syntaxis van de ablatief

BWB van middel

Stilo scribit.

Zij schrijft met een schrijfstift.

= het middel waarmee handeling wordt verricht

= antwoord op de vraag waarmee ?

BWB van oorzaak

Longo itinere fessi erant.

Ze waren vermoeid door de lange tocht.

= de (uitwendige) oorzaak van de handeling

= antwoord op de vraag waardoor ?

… of reden

Metu fugiunt.

Ze vluchten uit schrik.

= de (inwendige) reden van de handeling

= antwoord op de vraag waarom ?

BWB van wijze

Litterae magnā curā scriptae sunt.

De brief is met grote zorg geschreven.

= de wijze waarop de handeling wordt verricht

= antwoord op de vraag hoe ?

BWB van tijd

Aestate iter facimus.

In de zomer maken we een tocht.

= het tijdstip waarop de handeling wordt verricht

= antwoord op de vraag wanneer ?

de ablatief van de bijwoordelijke bepaling

vraag

soort BWB middel oorzaak reden wijze tijd

waarmee? waardoor? waarom? hoe? wanneer?

na voorzetsels

Ex Aegypto venit.

Hij komt uit Egypte.

Opmerking:

honoris causāter wille van de eer

exempli gratiābijvoorbeeld

De ablatieven causā en gratiā, voorafgegaan door een genitief, worden weergegeven als een voorzetsel en drukken het doel of de reden uit.

handelend voorwerp

Navis vento agitatur.

Het schip wordt door de wind opgejaagd.

= het handelend voorwerp (HV) bij passieve ww.

! handelende persoon (HP) bij passieve werkwoorden

a(b) + ablatief

voorwerpsablatief

Ratione utitur homoEen mens gebruikt zijn verstand

= Eerste aanvulling bij deponentia die in het Nederlands een lijdend voorwerp of een voorzetselvoorwerp bij zich hebben

Bijvoorbeeld: Uti, frui, potiri

van scheiding

Dux domo suā expulsus est.

De leider werd uit zijn huis verdreven.

1. plaats vanwaar men zich verwijdert of verwijderd wordt

2. iets waarvan men bevrijd of beroofd wordt of waaraan men gebrek heeft

liberare

vacare

carēre

(ei) opus est

liber

vacuus

nudus

bevrijden van

vrij zijn van

missen; vrij zijn van

(hij) heeft (iets) nodig

vrij van

leeg; vrij van

naakt; beroofd van

► o.a. bij:

Ablatief van het tweede lid van de vergelijking

Equus cane celerior estEen paard is sneller dan een hond

Bij een comparatief die relatief wordt gebruikt, kan het tweede lid van de vergelijking met een ablatief van het tweede lid van de vergelijking weergegeven worden.

door congruentie

bijgesteld adjectief

Litterae magnā curā scriptae sunt.

De brief is met grote zorg geschreven. bijstelling

Stilo, dono matris, scribit.

Hij schrijft met een schrijfstift, een geschenk van moeder.

Bepaling van gesteldheid

His servis utimini militibus!Gebruik deze slaven hier als soldaten!