giordano bruno - butundunya.com · giordano bruno (d.1548- Ö.17.02. 1600) talyan filozof, rahip,...

Soylu bir ailenin çocu¤u olarak1548 y›l›nda ‹talya'n›n Nola kasaba-s›nda dünyaya geldi. On alt› yafl›nday-ken Dominiken tarikat›na girdi. Ko-pernikus sistemi ile tan›fl›nca, Brunotarikat mensubu bir kifli olmaktan s›y-r›ld› ve buna ba¤l› olarak H›ristiyaninanc›yla aras›ndaki bütün ba¤lar›

kopartt›. Kiliseye karfl› bir sistem için-de yer ald›¤›ndan din sapk›nl›¤› ilesuçland›. Engizisyon bask›s›ndan kur-tulmak için Roma'ya ve ard›ndan Ku-zey ‹talya'ya kaçt›.

Dinsizlik ile suçland›¤› için hiçbiryerde kal›c› olarak yaflayamad›, sürekligezdi. Cenevre'ye geçti, ard›ndan Gü-

45

Ansiklopediden Bir SayfaMete Tizer

Giordano Bruno(D.1548- Ö.17.02. 1600)

talyan filozof, rahip, gökbilimcive okültist. Rönesans felsefesinibiçimlendiren filozoflar›nen önemlilerinden biridirve flair yönüyle de

edebiyata en yak›n duran›-d›r. Ona do¤ac› coflkun-lu¤un düflünürü dedenilebilir. Aristote-lesçi kapal› evrengörüflünden ilks›yr›lanlar ara-s›nda yer alan

‹talyan filozof, Kopernik'in tezinisavundu. Evrenin sonsuz ve

eflda¤›l›ml› oldu¤unu ve evrende,dünyadan baflka birçok gezegenin

bulundu¤unu söyledi. Ayk›r›görüfller besledi¤i için 1600

y›l›nda Roma KatolikKilisesi'nin Engizisyon

mahkemesinde yarg›lan›psapk›n ilan edildi ve

Roma'da diri diriyak›larak idam

edildi.

‹

Engizisyontaraf›ndan ölümemahkum edilen

bir ortaça¤ayd›n›

46

ney Fransa, Paris ve Londra'da devametti yaflam›na. 1582 y›l›nda SorbonneÜniversitesi'nde bir kürsü elde etti.Londra'da yap›tlar›n›n bir bölümünübast›rd›. Londra'dan k›sa bir süreli¤ineyine Paris'e geçen Bruno, bu defa daAlmanya'ya gitti ve eserlerini yay›m-latma çabalar›n› sürdürdü. Daha sonraZürih'e geçen Bruno, bir ‹talyan aris-tokrat taraf›ndan Venedik'e davet edi-lince bu daveti kabul etti. Burada Ga-lileo Galilei ile tan›flt›. Ama Mocenigoadl› bir aristokratla çat›fl›nca, onuntaraf›ndan Engizisyon'a teslim edildi.Ona, düflüncelerinden vazgeçmesi vesonsuz evren görüflünün din sapk›nl›¤›oldu¤unu kabul etmesi durumundakilise taraf›ndan affedilece¤i söylendi.Ama o, gördü¤ü bütün iflkencelere

karfl›n, görüfllerinden taviz vermedive ölüme mahkûm edildi.

Giordano Bruno, "Tanr›, iradesinihakim k›lmak için yeryüzündeki iyiinsanlar› kullan›r; yeryüzündeki kötü

insanlar ise kendi iradelerini hakimk›lmak için Tanr›'y› kullan›rlar." de-mifltir... Bruno evrenin sonsuzlu¤uyan›nda evrenin birli¤i ilkesini de be-nimser. Bruno, Tanr›'n›n ve evre-ninbirbirinden farkl› iki töz olmad›¤›, ama

ayn› gerçekli¤in ikisonsuz görünümüoldu¤unu kabuleder. Ona göre herfley Tanr›sal kuvve-tin görünüflüdür:Bruno'nun, yak›l-d›¤› Campo de' Fi-ori meydan›ndabulunan heykeliölüm karar›n› Bru-no'ya bildiren yar-g›ç, ondan flu ceva-b› alm›flt›r: "Ölümümü bil-dirirken siz bendendaha çok korkuyor-

sunuz". Kilisenin bu karar›, 1600 y›l›-n›n fiubat ay›nda, Roma'da Campode' Fiori meydan›nda diri diri yak›l-mas› ile yerine getirildi. •

metetizer@butundunya.com.tr

BD HAZ‹RAN 2013

"Tanr›, iradesinihakim k›lmak içinyeryüzündeki iyiinsanlar› kullan›r;yeryüzündeki kötüinsanlar ise kendiiradelerini hakimk›lmak için Tanr›'y›kullan›rlar."

Giordano Bruno’nun yak›larak idam›