ungdom og litteratur

UNGDOM OG LITTERATUR UNGDOM OG LITTERATUR

Ungdommar, Ungdommar, kva gjer vi eigentleg?kva gjer vi eigentleg?

ER DU UNG OG FEIT? HAR DU LYST TIL Å BLI TYNN, BILLIG?HAR DU LYST TIL Å SJÅ UT SOM EIHOLLYWOOD-STJERNE? SÅ KLART, DU VIL! KJØP ”BLI TYNN”-PILLENE NO!

SNOP

HER ER EIT INTERVJU MED EIN FORNØYD KUNDE!

FØR ETTER

EG ER SÅ FORNØGD!

EG RÅDAR ALLE SOM ER MISFORNØGD MED KROPPEN SIN, TIL Å KJØPE DESSE!V

SARA

DEI PILLENE BERRE MÅ EG HA!

APOTEK

HADDE DET IKKJE VORT FOR ATEG PRØVER Å TENE TIL LIVETS OPPHALD, SKULLE DU HA FÅTT DEI GRATIS!

EG VIL VELDIG GJERNE HA DEI ”BLI TYNN”-PILLENE, NO!!!

GOMLE!

GOMLE!

EVEN S ’04

DAG 1 DAG 10 DAG 20

DAG 30

DAG 50

EG ER SÅÅÅÅ FORNØGD!

Ungdommar, Ungdommar, kva gjer vi eigentleg?kva gjer vi eigentleg?

• Les vi ikkje litteratur?

• Dei eldre meiner ungdom ikkje engasjerar seg. At vi berre sit på ræva, og gjer hærverk.

• Gjer vi dette?

NEI!!NEI!!

… … eller??eller??

• Vi engasjerar oss kanskje ikkje i alle sakar DEI ELDRE bryr seg om, men i dei tinga VI meiner er viktig:

• T.d. da ungdomsskoleelevar i Oslo arrangerte ein demonstrasjon mot krigen i Irak.

Gjer alle ungdommar dette?Gjer alle ungdommar dette?

• Nokon sit nok og ser på ”drittsekk-tv” og les kjendisblad

• Nokon synast nok det er kjempegøy å gjere hærverk

• Nokon syns nok det er kjempegøy å plage dei eldre

• Nokon syns det er gøy å lese litteratur

• Det betyr ikkje at alle gjer det …

• Ein del ungdommar les kjendisblad.

• Kva med bøker?

Grafane fortel

• Medan ungdommar mellom 9 og15 år les mykje, er ungdommar mellom 16 og 24 år dei dårlegaste lesarane.

• Dei eldre seier at dei las mykje meir enn vi gjer når dei var på vår alder.

• Kvifor?

• Var det meir litteratur som passa til dei unge før i tida?

”Eldre” litteratur om ungdom

• ”Karen” (1882) og ”Karens Jul” (1885):Noveller av Alexander Kielland (Karen) og Amalie Skram (Karens jul), om kor vanskeleg det er for ei ung jente å bli gravid når ho ikkje er gift.

• ”Gategutt” (1926): Dikt av Rudolf Nilsen, om gategutane på den tida (som ”gangsters” i dag).

• ”Til ungdommen” (1936):Dikt av Nordahl Grieg, om at ungdommar må kjempe for det dei trur på.

• ”Jonas” (1955):Roman av Jens Bjørneboe, om kor vanskeleg det er å gå på skolen om ein ikkje klarer å lære seg å lese.

Kva har forfattarane i Noreg vore opptekne av å skrive om?

• Romantikken, ca. 1800-1850: • Dei skreiv om kjensler og religion• Wergeland og Welhaven

• Nasjonalromantikken, ca. 1830-1850: • Det handla om å skrive om det ”ekte norske”• Bjørnstjerne Bjørnson (”Ja, vi elsker”)

• Mellom realisme og nasjonalromantikk, ca. 1850-1870: • Då skreiv dei om både romantiske kjensler og menneska sine problem • Camilla Collett (”Amtmandens døttre”), Henrik Ibsen (”Peer Gynt”),

Bjørnstjerne Bjørnson (”Faderen”)

• Realismen, ca. 1870-1880: • Dei diskuterte problema i samfunnet (”Setje problem under debatt”)• Henrik Ibsen (”Et Dukkehjem”), Bjørnstjerne Bjørnson (”En hanske”),

Alexander Kielland (”Gift”, ”Karen”)

• Naturalismen, ca.1880-1890: • Dei fortalde om alt det forferdelege som skjer (endar alltid tragisk, skjebnen)• Amalie Skram (”Karens jul”, ”Hellemyrsfolket”)

• Nyromantikk, ca. 1890-1900: • Dei skreiv om å føle seg utanfor, om å ikkje ”passe inn” i samfunnet• Knut Hamsun (”Pan”, ”Ringen”), Sigbjørn Obstfelder (”Jeg ser”)

• Mellomkrigstid, 1919-1939: • Dei var opptekne av kor vanskeleg det var for fattige arbeiderar (”nyrealisme”),

om moralske idear (”etisk realisme”) og nye psykologiske idear (inne i oss menneske)

• Oskar Braaten (”Ulvehiet”), Sigrid Undset (”Kristin Lavransdatter”), Sigurd Hoel (”Veien til verdens ende”)

• Krigstid, 1939-1945: • Dei skreiv (sjølvsagt) mykje om å kjempe mot krig og ondskap• Nordahl Grieg (”Sprinterne”), Arnulf Øverland (”Du må ikke sove”), Inger

Hagerup (”Aust-Vågøy”)

Kva har forfattarane i Noreg vore opptekne av å skrive om? 2

Etterkrigstid , frå 1945

• Modernismen, ca. 1945-1965: • Dei skreiv mykje om tankar dei hadde etter å ha opplevd krigen; dei synast det

var vanskeleg å finne ei meining i livet• Gunvor Hofmo (”Det er ingen hverdag mer”)

• Umgdomsopprør og ”kvinnelitteratur”, ca. 1965 – 1980: • Dei unge forfattarane og kvinnene gjorde opprør og ville bli høyrd• Jens Bjørneboe (”Jonas”), Profil-forfattarane (t.d. Jan Erik Vold), Else

Michelet (”De tre frøknene frue”), Bjørg Vik (romanane om Elsi Lund)

• Postmodernisme, frå ca 1980• Dei skreiv om kor samansatt livet er; at det ikkje finnast berre ei fast meining.

(Menneska diktar sjølv si eiga meining?)• Kjartan Fløgstad (”Dalen Portland”), Jan Kjærstad (”Forføreren”), Jon Fosse

(”Prosa frå ein oppvekst”), Kjell Askildsen (”Mennesker på kafé”)

Kva har forfattarane i Noreg vore opptekne av å skrive om? 3

Hmmm ...

• Det ser ikkje ut som om dei var meir opptatt av å skrive litteratur for dei unge i gamle dagar.

• Då er vi attende der vi starta;

Årsaka til at ungdommar på vår alder les mindre enn andre, er nok at vi ser for mykje på TV