ANADOLUNUN TOPRAIDNYANIN BRASI

Deerli i ortaklarmz,

Tarma dayal hammadde kullanan retici irketler, srdrlebilir tarma ve evresel konulara dier tm sektrlerden daha fazla ilgi gstermek durumundadr. Bu yaklamn ok sayda geerli nedeni sz konusudur.

ncelikle ekilebilir arazilerin ve su kaynaklarnn azalmasna ve muhtemel iklim deiikliklerine bal olarak ortaya kabilecek olas bir skntnn, kresel soruna dnme riski vardr. Yine bu deiikliklere istinaden doacak hammadde skntlarnn maliyetlerde ykselme ve retimde darboaz yaratma potansiyeli vardr ki bu, yneticilerin asla karlamak istemeyecei bir durumdur.

imdi sizlerden 30 - 40 yl ncesinin dnyasn hatrlamanz rica ediyorum. 70li yllar, 80lerin ba... O yllarda evresel faktrler, iklim deiiklikleri ve srdrlebilir tarm konular ok dar evrelerde, neredeyse sadece bilim insanlar arasnda konuuluyordu. Sosyal sorumluluk ve srdrlebilirlik kavramlarysa i dnyasnda yaygn biimde konuulan kavramlar deildi ve ounlukla da bir fantezi gibi alglanyordu. Kreselleme szc i dnyas iin -az saydaki devasa irket dnda- henz gndeme gelmemiti.

te Efes, o yllarda zamannn ok tesinde bir ngryle nce erbetiotunda, ksa sre sonra da maltlk arpada tarmsal Ar-Ge almalar balatt. Peki, neden? ki nedenden bahsedebiliriz: Hammaddelerimizde yksek kalitede srdrlebilir tedarik yaratmak ve tedarikin saland zincirin esnekliini artrmak.

lerleyen sayfalarda Ar-Ge almalarmza ve elde ettiimiz sonulara ait birok bilgi bulacaksnz. Kitapta ayn zamanda Efesin Ar-Ge almalarna adeta hayatn adam deerli i arkadalarmzla, Efesin almalarna daima destek vermi i ortaklarmzla, yerel yneticilerle ve ok deerli ifti dostlarmzla yaplan rportajlar da bulacaksnz. Grnen ve grnmeyen kahramanlarmz hem Efese hem de lkemizin ekonomisine ok nemli katklar yapt ve yapmaya devam ediyor. Kendilerine yrekten teekkr ederim.

Tarm kitabmz zevkle okumanz midiyle en derin sayglarm sunuyorum.

Alejandro JimenezBakan

1

Anadolu Efesin tarm konusunda gerekletirdii aratrma gelitirme almalar, T.C. Kalknma Bakanl tarafndan

Srdrlebilir Kalknma ve Yeil Ekonomi alannda Trkiyenin en iyi uygulamalarndan biri seilmi olup, 2012 Birlemi

Milletler Srdrlebilir Kalknma konferansnda ( RIO+20 ), Trkiyeyi temsil etme hakk kazanmtr.

Tarmda Ortak Akl

SunuAlejandro Jimenez / Bakan

4 Binlerce Yln Miras 6 Smerlerden Bugne... 7 Bira Nasl retiliyor? 10 Birann ki Temel Hammaddesi: Arpa ve erbetiotu 11 Efes Trkiye Genel Mdr Altu Aksoy: Tam 43 yldr bu kapan altnda ayn kaliteyi srdryoruz 18 Maltlk Arpa ve erbetiotunun Tarm Ekonomisindeki Yeri

22 Efesin Tarm Stratejisi 24 Anadolu Grubu Ynetim Kurulu Bakan Tuncay zilhan: Hedefimiz toplumla birlikte gelimek. 26 Srdrlebilir Biracla Yolculuk 28 Efes in Tarm Neden nemli? 31 Anadolu Efes Biraclk ve Malt Sanayii A..

34 Aratrma-Gelitirme 36 Maltlk Arpa Ar-Ge almalar 44 erbetiotu Ar-Ge almalar

46 Yerel Ekonomi 48 umra ve Maltlk Arpa Tarm 58 Pazaryeri ve erbetiotu

69 Efesin Tarm Vizyonu Efes Tedarik Zinciri Direktr Kenan zelik: Gelecee paydalarmzla birlikte hazrlanyoruz.

indekiler

2 3

Daha ok deer vererek daha iyi bir hayat srdrebiliriz.

Efes olarak tedarikilerimize, iftilerimize ve perakendecilerimize deer katyoruz.

Trkiyede arpa ve erbetiotuna yllardr destek veriyoruz. Bu uygulamalarmz sayesinde temel hammaddemizin kalitesini gvence altna alyor; rn farkllatrmamz iin gereken AR-GE almalarna destek veriyoruz.

Hedefimiz, Trkiyede tarmsal destek projelerini devam ettirirken benzer programlar Rusyaya da tamak. Anadolu Efes Srdrlebilirlik Raporu, 2010

Binlerce Yln Miras

Enkidu, imdi hayata ait bu ekmei ye Topran gelenei olan biray da i ()

Enkidu yedi bardak bira iti ve yrei hafifledi Bunun keyfiyle kendini ykad ve insan oldu.

Glgam Destan

4 5

Tarmda Ortak Akl

Smerlerden Bugne... Bira Nasl retiliyor?

Bira, gemiten gnmze retim anlamnda pek ok deiimden geerek geldi. rnein 8. yzyla kadar eitli baharatlarla tatlandrlrken erbetiotunun kefiyle o tarihten sonra tamamen farkllat. lk bira bozaya benzer, bulank ve abuk bozulan bir iecekken gnmzde modern yntemlerle retilen bu iecekte tat, renk, lezzet, biyolojik raf mr ve eit bakmndan mkemmele ulat.

Birann retim sreleri, uzun tarihi boyunca srekli yenilendi ve biraz daha karmaklat. Ancak dnyann bu en eski iecei, tamamen doal olma zelliini hi kaybetmedi. Bira, bugn de doal hammaddelerden olumakta ve doal ilemlerden geerek retilmektedir. Yzde 3 ila 6 orannda alkol iermekte ve B vitamini eitleri barndrmaktadr. Arpa malt, erbetiotu, maya ve sudan oluan yzlerce yl nceki temel forml bugn de halen ayndr. Her ey Maltla BalarBirann erbetiotuyla birlikte dier temel maddesi olan malt, imlendirilip kavrulmu arpa eklinde tanmlayabiliriz. imlendirilmi arpann malta dntrlmesiyle birann ksa ama karmak servenindeki ilk adm atlm olur. Arpay bira iin vazgeilmez klan faktr, ekerin mayayla reaksiyona girmesi iin gerekli olan niastay iermesidir. Tarladan hasat edilen arpa, bir dizi makine yardmyla temizlenir, taneleri irilik derecesine gre ayrlr ve zaman geldiinde malt retimi iin hazr duruma getirilir.

Srecin ilk adm yumuatmadr. Normalde nem ierii yzde 9 - 13 arasnda olan arpaya, tanelerin imlenmesi amacyla su verilir. Bu esnada imlenme meydana gelir. Ama, tanede en az besin maddesi kaybyla enzim aktivitesinin artrlmas ve yedek besin maddelerinin uygun duruma getirilmesidir. imlendirmede esas, mmkn olan en ksa yaprakk uzunluunda en iyi erimeyi elde etmektir.

Ardndan kurutma ve kavurma ilemi gelir; yeil malt frnlara nakledilir. Kavurma ileminin sonucunda tanenin rutubet oran % 4e kadar drlr. Maltn kavrulma miktar, birann rengini ve lezzetini etkileyen unsurlardan biridir. rnein Efes Darkta kullanlan malt, Efes Pilsende kullanlan malta gre daha koyu kavrulmaktadr. Darkn aromasndaki kahve ve ikolata tad bu ekstra kavurma ilemiyle elde edilmektedir.

Kavrulmu malt im kkleri ve yaprakklar ierir. zerindeki imler ve yaprakklardan arndrlan arpa, artk malta dnmtr. 7

Malt Biraya DnrBirann retimdeki ilk yolculuu, maltn kamyonlarla retim tesisine getirilip silolara alnarak temizlenmesiyle balar. Temizlenen malt, burada su pskrtlerek nemlendirilir. Bu andan itibaren eitli ilemlerle geen 20 gnn sonunda bira iime hazr hale gelir. Birann son aamasna kadar tm retim sreci, ok gelimi bir teknoloji ve st dzey hijyenle yrtlr.

Tarih boyunca corafya ve zaman bakmndan birbirinden ok uzakta bulunan insan topluluklar,

biray yeme - ime kltrlerinin bir paras olarak grd.

Romallara kadar bira depolanamyordu, filtre edilmiyordu, bulankt ve kpkl deildi. nceleri baharatl

ve aclatrc maddelerin eklendii bira, erbetiotunun kefiyle bir milat yaad.

Eski Msrda insanlar, biray hem keyif verici bir iecek hem de ila niyetine ierdi.

Bira, Msrllarn hayatnda nemli bir rol oynamaktayd.3

Yzyllar boyunca evlerde ve daha ok kadnlar tarafndan imal edilen bira, Ortaadan itibaren bata manastrlarn iletmelerinde olmak zere ticarileti. Bu

tarihten sonra bira Avrupa genelinde her vesileyle iilen bir iecek halini ald.6

Be bin yl nce Mezopotamyann gneyinde yaam olan Smerlerin gnlk yaamnda bira, ekmek kadar nemliydi ve medeni hayat simgeliyordu Antik ada tabletlere yazlan Glgam Destannda ekmek yemek ve bira imek, uygar olmaya giden ilk adm eklinde tasvir edildi. M.. 3000 ylnda Gney Mezopotamyadaki Urukta hkm srm olan Smer kral Glgam ile rakibi ilkel insan Enkidu arasndaki mcadelede sk sk biradan bahsedildi:

Enkidu, imdi hayata ait bu ekmei ye. Topran gelenei olan biray da i (). Enkidu yedi bardak bira iti ve yrei hafifledi. Bunun keyfiyle kendini ykad ve insan oldu.1

Glgam Destan

Binlerce yl nce unutulan bir slak ekmek parasnn zamanla fermente olup alkol ortaya kard ve birann bu ekilde kefedildii tahmin ediliyor. lk bira bozaya benzeyen bulank bir iecekti. O dnemlerde erbetiotunun biraclkta kullanm

bilinmediinden bozulabilir nitelikteydi: Smerler, Babiller, Eski Msr, Eski Yunan, Romallar ve onlardan bir hayli sonrasna kadar bira depolanamyordu, filtre edilmiyordu, bulankt ve kpkl deildi. Kadim kltrlerde sv ekmek eklinde deer gren ve tanrlara sunulan bira, hem dinlenme anlarnda keyif verici bir iecek hem de sala faydal olduu dncesiyle iildi.

Gnlk hayatta ve dinsel trenlerde bol miktarda tketilen bira, ayn zamanda meyve tr tatlandrclarla, mesela Eski Msrda III.Ramses dneminde balla kartrlp ila niyetine de kullanld.2 Ekmein mi yoksa birann m daha nce bulunduu hl tartlyor. Kesin olan bir ey var; birann kkleri bugnk Irak ve Suriyenin bulunduu topraklara, on bin yl ncesine kadar uzanyor.

Tarih, gerek zaman gerekse uzay bakmndan birbirlerinden ok uzakta bulunan insan topluluklarnn ayn bulua giden yolu bir ekilde kefettiklerini gsteren rneklerle dolu. Bu olgu bira iin de geerli. M.. 4300 ylna ait biracl gsteren Babil tabletleri bulunmutur. Hititler zamannda ekmekle beraber halkn en nemli besini olan bira, dinsel trenlerde de rol oynamakta ve ilahlara sunulmaktayd. Ayn ekilde M.. 23te inde bira retiliyordu. Baz kantlar on bin yl nce Brezilyann yamur ormanlarnda bira retildiini gsteriyor. Belki de birok antik kltr birbirinden bamsz ekilde biray kefetti.4

Anadoluda Birann lk zleriAnadolunun en eski uygarln kuran Hititlerin gnlk yaamnda da arpann ok nemli bir yeri vard. Bira, Hitit kltrnn nemli bir parasyd. Tarihiler M.. 1450ye kadar uzanan Hitit tabletlerinden buday ve arpa tarm yapldn ve bunlardan malt ve bira elde edildiini, birann

dinsel amal olmasnn yannda zellikle nemli bir besin olarak deerlendirildiini belirledi. Hititler zamannda retilen biralarn alkol derecesinin bugnklerden daha yksek olduu tahmin ediliyor. Anadoluda bira retimi Hititler sonrasnda da devam etti. Kaytlara gre, M.. 738 - 696 yllar arasnda yaayan Frigya kral Midasn cenaze yemeinde birann karmndan elde edilen ze