tehlİke ve rİsk deĞerlendİrme analİzİ el kİtabi
Post on 18-Jul-2016
85 Views
Preview:
DESCRIPTION
TRANSCRIPT
TEHLİKE VE RİSK
DEĞERLENDİRME ANALİZİ
EL KİTABI
HAZIRLAYAN
ÖZKAN ÖZGÜR
İSG UZMANI
DETAM YAYINLARI
2/27
İÇİNDEKİLER
1. Çalışma Şartlarının İyileştirilmesi kimin
yükümlülüğündedir ?
2. Tehlike Ve Risk Kavramları
3. Risk Analizi ve Değerlendirmesi ne demektir ?
4. Risk Analizi ve Değerlendirmesi neden ve ne zaman
yapılmalıdır ?
5. Risk Analizi ve Değerlendirmesi çalışmalarının yürütülmesinden
kim sorumludur ?
6. Risk analizi ve değerlendirmesinde hangi metotlar
seçilmelidir ?
7. Risk analizi ve değerlendirmesi nasıl uygulanmalıdır ?
8. Kontrol Öncesi - Tehlike ve Risk Değerlendirmesi
9. Sonuçların Değerlendirilmesi
10. Tehlike ve Risklerin Kontrolü
11. Kontrol Sonrası Tehlike Ve Riskin Değerlendirmesi
12 . Doküman Hazırlama
13. Risk Analizlerinin Yararları
14. Olasılık Hesaplamasına Bir Örnek
15. İlgili Dokümanlar
3/27
1. Çalışma Şartlarının İyileştirilmesi Kimin
Yükümlülüğündedir ?
İşyerlerinde, çalışma ortam ve şartlarından kaynaklanan,
çalışanların sağlık, güvenlik ve vücut bütünlüğünü olumsuz
etkileyebilecek bir çok tehlikeler bulunmaktadır.
Çalışma ortam ve çevresinde bulunan bu tehlikelerden
kaynaklanabilecek risklerin çalışanlara, işletmeye ve çevreye zarar
vermesi her an için ihtimal dahilinde bulunmaktadır.
İş güvenliği mevzuatımız, işvereni, çalışma şartlarını
iyileştirmek, sağlıklı ve güvenli bir çalışma ortamı oluşturmak ve
sürekliliğini sağlamakla yükümlü kılmıştır.
Dünya da yaygınlaşan yeni İş sağlığı ve güvenliği
yaklaşımlarında ve AB mevzuatında “Tehlike ve Risk” gibi dikkat
çekici iki kavram yer almaktadır. Ülkemiz için oldukça yeni sayılan
bu kavramların uygulayıcılar tarafından iyi anlaşılmasında büyük
yarar bulunmaktadır.
2. Tehlike Ve Risk Kavramları
Tehlike
Çalışma çevresinin, fiziki kusurları ve insanların hatalı davranışları
gibi, çalışma ortam ve şartlarında var olan, ya da dışarıdan
gelebilecek kapsamı belirlenmemiş, maruz kimselere, işyerine ve
çevreye zarar ya da hasar verme potansiyeline, Tehlike,
Risk:
İşyerinde, meydana gelebilecek, maruz kimselere veya çalışma
çevresine zarar ya da hasar verici nitelikteki bir olayın, meydana
gelme ihtimali ile zarar verme derecesinin bileşkesine, Risk,
denmektedir.
3. Risk Analizi Ve Değerlendirmesi Ne Demektir ?
Tehlikeleri belirlemek, riskleri ortaya çıkarmak, yok etmek veya
kabul edilebilir seviyeye indirmek için, sistematik bir yöntemle, nitel
ve/veya nicel metotlar kullanılarak yapılan çalışmalardır.
4/27
4. Risk Analiz Ve Değerlendirmesi Neden Ve Ne Zaman
Yapılmalıdır ?
İnsanlar hayatlarını devam ettirmek ve ihtiyaçlarını sağlamak için bir
çok ekonomik faaliyetlerde bulunmaktadırlar. Artan nüfus ve gelişen
ihtiyaçlar ihtiyaç duyulan mal ve hizmetlerin bol ve çeşitli üretimini
gerekli kılmaktadır. Bu üretim faaliyetleri sırasında çalışan insanlar
çok çeşitli sağlık ve güvenlik tehlikeleri ile karşı karşıya
kalmaktadır.
Bu tehlike ve risklerden korunmak için sistemli bir şekilde
tehlikelerin belirlenmesi ve risklerin değerlendirilmesi çalışmalarına
ihtiyaç duyulmaktadır.
Risk Analiz ve Değerlendirme Çalışmaları
a. İşe başlamada
- İşyerinin kurulup üretime başlamasından hemen sonra, ya da
- İşyerinin daha önce kurulmuş ve risk analizi ve değerlendirme
çalışmalarının hiç yapılmamış olması halinde,
b. Değişiklik durumunda
- İşyerinde, iş, yer, el, teknoloji değişikliği,
- Yeni ve ciddi bir tehlikenin ortaya çıkması, ya da
- Uygulamaların gözden geçirilirken yeni bir durumun tespit
edilmiş olması, durumlarından birinin gerçekleşmesi halinde,
c. İş kazası, meslek hastalığı, olay vb. durumunda
İşyerinin tamamını ya da büyük kısmını etkileyebilecek bir kaza, iş
kazası, meslek hastalığı ya da olay vb. durumun meydana gelmiş
olması halinde
d. Düzenli aralıklarla:
İşyerinden ve etkilenme alanından kaynaklanan tehlikelerin ve bu
tehlikeler sonucu ortaya çıkan risklerin yapısına ve faaliyetlerdeki ya
da işteki değişimin derecesine bağlı olarak düzenli aralıklarla
yapılacak, ancak bu zaman aralığı hiç bir zaman 3 (üç) yılı
geçmeyecektir.
5/27
6/27
5. Risk Analizi Ve Değerlendirmesi Çalışmalarının
Yürütülmesinden Kim Sorumludur ?
Her işveren; işyerinin, tehlikeli bölgeler ve etkilenme alanı
dahil olmak üzere, yer seçiminden başlayarak, iş ekipmanlarının
kullanım ömrünün bütün safhalarını, ham, yarı mamul, mamul
maddeler ile işin yapım ve yürütüm tekniklerinin tamamını
kapsayacak şekilde Risk Değerlendirmesi yapmak ya da uzman kişi
veya kuruluşlara yaptırmak ve risk değerlendirilmesi sonuçlarını da
dikkate alarak bir “İşyeri Sağlık ve Güvenlik Prosedürü”
hazırlamakla yükümlüdür.
6. Risk Analizi Ve Değerlendirmesinde Hangi Metotlar
Seçilmelidir ?
Risk değerlendirmesi işleminden beklenen faydanın
sağlanması ve sonrasında isabetli kararların alınabilmesi için;
uygulanacak metot, bu konuda özel olarak geliştirilmiş ve uygunluğu
kabul edilen nitel ve nicel metotlar içinden doğru olarak seçilmeli ve
uygulanmalıdır.
7. Risk Analizi Ve Değerlendirilmesi Nasıl
Uygulanmalıdır ?
İşyerindeki tehlikelerin, sistematik bir yolla, gözden
geçirilerek belirlenmesine, risklerin doğru olarak tespit ve
değerlendirilmesine imkan veren bir dizi mantık adımı halinde
uygulanmalıdır.
7/27
Risk Analizi ve Değerlendirmesi Beş temel adımdan
oluşur:
İşyeri sağlık ve güvenlik risk yönetim yöntemi 5 temel adımdan
oluşur. Bunlar;
1. Tehlikelerin tanınması
2. Tehlikelerden kaynaklanan risklerin değerlendirilmesi,
3. Riskleri önlemek veya azaltmak için kontrol tedbirlerine
karar verilmesi
4. Kontrol tedbirlerinin uygulanması,
5. Alınan tedbirlerin etkinliğinin izlenmesi ve kontrol
edilmesi
Tanımlanan tehlikelerle ilgili herhangi bir mevzuat , standart, rehber veya malzeme güvenlik veri formu var mı?
Bu konuda elinizde bulunan rehber, mevzuat uygulama kodu veya harmonize standart varsa takip et
Adım - 2 Riskleri Değerlendir
Adım - 3 Kontrol tedbirlerine karar ver
Adım - 4 Kontrol
Tedbirlerini Uygula
Adım - 5 Tedbirlerin İzle ve kontrol et
Adım - 1 Tehlikeleri Belirlenmesi Evet
Hayır
8/27
İşletme Faaliyetlerinin Sınıflandırılması
Sürekli yapılan işler.(üretim,boyama vs.)
Seyrek yapılanlar.(bakım, temizlik)
Ağır ve tehlikeli işler kapsamına girenler.
Firma sahası içinde yapılanlar, dışında yapılanlar.
Kimyasal ,mekanik, biyolojik, elektriksel
faaliyetler.
Tehlikelerin Tanımlanması
Şu üç soru tehlikeleri tanımlamamıza olanak tanır;
1.Bir zarar kaynağı var mı? (KAYNAK)
2.Zarar nasıl meydana geldi? (YOL)
3.Kim veya Ne zarar Gördü? (ETKİ)
Tehlikelerin Sınıflandırılması
A) Mekanik
B) Elektrik
C) Radyasyon
D) Kimyasal ya da Biyolojik Maddeler.
E) Yangın ve Patlama
F) Ergonomik (Hareket, pozisyon, eğilme, ışık v.b)
Bazı Tehlikeler;
Kayma ve Düşmeler
Zehirli madde kullanımı
Alet, Malzeme Düşmesi
Yangın, Patlama
Mesleki Hastalıklar
Sıcak Soğuk Dengesizlikleri
Elektrik Çarpması
Çalışanların saldırısı
9/27
Tehlikeler Nasıl Belirlenir?
Yasal Şartların incelenmesi,
Kaza Raporlarının, envanterlerinin, kitaplarının
sektörel istatistiklerin incelenmesi,
Tesis yapısı, yerleşimi incelenerek.
Faaliyetlerin yapılış şekli, iş akış şemaları.
Standartlar incelenerek.
Daha önce alınmış tedbirler, alınabilecek tedbirler
incelenerek.
Kullanılan malzemeler.
Politika, Tetkik Sonuçları vs.
8. Kontrol Öncesi - Tehlike ve Risk Değerlendirmesi
Tehlike sınıflandırması, tehlikenin risk değeri ve tehlikenin
doğuracağı sonuçlarla ilgili bir yaptırım olup olmadığının
incelenmesi ile belirlenir, ve tanımlanan her tehlikeye bir öncelik
derecesi (puan) verilir.
Birim yöneticileri tarafından gerekli görülmesi ve/veya iş görülen
yer veya ülke koşullarının zorunlu kılması durumunda, aşağıda
verilen kriterler dışında da kriterler eklenebilir.
Puanlamanın mümkün olduğunca objektif olması için, birimin İSG
sorumlusu ve birim Yöneticisi'nin yapacağı ayrı ayrı puanlamanın
yanısıra bir-iki kişi tarafından puanlama yapılması önerilmektedir.
Farklı kişiler tarafından yapılan puanlama sonuçlarının ortalaması
alınarak, nihai puanlar tam sayı olarak belirlenir. Nihai puanların
çarpımı alınarak, öncelik derecesinin objektif biçimde
değerlendirilmesi için bir baz oluşturulur.
Elde edilen veriler Birim Yöneticisi ve İSG Sorumlusu tarafından
gözden geçirilerek, nihai öncelik derecesi belirlenir.
Her bir kriter için aşağıda verilen puan cetveli doğrultusunda
puanlama yapılır:
10/27
Olasılık :
1 Çok Küçük Yılda Bir
2 Küçük Üç Üç Ayda Bir
3 Orta Ayda Bir
4 Yüksek Haftada Bir
5 Çok Yüksek Her gün
Etki (Şiddet) :
1 Çok Hafif İş Saati Kaybı Yok, İlkyardım Gerektiren
2 Hafif İş Günü Kaybı Yok, İlk Yardım Gerektiren
3 Orta Hafif Yaralanma, Tedavi Gerekir
4 Ciddi Ölüm, Ciddi Yaralanma, Meslek Hastalığı
5 Çok Ciddi Birden Çok Ölüm, Sürekli İş Göremezlik
Risk = Olasılık x Etki (Şiddet)
11/27
RİSK MATRİSİ
RİSK ETKİ (ŞİDDET)
İHTİMAL 5
ÇOK CİDDİ 4
CİDDİ 3
ORTA 2
HAFİF 1
ÇOK HAFİF
5
ÇOK
YÜKSEK
25 20 15 10 5
4
YÜKSEK 20 16 12 8 4
3
ORTA 15 12 9 6 3
2
DÜŞÜK 10 8 6 4 2
1
ÇOK DÜŞÜK 5 4 3 2 1
9. Sonuçların Değerlendirilmesi
Belirlenen öncelik derecesine ve birimin ayırabileceği kaynaklara
göre, tehlikeler arasında öncelikli görülenlerin değerlendirilmesi
aşağıda verilen yöntemler doğrultusunda kararlaştırılır.
12/27
9.1. YÖNTEM I
I. Öncelikli Tehlikeler : Değerlendirme sonucunda 16 (dahil) ya da
üzerinde puan alan konular: ( x > 16 )
Tehlike kontrol altında tutulur.
Kontrol için dokümante edilmiş prosedür/talimatlar
oluşturulur.
İzleme ve ölçme planı yapılır ve kayıtları tutulur.
İyileştirmeye yönelik düzeltici ve önleyici faaliyetleri
belirlenir, dokümante edilir, uygulanır ve takip edilir.
1. öncelikli tehlikelerin, kontroller sonucu 2. önceliğe
indirilmesi hedeflenir.
Mümkün olduğu yerde iyileştirmelerin rakamsal olarak
takibi yapılır ve kaydı tutulur.
Personele, ihtiyaç duyulan eğitimler verilir.
Bu konulardaki tüm uygulamanın belirli periyotlarla
denetlenmesi sağlanır, yönetime raporlanır.
II. Öncelikli Tehlikeler : Değerlendirme sonucunda 9 üzerinde ve
16 altında puan alan konular : ( 9 < x < 16)
Tehlike kontrol altında tutulur.
Gerekli görüldüğü takdirde kontrol için talimatlar
oluşturulur.
Mümkün olduğunda izlenirliği ve ölçülmesi sağlanır ve
kayıtlar tutulur.
İyileştirmeye yönelik düzeltici ve önleyici faaliyetler
belirlenir ve uygulanması ve takibi yapılır.
2. öncelikli tehlikelerin, kontroller sonucu 3. önceliğe
indirilmesi hedeflenir.
Personele, ihtiyaç duyulan eğitimler verilir.
13/27
Bu konulardaki tüm uygulamaların belirli
periyotlarda denetlenmesi sağlanır.
III. Öncelikli Tehlikeler : Değerlendirme sonucunda 9 (dahil)
altında ya da 4 üzerinde puan alan konular : ( 4 < x ≤ 9 )
Önlemler planlanan uygulamalar kısmında tarif
edilir ve uygulama kontrolleri yapılır.
Personele ihtiyaç duyulan eğitimler verilir.
IV. Öncelikli Tehlikeler : Değerlendirme sonucunda 4 ve altında
puan alan konular : ( x ≤ 4 )
Gelecekte önemli bir tehlikeyi oluşturmaması için,
incelenir ve gerekirse önlemler planlanan
uygulamalar kısmında tarif edilir.
Uygulama kontrolleri yapılır ve personele ihtiyaç
duyulan eğitimler verilir.
9.2. YÖNTEM II
1 20, 25,
15, 16
Yüksek Risk
Bu risklerle ilgili hemen çalışma yapılmalı
2 10, 12,
8, 9
Dikkate Alınması Gerek Risk
Bu risklere mümkün olduğu kadar çabuk müdahale
yapılmalı
3 4, 5, 6,
1, 2, 3
Kabul Edilebilir Risk
Acil tedbir gerektirmeyebilir.
14/27
10. Tehlike ve Risklerin Kontrolü
Belirlenen tehlikeler ve sebep olacağı risklerin azaltılmasına veya
kontrol altına alınmasına yönelik önleyici faaliyetler planlanır. Bu
faaliyetlerin yanısıra sürekli iyileştirmeyi sağlamak için gerekli
uygulamalar da tanımlanır. Örneğin: Riskin ne şekilde kontrol altına
alınacağı, kullanılması gerekli talimat veya prosedürler, planlanan
eğitimler vb.
Tehlikenin ve riskin tamamen ortadan kaldırılması mümkün olmasa
da, tehlikenin ve riskin azaltılması, uygulanan kontrol sistemleri ile
sağlanabilir. Bu kontrol sistemleri aşağıdaki gibidir:
o Faaliyetlerin tanımlanan kurallar içinde (prosedür,
talimat, uyarılar vb.) içinde yürütülmesi.
o Mühendislik / Teknik Kontrol. (Kişisel Koruyucu
Ekipman ve Giysiler, Güvenlik Ekipman ve
malzemeleri, vb.)
11. Kontrol Sonrası Tehlike Ve Riskin Değerlendirmesi
Kontrol sonrası Tehlike ve Riski belirlemek için bir çok metot
geliştirilebilir. Biz burada sık kullanılan iki yöntemden
bahsedeceğiz.
15/27
11.1. YÖNTEM I
Kontrol faaliyetleri sonrası Tehlikeye bağlı "Risk"in değeri
hesaplanırken aşağıdaki yöntem izlenir :
İlgili doküman
Mevcut değil 0 puan
Mevcut ancak yetersiz 3 Puan
Mevcut ve yeterli 5 puan
Eğitim / Bilinçlendirme
Mevcut değil 0 puan
Mevcut ancak yetersiz 3 Puan
Mevcut ve yeterli 5 puan
16/27
Performans Değerlendirmesi
Mevcut değil 0 puan
Mevcut ancak yetersiz 3 Puan
Mevcut ve yeterli 5 puan
Kontrol işlemleri için yapılan değerlendirmeler toplanarak "Risk
değeri’’ ve "Öncelik Derecesi" belirlenir.
Toplam Değer Öncelik
0-6 puan 1
7-10 puan 2
11 ve yukarısı 3
17/27
11.2. YÖNTEM II
Faaliyet/prosese ait tehlike ve risklerin, planlanan faaliyetler sonrası;
aşağıda belirtilen parametrelerin değerlendirilmesi yapılarak, öncelik
sırasının indirilmesi hedeflenir.
Kontrol faaliyetleri sonrası Tehlikeye bağlı “Risk”in değeri
hesaplanırken aşağıdaki yöntem izlenir :
Proses/Faaliyete ilişkin tehlike ve riskin kontrolü
için; doküman hazırlanması gerekiyorsa ve “ilgili
doküman” mevcut ise “1” değilse “0” rakamı verilerek
değerlendirme yapılır.
Proses/Faaliyete ilişkin tehlike ve riskin kontrolü
için; “eğitim ve bilinçlendirme” yapılmışsa “1”
yapılmamışsa “0” rakamı verilerek değerlendirme yapılır.
Proses/Faaliyete ilişkin tehlike ve riskin kontrolü
için; iç denetimlerde dahil olmak üzere “performans
değerlendirme” sonuçları olumlu ise “1” olumsuz ise “0”
rakamı verilerek değerlendirme yapılır.
Çarpım Katsayısı :
Tabloda Risk hesabı yapılırken yukarıda belirtilen 1 veya 0
değerleri yerlerine yazılır. Daha sonra her biri ayrı ayrı aşağıda
belirtilen katsayılar ile çarpılır.
İlgili doküman : 1
Performans değerlendirme : 2
Eğitim ve bilinçlendirme : 3
18/27
Kontrol sonrası Risk =
K.Ö. Risk – [(İlgili Doküman için (1 veya 0)*1)
+ (Performans Değerlendirme için (1 veya 0)*2)
+ (Eğitim ve Bilinçlendirme için (1 veya 0)*3)]
şeklinde hesaplanarak Kontrol sonrası risk değeri belirlenir.
K.Ö. : Kontrol Öncesi Risk
Hedeflenen kontrol faaliyetleri uygulamalarıyla riskin azaltılmasıdır.
12 . Doküman Hazırlama
Risk değerlendirmesi çalışmaları sırasında, takip edilen
işlemler ve elde edilen sonuçlar her kademede uygun ve yeterli
detayları içerecek şekilde doküman haline getirilmelidir.
13. Risk Analizlerinin Yararları
Firma veya tesisin güvenliği, başka bir deyişle kaza
ve hasar potansiyelini belirler.
Kaza ve hasar potansiyelini en uygun koşullarla
iyileştirme olanağı sağlar.
Kaza, can ve mal kaybı olanağını en aza
indirip,firmanın verimliliğini, dolayısı ile
piyasadaki rekabet gücünü arttırır.
Tesislerde yapılacak değişiklik işlemlerinde en
ekonomik ve güvenli yolun seçilmesini sağlar.
19/27
Firmanın genişletilmesi, yeni tesislerin kurulması
vb. durumlarda yetkililerden daha çabuk izin
alınmasını sağlar.
Kredi kurumlarından çabuk ve iyi koşullarda kredi
alınmasını sağlar.
Uluslararası kuruluşlardan,uygun koşullarla kredi
alınmasını sağlar.
Sigorta primlerinin optimum düzeyde olmasını ve
aşırı sigortadan kaçınılmasını sağlar.
Çalışanların ve ortaklarının güvenini sağlar.
14. Olasılık Hesaplamasına Bir Örnek;
Sanayi sitelerinde presler çok kullanılan tezgahlardandır. Kazaların
en sık görüldüğü tezgahlar arasındadır. Kazalar daha çok maalesef
uzuv kaybı ile sonuçlanır. Seri imalat yapılan, ayak ve el ile
kumanda edilen bir preste operatörün herhangi bir kazaya maruz
kalmamasını nasıl garanti edebiliriz ? El ile kumanda edilen preste
anahtar hatasını (elektronik sistem harası) iyi bir bakım ve kontrol ile
önleyebiliriz fakat tamamen ortadan kaldıramayız. Bu örnek için,
bakım ve kontrollerin, presteki bu olası hata riskini 5 milyonda bire
indirdiğini farz edelim (bu kabul gerçek dışı değildir). İlk bakışta bu
riski daha fazla aşağı çekebilmek için yapacağımız çok fazla bir şey
yokmuş gibi gözükmektedir. Dakikada 60 işlem yapılan bir preste,
her 5 milyon işlemde bir anahtar hatası (sistem hatası) ortaya çıkarsa;
60 işlem/dakika X 60 dakika/saat X 8 saat/gün X 6 gün/hafta X 28,9
hafta = 5 milyon
Bu bize bir pres operatörünün her 29 haftada bir kaza riski
ile karşı karşıya kaldığını gösterir.
Riske maruziyet burada "çok seyrek", bununla birlikte presteki
20/27
anahtar hatası ortaya çıkarsa kaza olma olasılığı hemen hemen kesin
gözükmektedir.
Kontrol tedbirleri bu kazanın ortaya çıkma olasılığını azaltmaya
dönük olarak uygulanmalıdır. Bir işletme için her 29 haftada bir,
ciddi bir kaza ile karşılaşmak kabul edilemez. Tehlikenin konumu
kaza olasılığını etkiler. Unutulmamalıdır ki "olasılığı"
değerlendirdiğimizde biz sadece bir kazanın olma olasılığını
değerlendiriyoruz. Olasılığın değerlendirilmesinin bir parçası olarak,
bir kişinin ne kadar sürede veya sıklıkta bir risk altında olduğunu
dikkate almalıyız. Bununla birlikte bu durum, bir kazanın olma
kesinliğinden daha az önemlidir.
21/27
EK I : TEHLİKELER, TEHLİKELİ DURUMLAR VE TEHLİKELİ
HADİSELERE AİT MİSALLER
NO TEHLİKELER
Tehlikeli durumlar ve tehlikeli hadiseler
1
Mekanik Tehlikeler
-İş parçasının veya makine parçalarının, sebep olduğu, misal olarak;
a) Şekil
b) Bulunduğu yer
c) Kütle veya kararlılık (yer çekiminin tesiri altında hareket eden
elemanların potansiyel enerjisi)
d) Kütle ve hız (kontrollü veya kontrolsüz hareket eden elemanların
kinetik enerjisi)
e) Yetersiz mekanik dayanım
-aşağıdaki sebepler ile makinede potansiyel enerjinin birikimi, misal
olarak;
f) Elastik elemanlar (yaylar)
g) Basınç altındaki gazlar veya sıvılar,
h) Vakum tesiri
1.1 Ezilme tehlikesi
1.2 Makaslama tehlikesi
1.3 Kesme veya bölme tehlikesi
1.4 Takılma tehlikesi
1.5 Kapma veya yakalama tehlikesi
1.6 Darbe tehlikesi
1.7 Delme veya saplanma tehlikesi
1.8 Sürtünme veya aşınma tehlikesi
1.9 Yüksek basınçlı sıvıların fışkırma tehlikesi
2. Elektrik tehlikesi aşağıdaki sebeplerden meydana gelebilir
2.1 Personelin elektrik taşıyan parçalar ile teması (doğrudan doğruya)
2.2 Personelin arıza durumunda elektrik taşıyan parçalar ile teması (dolaylı)
2.3 Yüksek gerilim taşıyan parçalara yaklaşma
2.4 Elektrostatik olaylar
2.5 Kısa devre, aşırı yük, vb. sebepler ile kimyevi etkilerin, eriyen parçaların
çıkması gibi termik radyasyon veya diğer olaylar (fenomen)
3 Termik Tehlikeler (aşağıdaki tehlikeler ile sonuçlanan)
3.1 Aşırı sıcak malzeme veya nesne, alev, veya ısı kaynaklarından yayılan
radyasyon veya patlama ile temas neticesinde ortaya çıkan yanıklar
3.2 Sıcak veya soğuk ortamın meydana getirdiği sağlığa zararlı etkiler
4. Gürültünün meydana getirdiği tehlikeler, (aşağıdakiler ile sonuçlanır) :
4.1 İşitme kaybı, diğer psikolojik rahatsızlıklar, denge kaybı, dikkat dağılması
gibi )
22/27
4.2 Konuşmaların akustik sinyaller ile v.b’leri ile girişimi
5 Titreşimin sebep olduğu tehlikeler
5.1 Elde tutularak kullanılan makineler çeşitli sinir sistemi ve damarlara ait
rahatsızlıklara sebep olur;
5.2 Bütün vücudu etkileyen titreşim, bilhassa uygun olmayan vücut duruşu
olduğunda.
6 Radyasyonun sebep olduğu tehlikeler
6.1 Düşük frekans, radyo frekans radyasyonu, Mikro dalgalar
6.2 Kızıl ötesi, görünür ve mor ötesi dalgalar
6.3 X ve gamma ışınları
6.4 Alfa, Beta Işınları, elektron veya iyon ışınları, Nötronlar
6.5 Lazerler
7
Makinelerde işlenen, kullanılan veya tüketilen malzeme veya
cisimlerin sebep olduğu Tehlikeler, mesela
7.1 Zararlı zehirli korozif ve/veya tahriş edici sıvıların, gazların, dumanın,
tütsünün ve tozun teneffüs veya teması edilmesi sureti ile olan tehlikeler
7.2 Yangın veya patlama tehlikesi
7.3 Biyolojik mesela mantar ve mikro biyolojik (virüs veya bakteri) tehlikeler
8 Makine tasarımında ergonomik prensiplerin ihmal edilmesinin sebep
olduğu tehlikeler
8.1 Sağlıksız vücut duruşu veya aşırı efor sarf etme
8.2 İnsan el-kol ayak-bacak anatomisinin yeteri kadar göz önüne alınmaması
8.3 Şahsi koruyucu donanım kullanılmasının ihmal edilmesi
8.4 Ortamın yetersiz aydınlatılması
8.5 Aşırı zihin yükü veya zihinin yük altında olması, gerilme (stres), vb.
8.6 İnsan hatası, insan davranışı
8.7 El kumandalarının yetersiz tasarımı, yerleştirilmesi
8.8 Görüntü ekran birimlerinin yetersiz tasarımı, yerleştirilmesi
9 Tehlikelerin Kombinasyonu (birleşik Tehlikeler)
10 Beklenmeyen çalışma, beklenmeyen hızda, aşırı hızda çalışma (veya
benzeri düzensiz çalışmalar)
10.1 Kumanda sisteminin kesilmesi/bozulması
10.2 Enerji beslemesinin kesildikten sonra tekrar kurulması
10.3 Elektrik donanımları üzerinde harici tesirler
10.4 Diğer harici tesirler (yer çekim, rüzgar vb.)
10.5 Yazılımdaki hatalar
10.6 Operatör tarafından meydana getirilen hatalar (insan karakteri ve
23/27
kabiliyeti ile makine arasındaki uyumsuzluğun sebep olduğu bk.8.6)
11 Mümkün olan en uygun şartlarda makinenin durmasının imkansızlığı
12 Takımın dönüş hızlarındaki değişmeler
13 Güç beslemesindeki arızalar
14 Kumanda devresindeki arızalar
15 Bağlama elemanlarındaki hatalar
16 Çalışma esnasındaki parçalanmalar
17 Cisimlerin veya akışkanların fırlaması, fışkırması
18 Makine kararlılığının kaybolması, ters dönmesi
19 Kişilerin tökezlemesi, kayması, düşmesi (makine ile alakalı olarak)
Hareket sebebi ile olan ilave tehlikeler, tehlikeli durumlar ve tehlikeli hadiseler
20 Hareket fonksiyonu ile ilgili olarak
20.1 Motorun çalışması esnasında hareket etmesi
20.2 Sürücü yerinde olmaksızın hareket etme
20.3 Bütün parçaların güvenli konumda olmaksızın hareket etmesi
20.4 Pedal ile kumanda edilen makinede aşırı hız
20.5 Hareket esnasında aşırı salınım
20.6 Makinenin yavaşlama, durma ve hareketsiz kalma kabiliyetindeki
yetersizlik
21 Çalışma mahallinin (sürücü mahalli dahil) makine üzerine bağlantısı
21.1 Çalışma mahalline ( mahallinden / mahallinde ) ulaşma esnasında
personelin düşmesi
21.2 Çalışma mahallinde egzoz gazı / oksijen noksanlığı olması
21.3 Yangın ( sürücü mahallinin yanabilen yapıda olması/ yangın
söndürücülerinin olmayışı
21.4
Çalışma mahallinde mekanik tehlikeler:
-Tekerlekler ile temas,
-Devrilme,
-Cisimlerin düşmesi, cisimlerden geçmesi,
-Yüksek devirde dönen parçaların parçalanması,
-Makine parçaları veya takımları ile personelin temas etmesi (pedal
kumandalı makinelerde).
21.5 Çalışma mahallinden yetersiz görüş
21.6 Yetersiz aydınlatma
21.7 Yetersiz oturma yeri
21.8 Çalışma mahallinde gürültü,
21.9 Çalışma mahallinde titreşim
21.10 Yetersiz tahliye/acil çıkış imkanları
24/27
22 Kumanda sistemi sebebi ile
22.1 Kumandalar/kumanda tertibatlarının uygunsuz olarak yerleştirilmesi
22.2 Tahrik modu ve/veya kumandaların hareket modunun uygunsuz olarak
tasarımlanması
23 Makinenin taşınmasından doğanlar (Kararlılık noksanlığı)
24 Güç kaynağı ve güçün iletilmesine bağlı olarak
24.1 Motor ve akülerden kaynaklanan tehlikeler
24.2 Makineler arasında gücün iletilmesinden kaynaklanan tehlikeler
24.3 Ekleme ve yedekte çekmeden kaynaklanan tehlikeler
25 Üçüncü kişilere / kişilerden tehlikeler
25.1 Yetkisiz kullanma / çalıştırma
25.2 Durdurulduğu konumdan kayma
25.3 Görmenin veya akustik ikaz vasıtalarının yetersizliği / noksanlığı
26 Sürücüye /Operatöre yetersiz talimat verilmesi
Kaldırma sebebi ile olan ilave tehlikeler, tehlikeli durumlar ve tehlikeli hadiseler
27 Mekanik tehlikeler ve tehlikeli hadiseler
27.1 Aşağıdakiler sebebi ile yüklerin düşmesi, çarpışması, makinenin yana
yatması
27.1.1 Kararlılık noksanlığı
27.1.2 Kontrol edilemeyen yükleme, boşalma, devrilme, momentin aşırı olması
27.1.3 Hareketlerin kontrol edilemeyen genliği
27.1.4 Yüklerin beklenmeyen / istenmeyen hareketleri
27.1.5 Yetersiz tutma tertibatları / aksesuarları
27.1.6 Birden fazla makinenin çarpışması
27.2 Kişilerin yük desteklerine ulaşması
27.3 Raydan çıkma
27.4 Parçaların yetersiz mekanik dayanımı
27.5 Makara, tamburların tasarımındaki yetersizlik
27.6 Makinedeki zincir, halat ve kaldırma aksesuarlarının yetersiz seçimi /
birleştirilmesi
27.7 Sürtünme kaybı sebebi ile yükün aşağıya kayması
27.8 Normal olmayan montaj / deneme / kullanma / bakım sebebi ile
27.9 Yük ile kişi arasındaki etkiler (yükün yaptığı darbe / karşı ağırlık )
28 Elektrik tehlikesi
28.1 Aydınlatmadan kaynaklanan
29 Ergonomik prensiplerin ihmali sebebi ile meydana gelen tehlikeler
29.1 Sürücü mahallindeki yetersiz görüş
25/27
Yeraltında çalışma sebebi ile olan ilave tehlikeler, tehlikeli durumlar ve tehlikeli
hadiseler
30 Aşağıdakiler sebebi ile olan mekanik tehlikeler ve tehlikeli hadiseler;
30.1 Güçle çalışan tavan desteklerindeki kararlılık noksanlığı
30.2 Raylar üzerinde yürüyen makinenin hızlanma veya fren tertibatındaki
bozukluk
30.3 Raylar üzerinde yürüyen makinenin ölü adam kumandasındaki bozukluk
veya noksanlık
31 Kişilerin hareketlerinin kısıtlanması
32 Yangın ve patlama
33 Gaz, toz vb. emisyonu
Kişilerin taşınması, kaldırılması sebebi ile olan ilave tehlikeler, tehlikeli durumlar
ve tehlikeli hadiseler
34 Aşağıdakiler sebebi ile olan mekanik tehlikeler ve tehlikeli hadiseler;
34.1 Yetersiz mekanik dayanım – yetersiz güvenlik katsayısı
34.2 Yük kontrolünde bozukluk
34.3 İnsan taşıyıcılarındaki kumanda bozuklukları (fonksiyon,öncelik)
34.4 İnsan taşıyıcısının aşırı hızlanması
35 İnsan taşıyıcısından kişilerin düşmesi
36 İnsan taşıyıcısının düşmesi, devrilmesi
37 İnsan hataları, insan davranışları
15. İlgili Dokümanlar
DETAM Yayın ve Dokümanları
TS 18001 (OHSAS) Yönetim Sistemi Standardı
TS EN 1050 Makinelerde Güvenlik – Risk Değerlendirilmesi
Prensipleri
26/27
İŞ SAĞLIĞI VE GÜVENLİĞİ
DENETİM EĞİTİM DANIŞMANLIK
VE MÜHENDİSLİK LTD. ŞTİ.
ŞEREFLİ SOKAK NO:35
06580 MEBUSEVLER-ANKARA
TEL : 0 312 222 31 06- 07
FAX : 0 312 223 31 00
http://www.detam.com.tr
e-mail : detam@detam.com.tr
27/27
top related