het meten van kwaliteit van leven
Post on 11-Jan-2017
230 Views
Preview:
TRANSCRIPT
www.kmin-vumc.nl
Het meten van kwaliteit van leven: welk meetinstrument?
Caroline Terwee
Kenniscentrum Meetinstrumenten VUmc Afdeling Epidemiologie en Biostatistiek
VU medisch centrum
www.kmin-vumc.nl
Inhoud
1. Presentatie
2. bespreken artikel
www.kmin-vumc.nl
Wat is kwaliteit van leven?
Wat is een geschikt meetinstrument?
Hoe vind je een geschikt meetinstrument?
Hoe bepaal je de kwaliteit van een meetinstrument?
Meten in onderzoek of in de dagelijkse praktijk
Presentatie
www.kmin-vumc.nlWat is kwaliteit van leven?
“Quality of life is defined in so many ways by so many people and, regrettably, often is not defined”
(Lawton 1997)
www.kmin-vumc.nlWat is kwaliteit van leven?
1920: Pigou - support van overheid voor lage sociale klassen
1948: WHO – “health is not only the absence of disease and infirmity, but also the presence of physical, mental, and social wellbeing”
1977: “quality of life”[MeSH] – 142 articles
1998: “quality of life”[MeSH] – 2553 articles
2011: “quality of life”[MeSH] – 87693 articles
www.kmin-vumc.nlWat is kwaliteit van leven?
Multidimensioneel
• fysiek• mentaal• sociaal
Verschillende concepten
• ‘quality of life’ (QoL)• ‘health-related quality of life’ (HRQoL)
• algemeen• ziekte-specifiek
www.kmin-vumc.nlWat is kwaliteit van leven?
Subjectief bepaald door het individu self-reported (vragenlijst)
www.kmin-vumc.nl
Health-related quality of life
Biological andphysiological
variables
Perceivedsymptoms
Functionalstatus
Generalhealth
perceptions
Overallquality of life
Characteristics ofthe individual
Characteristics ofthe environment
[Wilson & Cleary. JAMA 1995;273:59-65]
www.kmin-vumc.nl
Kiezen van een meetinstrument
Overwegingen
• wat wil je meten?
• wie wil je meten?
• met welk doel wil je meten?
www.kmin-vumc.nl
Wat wil je meten?
• kwaliteit van leven (Qol) of gezondheids-gerelateerde kwaliteit van leven (HRQoL)
• algemeen of ziekte-specifiek?
• fysiek, mentaal, sociaal?
• wat iemand kan, wat iemand doet?
Wil je echt wel kwaliteit van leven meten, of ben je eigenlijk geïnteresseerd in pijn, functioneren, vermoeidheid, cognitie, …….?
www.kmin-vumc.nlWie wil je meten?
LeeftijdDiagnoseErnst van aandoening
Doelgroep?
www.kmin-vumc.nl
1. Relevantie en volledigheid van de vragen
bv toepassing van een schouder beperkingsvragenlijst voor patiënten net pols klachten
Doelgroep is van belang voor...
2. Meetbereik risico op plafond / bodem effecten
bv toepassing van een depressie vragenlijst, ontwikkeld
in de tweede lijn, in de huisartspraktijk
www.kmin-vumc.nl
Met welk doel wil je meten?
Evaluatie veranderingen in de tijd
Screening status op één moment
Prognose voorspellen
www.kmin-vumc.nlWat is een geschikte vragenlijst?
Kwaliteitskenmerken
Betrouwbaarheid
Validiteit
Responsiviteit
Interpreteerbaarheid
www.kmin-vumc.nl
Reliability
InternalConsistency Reliability
(test-retest,Inter-rater,Intra-rater)
Measurementerror
(test-retest,Inter-rater,Intra-rater)
Responsiveness
Responsiveness
ValidityContentvalidity
Constructvalidity
Criterionvalidity
(concurrent validity,predictivevalidity)
Structural validity Hypotheses-testing
Cross-culturalvalidity
face validity
Interpretability
Quality of a measurement instrument
www.cosmin.nl
www.kmin-vumc.nlBetrouwbaarheid
Betrouwbaarheid- Hoe goed kun je mensen van elkaar onderscheiden, ondanks meetfouten?
Meetfout- wat is de absolute meetfout, uitgedrukt in de eenheid van de schaal?
www.kmin-vumc.nlBetrouwbaarheid
Hoe goed kun je mensen van elkaar onderscheiden, ondanks meetfouten?
gewicht65 70 75 80
www.kmin-vumc.nlBetrouwbaarheid
Betrouwbaarheid- Correlatie- Intraclass Correlation Coefficient (ICC)
Meetfout- Limits of agreement- Standard Error of Measurement (SEM)- Smallest Detactable Change (SDC)
Kleinste verandering in score die je kunt aantonen/meten met het meetinstrument, boven de meetfout
www.kmin-vumc.nl
ValiditeitMeet je wat je wilt meten?
Inhoudsvaliditeit- zijn alle vragen die gesteld worden relevant?- worden alle relevante vragen gesteld?
Structurele validiteit- komen de dimensies (subschalen) overeen met wat je op basis van het conceptueel model zou verwachten?
Criterion validiteit- komen scores overeen met scores op een gouden standaard?
Construct validiteit- komen scores overeen met scores op gelijksoortige meetinstrumenten?
www.kmin-vumc.nl
ValiditeitMeet je wat je wilt meten?
Inhoudsvaliditeit- zijn alle vragen die gesteld worden relevant?- worden alle relevante vragen gesteld?
Structurele validiteit- komen de dimensies (subschalen) overeen met wat je op basis van het conceptueel model zou verwachten?
Criterion validiteit- komen scores overeen met scores op een gouden standaard?
Construct validiteit- komen scores overeen met scores op gelijksoortige meetinstrumenten?
www.kmin-vumc.nl
Responsiviteit
Kan de vragenlijst veranderingen meten?
Responsiviteit- komen veranderingen in scores overeen met veranderingen in scores op gelijksoortige meetinstrumenten?
www.kmin-vumc.nl
Interpreteerbaarheid
Wat betekent 20 punten op een schaal van 0-100?
Wat betekent een verandering van 5 punten op een schaal van 0-24?
Wat is een minimaal relevant verschil/verandering in score op deze vragenlijst?
www.kmin-vumc.nl
Interpreteerbaarheid
Normscores
Scores van relevante (sub)groepen
“Minimal Important Change (MIC)”
Kleinste verandering in score die voor de patiënt relevant is
www.kmin-vumc.nl
Minimal Important Change
Verandering op de vragenlijst
+
_
afkappunt = MICafkappunt = MIC
Relevante verandering
EXTERN CRITERIUM
Niet veranderd
O
www.kmin-vumc.nl
Interpreteerbaarheid
meetfout = 6 puntenMIC = 8 puntenVerandering van patiënt = 5 punten
MIC =8
Een verandering van 5 punten kan niet worden onderscheiden van meetfout en is niet belangrijk voor de patiënt
patiënt = 5
0 no change
max verbetering
meetfout (+/- 6)
max verslechtering 6-6
www.kmin-vumc.nl
Interpreteerbaarheid
meetfout = 6 puntenMIC = 8 puntenVerandering van patiënt = 7 punten
MIC =8
Een verandering van 7 punten is een ‘echte’ verandering, maar is niet belangrijk voor de patiënt
patiënt = 7
0 no change
max verbetering
meetfout (+/- 6)
max verslechtering 6-6
www.kmin-vumc.nl
Interpreteerbaarheid
meetfout = 6 puntenMIC = 8 puntenVerandering van patiënt = 9 punten
MIC =8
Een verandering van 9 punten is een ‘echte’ verandering, en is belangrijk voor de patiënt
patiënt = 9
0 no change
max verbetering
meetfout (+/- 6)
max verslechtering 6-6
www.kmin-vumc.nl
“onderzoekers gebruiken liever elkaars tandenborstel dan elkaars
meetinstrument”
Susan Picavet 2001
Hoe vind je een geschikt meetinstrument?
www.kmin-vumc.nlHoe vind je een geschikt meetinstrument?
Sytematische reviews
Databases van meetinstrumenten op internet
Zoeken: Pubmed, Embase, etc.
www.kmin-vumc.nlHoe vind je een geschikt meetinstrument?
Kenniscentrum Meetinstrumenten Vumc: www.kmin-vumc.nl
• Overzicht van systematische reviews van meetinstrumenten
• Databases met meetinstrumenten
• Lijst met relevante websites
www.kmin-vumc.nl
Hoe bepaal je de kwaliteit van een meetinstrument?
www.kmin-vumc.nl
Checklist met kwaliteitscriteria
www.kmin-vumc.nl
Meten in onderzoek of in de dagelijkse praktijk?
Op individueel niveau is de meetfout veel groter dan op groepsniveau
Van veel vragenlijsten is de meetfout te groot om op individueel niveau betrouwbare metingen te krijgen
Onderzoek- groep- lange vragenlijst- responsiviteit
Praktijk- Individu- korte vragenlijst- meetfout
www.kmin-vumc.nlSamenvatting
• Denk goed na over wat en wie je precies wilt meten
• kwaliteitscriteria
betrouwbaarheid, validiteit, responsiviteit, interpreteerbaarheid
• meten in dagelijkse praktijk meetfout!
www.kmin-vumc.nl
top related