ang buhay ni rizal
TRANSCRIPT
![Page 1: Ang Buhay Ni Rizal](https://reader037.vdocuments.net/reader037/viewer/2022102412/543e8861afaf9f155e8b4760/html5/thumbnails/1.jpg)
Ang Buhay ni Rizal
![Page 2: Ang Buhay Ni Rizal](https://reader037.vdocuments.net/reader037/viewer/2022102412/543e8861afaf9f155e8b4760/html5/thumbnails/2.jpg)
Si Jose Rizal
![Page 3: Ang Buhay Ni Rizal](https://reader037.vdocuments.net/reader037/viewer/2022102412/543e8861afaf9f155e8b4760/html5/thumbnails/3.jpg)
Ang Kapanganakan
• Si Jose Protacio Mercado Rizal y Alonso Realonda o mas kilala bilang Jose Rizal ay isinilang sa Calamba, Laguna noong Hunyo 19, 1861.
![Page 4: Ang Buhay Ni Rizal](https://reader037.vdocuments.net/reader037/viewer/2022102412/543e8861afaf9f155e8b4760/html5/thumbnails/4.jpg)
Ang Kanyang Binyag
• Bininyag siya sa Simbahang Katoliko noong Hunyo 22, 1861 ni Padre Rufino Collantes, isang Batangueno. Ang kanyang ninong ay si Padre Pedro Casanas, isang taga-Calamba.
![Page 5: Ang Buhay Ni Rizal](https://reader037.vdocuments.net/reader037/viewer/2022102412/543e8861afaf9f155e8b4760/html5/thumbnails/5.jpg)
Ano Ang Ibig Sabihin ng Kanyang Pangalan?
• Jose – pangalan ng patron ng kanyang ina na si San Jose.
• Protacio – ang pangalan ng patron sa kalendaryo kung saan natapat ang pista ni San Protacio sa kaarawan ni Jose.
• Mercado – hango sa espanol na salita na mercado na ibig sabihin ay palengke.
• Rizal – hango sa espanol na salita na Recial na ibig sabihin ay luntiang bukirin.
![Page 6: Ang Buhay Ni Rizal](https://reader037.vdocuments.net/reader037/viewer/2022102412/543e8861afaf9f155e8b4760/html5/thumbnails/6.jpg)
Continuation…
• Alonzo – ang unang apilyedo ni Dona Teodora Alonzo Realonda.
• Realonda – ang kinuhang bagong apilyedo ni Dona Teodora noong ipinatupad ang utos ni Gobernador-Heneral Narciso Claveria na ipapalit ang lahat ng apilyedo at ang kinuha niya ay ang pangalan ng kanyang ninang na Realonda
![Page 7: Ang Buhay Ni Rizal](https://reader037.vdocuments.net/reader037/viewer/2022102412/543e8861afaf9f155e8b4760/html5/thumbnails/7.jpg)
Ang Mga Magulang ni Rizal
Francisco Engracio Rizal Mercado y Alejandro
Teodora Morales Alonzo Realonda y Quintos
![Page 8: Ang Buhay Ni Rizal](https://reader037.vdocuments.net/reader037/viewer/2022102412/543e8861afaf9f155e8b4760/html5/thumbnails/8.jpg)
Mga Magulang ni Rizal
• Francisco Engracio Rizal Mercado y Alejandro (1818-1898) – isinilang sa Binan, Laguna noong May 11,1818. Nagaral sa Kolehyo ng San Jose sa Maynila. Noong bata pa, lumipat na siya sa Calamba, Laguna upang maging magsasaka sa asyeda ng mga paring Dominikano. Namatay siya sa Maynila noong Enero 5, 1898.
![Page 9: Ang Buhay Ni Rizal](https://reader037.vdocuments.net/reader037/viewer/2022102412/543e8861afaf9f155e8b4760/html5/thumbnails/9.jpg)
Continuation…
• Teodora Morales Alonzo Realonda y Quintos (1826-1911)- isinilang sa Maynila noong Nobyembre 8, 1826 at nagaral sa Kolehiyo ng Sta. Rosa. Namatay siya noong Agusto 6, 1911 sa Maynila.
![Page 10: Ang Buhay Ni Rizal](https://reader037.vdocuments.net/reader037/viewer/2022102412/543e8861afaf9f155e8b4760/html5/thumbnails/10.jpg)
Mga Kapatid
![Page 11: Ang Buhay Ni Rizal](https://reader037.vdocuments.net/reader037/viewer/2022102412/543e8861afaf9f155e8b4760/html5/thumbnails/11.jpg)
Mga Kapatid
• Saturnina (1850-1913) – panganay sa magkakapatid, ang palayaw ay Neneng at ikinasal kay Manuel Higaldo.
• Paciano (1851-1930) – ang nagiisang kapatid na lalaki ni Jose at namatay noong Abril 23, 1930
• Narcisa (1852-1939) – palayaw niya ay Sisa at ikinasal siya kay Antonio Lopez, isang guro sa Morong.
![Page 12: Ang Buhay Ni Rizal](https://reader037.vdocuments.net/reader037/viewer/2022102412/543e8861afaf9f155e8b4760/html5/thumbnails/12.jpg)
Continuation…
• Olimpia (1855-1887) – palayaw niya ay Ypia at ikinasal siya kay Silvestre Ubaldo.
• Lucia (1857-1919) – iknasal kay Mariano Herbosa ng Calamba na namatay sa sakit na kolera at ayaw bigyan ng Kristianong libing dahil bayaw siya ni Jose.
• Maria (1857-1945) – Biang ang kanyang palayaw at ikinasal kay Daniel Faustino Cruz ng Binan, Laguna.
![Page 13: Ang Buhay Ni Rizal](https://reader037.vdocuments.net/reader037/viewer/2022102412/543e8861afaf9f155e8b4760/html5/thumbnails/13.jpg)
Continuation…
• Jose (1861-1896) – ang palayaw niya ay Pepe at napangasawa niya si Josephine Bracken.
• Concepcion (1862-1865) - ang kanyang palayaw ay Concha at ang kanyang pagkamatay ay nagdulot ng unang kalungkutan ni Jose.
• Josefa (1865-1945) – ang palayaw niya ay Panggoy.
![Page 14: Ang Buhay Ni Rizal](https://reader037.vdocuments.net/reader037/viewer/2022102412/543e8861afaf9f155e8b4760/html5/thumbnails/14.jpg)
Continuation…
• Trinidad (1868-1951) – Trining ang kanyang palayaw.
• Soledad (1870-1929) – bunso sa magkakapatid; ang kanyang palayaw ay Choleng at napangasawa kay Pantaleon Quintero ng Calamba.
![Page 15: Ang Buhay Ni Rizal](https://reader037.vdocuments.net/reader037/viewer/2022102412/543e8861afaf9f155e8b4760/html5/thumbnails/15.jpg)
Unang Tula Ni Rizal
• Sa edad na walo, sinulat ni Jose ang una niyang tula na pinamagataang “Sa Aking Mga Kabata.”
![Page 16: Ang Buhay Ni Rizal](https://reader037.vdocuments.net/reader037/viewer/2022102412/543e8861afaf9f155e8b4760/html5/thumbnails/16.jpg)
Mga Inpluwensiya Sa Kabataan
1. Inpluwensiyang Namana
2. Impluwensiya sa Kapaligiran
3. Tulong Maykapal
![Page 17: Ang Buhay Ni Rizal](https://reader037.vdocuments.net/reader037/viewer/2022102412/543e8861afaf9f155e8b4760/html5/thumbnails/17.jpg)
Impluwensiyang Namana
• Ninunong Malaya – pagibig sa kalayaan, bukal ng pagnanasang maglakbay, at katapangan.
• Ninunong Tsino – seryoso, masinop, at mapagmahal sa mga bata.
• Ninunong Espanol – elegante, madamdamin sa mga insulto, at galante sa mga kababaihan.
![Page 18: Ang Buhay Ni Rizal](https://reader037.vdocuments.net/reader037/viewer/2022102412/543e8861afaf9f155e8b4760/html5/thumbnails/18.jpg)
Continuation…
• Mula sa Ama – tunay na pagpapahalaga sa sarili, pagmamahal sa paggawa, at malayang pagiisip.
• Mula sa Ina – relihiyoso, diwa ng pamamalasakit, at pagmahal sa literatura.
![Page 19: Ang Buhay Ni Rizal](https://reader037.vdocuments.net/reader037/viewer/2022102412/543e8861afaf9f155e8b4760/html5/thumbnails/19.jpg)
Impluwensiya ng Kapaligiran
• Tiyo Jose Alberto – sining
• Tiyo Manuel – palakasan
• Tiyo Gregorio – palabasa
• Mga kalungkutan - pagkamatay ni Concha, pagkakapiit ni Dona Teodora, at pagbitay sa GomBurZa.
![Page 20: Ang Buhay Ni Rizal](https://reader037.vdocuments.net/reader037/viewer/2022102412/543e8861afaf9f155e8b4760/html5/thumbnails/20.jpg)
Pagaaral
• Mga Unang Guro
• Sa Binan
• Sa Ateneo
• Sa UST
• Sa Univercidad Central de Madrid
![Page 21: Ang Buhay Ni Rizal](https://reader037.vdocuments.net/reader037/viewer/2022102412/543e8861afaf9f155e8b4760/html5/thumbnails/21.jpg)
Mga Unang Guro
• Kanyang Ina
• Maestro Celestino
• Maestro Lucas Padua
• Leon Monroy
![Page 22: Ang Buhay Ni Rizal](https://reader037.vdocuments.net/reader037/viewer/2022102412/543e8861afaf9f155e8b4760/html5/thumbnails/22.jpg)
Sa Binan
• Si Jose ay nagaral kay Maestro Justiniano Aquino Cruz ng isa’t kalahating taon. Si Maestro Justiniano Aquino Cruz ay naging guro rin ni Paciano.
![Page 23: Ang Buhay Ni Rizal](https://reader037.vdocuments.net/reader037/viewer/2022102412/543e8861afaf9f155e8b4760/html5/thumbnails/23.jpg)
Sa Ateneo
![Page 24: Ang Buhay Ni Rizal](https://reader037.vdocuments.net/reader037/viewer/2022102412/543e8861afaf9f155e8b4760/html5/thumbnails/24.jpg)
Sa Ateneo Municipal de Manila
– natapos ng Bachilles en Artes– labing-isang taong gulang nangpumasok –
nakatanggap ng pang-unang medalya at pitong sobresaliente.
![Page 25: Ang Buhay Ni Rizal](https://reader037.vdocuments.net/reader037/viewer/2022102412/543e8861afaf9f155e8b4760/html5/thumbnails/25.jpg)
Sa Unibersidad ng Sto. Tomas
![Page 26: Ang Buhay Ni Rizal](https://reader037.vdocuments.net/reader037/viewer/2022102412/543e8861afaf9f155e8b4760/html5/thumbnails/26.jpg)
Sa Unibersidad ng Sto Tomas
– nag-aral ng Filosofia y Letras.– nag-aral din ng Medisina ngunit di siya
nasiyahan sa pamamaraan ng pagtuturo kaya’t nagtungo sa Europa.
![Page 27: Ang Buhay Ni Rizal](https://reader037.vdocuments.net/reader037/viewer/2022102412/543e8861afaf9f155e8b4760/html5/thumbnails/27.jpg)
Sa Universidad Central de Madrid
![Page 28: Ang Buhay Ni Rizal](https://reader037.vdocuments.net/reader037/viewer/2022102412/543e8861afaf9f155e8b4760/html5/thumbnails/28.jpg)
Sa Universidad Central de Madrid
– nag-aral siya rito noong magtungo siya sa Madrid, Espanya
– nagtapos ng Medisina at Pilosopiya– nag-aral ng Eskultura, Artes, Pagpinta, at
lengguwahe
![Page 29: Ang Buhay Ni Rizal](https://reader037.vdocuments.net/reader037/viewer/2022102412/543e8861afaf9f155e8b4760/html5/thumbnails/29.jpg)
Naging Pagibig
![Page 30: Ang Buhay Ni Rizal](https://reader037.vdocuments.net/reader037/viewer/2022102412/543e8861afaf9f155e8b4760/html5/thumbnails/30.jpg)
Naging Pagibig
• Julia (Minyang)• Segunda Katigbak –
unang pagibig, itinakdang ikasal kay Manuel Luz.
• Binibining L. (Jacinta Ibardo Laza)
• Leonor Valenzuela (Orang) – tinuruan ni Rizal magsulat gamit ng “invisible ink”.
• Leonor Rivera (Taimis) – natatangi sa lahat, ikinasal kay Henry Kipping.
![Page 31: Ang Buhay Ni Rizal](https://reader037.vdocuments.net/reader037/viewer/2022102412/543e8861afaf9f155e8b4760/html5/thumbnails/31.jpg)
Continuation…
• Seiko Usui (O-Sei-San) – siya rin ang tagaturo ni Jose tungkol sa Hapon.
• Consuelo Ortiga y Perez – sinulatan ni Jose ng tulang “A La Senorita C.O.y. P.”.
• Suzanne Jacoby – Belgian na nakatira sa Londres na umiibig kay Jose.
• Nelly Boustead - nagging sanhi ng muntik nang pakikipagduwelo ni Rizal kay Antonio Luna
![Page 32: Ang Buhay Ni Rizal](https://reader037.vdocuments.net/reader037/viewer/2022102412/543e8861afaf9f155e8b4760/html5/thumbnails/32.jpg)
Continuation…
• Gertude Beckett – ang patawag para kay Gertude ay Gettie at para kay Jose naman at Pettie.
• Josephine Bracken – pinakasalan ni Jose bago siya barilin.
![Page 33: Ang Buhay Ni Rizal](https://reader037.vdocuments.net/reader037/viewer/2022102412/543e8861afaf9f155e8b4760/html5/thumbnails/33.jpg)
Mga Wikang Alam
• Tagalog• Ilokano• Bisaya• Subanon• Spanish• Dutch• German• Portuguese• English• Hebrew• Chinese
![Page 34: Ang Buhay Ni Rizal](https://reader037.vdocuments.net/reader037/viewer/2022102412/543e8861afaf9f155e8b4760/html5/thumbnails/34.jpg)
Continuation…
• Latin• Arabic• Catalan• Swedish• Greek• Malaysian• Italian• Russian• French• Sanskrit• Japanese
![Page 35: Ang Buhay Ni Rizal](https://reader037.vdocuments.net/reader037/viewer/2022102412/543e8861afaf9f155e8b4760/html5/thumbnails/35.jpg)
Mga Katangian
• Manunulat• Doktor (surihano sa mata)• Makata• Mandudula• Mananalaysay• Arkitekto• Pintor• Eskultor
![Page 36: Ang Buhay Ni Rizal](https://reader037.vdocuments.net/reader037/viewer/2022102412/543e8861afaf9f155e8b4760/html5/thumbnails/36.jpg)
Continuation…
• Edukador• Lingwista• Musiko• Naturalista• Etnolohista• Agremensor• Inhinyero• Magsasakang Negosyante
![Page 37: Ang Buhay Ni Rizal](https://reader037.vdocuments.net/reader037/viewer/2022102412/543e8861afaf9f155e8b4760/html5/thumbnails/37.jpg)
Continuation…
• Ekonomista• Heograpo• Kartograpo• Pilolohista• Folkorista• Pilosopo• Tagapagsalin• Imbentor
![Page 38: Ang Buhay Ni Rizal](https://reader037.vdocuments.net/reader037/viewer/2022102412/543e8861afaf9f155e8b4760/html5/thumbnails/38.jpg)
Continuation…
• Mahikero• Humorista• Satirista• Polemisista• Manlalaro• Manlalakbay• Propeta• Bayani• Politikong Martir
![Page 39: Ang Buhay Ni Rizal](https://reader037.vdocuments.net/reader037/viewer/2022102412/543e8861afaf9f155e8b4760/html5/thumbnails/39.jpg)
Mga Mahahalagang Akda
• Noli Me Tangere• El Filibusterismo• Mi Ultimo Adios
![Page 40: Ang Buhay Ni Rizal](https://reader037.vdocuments.net/reader037/viewer/2022102412/543e8861afaf9f155e8b4760/html5/thumbnails/40.jpg)
Noli Me Tangere
![Page 41: Ang Buhay Ni Rizal](https://reader037.vdocuments.net/reader037/viewer/2022102412/543e8861afaf9f155e8b4760/html5/thumbnails/41.jpg)
Noli Me TangereInspirasyon:•Circulo Hispano Filipino – hinangad ni Rizal na makasulat siya at ang mga kasama niya ng isang aklat tungkol sa iba’t ibang mukha ng buhay sa Pilipinas•Wandering Jew – hinangaan niya ang nobelang ito•Uncle Tom’s Cabin – nadama niya ang pagkaalipin ng mga Negro sa Amerika
![Page 42: Ang Buhay Ni Rizal](https://reader037.vdocuments.net/reader037/viewer/2022102412/543e8861afaf9f155e8b4760/html5/thumbnails/42.jpg)
Continuation…
• Inalay para sa Inang Bayan.
• Isinulat sa Madrid, Paris at Berlin
• Tinulungan ni Maximo Viola at ni Paciano para mapalimbag ang Noli
• Natapos ito isulat sa Berlin noong Marso 29, 1887 at ipinalimbag sa Berliner Buchdruckrei-Action Gesselschaft.
![Page 43: Ang Buhay Ni Rizal](https://reader037.vdocuments.net/reader037/viewer/2022102412/543e8861afaf9f155e8b4760/html5/thumbnails/43.jpg)
Continuation…
• Katumbas sa English: The Social Cancer
• Katumbas sa Filipino: Huwag Mo Akong Salingin
• Nilalaman:Nobelang panlipunan na tumatalakay sa pamumuhay, pag-uugali at ang mga "sakit" ng mga mamamayan noon.
![Page 44: Ang Buhay Ni Rizal](https://reader037.vdocuments.net/reader037/viewer/2022102412/543e8861afaf9f155e8b4760/html5/thumbnails/44.jpg)
El Filibusterismo
![Page 45: Ang Buhay Ni Rizal](https://reader037.vdocuments.net/reader037/viewer/2022102412/543e8861afaf9f155e8b4760/html5/thumbnails/45.jpg)
El Filibusterismo
• Karugtong ng Noli Me Tangere• Inaalay sa GomBurZa• Sinulat niya ang Fili sa Londres, Bruselas
at Gantes.• Tinulungan ni Valentin Ventura para
mapalimbag ang Fili.• Tinapos ang Fili sa Gantes noong• Setyembre 18, 1891 at pinalimbag ito sa
F. Meyer-Van Loo Press sa Gantes.
![Page 46: Ang Buhay Ni Rizal](https://reader037.vdocuments.net/reader037/viewer/2022102412/543e8861afaf9f155e8b4760/html5/thumbnails/46.jpg)
Continuation…
• Katumbas sa Filipino: Ang Manghihimagsik
• Katumbas sa Engles: The Reign of Greed
• Nilalaman: Nobelang pampulitika na pumupuksa sa pamahalaan ng Kastila.
![Page 47: Ang Buhay Ni Rizal](https://reader037.vdocuments.net/reader037/viewer/2022102412/543e8861afaf9f155e8b4760/html5/thumbnails/47.jpg)
Mi Ultimo Adios
![Page 48: Ang Buhay Ni Rizal](https://reader037.vdocuments.net/reader037/viewer/2022102412/543e8861afaf9f155e8b4760/html5/thumbnails/48.jpg)
Mi Ultimo Adios
• Sinulat niya bago mamatay
• Nilagay sa lampara at ibinigay kay Trinidad. Sinabi ni Rizal kay Trining, “There’s something inside.”
• Isinulat ng walang pamagat.
![Page 49: Ang Buhay Ni Rizal](https://reader037.vdocuments.net/reader037/viewer/2022102412/543e8861afaf9f155e8b4760/html5/thumbnails/49.jpg)
Mga Sagisag Panulat
• P. Jacinto – ginamit sa pagsulat ng “Mga Alaala Ng Isang Magaaral sa Maynila”
• Laong-Laan – ginamit sa pagsulat ng “Amor Patrio”.
• Dimasalang – ginamit sa pagsulat ng “La Vision de Fray Rodriguez”.
![Page 50: Ang Buhay Ni Rizal](https://reader037.vdocuments.net/reader037/viewer/2022102412/543e8861afaf9f155e8b4760/html5/thumbnails/50.jpg)
Ang Paglilitis
• Ang kanyang abogado ay si Luis Taviel de Andrade.
• Nilitis siya sa Cuartel de Espana.
• Hinatulan siya ng kamatayan.
![Page 51: Ang Buhay Ni Rizal](https://reader037.vdocuments.net/reader037/viewer/2022102412/543e8861afaf9f155e8b4760/html5/thumbnails/51.jpg)
Kamatayan
![Page 52: Ang Buhay Ni Rizal](https://reader037.vdocuments.net/reader037/viewer/2022102412/543e8861afaf9f155e8b4760/html5/thumbnails/52.jpg)
Kamatayan
• Petsa: Disyembre 30, 1896, ika-7:03 ng umaga
• Lugar: Bagumbayan (Luneta)
• Sanhi: firing squad
• Huling Kataga: Consummatum Est (Naganap na.)
![Page 53: Ang Buhay Ni Rizal](https://reader037.vdocuments.net/reader037/viewer/2022102412/543e8861afaf9f155e8b4760/html5/thumbnails/53.jpg)
Acknowledgement
• www.joserizal.ph
• www.joserizal.info
• Zaide, Gregorio F. Jose Rizal, Buhay, Mga Ginawa at Mga Sinulat ng Isang Henyo, Manunulat, Siyentipiko, at Pambansang Bayani. 2008