patiënten aan de macht?

Patiënten aan de macht?

Edgard Eeckman

Communicatiemanager UZ Brussel

Wetenschappelijk medewerker Communicatiewetenschappen VUB

Een gemengde onderzoeksmethode

VVRO - eeeckman@vub.ac.be

Internet enquête: gezonde mensen &

patiënten

Analyse van 24 huisartsconsultaties

+ Ethnografische follow-up interviews

3 Focusgroepen: gezonde mensen &

patiënten

Presentatie resultaten aan

2 huisartsenkringen + Discussie

VVRO - eeeckman@vub.ac.be

Een asymmetische relatie

Verschil in informatie

Verschil in kennis

Verschil in vaardigheden

Ziekte is …

niet meer kunnen doen wat je zou willen doen

in onevenwicht zijn

Patient empowerment

Het internet als informatiebron

Over de pathologie

Over de behandeling

Over de zorgverstrekkers

Over de zorgorganisatie

De digitale apps om jezelf te diagnosticeren

Wettelijk kader: wet op de patiëntenrechten

VVRO - eeeckman@vub.ac.be

“Information has always

been society’s great

equalizer”

‘The Twilight of Sovereignty:

How the Information Revolution is Tranforming our World’

Walter B. Wriston, 1990

VVRO - eeeckman@vub.ac.be

Wat is macht?

De klassieke definitie

“Power is the probability that one actor within

a social relationship will be in a position

to carry out his own will despite resistance,

regardless of the basis

on which this probability rests”

VVRO - eeeckman@vub.ac.be

Weber, 1967

Wat is macht?

De “resource dependency” definitie

“Group or person A has power

when A possesses a resource

on which B is dependent,

and B cannot substitute a different resource

for the one possessed by A”

VVRO - eeeckman@vub.ac.be

Overbeck, 2010

“Informatie

is

macht”

VVRO - eeeckman@vub.ac.be

Afhankelijkheid!

VVRO - eeeckman@vub.ac.be

De afhankelijkheden van de patiënt

VVRO - eeeckman@vub.ac.be

Source Resource

De afhankelijkheden van de patiënt

De “sources”

De pathologie

Het systeem

Self-efficacy

Tijd

Sociale rol

De “resources”

Informatie

Kennis

Vaardigheden

Wettelijke macht

Affectie

VVRO - eeeckman@vub.ac.be

De afhankelijkheden van de patiënt

De “sources”

De pathologie

Het systeem

Self-efficacy

Tijd

Sociale rol

De “resources”

Informatie

Kennis

Vaardigheden

Wettelijke macht

Affectie

VVRO - eeeckman@vub.ac.be

Tegenreactie van de patiënt

Zich informeren

Kennis vergaren

Wantrouwen

Self-efficacy verhogen

Op zijn rechten staan

Alternatieve geneeskunde

Therapie ontrouw/Geen behandeling

VVRO - eeeckman@vub.ac.be

Informatie?

Informatie ≠ kennis

Internet = Ongestructureerde informatie

“Information overload” & misinformatie

Sommige informatie is onvindbaar

Het internet is een dynamische informatiebron

Technische toegang is een voorwaarde

Niet iedereen kan zich pc & verbinding

veroorloven

Sommigen willen niet op het internet

VVRO - eeeckman@vub.ac.be

Hoe wordt informatie gezocht?

Informatie zoeken vraagt geletterdheid

Gezondheidsinformatie zoeken

vraagt gezondheidsgeletterdheid

Surfen vereist internet & IT geletterdheid

De meeste info is in andere talen (Engels!)

Gespecialiseerde informatie & kennis

kan zeer “esoterisch” zijn

Informatie zoeken is meer dan weten

waar ze staat

VVRO - eeeckman@vub.ac.be

Hoe wordt op het internet info gezocht?

Mensen gebruiken het internet

overwegend voor hun ontspanning

Informatie zoeken is niet

een louter rationeel gebeuren

Sommigen doen niets

met de informatie die ze vinden

Sommigen zijn incompetent

VVRO - eeeckman@vub.ac.be

Algemene hindernissen

1. Effectieve zorg is context-specifiek

2. Niet iedereen wenst kennis op te doen

3. Sommige zorgverstrekkers negeren de

kennis van de patiënt

4. Kennis evolueert

5. Kennis is niet “zero-sum”

VVRO - eeeckman@vub.ac.be

De afhankelijkheden van de arts

Informatie

Economisch

Reputatie

Affectie

VVRO - eeeckman@vub.ac.be

Patiënten aan de macht?

VVRO - eeeckman@vub.ac.be

De afhankelijkheden van de patiënt

De “sources”

De pathologie

Het systeem

Self-efficacy

Tijd

Sociale rol

De “resources”

Informatie

Kennis

Vaardigheden

Wettelijke macht

Affectie

VVRO - eeeckman@vub.ac.be

Het aanjaageffect 1

“Toen de BRT alleen op de markt was,

had ze het monopolie en deed ze wat ze wilde.

De komst van de commerciële zender VTM

heeft de BRT wakker geschud, ze moest

opeens beter doen, ze moest zich meer

verantwoorden, ze mocht niet meer gewoon

doen waar ze zin in had.”

VVRO - eeeckman@vub.ac.be

Het aanjaageffect 2

“Ik ben wat voorzichtiger

in het geven van informatie

omdat een stellige bewering van de arts

vandaag gemakkelijker te verifiëren

en te weerleggen is.”

Een huisarts

VVRO - eeeckman@vub.ac.be

Willen patiënten macht?

Patiënten willen

Medezeggenschap

Niet gewoon willoos ondergaan

Dat hun waarden en normen

worden gerespecteerd

VVRO - eeeckman@vub.ac.be

“Ik vind dat ik nog altijd zelf beslis

over mijn eigen lichaam”

Esther

Willen patiënten macht?

Zijn patiënt en arts gelijk?

“Gelijk niet, hé, hij is een dokter,

ik ben maar gewoon een huisvrouw…”

Hakima

VVRO - eeeckman@vub.ac.be

Willen patiënten macht?

Patiënten willen …

Respect

VVRO - eeeckman@vub.ac.be

Contact Edgard Eeckman

eeeckman@vub.ac.be

Edgard.eeckman@uzbrussel.be

Twitter: #eeckman

www.communicatietroef.be

VVRO - eeeckman@vub.ac.be