhangi bir cmle yaznz ( zne, fiil, nesne ) =1 ------
--------------------------------------
-
8/3/2019 demans 3 kbg
27/27
KISA MENTAL DURUM MUAYENE SORGULAMASI ( MMSE)
3
YAPILANDIRMA (1 puan)
Aadaki ekilleri kopyalaynz =1
Toplam Puan ( En fazla =30 ) ---------------
top related