metody poszukiwania informacji w bibliotece

Poszukiwanie informacji w bibliotece

oprac. Iwona Basak

Warsztat informacyjny biblioteki szkolnej

Warsztat informacyjny biblioteki to zbiór dokumentów, urządzeń, napisów oraz system informacyjno-wyszukiwawczy.

Najważniejsze elementy warsztatu informacyjnego:

księgozbiór podręczny, katalogi, kartoteki, wydawnictwa multimedialne, Internet.

Księgozbiór podręczny Celowo dobrana i wydzielona część

zbiorów biblioteki, składająca się głównie z wydawnictw informacyjnych, książek o treści ogólnej, poradników i podręczników.

Wydawnictwa informacyjne Wszelkie publikacje

służące szybkiemu uzyskaniu informacji.

Podział wydawnictw informacyjnych:

- wydawnictwa informacji pośredniej,

- wydawnictwa informacji bezpośredniej.

Wydawnictwa informacji pośredniej

Kierują do innych źródeł informacji.

Są to np. bibliografie, katalogi księgarskie i wydawnicze, drukowane katalogi bibliotek.

Wydawnictwa informacji bezpośredniej

Wydawnictwa zawierające wiadomości z jednej lub z różnych dziedzin wiedzy, opracowane w układzie umożliwiającym szybkie dotarcie do poszukiwanych informacji, publikowane w formie tradycyjnej a także multimedialnej na płytach CD i w Internecie.

Wydawnictwa informacji bezpośredniej

Najważniejsze rodzaje wydawnictw informacji bezpośredniej:

encyklopedie, słowniki, atlasy, informatory, przewodniki, poradniki, roczniki statystyczne książki adresowe i telefoniczne.

Encyklopedie Zbiory wiadomości

ze wszystkich lub wybranych dziedzin wiedzy, opracowanych w postaci artykułów zawierających ogólne informacje na dany temat, często również ilustracje.

Informacje najczęściej są uporządkowane alfabetycznie według haseł.

Podział encyklopedii

Ogólne

wiadomości ze wszystkich dziedzin wiedzy

Specjalne

wiadomości dotyczą jednej dziedziny, epoki, terytorium

Słowniki Zbiory wyrazów lub pojęć danego

języka z wyjaśnieniami znaczeń w tym samym lub innym języku.

Informacje uszeregowane najczęściej alfabetycznie.

Rodzaje słowników Dziedzinowe ( np. Słownik terminów

literackich). Językowe • ogólne (np. Słownik języka polskiego) • specjalne (np. Słownik frazeologiczny

języka polskiego) • przekładowe (np. Słownik polsko-angielski).

Katalog biblioteczny

Zbiór opisów dokumentów znajdujących się w danej bibliotece uporządkowany według określonych zasad.

Katalog biblioteczny

Podział według nośnika informacji:

- tradycyjny kartkowy, - komputerowy.

Podział według kryterium wyszukiwania:

- alfabetyczny, - tytułowy, - systematyczny

według UKD, - przedmiotowy, - serii wydawniczych.

Najważniejsze elementy opisu katalogowego

opis bibliograficzny, hasło – element decydujący o

zaszeregowaniu danej pozycji w katalogu,

sygnatura - oznaczenie miejsca przechowywania dokumentu w bibliotece.

Katalog kartkowy Sporządzany w postaci kart katalogowych

umieszczonych w skrzynkach katalogowych.Rodzaje katalogów kartkowych: alfabetyczny, systematyczny według UKD (dziedzinowy).

Katalog komputerowy Prowadzony w komputerowym systemie

bibliotecznym jako baza danych, np. w programie MOL 2000+.

Posiada większe możliwości wyszukiwawcze niż katalog tradycyjny. Pozwala na tworzenie i drukowanie zestawień

tematycznych. Daje odpowiedź czy dany dokument jest

aktualnie dostępny w bibliotece (lub określa datę jego zwrotu).

Katalog komputerowy Wyszukiwanie informacji w indeksach – odpowiednikach

katalogów tradycyjnych.

~ Rodzaje indeksów w programie MOL 2000+: alfabetyczny, tytułowy, systematyczny wg UKD, przedmiotowy, serii wydawniczych.

~ Wyszukiwanie swobodne wg słów kluczowych.

Katalog alfabetyczny Ułożony alfabetycznie według haseł autorskich

(lub tytułowych dla dokumentów o nieoznaczonym autorstwie – anonimowych lub zbiorowych).

Udziela informacji, czy biblioteka posiada dzieło określonego autora (lub o określonym tytule dla dzieł anonimowych lub zbiorowych) oraz jakie dzieła danego autora znajdują się w bibliotece.

Katalog tytułowy Uporządkowany w alfabetycznej

kolejności tytułów wszystkich dokumentów.

Udziela informacji, czy dokument o określonym tytule znajduje się w zbiorach biblioteki.

Katalog systematyczny według UKD

Szereguje opisy dokumentów według ustalonego schematu (klasyfikacji) w wielostopniowym układzie logicznym działów oraz poddziałów o węższym zakresie treściowym.

Uniwersalna Klasyfikacja Dziesiętna (UKD) dzieli wiedzę na 10 działów głównych i każdy z działów na 10 poddziałów.

Odpowiada na pytanie, jakie dokumenty z określonej dziedziny wiedzy posiada biblioteka.

Katalog systematyczny według UKD

Działy główne Uniwersalnej Klasyfikacji Dziesiętnej:

0 Dział ogólny1 Filozofia2 Religia. Teologia. Religioznawstwo. 3 Nauki społeczne. Prawo. Administracja4 Dział wolny (zarezerwowany dla nowej dziedziny wiedzy)5 Matematyka. Nauki przyrodnicze6. Nauki stosowane. Medycyna. Nauki techniczne.

Rolnictwo7. Sztuka. Rozrywki. Sport8 Językoznawstwo. Nauka o literaturze. Literatura piękna9 Archeologia. Prehistoria. Geografia. Biografie. Historia

Katalog przedmiotowy Szereguje opisy katalogowe według treści

dokumentu w porządku alfabetycznym haseł, którymi są tematy (doprecyzowane określnikami).

Nie odzwierciedla logicznej struktury dziedzin wiedzy (w przeciwieństwie do katalogu systematycznego).

Odpowiada na pytanie, jakie dokumenty na dany temat znajdują się w bibliotece.

Katalog serii wydawniczych Szereguje opisy dokumentów

należących do serii wydawniczych w kolejności alfabetycznej nazw serii.

Informuje jakie serie wydawnicze i jakie dokumenty z określonej serii gromadzi biblioteka.

Wyszukiwanie swobodne w programie MOL 2000+

Wyszukiwanie na podstawie informacji zawartych w całym opisie bibliograficznym dokumentu.

Wyszukiwanie złożone – łączenie kilku informacji wyszukiwawczych wybranymi spójnikami logicznymi.

Możliwość ograniczenia typu dokumentu i zakresu lat wydania publikacji.

Wyszukiwanie swobodne w programie MOL 2000+

Kartoteki biblioteczne Zbiory kart zawierających

określone informacje, ułożonych według ustalonego systemu w skrzynkach, teczkach, segregatorach, itp.

Podział kartotek:bibliograficzne, tekstowe.

Kartoteki bibliograficzne Rejestrują opisy bibliograficzne

dokumentów dotyczących określonych zagadnień.

W odróżnieniu od katalogów, dotyczą także artykułów z czasopism i fragmentów książek.

Kartoteki tekstowe Gromadzą teksty artykułów z

czasopism, teksty recenzji, ilustracji – w postaci odbitek lub wycinków.

Przechowywane w teczkach (kopertach) zaopatrzonych w hasła i ułożonych w określonym porządku.

Wydawnictwa multimedialne Łączą w jednym dokumencie wiele

mediów, czyli środków zapisu i wyrazu, takich jak: tekst (hipertekst), grafika, dźwięk, animacje (film).

Umożliwiają użytkownikowi interaktywną pracę.

Internet Globalna sieć komputerowa. Umożliwia dostęp do zasobu informacji

zgromadzonych na komputerach całego świata oraz wymianę informacji i komunikację między użytkownikami (usługi sieciowe).

Korzystanie z Internetu wymaga m.in. umiejętności oceny i selekcji informacji.