training voorjaarsnota gemeente deventer, 26 mei 2011

De voorjaarsnota

Het sturingsdocument bij

uitstek

Joost Janssen

Evert Jan Kruijswijk Jansen

Programma

/ De voorjaarsnota algemeen

- Planning- en controlcyclus (korte herhaling)

- De voorjaarsnota

/ De voorjaarsnota van Deventer

- Inkomsten en uitgaven

- Nieuw beleid versus bezuinigingen

- Reserves en voorzieningen

- Weerstandsvermogen en grondexploitatie

“Aan het hoofd van de gemeente staat de

raad”

(Grondwet, art 125)

Planning- & controlcyclus ⁄ Cyclus van voorjaar tot voorjaar

⁄ Voorjaar: voorjaarsnota (VN) = monitoring

⁄ Voorjaar: kadernota (KN) = kaderstelling

- Wensen van de raad m.b.t. de begroting

- „Kaders‟ voor de begroting

⁄ Najaar: programmabegroting (PB) = kaderstelling

- Begroting op basis kadernota

- Vertaling van beleid in financiële consequenties

⁄ Najaar: najaarsnota (NN) = monitoring

⁄ Nieuwe jaar: jaarstukken/-rekening (JS) = controle

- Verantwoording

⁄ Gedurende het jaar (iedere raadsvergadering):

begrotingswijzigingen

Planning- en controlcyclus

2009 (t-1)

= controle

JS

2010 (t)

= monitoring

VJN NJN

2011 (t+1)

= kaderstelling

KN PB

Wat is de voorjaarsnota?

⁄ Rapporteert over voortgang van beleid en budget, zoals afgesproken in de

begroting van het lopende jaar (jaar t) (voorjaarsnota)

⁄ Is het begin van de begrotingscyclus (jaar t+1) (kadernota/perspectiefnota)

⁄ Biedt mogelijkheden om grote beleidswijzigingen in te zetten

⁄ Wordt aangeboden door het college

⁄ Is geen definitieve begroting

⁄ Moment om politieke doelen helder te maken

Input voor de voorjaarsnota

⁄ Verwachte inkomsten en uitgaven

⁄ Autonome ontwikkelingen

⁄ Voortschrijdend inzicht/meevallers/tegenvallers

⁄ Wensen (ambtelijk/college/raad)

Inkomsten van de

gemeente Deventer

Soorten inkomsten(bronnen)

⁄ Rijk – Gemeentefonds

- algemene uitkering (AU)

- integratie en decentralisatie-uitkeringen

⁄ Rijk – Specifieke uitkeringen

- brede doel uitkeringen (BDU)

- specifieke doeluitkeringen

⁄ Eigen inkomsten:

- belastingen, heffingen en leges

- overige eigen inkomsten

Inkomsten van de gemeente

Bron: POR Gemeentefonds, BZK (2008)

Inkomsten vanuit het Rijk

Ministerie van BZK

/ Gemeentefonds:

- Algemene

uitkering (AU

- Integratie- en

decentralisatieuitkering Ministerie van VWS/J&G

/ Specifieke uitkeringen

- Brede doeluitkering (BDU)

Centrum Jeugd en Gezin

Gemeente

Deventer

Ministerie van SZW

/ Specifieke uitkeringen

- Brede doeluitkering (BDU)

participatiebudget

HET RIJK

Positief nieuws?

Inkomsten en uitgaven

⁄ „Samen de trap op en samen de trap af‟ weer ingevoerd.

Voordeel of nadeel?

⁄ Algemene uitkering stijgt, maar er dreigen veel

efficiencykortingen

Hoe gaat Deventer hiermee om? (p. 62, VJN)

⁄ Mogelijkheden voor extra belastinginkomsten of heffingen? (p.

59, VJN)

Autonome ontwikkelingen

⁄ “Autonome ontwikkelingen zijn ontwikkelingen waarop vanuit de gemeente geen invloed kan worden uitgeoefend, maar welke wel een effect hebben op de financiële huishouding van de gemeente.” (p. 14, VJN)

Vraag: Hoe autonoom zijn de „autonome‟ ontwikkelingen uit de voorjaarsnota?

⁄ Gevolgen bestuursakkoord?

Bezuinigingen vs. nieuw beleid

⁄ Nieuw beleid: pagina 16-17

⁄ Bezuinigingen: pagina 18 en bijlage 5 „Kwestie van kiezen‟

⁄ Hoe nieuw is nieuw beleid?

⁄ Welke ruimte is er voor nieuw beleid dat de komende jaren

wordt bedacht?

⁄ Reserve Gemeentebrede Investeringen

Financiële positie van

Deventer

Reserves en voorzieningen ⁄ Reserves zijn „spaarpotten‟ van de gemeente.

⁄ Voorzieningen dienen voor opvangen van verplichtingen, verliezen

en „zekere‟ risico‟s.

Reserves Voorzieningen

Resultaatbestemming Resultaatbepaling

Eigen vermogen Vreemd vermogen

Geen verplichting Verplichting

Vrij besteedbaar Niet vrij besteedbaar

Omvang niet verplicht gelijk aan risico Omvang verplicht gelijk aan risico

Raad beslist expliciet over aanwending Raad beslist impliciet over aanwending

Soorten en functies reserves

/ Functies

- Spaarfunctie / bestedingsfunctie

- Bufferfunctie

- Egalisatiefunctie (hoofdfunctie voorzieningen)

- Inkomens- en financieringsfunctie ((bespaarde) rente)

Soort

Algemene reserves

Bestemmingsreserves

Stille reserves

Omschrijving

- algemene risico‟s

- „vrij besteedbaar‟

- weerstandsvermogen

- raad bestemd (te wijzigen)

- verwachte (omvangrijke) uitgave

- actuele waarde > boekwaarde

- direct verkoopbaar

- weerstandsvermogen

Rol van raad bij reserves

RAAD Stelt beleid t.a.v. reserves &

voorzieningen /

weerstandsvermogen vast

Beslist over

onttrekkingen, stortingen

en instellen reserves in

relatie tot doelstellingen

en weerstandsvermogen

College informeert over

toereikendheid reserves

m.b.t. doelstellingen en

weerstandsvermogen

Conclusie: Reserves zijn 100% onderdeel van

budgetrecht van de raad!

Rol van raad bij voorzieningen

RAAD Stelt beleid t.a.v. reserves &

voorzieningen /

weerstandsvermogen vast

Oprichting, stortingen en

onttrekkingen volgen uit

de noodzaak hiertoe.

College informeert over /

accountant controleert op

toereikendheid voorzieningen

om aan te draaien!

Vraag vooraf:

Heeft u een (volledig) overzicht van - en dus inzicht in

- de stand van zaken van de reserves en

voorzieningen?

Opmerking vooraf:

Stand van knoppen is uitkomst van politiek-bestuurlijke

discussie!

Kwaliteitsniveau van voorzieningen

Raad heeft bevoegdheid om kaders voor (verplicht)

ingestelde voorzieningen te wijzigen en daarmee de

omvang te beïnvloeden.

Dus beleidskeuzes bepalen omvang (toevoeging aan

en vrijval van) voorzieningen!

• Instellen voorziening verplichtend karakter

(accountant ziet toe op toereikendheid).

• Beinvloeden van omvang van voorziening door

beleidswijzigiging (bijvoorbeeld

onderhoudsniveau).

Vrij besteedbaar vs. geblokkeerd

voor financiering

Raad bepaalt welk gedeelte van reserves wordt

geblokkeerd voor rentebaten (in de exploitatie).

Voorbeeld: “Rente vermogensreserve”, p. 14 (nr. 19), p. 15,

53, 55-56, 69 (VJN)

Vraag: In hoeverre is vermogensreserve vrij besteedbaar?

Vrij besteedbaar vs. geblokkeerd

voor exploitatie

Weerstandsvermogen

⁄ “Het weerstandsvermogen bestaat uit de relatie tussen de

beschikbare weerstandscapaciteit (de middelen waarover de

gemeente kan beschikken om niet begrote kosten die

onverwachts en substantieel zijn te dekken) en de benodigde

weerstandscapaciteit (de risico‟s waarvoor geen voorzieningen

of verzekeringen zijn afgesloten)”. (p. 57 VJN)

⁄ Een adequaat weerstandsvermogen voorkomt dat elke financiële

tegenvaller dwingt tot bezuinigingen of verhoging van

belastingen. Het geeft de „robuustheid‟ van de begroting aan.

Vraag: Risicocategorie 3 (p. 61, VJN) conform definitie/formule?

Componenten weerstandsvermogen

Raad kiest welke vermogensbestandsdelen in

weerstandscapaciteit worden meegenomen

(geblokkeerd)!

Onderdelen weerstandscapaciteit Deventer

/ Reserves

- Algemene reserve*

/ Onbenutte (flexibele) begrotingsruimte

- Post onvoorzien*

- Stelpost autonome ontwikkelingen

/ Onbenutte investeringsruimte

/ Onbenutte belastingcapaciteit

/ Stille reserve*

* = incidentele

weerstandscapaciteit

Weerstandsvermogen Deventer

⁄ Onderdeel algemene reserve: “Egalisatiereserve rente”

à € 2.900.000 (p. 20-21 en 58, VJN en p. 177 PB)

Vraag: In hoeverre kan deze reserve dienen als

weerstandsvermogen?

⁄ Stille reserve geen onderdeel weerstandsvermogen.

Waarom niet?

⁄ Onbenutte belastingcapaciteit

- OZB (macronorm)

- Rioolheffing t.b.v. voorziening riolering

(onderhoud + vervanging)

Robuustheid weerstandsvermogen

De raad kan robuustheid van weerstandsvermogen

vaststellen; risicovol (ratio < 1,0) of risicoarm (ratio > 1,0).

Risicovol: Kans op (eenmalige) tegenvallers die (in exploitatie) moeten

worden opgelost, minder middelen geblokkeerd voor

weerstandsvermogen

Risicoarm: Oplossing binnen weerstandsvermogen beter mogelijk, geen

gevolgen voor exploitatie (voortgang beleidsvoornemens.

Vraag: Risicocategorie 2 (score 8) wel of niet meenemen in bepaling van

benodigde weerstandscapaciteit? (p. 61, VJN)

Conclusie: Ook noemer van invloed op ratio!

Meer weten?

⁄ www.necker.nl

⁄ joost@necker.nl

Hoe en wat voor het raadslid,

door Jan Dirk Pruim

Ik raadslid, door Geeske Wildeman,

Jasper Loots, Roel Freeke en

Tom Smolders

/ Gemeenteraad.nl