i̇mmunoloji seminer
Post on 19-Jun-2015
1.270 Views
Preview:
TRANSCRIPT
TEMEL İMMUNOLOJİ
Humoral yanıt mekanizması
Giriş :savunma mekanizmasında immun sistemin rolü
• İmmun sistem canlıları çevresel patojenlerden korumak üzere evrimleşmiştir (virus, bakteri, fungi, protozoa ve
çokhücreli parazitler).
• Bu yüzden immun sistem enfeksiyonlardan korunmada anahtar rol oynar.
• Enfeksiyonun kontrolünü ve eliminasyonunu sağlayan bağışıklığa koruyucu bağışıklık denir.
Fiziksel bariyerler
• Edinsel yada doğal bağışıklıktan önce doğal fiziksel bariyerler savunmada rol oynar.– deri– mukus– enzimler (lizozom)– Epitel hücreler– Mide ve bağırsak kanalında düşük pH
Bağışıklık Sistemini Oluşturan Temel Hücreler
Bağışıklık sistemini oluşturan bu hücreler, bireyin yaşamı süresince “Hematopoez” olarak adlandırılan bir süreç aracılığıyla vücutta devamlı olarak sentezlenir. Kemik iliğinde başlayan ve daha sonra kan dolaşımı ile doku ve organlarda devam eden bu süreçte, bağışıklık sistemini oluşturan hücrelerin gelişimi ve özel hücre türlerine farklılaşmaları tamamlanır.
TANIMLAR:
Antijen (Ag): Hayvana verildiğinde bağışıklık sisteminin harekete geçmesini sağlayan moleküllere antijen diyoruz.
Bir molekülün Antijenik karaktere sahip olabilmesi için aşağıdaki özellikleri taşıması gerekiyor.
1. Vücuda yabancı olmalı
2. Genellikle büyük moleküdürler (>10,000 dalton moleküler ağırlık ),
3. Yapıca komplekstirler (proteinler genellikle çok iyi antijendirler),
4. Ulaşılabilir olmalılar (Bağışıklık sisteminin antijenle temas edebilmesi gerekir)
ANTİJEN-İMMUNOJEN
İMMUNOJEN : Organizmaya verildiklerinde kendilerine karşı humoral ya
da hücresel bağışıklığın oluşumunu tetikleyen moleküller İMMUNOJEN
olarak adlandırılır.
ANTİJEN :Tek başına verildiklerinde organizmada kendilerine karşı
bağışık yanıt oluşumunu tetikleyemeyen ancak bir immunojen ile birlikte
verildiklerinde bağışık yanıt oluşturabilen moleküller ANTİJEN olarak
adlandırılır.
DNP (Dinitrofenil)Hapten molekülü (antijen)
OVA(Ovalbumin)Taşıyıcı protein (immunojen)
1. durum: Fareye tek başına DNP enjekte edildiğinde Farede
anti- DNP antikorları oluşmaz
2. durum: Fareye DNP-OVA kompleksi enjekte edildiğinde
Farede anti-DNP ve anti-OVA antikorları oluşur Y Y λ λ λ
Sonuç: hapten antijen etkili, bağlandığı taşıyıcı protein ise immunojen etkili
maddedir.
Y Y
Y Y
BİR MOLEKÜLÜN İMMUNOJEN OLABİLMESİ İÇİN
•Uygulandığı organizmaya yabancı olmalı
•Organizmaya verildiğinde antijen sunan hücrenin sitoplazmasında işlenebilmeli ve bu süreç sonunda oluşan epitoplar yardımcı T hücresine sunulabilmeli.
•Protein yapıda olmalı (sadece proteinler antijen sunan hücreler tarafından işlenip moleküle özgü epitoplar yardımcı T hücrelerine sunulur).
•Molekülde bulunan epitoplar belirli bir kimyasal yapıda ve sağlamlıkta olmalı (Antijen sunan hücre(APC) tarafından işlenme sürecinde epitoplar bozulmamalı)
•Partiküler yapıda olmalı (Partiküler antijenler eriyebilir antijenlere oranla Antijen sunan hücrelerde daha etkili düzeyde işlenir. Bu nedenle, eriyebilir antijen (toksin gibi) kullanılarak yapılan aşılamalarda eriyebilir antijeni partiküler forma dönüştürmek için aşı bileşimine adjuvant katılır)
B hücresi antijen reseptörü(antikor)
• Sadece B hücresi üzerinde bulunabilir.• Plazma hücresi tarafından salgılanan çözünür
bir molekül olabilir.• Aynı epitopa spesifik bütün antikorlar aynı B
hücresi tarafından üretilir.• Antikorlar immunglobulin yapıdadırlar.
Her polipeptit zinciri değişken ve sabit olmak üzere iki kısım içerir.
Değişken bölge ile antikorlar değişik epitopları tanıyabilir.
İmmunglobulin yapısı(Antikor)
Her antikor 4 polipeptid zincirinden oluşur chains
•2 ağır zincir.
•2 hafif zincir.
•Disülfide bağlarla bağlanmışlardır
B hücresi ve spesifik antijen reseptörü (antikor)
Plasmahücresi
B hücresi üzerindeki yüzeye tutunmuş antikor spesifik bir epitopu tanıdığı zaman B hücresi olgunlaşır ve antikor salgılayan plazma hücresi haline gelir.
antikor salgılanmasıYüzeye bağlı
antikor spesifik epitopu tanır.
olgunlaşmamış B hücresi
T ve B hücreleri spesifik epitopları nasıl tanır?
T hücre reseptörü (TCR) Antikor
TCR ve ve antikor sadece kendilerine uygun olana epitopları tanırlar. Her iki reseptörde immunglobulin yapısındadır.
T cell B cell
Antikor kinetiği
1. İmmun reaksiyonlar spesifiktir .( A ve B antijenleri ayrı ayrı tanındı.)
2. immun reaksiyonlarda hafıza vardır.(A antijeni ikinci kez verildiğinde daha kısa sürede 1000 kat antikor üretimi yapıldı)
Antijenlerin spesifik ve non-spesifik immun sistem
tarafından tanınmasından sonra ne olur?
Savunma mekanizması
Humoral bağışıklık Hücresel bağışıklık
(Antikor) (sitotoksik)
Çevresel organlarda antijen ile karşılaşan B ve T
lenfositleri aktif hale gelip hücresel ve humoral yanıtı
oluştururlar. ??????
Immun hafıza• T cell ve B cell (lymphocytes) hafıza hücrelerine
dönüşürler• Hafıza hücreleri antijenlere karşı daha etkili bir
savunma yapama kapasitesine sahiptirler.
• Seconder immun response , primer immune responsa göre daha hızlı ve etkilidir
• Aşılamanın temel mantığı buna dayalıdır
NOT – sadece kazanılmış immun sistemin bir parçası olan lenfositler hafıza oluşturabilir.
İmmun sistemi oluşturan yapılar
İmmun sistem hücrelerinin üretildiği, olgunlaşma ve aktifleşme süreçlerini tamamladıkları organlar merkezi ve çevresel organlar olarak ikiye ayrılır.
Memelilerde: Kemik iliği, timus
Kanatlılarda: Bursa fabricius, timus
olg
un
laşma
Çevresel organlar
kanatlılarda dalak, lenf yumruları ve solunum, sindirim sistemi ile mukozalara bağlı lenfoid odaklardır ( BALT, GALT ve MALT
Kök hücre
Merkezi organlar
Kök hücrelerin kemik iliğinde olgunlaşarak farklılaşmaları sonucu, yine kemik iliğinde üç farklı tipte öncü hücre oluşur:
• B ve T lenfositlerinin oluşumunda ön aşamayı oluşturan lenfoid öncü hücreler.
• Kanın pıhtılaşmasından sorumlu trombositlerin ve mikroorganizmalara karşı yürütülen savaşta ilk aşamayı oluşturan, belirgin bir mikroorganizmaya yönelik olmayan “nonspesifik” bağışıklık sisteminin yapıtaşları niteliğindeki lökositlerin oluşumunda ön aşamayı oluşturan miyeloid öncü hücreler.
• Kandan dokulara oksijen taşıyan eritrositlerin oluşumunda ön aşamayı oluşturan eritroblastlar.
B- Hücresi uyarımı ve antikor salınımı
1. Antijen ve B - lenfositi üzerinde bulunan antijen reseptörü arası
etkileşimle oluşan sinyal
İki sinyale gereksinim duyarlar
2. Yardımcı T-hücreleri (TH veya T-helper) tarafından üretilen ve Sitokinlerdir.
Sitokinler
1. Sinyal
2. Sinyal
B-Lenfosit
AgR
HUMORALİMMUN YANIT
APC
MHC-II
TCR
Epitop
TH
B – Hücresi Aktivasyonu
İmmunojen( ör.Virüs)
APC : Antijen sunan hücre TH : Yardımcı T-hücresi AgR : Antijen reseptörü MHC-II : Büyük doku-uyuşum kompleksi-II TCR : T-hücre reseptörü
B- Hücresi uyarımı ve antikor salınımı
1. Antijen ve B - lenfositi üzerinde bulunan antijen reseptörü arası
etkileşimle oluşan sinyal
İki sinyale gereksinim duyarlar
2. Yardımcı T-hücreleri (TH veya T-helper) tarafından üretilen ve Sitokinlerdir.
Humoral İmmun Yanıt
Yardımcı T- hücreleri
TH hücreleri salgıladıkları sitokinler ile başta B lenfositleri olmak üzere daha
bir çok hücreyi uyaran ve immun yanıtı düzenleyen hücrelerdir .
Antijen sunan hücreler (APC)
Bu hücreler vücuda giren yabancı molekülleri (virüs, bakteri…) parçalayan ve bu parçaları (epitop: kısa aminoasit dizileri) MHC II aracılığı ile sunan hücrelerdir. “epitop + MHC-II molekülü”
TcR T-hücresi yüzey molekülü
Yardımcı T-hücresi üzerinde bulunan ve “epitop + MHC-II molekülü” kompleksini tanıyan reseptördür.
APC (“epitop + MHC-II molekülü”) TcR (T-hücresi yüzey molekülü) T-Hücresi sitokinler B-Hücresi aktivasyonu Antikor üretimi
Antijen
Hücresel İmmun Yanıt
• Lenfositler– T- Lenfositleri
Kök Hücre (Timus / Kemik İliği)
OlgunT-Lenfosit
Aktive olmuş T-Lenfosit
Sinyal
Sitotoksik T-hücresi CD8+
Antijenlerin yok edilmesi
Yardımcı T-hücresi CD4+
Spesifik antikorların üretilmesi için B-lenfositlerle işbirliği
Süpressör T-hücresi Düzenleme
Hafıza T Hücresi
Antijen
Makrofaj
NK-Hücre
Kök hücresi
Lenfoid öncü
hücre
B Hücresi
SitotoksikT Hücresi
YardımcıT Hücresi
Plazma Hücresi
Miyeloid öncühücre
Nötrofil
Bazofil
Eozinofil
Trombositler
Monosit
Makrofaj
Monosit ve Makrofajlar
Fagositoz :
•makrofaj, monosit, nötrofil
•Savunmada ilk adım
Monositler farklılaşma makrofajlar
(kanda) (dokularda)
bağdoku ve deride histiositler
karaciğerde kupfer hücreleri
akciğerlerde alveoller makrofajlar
deride langerhans hücreleri
lenf nodülleri,dalak, ilik…..
FAGOSİTOZ
1. Mikroorganizma makrofaj hücre zarının içe doğru katlanmasıyla oluşan psödopod yapıya tutunur.
2. Hücre membranının tümüyle içe doğru katlanması sonu psödopod yapı fagozoma dönüşür ve mikroorganizma fagozom içerisine hapsedilir.
3. Bünyesinde mikroorganizmayı barındıran fagozom ile tüm hücre enzimlerinin depolandığı bir yapı olan lizozom zarları arasında füzyon şekillenir; bu şekilde lizozomda bulunan tüm enzimler fagozoma dahil olur.
4. Fagozoma dahil olan lizozomal enzimlerin etkisiyle içeride bulunan mikroorganizma parçalanır.
5. Mikroorganizmanın parçalanması sonu oluşan artık maddeler makrofajdan hücre dışı ortama atılır.
Mast hücreleri ve Bazofiller
•Yangısal ve alerjik reaksiyonlar
•histamin, prostaglandin, proteoglikan
•Mast hücreleri genellikle bağ dokuda, bazofiller kanda lokalize olur
•Komplement sistemde görev alırlar
Alerjik reaksiyon oluşumu ( degranülasyon )
Yangısal reaksiyonların oluşumuna neden olan moleküllerin dış ortama salgılanması
Allerjen
Allerjeni tanıyan antikor (IgE)
IgE tanıyan reseptör
Eozinofiller: fagositer hücreler tarafından fagosite edilemeyecek derecede büyük parazitlerin parçalanması aktif eozinofiller tarafından salgılanan toksik proteinler aracılığıyla gerçekleştirilir.
•özellikle alerjik reaksiyonlar ve paraziter enfeksiyonlar
•IgE ve IgG antikorları tanıyan reseptörler
mekanizma
Alerjik reaksiyon ya da paraziter enfeksiyon
Mast hücreleri
eozinofiller
Reaksiyon bölgesine göç
degranülasyon
IgE ve IgG antikorları ile parazit antijeni kompleksi
Toksik protein salınımı
parçalanma
Nötrofiller
•Fagositer hücrelerdir
•Savunma da birinci aşama
•Opsoninleri tanıyan reseptörleri vardır.
Opsonin: . Mikroorganizma veya enfekte hücre ile nötrofil arasındaki etkileşimde aracı molekül olarak işlev görürler
antijen ve nötrofili tanıyan reseptörler sahiptirler
Lenfositler
T lenfositleri
B lenfositleri:
Başlıca Lenfoid Organlar
Merkezi Lenfoid Organlar:
TİMUS:
Timusda üç farklı hücre tipi bulunur:
Timositler: Olgunlaşmamış T lenfositleri olup kan dolaşımından timusa gelerek burada bir olgunlaşma ve farklılaşma süreci geçirip olgun T lenfositlerine dönüşürler.
Epitelyal Hücreler: Timositlerin olgunlaşmaları sürecinde önemli işlevleri olan ve yüzeylerinde MHC I; MHC II molekülleri taşıyan hücrelerdir.
Makrofajlar: Timositlerin olgun T lenfositlerine dönüşümleri sürecinde organizmaya zararlı olabilecek timositleri fagosite ederek olgun T lenfositlerine dönüşümüne engel olurlar.
Bursa Fabricius
Kanatlılarda kloaka bölgesinin
tam üzerinde konumlanan ve
yuvarlak, kese şeklinde bir organ
olan Bursa Fabricius B lenfositi
öncü hücrelerinin olgunlaşma ve
farklılaşma süreçlerini
tamamlayarak yüzeylerinde
antijen reseptörleri tasiyan olgun
B lenfositlerine dönüştükleri
merkezi lenfoid organdır.
BAĞIŞIKLIK SİSTEMİNİ OLUŞTURAN ORGANLAR
Birincil yada Merkezi Lenfoid Organlar: T ve B lenfositlerinin olgunlaşma
süreçlerini tamamladıkları organlardır
İkincil yada Çevresel Lenfoid Organlar: Birincil lenfoid organlarda
olgunlaşmalarını tamamlamış T ve B lenfositlerinin antijen ile karşılaştıkları
organlardır
İkincil organlar:
-Vücuda giren yabancı antijeni kendi yapılarında muhafaza ederler.
-Yabancı antijen ile B veya T lenfositini bir araya getirmek yoluyla söz konusu antijene özgü antikor sentezi (humoral bağışıklık) ve T lenfositleri ile karakterize hücresel bağışıklığın gelişimine aracı olurlar
İkincil yada Çevresel Lenfoid Organlar
Birincil lenfoid organlarda olgunlaşmalarını tamamlamış T ve B lenfositlerinin
antijenle karşılaştıkları organlardır
1. DALAK:
Dalak kan dolaşımında bulunan antijenleri yakalayan ve bünyesine dahil eden,
dolayısıyla, kan kökenli antijenlere yönelik humoral ve hücresel bağışık yanıtların
geliştiği bir ikincil lenfoid organdır.
2. Lenf Nodülleri
Lenf nodülleri ağırlıklı olarak lenfosit, makrofaj ve dendritik hücrelerden oluşan, tüm
vücuda dağılmış halde bulunan fasulye şeklinde yapılardır. Lenf damarlarının birleşme
bölgelerinde bulunan lenf nodüllerinin temel işlevi lenf sıvısında bulunan antijenleri
yakalayıp bünyesine dahil ederek olgun ancak henüz aktive olmamış T ve B
lenfositlerine sunmaktır
lenf nodülü
3. Mukozaya Bağlı Lenfoid Doku (Mucosal Associated Lymphoid Tissue / MALT
MALT sistemi vücudu doku kökenli antijenlere karşı koruyan, dolayısıyla
mukozal bağışıklığın gelişiminde önemli rol oynayan bir sistemdir
MALT sistemi üç ana bölümden oluşur:
•Sindirim kanalı boyunca uzanan “Bağırsaklara bağlı lenfoid doku” (GALT / •Gut associated lymphoid tissue)
•Solunum kanalı boyunca uzanan “Bronşlara bağlı lenfoid doku” (BALT / Bronchus associated lymphoid tissue)
•Genitaüriner kanal boyunca uzanan lenfoid doku
test
1. Tek başına organizmaya verildiğinde kendisine karşı hücresel yada humoral bağısık yanıt oluşumunu indüklemeyen moleküller ne olarak adlandırılır?a. Immunojen b. Hapten c. Antijen d. Taşıyıcı protein e. Adjuvan
2. Aşağıdakilerden hangisi insanlarda immunojen yapıda değildir?
a. Bakteri hücre duvarı proteini b. Glikojen c. Sığır insulini d. Viral kapsid proteinleri e. Albumin
3. Bir molekülün immunojen olabilmesi için aşağıdaki özelliklerden hangisine sahip olması gerekmez?
a. Vücuda yabancı olmalı b. Partiküler yapıda olmalı c. Protein yapıda olmalı d. Organizma üzerinde patojen etkisi olmalı e. APC hücreleri tarafından tanınabilmeli
4. Yardımcı T lenfositleri tarafından sentezlenen ve başta B lenfositleri olmak üzere genel olarak tüm bağışık yanıtı düzenleyen moleküller ne olarak adlandırılır?
a. Bradikinin b. Kemotaksin c. Sitokin d. Pektin e. Kinin
5. Vücuda giren immunojenik moleküllerin APC hücre sitoplazmasında parçalanıp epitoplarına ayrılma süreci ne ile sonuçlanır?
a. B lenfositleri tarafından antikor sentezib.Mast hücre aktivasyonu ve allerjik yanıtc.Nötrofil aktivasyonu ve fagositozd.Yardımcı T lenfosit aktivasyonu ve sitokin sentezi
6.Aşağıda yer alan ifadelerden hangisi yanlıştır?
a. Eriyebilir antijen kökenli aşıları daha etkili kılabilmek için aşı bileşimine adjuvan katılmalıdır.
b. Immunojenin APC hücresi tarafından parçalanması sonucu oluşan epitoplar B lenfositine bağlanarak lenfositi aktive eder.
c. Yardımcı T lenfositleri salgıladıkları sitokinler aracılığıyla B lenfositlerini antikor sentezleme doğrultusunda aktive eder.
d. B lenfositleri antikor sentezleyebilmek için iki uyarı sinyaline gereksinim duyar.
7. Bağışıklık sistemi hücrelerinin köken aldığı kök hücreler hangi lenfoid organda konumlanır?
a. Kemik iliği b. Timus c. Dalak d. Lenf nodülü e. Bursa Fabricius
8. Nonspesifik bağışıklık sisteminde işlev gören lökositler hangi öncü hücrelerden köken alır?
a. Lenfoid öncü hücre b. Miyeloid öncü hücre c. Eritroblast d. Trombosit
9. Aşağıdaki hücrelerden hangisi dokularda fagositoz işlevinden sorumlu hücrelerdir?
a. Trombosit b. Mastosit c. Eozinofil d. Makrofaj e. Monosit
10. Aşağıdakilerden hangisi Mast hücreleri tarafından salgılanan ve allerjik reaksiyonların gelişiminden sorumlu olan bir moleküldür?
a. Hidrojen peroksit b. Fagozom c. Histamin d. Hyaluronidaz e. Prostaglandin
11. Allerjik reaksiyonlar ve anafilaktik şokun gelişiminde aşağıda sıralanan antikorlardan hangisi görev alır?
a. IgE b. IgG c. IgD d. IgM e. IgA
12. Aşağıdaki hücrelerden hangisi özellikle paraziter enfeksiyonlarda önemli roller üstlenen hücrelerdir?
a. Bazofil b. Eritrosit c. Mastosit d. Eozinofil e. Trombosit
top related