lisansustu.gop.edu.tr · web viewtezler, ms word kelime işlem programı kullanılarak yazılmalı...
Post on 19-Nov-2020
11 Views
Preview:
TRANSCRIPT
T.C.
TOKAT GAZİOSMANPAŞA ÜNİVERSİTESİ
LİSANSÜSTÜ EĞİTİM ENSTİTÜSÜ
TEZ YAZIM KILAVUZU
TOKAT
2020
İÇİNDEKİLER
Sayfa
İÇİNDEKİLER............................................................................................................................i
ÖN BÖLÜM..............................................................................................................................iv
Dış Kapak............................................................................................................................iv
İç kapak...............................................................................................................................iv
Tez Sırtı / Sırt Yazısı...........................................................................................................iv
Etik Sözleşme......................................................................................................................iv
Jüri İmza Sayfası.................................................................................................................iv
Teşekkür Sayfası (İsteğe Bağlı)............................................................................................v
Özet.......................................................................................................................................v
Abstract.................................................................................................................................v
İçindekiler.............................................................................................................................v
Tablo Listesi........................................................................................................................vi
Şekil Listesi........................................................................................................................vii
Kısaltmalar........................................................................................................................viii
BÖLÜM I....................................................................................................................................1
GİRİŞ..........................................................................................................................................1
Problem.................................................................................................................................1
Amaç.....................................................................................................................................2
Önem....................................................................................................................................2
Sayıltılar...............................................................................................................................2
Sınırlılıklar............................................................................................................................3
Tanımlar...............................................................................................................................4
BÖLÜM II...................................................................................................................................6
KAVRAMSAL ÇERÇEVE........................................................................................................6
BÖLÜM III.................................................................................................................................7
YÖNTEM....................................................................................................................................7
Araştırma Modeli..................................................................................................................7
Evren ve Örneklem / Çalışma Grubu...................................................................................7
Veri Toplama Araçları..........................................................................................................8
Veri Toplama Süreci.............................................................................................................9
Verilerin Analizi...................................................................................................................9
BÖLÜM IV...............................................................................................................................10
BULGULAR / BULGULAR VE YORUMLAR......................................................................10
BÖLÜM V................................................................................................................................11
TARTIŞMA..............................................................................................................................11
BÖLÜM VI...............................................................................................................................12
SONUÇ VE ÖNERİLER..........................................................................................................12
KAYNAKÇA............................................................................................................................13
Metin İçi Kaynak Gösterme...............................................................................................13
Doğrudan Alıntı...........................................................................................................13
Dolaylı Alıntı...............................................................................................................14
Kaynakça Sayfasında Kaynak Gösterme............................................................................15
Tek Yazarlı Makale (DOI numaralı)...........................................................................16
Tek Yazarlı Makale (DOI numarasız).........................................................................16
İki Yazarlı Makale.......................................................................................................16
Üç- Yedi Yazarlı Makale.............................................................................................16
Yediden Fazla Yazarlı Makale.....................................................................................16
Baskıda Olan Makale...................................................................................................16
Yazarsız Gazete Makalesi............................................................................................16
Çeviri Makale..............................................................................................................17
Kitap.............................................................................................................................17
Kurumca Yazılan ya da Yayımlanan Kitap.................................................................17
Editör/ler Tarafından Hazırlanmış Kitap.....................................................................17
Çeviri Kitap..................................................................................................................17
Ansiklopedi ve Sözlük.................................................................................................17
Editörlü Kitapta Makale ya da Bölüm.........................................................................17
Sempozyum ve Kongrede Sunulmuş Bildiri...............................................................18
Yayımlanmamış Tez....................................................................................................18
İnternetten Yapılan Alıntılar........................................................................................18
Yasal Metinler..............................................................................................................19
GENEL BİÇİM ESASLARI.....................................................................................................20
Sayfa Düzeni......................................................................................................................20
Yazı Karakteri ve Yazı Büyüklüğü....................................................................................21
Paragraf, Satır Aralıkları ve Hizalama...............................................................................21
Sayfa Numaralandırması....................................................................................................21
Başlıklar..............................................................................................................................23
Ekler...................................................................................................................................24
EKLER......................................................................................................................................25
Ek 1. Dış Kapak Örneği......................................................................................................25
Ek 2. İç Kapak Örneği........................................................................................................26
Ek 3. Sırt Yazısı Örneği......................................................................................................27
Ek 4. Etik Sözleşme Sayfası Örneği...................................................................................28
Ek 5. Jüri Onay Sayfası Örneği..........................................................................................29
Ek 6. Tez Özeti Örneği.......................................................................................................30
Ek 7. Abstract Örneği.........................................................................................................32
Ek 8. İçindekiler Sayfası Örneği........................................................................................34
Ek 9. Tablo Listesi Örneği..................................................................................................34
Ek 10. Şekil Listesi Örneği.................................................................................................37
Ek 11. Kısaltmalar Örneği..................................................................................................38
Ek 12. Özgeçmiş Formatı Örneği.......................................................................................39
ÖN BÖLÜM
Dış Kapak
Dış kapak, tezin en dıştaki bölümü ve ciltte kullanılacak kapaktır. Üniversite logosu,
üniversite adı, enstitü adı, anabilim dalı, program bilgileri ile tez başlığı, türü (yüksek lisans
tezi, doktora tezi), yazar, tezin yazıldığı şehir, ay ve yıl bilgilerinin yer aldığı ve tezin ön
kısmına gelen kapak sayfasıdır. Dış kapakta yazarın adı ve tezin yazıldığı ay hariç yer alan
tüm kelimeler büyük harfle yazılmalıdır. Dış kapakta sayfa numarası yer almamalıdır Dış
kapak örneği Ek 1’de verilmiştir.
İç kapak
Tezin dış kapaktan sonra gelen 2. sayfasıdır. İç kapağın, dış kapaktan farkı
danışman(lar) adının da yer almasıdır. İç kapakta yazarın, danışman(lar)ın ünvanı ve adı ile
tezin yazıldığı ay hariç yer alan tüm kelimeler büyük harfle yazılmalıdır, iç kapakta sayfa
numarası yer almamalıdır. İç kapak örneği Ek 2’de verilmiştir.
Tez Sırtı / Sırt Yazısı
Tezin dış kapağında bulunan sırt yazısı; yazarın adı, tezin adı, tezin yazıldığı ay ve yıl
bilgilerini içermelidir. Sırtta bulunan bilgilerden yazarın adı ve tezin yazıldığı ay hariç diğer
bilgiler büyük harfle yazılmalıdır. Sırt yazısının tümü Times New Roman yazı tipinde, koyu
ve 12 punto ile yazılmalıdır. Tez sırtı örneği Ek 3’te verilmiştir.
Etik Sözleşme
Lisansüstü Eğitim Enstitüsü web sayfasında formlar kısmında yer alan “Etik Sözleşme
Formu” indirilip ıslak imzalı olarak eklenecektir (bkz. Ek 4). Bu sözleşme ile tez içinde geçen
tüm alıntı, atıf ve kaynaklardan öğrenci kendisinin sorumlu olduğunu kabul eder.
Jüri İmza Sayfası
Tez savunmasında yer alan jüri başkan ve üyeleri tezin başarılı olduğuna dair imzaları
ile enstitü müdürünün imzasının yer aldığı sayfadır. Tüm imza sahiplerinin unvan, ad ve
soyadı bilgileri verilmeli ve isimler akademik unvana göre sıralanmalıdır. Danışman(lar)
iv
ayrıca belirtilmelidir. Tezin ciltlenmiş halinde bu sayfadaki imzalar mavi mürekkepli kalemle
atılmış ıslak imza olmalıdır. Enstitümüzün web sayfasında formlar bölümünde yer alan “Jüri
imza sayfası” formunda gerekli yerler doldurularak çıktı alınıp imzalanmalıdır. Jüri imza
sayfası örneği Ek 5’te verilmiştir.
Teşekkür Sayfası (İsteğe Bağlı)
Teşekkür sayfası, yazarın tezin hazırlanma sürecinde emeği geçenlere teşekkürlerini
sunduğu kısımdır. Bir sayfadan uzun olmaması tavsiye edilir.
Özet
Tez başlığı, yazar adı ve diğer künye bilgileri (tezin türü, bilim dalı, tez danışmanın
adı, tarih ve tezin sayfa sayısı) verildikten sonra kısa biçimde çalışma özetlenmelidir (300-500
sözcük). Bu bölümde araştırma kısaca tanıtılır. Özet metninde araştırmanın amacı, kapsamı,
araştırmada kullanılan yöntem ve teknikler ile elde edilen sonuçlara kısaca yer verilmelidir.
Özetin sonunda en az üç, en fazla beş adet anahtar kelime verilmelidir. Özetin iki sayfayı
geçmemesi önerilmektedir. Bu bölümde alıntı, tablo, şekil ve matematiksel ifadelere yer
verilmemelidir. Özet, Times New Roman yazı tipinde ve 12 punto büyüklüğünde, 1,5 satır
aralığı kullanılarak tamamı tek paragraf halinde yazılmalıdır. Tez özeti örneği Ek 6’da
verilmiştir.
Abstract
Bu kısımda özetin İngilizce haline yer verilmelidir. Özet sayfası ile ilgili kurallar
abstarct sayfası için de geçerlidir. Bu sayfa özetten sonra yer alır. Absract’ın sonunda en az
üç, en fazla beş adet Keywords verilmelidir. Abstract örneği Ek 7’de verilmiştir.
İçindekiler
İçindekiler sayfasında, ön bölümlerde yer alan başlıklar ile tez metnini oluşturan ana
bölüm başlıkları ve alt başlıklar, başlık düzeylerine uygun biçimsel özellikler ve sayfa
numaralarıyla birlikte verilmelidir. Ancak beşinci düzey başlığa içindekiler bölümünde yer
verilmez. İçindekiler bölümünde yer alan başlıkların adları, metnin içindekilerle birebir aynı
olmalıdır. İçindekiler sayfasında, sayfa numaralarının üstünde ‘sayfa’ kelimesi Times New
Roman yazı tipinde ve 12 punto büyüklüğünde kalın biçimde yazılmalıdır. Aynı düzey
v
başlıklar aynı hizada, alt düzey başlıklar ise bir üst düzey başlıktan 0,7 cm içeriden başlayarak
yazılmalıdır. İçindekiler sayfası örneği Ek 8’de verilmiştir.
Tablo Listesi
Tablolar, karmaşık, çok sayıda veriyi daha sistemli ve anlaşılır biçimde sunmak üzere
kullanılmalıdır. Tablolar; Tablo 1, Tablo 2 şeklinde numaralandırılır. Tablolar sayfaya göre
sola dayalı olarak verilmelidir. Tablo listesi örneği Ek 9’da verilmiştir. Tezde tabloların
hazırlanmasında aşağıdaki hususlara dikkat edilmelidir.
Tezde bir tablo kullanılırken önce tabloya atıf yapılmalı, arkasından tablo verilmeli ve
sonrasında tablo yorumlanmalıdır.
Tablo başlıklarında 1,5, tablo içerisinde ise 1 satır aralığı kullanılmalıdır.
Tablolar oluşturulurken örnek tabloda gösterildiği gibi üç yatay çizgi kullanılmalı,
dikey çizgiler yer almamalıdır.
Tabloların boyutu yazım alanı kadar (15,24 cm) olmalıdır.
Tablonun yazım alanına sığmadığı durumlarda yazı puntosu 8 puntoya kadar
düşürülebilir, gerekirse tablo ayrı bir sayfada verilerek, verildiği sayfa yönlendirmesi
yatay olarak ayarlanabilir. Bu durumda yatay yönlendirilen sayfanın numarası sağ alt
kısımda yer almalıdır.
Tablo başlığı tablonun üstünde ve sola dayalı şekilde yer almalıdır.
Tablo başlığındaki her sözcüğün ilk harfi büyük olmalıdır.
Tablo numarasında, başlığında ya da tablodaki metinde kalın yazı karakteri
kullanılmamalıdır.
Eğer tablo başka bir kaynaktan alınmışsa tablo altında kaynak bilgisi verilmelidir.
Tablo ile ilgili notlar, kullanılan analizlerin anlamlılık düzeyi ve tablonun alındığı
kaynak tablonun hemen altına tek satır aralığı ve 10 punto büyüklüğünde yazılmalıdır.
Örnek
Okul müdürü, müdür yardımcısı ve öğretmenlerin okul müdürlerinin kişisel inisiyatif
alma durumlarına ilişkin görüşlerinin anlamlı biçimde farklılaşıp farklılaşmadığını test etmek
üzere ANOVA testi yapılmıştır. Analiz sonuçları Tablo 1’de sunulmuştur.
vi
Tablo 1. Okul Müdürlerinin Kişisel İnisiyatif Alma Durumlarının Okul Müdürü, Müdür
Yardımcısı ve Öğretmenlerin Görüşlerine Göre Farklılaşması
Görev N X Ss Sd F P Anlamlı FarkMüdür 381 55.10 5.84 2
1143
1145
9.913 0.000*Müdür-Öğretmen
M. Yrd.-Öğretmen
Müdür Yardımcısı 381 53.93 9.35
Öğretmen 384 52.51 8.56
* Ortalamalar arası fark 0.01 düzeyinde anlamlıdır.
Tablo 1’de görüldüğü gibi okul müdürü, müdür yardımcısı ve öğretmenlerin okul
müdürlerinin kişisel inisiyatif alma durumlarına ilişkin görüşleri anlamlı biçimde
farklılaşmaktadır (F(2–1143)=9.913, p< 0.05). Çoklu karşılaştırma testi sonuçlarına göre
öğretmenler ( X = 52.51), okul müdürleri ( X = 55.10) ve müdür yardımcılarına ( X = 53.93)
göre okul müdürlerinin daha az kişisel inisiyatif aldıklarını düşünmektedir.
Şekil Listesi
Tezin içinde yer alan fotoğraflar, şemalar, çizelgeler, grafikler, YEM gibi mikroskop
görüntüleri, görüntülü bilgisayar çıktıları, grafik, histogram, akış şeması, organizasyon şeması
ve haritalar şekil olarak adlandırılır ve şekil listesinde listelenir. Şekil listesi örneği Ek 10’da
verilmiştir. Tezde şekillerin hazırlanmasında aşağıdaki hususlara dikkat edilmelidir.
Tezde bir şekil kullanılırken önce şekle atıf yapılmalı, arkasından şekil verilmeli ve
sonrasında şekil yorumlanmalıdır.
Şekil içi yazılarda 1 satır aralığı kullanılmalıdır.
Şekil başlığı şeklin altında ve sola dayalı verilmelidir.
Şekil başlığındaki her sözcüğün ilk harfi büyük olmalıdır.
Şekillerin boyutu yazım alanını aşmamalıdır. Şeklin numarası ve adı 12 punto ve 1,5
satır aralığı ile yazılmalıdır. Eğer şekil bir kaynaktan alınmışsa şekil başlığının altına
kaynak bilgileri tek satır aralığı ve 10 punto büyüklüğünde yazılmalıdır.
Örnek
Nitel araştırma aşamalarının temelinde araştırma probleminin belirlenmesi yer
almaktadır. Araştırma problemi nitel araştırma aşamalarının her biri ile doğrudan ilişkili ve
bağlantılıdır. Bu bakımdan araştırma probleminin doğru bir biçimde belirlenmesi araştırma
vii
için hayati bir öneme sahiptir. Nitel bir araştırmada araştırma döngüsü aşağıda yer alan Şekil
1’de gösterilmektedir.
AraştırmaProblemi
Kuramsal /Kavramsal
Yapı
AraştırmaSoruları /
Denenceler
Alanın /ÖrnekleminBelirlenmesi
AraştırmacıRolünün
Belirlenmesi
Veri ToplamaAraçlarının /
StratejilerininGeliştirilmesi
Veri Toplama(görüşme, gözlem,
dokümanincelemesi)
VeriAnalizi
BulgularınBetimlenmesi
BulgularınYorumlanması
SonuçlarınSınırlanması ve
Genellenmesi
SonuçlarınUygulamayaAktarılması
G E Ç E R L İ K
Şekil 1. Nitel Araştırma Döngüsü Modeli (Yıldırım ve Şimşek, 2011: 84).
Şekil 1’ de görülen araştırma döngüsünde bütün aşamaların birbiri ile olan ilişkisi
gösterilmeye çalışılmıştır. Araştırmanın sağlıklı bir biçimde yürütülmesi ve güvenilir
sonuçlara ulaşılabilmesi için bu araştırma basamaklarına riayet edilmesi gerekmektedir.
Araştırma probleminin belirlenmesi, anlaşılır ve iyi temellendirilmiş kavramsal çerçevenin
oluşturulması, araştırma sorularının belirlenip geliştirilmesi, araştırma yapılacak çalışma
grubunun seçilmesi bunu takip eden süreçte araştırmacının rolünün tespit edilmesi araştırma
süreçlerinin en temel aşamalarını oluşturur.
viii
Kısaltmalar
Tezde kullanılan kısaltmaların açıklamaları bu bölümde yer alır. Kısaltmalarda
TDK’nin yazım kılavuzu rehber alınmalıdır. Kısaltmalardan sonra gelen ekler kısaltmaya
uygun olarak devam etmelidir (Örneğin; RNA’nın, TSE’nin gibi). ‘Kısaltmalar’ örneği Ek
11’de yer almaktadır.
ix
1
BÖLÜM I
GİRİŞ
Bu bölüm araştırma problemi, araştırmanın amacı, araştırmanın önemi, sayıltılar,
araştırmanın sınırlılıkları ve tanımlar hakkında bilgilerin verildiği giriş bölümünü
oluşturmaktadır. Giriş başlığının hemen altında “Bu bölümde araştırmanın problemi, alt
problemleri, amacı, önemi, sayıltıları, sınırlılıkları, tanımları ve kısaltmalarına yer verilmiştir”
gibi bir ifade kullanılabilir.
Problem
Bir bilimsel çalışmaya (tez, makale vb.) başlamadan önce ilk yapılması gereken
problemin hissedilmesidir. Tez hazırlığı sürecinde çalışılacak konunun belirlenmesi,
problemin hissedilmesiyle olur. Araştırma konusu, araştırmacının çözümünü merak ettiği,
araştırmak istediği bir durumu içermelidir. Problem çözmenin birinci aşaması olan problemin
hissedilmesini tamamlamak için gözlem yapmak, çalışacağımız genel başlıkları belirlemek ve
alandaki güncel yayınları takip etmek yararlı olacaktır. Günlük yaşamımızdaki gözlemlerimiz,
yaşantılarımızda karşılaştığımız uygulamalarımız, ilgili konuda daha önceden yapılmış
geçmiş araştırmalar veya bilim insanları tarafından ortaya konulan kuramlar araştırma
problemimize kaynak olabilmektedir. Problemin hissedilmesinden sonra ikinci aşama ise
araştırma konusunun belirlenmesidir. Bunun için de yine iyi bir alanyazın (literatür)
taramasına ihtiyaç vardır. Bunun için kütüphanelerin basılı kaynaklarından yararlanabileceği
gibi, YÖK tez merkezi, EBSCO Host, ERIC, PsycINFO ve Google Akademik gibi yaygın
çevrimiçi veri tabanlarından yararlanılabilir. Geniş ve özelikle güncel bir alanyazın taraması,
aynı zamanda problemin açıkça ifade edildiği problem durumunun yazılmasında oldukça
önemlidir. Problem durumunu tanımlamaya başlarken önce araştırma konusuyla ilgili genel
konulardan söz edilir, sonrasında araştırmanın bağımlı değişkenini önceliğe alarak problem
durumu yazmaya devam edilir. Problem durumu ifade edilirken ‘Genelden özele’ uygun bir
yol izlenir. Alan yazın incelemeleri sunulurken de araştırmalara, geçmişten başlayıp en güncel
olanlara gelinerek yer verilir. Son aşamada, mevcut araştırmaların ortaya koydukları
bulgulardaki çelişkiler, tartışmalı sonuçlar, sınırlılıklar ve alanyazında o konuyla ilgili
boşluklar vurgulanır. Bu sayede tezin neden yapıldığını açık bir şekilde ve gerekçesiyle ifade
etmek için dayanak oluşturulur. Tezin problem durumunun son paragrafında genellikle
2
araştırmanın amacına vurgu yapılır. Araştırma probleminin özgün (daha önce yapılmamış),
sınırları belli (dar kapsamlı), yapılabilir (zaman, emek ve bütçe) ve ölçülebilir olması
gerektiği unutulmamalıdır.
Amaç
Araştırmanın amacı her ne kadar problem durumunun son paragrafında
gerekçelendirilerek açıklansa da bu kısımda düz cümle ya da soru cümlesi olarak kısaca
yeniden ifade edilir. Örneğin, “Bu araştırmanın amacı, öğrenme stilleri ve başarı hedeflerinin
okula bağlılık üzerinde yordama gücünü incelemektir.” şeklinde ifade edilebileceği gibi, “Bu
araştırmanın amacı, öğrenme stilleri ve başarı hedefleri okula bağlılığı yordamakta mıdır?
sorusuna cevap aramaktır.” şeklinde de ifade edilebilir. Amaç cümlesini ifade ettikten sonra
sıra araştırma sorularına veya denencelere (hipotez) gelir. Örneğin, “Öğrenme stilleri ve
başarı hedefleri okula bağlılığı anlamlı düzeyde yordamaktadır.”, “Okula bağlılık, öğrenme
stilleri ve başarı hedefleri ile anlamlı düzeyde ve olumlu yönde ilişkilidir.” (iki yönlü denece)
gibi denenceler şeklinde ya da “Öğrencilerin okula bağlılık puanları cinsiyete göre
farklılaşmakta mıdır?” şeklinde soru cümlesi olarak yazılabilir. Bir tezde ya araştırma soruları
ya da denenceler olur. İkisi bir arada yer almamalıdır.
Önem
Araştırmanın önemi, çalışmanın sonuçlarının kimlere, nelere katkı yapacağına,
alanyazındaki hangi boşluğu dolduracağına, hangi sorunların çözümüne ışık tutacağına ilişkin
bilgileri içerir. Araştırmanın problem durumunun son paragrafında amaç gerekçelendirilerek
açıklanırken, bir şekilde önemine de değinilmektedir. Fakat ayrı bir başlık altında bu
çalışmanın bilime, alan eğitimine, uygulayıcılara ve politika belirleyicilere ne gibi katkıları
olacağı açıkça belirtilmelidir. Araştırmanın önemi yazılırken ikna edici bir dil kullanmalıdır.
Bunu yaparken de kendi sonuçlarını abartılı, geçmiş araştırma sonuçlarını küçümseyici bir
dilden uzak durulmalıdır. Araştırmanın önemi başlığı altında geçmiş araştırmalara/alanyazına
yoğun bir şekilde atıf yapılmamalı ve yeniden problem durumu yazılıyormuş izlenimi
uyandırılmamalıdır.
3
Sayıltılar
Sayıltı ya da varsayım ile denence (hipotez) birbirine zaman zaman karıştırılmaktadır.
Sayıltı, bir araştırmada önceden kabul edilmiş ve araştırılmaya gerek duyulmayan yargılardır.
Denence ise doğruluğu sınanmak üzere öne sürülmüş yargılardır. Bir araştırmada sayıltı
yazarken belirli kurallara dikkat edilmelidir. Örneğin, az bir çabayla ya da maliyetle
doğruluğu ispatlanacak bir yargıyı peşin olarak sayıltı şeklinde yazmak hem araştırmada
sayıltıların sayısını artırır hem de araştırmanın güvenirliğini düşürür. Örneğin, “Bu
araştırmada katılımcılar sorulara içtenlikle cevap vermişlerdir.” Şeklinde bir sayıltı
yazdığımızı düşünelim. Eğer sosyal kabul hatasını ölçebilecek “yalan maddelerimiz” varsa ve
ölçekte çok fazla madde/soru ifadesi yoksa böyle bir yönteme başvurarak yukarıda söz
ettiğimiz sayıltıyı yazmaya gerek yoktur. Benzer şekilde, üniversite öğrencilerine bir ölçek
uygularken, onların Türkçeyi bildiklerini kabul eder, bunu ayrıca yoklamak için test
yapmayız. Aynı zamanda bunu sayıltı olarak da yazmanın gereği yoktur. Ne kadar gereksiz ve
hatalı sayıltı yazılırsa araştırmanın güvenirliği zedelenebilir. Bir tez yazacak araştırmacı
çoğunlukla kendi alanında daha önce yapılmış tezlere bakar. Bazen oradaki bir yanlışı da
aynen kopyalar. Bu hatayı çoğunlukla sayıltı yazımında görmekteyiz. Diğer bir sayıltı örneği
ise ölçeklerin güvenirliğiyle ilgili olmaktadır. Eğer araştırmacı “Çalışmada kullanılan ölçekler
geçerli ve güvenilirdir.” Şeklinde bir sayıltı yazılmamalıdır, çünkü ölçeğin değil, ölçümün
güvenirliği vardır. Bu nedenle bir ölçeğe ait güvenirlik katsayıları bir ölçümden diğerine
değişiklik gösterebilir. Sayıltı yazarken diğer bir hata örneği ise evren örneklemle ilgilidir.
Bazı araştırmacılar “Araştırmanın örneklemi evreni temsil etmektedir.” Şeklinde bir cümle
yazmaktadırlar. Oysa evrenden örneklem alınırken belirli örnekleme yöntemleri ve formülleri
vardır. Ölçek uygulamak için rastgele bir şekilde (random değil) katılımcı grubu
belirlediğimizde bu grubun evreni temsil ettiğini varsayamayız.
Sayıltılar aşağıdaki gibi ifade edilebilir:
1. Öğretmenlerin fen öğretimi ile ilgili görüşlerini ortaya çıkarmak için oluşturulan
anketin hazırlanma aşamasında başvurulan uzman görüşleri yeterlidir.
2. Bu çalışmada kullanılan ölçme aracı, öğretmenlerin fen öğretimi ile ilgili görüşlerini
ortaya çıkarmada yeterlidir.
4
Sınırlılıklar
Karasar’a (1982) göre sınırlılıklar, araştırmacının yapmak isteyip de bazı nedenlerden
dolayı yapamadığı ve vazgeçtiği durumlardır. Sınırlılıklar, zaman, problemin kapsamı,
ekonomik maliyet, katılımcıların özellikleri ve araştırmacının bilgi, beceri gibi bazı
durumlarından dolayı ortaya çıkar. Örneğin, bir araştırmacı çizgi film kahramanlarının,
çocukların kişilik gelişimi üzerindeki ya da televizyonun çocukların sözcük dağarcığı
üzerindeki etkisini incelemek istesin. Bu araştırmada, örneklem, veri toplama yöntemi,
verilerin analizi ve çizgi film seçimi gibi konularda sınırlılıkları olacaktır. Çocuklar derken,
bir yaş grubu, çizgi film derken yıl ya da tema, veri toplama yöntemi derken nicel ya da nitel
gibi seçimler yapmak zorundadır. Bu zorunluluklar aynı zamanda araştırmanın sınırlılığını
oluşturur. Eğer sınırlılıklar açık bir şekilde ortaya konulursa tezin sonuç kısmı daha sağlıklı
değerlendirilebilir. Ayrıca araştırmacı önerilerde bulunurken kendi araştırmasının sınırlılıkları
ve sonuçlarından yola çıkar.
Sınırlılıklar aşağıdaki gibi ifade edilebilir;
1. Araştırma Tokat Gaziosmanpaşa Üniversitesi Eğitim Fakültesi Fen Bilgisi
Öğretmenliği ABD’da öğrenim gören 3. sınıf öğrencileri ile,
2. 2019-2020 eğitim-öğretim yılı ile,
3. Araştırma sürecinde elde edilen ders sunumları, gözlem notları ve çalışma kağıtları ile,
4. Uygulamanın yapıldığı 14 haftalık süre ile sınırlıdır.
Tanımlar
Bu başlık altında araştırmada geçen kavramların araştırma için ne anlama geldiği, ne
kastedildiği (operasyonel tanımlar) belirtilmelidir. Bir kavram bir disiplinden başka bir
disipline göre farklı anlamlarda kullanılabilir. Örneğin, bağlanma kavramı psikolojide bir
kişinin başka bir kişiye duyduğu yakınlık ve güven olarak tanımlanırken, kimyada
elementlerin ya da moleküllerin bir araya gelmesi olarak tanımlanabilir. Tanımları geçmiş
araştırmalarda kullanılan anlamına atıf yaparak aynen verebileceğimiz gibi, yapılan
araştırmada nasıl ele alındığı şeklinde de verebiliriz. Burada önemli olan verilen tanımın
kavramı doğru tanımlaması ve yanlış anlaşılmalara yol açmamasıdır. Tanımlarda başka bir
nokta, gereklilik ve ekonomikliktir. Tezde geçen her kavramın tanımına (örneğin öğrenci,
müdür, internet vb.) yer vermek gereksizdir. Genellikle makalelerde anahtar sözcükler olarak
da bilinen kavramlar üç ile beş arasında değişirken, tezde bu sayı biraz daha fazla olabilir. Bu
5
başlık altında önemli son bir nokta ise tanımlarda olduğu gibi kavramların yazımındaki
tutarlılıktır. Özellikle yabancı bir kavram Türkçeye çevrilirken birden fazla anlama
gelebileceği düşüncesiyle dikkatli olunmalı, bu kavramın daha önce başka bir çalışmada
Türkçeleştirip Türkçeleştirilmediği kontrol edilmelidir. Örneğin, İngilizcede “resilience”
kavramı Türkçeye “yılmazlık”, “psikolojik sağlamlık”, “kendini toparlama gücü”, “psikolojik
esneklik” gibi kelimelerle ifade edilmektedir. Bu kavram Türkiye’de ilk olarak kim tarafından
ve ne zaman kullanıldığına bakılmadığında okuyucularda kafa karışıklığına neden
olabilmektedir.
Aşağıda ‘Tanımlar’ örnekleri yer almaktadır.
Çevre Eğitimi: Bireylerin çevrelerinin farkında olmalarını sağlayan, gelecek kuşaklar için
çevresel sorunları çözmeye yönelik bilgi, beceri, değer ve deneyim kazandıkları sürekli bir
öğrenme sürecidir (Vaughan vd., 2003).
Otantik Öğrenme: Bilgilerin gerçek dünya uygulamalarında kullanılması ve gerçek dünyada
gerçekleşmesi (Maxwell vd., 2004) ve öğrenci merkezli eğitim sürecine hitap eden,
öğrencilerin ilgi alanlarına yönelmelerine, üst düzey düşünme becerilerini geliştirmelerine
katkı sağlayan bir süreçtir (Lombardi, 2007).
6
BÖLÜM II
KAVRAMSAL ÇERÇEVE
Kavramsal çerçeve, araştırma kapsamında ele alınan tüm değişkenlerin alanyazındaki
yayınlar incelenerek okuyucuya sunulduğu, böylelikle araştırmanın kavramsal sınırlarının
çizildiği bölümdür. Kavramsal çerçevenin oluşturulması aşamasında araştırmanın hangi
kuramlara dayandığı, araştırma değişkenlerinin neler olduğu, araştırmada incelenen teorik
modelin ne olduğu alanyazındaki yayınlar kaynak gösterilerek tartışılır. Tartışma yapılırken
kavramla ilgili yapılan araştırmalar kronolojik bir şekilde değil, kendi içinde
bütünleştirilerek/sentezlenerek verilmelidir.
Bu bölümde araştırmaya konu edilen kavramlara başlıklar halinde değinilmeli, konu
ile ilgisi olmayan kavramlara yer verilmemelidir. Araştırmacı kavramsal çerçevenin daha iyi
anlaşılabilmesi için ihtiyaç duyduğu takdirde bu bölümde alt başlıklar oluşturabilir.
Kavramsal çerçeve bölümünde önemli olan kavram-kuram-uygulama/araştırma çerçevesinde
kavramsal çerçeveyi ele almaktır. Bu şekilde okuyucunun kafasında daha bütüncül bir anlam
oluşacaktır.
Kavramsal çerçeve yazılırken araştırmacı, araştırma konusu ile ilgili yurt içi ve yurt
dışında yapılan çalışmaları aynen kopyalamamalıdır. Yapılan çalışmaları okuyarak, benzerlik
ve farklılık gösteren özellikleri vurgulayarak ve kaynakça göstererek kendi ifadeleri ile
sunmalıdır.
7
BÖLÜM III
YÖNTEM
Yöntem bölümünde; araştırma modeli, araştırma modeline göre evren-örneklem veya
çalışma grubu, veri toplama araçları, veri toplama süreci ve verilerin analizi hakkında bilgiler
verilir.
Araştırma Modeli
Bu başlık altında araştırmanın hangi desende ve model(ler)de yapıldığı açıklanır.
Örneğin, araştırmanın ilişkisel tarama, nedensel karşılaştırma, durum çalışması, eylem
araştırması, boylamsal ya da deneysel desende yapıldığı gerekçelendirilerek ve kaynak
gösterilerek belirtilir. Kimi durumlarda bir araştırma birden fazla modeli de içerebilir.
Örneğin deneysel ve tarama modelleri, nitel ve nicel yöntemler birlikte kullanılabilir.
Evren ve Örneklem / Çalışma Grubu
Bu başlık altında tezin amacına uygun olarak “Evren ve Örneklem” ya da “Çalışma
Grubu” başlıklarından uygun olan biri kullanılmalı; araştırmada yer alan grubun seçilme
sürecine ve temel özelliklerine ilişkin bilgilere yer verilmelidir. Evrenden örneklem alma
yoluna gidilmişse evren tanımlanmalı, örnekleme yöntemine ve örneklem büyüklüğünün
hesaplanmasına ilişkin bilgilere yer verilmelidir. Bu başlık altında, evrenin tamamı üzerinde
çalışılmışsa evrenin, örneklem alma yoluna gidilmişse örneklemin ya da çalışma grubunun
araştırma açısından önemli bazı özelliklerine (değişkenlerine) ilişkin dağılımları (gerekirse
tablolar halinde) sunulabilir.
Evren, bir araştırmanın sorularına cevap arandığı canlı / cansız nesnelerin içinde
bulunduğu kitle ya da yığındır. Çoğu zaman, ekonomiklik, zaman ve mantıklılık gibi bazı
gerekçelerle evren yerine onu temsil edecek güçte bir kitleye ulaşılır. Bu kitleye ise örneklem
denilmektedir. Örneklem, araştırma evreninden belli kurallara göre seçilmiş ve doğrudan
gözlem ve deneye tabi tutulmuş, evreni güvenilir derecede temsil eden ve araştırma için
gerekli bilgilerin toplandığı kümedir. Örneğin, bir baraj suyu incelenecekse barajın tonlarca
suyu laboratuvara götürülmez. Onun yerine, belirli mesafelerden küçük kaplara su örnekleri
alınır. Örnekleme yöntemi seçilirken araştırmacı amaçlarını gözden geçirmeli, yanlış ve
8
gereksiz örnekleme yapmamalıdır. Örneğin, Tokat ili araştırma evreni ise sadece yakınındaki
okullar ya da tanıdıklarının olduğu okullardan örneklem alınmamalıdır. Eğer amaç her
öğrencinin seçilme şansının eşit olması ve evreni en sağlıklı bir şekilde temsil etmek ise
seçilebilecek yöntem ya basit seçkisiz ya da seçkisiz tabakalı örnekleme olmalıdır. Eğer
araştırmacı bunu yapamıyor ama amacı evrendeki heterojenliğe yakın bir örnekleme ulaşmak
ise, bu durumda maksimum çeşitlilik ya da tabakalı amaçlı yöntemi seçmelidir. Eğer zaman
ve para konusunda sınırlılıkları var ve araştırma sonuçlarını genelleme gibi bir kaygısı yoksa
bu durumda da uygun/kazara örnekleme yöntemini seçilebilir.
Örneklem hatasının belirlenmesi için uygulanan istatistik işlemler varsa açıklanmalı ve
alınan örneklemin istatistiksel verilerin analizinde kullanılacak istatistik tekniklere uygunluğu
açıklanmalıdır. Örneklem tanımlanırken, kişiyi ya da kurumları açığa çıkarıcı nitelemeler
yapılmamalıdır. Örneğin, Tokat ilindeki özel okulların 7. sınıfları denildiği zaman var olan
kısıtlı sayıdaki okul akla gelecek ve örneklem deşifre olacaktır. Bunun yerine Orta
Karadeniz’deki bir ilde bulunan özel okullar denilebilir.
Bir evrenden belli bir örnekleme yöntemi kullanılarak örneklem seçmenin mümkün ve
gerekli olmadığı nitel araştırmalarda, ele alınan olay, olgu, kişi veya kurumların
derinlemesine incelenmesi söz konusu olduğu için, evren-örneklem yerine “çalışma grubu”
ifadesinin kullanılması daha doğru bir yaklaşımdır. Toplanacak belgeler üzerinden analizler
yapmaya dayalı tarihsel ya da betimsel nitelikteki araştırmalarda evren ve örneklem alt başlığı
bulunmayabilir.
Veri Toplama Araçları
Tezlerde araştırma sorularının veya denencelerin cevabına ulaşmak için verilerin hangi
araçlarla (anket, ölçek, görüşme formu, gözlem formu, envanter, test vb.) toplanacağı veri
toplama araçları başlığı altında sunulur. Veri toplama araçlarının tanıtımı makalelere göre
daha kapsamlı yapılabilir, ancak gereksiz açıklamalardan da kaçınılmalıdır.
Çalışmada kullanılan veri toplama aracı araştırmacı tarafından geliştirilmişse kaç
madde ve boyuttan oluştuğu, ters madde olup olmadığı, ölçeğin neyi ölçmek üzere
geliştirildiği/uyarlandığı bu süreçte hangi istatistiksel yöntemlerin kullanıldığı anlatılmalıdır.
Eğer veri toplama aracı araştırmacı tarafından geliştirilmemiş ise etik kurallar gereği
kullanılan veri toplama aracını geliştirenlerden izin alınması ve izin belgesinin de tezin ekinde
verilmesi gerekmektedir. Benzer şekilde eğer ölçek geliştirilmiş ise geçerlik ve güvenirlik
9
amacıyla neler yapıldığı; uyarlanmışsa bu bilgiye ek olarak uyarlama çalışmasında elde edilen
geçerlik ve güvenirlik çalışmalarına ait bilgiler, ölçeğin nasıl puanlandığı ve kimlere
uygulanabileceği gibi bilgiler bu bölümde yer almalıdır.
Nitel çalışmalarda ise kişilerle yapılan derinlemesine ve yüz yüze görüşmeler, belge
toplanması ve analizi, alanda gözlem, yapılan eserlerin incelenmesi ve değerlendirilmesi,
kişilerin anlatımlarının derlenmesi, değerlendirilmesi gibi veri kaynakları ve veri toplama
yöntemleri kullanıldığından, veri toplama sürecinde, işlemlerin araştırma etik kuralların
uygun olarak yürümesini sağlayıcı önlemler alınacağı/alındığı da açıklanmalıdır.
Veri Toplama Süreci
Bu başlık altında, belirlenen örneklem veya çalışma grubundan verilerin nerede, ne
zaman, nasıl ve kim tarafından toplandığı anlatılmalıdır. Araştırmacı verileri hangi ortamda
kimlerden topladığı, uygulamayı kimin yaptığı, uygulamanın bireysel ya da grupla mı
yapıldığı, veri toplama aracının doldurulmasının ne kadar sürdüğü, veri toplama sürecinin ne
kadar zaman aldığı gibi konuları bu başlık altında vermelidir. Ayrıca eğer gerekli ise veri
toplama sürecinde katılımcılardan veya velilerinden “bilgilendirilmiş onam formu” veya
“gönüllü katılım formu” alınıp alınmadığı belirtilmelidir.
Verilerin Analizi
Araştırmacı bu kısımda araştırma sorularının yanıtını bulabilmek amacıyla toplanan
verileri hangi analiz teknikleri kullanılarak analiz ettiğini anlatmalıdır. Bu başlık altında
araştırmanın modeline göre verilerin analizinin farklılaşacağı unutulmamalıdır. Verilerin
analizi başlığında araştırmacı elde ettiği nitel yada nicel verileri nasıl ve hangi program
yardımıyla analiz ettiğini, nicel veriler için güven aralığının ne olduğunu, verileri analize
hazırlamadan önce ne gibi işlemler yaptığını, denencelerini ya da araştırma sorularını hangi
analiz yöntemi ya da yöntemleri ile incelediğini açıklamalıdır. Ayrıca araştırma sürecinde
kullanılan ölçekler yardımıyla elde edilen puanların nasıl yorumlanacağı ifade edilmelidir. Bu
bölümde araştırmanın geçerliği ve güvenirliği ile ilgili kanıtlar sunulabilir. Araştırmacı her bir
araştırma sorusu için farklı bir analiz kullanmış olabilir. Kullandığı analizleri tek tek
yazmalıdır. Örneğin, “birinci araştırma sorusuna cevap vermek için tek yönlü varyans analizi
(ANOVA) yapılmıştır veya veriler içerik analizi ile çözümlenmiştir” gibi.
10
11
BÖLÜM IV
BULGULAR / BULGULAR VE YORUMLAR
Bu bölüm iki şekilde yazılabilir. Araştırmacı bu kısımda elde ettiği verilerin
analizlerine ilişkin bulguları tablolar ve şekillerle verir. Tablolar ve şekiller verilirken, verinin
en açık ve en ekonomik biçimde aktarılmasına dikkat edilir. Tablolar ve şekiller karmaşık
verileri ve analizleri okuyucunun kolaylıkla anlayabileceği şekilde özenle hazırlanmalıdır.
Bulgular bölümünde yer alan tablo ve şekiller metni desteklemek için kullanılır. Bu nedenle
okuyucunun her zaman tablo ve şekillerden ne anlaması gerektiğinin söylenmesi ve bunların
yeterince anlaşılabilmesi için yeterli açıklamaların sağlanması gerekmektedir. Burada dikkate
edilmesi gereken nokta, tabloda verilen sayısal değerlerin olduğu gibi tablo altı açıklamada
verilmemesidir. Bu sayede aynı veriler birkaç yerde tekrar edilmeyerek, tablo ve şekillerle
özetlenmiş olur.
Bulgular bölümünde tablo ve şekil kullanılırken önce metin içerisinde tablo ya da
şekle atıf yapılmalı, arkasından tablo ya da şekil verilmeli ve sonrasında tablo ya da şekildeki
verilerin ne anlama geldiği ifade edilmelidir. Tablolarda üç yatay çizgi kullanılır, dikey
çizgilere yer verilmez. Tablolardaki değerlerde virgül ve virgülden sonra iki rakam kullanılır.
İstatistiksel değerlerde virgül yerine nokta kullanılır (Örneğin, p<.05). Araştırmacı hazırladığı
bölümde “Bulgular” başlığını tercih ederse, bulgular verilerken yorumlamada ve tartışmada
bulunmaz. Yorumlamalar tezin tartışma bölümünde alanyazın desteğiyle birlikte yapılır.
“Bulgular ve Yorum” başlığı tercih edilirse, bulgular verilirken bulgulara ilişkin yorumlar
alanyazın desteği ile birlikte verilmelidir.
12
BÖLÜM V
TARTIŞMA
Bu bölüm eğer sadece “Bulgular” bölümü tercih edilmişse tezde yer almalıdır.
“Bulgular ve Yorum” bölümü tercih edilmiş ise, bu bölümde anlatılanlar Bulgular ve Yorum
bölümü içerisinde verilmelidir.
Tartışma, bulguların değerlendirme ve yorumlama aşamasının yer aldığı bölümdür.
Tartışma bölümünde, araştırma sorularını/hipotezlerini destekleyen veya çürüten
alanyazındaki çalışmalara yer verilmelidir. Bu bölümde araştırmacı kendi çalışmasında elde
ettiği bulgularla alanyazındaki diğer çalışmalar arasındaki benzer veya farklı bulguları
açıklamalı ve doğrulamalıdır. Tartışma yapılırken araştırmacı, bulguların ne anlama geldiğini,
sonuçların alanyazınla ne düzeyde örtüşüp örtüşmediğini ve örtüşmüyor ise bunun olası
nedenlerini açıklamalıdır. Bir diğer ifade ile tartışma bölümü yazılırken alanyazındaki
araştırmalar da dikkate alınarak bulgular arasındaki destekleyici noktalar ve farklılıklar
kaynakça gösterilerek sunulmalıdır. Tartışma bölümü yazılırken araştırma sınırlılıkları
çerçevesinde yorumlamalar yapılmalıdır. Burada dikkat edilmesi gereken bir diğer noktada
daha önce vurgulanan bir bulgunun tekrar tekrar açıklanmamasıdır. Araştırmacı üzerinde
durduğu her konuda okuyucunun daha iyi anlamasına yardımcı olmalıdır. Bunun için tartışma
bölümü bir bütünlük oluşturacak biçimde hazırlanmalıdır. Tartışma bölümünde araştırmadan
çıkarılabilecek önemli noktaların hepsine değinilmelidir. Tartışma kısmında zaman zaman
rakamlara yer verildiği görülür. Mecbur kalmadıkça tartışma bölümünde rakamlara yer
verilmemeli, bunun yerine sonuçlar alanyazın eşliğinde bütüncül bir yaklaşımla (paragraflar
birbirinden kopuk olmamalı, paragraflar arasında geçiş cümleleri yer almalı) tartışılmalıdır.
13
BÖLÜM VI
SONUÇ VE ÖNERİLER
Tezin bu bölümünde araştırma soruları/ hipotezleri doğrultusunda elde edilen verilerin
analizi ile ulaşılan sonuçlara ve önerilere yer verilir. Sonuç bölümü yazılırken, bulgular
bölümü ile tekrara düşmemek için ulaşılan tüm sonuçlar sayı kullanılmadan ifade edilmelidir.
Bir anlamda bu kısımda araştırmanın bulgularının ne ifade ettiği veya ne anlama geldiği
verilir. Sonuç bölümünde, yorum ve tartışma yapılmadan araştırmada elde edilen salt sonuçlar
sunulmalıdır. Araştırma sonuçları, araştırmanın alt amaçlarında belirtilen maddeleri veya
araştırma sorularını karşılayacak şekilde ve somut olarak verilmelidir.
Öneriler bölümünde ise araştırmada ulaşılan bulgulara dayalı olarak öneriler
yapılmalıdır. Araştırma kapsamı dışındaki önerilere yer verilmemelidir. Araştırmayla
doğrudan ilgili olmayan ve araştırmanın herhangi bir bulgusuna dayanmayan bir öneri
sunmaktan kaçınılmalıdır. Araştırmanın sınırlılıkları da ayrıca diğer araştırmalar için öneri
vermede kullanılabilir. Öneriler bölümünde araştırmacılara, alanda çalışanlara
(uygulayıcılara) ve politika belirleyicilere yönelik öneriler bulunmalıdır. Araştırmacılara
yönelik önerilerde ileride yapılabilecek çeşitli araştırma konuları sunulmalıdır. Örneğin
ilkokul öğrencileri ile yapılmış bir araştırma için farklı eğitim kademelerinde uygulanabilirliği
önerisi sunulabilir. Uygulayıcılara yönelik önerilere örnek olarak, farklı sınıf seviyelerinde ve
konularda uygulanabilirliği önerisi sunulabilir. Politika belirleyicilere yönelik önerilere örnek
olarak ise araştırma bulgularına dayalı olarak ortaya çıkan sonuçların öğretim programlarında
yer alması önerisi sunulabilir.
14
KAYNAKÇA
Tezin ya da projenin yazımı aşamasında okuyarak düşünce, görüş ve bilgilerinden
yararlandığımız makale, kitap, tez, internet sitesi, rapor, bildiri, istatistik vb. tüm kaynakların
yazarı olan kişi ya da kurumlar hem metin içinde hem de kaynakça kısmında belirtilmelidir.
Metin İçi Kaynak Gösterme
Doğrudan Alıntı
Yapılan okumalardan teze olduğu gibi alınmak istenen kısımlar bulunabilir. Tezin
yöntemiyle de ilgili olmakla birlikte, bu alıntılama biçiminin bir tezde sıklıkla kullanılması
doğru değildir. Bazen de yapılan tezin yönteminden kaynaklı olarak başka bir kişinin
ağzından ya da yazdıklarından teze olduğu gibi alınmak istenebilir. Bu durumda yapılan
doğrudan alıntı kaynak gösterilerek nasıl ifade edilmişse olduğu gibi değiştirilmeden verilir.
Doğrudan alıntı yapılırken alıntılanacak kısım 40 sözcük ya da daha kısa ise metin
tırnak içinde verilir. Örneğin, Descartes’ın (1900, s. 100) “Düşünüyorum öyleyse varım.”
sözü Batı rasyonalizminin kurucu elementi olan felsefi sözüdür. Örneğin, Öğrenci 1 temayla
ilgili olarak “Dersi değerlendirirken gözden kaçırdığım noktaları arkadaşlar sayesinde
buldum. Bu da benim daha fazla gelişmeme katkı sağladı” şeklinde görüş bildirmiştir.
Kırk sözcükten uzun alıntılarda soldan ve sağdan satırbaşı hizasında bloklanır (1,25
cm girintili) ve 10 punto ile tek satır aralığında yazılır. Doğrudan alıntının kaynağı alıntı
bitiminde parantez içinde verilmelidir.
Örnek:Nitel araştırma, tümevarımcı bir yaklaşımla, olayları ve olguları doğal ortamları içinde betimleme, katılımcıların bakış açılarını anlama ve yansıtma üzerine odaklanan araştırma yaklaşımıdır. Nitel araştırma yöntemlerinin doğal ortama duyarlı olması, araştırmacının katılımcı rolü olması, bütüncül bir yaklaşıma sahip olması, algıların ortaya konmasını sağlaması, araştırma deseninde esnekliği olması diğer önemli özellikleridir (Yıldırım ve Simsek, 2011, s.25).
Süreç içerisinde yapılan değerlendirmenin çok faydalı olduğunu kavradım. Derslerde yapılan farklı değerlendirmenin dersin kavranması açısından çok yararlı olduğunu gördüm. Değerlendirmede materyal kullanımı ve etkinliklerin dersi pekiştirdiğini ve öğrencilerin eksikliklerini daha net biçimde görmemi sağladı. Planda uygulanan yöntem ve tekniğin derste nasıl uygulanacağı hangi yöntem ve tekniğin uygulanması gerektiği yani en iyi yöntem ve tekniği kullanacağım gibi katkıları oldu (ÖA5).
15
Dolaylı Alıntı
Ana düşünceyi değiştirmeden tez yazarının kendi ifadeleriyle yaptığı bilgi
aktarmalarına dolaylı alıntılama denir. Burada önemli olan alıntının, anlam kayması olmadan,
tez ile serbestçe bütünleştirilmesidir. Yapılan dolaylı alıntıda aktarılan bilginin ya öncesinde
ya da sonunda alıntılanan yazara ait kaynak gösterilmelidir. Aksi takdirde araştırmacı
başkasının çalışmasını kendine mal etmiş sayılır ki bu durumda hem etik (intihal) hem de
yasal sorumluluk doğmaktadır. Bu süreçte yapılacak hatalar tezin reddi ile sonuçlanabilir.
Örnekler
Milestone (2017), tez hazırlama sürecinin oldukça özen isteyen ve yazara önemli etik
sorumluluklar yükleyen bir süreç olduğunu belirtmektedir.
Tez hazırlama süreci oldukça özen isteyen ve yazara önemli etik sorumluluklar
yükleyen bir süreçtir (Milestone, 2017).
İki yazarlı çalışmalarda her iki yazarın da soyadları ve yıl bilgisi verilir (Yıldırım ve
Şimşek, 2013). Yıldırım ve Şimşek (2013) iki yazarlı çalışmalarda her iki yazarın da
soyadları ve yıl bilgisinin verileceğini belirtmektedir.
Bir düşünce birkaç farklı yazardan alınıyorsa, yazarlar metin içinde alfabetik sırayla
aralarına noktalı virgül konularak kaynak gösterilmelidir (Altun, 2013; İlhan, 2013;
Yıldırım, 2013).
Üç, dört ve beş yazarlı çalışmalarda kaynağın ilk geçtiği yerde tüm yazarların
soyadları verilir (Altun, Erdem, Yıldırım ve İlhan, 2013). Tezin sonraki kısımlarında
ise birinci yazarın soyadı verilerek “ve diğerleri” bağlacı konur (Altun ve diğerleri,
2013).
Altı ya da daha fazla yazarlı çalışmalarda tezde ilk geçtiği yerden itibaren ilk yazarın
soyadı verilir. Sonrasına ve diğerleri eklenir (Balcı ve diğerleri, 2008).
Yararlanılan kaynak bir kurum ya da kuruluşa aitse ilk geçtiği yerde hem kurum tam
adı hem de kısaltması verilir (Devlet Planlama Teşkilatı [DPT] , 1999). Sonraki
kısımlarda yalnızca kısaltma verilerek devam edilir (DPT, 1999).
Aynı soyadlı yazarların çalışmaları kaynak gösterilirken yazarların isimlerinin ilk
harflerinin de yazılması gerekir (A. Yazıcı, 2001; S. Yazıcı, 2000). A. Smith (2001) ve
S. Smith (2000) aynı soyadlı yazarların çalışmaları kaynak gösterilirken yazarların
isimlerinin ilk harflerinin de yazılması gerektiğini belirtmektedir.
16
Aynı yazarın farklı yıllarda yaptığı çalışmalar kaynak gösterilirken yazarın soyadından
sonra yıllar aralarına virgül konularak verilir (Büyüköztürk, 1990, 1991, 2000,
basımda).
Aynı yazarın aynı yıl yaptığı birden çok çalışma kaynak gösterilirken yılın yanına
a’dan başlayarak harf eklenir (Özdemir, 2009a, 2009b).
Yazarsız bir gazete makalesine atıf yapılırken yazının başlığı ve yıl verilir. Yazı
başlığı uzunsa uygun biçimde kısaltılabilir (Gazate Makalelerine Atıf, 2013).
Kitaptan yapılan alıntılarda yazar soyadı ve yıldan sonra bir virgül konulur ve
ardından sayfa numarası verilir (Özden, 2012, s. 23).
İnternet sitelerinden yapılan ve yazarı belli olmayan alıntılarda metin içinde sitenin
kısa adresi verilir (www.wikipedia.org).
Yasal metinlere atıf yapılıyorsa metin içinde yasal metnin adı verilir ve varsa madde
numarası parantez içinde verilir. Örneğin; İlköğretim Kurumları Yönetmeliği’nde
okulu yönetmekten birinci derecede sorumlu kişinin okul müdürü olduğu dile
getirilmektedir (m. 60).
Alıntı ana kaynaktan değil de ana kaynağı kaynak gösteren bir eserden yapılıyorsa atıf
aktaran biçiminde yapılır. Ancak, aktaran ana kaynağa ulaşma çabalarının yetersiz
kalması durumunda kullanılabilir. Kaynakçada ana kaynak değil, yalnızca aktaran
kaynak gösterilir (Dembo, 1980; akt. Brown, 2013, s. 104).
Kaynakça Sayfasında Kaynak Gösterme
Metin içinde gösterilen her bir kaynak, kaynakça sayfasında yer almalı; metin içindeki
kaynaklarla kaynakça sayfasındaki kaynaklar birebir eşleşmelidir.
Kaynakça sayfasında kaynaklar alfabetik olarak sıralanmalıdır.
Kaynakça Times New Roman yazı tipinde, 12 punto, 1,5 satır aralığı, paragraf
hizalaması iki yana yaslı olarak ilk satırı sayfanın sağ ve sol kenarlarına dayalı, ikinci
satırdan itibaren bir tab içeriden olacak biçimde askıda yazılır.
Kaynaklarda eser isminin ilk sözcüğünün ilk harfi büyük, diğeri küçük yazılır.
Altı yazarlı makalelere kadar yazarların tamamının soyadları ve adlarının baş harfleri
yazılır. Eğer yazar sayısı altıdan fazla ise bu durumda yine altı yazara kadar soyadı ve
adlarının baş harfleri yazılır, altıncı yazarın ardından üç nokta (…) ve en son yazarın
soyad ve adının baş harfi yazılır.
17
Tek Yazarlı Makale (DOI numaralı)
Watkins, D. (1989). The role of confirmatory factor analysis in cross-cultural research.
International Journal of Psychology, 24, 685–701. DOI:
10.1080/00207598908247839
Tek Yazarlı Makale (DOI numarasız)
Yalçınkaya, M. (2004). Okul merkezli yönetim. Ege Eğitim Dergisi. 5(2), 21–34.
İki Yazarlı Makale
Yılmaz, A. ve Ceylan, Ç. B. (2011). İlköğretim okul yöneticilerinin liderlik davranış düzeyleri
ile öğretmenlerin iş doyumu ilişkisi. Kuram ve Uygulamada Eğitim Yönetimi, 17(2),
277–294.
Üç- Yedi Yazarlı Makale
Kahraman R. C., Borman, C., Hanımgil, M., Özler, H., Perçin, D., Işıl, M. ve Sergen, L.
(1993). Kroner kalp rahatsızlığının belirlenmesinde rol oynayan faktörler. Sağlık
Psikolojisi, 12(2), 301–307.
Turan, S., Yücel, C., Karataş, E. ve Demirhan, G. (2010). Okul müdürlerinin yerinden
yönetim hakkındaki görüşleri. Uşak Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 3(1), 1–18.
Yediden Fazla Yazarlı Makale
Grouzet, F. M., Kasser, T., Ahuvia, A., Dols, J. M., Kim, Y. Lau, S., … Sheldon, K. M.
(2005). The structure of goals across cultures. Journal of Personality and Social
Psychology, 89, 800–816.
Baskıda Olan Makale
Zekeriya, M. ve Kermenek, S. C. (Baskıda). Suçlu davranışların kalıtsal kökenleri. Çocuk
Psikolojisi, 17, 24–31.
18
Yazarsız Gazete Makalesi
Eğitim bilimlerinin tarihsel yolculuğu (22 Ağustos 2013). Milliyet, s. 5.
Çeviri Makale
Bruce, T. (1994). Çocukların yaşamında oyunun rolü (çev. A. F. Altınoğlu). Eğitim ve Bilim,
18 (92), 64–69.
Kitap
Şişman, M. ve Turan, S. (2002). Eğitimde toplam kalite yönetimi. Ankara: Pegem Akademi.
Tabachnick, B. G. ve Fidel, L. S. (2007). Using multivariate statistics. New York: Pearson.
Kurumca Yazılan ya da Yayımlanan Kitap
Milli Eğitim Bakanlığı. (2013). Türkiye Cumhuriyeti milli eğitim istatistikleri. Ankara: Milli
Eğitim Bakanlığı.
Editör/ler Tarafından Hazırlanmış Kitap
Memduhoğlu, H. B. ve Yılmaz, K. (Editörler). (2010). Yönetimde yeni yaklaşımlar. Ankara:
Pegem Akademi.
Çeviri Kitap
Hollingsworth, P. M. ve Hoover, K. H. (1999). İlköğretimde öğretim yöntemleri (çev. T.
Gürkan, E. Gökçe ve D. S. Güler). Ankara Üniversitesi Rektörlüğü Yayınları No 214.
Ansiklopedi ve Sözlük
Ersoy, O. (1973). Kağıt ve kağıtçılık. Türk Ansiklopedisi (c. 21, s. 112-115). Ankara: Milli
Eğitim Bakanlığı.
English, F. W. (Ed.). (2006). Encyclopedia of educational leadership and administration. (1–
2). California: Sage.
Türk Dil Kurumu. (2005). Türkçe sözlük (10. bs.). Ankara: Türk Dil Kurumu.
19
Editörlü Kitapta Makale ya da Bölüm
Bandura, A. (2009). Cultivate self-efficacy for personal and organizational effectiveness. E.
A. Locke (Ed.), Handbook of principles of organizational behavior: ındispensable
knowledge for evidence based management (2nd Edition) içinde (s. 179–200).
İngiltere: John Wiley & Sons.
Aydın, İ. (2005). Okul-çevre ilişkileri. Y. Özden (Ed.). Eğitim ve okul yöneticiliği el kitabı
içinde (s. 161–185). Ankara: Pegem Akademi.
Sempozyum ve Kongrede Sunulmuş Bildiri
Yılmaz, D. (2017, Ocak). Eğitim yöneticilerinin yetiştirilmesi: Türkiye ve seçilmiş ülkelerin
karşılaştırılması. VIII. Ulusal Eğitim Yönetimi Kongresi’nde sunuldu, Antalya.
Borg, S. (2015, Nisan). Evaluating an action research scheme for English language teachers.
IATEFL’ de sunuldu, Manchaster, İngiltere.
Aycan, Ş., Kaynar, Ü., Türkoğuz, S. ve Arı, E. (2002, Eylül). İlköğretimde kullanılan fen
bilgisi ders kitaplarının bazı kriterlere göre incelenmesi. V. Ulusal Fen Bilimleri ve
Matematik Eğitimi Kongresi’nde sunuldu, Ankara.
Yayımlanmamış Tez
Gürbüz, S. (2007). Yöneticilerin örgütsel vatandaşlık davranışlarının iş tatmini ve
algıladıkları örgütsel adalet ile ilişkisi. Yayımlanmamış doktora tezi. İstanbul
Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
Park, Y. (2010). Instructional design implications for non-native English speaking graduate
students: perceptions on intercultural communicative competences and instructional
design strategies for socially engaged learning. Yayımlanmamış doktora tezi. Virginia
State University Virginia Polytechnic Institute, Blacksburg, Virginia, ABD.
Zarifoğlu, N. (2006). Yönetimde yaratıcılığın koşulları ve Beyçelik A.Ş.’de bir uygulama.
Yayımlanmamış yüksek lisans tezi, Anadolu Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü,
Eskişehir.
20
İnternet Kaynağı
Chan, H. F., Guillot, M., Page, L. ve Torgler, B. (2015). The inner quality of an article.
https://www.researchgate.net/publication/275220077_The_inner_quality_of_an_articl
e_Will_time_tell adresinden alınmıştır.
Devlet Planlama Teşkilatı. (2011). İstatistikî bölge birimleri sınıflandırması.
http://www.dpt.gov.tr/bgyu/biid/ibbs.html adresinden alınmıştır.
Yasal Metinler
Milli Eğitim Temel Kanunu (1973). Resmi Gazete (24.06.1973). Sayı: 14574.
21
GENEL BİÇİM ESASLARI
Bu kılavuzun amacı, Tokat Gaziosmanpaşa Üniversitesi Lisansüstü Eğitim, Öğretim
ve Sınav Yönetmeliği uyarınca, lisansüstü eğitimde, bilimsel araştırma sürecine uygun olarak
hazırlanan özgün ve alana katkı sağlayan tüm tezlerin yazımı ve basımıyla ilgili biçimsel
esasları düzenlemek ve biçimsel olarak standart oluşmasını sağlamaktadır. Hazırlanan tezin,
tez yazım kılavuzu standartlarına, etik ilke ve prensiplere uygunluğunun sağlanması
öğrencinin ve danışmanın sorumluluğundadır. Tez yazım sürecinde aşağıda belirtilen
özellikler dikkate alınmalıdır:
Enstitümüz tez yazım dili Türkçedir. Tezlerin yazımında Türkçe yazım kurallarına
uyulmalıdır. Bu amaçla Türk Dil Kurumu (TDK)’nin yazım kılavuzu rehber
alınmalıdır. Ancak, enstitümüzde lisansüstü eğitim alan uluslararası öğrenciler
tezlerini istedikleri ve danışmanının uygun gördüğü takdirde Türkçe’nin dışında
İngilizce de hazırlayabilirler.
Sayıların metin ve tablolarda gösteriminde Türk Dil Kurumu’nun (TDK) yazım
kılavuzuna başvurulmalıdır.
Alan yazın taramasında, daha önceki araştırmalardan söz edilirken her zaman geçmiş
zaman kullanılmalıdır. Anlatımda kişiselleştirilmiş (birinci tekil şahıs) bir dil
kullanılmamalı, üçüncü tekil şahıs dili kullanılmalıdır.
Tokat Gaziosmanpaşa Üniversitesi Lisansüstü Eğitim Enstitüsü tez yazım kılavuzunda
belirtilmeyen hususlarda Publication Manual of the American Psychological
Association (APA) son baskısı temel alınmalıdır.
Sayfa Düzeni
Tezler, MS Word kelime işlem programı kullanılarak yazılmalı ve A4 (210 x 297 mm)
boyutlarında, en az 75 g/m2, birinci kalite beyaz kâğıda basılmalıdır.
Tezin tüm sayfalarında kağıdın tek yüzü kullanılmalıdır. Ancak 300 sayfadan fazla
olan tezlerde kağıdın çift yüzüne de basılabilir.
Her bir bölüm daima yeni sayfa ile başlamalıdır (Bölüm I, Bölüm II, Bölüm III vb).
22
Tezlerde sayfa kenar boşlukları; Sayfanın sol kenarından 3,5 cm alttan, üstten ve sağ
kenardan 2,5 cm boşluk bırakılmalı, cilt payı bırakılmamalı, sayfa yönlendirmesi
dikey olarak ayarlanmalıdır. Sayfa yapısı ayarları Şekil 1’de gösterilmektedir.
Yazı Karakteri ve Yazı Büyüklüğü
Yazıların tümü, Times New Roman yazı tipinde ve 12 punto büyüklüğünde olmalıdır.
Sadece dipnot ve 40 sözcükten fazla olan doğrudan alıntılarda yazı boyutu 10 punto olmalıdır.
İhtiyaç duyulduğunda tablo ve şekillerde yazı boyutu 8 puntoya kadar küçültülebilir. Alt ve
üst indislerin (Örneğin; km2, H2O) yazımında 12 punto ve MS Word programında bulunan
“üst simge” ve “alt simge” özellikleri kullanılabilir.
Paragraf, Satır Aralıkları ve Hizalama
Tez metni 1,5 satır aralığı ile yazılmalıdır. Tablo ve şekil (çizelge, diyagram, grafik)
yazıları ile 40 sözcükten fazla olan doğrudan alıntılarda tek satır aralığı kullanılmalıdır.
Sayfadaki tüm yazılar, tablo ve şekil başlıkları da dahil, iki yana yaslanmış şekilde
hizalanmalıdır.
Paragraflar sayfanın sol tarafından ve 1 tab (1,25 cm) içeriden başlamalıdır.
Başlıklarda ve paragraflarda paragraf öncesi ve sonrasındaki boşluklar MS Word’de
“otomatik” olarak ayarlanmalıdır.
Sayfa Numaralandırması
Sayfa numaraları Times New Roman yazı tipinde ve 12 punto büyüklüğünde
olmalıdır.
Dış ve iç kapakta sayfa numarası verilmez. İç kapaktan giriş bölümüne kadar olan
sayfalarda, sayfanın altına ve ortalı olarak küçük Romen Rakamları ile numara verilir
(i, ii, iii, iv, v…). Giriş bölümünden itibaren bütün sayfalar ise metnin sağ üst
köşesinde Latin rakamları ile (1,2,3,4 … şeklinde) numaralandırılır. Aşağıda yer alan
Şekil 2’de sayfa yapısı, paragraf, satır aralıkları ve hizalama örneğine yer verilmiştir.
Paragraflar arası boşluk önce ve sonra otomatik
1,5 satır aralığı
Sol kenar boşluğu 3,5 cm
Sağ kenar boşluğu 2,5 cm
Üst kenar boşluğu 2,5 cm
Alt kenar boşluğu 2,5 cm
1
Sayfa numaraları ön bölüm haricinde sayfanın sağ üst köşesine yazılmalı
Paragraf ilk satır girintisi 1,25cm olmalı
BÖLÜM IGİRİŞ
23
Şekil 2. Sayfa Yapısı, Paragraf, Satır Aralıkları ve Hizalama
24
Başlıklar
Metin içindeki başlıkların ve alt başlıkların düzenlenmesinde Tablo 2’de tanımlanmış
olan başlık düzeyleri kullanılmalıdır. Başlıklarda (1. düzey başlıklar hariç) “ve”, “veya” gibi
bağlaçlar küçük harfle yazılmalıdır.
Birinci Derece başlıklar, yeni sayfadan, bütün kelimeler büyük harfle, kalın ve Times
New Roman 12 punto boyutlarında yazı karakteri kullanılarak ve ortalı yazılmalıdır.
İkinci Derece başlıklar, bütün kelimelerin ilk harfleri büyük, kalın ve Times New
Roman 12 punto boyutlarında yazı karakteri kullanılarak ve ortalı yazılmalıdır.
Üçüncü Derece başlıklar, kelimelerin ilk harfleri büyük, kalın ve Times New Roman
12 punto boyutlarında yazı karakteri kullanılarak sola dayalı yazılmalıdır.
Dördüncü Derece başlıklar, kelimelerin ilk harfi büyük, kalın ve Times New Roman
12 punto boyutlarında yazı karakteri kullanılarak ve bir üst düzey başlıktan 1,25 cm
girinti ile sola dayalı yazılmalıdır.
Beşinci Derece başlıklar, ilk kelimenin ilk harfi büyük, kalın ve Times New Roman 12
punto boyutlarında yazı karakteri kullanılarak ve bir üst düzey başlıktan 1,25 cm
girinti ile sola dayalı yazılmalıdır. Başlığın bitimine nokta konulmalı ve noktadan
sonra metin yazılmalıdır. İçindekiler bölümünde gösterilmez.
Aşağıda yer alan Tablo 2’de başlık düzeyleri ve bu düzeylere uygun başlık biçimleri
Şekil 3’te ise başlık biçimleri örnekleri yer almaktadır.
Tablo 2. Başlık Düzeyleri
Başlık Düzeyi Başlık Biçimi
1. Düzey Ortalı, kalın, kelimelerin her harfi büyük, 12 punto
2. Düzey Ortalı, kalın, kelimelerin ilk harfi büyük, 12 punto
3. Düzey Sola dayalı, kalın, kelimelerin ilk harfi büyük, 12 punto
4. Düzey
5. Düzey
Bir üst düzey başlıktan 1,25 cm girintili, kalın, kelimelerin ilk
harfi büyük, 12 punto
Bir üst düzey başlıktan 1,25 cm girintili, kalın, ilk kelimenin ilk
harfi büyük, 12 punto
25
Şekil 3. Başlık Biçimi Örneği
Ekler
Ekler bölümü, tezi tamamlayıcı nitelikte belgelerin sunulduğu bölümdür. Yazar,
çalışmasında aldığı izin belgelerini, kullandığı anketleri/ölçekleri, çalışmasına ilişkin fotoğraf
ve diğer belgeleri bu bölümde paylaşabilir.
Ekler, tezin ana bölümleri içerisinde hacim itibari ile verilmesi uygun olmayacak
anketler, anket izinleri, evren örneklem listesi vb. dokümanlar ekler kısmında verilir. Eklere
metin içinde ek numarası ile atıf yapılmalı ekler kaynakçadan sonra ayrı bir sayfada EKLER
başlığı açılarak ek numarası ve ek başlığı ile verilmelidir. Bir tezde genel olarak aşağıdaki
eklerin bulunması gerekir. Tezin konusu ve içeriğine göre ekler farklılık gösterebilir. Aşağıda
tezde kullanılan ekler örneklerine yer verilmiştir.
Ek 1. Uygulanan ölçme araçları (ölçme aracı sahibinden izin alınması kaydıyla)
Ek 2. Ölçme araçları kullanım izni
Ek 3. Araştırma uygulama izin belgesi
Ek 4. Yazarın özgeçmişi (bkz. Ek 12)
BÖLÜM II
KAVRAMSAL ÇERÇEVE
Çevre Eğitimi
Sürdürülebilirlik
Geri Dönüşüm
Sıfır atık. Kaynakların daha verimli kullanılmasını, atık oluşumunun
engellenmesini ve minimize edilmesini kapsayan atık yönetim felsefesi olarak tanımlanan
bir hedeftir.
1. Düzey
2. Düzey
3. Düzey
5. Düzey
4. Düzey
26
EKLER
Ek 1. Dış Kapak Örneği
(Yükseklik: 3 cm; Genişlik: 3 cm)
T.C.
TOKAT GAZİOSMANPAŞA ÜNİVERSİTESİ
EĞİTİM BİLİMLERİ ENSTİTÜSÜ
EĞİTİM BİLİMLERİ ANABİLİM DALI
EĞİTİM PROGRAMLARI VE ÖĞRETİM YÜKSEK LİSANS PROGRAMI
(12 PUNTO KOYU)
KODLAMA ÖĞRETİMİNDE KULLANILAN ÇEVRİMİÇİ
PLATFORMLARIN DEĞERLENDİRİLMESİ: CODE.ORG ÖRNEĞİ
(14 PUNTO KOYU)
YÜKSEK LİSANS TEZİ
(12 PUNTO KOYU)
Lokman ÇAVDAR
(12 PUNTO KOYU)
TOKAT
Temmuz, 2018
(12 PUNTO KOYU)
27
Ek 2. İç Kapak Örneği
(Genişlik: 3 cm; Yükseklik: 3 cm)
T.C.
TOKAT GAZİOSMANPAŞA ÜNİVERSİTESİ
EĞİTİM BİLİMLERİ ENSTİTÜSÜ
EĞİTİM BİLİMLERİ ANABİLİM DALI
EĞİTİM PROGRAMLARI VE ÖĞRETİM YÜKSEK LİSANS PROGRAMI
(12 PUNTO KOYU)
KODLAMA ÖĞRETİMİNDE KULLANILAN ÇEVRİMİÇİ
PLATFORMLARIN DEĞERLENDİRİLMESİ: CODE.ORG ÖRNEĞİ
(14 PUNTO KOYU)
YÜKSEK LİSANS TEZİ
(12 PUNTO KOYU)
Lokman ÇAVDAR
(12 PUNTO KOYU)
Birinci Danışman: Doç. Dr. Kerem KILIÇER
İkinci Danışman: Dr. Öğr. Üyesi Esma Emmioğlu SARIKAYA
(12 PUNTO KOYU)
TOKAT
Temmuz, 2018
(12 PUNTO KOYU)
28
Ek 3. Sırt Yazısı Örneği
Lütfen Dikkat: Aşağıdaki sırt yazısı örneği, tezin ön ve arka kapağının tezin
açılmayan sırt kısmındaki birleşim yerine yatay olarak yerleştirilmelidir. Bu yazının
amacı, tez kütüphane düzeninde rafa konulduğunda künye bilgisinin görünmesidir.
KODLAMA ÖĞRETİMİNDE KULLANILAN
ÇEVRİMİÇİ PLATFORMLARIN
DEĞERLENDİRİLMESİ: CODE.ORG ÖRNEĞİ
Lokman ÇAVDARTemmuz, 2018
29
Ek 4. Etik Sözleşme Sayfası Örneği
ETİK SÖZLEŞME
Bu belge ile bu tezdeki bütün bilgi toplama ve raporlaştırma sürecinin Tokat
Gaziosmanpaşa Üniversitesi Lisansüstü Eğitim ve Öğretim Yönetmeliği’ne, Lisansüstü
Eğitim Enstitüsü Tez Yazım Kılavuzuna, genel akademik kurallara ve etik ilkelere uygun
olarak gerçekleştirildiğini; bu tez çalışmasının “intihal engelleme” programı ile tarandığını,
bana ait olmayan tüm bilgi, düşünce ve bulgulara atıf yaptığımı ve kaynağını gösterdiğimi
beyan eder, sorumluğun tarafıma ait olduğunu kabul ederim.
Tarih: …./…../…….
Tezi hazırlayan öğrencinin
Adı Soyadı
İmza
30
Ek 5. Jüri Onay Sayfası Örneği
Lisansüstü Eğitim Enstitüsü Müdürlüğü’ne,
…………………………………’nın………………………………………………..
…………………………………………………………………………………………………
………………………………………………… adlı çalışması ……………………….
tarihinde jürimiz tarafından ………………………………………… Anabilim / Ana Sanat
Dalı’nda yüksek lisans / doktora tezi olarak kabul edilmiştir.
Adı Soyadı İmza
Başkan: ...................................................................................... ...........................
Üye (Tez Danışmanı): ................................................................... ...........................
Üye : .............................................................................................. ............................
Üye : .............................................................................................. .............................
Üye : .............................................................................................. .............................
Onay
Yukarıdaki imzaların adı geçen öğretim üyelerine ait olduğunu onaylarım.
…/…/201..
…………………………
Enstitü Müdürü
31
Ek 6. Tez Özeti Örneği
ÖZET
KODLAMA ÖĞRETİMİNDE KULLANILAN ÇEVRİMİÇİ PLATFORMLARIN
DEĞERLENDİRİLMESİ: CODE.ORG ÖRNEĞİ
Çavdar, Lokman
Yüksek Lisans, Eğitim Programları ve Öğretim Bilim Dalı
Tez Danışmanı: Doç. Dr. Kerem Kılıçer
İkinci Danışman: Dr. Öğr. Üyesi Esma Emmioğlu Sarıkaya
Temmuz 2018, xii + 150 sayfa
Bu araştırmada, kodlama öğretiminde kullanılan çevrimiçi platformlardan biri olan
Code.org’un eğitim programı ve yazılımsal özellikleri bakımından bütünsel olarak
değerlendirilmesi amaçlanmıştır. Eğitim programının değerlendirilmesinde “Tyler’ın Hedefe
Dayalı Değerlendirme Modeli” temel alınmıştır. Araştırmanın zenginleştirilmesi amacıyla
modelde bahsedilen “Hedef” öğesine ek olarak programın diğer öğeleri olan “İçerik”, “Eğitim
Durumları” ve “Sınama Durumları” da değerlendirme kapsamına alınmıştır. Yazılımsal
değerlendirme aşamasında ise çokluortam özellikleri-biçimsel uygunluk ve kullanışlılık
olmak üzere iki boyutta değerlendirme çalışması yapılmıştır. Çalışma betimsel ve deneysel
yöntemlerden elde edilen nicel ve nitel verilerin bir arada yorumlandığı bir karma yöntem
araştırmasıdır. Eğitim programının değerlendirilmesinde anket, başarı testi, araştırmacı
notları, gözlem ve görüş formları gibi çeşitli veri toplama araçlarıyla elde edilen veriler ve
platform üzerinde tutulan istatistiklerden yararlanılmıştır. İlk olarak platformun sunduğu
eğitim programına sadık kalınarak ortaokul seviyesindeki 22 öğrenciyle toplam 22 saatlik
uygulama gerçekleştirilmiştir. Tek grup öntest-sontest deneysel desene göre gerçekleştirilen
uygulama sürecinde; öğrencilerin program kazanımlarına ulaşma düzeyleri hazırlanan başarı
testi ile, öğrenme yaşantılarının niteliği ise 6 ders boyunca yapılan gözlemler, uygulama
süreci sonunda öğrencilerden alınan görüşler ve sürecin tamamına ilişkin tutulan araştırmacı
notlarıyla bütünsel olarak değerlendirilmiştir. Platform üzerinde tutulan çeşitli istatistikler ise
yapılan değerlendirmeyi desteklemek amacıyla kullanılmıştır. Ayrıca Türkiye genelinde
32
Code.org platformunu kullanan çoğunluğu Bilişim Teknolojileri branşında olan 225
öğretmene anket uygulanmış ve elde edilen verilerle eğitim programının öğeleri ve
platformun yazılımsal özellikleri değerlendirilmiştir. Yazılımın değerlendirilmesinde
araştırmacı notlarından da faydalanılmıştır. Araştırma bulgularına göre Code.org
platformundaki program kazanımlarının öğrenci gelişim düzeylerine kısmen uygun olduğu,
içeriğin hedeflenen öğrenmeyi sağlama bakımından eksiklerinin olduğu ve sınama
durumlarının düzey ve çeşitlilik açısından yetersiz olduğu sonuçlarına ulaşılmıştır. Başarı testi
sonuçlarına göre sontest lehine anlamlı bir artışın olduğu görülmüştür. Belirlenen kazanımlara
ulaşılma düzeyi açısından programın kısmen yeterli olduğu ancak bu durumun öğrenme
yaşantısındaki eksikliklerden ve kodlama öğretimi gereği başarı testine ilişkin notlandırmanın
dereceli puanlama anahtarına göre yapılmasından kaynaklanabileceği sonucuna ulaşılmıştır.
Platformun çokluortam tasarımı açısından güçlü bir yapıya sahip olduğu, ancak yardım,
destek ve yönergeler gibi konularda eksikliklerin olduğu ve kullanıcı gereksinimleri
doğrultusunda özelleştirilebilme konusunda yetersiz durumda olduğu sonuçlarına ulaşılmıştır.
Anahtar Kelimeler: Program Değerlendirme, Yazılım Değerlendirme, Kodlama Öğretimi,
Çokluortam, Kullanışlılık
33
Ek 7. Abstract Örneği
ABSTRACT
EVALUATION OF THE ONLINE PLATFORMS USED IN TEACHING CODING:
CODE.ORG
Çavdar, Lokman
Master’s Thesis, Division of Curriculum and Instruction
Advisor: Assoc.Prof.Dr. Kerem Kılıçer
Second Advisor: Assit.Prof.Dr. Esma Emmioğlu Sarıkaya
July 2018, xii + 150 pages
In this research, it is aimed to evaluate Code.org, which is one of the online platforms used in
teaching coding, as a whole in terms of curriculum and software features. The evaluation of
the curriculum is based on the ‘’Tyler's Objective-Centered Evaluation Model’’. For the
enrichment of the study, the other items mentioned in the model such as "Content",
"Methods" and "Assessments" are included in the evaluation in addition to the "Objective".
Software evaluation has been made in two dimensions including multimedia features-formal
conformity and usability. The study is a mixed method of interpretation of quantitative and
qualitative data obtained from descriptive and experimental methods. In the curriculum
evaluation, the data obtained by various data collection instruments such as questionnaire,
achievement test, researcher's notes, observation and feedback forms, and statistics kept on
the platform are used. First, the 22-hour lesson was conducted with 22 students at secondary
school level, according to the training program offered by the platform. In the one group
pretest-posttest design process; the level of the students' achievement of the program
objectives were assessed holistically with the prepared achievement test; the quality of
learning experiences were assessed with the observations made during 6 lessons, students’
opinions at the end of the implementation process, and the researcher notes related to the
process in its entirety. The various statistics held on the platform were used to support the
evaluation. Furthermore, questionnaire was implemented to the 225 teachers, most of who are
34
from ICT branch and using Code.org platform in Turkey, and then with the help of the
obtained data, the curriculum components and the software features of the platform were
evaluated. The researcher's notes were also used in the evaluation of the software. According
to the research findings, it is found that the objectives are partially suitable for the
development level of the students; the content is missing in terms of ensuring targeted
learning; and the assessments are inadequate in terms of level and diversity. According to the
results of the achievement test, it is seen that there is a significant increase in favor of posttest.
It is concluded that in terms of the level of achievement of the specified targets, the program
is partially sufficient, but this has been achieved as a result of the lack of learning experience
and the scoring rubric. It is also concluded that the platform has a strong structure in terms of
multimedia design, but there are insufficiencies in issues such as help, support and
instructions, and it is inadequate to customize in line with user requirements.
Keywords: Curriculum Evaluation, Software Evaluation, Coding Education, Multimedia,
Usability
35
Ek 8. İçindekiler Sayfası Örneği
İÇİNDEKİLER
Sayfa
ETİK SÖZLEŞME....................................................................................................................i
JÜRİ İMZA SAYFASI.............................................................................................................ii
TEŞEKKÜR............................................................................................................................iii
ÖNSÖZ....................................................................................................................................iv
ÖZET........................................................................................................................................v
ABSTRACT...........................................................................................................................vii
İÇİNDEKİLER........................................................................................................................ix
TABLO LİSTESİ......................................................................................................................x
ŞEKİL LİSTESİ......................................................................................................................xi
KISALTMALAR...................................................................................................................xii
BÖLÜM I..................................................................................................................................1
GİRİŞ........................................................................................................................................1
Problem..............................................................................................................................1
Amaç..................................................................................................................................4
Önem..................................................................................................................................4
Sayıltılar.............................................................................................................................7
Sınırlılıklar.........................................................................................................................8
Tanımlar.............................................................................................................................8
BÖLÜM II................................................................................................................................9
KAVRAMSAL ÇERÇEVE......................................................................................................9
Eğitim Teknolojileri...........................................................................................................9
Bilgisayar Destekli Öğretim......................................................................................10
Eğitsel Yazılım ve Platformlar..................................................................................12
Eğitsel Yazılım Değerlendirme Çalışmaları..............................................................15
Kodlama Eğitimi..............................................................................................................18
Code.org....................................................................................................................23
Kodlama Eğitimi Üzerine Yapılan Çalışmalar..........................................................27
Eğitimde Program Değerlendirme.............................................................................29
BÖLÜM III.............................................................................................................................40
YÖNTEM...............................................................................................................................40
36
Araştırma Modeli.............................................................................................................40
Çalışma Grubu.................................................................................................................43
Veri Toplama Araçları.....................................................................................................47
Başarı Testi................................................................................................................48
Code.org Platformu Değerlendirme Anketi..............................................................60
Ders İşlenişi Gözlem Formu......................................................................................62
Veri Toplama Süreci........................................................................................................64
Verilerin Analizi...............................................................................................................65
BÖLÜM IV.............................................................................................................................68
BULGULAR...........................................................................................................................68
Code.org Platformunun Eğitim Programının Değerlendirilmesine Ait Bulgular............68
Öğrenci Gelişiminin Analizine Ait Bulgular.............................................................79
Gerçekleşen Öğrenme Yaşantısının Değerlendirilmesine Ait Bulgular....................83
Code.org Platformunun Yazılımsal Olarak Değerlendirilmesine Ait Bulgular...............89
BÖLÜM V..............................................................................................................................96
TARTIŞMA............................................................................................................................96
Code.org Platformunun Eğitim Programının Değerlendirilmesi.....................................96
Code.org Platformunun Yazılımsal Olarak Değerlendirilmesi......................................112
BÖLÜM VI...........................................................................................................................120
SONUÇ VE ÖNERİLER......................................................................................................120
Sonuçlar..........................................................................................................................120
Öneriler..........................................................................................................................125
KAYNAKÇA.......................................................................................................................130
EKLER.................................................................................................................................145
Ek 1. Kodlama Dersi Başarı Testi..................................................................................145
Ek 2. Code.org Platformu Değerlendirme Anketi..........................................................150
Ek 3. Araştırma İzni.......................................................................................................162
Ek 4. Yazarın Özgeçmişi................................................................................................164
37
Ek 9. Tablo Listesi Örneği
TABLO LİSTESİ
Sayfa
Tablo 1. Otantik Değerlendirme Yaklaşımının Önemli Noktaları17
Tablo 2. Otantik ve Geleneksel Değerlendirmenin Karşılaştırılması 18
Tablo 3. Otantik Değerlendirme Çeşitleri 19
Tablo 4. Ön Test-Son Test Kontrol Gruplu Desen 34
Tablo 5. Araştırmada Uygulanan Deneysel Model 34
Tablo 6. Çalışma Grubundaki Öğrencilerin Cinsiyetlerine Göre Dağılımları 40
38
Ek 10. Şekil Listesi Örneği
ŞEKİL LİSTESİ
Sayfa
Şekil 1. Fen-Teknoloji-Toplum-Çevre Etkileşimlerini Gösteren Elmas Modeli 27
Şekil 2. Karma Yöntemler Araştırma Desenleri 32
Şekil 3. Nitel Araştırma Döngüsü Modeli 36
Şekil 4. Deney Grubu Ön- Kavram Ağı Haritaları93
Şekil 5. Deney Grubu Son- Kavram Ağı Haritaları97
39
Ek 11. Kısaltmalar Örneği
KISALTMALAR
FTTÇ: Fen – Teknoloji – Toplum – Çevre
MEB: Milli Eğitim Bakanlığı
TDK: Türk Dil Kurumu
UNESCO: Birleşmiş Milletler Eğitim, Bilim ve Kültür Örgütü
UNEP: Birleşmiş Milletler Çevre Projesi
40
Ek 12. Özgeçmiş Formatı Örneği
ÖZGEÇMİŞ
Adı Soyadı Lokman ÇAVDAR
Kişisel BilgilerUyruğu: T.C.
Doğum Tarihi ve Yeri: 01.01.1990 / Sivas
İletişim Bilgileri E-posta: lokmancavdar@xmail.com
Öğrenim Bilgileri
Lise: 2000–2004 XXXX Lisesi
Lisans: 2004-2007 XXXX Üniversitesi
XXXX Fakültesi XXXX Bölümü
Yüksek Lisans: XXXX Üniversitesi XXXX
Enstitüsü XXXX Programı
İş Deneyimi
2009-halen: Milli Eğitim Bakanlığı XXXX
İl Milli Eğitim Müdürlüğü, XXXX
Ortaokulu
top related