instytut dziennikarstwa i komunikacji społecznej katolicki … · 43 p.n.e.) mówca rzymski,...
Post on 27-Feb-2019
221 Views
Preview:
TRANSCRIPT
Dr Anna Sugier-Szerega
Instytut Dziennikarstwa i Komunikacji Społecznej
Katolicki Uniwersytet Jana Pawła II
Zasadnicze punkty wykładu Treści programowe przedmiotu 1. Kultura - ujęcie antropologiczne i socjologiczne, typy kultury i funkcje. 2. Rozwój i kryzys kultury - prognozy i oceny na przełomie XX i XXI wieku.
Kultura w służbie polityki totalitaryzmów. 3. Modernizm i postmodernizm w kulturze - główne nurty w filozofii,
literaturze, religii, muzyce, filmie, architekturze. 4. Media sieciowe i społecznościowe a kultura indywidualizmu i autopromocji. 5. Popkultura i jej wybrane nurty. 6. Kultura konsumpcji, gadżetów i marek. 7. Kontrkultura, kontestacja, subkultura, kultura alternatywna. 8. Alter i antyglobalizm i jego znaczenie w kulturze. 9. Wielokulturowość i multikulturalizm w dobie powszechnej turystyki.
Literatura Literatura podstawowa
Encyklopedia kultury polskiej. Pojęcia i problemy wiedzy o kulturze, 1991, red. Antonina Kłoskowska, Wiedza o kulturze, Wrocław. Epoki i kierunki w kulturze. Sztuka, literatura, muzyka, teatr, film. Leksykon PWN, red. Marta Wilińska, Bartosz Działaszyński; (literaturoznawstwo) Anna Rossa, PWN, 2008. Andrzej Kaliszewski, 2012, Główne nurty w kulturze XX i XXI wieku, Poltext, Warszawa. Ewa Nowicka, 2007, Świat człowieka - świat kultury, Warszawa.
Literatura uzupełniająca Jean Baudrillard, 2006, Społeczeństwo konsumpcyjne jego mity i struktury,
Sic! Warszawa. Benjamin Barber, 2008, Konsumowani. Jak rynek psuje dzieci, infantylizuje dorosłych i połyka obywateli, Spectrum, Warszawa. Olga Guedes Bailey, Bart Cammaerts, Nico Carpentier, Media alternatywne, 2012, UJ, Kraków. Naomi Klein, 2004, No logo, Muza SA, Warszawa. Naomi Klein,2007, Doktryna szoku, Muza SA, Warszawa Mark Lilla, 2006, Lekkomyślny umysł, Intelektualiści w polityce, Prószyński, Warszawa. Małgorzata Lisowska-Magdziarz, 2012, Feniksy, łabędzie, motyle. Media i kultura transformacji,UJ, Kraków. 10:47 ansusz
cd Ryszard Kantor, 2013, Zabawa w dobie społeczeństwa konsumpcyjnego.
Szkice o ludyźmie, ludyczności i powadze, a w istocie o jej braku, UJ, Kraków. Dean MacCannell, 2005, Turysta. Nowa teoria klasy próżniaczej, Spectrum, Warszawa. Andrzej Mencwel, 1997, Przedwiośnie czy potop. Studium postaw polskich w XX wieku, Warszawa. Tożsamość w wielokulturowym kontekście, 2011, red. L. Dyczewski, K. Jurek, Centrum Europejskie Natolin, Wyd. KUL, Lublin – Warszawa.
Kryteria oceny i sposoby weryfikacji zakładanych efektów kształcenia Egzamin pisemny (treści wykładu) + znajomość zalecanych do egzaminu
lektur 60% oceny Obecność na wykładzie (20%)
Recenzja (20%)
Kultura - etymologia Cyceron - Marcus Tullius Cicero (106 p.n.e., zm. 43 p.n.e.) mówca rzymski, popularyzator filozofii greckiej. Jako pierwszy użył tego terminu w starożytności, ale jako agricultura – uprawa roli.
Konotacje – uprawianie czegoś, polepszanie, rozwijanie, kultywowanie.
W „Rozmowach tuskulańskich” – metaforyczne określenie, odnoszące się do filozofii i sztuki: cultura animae (kultura duszy, umysłu)
Kopia rzymskiej rzeźby Cycerona dłuta Berthela
Thorvaldsena, Źródło:wikipedia.org
Cultura, cultura animi – Samuel von Pufendorf
Samuel von Pufendorf – 1632 - 1694 –
niemiecki teoretyk prawa i historyk.
Był jednym z twórców prawa międzynarodowego i teorii prawa natury, wprowadził do języka nauki termin kultura na oznaczenie wszelkich wynalazków wprowadzonych przez człowieka: język, wiedzę, przedmioty materialne, instytucje, obyczaje, moralność.
W Polsce po raz pierwszy używa tego terminu Samuel Orgelbrand (1864) – jako „uprawa”.
Źródło: wikipedia.org
Wymiary kultury
Wymiar czasowy
Wymiar przestrzenny
Wymiar systemowy
Prawidłowości Aparat
adaptacyjny
3 segmenty kultury według Alfreda Kroebera
kultura
Rzeczywistości: (technologie,
nauka)
Społeczna (relacje)
Wartości: (religia, filozofia, sztuka,
moralność)
Język – służy pozostałym
Źródło:A. Kaliszewski (2012), Główne nurty w kulturze XX i XXI wieku, Poltex, W-wa
I za Antoniną Kłoskowską kultura
Bytu
(k. materialna) -
działania i wytwory techniczne związane z produkcją, dystrybucją i usługami służącymi zaspokajaniu
naturalnych i bytowych potrzeb człowieka
Społeczna podmiotem oraz
przedmiotem kulturalnie określonych działań są sami ludzie. K. reguluje stosunki
role i układy ludzi w ich wzajemnych powiązaniach.
W jej skład wchodzi komunikowanie służące
organizacji porządku społecznego - podziału
władzy, dostępu do dóbr, funkcji oraz pozycji
społecznych.
Symboliczna
sfera czynności, wartości i przeżyć autotelicznych, które nie są związane z zaspokajaniem potrzeb człowieka jako istoty biologicznej oraz jako członka
społeczeństwa. Czynności autoteliczne - działania wykonywane dla nich samych , a nie z uwagi na uzyskiwane rezultaty czy korzyści (sztuka, nauka, zabawa, religia -
pełnią funkcje estetyczne, poznawcze, ludyczne.
Interesuje nas społeczna i symboliczna
Społeczna (jest ramą dla realizacji k. symbolicznej)
Układ pierwotny Układ
instytucjonalny
Środki komunikowania
masowego
Koronczarki czy hafciarki….czyli przekaz w układzie pierwotnym http://www.youtube.com/watch?v=aDrZnX5O6C4
Układ instytucjonalny - filharmonia http://www.youtube.com/watch?v=9CX-OhzhgRo
Środki masowego komunikowania http://www.youtube.com/watch?v=bY4VHIpFGfs
Ponad życiowymi potrzebami……..
„zaczyna się tam, gdzie kończą się życiowe konieczności…” Alfred Weber
A więc interesują nas systemy kultury (inaczej dziedziny….
1. Wartości 2. Wierzenia 3. Ideologie 4. Style życia grupowego 5. Nauka 6. Sztuka
Dzielą się one na podsystemy (dyscypliny artystyczne takie jak: Literatura
Sztuki plastyczne (malarstwo, rysunek, rzeźba, grafika i inne)
Teatr
Muzyka
Fotografia artystyczna
Film
Te zaś dalej dzielą się na nurty i gatunki…
Dychotomiczne podziały kultury
natura kultura
Wszystko co biologiczne i instynktowne w człowieku
Natura nie jest dziełem człowieka w odróżnieniu od kultury
Człowiek jest częścią natury, jest jej tworem. Kultura natomiast to twór człowieka. W tym sensie kultura nie jest antagonistą natury - jest jej koniecznym rezultatem.
Wszystko co przeciwstawne naturze a więc wyuczone, przekazane za pomocą tradycji ustnej i pisemnej;
izolowana jednostka ludzka nie jest w stanie wytworzyć samodzielnie kultury, do tego potrzeba zbiorowości ludzkiej, przekazującej swe doświadczenia z pokolenia na pokolenie
Rezultat zbiorowej działalności ludzi, wytwórczości i twórczości;
Tylko człowiek wytwarza kulturę i to go odróżnia od zwierząt
Można więc powiedzieć, iż kultura wynika z natury, lecz kultura jest przeciwstawna naturze
Dychotomiczne podziały kultury
Kultura materialna Kultura niematerialna
Zalicza się do niej wytwory cywilizacji, Inaczej duchowa, wartości, symboliczna,
W jej obrębie istnieje podział na k. niższą (masową) i wyższą (elitarną, artystyczną),
Masowa zajęła miejsce odwiecznej znanej od zarania dziejów kultury popularnej, zwanej plebejską w odróżnieniu od stojącej po środku mieszczańskiej, k. p. jest z natury ludyczna, łatwa w odbiorze, dostępna dla wszystkich (igrzyska, jarmarki, festiwale, teatry uliczne)
Różnice masowa Elitarna, artystyczna
Zajęła miejsce popularnej (plebejskiej)
Z natury ludyczna, dostępna dla wszystkich (igrzyska, jarmarki, teatry uliczne, bajki ludowe, pieśni, tańce
Masowa – określenie Dwighta Mcdonalda 1944 r. – jest skutkiem demokratyzacji kultury, powszechności edukacji, wyrazem dobrobytu, posiadania czasu wolnego, pojawieniem się mediów audiowizualnych (obniżone koszty, szybkość i dokładność przekazu, globalność dystrybucji i odbioru)
Inaczej duchowa, wartości, symboliczna, wykonywana przez twórcze i kompetentne elity, unikatowa, pozbawiona utylitarności, ponadczasowa (wpisująca się w trwały dorobek – narodowy, regionalny, kontynentalny, epokowy) , tworzy i przechowuje wartości
Wymaga od odbiorcy wysiłku intelektualnego
Dostarcza rozmaitych przeżyć intelektualnych i duchowych
Podlega ocenie i hierarchizacji ze strony krytyków
Elitarna
Dostępna w bibliotekach, galeriach, muzeach, salach koncertowych ….. jest utrwala w podręcznikach – tak powstaje kanon kultury symbolicznej – wyznaczający „ wspólne wartości kulturowe”, składający się na tradycję
Dychotomiczne podziały kultury
cywilizacja kultura
Zespół technicznych środków i sposobów opanowania natury, nosi praktyczny utylitarny charakter, jest to sfera środków, czysto instrumentalna (A. Kłoskowska)
Jej rozwój jest kumulatywny, zdobycze rozpowszechniają się w procesie dyfuzji, ale i ona ulega niszczeniu przez konsumpcję, presję mody itd. (maszyny, samochody, narzędzia komunikacji)
Dziedzina wartości pozbawiona na ogół praktycznej użyteczności, uprawianych bezinteresownie, ze względu na związane z nimi przeżycia. Instytucje religijne, poezja, utwory muzyczne, wzory zachowań
I jeszcze jeden podział dychotomiczny…
Kultura obiektywna – zbiór wytworów materialnych i
duchowych
Kultura subiektywna – ta sama ale kształtowana
pod wpływem zetknięcia się z tymi wytworami konkretnego odbiorcy
Typy kultury wg Janusz Gajdy - Kryterium grupa ludzkiej i rodzaje więzi między ludźmi
Przynależność kultury do
określonych warstw i grup
Ze wzgl. na typ gospodarowania i układu stosunków
Ze wzgl. Na stosunek do religii
Ze wzgl. na aktywność ludzi
w różnych dziedzinach
Ze wzgl. Na egzystencję
fizjologiczno-emocjonalną czł.
Ze wzgl. Na zakres występowania
określ. cech
Ze wzgl. na poziom kultury
Ze wzgl. Na przynależność do grupy wiekowej
Ze wzgl. na stosunek do
obowiązującej polityki państwa
XX wiek - sprzeczności Wiedza – zacofanie
Dostatek – głód
Bogactwo- ubóstwo
Humanizm – neobarbarzyństwo
Powrót duchowości – kryzys religii
Wolność – uniformizacja, standaryzacja
Demokracja –totalitaryzm, nacjonalizm
Tolerancja – rasizm, szowinizm
Troska o pokój –kult rewolucji, wojen
Samorealizacja – samozagłada
Podbój kosmosu – obawa buntu maszyn i inwazji kosmosu
„nowego Jeruzalem” – „spełnionej Apokalipsy”
Dwie wielkie koncepcje cywilizacji i kultury
Liberalna (kapitalistyczna) Marksistowska
(naukowo-socjalistyczna)
Optymiści przed II wojną św.
utylitaryzm
Jeremy Bentham
(1748-1832);
John Steward Mill (1806-1873)
pragmatyzm
Charles Peirce (1839-1914),
Wiliam James (1842-1910)
Herbert George Wells (1866-1946)
Outline of History (1920)
Arnold Toynbee (1889-1975)
Arnold Toynbee
1889-1975
10 tomów pisał 20 lat – w „Studium Historii” 1934-54 opisał 28 cywilizacji stworzonych przez ludzkość Rozwój ten zreasumował jako linearny, co było szalenie optymistyczne – teoria ciągłości dokonań człowieka Recepta na ocalenie człowieka – renesanse – sięganie do źródeł – dla kultury zachodu to tradycja helleńska - rola edukacji klasycznej Zagrożeń upatrywał w militaryzmie
Optymiści po II wojnie św.- kapitalizm zachodni/komunizm
monetaryzm
Milton Friedman (1912-2006),
koniec ery Gutenberga
Marshall McLuhan
(1911-1980)
kultura „trzeciej fali”
Alvin Toffler
(1928-)
transgresje w kulturze
Józef Kozielecki (1936-)
koniec historii
Francis Fukuyama (1952-)
Pesymiści
Zmierzch zachodu
Oswald Spengler
(1880-1936)
Marian Zdziechowski (1861-1938)
Florian Znaniecki
(1882-1958)
katastrofizm kulturowy Stanisław Ignacy
Witkiewicz
(1885-1936)
dehumanizacja kultury
José Ortega y Gasset (1883-1955),
Bunt mas 1930
mieć czy być?
Erich Fromm
(1900-1980),
Ucieczka od wolności 1941
szkoła frankfurcka
Herbert Marcuse
(1898-1979),
Oswald Spengler , Zmierzch Zachodu. Zarys morfologii historii uniwersalnej, Warszawa 2001, Wydawnictwo KR, s. 466
1880-1936
Człowiek kultury- człowiek miasta Wszystkie wielkie kultury są miejskimi Miasto ma duszę, w nim tworzy się sztukę, religię, naukę, Wielkie metropolie kończą los każdej wielkiej kultury, są sztucznymi, matematyczno-urbanistycznymi projektami formie szachownicy (symbol bezduszności), one sprawiają, że miasto przeradzając się w cywilizację upada…
Według historiozoficznej koncepcji Spenglera dzieje powszechne stanowią panoramę ośmiu kultur (babilońska, egipska, chińska, hinduska, meksykańska, antyczna, zachodnioeuropejsko-amerykańska oraz rosyjska) Są one izomorficzne – łączy je ten sam los młodość, wzrastanie, rozkwit, upadek (znamionowany przez zanik wewnętrznej dynamiki i dominację sztucznych wytworów historii). Każda kultura umierając staje się cywilizacją… Tę ostatnią fazę rozwoju przypisywał współczesnej mu kulturze zachodniej.
Widzę – wiele lat po 2000 r. – aglomeracje od 10-20 mln ludzi, rozwiązania komunikacyjne pod ziemią, pęd ku nieskończoności…” PESYMISTA Symptomy upadku
Kult pieniądza i ekonomii
Dominacja sceptycyzmu nad filozofią
Dominacja retoryki w polityce i życiu publicznym (w XX w. wzrost roli dziennikarstwa
Dominacja 1 światowego imperium
Rezygnacja z dochodzenia do ogólnych i odwiecznych prawd
Kosmopolityzm
urbanizacja
Dwa nurty w obszarze kultury symbolicznej XX wieku Modernizm
(nowoczesność, awangarda i postęp)
Koniec XIX wieku (tzw. belle epoque) do
lat 60 XX wieku
Postmodernizm
(postnowoczesność)
Przełom lat 60 i 70 XX wieku i nadal trwa ……..
Wiek
XXI
Wiek XX – kultura materialna Odkrycia z zakresu promieniotwórczości W. C.Röntgen, H. Becquerel, P.
Curie i M. Skłodowska-Curie, E. Rutherford
Teoria względności A. Einstein – nowe pojęcie czasu i przestrzeni
Idea podboju głębin i kosmosu (loty w kosmos, sieć wielofunkcyjnych satelitów
Rozwój motoryzacji i lotnictwa
Przełomy w medycynie
Media cyfrowe: telewizor, kamera, magnetofon, magnetowid, CD, MP3,telefon komórkowy i satelitarny, światłowody
Tranzystor – procesor- układ scalony czyli cyberświat i rzeczywistość wirtualna
Taśma produkcyjna =automatyzacja pracy w przemyśle
Technika zbrojeniowa
Główne nurty w filozofii
pragmatyzm
Charles S. Peirce (1839 – 1916),
Wiliam James
(1842- 1910)
bergsonizm
Henri Bergson (1859 – 1941)
fenomenologia
Edmund Husserl
(1859 -1938),
Max Scheler (1874-1928), Roman Ingarden
(1893 – 1970)
Główne nurty w filozofii
brytyjska szkoła analityczna
George E. Moore
(1873 -1958),
Bertrand Russell (1872-1970)
ewolucjonizm
chrześcijański
Pierre Teilhard de Chardin
(1881 -1955)
psychoanaliza
i psychologia głębi
Zygmunt Freud (1856-1939)
Nurty w filozofii
Behawioryzm
John B. Watson (1878-1978),
Iwan Piotrowicz Pawłow (1849-1936)
Neopozytywizm
i Koło Wiedeńskie
Moritz Schlick
(1882-1936)
Rudolf Carnap
(1891-1970)
Otto Neurath
(1882-1945)
Marksizm-leninizm,
Włodzimierz Lenin (1870-1924)
Nurty w filozofii
Strukturalizm
Claude Lévi-Strauss
(1908 -2009), Ferdinand de Saussure
(1857-1913),
Roland Barthes (1915- 1980)
Egzystencjalizm
Martin Heidegger (1889-1976),
Karl Jaspers
(1883-1960),
Albert Camus (1913-1960),
Jean Paul Sartre (1905-1980)
Szkoła frankfurcka/krytyczna
(1923-1971)
Theodor Adorno
(1903 -1969),
Herbert Marcuse (1898-1979),
Erich Fromm
(1900-1980),
Hans-Georg Gadamer (1900-2002)
Główne nurty w literaturze Kubizm poetycki (Blaise Cendrars, Max Jacob, Guillaume Apollinare, Pierre
Reverdy, w Polsce Adam Ważyk) ►lingwizm
Futuryzm (egofuturyzm, kubofuturyzm), Filippo Tommaso Marinetti
Dadaizm, surrealizm (Tristan Tzara)
Ekspresjonizm – Franz Kafka, George Teakl, Bertold Brecht, w Polsce: Stanisław
Przybyszewski, Jan Kasprowicz, Wacław Berent, Emil Zegadłowicz
Imażyzm, imażynizm, poezja kultury
Psychologizm i proza strumienia świadomości
Proza psychologiczno-paraboliczna i filozoficzna
Antypowiesć
Literatura fantastyczna i sensacyjna
Behawioryzm i literatura faktu
Wojny światowe i holokaust w literaturze
Futuryzm (egofuturyzm, kubofuturyzm)
Nie ma piękna poza walką.
Nie ma arcydzieł bez agresji.
Chcemy sławić wojnę, jedyną higienę świata, militaryzm, gest burzycielski anarchistów.
Przeszłość i tradycja – dwie spluwaczki.
Trzeba codziennie pluć na ołtarz sztuki.
Zburzyć muzea, spalić.
Futuryzm Twórca ruchu – Filippo Tommaso Marinetti (1876-1944)
Inni: Corrado Govoni, Ardengo Soffici, Aldo Palazzeschi, Giovanni Papini
Kubofuturyści rosyjscy: Władimir Majakowski, Wielemir Chlebnikow, Dawid Burluk
W Polsce: Bruno Jasieński, Tytus Czyżewski, Anatol Stern, Aleksander Wat, Awangarda Krakowska, Tadeusz Peiper
Filippo Tommaso Marinetti, Motorze Motorze! Ty jesteś moim bratem, moim towarzyszem,
Moim sprzymierzeńcem, tak jak byś był
Dobrym koniem podczas wojny!
Podziwiam Ciebie, mój udoskonalony bracie,
który umiesz codziennie przedłużać swą młodość,
Zmieniając członki raz po raz;
wieczyste drzewo niewyczerpanych wiosen!
Motorze, uwielbiany bracie, którego piękność mnie drażni!
Dadaizm i surrealizm Twórcy: Tristan Tzara (1896-1963), Hans (Jean) Arp, Max
Ernst
Przedstawiciele surrealizmu literackiego: Andre Breton, Philippe Soupault, Luis Aragon, Paul Ẻluard, Jean Arp, René
Char, Julien Gracq, Robert Desnos
Kontynuatorzy: Günter Grass, Jerzy Harasymowicz, Witold
Gombrowicz, Witkacy, Bruno Schultz
Ekspresjonizm Prekursorzy: Fiodor Dostojewski, Artur Rimbaud,
Hugo von Hofmannsthal
Przedstawiciele: Franz Kafka (proza),, Bertold Brecht (dramat)
W Polsce: Stanisław Przybyszewski, Jan Kasprowicz, Emil Zegadłowicz, Józef Wittlin
Imażyzm, imażynizm, poezja kultury Paul Valery (1871-1945), Wiliam Butler Yeats (1865-
1939), Ezra Loomis Pound (1885-1972), Thomas Ernest Hulme, David Herbert Lawrence, Thomas Eliot (1888-1965)
Inni: Robert Graves, Zbigniew Herbert, Czesław Miłosz, Josip Brodski
Psychologizm i proza strumienia świadomości Virginia Woolf (1882-1941)
Marcel Proust (1871-1922)
Wiliam Faulkner (1897-1962)
James Joyce (1882-1941)
Proza psychologiczno-paraboliczna i filozoficzna Joseph Conrad (1857-1924)
Thomas Mann (1875-1955)
Antoine de Saint-Exupéry (1900-1944)
Albert Camus (1913-1960)
Franz Kafka (1883-1924)
Antypowieść Prekursorzy: Franz Kafka, Gertruda Stein, Wiliam
Faulkner, Samuel Beckett
Twórcy: Alain Robbe-Grillet (1922-), Nathalie Sarraute (1900-1999), Michel Butor (1926-), Claude Simon (1913-)
W Polsce: Teodor Parnicki, Leopold Buczkowski, Jerzy Andrzejewski, Marek Sołtysik, Grzegorz Musiał
Literatura fantastyczna
Odmiany: fantastyka naukowa i ufologia, fantasy, cyberpunk, historie alternatywne
Przedstawiciele: FANTASTYKA NAUKOWA: Karel Čapek (1890-1938), Aldous Huxley(1894-1963), Philip
K. Dick (1928-1982), Stanisław Lem (1921-2006), Harry
Harrison (1925-), Arkadij (1925-1991) i Borys Strugaccy,
Janusz Zajdel (1983-1985); CYBERPUNK: Wiliam
Gibson (1948-), FANTASY: John Ronald Tolkien (1892-
1973)
Dzieła fantasy o światowej renomie John Roland Tolkien (1892-1973) Hobbit, czyli tam i z
powrotem (1937), Władca pierścieni (1-3; 1954-1955), Silmarillion (1977);
Clive Staples Lewis (1898-1963) Opowieści z Narnii (7 tomów od 1955)
Ursula Le Guin(1929-) Czarnoksiężnik z Archipelagu (1968)
Michel Ende (1929-1995) Neverending Story (1979)
Dzieła fantasy o światowej renomie Andre Norte (1912-2005) Świat Czarownic (1983)
Terry Pratchett (1948-) Świat Dysku (ok. 40tomów od 1983 r.)
Andrzej Sapkowski (1948 - )Wiedźmin (1990)
Joanne Kathleen Rowling (1965 -) Harry Potter i kamień filozoficzny (1997 i kolejne tomy)
Literatura sensacyjna Arthur Conan Doyle (1859-1930), cykl o Sherlocku
Holmsie
Maurice Leblanc (1864-1941) Arsen Lupin dżentelmen włamywacz
George Simeon (1903-1989)
Agata Christe (1890-1976), cykl z Herkulesem Poirot
W Polsce: Joe Alex (Maciej Słomczyński 1920-1998), Andrzej Zbych (Zbigniew Safjan 1922-2011), Stawka większa niż życie
Czarna odmiana sensacji Samuel Hammett (1894-1961), Krwawe żniwo (1929),
Sokół maltański (1930), Papierowy człowiek (1934)
Raymond Chandler (1988-1959), Żegnaj laleczko(1940), Kłopoty to moja specjalność (1950)
Leslie Charteris (1907-1993) cykl o „Świętym” (1930) – łącznie 90 tomów
Mario Puzo (1920-1999) Ojciec chrzestny (1969), Sycylijczyk (1983)
Horror i dreszczowiec Arcydzieła gatunku: XIX w.
Mary Shelley, Frankenstein (1818)
R.L. Stevenson, Dr Jekyll i Mr. Hyde (1885)
Bram Stoker , Dracula (1897)
XX wiek
Iry Levin, Dziecko Rosemary (1967)
Stephen King (1947-) Miasteczko Salem (1975), Cmętarz zwieżąt (sic!) 1983, Misery (1987) XX w.
Nowe podnurty sensacji • Walki wywiadów (zwłaszcza zimna wojna) Ian
Fleming (1908-1964), Żyj i pozwól umrzeć (1954), Pozdrowienia z Rosji (1957), Goldfinger (1959), Doktor No (1962), stworzył postać superszpiega Jamesa Bonda
• Powieść szpiegowska, realizm, John Le Carre (1931- ) Ze śmiertelnego zimna (1963)
• Technotriller: Tom Clancy (1947-) Polowanie na czerwony Październik, Czas patriotów (1987)
c.d Global conspiracy thriller Robert Ludlum (1927-
2001), Weekend z Ostermanem (1972), Przesyłka z Salonik (1976), Tożsamość Bourne’a (1989)
Political fiction: Frederick Forsyth (1983-) Dzień szakala (1971), Psy wojny (1974), Czwarty protokół (1984)
Behawioryzm Ernest Hemingway (1899-1961), Pożegnanie z bronią
(1929), Komu bije dzwon (1940), Stary człowiek i morze(1952)
W Polsce: Tadeusz Borowski (1922-1951), Marek Hłasko (1934-1969),
i literatura faktu non fiction novel
John Reed (1887-1920) Dziesięć dni, które wstrząsnęły światem 1919
Anna Frank Dziennik 1944
Truman Capote Z zimną krwią 1966
Bob Woodward i Carl Bernstein Wszyscy ludzie prezydenta 1973
Kazimierz Moczarski Rozmowy z katem
Nowe Dziennikarstwo i styl gonzo Tom Wolfe The New Journalism (1973), Próba kwasu
w elektrycznej oranżadzie
George Plimpton Paper Lion
Hunter S. Thompson (1937-2005), Lęk i odraza w Las Vegas. Szaleńcza podróż do serca „amerykańskiego snu”
Wojny światowe i Holocaust w literaturze I wojna światowa:
Ujęcie pacyfistyczne: Erich Maria Remarque (1898-1970) Na Zachodzie bez zmian (1929), Trzej towarzysze (1937)
Ujęcie groteskowe : Jaroslav Hašek (1883-1923) przygody
dobrego wojaka Szwejka
II Wojna światowa i Holocaust Ujęcie naturalistyczno-dokumentarne: Zofia Nałkowska,
Medaliony (1946), Tadeusz Borowski Pożegnanie z Marią (1948), Kamienny świat (1948), Tadeusz Różewicz Niepokój (1947), Czerwona rękawiczka (1948), Seweryna Szmaglewska Dymy nad Birkenau (1945)
Ujęcie pacyfistyczno-karykaturalne: Heinrich Böll , Gdzie byłeś Adamie (1951), Günter Grass –Trylogia Gdańska
Holocaust – Elie Wiesel Pieśń umarłych, Jerzy Kosiński
Malowany ptak (1965), Andrzej Szczypiorski Początek 1986,
Władysław Szpilman (1911-2000), Pianista
top related