philum annelida - bio.bg.ac.rs · pdf fileannelida oko 12.000 vrsta. naseljavaju slane i...

Philum Annelida

Šta je novo kod Annelida?

• Metamerizacija

• Zatvoren cirkulatorni sistem

• Kapacitet za ukopavanje

ANNELIDA

Oko 12.000 vrsta. Naseljavaju slane i slatke vode, a

znatan broj vrsta su terstrične.

Telo metamerno, segmentisano, građeno od serijalno

raspoređenih segmenata.

Segmentacija je homonomna i potpuna jer obuhvata i

metamerno ponavljanje organa u segmentima.

Septa

Metamerizacija (segmentacija)

Prostomium

Pygidium

Peristomium

Elementi metamerije

Septa

Nervni lanac

Nephrostom

Nephridiopora

Dorzalni

krvni sud

Intestin

Ventralni

krvni sud

Ganglija

Phylum Annelida

• Telo je diferencirano u tri regiona:

-glava – prostomijum i trupni segmenti.

-homonomno segmentisani trup.

-pigidijum sa analnim otvorom.

Glava je od prostomijuma i peristomijuma za koje kod

nekih srasta još jedan trupni segment. Prostomijum i

pigidijum su larvalni delovi tela.

Trup je građen od serijalno raspoređenih segmenata koji

su nastali aktivnošću zone rasta larve, koja se nalazi u

zadnjem delu ispred pigidijuma.

Pigidijum je zadnji deo tela i na njemu se nalazi analni

otvor.

Imaju dobro

razvijen kožno

mišićni sistem.

Građa ovog

sistema

zadržava plan

građe nasleđen

od Turbellaria.

Građa telesnog zida

Kutikula

Kružni mišići

Uzdužni mišići

H e t e

Hete Mišić retraktor

Eucoelomata

•Ektoderm

•Mezoderm

•Endoderm

Muskulatura je glatka i

zahvaljujući njoj i potpori

celomske tečnosti

Annelida se kreću.

Ispod kožnomišićnog

meška imaju dobro

razvijen celom.

U svakom segmentu je par

meškova. Celom nastaje

razmicanjem mezoderma

(šizocelno).

Peritoneum telesnog zida je somatični list,

somatopleura.

Peritoneum koji naleže na crevo je visceralni list,

splanhnopleura.

Celom je ispunjen tečnošću koja je pod izvesnim

pritiskom, a u njoj se nalaze i ćelijski elementi

(amebocite).

Funkcija celoma je višestruka, primarne su

hidroskeletna i nezavisno kretanje životinje u odnosu

na pokrete crevnog trakta

Sekundarne su transport hranljivih materija,

krajnjih produkata metabolizma, polnih produkata i

dr.

Crevni sistem je

euproktan.

Akcesorne žlezde

su slabo razvijene.

Kod Oligochaeta

kalcijumske

žlezde, kod

Hirudinea su

razvijene žlezde

čiji sekreti

sprečavaju

koagulaciju krvi.

Lumbricus sp.

digestivni trakt

Tiflozolis

Hloragogeno tkivo

Lumen creva

Muskulatura

creva

Respiratorni sistem je slabo razvijen.

Kod malog broja vrsta se diferenciraju različiti telesni

izraštaji koji su vaskuolizirani i obavljaju funkciju

škrga odnosno respiracije.

Cirkulatorni sistem je zatvorenog tipa bez srca, mada

njegovu funkciju obavljaju uzdužni krvni sudovi, a

kod nekih poprečni.

• respiratorni pigment (hemoglobin) rastvoren u

plazmi

• afinitet hemoglobina za O2 varira sa CO2 na pH

Ekskretorni sistem je

protonefridijalan kod

najprimitivnijih, a

metanefridijaln kod

većine.

Nefridije su

segmentalno

raspoređene.

Nefromiksija se javlja

u dva oblika kao

protonefromiksija i

metanefromiksija.

Ekskretorni sistem

Nefrostom

Nefridiopora

Nervni sistem je

lestvičast, građen od

bilobalne moždane

ganglije u

prostomijumu i

nervne lestvice,

građene od parova

ganglija u svakom

segmentu.

Ganglije su u segmentima spojene poprečnim vezama

komisurama i uzdužnim vezama između ganglija susednih

segementa konektivima.

Čula su relativno slabo razvijena. Neke imaju proste oči

(Polychaeta, Hirudinea), taktilna čula na glavi ili duž tela i

hemijska čula.

Nervni sistem

Cerebralna

ganglija

Bočni nervi

Ventralni

nervni lanac Podždrelna

ganglija

Okoloždrelna

ganglija

Unutrašnja građa

Ovaire

Vaisseau sanguin

dorsal Vésicules

séminales Jabot

Gésier

Intestin

Oesophage

Coeurs

Pharynx

Ganglion sous-

oesophagiens

Réceptacles

séminaux Testicules

Bouche

Vaisseau sanguin

ventral

Ganglion

cérébral

Cordon

nerveux

Prostomium

Polni sistem je kod primitivnih gonohoristički, a kod

progresivnijih sekundarno se javlja hermafroditizam.

Brazdanje jaja je spiralno, determinisano.

Niže Annelida se razvijaju preko larve trohofore, a više

direktno.

Razmnožavanje

Otvor

vas deferens-a

Semeprijemnik

(2.)

Jajnici Otvor

ovidukta

Testisi

(1.) Testisi

(2.)

Clitellum

32 37

9 12 15

15 12 9 32 37

Clitellum

Oligochaeta

(Lumbricus)

Semeprijemnik

(1.)

Organi za razmnožavanje-muški

deo

Seminalne vezikule

Testisi

Ulaz u vas deferens

Vas deferens

Organi za razmnožavanje-ženski

deo

Receptaculae seminales

Jajnici

Formiranje kokona

Annelida se prema strukturama na kožnomišićnom

sloju, broju segmenata i drugim karakteristikama dele

na 4 klase: Archiannelida, Polychaeta, Oligochaeta i

Hirudinea.

Klasa ARCHIEANNELIDA

Najprimitivnije, a ima mišljenja po kojima je njihova

prosta građa rezultat načina života i nanizma.

Primitivnost se ogleda u slabije segmentisanom telu,

prisustvu cilijatnih pojaseva po telu kod nekih, slabo

razvijenim mišićnim sistemom, oligomernim telom od

malog broja segmenata.

Neke imaju protonefridijalni ekskretorni sistem, a

krvni je primitivan, odnosno slabo razvijen.

Dinophilidae su

najprimitivnije

Protodilidae su građene od dvadesetak segmenata, na

kojima pored cilija imaju i čekinje.

Polygordiidae

obuhvata još složenije

arhianelide.

Nemaju cilijatne

pojaseve, a mišićni

sistem je dobro

razvijen. Telo je od

više segmenata. Na

glavi imaju tentakule.

Imaju krvni sistem.

Razvijaju se preko

larve trohofore.

Nerillidae su

najsloženije građene

arhianelide i po

diferenciranim

primitivnim

parapodijama i hetama

slične su polihetama.

Klasa Polychaeta

Nereis

Klasa POLYCHAETA

Žive u morima, a samo neke u slatkim vodama i na

kopnu

Erantia (lutajuće polihete).

Sedentaria, žive u cevčicama koje one formiraju oko

tela i u njima se kreću.

Telo im je diferencirano na glavu, trup i pigidijum.

Na glavi se nalaze tentakule, ciri, a kod Sedentaria se

nalazi veliki broj perastih tentakula.

Parapodije su kožnomišićni izraštaji.

Parapodije se sastoje od neparne osnove, na kojoj se

nalaze dva režnja: dorzalni notopodijum i ventralni

neuropodijum.

Klasa Polychaeta

• Na lobusima parapodija – hitinozne strukture – hete.

• Broj i struktura heta značajni za sistematiku.

• Tropske Amphinomidae – hete sa otrovnim žlezdama.

Polychaeta (Nereis)

Parapodije

Uzdužni

mišići

Kružni mišići

Kosi mišići

Kretanje kod Nereis-a

Erantia. Fam. Phylodocidae, Alciopida, Nereidae,

Aphroditidae, Eunicidae i dr.

Klasa Polychaeta

• Ekskrecija protonefridijama i metanefridijama.

• Respiracija spoljašnjim škrgama smeštenim na parapodijama

ili glavi; dorzalni cirusi kod Nereidae; celom površinom tela.

• Krvni sistem zatvoren – hemoglobin, hlorokruorin i hemieritrin.

Klasa Polychaeta • Lestvičast nervni sistem.

• Proste oči osim kod predatorskih formi.

• Odvojenih polova, ređe hermafroditi.

• Bespolno razmnožavanje kod manjeg broja vrsta – fragmentacija tela i pupljenje.

• Serijalno raspoređene gonade u svim segmentima.

• Spoljašnje oplođenje.

• Trohofora larva.

Klasa Polychaeta

• Nereproduktivne atokne

i reproduktivne epitokne

jedinke.

• Transformacija čitavih

jedinki (Nereidae) ili

zadnjeg dela atoknih

jedinki (Eunicidae).

• “Rojenje” u određeno

doba sezone – ženke

ispuštaju feromone, a

mužjaci spermu u vodu.

• Lunarni ciklus.

Sedentaria žive sesilno u cevčicama. Fam. Serpulidae,

Serpulidae, Sabelidae i dr.

Potklasa Sedentaria • Homonomno i

heteronomno segmentisane.

• Parapodije i hete redukovane.

• Glava bez čulnih nastavaka – palpusi i tentakule sa filtrirajućom funkcijom.

• Ždrelo nije nazubljeno.

• Tubikolne i zarivajuće.

• Chaetopteridae, Serpulidae, Terebellidae...

Polychaeta-Sedentaria

• Sabella

– sa cevčicom,

suspenzivorna

vrsta

Klasa OLIGOCHAETA

Naseljavaju površinski sloj zemljista, slatke vode i oko

200 vrsta živi u slanim vodama.

Većina vrsta živi slobodno, a samo su neke komensali i

paraziti

Glaveni region je slabo

izražen

Iza glave sledi serija

segmenata

Classis Oligochaeta

• Trup homonomno

segmentisan sa

redukovanim

parapodijama.

• Hete grupisane - 2

ventralne i 2 dorzolateralne

grupe – 1-25 heta u grupi.

• Lumbricus – 4x2 hete.

• U prednjoj polovini –

klitelum (2-60) – žlezdano

čulni epitel – kopulacioni

sekret i formiranje kokona.

Kod polno zrelih na

prednjem kraju tela

klitelum.

Telesni zid je građen od

kutikule

Celomska duplja je

ispunjena tečnošću

Kretanje se zasniva na

antagonističkom

delovanju kružne i

uzdužne muskulature

Crevni sistem u obliku prave cevi. Većina oligoheta

se hrani detritusom, a slatkovodne vrste i algama i

mikroorganizmima.

Respiratorni sistem nije posebno razvijen.

Krvni sistem je

kao kod

Polychaeta.

Ekskretorni sistem je od segmentalno raspoređenih

metanefridija.

Holonefridijalan i meronefridijalan.

Nervni sistem je kao kod Polychaeta lestvičast

Polni sistem je hermafroditan.

Razviće je direktno.

Redovi: Plesiopora, Prosopora i Opistopora.

Klasa Hirudinea (Hirudo)

Klasa HIRUDINEA

Žive u slatkim i slanim vodama, a

neke u vlažnom zemljištu.

Većina su parazitske, neke su

grabljive, a neke su slobodnoživeće.

Većina ima redukovan celom. U

vezi sa ovim je vezana i redukcija

krvnog sistema.

Imaju klitelum zbog čega se

zajedno sa oligohetama izdvajaju u

Clitelata.

Telo im je spljošteno, i sa pet

regiona: glava, preklitelum,

klitelum, srednji deo i zadnja

pijavka.

Glava se sastoji od prostomijuma i

četiri segmenta

Preklitelarni region se sastoji od 4

segmenta,

Klitelarni je od 3 segmenta

Trupni region se sastoji od 15

segmenata.

Region zadnje pijavke čini 6 ili 7

segmenata.

Segmenti Hirudinea su izdeljeni

površinski na nekoliko prstenova,

anulusa

Telesni zid. Spolja je kutikula, epidermis, kružna i vrlo

dobro razvijena uzdužna muskulatura.

Hirudinea

(Hirudo)

Dorzo-ventralni

mišići

Ispod muskulature kod

najprimitivnijih

pijavica

Acanthobdellida je

razvijen celom.

Kod ostalih celom je

redukovan i sa

redukcijom celoma

isčezavaju i septe.

Crevni sistem je zbog parazitskog načina života većine,

pretrpeo neke izmene u građi

Classis Hirudinea

• Adaptacije prednjeg creva na parazitizam – hitinski

zubi (3), pumpno ždrelo, proboscis, pijavka, hirudin.

Ekskretorni sistem je metanefridijalan i nešto izmenjen

Klasifikacija Hirudinea:

Acanthobdellida,

Rhynchobdellida,

Gnathobdellida i

Pharyngobdellida.

Hirudinidae. Hirudo

medicinalis. Zabeleženi su

slučajevi da je nađena i u

ždrelu čoveka.