tetrasiklinler doç. dr e. pelin kelicen yunus.hacettepe.tr/~pkelicen

TetrasiklinlerDoç. Dr E. Pelin Kelicen

http://yunus.hacettepe.edu.tr/~pkelicen

Bakteriyostatik etkilidirler.Yüksek konsantrasyonda bakterisid etkilidirler.

Etki mekanizması Bakteri içine aktif tr. ile pompalanır. Bu pompa insan h. sinde yoktur.Bakteri ribozomlarının 30S alt ünitesine bağlanarak aminoasil t-RNA’nın m-RNA-Ribozom kompleksine erişimini engeller.Protein sentezini “reversible” inhibe ederler.

Antibiyotik özelliği haricinde, E.coli’nin GİS epiteline bağlanması bloke olur.

Sınıflandırılmaları

Kısa etkililer Orta süreli etkililer

Uzun etkililer

Tetrasiklin

Oksitetrasiklin

Demeklosiklin

Metasiklin

Doksisiklin

Minosiklin

En az selektif ve en geniş spektrumlu antibiyotiktirler.

Tetrasiklinlerin Antibiyotik Spektrumları-1

Çoğu Gr(+) kokGr(+) basiller: (PenG veya Eritromisinden

sonra ikinci tercih)Anaerobik mikroorganizmalarNeisseria (Penisilinaz salgılayan gonakok

hariç)

Tetrasiklinlerin Antibiyotik Spektrumları-2

İLK TERCİH: P.mallei, P. Pseudomallei, H. ducrei, Y. pestis, Y. enterocolitica, Calymmobacterium granulamatosis, Compylobacteria

Tetrasiklinlerin Antibiyotik Spektrumları-3

ÇOK ETKİN:V. Cholera, Brucella, F. tularensis, P. multicoida.

Tetrasiklinlerin Antibiyotik Spektrumları-4

ETKİN:E. coli,H. influenza, B. fragilis, İndol (+) proteus,

Tetrasiklinlerin Antibiyotik Spektrumları-5

Mikoplazmalar,Riketsiyalar,Klamidia, Leptospira,Borelia,Treponema,Amipler,Koksiella,Aktinomices,Lejyonella

Tetrasiklinlere Rezistans

*Kloramfenikolle çapraz rezistans,

*Yavaş, basamaklı, plazmid aracılı,

*Pompa’nın inhibisyonu,

*İnaktive edici enzim yapımı,

*Dışa atıcı taşıma sistemi oluşturulması.

Tetrasiklinlerin Farmakokinetiği-1

Mide ve ince barsakta tam olmayan emilim,

Minosiklin %100,

Doksisiklin %95,

Diğer %60-80

Süt, yoğurt gibi besinler ve antasidler, antianemik gibi ilaçlar içindeki +2 ve +3 değerlikli Ca, Fe, Zn, Al, Mg gibi metallerle ŞELAT oluşturduklarından emilimleri azalır (Şelat oluşturma doksisiklin’de daha az).

Tetrasiklinlerin Farmakokinetiği-2

Dokulara iyi, BOS’a az geçerler.

Sadece minosiklin BOS ve SSS’e yeterli ölçüde geçer.

Minosiklin en uzun etkilisidir.

Tetrasiklinlerin Farmakokinetiği-2

Plazma proteinlerine bağlanma değişken,Minosiklin ve Doksisiklin yağda çözünür,

SSS’ne girer, tükrükte yoğundur, meningokok taşıyıcılığını azaltır,

KC ile kandan temizlenir, safradan atılır, EHS’a girer,

Diş ve kemikte sekestre olur, kemik iliğine girer, idrar, feçes ve sütten atılır, plasentayı geçer.

Tetrasiklinlerin Farmakokinetiği-3

Tetrasiklin ve oksitetrasiklin böbreklerden atılırken,

Minosiklin ve doksisiklin karaciğerde metabolizma edilirler.

Tetrasiklinlerin Farmakokinetiği-3

En tercih edildikleri infeksiyonlar BRUSELİYOZ Brusella (+streptomisin) KOLERA Vibrio kolera RİKETSİYAL İNFEKSİYONLAR (doksisiklin) TRAHOM PSİTTAKOZ (Papağan Hastalığı) Chlamydia psittaci LYME Borrelia burgdorferi REKÜRREN ATEŞ Borrelia recurrentis TULAREMİ SPİROKET Klamidia (doksisiklin) Granuloma inguinale Mikoplazma

Tetrasiklinlerin Kullanımı-1

VEBA ve BRUSELLA’da diğer antibiyotiklerle kombine,

KİSTİK FİBROSİS’te pnömoni profilaksisis için çocukta,

AKNE ted.,Tekrarlayıcı üriner infeksiyonlarda,

Tetrasiklinlerin Kullanımı-2

Diğer kullanıldıkları yerler Whipple hastalığı (Antibiyotik etkinin dışında)(intestinal lipodistrofi = lenfadenopati, artrit , ateş, öksürük),

Turist diyaresinin tedavi ve profilaksisi,

Demeklosiklin anti- ADH etkisi gösterdiğinden diabetes insipidus benzeri tablo oluştururken, uygunsuz ADH salınımı sendromunda da kullanılabilir.

Tetrasiklinlerin Kullanımı-3

Staph., Strep., Enterococ inf.da KESİNLİKLE KULLANILMAZLAR!

TRAHOM hariç topikal kullanımları gereksiz direnç oluşumuna neden olur,

İntratekal ve i.m. KESİNLİKLE KULLANILMAZLAR!

Yan etkileri-1GİS İrritasyon, epigastrik yanma, bulantı,

kusma, hafif diyare, anoreksi, enterokolit, (Gıda ile birlikte alınmalı)

SÜPERİNFEKSİYONLAROral kandidiyazis, vajinit, stomatitPSEUDOMEMBRANOZ ENTEROKOLİTDışkıda kan ve lökosit(Cl.difficile): ilaç alımı durdurulur, oral

Metronidazol veya Basitrasin, Vankomisin ve Penisilin başlanır

Yan etkileri-2 FOTOTOKSİSİTE, UV hassasiyet, Hepatotoksisite, yağ depolanması, sarılık, Süresi dolmuş preparatlarıyla Fanconi sendromu (sistinozis; renal tübüler fonk. bozukluğu)

benzeri tablo, Diş, tırnak ve kemiklerde pigmentasyon, disklorasyon ve

gelişme bozuklukları, Gebelerde ve 8 yaş altındaki çocuklarda kullanılmamalıdır,

Bebeklerde psödotümör serebri tablosu, yenidoğanda kafa içi basınç artışı, pıhtılaşma defektleri, vestibüler rahatsızlık.

Minosiklinle vestibüler bozukluklar,

Yan etkileri-3

Doksisiklin hariç böbrek bozukluğu olanlarda kullanılmamalılar (azotemi),

Fatal hepatorenal sendrom,

Yan etkileri-4

Gebelerde ketoasidoz,

Demeklosiklin ile fotosensitivite,

Barsak florasını bozduklarından enterokolit, stomatit,

İlaç etkileşimleriPenisilinlerin etkisini azaltırlar,Mikrozomal enzim indüksiyonu yaparak Karbamazepin,

Fenitoin, Barbitüratlar tetrasiklinlerin etkinliğini azaltırlar,

KC enzimini indükleyen ilaçlar özellikle doksisiklinin t 1/2’ ini

kısaltırlar,Güçlü diüretikler nefrotoksisitelerinin arttırırlar,Oral kontraseptiflerin etkilerini azaltırlar,Oral antikoagülanların etkilerini potansiyalize ederler.

Kaynaklar Prof. Dr. S. Oğuz Kayaalp, Rasyonel Tedavi Yönünden

Tıbbi Farmakoloji, 10. Baskı, Hacettepe Taş, 2002.

Bertram G. Katzung, Basic&Clinical Pharmacology, 7th edition, Appleton&Lange, 1998.