talaşlı İmalat yöntemleritalaşlı imalat yardımıyla malzemeler üzerinden parçacıklar...

1

İmalat TeknolojileriDr.-Ing. Rahmi Ünal

Talaşlı İmalat Yöntemleri

2

Talaşlı İmalat

Kapsam

Talaşlı imalatın tanımıTalaş kaldırmanın esaslarıTakımlarTornalamaFrezelemePlanyalama, vargellemeTaşlamaBroşlama

İmalat teknolojileri- RÜ Kaynak yöntemleri

3

Talaşlı İmalat

TALAŞLI İMALAT

Şekillendirilecek işparçası üzerinden takımlar yardımıyla küçük parçacıklar halinde malzeme koparılarak (talaş) yapılan imalata

talaşlı imalat denir.

İşlemin esası, takım ile işparçası malzemelerinin birbirinden farklı sertlikte olmaları ve böylece talaş kaldırılabilmesidir.

Örneğin; çelik malzeme ile alüminyum malzemenin çizilebilmesi, bıçakla ağaç malzemenin yontulabilmesi gibi.

İmalat teknolojileri- RÜ Kaynak yöntemleri

4

Talaşlı İmalat

Talaşlı imalat yardımıyla malzemeler üzerinden parçacıklar kaldırarak istenen şekil ve ölçülerde parça imali; parçalar üzerinde delik, vida, diş ve kanalların açılması mümkün

olmaktadır.

Takım: Talaşlı imalatta iş parçası üzerinden parçacıklar (talaş) kaldırmaya yarayan ve sert malzemelerden yapılmış gereçlere

“takım” adı verilir.

Takım tezgahı: Talaşlı imalat sırasında gerekli olan güç ve hareketi sağlayan bir araçtır. Talaşlı imalat tezgahları takım ve

iş parçasının hareket tarzına göre farklı isimler alırlar.

İmalat teknolojileri- RÜ Kaynak yöntemleri

5

Talaşlı İmalat

TALAŞ KALDIRMANIN ESASLARI

TAKIM

İmalat teknolojileri- RÜ Kaynak yöntemleri

6

Talaşlı İmalat

TT

İmalat teknolojileri- RÜ Kaynak yöntemleri

7

Talaşlı İmalat

İmalat teknolojileri- RÜ Kaynak yöntemleri

8

Talaşlı İmalat

TAKIM MALZEMELERİ

Takımlar malzemelerine göre sınıflandırılacak olursa;

Takım çelikleri

Sert metaller

Seramik takımlar

Elmaslar

İmalat teknolojileri- RÜ Kaynak yöntemleri

9

Talaşlı İmalat

1. Takım Çelikleri

Bu grupta karbon çelikleri, az alaşımlı çelikler ve hız çelikleri sertliklerini sertleştirme yolu ile kazanırlar. Bunların içerisinde an fazla yaygın olarak kullanılan takım çeliği yüksek hız çelikleridir.

Yüksek Hız Çelikleri (HSS):

çalışma sıcaklığı < 600oC, sertlik: 62-65 RC, Çelik için kesme hızı:30-40 m/dak.

Takım çelikleri ve özellikle hız çeliklerinin kesme kabiliyetlerini arttırmak için çeşitli yüzey kaplama işlemleri yapılmaktadır.

İmalat teknolojileri- RÜ Kaynak yöntemleri

10

Talaşlı İmalat

İmalat teknolojileri- RÜ Kaynak yöntemleri

11

Talaşlı İmalat

İmalat teknolojileri- RÜ Kaynak yöntemleri

12

Talaşlı İmalat

2. Sinterlenmiş Karbürler

Sert metal (Hard metal) adını taşıyan sinterlenmiş karbürler, bağlayıcı malzemeleri kobalt (Co) olan: tungsten karbür (WC), titan (TiC) ve Tantal (TaC) karbürlerinden sinterleme yolu ile elde edilen malzemelerdir.

Çok sert, yüksek sıcaklığa ve aşınmaya dayanıklı, yüksek çalışma sıcaklığı ve kesme hızına sahip bu malzemeler günümüzde gittikçe daha çok kullanılmaktadır.

Çalışma sıcaklığı:900-1000oC, sertlik 87-92RA, çelik için kesme hızı: 30…300 m/dak.

İmalat teknolojileri- RÜ Kaynak yöntemleri

13

Talaşlı İmalat

İmalat teknolojileri- RÜ Kaynak yöntemleri

Sıcaklığa ve aşınmaya karşı çok mukavim olan bu malzemelerin eğilme ve darbe mukavemetleri çok düşüktür.

Sert metaller gerek içerdikleri malzemelerden, gerekse imalat yöntemlerinden dolayı çok pahalı malzemelerdir.

14

Talaşlı İmalat

3. Seramikler

Seramik takımlar, ana malzemesi alüminyum oksit olan ve sinterleme yolu ile imal edilen malzemelerdir. Yüksek kesme

hızlarında kullanılabilen seramiklerin darbe ve eğilme mukavemetleri çok düşüktür.

Çalışma sıcaklığı:<1800oC, sertliği: 89-95 Ra, Çelikler ve dökme çelikler için kesme hızı: 100-300 m/dak, ince talaşta 200-1000

m/dak.

İmalat teknolojileri- RÜ Kaynak yöntemleri

15

4. Elmaslar

Sıcaklığa ve aşınmaya karşı çok dayanıklı fakat kırılgan ve pahalı bir malzemedir. Kırılgan olduğundan ince veya çok ince talaş kaldırma işlemlerinde kullanılır.

Normal işlemlerde 100-500 m/dak olan kesme hızı özel hallerde 3000 m/dak’ya çıkabilir. Çalışma sıcaklığı 1500oC kadardır.

Elmas ile işlenen başlıca malzemeler: alüminyum ve alaşımları, bakır ve alaşımları, bronz, pirinç, platin, altın, gümüş, sert ve yumuşak lastik, pleksiglas, teflon, bakalit, sert kağıt vb.

Elmas tozu çok yüksek basınç ve sıcaklığın etkisi altında grafitten elde edilen suni elmastır.

Talaşlı İmalat

İmalat teknolojileri- RÜ Kaynak yöntemleri

16

Talaşlı İmalat

TORNALAMA

Tornalama tek uçlu bir takımla gerçekleştirilen, silindirik parçalar üreten, bir çok durumda döner bir iş parçası ve sabit bir takımın

kullanıldığı bir işlemdir

İmalat teknolojileri- RÜ Kaynak yöntemleri

17

Talaşlı İmalat

cc

İmalat teknolojileri- RÜ Kaynak yöntemleri

18

Talaşlı İmalat

İmalat teknolojileri- RÜ Kaynak yöntemleri

19

Talaşlı İmalat

İmalat teknolojileri- RÜ Kaynak yöntemleri

20

Talaşlı İmalat

İmalat teknolojileri- RÜ Kaynak yöntemleri

21

Talaşlı İmalat

İmalat teknolojileri- RÜ Kaynak yöntemleri

22

Talaşlı İmalat

FREZEME

İmalat teknolojileri- RÜ frezeleme

23

Talaşlı İmalat

Frezelemede bıçak adı evrilen takım üzerinde bulunan çok sayıda dişten sırayla her biri kısa bir süre parçayı keser ve

sonra boş döner.

İmalat teknolojileri- RÜ frezeleme

24

Talaşlı İmalat

Freze çakıları

İmalat teknolojileri- RÜ frezeleme

25

Talaşlı İmalat

Freze çakıları

İmalat teknolojileri- RÜ frezeleme

26

Talaşlı İmalat

Freze çakıları

İmalat teknolojileri- RÜ frezeleme

27

Talaşlı İmalat

Malafa montajı

İmalat teknolojileri- RÜ frezeleme

28

Talaşlı İmalat

Karşıt ve aynı yönlü frezeleme

İmalat teknolojileri- RÜ frezeleme

29

Talaşlı İmalat

Bazı işlemler

İmalat teknolojileri- RÜ frezeleme

30

Talaşlı İmalat

Bazı işlemler

İmalat teknolojileri- RÜ frezeleme

31

Talaşlı İmalat

Bazı işlemler

İmalat teknolojileri- RÜ frezeleme

32

Talaşlı İmalat

İmalat teknolojileri- RÜ frezeleme

33

Planyalama/Vargelleme

Vargellerin tersine planyalarda iş parçası bir tabla üzerine bağlanmış halde ileri ve geri hareket eder. Kalem ise sütunların

taşıdığı bir travers ve kalem taşıyıcısı üzerinde ancak bir ilerleme (avans) hareketi yapar.

Talaşlı İmalat

İmalat teknolojileri- RÜ Planya

34

Talaşlı İmalat

Yapılabilecek işlemler

İmalat teknolojileri- RÜ Planya

35

Talaşlı İmalat

Kalemler

İmalat teknolojileri- RÜ Planya

36

Talaşlı İmalat

DELME

Delmede parça sabit durur, takım kesme ve ilerleme hareketi yapar. Delme takımlarına matkap adı verilir.

İmalat teknolojileri- RÜ Delme

37

Talaşlı İmalat

Matkaplar

Delmede önemli etkenlerden birisi matkabın uç açısıdır. Açı delinecek malzemeye göre değişir. Bu açı çelikte 150o,

Alüminyumda 90o ve çinkoda 60o’dir.

İmalat teknolojileri- RÜ Delme

38

Talaşlı İmalat

Bazı işlemler

İmalat teknolojileri- RÜ Delme

39

Talaşlı İmalat

Kesme

Çok ağızlı takımlar (testereler) yardımıyla kütlelerin parçalaraayrılması işlemidir.

İmalat teknolojileri- RÜ Delme

40

Talaşlı İmalat

Testere kesme açıları

İmalat teknolojileri- RÜ Delme

41

Talaşlı İmalat

Kesme işlemi sırasında testereler ya ileri-geri hareket ederler, veya dairesel hareket yaparlar.

İmalat teknolojileri- RÜ Delme

42

Talaşlı İmalat

Testere makinaları

İmalat teknolojileri- RÜ Delme

43

Talaşlı İmalat

Taş ile kesme

İmalat teknolojileri- RÜ Kaynak yöntemleri

44

Talaşlı İmalat

TAŞLAMA

İmalat teknolojileri- RÜ Taşlama

45

Talaşlı İmalat

Taşlama işlemleri

İmalat teknolojileri- RÜ Taşlama

46

Talaşlı İmalat

taşlama

İmalat teknolojileri- RÜ taşlama

47

Talaşlı İmalat

İmalat teknolojileri- RÜ Taşlama

48

Talaşlı İmalat

Taşlama tipleri

İmalat teknolojileri- RÜ Taşlama

49

Talaşlı İmalat

taşlama

İmalat teknolojileri- RÜ Taşlama

50

Talaşlı İmalat

Takım taşlama tezgahları

İmalat teknolojileri- RÜ Taşlama

51

Talaşlı İmalat

RAYBALAMA

Açılmış deliklerin yüzeylerini daha temiz ve hasas hale getirmek için yapılan bir işlemdir. Kaldırılan talaş miktarı çok azdır. El

veya makine ile yapılabilir.

İmalat teknolojileri- RÜ Kaynak yöntemleri

52

Talaşlı İmalat

raybalar

İmalat teknolojileri- RÜ Kaynak yöntemleri

53

Talaşlı İmalat

raybalar

İmalat teknolojileri- RÜ Kaynak yöntemleri

54

Dökme Demirler

BÖLÜM SONU

İmalat teknolojileri- RÜ Döküm - Alaşımları

55

Talaşlı İmalat

İmalat teknolojileri- RÜ Kaynak yöntemleri