Izraeli njofton:Jemi në praglufte meGazën

www.koha.mk

E PËRDITSHME INFORMATIVE

Koha

Shkup, 30 maj - Gjatë tre viteve të ardhshmeMaqedonia do të duhet të futet në borxhet tëreja në vlerë të përgjithshme prej 2.3 miliard,ndërsa për të njëjtën periudhe shteti duhet tëkthej borxh të vjetër në vlerë prej 1.5 miliardeuro, për borxhin bazë dhe 500 milion euro ka-mata. Kështu thuhet në "Strategjinë fiskale tëRepublikës së Maqedonisë 2019-2021", të pu-blikuar nga Ministria e Financave. Në këtë stra-

tegji përveç që parashihet rritje rrogash, rritjee konsumit personal, rritje të Bruto ProdhimitVendor parashihet dhe rritja e borxhit publikqë të mundet Maqedonia në kohë të kthejëborxhet e vjetra, të paguaj kamatat si dhe tërealizojë investimet e planifikuara. Njëherëshparashihet dhe dhënia e eurobligacionit të ri nëtregun e jashtëm financiar. Sipas paralajmëri-meve deficiti buxhetor gjatë...

Borxhet drejt linjës së kuqe!

15 DEN

////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////

Në xhunglën e iluzionevetona

Shqiptarët në Maqedoni, sa ipërket çështjes së emrit të shtetit,nuk munden të sillen politikishtndryshe dhe emocionalisht ndry-she. Ka një tendencë për shkapër-derdhje energjish dhe ka njëprirje që pakënaqësitë tona ti ka-nalizojmë gabimisht, dukekrijuar një kontra-alibi kujdesta-re për çdo rast që nuk na konve-non. Gjithsesi kjo çështje mjafte mprehtë nuk...

140c |290c

Javë e bukur

Universitetetme mungesa

elementare

Anketë LIRITË FETARE

� Fq.4 � Fq.22�

Kryeministri Zaev siguroi se marrëveshja me Greqinë do të ratifikohet në Parlament, ndërsa më pas enjëjta do t'i nënshtrohet referendumit. E gjitha kjo, sipas tij, me qëllim që Greqia ti dërgojë shkresëNATO-s para Samitit në korrik, kur edhe pritet që Maqedonia të merr ftesë për anëtarësim

RATIFIKIM NË PARLAMENT, PASTAJ REFERENDUM

Fq.10

Fq.7

Fq.3Fq.15

Fq.2

Viti XII • Numri 3377 • E enjte, 31 maj 2018

EDITORIAL

GLOBI

EULEX-i nukdo t’i mungojëaskujt Fq.14

RAJON

FORUM

Zgjidhja finalepara Samitittë NATO-s?

� Fq.17

MESI

Nuk jemifavoritë nëBotërorin e Rusisë

Pse Sarkozy evrau Gadafin

Fq.5

DASH përmend xhaminë e Prilepit

2 AKTUALEKoha, e enjte, 31 maj 2018

2

Zagoria (Tejmali) është zonë gjeografike dheetnografike në rrethin e Gjirokastrës. Kufizohetnga mali i Dhëmbelit në lindje dhe i Lunxhërisënë perëndim. Është e ndërtuar nga flishipaleogjenik që formon një sinklinal dytësor nëtrajtë lugine në brezin antiklinal të Beratit.Lugina ka fund të ngushtë dhe shpate tëpjerrëta. Përmes saj rrjedh lumi i Zagorisë (degëe Vjosës). Në krahun e djathtë të shtratit të

lumit dalin një sërë burimesh karstike. Mbulesapyjore është e rrallë. 9 fshatra të vendosura në tëdy anët e luginës deri në lartësinë 800 m,përbëjnë fshatin e bashkuar Nivan.

SHQIPTARËT FAKTORËSTABILIZUES“Deklarata e MPJ të Greqisë flet për përfundiminme suksese të bisedimeve greko-maqedonase përndërrimin e emrit të Maqedonisë dheanëtarësimin e saj në NATO brenda vitit 2018.Marrëveshja u arrit fal diplomacisë të SHBA dhembështetjes pa rezerva të Shqipërisë, të votave tëshqiptarëve në Maqedoni duke votuar për Zaevindhe qeverinë e tij. Edhe njëherë u vërtetua se shqiptarët janë faktorstabilizues dhe përcaktues për të ardhmen e sigurttë Maqedonisë. Në të ardhmen do ketë shumë befasirash përpolitikanët e Maqedonisë”, ka shkruar në profilin etij në Facebook, historian Arben Llalla.

NJË KRYEMINISTËR SI MAHATIR MUHAMED"Në moshën e tij 93 vjeçare populli e kthen nëpushtet. Mahatir Muhamed kishte udhëhequrvendin nga viti (1981-2003), ngriti Malajzinë dhe erenditi ndër shtetet më të zhvilluara të botës. Pas tij filloi degjenerimi dhe korrupsioni. Populli e riktheu në postin e kryeministrit nëmoshën e tij shumë të thyer. Vetëm pas 5 ditëve nëpushtet, arkës së shteti ia ktheu 50 miliard $ pasikishte burgosur ish kryeministrin Nexhib Ibrahimdhe 9 ministra. Ai po këtë ditë burgosi personalitetet më tëkorruptuara të vendit. Nën akuzën e korrupcionit burgosi 144biznesmenë, 50 gjykatës, 200 policë.A thua vendi shqiponjave në kujtesën e tij ka njënjeri si ky!? Nëse jo, pse nuk e ka...? A thua populli nuk mund ta gjejë...!? Jo, jo ai është,por ai nuk gjendet ndër shtresat e larta të elitavetona politike", shkruan në profilin e tij në Facebook,dr.Muhamed Kajolli.

ARRESTOHENSHQIPTARËT NË SPANJË,VODHËNSHTËPINË ESUAREZITPolicia katalanase ka vënë nëpranga një grup kriminal tëcilët kishin kryer më shumëse 30 vjedhje ndërtesash nëBarcelonë, përfshi dheshtëpinë e yllit të futbollitLuis Suarez.Tetë prej tyre janë shqiptarë,thotë “El Pais”, dhe ishin pjesëe një grupi që rekrutoninpatriotët e tyre duke istrehuar dhe në këmbim ukërkonin të vidhnin shtëpi.Agjentët ranë në gjurmët egrupit të shqiptarëve që nëtetor, dhe mësohet se atavidhnin shtëpi të shtrenjtalarg qendrave të qytetit dhepër këtë përdornin makina tëvjedhura, ose ecnin në këmbëpër orë të tëra, e prisnin nëpyll momentin e duhur, thotë“El Pais”.Sipas policisë, grupi i kapurkonsiderohen hajdutë tëspecializuar pasi merrninmasa paraprakisht dhezgjidhnin me kujdes “prenë” etyre. Në janar të këtij viti atavodhën shtëpinë e futbollistittë Barcelonës Luis Suarez,duke hyrë në vilën e tij nëCastelldefels, pa e ditur nëfakt se ajo ishte shtëpia efutbollistit, thotë “El Pais”,duke vjedhur një sasibizhuterish me vlerë.

(El Pais, 30 maj)

KOSOVA HEQROAMING-UNMESHQIPËRINËNë seancën e djeshme tëKuvendit të Kosovës,deputetët votuan njërezolutë për heqjen e tarifavetë roaming-ut nëtelekomunikim ndërmjetRepublikës së Kosovës dheRepublikës së Shqipërisë.Rezoluta është propozuarnga grupi parlamentar iPartisë Social-demokrate.Dardan Molliqaj, nga kjoparti, tha se heqja e roaming-ut me Shqipërinë do të rrisëkomunikimin mes vendevedhe do të ulë koston eshpenzimeve të qytetarëve tëKosovës.

(MIA, 30 maj)

MEDIACitate

NËS

E N

UK

E

KEN

I D

ITU

R...

Shqiptarët në Maqedoni, sa i përket çështjes së emrit të shtetit, nukmunden të sillen politikisht ndryshe dhe emocionalisht ndryshe.Ka një tendencë për shkapërderdhje energjish dhe ka një prirje qëpakënaqësitë tona ti kanalizojmë gabimisht, duke krijuar një kon-tra-alibi kujdestare për çdo rast që nuk na konvenon. Gjithsesi kjoçështje mjaft e mprehtë nuk lejon shumë romantizëm në qasje,ashtu siç po krijohet përshtypja kur lexon njeriu lloj-lloj reagime-sh për dhe kundër. Është shumë e logjikshme që tema të tilla tëmëdha asnjëherë të mos prodhojnë një konsensus maksimal, porduhet të ekzistojë një masë kritike që e determinon zgjidhjen, mekusht që ajo të mos jetë e dëmshme.

Krijohet përshtypja se kakofonia e reagimeve tona, më shumë poe dëmton se sa po e ndihmon procesin. Çdo kush prej nesh po tëishte në vend të politikanëve, do ta kishte vështirë të vendos përçfarëdo zgjidhjeje, për arsye se ambientin që ne po e krijojmëështë kontraproduktiv, kurse xhungla e mendimit tonë publik efrikëson edhe derrin e egër, e jo më cilindo politikan vullnetmirë.

Reagimet e mediave maqedonase, përkitazi me çështjen e emrit,kanë një dinamikë mendimesh që lëvizin nga njëri ekstrem në tje-trin, mirëpo atje, megjithatë, kultura e presionit publik nuk edëmton procesin. Kjo është kështu, sepse, për dallim nga opinio-ni publik shqiptar i cili është shumë hermafrodit, në anën tjetër,opinioni publik maqedonas ndahet në dy sfera kryesore ideo-logjike dhe brenda këtij korpusi divergjencash politike zhvillohenedhe betejat ideologjike. Vetëm te shqiptarët konfrontimet poli-tike kuptohen si tragjedi kombëtare, prandaj edhe nuk mund tëvijmë te një kompromis pragmatik që do të kënaqte pak a shumëpalët. Prirja për të qenë non-stop kritizerë por pa sensin e duhurtë kritikës objektive, ia humbë pikët morale çfarëdo lloj argumen-timi. Shikojeni skenën politike të shqiptarëve. Atje të pakënaqu-rit e paradites, i ke pushtetarë të pasdites, kurse opozitarizmi vjennë shprehje vetëm atëherë kur dështon ambicia për të qenë pje-së e pushtetit. Opozitarët e djeshëm, sot i ke çuna të shkapër-derdhur nëpër livadhin e gjerë të kauzave, ndërkohë që kryebalo-shi i qeverisë si ujk i kërleshur fut nën sqetull qengjin e uritur përpushtet.

Si ta kemi ne një qëndrim unik rreth çështjes së emrit të shtetit, kurende parapëlqejmë të luajmë vallen “njëri thumbit, tjetri patkoit”.Ato pak autoritete morale që janë brenda shoqërisë shqiptare,ose janë lodhur në rrugëtimin e tyre për të unifikuar mendimindhe veprimin politik, ose nuk kanë arritur t’i kontekstualizojnë di-skurset e tyre publike në rrafshin e politikave vendimmarrëse.

Do të ishte tepër utopike të mendojmë se çdo shoqëri funksioninmbi parimet e një koherence perfekte të brendshme. Mirëpo, ilu-zioni i pritjeve asnjëherë nuk do të shuhej, sidomos kur në shoqë-ri ka të hapura më shumë se një dilemë. Shoqëria shqiptareasnjëherë nuk do të mund t’i mbyll dilemat nëse udhëhiqet prejiluzionistëve të cilët mendimet e tyre të ngatërruara i paraqesin sivizion i së ardhmes. Fatkeqësisht iluzionistë të tillë ka plotë, por kapak pragmatikë që dinë çka duan dhe nuk bëhen trungje të pre-ra në rrugët e proceseve.

Në xhunglën eiluzioneve tona

EDITORIAL |||||||||||||||||||||||

Emin AZEMI

KU NDODHET ZAGORIA?

KEQ E KENI HANGËR KEPËN"Ma lire kish' kushtu sikur te ish pagu një ushtrimercenare me luftu gjatë viteve të 90'ta përKosovën. I kishin marr paret me vakt, ishin shku,edhe mo s'kishi ni as për veteranë, as për deti, aspër komandanta e as për epopeja të paqena. Ishharru ajo punë motiii. Tashti keni me na pas n'qaf sa t'kemi jetë neveteranët. E jetë besoj kemi me pas, se kogja t'rijemi e nuk jetojmë fort keq. Plus s'keni me pas qare pa i ngu edhe tregimet tonaheroike si të filmave që i prodhon Marvel Studio.Plluuss, tash edhe n'deti. Jetë o jetë... Keq e keni hangër kepën...", ironizon në profilin e tijnë Facebook, gazetari Ilir Mirena, lidhur mekërkesën e veteranëve të UÇK-së së Kosovës përndarjen të mjeteve financiare nga buxheti iKosovës për pushimet verore e veteranëve.

Shoqëria shqiptare asnjëherë nuk do të mund t’imbyllë dilemat nëse udhëhiqet prej iluzionistëvetë cilët mendimet e tyre të ngatërruara iparaqesin si vizion i së ardhmes. Fatkeqësishtiluzionistë të tillë ka plotë, por ka pak pragmatikëqë dinë çka duan dhe nuk bëhen trungje të preranë rrugët e proceseve

3AKTUALEKoha, e enjte, 31 maj 2018

Fatos RUSHITI

Shkup, 30 maj - Kryeministri ZoranZaev të mërkurën gjatë një konfe-rence për gazetarë bëri të ditur seprocesi rreth zgjidhjes së emrit poshkon drejt fundit. Duke pranuarfaktin se ende nuk është arritur njëmarrëveshje konkrete me shtetinfqinj Greqinë, Zaevi konfirmoi sepërmes ministrave të Punëve të Ja-shtme të të dyja vendeve, është ar-ritur korniza e parimeve formaleqë do të çojë drejt zgjidhjes së em-rit. "Ministrat e Jashtëm të dy shte-teve janë dakorduar për parimetformale të zgjidhjes, ndërkohë qëdo të kem një bisedë telefonike mekryeministrin Cipras gjatë ditëvetë ardhshme. Kjo është shumë erëndësishme. Po punohet aspektiformal juridik se si do të imple-mentohet marrëveshja eventua-le”, theksoi Zoran Zaev.

RATIFIKIM NË PARLAMENTPARA SAMITIT TË NATO-SAi dha siguri se marrëveshja

me Greqinë do të ratifikohet nëParlament, ndërsa më pas e njëjtado t'i nënshtrohet referendumit. Egjitha kjo, sipas Zaevit, me qëllimqë Greqia ti dërgojë shkresë NATO-s para Samitit në korrik, kur edhepritet që Maqedonia të merr ftesëpër anëtarësim. "E dini se në Maqe-doni të gjithë qëndrojmë pas re-ferendumit. Nëse ne qëndrojmëpas referendumit dhe Greqia kapër këtë mirëkuptim, është elogjikshme të vendosen hapat erealizimit të marrëveshjes eventua-le. Ratifikim para referendumit qëtë mund Greqia t’i dërgojë shkresëNATO-s, të marrim ftesë për nëNATO, qoftë edhe një muaj mëparë. Gjithsesi, ratifikimi i marrë-veshjes është ratifikim i diçkasë passë cilës qëndrojnë dy Qeveritë dheme gjasë - edhe shumica parla-mentare. Shpresoj që të jetë shu-micë e madhe parlamentare, ba-shkë me opozitën”, deklaroi Zaevi.Ai është përgjigjur edhe në pyetjene reagimit të Ivanovit, i cili tha senuk është i informuar për atë se çkandodhë rreth emrit. "Për gjitha de-tajet se ku kemi arritur Ivanov ështëi informuar në takimin e liderëve.Për takimet e reja në Nju Jork dheBruksel, ministri që sot do tëkërkojë takim me Ivanovin që tainformojë se ku kanë arritur me bi-sedimet me ministrin e jashtëmgrek. Kjo është risia e procesit ne-gociues, ndërsa qytetarët e dinë se

pason bisedë mes meje dhe krye-ministrit Cipras dhe menjëherë paskësaj, do ti informojë institucionetadekuate, liderët dhe presidentinIvanov”, ka thënë Zaev.

Ai ka potencuar se në negocia-tat për emrin nuk ka ndryshime tëhistorisë maqedonase. "Asnjëherëmë afër zgjidhjes s’kemi qenë, kur-se miqësia ndërmjet dy vendeveasnjëherë s’ka qenë më e madhe.Gjuha maqedonase është e vërte-tuar, identiteti është vërtetuar, nukështë e lehtë kjo çështje”, është sh-prehur Zaevi, ndërsa ka shtuar seMaqedonisë i duhet lidership përhapat e ardhshme, dhe jo vetëmfjalë boshe. Më tej, ka thënë Zaev,patriotë të vërtetë janë ata që i si-

gurojnë ardhmëri qytetarëve tëMaqedonisë pas zgjidhjes së çë-shtjes së emrit. Por, gjatë konfe-rencës për shtyp enkas për njëvje-torin e qeverisjes së tij, Zaevi nukdeshi të tregojë nëse propozimi"Republika e Maqedonisë Veriore"do të jetë zgjidhja finale për emrine shtetit. Jo zyrtarisht flitet se nëPrespë të Maqedonisë do ketëtakim mes dy kryeministrave kudo të kumtohet dhe nënshkruhetmarrëveshja përfundimtare përemrin e shtetit.

MICKOVSKI ANKOHET SE NUKINFORMOHET NGA ZAEV

Pikërisht nga Prespa, lideri iVMRO-së, Hristijan Mickosvki, të

mërkurën ka adresuar kritika tëforta ndaj kryeministrit ZoranZaev. Ai ka thënë se për negocia-tat që zhvillon Qeveria për emrine shtetit, informohet nga mediat."Këto janë spekulime gazetare-ske, gjysmë informacione, gjysmëtë vërteta.

Ne jemi jashtë procesit, tërësi-sht jemi të shkyçur nga çfarëdol-loj informacioni, ajo që më sëshumti e marrim si informacionështë nga gazetarët dhe shkrimete tyre dhe ajo që fqinji ynë jugor eliferon si lajm. Prespa është qytetnë Maqedoni, ku ka një liqen tëshkëlqyer", tha Mickoski para tëpranishmëve në tubimin partiaknë Manastir.

KORNIZA E MARRËVE-SHJES PËR EMRIN“Republika e Maqedonisë Ve-riore” me siguri është emri idakorduar nga korniza e cilajanë marrë vesh Dimitrovdhe Kocias për arritje tëzgjidhjes për emrin. Kornizae kontraktuar mes dy mini-strave parasheh edhe planinpër mbyllje përfundimtare tëkontestit, i cili përbëhet prej11 hapave, ndërsa e cila pritettë jetë e verifikuar nesër ngakryeministrat Zaev dhe Ci-pras në bisedën telefonike,që do të ishte hyrje për taki-min e tyre në Prespë për zyr-tarizim të marrëveshjes sëarritur.- Maqedonia në qershor dotë marrë date për fillim të bi-sedimeve me BashkiminEvropian, me ose pa marrë-veshje përfundimtare përemrin me Greqinë. Pa marrë-veshje përfundimtare të arri-tur deri në Samitin e BE nëqershor, datën për fillim tëbisedimeve Brukseli do takushtëzonte me arritje për-fundimtare të marrëveshjespër emrin deri në dhjetor. - Referendumi në lidhje meqëndrimin për emrin e ri dotë mbahej në muajin shtatorose tetor, ndërsa 8 shtatoriështë data e cila shqyrtohetsi termin për referendumin.- Të dyja palët obligohen tëzyrtarizojnë marrëveshjen,Zaev duhet dokumentin taparashtrojë deri në Parla-mentin e Maqedonisë për vo-tim, por jo me dy të tretën eshumicës. Pasi marrëveshjatë fitojë dritën jeshile ngaana e Parlamentit të Maqe-donisë, Greqia përmes letrësdo të informojë NATO-n semiraton anëtarësimin e Ma-qedonisë në Aleancë, por mekusht që të bëjë ndryshimekushtetuese.- Hapi i ardhshëm do të ishte28 dhe 29 qershori, në Sami-tin e BE-së, Maqedonia tëmarrë datën për bisedimeme Unionin, pas çka më 11dhe 12 korrik do të merrteftesën zyrtare për anëtarë-sim në NATO në Samitin eAleancës në Bruksel.- Hapi i ardhshëm do të ishteMaqedonia në shtator tëmbajë referendum për emrine ri, pas çka Parlamenti i Ma-qedonisë do të duhet me dytë tretën e shumicës të mira-tojë ndryshimet kushtetue-se. - Pas referendumit dhe revi-zionit të Kushtetutës së Ma-qedonisë, sipas planit,marrëveshja duhet t’i dorë-zohet Parlamentit grek përratifikim.

ZAEVI PARALAJMËRON RATIFIKIM NË PARLAMENT, PASTAJREFERENDUM

Zgjidhja finale paraSamitit të NATO-s?

Kryeministri Zaev siguroise marrëveshja meGreqinë do të ratifikohetnë Parlament, ndërsa mëpas e njëjta do t'inënshtrohetreferendumit. E gjithakjo, sipas tij, me qëllim qëGreqia ti dërgojë shkresëNATO-s para Samitit nëkorrik, kur edhe pritet qëMaqedonia të merr ftesëpër anëtarësim

IVANOVI NUK PRANON ERGA OMNES PËR EMRIN

Për presidentin Gjorge Ivanov, nuk ështëpranueshme zgjidhja për emrin ergaomnes, kumtuan dje nga kabineti ipresidentit të Republikës sëMaqedonisë. "Qëndrimi i presidentitIvanov është parimor, ndërsa njëheritedhe konzistent me qëndrimet e të gjithëpresidentëve të deritanishëm të Republikës së

Maqedonisë. Ky qëndrim është se presidentiIvanov nuk pranon zgjidhje për çështjen e

emrit për përdorim të përgjithshëm oseerga omnes", qëndron në kumtesën eKabinetit të Ivanovit. Njëherësh, nga atje

informojnë se shefi i shtetit gjatë ditës sësotme do ta pritë ministrin e Punëve të

Jashtme, Nikolla Dimitrov.

CIPRAS: NEGOCIATA TË RËNDA, POR TË DOMOSDOSHME PËR EMRIN

Vërehet perspektiva për zgjidhjen e emrit,tha kryeministri grek Aleksis Cipras nëfjalimin në Parlamentin e përgjithshëmvjetor të Federatës së Ndërmarrjeve tëGreqisë. Duke folur për rolin e Greqisë sishtyllë e stabilitetit të Ballkanit, Cipras sishembull e përmendi "perspektivën përzgjidhje që vërehet në negociatat e rënda, por tëdomosdoshme me IRJM-në", njoftoi korrespondentjae MIA-s nga Athina. "Negociata me të cilat

menaxhuam dhe vazhdojmë të menaxhojmëme ndjenjën e përgjegjësisë dhepatriotizmit. Por, edhe me vendosmëri dhebesim në nevojën për gjetjen e zgjidhjes",

tha Cipras. Kryeministri grek theksoi sepasqyra për Greqinë në planin ndërkombëtar

ngadalë po ndryshon dhe po përforcohet, porpër atë nevojiten vendime të rënda dhe tëguximshme. Mund të arrihet nëse lihet anash çmimipolitik, ndërsa të merret parasysh interesi i vendit.

Koha

4 AKTUALEKoha, e enjte, 31 maj 2018

Shkup, 30 maj - Marrëdhëniet mepublikun dhe komunikimi me qyte-tarët vendosen në plan të dytë nëpjesën më të madhe të organizata-ve joqeveritare në Maqedoni. Sipastë dhënave dhe anketave të kryera,publikimi i materialeve të pjesësmë të madhe të organizatave nëpërrrjetet sociale bëhet kryesisht në Fa-cebook, e më pak në Twiter apotepër rrallë në Instagram dhe Link-dIn, më pak se gjysma i azhurojnëfaqet e tyre dy deri në tre herë nëjavë, dhe vetëm 33 për qind i për-ditësojnë çdo ditë. Por edhe mëny-

ra dhe cilësia e këtyre formave tëkomunikimit vihet në pikëpyetjapër vetë faktin se më shumë se gjy-sma e organizatave nuk kanë assektor dhe as të punësuar që të kuj-deset për marrëdhëniet me pu-blikun. Vetëm 10 për qind e organi-zatave shpenzojnë 500 deri në 1000euro në muaj për marrëdhëniet mepublikun, ndërsa pjesa më e madheshpenzojnë më pak se 500 euro nëmuaj. Të dhënat janë publikuar nëpanelin e organizuar nga Instituti istudimeve të komunikimit metemë “Komunikimi më efikas me

qytetarët përmes mediumeve digji-tale”, është diskutuar për përfitimetnga marketingu social dhe dilematetike, si edhe mundësitë që ofrojnëmediumet e reja në aspektin enxitjes së ndryshimeve shoqërore.Po ashtu i promovua platforma eresurseve online digitakt.mk, siedhe Udhëzuesi për komunikiminsa më efikas me qytetarët përmesmediumeve digjitale.

“Që një organizatë të ndërtojëimazhin e vet, kredibilitetin, per-ceptimin pozitiv dhe besimin tek aipublik që i intereson duhet të ven-

dosë disa principe të komunikimitefektiv në secilën pjesë të punës sëvet. Vetëm përmes komunikimitefektiv organizata mund t’iupërgjigjet të gjitha sfidave dhendryshmeve që i sjell interneti dheteknologjitë e reja. Informacioni qëduhet të komunikohet nënkuptonpranimin, dekodimin e drejtë tëmesazheve të caktuara dhe një rea-gim. Prandaj edhe mesazhi duhettë jetë i qartë dhe i thjeshtë”, thuhetnë udhëzues. Udhëzuesi ka si qëllimqë t’i vijë në ndihmë organizatavecivile që të komunikojnë në mënyrë

sa më efikase me publikun përmesmediumeve digjitale, sesi të pro-movojnë aktivitetet e tyre, projektetdhe iniciativat. Po ashtu udhëzuesipërmban edhe këshilla praktike përtë krijuar mesazhe efektive, seg-mentimin e publikut, si edhe këshil-la për përdorimin e atyre mjetevedigjitale adekuate për publik të cak-tuar, si matet me lehtësi ndikimi imediumeve sociale dhe sot ë përga-titet një plan për mediumet socialeqë do t’i ndihmojë organizatave ci-vile që të afrohen me target grupete tyre. (E.H)

Edhe një partishqiptare,LSHD me selinë TetovëTetovë, 30 maj - Para një kohekanë përfunduar edhe pro-cedurat teknike që partiamë e re të marrë edhe dritëjeshile nga Gjykata Theme-lore në Tetovë. Kështu, Lë-vizja për Shtet dhe Drejtësi(LSHD) pas grumbullimit tënënshkrimeve njofton seështë regjistruar si parti po-litike në regjistrin e partivetë tjera që veprojnë në Ma-qedoni. “Në bazë të kërkesëssë një grupi të qytetarëve,shtetas të Maqedonisë, tëdeponuar në gjykatë mëdatë 13 prill të këtij viti përregjistrimin e subjektit poli-tik 'Lëvizja për Shtet dheDrejtësi', me vendimin gjy-qësor më 2 maj i njëjtisubjekt është regjistruar metë drejtë veprimi në skenënpolitike të Maqedonisë. Injëjti vendim nga ana egjykatës, më datë 17 maj iështë dorëzuar personit tëautorizuar të subjektit poli-tik LSHD”, ka bërë të diturshërbimi për informim nëkëtë parti. Me këtë rast,Kryesia e kësaj partie kabërë edhe përgatitjet e fun-dit për promovimin publiktë subjektit, ndërkohë pritetcaktimi i datës dhe vendit tëpromovimit nga ana e “Kë-shillit të Pleqve”, që ështëpërbërë nga anëtarë brendadhe jashtë shtetit, si organmë i lartë partiak që qën-dron mbi Kryesinë e subjek-tit dhe vet kryetarin e saj."Në ndërkohë, njoftojmë sesubjekti politik 'Lëvizja përShtet dhe Drejtësi', do tëjetë me seli në Tetovë, ndër-sa subjektit është caktuar qëti prijë Adnan Abdullahu-Voka nga Tetova”, bëjnë tëditur nga LSHD. (U.H)

Laura PAPRANIKU

Shkup, 30 maj - Nuk janë vetëm li-brat dhe profesorët ata qëndikojnë në krijimin e perceptime-ve mbi cilësinë e studimeve, pa-varësisht rolit kyç që kanë të dyjakëto elemente në performansënakademike të institucioneve të ar-simit të larët. Jo më pak të rëndësi-shme janë kushtet e studimit, nërastin konkret posedimi i labora-torëve, kabineteve dhe pajisjeve tëteknologjive të ndryshme. Munge-sën e këtyre kushteve në shumëuniversitete nuk kanë se si mos tavërejnë studentët. Madje, sikursedel nga një anketë e realizuar kohëmë parë nga ana e Unionit të Stu-dentëve Shqiptarë (USSH), mun-gesat në fjalë konsiderohen si pro-blem dhe pakënaqësi nëperceptimin e studentëve mbigjendjen në përgjithësi të univer-siteteve ku ata studiojnë. Kështu,rreth 60 për qind e studentëve sh-qiptarë e kanë përshkruar si“shumë të dobët” gjendjen me bi-bliotekat, mbi 50 për qind janë tëpakënaqur sa i përket çështjes mepajisjet kompjuterike, ndërsa nukështë aspak e vogël përqindja eatyre që shprehen të pakënaqurme kushtet e sallave në të cilat zh-villohen ligjëratat dhe provimet.

Të lutur të japin mendiminrreth gjendjes së sallave ku zhvil-lohen ligjëratat, 48 për qind e tëanketuarve i përshkruajnë sallat

në “gjendje të mirë”, 38.7 për qindnë “gjendje jo të mirë”, ndërsa 14.2për qind thonë se “nuk ka kushtepër zhvillim të ligjëratave”. Po kaqshqetësuese sa është masa që kadhënë përgjigjen e fundit, ështëedhe masa ende më e madhe eatyre që në pyetjen vijuese thonëse institucioni ku ata studiojnë,nuk ka pajisje kompjuterike.Pyetjes “Në çfarë niveli është i paji-sur universiteti juaj me pajisjetkompjuterike” i janë përgjigjur me“nuk ka fare” hiç më pak se 25.7 përqind e studentëve. Po kaq, pra 25.7për qind janë përgjigjur me“shumë dobët”, 30.4 për qind me“mesatare” dhe vetëm 18.2 për qindme “shumë mirë”. Në pyetjen “Ciliështë mendimi juaj rreth biblio-tekave të disponueshme në uni-versitetet tuaja”, vetëm 13.5 përqind pohojnë “shumë mirë”. Mbi28 për qind “mesatar” dhe 58.1 përqind “shumë dobët”. Anketa eUNSH-së u realizua kohë më parënë kuadër të aktiviteteve për sensi-bilizimin e sfidave në arsimin elartë në Maqedoni, kurse ishin

përfshirë studentë nga Universite-ti i Tetovës (28.4 për qind), Univer-siteti Ndërkombëtar Ballkanik(36.5 për qind), Universiteti “Kirilidhe Metodi” (23 për qind) dhe ngaUniversiteti i Evropës Juglindore(8.8 për qind). Mungesa e biblio-tekave, pajisjeve kompjuterike dhekushteve të ngjashme për studi-me me standarde bashkëkohore,nuk është diçka e panjohur në Ma-qedoni. Sot e kësaj dite ka univer-sitete, të cilat nuk i posedojnë farekëto kushte dhe qëndrojnë shumëlarg detyrimeve ligjore për Stan-dardin e studentëve. Paradokse tëkëtilla janë konfirmuar edhe zyrta-risht dhe gjenden lehtësisht dhenë Raportin e Entit Shtetëror tëStatistikave për regjistrimin eobjekteve dhe pajisjeve të institu-cioneve të arsimit të lartë në Maqe-doni për vitin 2017.

Sipas të dhënave në këtë raport,jo vetëm universitetet private, poredhe ata shtetërore figurojë si in-stitucione me mungesa thelbësorenë realizimin e studimeve. Universi-teti “Apostol Pavle” në Ohër dhe Uni-

versiteti “Nënë Tereza” në Shkup,për shembull, nuk posedojnë farehapësira me pajisje kompjuterikedhe as leximore. Ose e shprehur menumra, si UAP-ja ashtu edhe dheUNT-ja rezultojnë me zero hapësi-ra kompjuterike. Sakaq, hapësirate bibliotekave janë vetëm sa për tëthënë edhe atë UAP me vetëm 56metra katrorë dhe UNT-ja mevetëm 20 metra katrorë.

Mirëpo, në mesin e universite-teve me karakter publik, nuk qën-dron më mirë as Universiteti i Te-tovës, i cili rezulton të ketë vetëm 4hapësira me pajisje kompjuterikeme 294 metra katrorë) 4 bibliotekame 237 metra katrorë dhe 2 lexi-more me 187 metra katrorë. Nëkëtë pikë UT-ja qëndron shumëlarg Universitetit “Kirili dhe Meto-di” në Shkup, i cili sikurse shihet nëRaportin e ESHS-së disponon pje-sën më të madhe të këtyre hapësi-rave. Pra, UKM ka 30 hapësira mepajisje kompjuterike me gjithsej3.956 metra katrorë, 29 bibliotekame 5.272 metra katrorë dhe 14 lexi-more me 2.958 metra katrorë.

PROMOVOHET PLATFORMA PËR KOMUNIKIMIN ONLINE

Mediat sociale të panjohura për organizatat civile

///////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////

SIPAS ANKETËS SË UNIONIT TË STUDENTËVE SHQIPTARË

Universitetet memungesa elementare

Rreth 60 për qind estudentëve të anketuarnga UNSH-ja e kanëpërshkruar si “shumë tëdobët” gjendjen mebibliotekat, mbi 50 përqind janë të pakënaqursa i përket çështjes mepajisjet kompjuterike,ndërsa nuk është aspake vogël përqindja eatyre që shprehen tëpakënaqur me kushtete sallave në të cilatzhvillohen ligjëratatdhe provimet

Koha

5AKTUALEKoha, e enjte, 31 maj 2018

Konfiskohen plumba në XhepçishtPjesëtarët e policisë nga Sektori për Punëtë Brendshme në Tetovë, të martën rrethorës 16.00, kanë kryer bastisje në shtëpinëe personit A.S. 61-vjeç nga Xhepçishti i Te-tovës. Gjatë bastisjes, të cilën e kanë kryerme urdhër të gjykatësit, janë gjetur 94plumba të kalibrit 7.9 milimetër, 8 plumbatë kalibrit 9 milimetër, 4 plumba për armëgazi, një karikator për armë zjarri, si dhemjete për pastrim të armëve. Gjësendet egjetura gjatë bastisjes, janë fotodokumen-tuar dhe marrë për ekspertizë, derisa A.S.është privuar nga liria, ku pas zbardhjessë plotë të rastit dhe të gjitha detajeve nëveçanti, kundër tij do të iniciohet padiadekuate.

Ofendon policët,arrestohet tetovari43-vjeçari E.M. nga Tetova, të martën rrethorës 12.00, i ka ofenduar pjesëtarët e poli-cisë të Sektorit për Punë të Brendshme nëTetovë, të cilët kanë qenë duke marrë masalidhur me ata që janë parkuar gabimisht,në bulevardin "Iliria", në afërsi të tregut tëgjelbërt në Tetovë. Vetura e tij,"Pasat" metarga të Tetovës, ka qenë gabimisht eparkuar ku gjatë përgatitjeve që e njëjta tëngritet nga ana e "shërbimit të meri-mangës" që të mundësohet qarkullim i lir-shëm, menjëherë ka arritur E.M. dhe i njëj-ti ka filluar me fyerje dhe kërcënime.Personi në fjalë është arrestuar dhe kundërtij do të inicohen padi adekuate.

Vidhet arka në ArabatiBaba Teqe 75-vjeçari F.S. nga fshati Balindoll i Gostiva-rit, të martën rreth orës 16 ka paraqitur senatën e kaluar, deri më tani persona tëpanjohur, kanë kryer vjedhje në objektinfetarë "Arabati Baba Teqe" në Tetovë. Tënjëjtit, pa mos u vërejtur nga askush, kanëvjedhur arkën metalike për donacione vul-lnetare të parave nga ana e besimtarëve, ecila ka qenë e vendosur në rrethin e objek-tit, në të cilën ka pasur shuma të vogla tëparave, dhe janë larguar nga vendi ingjarjes. Janë duke u ndërmarrë të gjithamasat dhe aktivitetet për zbardhjen e plotëtë rastit të paraqitur, si dhe zbulimin dheidentifikimin e kryerësve të veprës.

Aksidentohet 45-vjeçaringa Banjica e PoshtmeNë udhëkryqin në mes të rrugëve "Vëllezë-rit Gjinovski" dhe "JNA" në Gostivar, tëmartën në mesditë, vetura e tipit "Merce-des" me targa të Republikës së Italisë, edrejtuar nga 60 vjeçari F.A nga fshati Balin-doll i Gostivarit, ka aksidentuar këmbëso-rin F.A. 45-vjeçar nga fshati Banjicë e Posht-me - Gostivar. Këmbësori i lënduar ështëdërguar në Spitalin e përgjithshëm "FeridMurat" në Gostivar, për dhënien e ndihmësmjekësore. Pas kryerjes së hetimeve, pu-nohet në zbardhjen e plotë të shkakut dhedetaleve në veçanti të ndodhjes të këtij ak-sidenti. (U.H)

KRONIKË

Uashington, 30 maj - Departa-menti amerikan i Shtetit e pu-blikoi raportin vjetor për liritëfetare për vitin 2017, në të cilinnë pjesën për Maqedoninëceket se dallimet fetare vazh-dojnë të figurojnë në procesepenale dhe qytetare gjyqësore.Departamenti i Shtetit e notonprocesin e përsëritur kundërpeshkopit Jovan Vranishkovski.

"Gjykata themelore Shkupvitin e kaluar e dënoi Vrnai-shkovskin, arqipeshkv i Arqipe-shkvisë së Ohrit, për larje para-sh. Peshkopi u dënua me shtatëmuaj burg. Gjykata, gjithash-tu, urdhëroi konfirskim të tokëstë AO në vlerë prej 140 mijë eu-rove, që më vonë edhe u krye",ceket në raport. Janë notuaredhe ankimet nga BashkësiaFetare Islame në Maqedoni. Përatë se në fshatin Lazhec dhe nëKriva Pallankë, po bëhen blloki-me për ndërtimin e xhamivenën presion nga banorët lokalë,të cilët e kundërshtojnë ndërti-

min. BFI, gjithashtu, ështëankuar se autoritetet vazh-dojnë ta bllokojnë rikonstrui-min e xhamisë në Prilep, e dje-gur gjatë konfliktit të vitit 2001.Në raportin për vitin 2017 ceketedhe se Kisha ortodokse e Ma-qedonisë është ankuar se ko-muna e Strugës ende nuk kasjellë vendim për ndërtimin ekishës ortodokse në fshatin Be-licë dhe se Komuna e Tetovëska refuzuar të ndërtojë rrugëderi te kisha e qytetit.

Në raportin e Departamen-tit të Shtetit më tutje ceket seambasadori amerikan dhe për-faqësues të tjerë të ambasadëspatën takime me përfaqësuesqeveritarë dhe parlamentarë,bashkësi fetare dhe organiza-ta nga shoqëria qytetare, me tëcilët diskutuan për çështjelidhur me lirinë fetare.

Departamenti i Shtetit fe-stoi 20-vjetorin e miratimit tëLigjit për liri ndërkombëtare fe-tare. Prej atëherë çdo vit para-

shtrojnë raporte në Kongresinamerikan për mbështetje të li-rive dhe të drejtave fetare të qy-tetarëve nëpër botë, për të cilatSHBA-ja është mbrojtëse emadhe. Me rastin e përvjetorit,sekretari amerikan i Shtetit,Majk Pompeo, këtë verë do tëjetë nikoqir i këshillit ministrorpër mbështetje të lirive fetareku do të tubo0hen liderë fetarë.aktivistë për të drejta të njeriutdhe shoqëria civile nga e mbarëbota. (E.H)

Shkup, 7 të lënduar në 7 aksidenteShkup, 30 maj - Gjithsej tetë personajanë lënduar lehtë në tetë aksidentetë regjistruara gjatë ditës së djesh-me në rajonin e SPB-së Shkup. Poli-cia e komunikacionit ka sanksionuar68 shoferë të cilët kanë lëvizur meshpejtësi më të madhe nga e lejua-ra, ndërsa ka përjashtuar nga komu-nikacioni 10 para se të marrin pa-tentë shoferi, dy fillestarë dhe tetëtë tjerë. Siç informon MPB, nga ko-munikacioni janë përjashtuar 36 au-tomjete të paregjistruara, dy medefekte teknikisht dhe 201 automo-bila të cilat janë parkuar në mënyrëtë paligjshme. Me ndihmën e au-tomjetit special karrotreci janëmënjanuar 62 automjete.

Tetovë, 30 maj - Sektori për Punë tëBrendshme në Tetovë të martën ngamesdita e deri në orët e mbrëmjes karealizuar edhe një tjetër kontroll ku nëqendër të vëmendjes kanë qenë përsë-ri motoçiklistët. "Gjatë kontrollit dheaktiviteteve të realizuara në qytetin eTetovës, janë zbuluar gjithsej 22kundërvajtje, nga të cilët 12 kundër-vajtje për mospërdorim të helmetësmbrojtëse, pesë motoçiklistë kanë drej-tuar pa leje për vozitje dhe katër meregjistrim apo policisë të skaduar tëregjistrimit etj. Kundërvajtjet e konsta-tuara gjatë këtyre aktiviteteve, janësanksionuar me 22 fletëpagesa përkundërvajtje, 5 shkyçje nga trafiku, sidhe 10 ftesa për edukim në komunika-cion”, njoftoi zëdhënësi i Sektorit përPunë të Brendshme në Tetovë, Fatmir

Rexhepi. Numri i përgjithshëm i këtijlloji të kundërvajtjeve në aktivitetet eGostivarit është gjithsej 21. "Prej tyre,14 janë për mos shfrytëzimin e helmetësmbrojtëse, 4 janë për drejtim pa leje përvozitje, si dhe 3 për skadim të regjistri-mit. Kundërvajtësve u janë përgatitur21 fletëpagesa për kundërvajtje, 7 mo-toçiklistë janë shkyçur nga trafiku, dhe14 janë ftuar në orë për edukim në ko-munikacion. Kontrollet e përforcuarandaj motoçiklistëve, do të vijojnë edhepër gjatë muajve të ardhshëm verorë,shkak ky që përgjatë dhjetëra ditëve tëkaluara, në rajonin e Tetovës dhe të Go-stivarit, kanë ndodhur disa aksidentetrafiku, në të cilat pjesëmarrëse direktkanë qenë motoçiklistët”, deklaroizëdhënësi i policisë së Tetovës, FatmirRexhepi. (U.H)

Shkup, 30 maj - Një vajzë e mitur nga Shku-pi para dhjetë ditësh është rrëmbyer dhefizikisht është abuzuar në shtëpinë e njëburri 26-vjeçar. Siç njoftoi MPB-ja, dje rrethorës 3:30 një burrë i moshës 53-vjeçare ngaShkupi ka denoncuar se ditë më parë, rreth

orës 23:50, ka pranuar thirrje telefonike nganjë mik, i cili e kishte parë vajzën e tij 16-vjeçare, e cila dukshëm e shqetësuar ka ecurnë rrugë në Lagjen e Shuto Orizarës. Xh.Rështë drejtuar në vendin e caktuar dhe e kagjetur të bijën e tij, e cila i ka treguar se me

dhunë është mbajtur nga një burrë 26-vjeçar në shtëpinë e tij. Ai, sipas tregimit tëvajzës, nga 18 maji i vitit 2018 nuk e ka lejuartë largohet nga shtëpia e tij, ku fizikisht e kaabuzuar atë. Nga policia informojnë se popunohet për zbardhjen e plotë të rastit.

Vijojnë kontrollet ndaj motoçiklistëve

26-vjeçari e rrëmben dhe për 10 ditë abuzon seksualisht 16-vjeçaren

DEPARTAMENTI I SHTETIT PUBLIKON RAPORTIN PËR DALLIMET FETARE

DASH përmendxhaminë e Prilepit

Departamentiamerikan i Shtetit kanotuar ankimet eBashkësia FetareIslame, konkretisht atëse në fshatin Lazhecdhe në Kriva Pallankë,po bëhen bllokime përndërtimin e xhamivenën presion ngabanorët lokalë, si dhebllokimin e autoritetetlokale përrikonstruimin exhamisë në Prilep, tëdjegur gjatë konfliktittë vitit 2001

6 AKTUALEKoha, e enjte, 31 maj 2018

Tetovë, 30 maj - Objekti në Tetovë,ku duhej të hapet kazino, për çkamë 4 maj protestohej kundër kë-tij vendimi, nuk do të hapet, infor-muan në konferencën e djeshmepër media nga lëvizja kundër ba-stit në Tetovë për vendimin eGjykatës kompetente Administra-tive.

Sipas anëtarit të Shoqatës Xhe-mal Abdiu, e cila edhe e organizoiprotestën në fillim të këtij muaji,kjo i dha rezultatet e para por para-lajmëroi edhe se ata do të vazh-

dojnë edhe më tutje me aktivitetete tyre.

"Reagimi i qytetarëve kundërdegradimit, mjerimit, prostitucio-nit, varfërisë që po përhapet shumënga këto lojëra të fatit për çdo ditëpo rritet dhe po merr formë dheguxim që të përhapet mbarë shte-tin, si dhe ato të përfshihen në sjel-ljen e vendimeve për këto dukurinegative", tha Abdiu. Sipas koleguttë tij nga Shoqata, Jushi Emrullai,edhe institucionet në sistem poziti-visht janë përgjigjur në kërkesat e

tyre për ndalim të hapjes së kazino-së. Emrullai dhe Abdiu së bashkuparalajmëruan se aktivitetet e Sho-qatës do të vazhdojnë në drejtimqë në këtë pjesë të qytetit ku në di-stancë shumë të afërt gjenden dyuniversitete dhe nga dy shkolla fil-lore dhe të mesme, kurrsesi të moslejohet hapja e kazinosë së re, ba-stores sportive ose objektit tjetërpër organizim të lojërave të fatit.Ata theksuan se do të tentojnë qënë ligjin e ri për lojëra të fatit tëmos pranohet dispozita e propo-

zuar që kazinotë të jenë së paku300 metra nga objektet publike,por edhe ato ekzistuese dhe kazi-notë e reja, bastoret dhe objektettjera për lojëra të fatit të jenë sëpaku tre kilometra nga secili mjedisurban. Për këtë kërkesë për largi-min e kazinove dhe objekteve tëngjashme, së paku tre kilometranga vendet e banuara nga Shoqatado të përgatisin amendamente sëbashku me avokatët e tyre që do tëdërgohen deri te të gjitha grupetparlamentare, me qëllim siç u tha

të parandalohet sjellja e ligjit skan-daloz të përgatitur nga Ministria eFinancave.

Në kuadër të aktiviteteve tëardhshme nga Shoqata kundër ba-steve paralajmëruan se do tëkërkojnë edhe përgatitje të stra-tegjisë për arsim të nxënësve, stu-dentëve dhe të gjithë qytetarëvetjerë për dëmin që e shkaktojnëlojërat e fatit, ndërsa do të finan-cohet nga tatimet shtesë me të ci-lat duhet të ngarkohen objektet etilla. (U.H)

Evis HALILI

Shkup, 30 maj - Sheshi “Skënder-beu”, ambientet e Komunës së Çai-rit, Qendra teatrore për fëmijë,Qendra Informative Kulturore...janë ndër mjediset e vetme ku zh-villohet jeta kulturore artistikebrenda komunës kryesore të shqip-tarëve. Disa vjet më parë, shërbi-me të ngjashme ofronte edhe Tea-tri Shqiptar, në skenat e të cilit janëzhvilluar që nga koncertet e an-sambleve, koncertet, ekspozita ederi në manifestime humanitare epartiake. Jo vetëm pa kinema, gale-ri arti, librari e biblioteka, por edhemanifestimet kulturore dhe arti-stike, koncerte, promovimet, tribu-nat, konferencat..., ndodhin rën-dom në sallën e Komunës, nësheshin Skënderbe, apo Parkun,ndërsa të tjerat zhvendosen nëanën tjetër të Vardarit, apo edhenë Çarshi.

Brenda objektit të komunës zh-villohen jo vetëm manifestimet qëkanë si organizator vetë komunën,por edhe individë, shoqata, insti-tucione..., janë të detyruar që tërealizojnë aktivitete me logon ko-munale. Kjo formë e organizimitdo të vazhdojë të jetë e tillë edhe nëtë ardhmen, ku nuk planifikohetndërtimi i ndonjë qendre, apokompleksi më të madh në këtëzonë. Nëse i referohesh Strategjisëpër zhvillimin katërvjeçar të ko-munës, investimet infrastrukturo-

re me destinacion kulturën nuk ikalojnë 16 milionë denarët. Vetëkomuna parashikon ndërtimin ekatër qendrave për tubimin e tërinjve, ndërsa tre prej tyre do tëjenë qendra që do të ngrihen nëkuadër të tre shkollave (Jashar BejShkupi, Ismail Qemali dhe Liria)qendra e katërt është në lagjen Se-ravë dhe sipas Strategjisë për zh-villimin katërvjeçar të komunës, nëobjektin e bashkësisë vendore. Kyështë projekti më i kushtueshëmfinanciar për komunën, realizimi itë cilit kap një kosto prej më shumëse 15 milionë denarë.

“Hapësirat aktuale kulturore, tëcilat shfrytëzohen për shënimin edatave historike dhe organizimine shumë ekspozitave dhe promovi-meve të librave janë sheshi Sken-derbeu, Parku, Teatri për fëmijë,Suli Han, Hamami i Daut Pashësdhe Kurshumli Han. Po ashtu, nëpërdorim të shpeshtë është edhevetë Salla e Komunës, hapësirë që eshfrytëzojnë me kërkesë të tyreshumë autorë librash dhe organi-zata joqeveritare, duke e vlerësuar

si opsion të shkëlqyeshëm për ma-nifestimin që synojnë të organi-zojnë. Edhe përkundër këtij numritë madh të objekteve kulturore, ko-muna ka vendosur të investojë nëpërmirësimin e mëtutjeshëm të ka-paciteteve hapësinore për jetë mëtë shëndoshë kulturore”, thotëzëdhënësi i Komunës, KushtrimAlla. Rikonstruktimi dhe adaptimii këtyre qendrave të kulturës do tërealizohet gjatë katër viteve tëardhshme. Megjithatë, sipas publi-cistit Xhabir Ahmeti, perdja e errë-sirës kulturore në këtë zonë duhettë griset dhe zhvillimi i kulturësduhet të fillojë duke krijuar kushtepër edukimin dhe argëtimin e fë-mijëve përmes artit.

“Pas defaktorizimit të gjatë tëshqiptarëve, duhet të krijohen disakushte për zhvillimin e jetës kultu-rore në Shkup. E para, Komuna dheKuvendi i Qytetit të Shkupit duhettë bashkëpunojnë intensivisht mearsimin, me institucionet kulturoredhe, në radhë të parë, me intelek-tualët që në fillim të gjenden for-mat më të përshtatshme për

emancipimin e shoqërisë dhe përorientimin e saj nga vlerat e një-mendta të kulturës sonë, duke elarguar nga kiçi e shundi. Kuptohetky bashkëpunim si cak duhet taketë rininë, e cila tash nuk ka njohu-ri të mjaftueshme për traditën kul-turore shqiptare. E dyta, duhet tëbëhen dy teatro të rinj. Njëri teatërpër fëmijë dhe të rinj e tjetri teatrii kukullave. Kjo, sepse edukimi fil-lon që nga çerdhet dhe shkollat fil-lore”, thotë Ahmeti. Ai shton seështë mëse i nevojshëm largimi iBit Pazarit nga Çarshia. Në këtëmënyrë do të hapej një shesh ngai cili njerëzit do të kishin qasje nëTeatrin shqiptar, në tempujt e fesëdhe mbi të gjitha - Çarshia do tëbëhej një qendër e rëndësishmepër ngjarje të ndryshme kulturore,nga ekspozitat, promovimet e derite mbrëmjet me koncerte të mu-zikës së lehtë, por edhe botimin endonjë revistë letrare që do të sub-vencionohej nga Qyteti Shkupit.

Në Institutin e Trashëgimisëjanë të mendimit se më shumësesa qendra, ose objekte zhvillimi i

jetës kulturore të Çairit, duhet tëfillojnë nga Çarshia, që është pikanevralgjike e kësaj komune.

“Komuna duhet të iniciojëndryshime ligjore, ligjet për Çar-shinë edhe atë të ndarjes territo-riale. Shkupi është Çarshia dheduhet të ngjallim pikërisht shpirtine kësaj zone që do të ndikojë në zh-villimin e kulturës, sidomos shqip-tare dhe rritjen e vetëdijes qyteta-re. Zgjidhjen duhet ta kërkojmë tekkërkesat e tërësishme dhe jopar-ciale për kthimin e një sërë objekte-sh të rëndësisë së veçantë, si hanet,apo edhe Kalanë në dispozicion tëkomunës. Administrimi i vetëm njëpjese të Çarshisë nga ana e Ko-munës vazhdimisht do të jetë njëpengesë për zhvillimin e projekte-ve afatgjate, të cilat komuna faremirë mund t’i realizojë në partneri-tet me Ministrinë e Kulturës”, thotëdrejtori i ITSHKSH, Skënder Asani.

GJYKATA ADMINISTRATIVE NË ANËN E QYTETARËVE

Kazinoja në Tetovë nuk do të hapet |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||

MUNGESË INSTITUCIONESH

Kulturë në rrugë, Çairipa asnjë qendër serioze

Brenda komunëszhvillohen jo vetëmmanifestimet që kanë siorganizator vetëkomunën, por edheindividë, shoqata,institucione..., janë tëdetyruar që të realizojnëaktivitete me logonkomunale. Kjo formë eorganizimit do tëvazhdojë të jetë e tillëedhe në të ardhmen, kunuk planifikohet ndonjëndërmarrje më serioze, sindërtimi i ndonjë qendre,apo kompleksi më tëmadh në këtë zonë

Zgjidhjen duhet ta kërkojmëtek kërkesat e tërësishme dhejoparciale për kthimin e njësërë objektesh të rëndësisë sëveçantë, si hanet, apo edheKalanë në dispozicion tëkomunës. Administrimi i vetëmnjë pjese të Çarshisë nga ana eKomunës vazhdimisht do tëjetë një pengesë për zhvillimine projekteve afatgjate, të cilatkomuna fare mirë mund t’irealizojë në partneritet meMinistrinë e Kulturës

SKËNDER ASANI

Komuna dhe Kuvendi i Qytetittë Shkupit duhet tëbashkëpunojnë intensivisht mearsimin, me institucionetkulturore dhe, në radhë të parë,me intelektualët që në fillim tëgjenden format më tëpërshtatshme përemancipimin e shoqërisë dhepër orientimin e saj nga vlerat enjëmendta të kulturës sonë,duke e larguar nga kiçi e shundi.Kuptohet ky bashkëpunim sicak duhet ta ketë rininë, e cilatash nuk ka njohuri tëmjaftueshme për traditënkulturore shqiptare

XHABIR AHMETI

Koha

7AKTUALEKoha, e enjte, 31 maj 2018

Shkup, 30 maj - Askush me sigurinuk mund të thotë nëse çmimi ienergjisë elektrike në të ardhmendo të jetë më i ulët. Kjo është sikurta parashtroni pyetjen se a do tëjetë çmimi i naftës ose i ndonjëmetali tjetër më i ulët, porositi zë-vendëskryeministri përgjegjës

për çështje ekonomike, KoçoAngjushev.

Ai këtë e tha duke iupërgjigjur pyetjes së gazetarëvenë punëtorinë përmbyllëse përPërkrahje teknike të Republikëssë Maqedonisë në tregun e orga-nizuar për energji elektrike, e nëlidhje me çmimet e rrymës nëpërputhje me Ligjin për energje-tikë. "Gjithsesi mund të garantojse me Ligjin e ri, çmimi i energji-së elektrike për qytetarët gjith-monë do të jetë më i favorshëmnë krahasim me atë që e ofronteai paraprak", tha Angjushev. Aisqaroi se kjo mundësohet memekanizmin e furnizuesit univer-sal, që vendoset me Ligjin. Sipasvendimit të ri ligjor, duhet të sh-

pallet konkurs për furnizuesinuniversal në afat prej 90 ditëvenga hyrja në fuqi të Ligjit. Këto 90ditë tashmë vazhdojnë, dukemarrë parasysh se ligji para pakkohe u miratua, ndërsa furnizue-si universal do të zgjidhet në ten-der dhe në këtë zgjidhje më nukdo të ketë pranim të shpenzimevejoproduktive nga ana e Komisio-nit rregullator. "Kompanitë do tëmund që me shpenzimet e tyre t'ipërfshijnë në ndonjë kornizë mbienergjinë e furnizuar elektrikedhe këtu do të jetë konkurrenca etyre. Ligji stimulon kompani tëorientuara të tregut, që në bazëkonkurruese do të stimulohen t'izvogëlojnë shpenzimet joproduk-tive", sqaroi Angjushev.

Ai shtoi se furnizuesi universalgaranton dy punë. Së pari qyte-tarët janë të mbrojtur. Bashkësiaenergjetike është pajtuar që nëdispozitat kalimtare të Ligjit tëqëndrojë se vitet e para, duke fil-luar që nga viti i parë i implemen-timit, 80 për qind nga energjia eprodhuar elektrike nga prodhim-taria vendore ELEM të shkojë derite qytetarët nëpërmjet furnizue-sit universal, me çka qytetarët nëafat më të gjatë do të jenë tëmbrojtur nga goditjet e çmime-ve të tregut. Ligji i mëparshëmofronte mbrojtje deri në vitin2020, ndërsa ky i riu ofronmbrojtje në shtatë-tetë vitet eardhshme, në të cilat në vazh-dimësi do të bie përqindja e

energjisë së prodhuar elektrikenga ELEM, që do të shkojë për am-visëritë. E dyta, do të ketë përfi-tim për kompanitë e RM-së dhepër të gjithë ata që duan të jenënë tregun e lirë, sepse kompanitëe mesme sot paguajnë 140 deri150 euro për megavat orë, ndërsakonkurrenca e tyre nga Evropapaguan 50 deri 60 euro megavatorë. Kjo u mundëson që ata të luf-tojnë në tregun botëror. Ligjimundëson që Maqedonia të jetëpjesë e familjes evropiane edhenë kuptim energjetik, tha Anxhu-shev. Ai theksoi se për momentinnë shtet për tregti me energjinëelektrike janë të licencuara mbi50 kompani, ndërsa për furnizimmbi dhjetë. (Z.V)

Duhani rrit për 12 për qindrastet e vdekjesnga sëmundjete zemrësShkup, 30 maj - Përdorimi iduhanit dhe ekspozimi i pirjespasive kontribuojnë përafërsi-sht për 12 për qind te të gjitharastet e vdekjes te sëmundjete zemrës, ndërsa eliminimi ipërdorimit të duhanit mundtë mbrojë miliona njerëz tëvdesin nga zemra ose sulmi nëtru, deklaroi sot ministri iShëndetësisë, Venko Filipçeme rastin e 31 Majit, DitësBotërore pa duhan. Nën mo-ton "Zgjidh shëndet, e joduhan", Ministria e Shëndetë-sisë edhe këtë vit në bashkë-punim me Organizatën Botë-rore të Shëndetësisë dheInstitutin për Shëndet Publiktradicionalisht e shënojnëDitën Botërore pa duhan."Në Republikën e Maqedonisë,sipas të dhënave të Institutitpër Shëndet Publik, në vitin2016 nga sëmundjet e sistemittë qarkullimit të gjakut kanëvdekur 10.920 persona meshkallë të vdekshmërisë prej526,9 në 100.000 banorë. Së-mundjet e sistemit kardio-va-skular marrin pjesë me 53,5për qind në mortalitetin etërësishëm dhe janë në vendtë parë në strukturën e shka-qeve të vdekjes", deklaroi Fi-lipçe.Potencoi se pirja e duhanitparaqet rrezik të dëshmuarpër shëndetin e popullatës,rrezik për sëmundje dhe pro-blem global publik-shëndetë-sor, për shkak të së cilës e do-mosdoshme është tëndërmerren masa urgjentepër të dëshmuar kundërin-dikacionin e duhanit. (D.K)

Zejnulla VESELI

Shkup, 30 maj - Gjatë tre viteve tëardhshme Maqedonia do të duhettë futet në borxhet të reja në vlerëtë përgjithshme prej 2.3 miliard,ndërsa për të njëjtën periudhe sh-teti duhet të kthej borxh të vjetërnë vlerë prej 1.5 miliard euro, përborxhin bazë dhe 500 milion eurokamata.

Kështu thuhet në "Strategjinëfiskale të Republikës së Maqedoni-së 2019-2021", të publikuar nga Mi-nistria e Financave. Në këtë stra-tegji përveç që parashihet rritjerrogash, rritje e konsumit perso-nal, rritje të Bruto Prodhimit Ven-dor parashihet dhe rritja e borxhitpublik që të mundet Maqedonianë kohë të kthejë borxhet e vjetra,të paguaj kamatat si dhe të reali-zojë investimet e planifikuara.Njëherësh parashihet dhe dhëniae eurobligacionit të ri në tregun ejashtëm financiar.

Sipas paralajmërimeve deficitibuxhetor gjatë periudhës së ardh-

me do të zvogëlohet si në vlerë ab-solute ashtu edhe në përqindje tëBruto Prodhimit Vendor (BPV),gjegjësisht në vitin 2019 para-shihet të jetë 2.5 për qind nga BPVndërsa në vitin 2021 do të jetëvetëm 2 për qind.

" Financimi i deficitit të plani-fikuar do të sigurohet përmes hua-marrjeve të reja nga institucionetfinanciare ndërkombëtare dhebankave komerciale apo fondevevendore. Futja në borxh tek institu-cionet e jashtme financiare do tëbëhet përmes tërheqjes se krediveme kamata të volitshme për finan-cimin e disa projekteve kapitale sidhe përmes dhënies së euroobli-gacionit të ri në tregunndërkombëtar ", thuhet në Stra-tegjinë Fiskale.

Gjithashtu edhe politika disi-plinore fiskale do të sigurojë lë-vizje stabile të borxhit publik dhenë kohë afatmesme do të arrijë ni-velin prej 54,8 për qind të BPV-sëdhe në vitin 2020 si rezultat i për-shpejtimit të projekteve kapitaledo të zvogëlohet në 53,8 për qindtë BPV-së në vitin 2021.

"Më saktë borxhi publik do të

lëvizë nën limitin e caktuar përafatmesëm dhe afatgjatë nën ni-velin prej 60 për qind të BDP-së",thonë nga Ministria e Financave,duke shtuar se llogaritjet e stra-tegjisë fiskale për tre vitet e ardh-shme bazohen në rritjen ekono-mike dhe BPV-së si pasojeparashikimeve të volitshme përekonominë Evropiane, rritjen e in-vestimeve në Maqedoni , rritjen epagave dhe uljen e papunësisë.

"Në vitin 2019 parashihet qërritja ekonomike të jetë 3.5 përqind , në vitin 2020 - 4 për qind dhenë vitin 2021 rritja ekonomike pa-rashihet të jetë 5 për qind", thonënga Ministria e Financave.

Për ekspertët ekonomikë para-shikimet e "Strategjisë fiskale2019-2021" nuk janë edhe aq opti-miste ku kemi parasysh para-lajmërimet për futje të reja nëborxh që mundet në mënyre di-rekt të ndikojnë në mosrritjen eko-nomike. Eksperti ekonomikMarjan Petreski shprehet se nukka dilemë se shteti po shkon drejtlinjës së kuqe sa i përket rritjes seborxhit publik për shkak se pjesamë e madhe e këtyre borxheve

shkojnë për mbulimin e harxhime-ve rrjedhëse të buxhetit apo thje-shtë thënë për kthimin e borxhevetë vjetra.

"Borxhi publik relativisht përnjë kohë shumë të shkurt u dyfi-shua prandaj konsolidimi i borxhitpublik është më se i nevojshëm.Kjo do të thotë se në të ardhmenpër çdo huamarrje të re në tregune brendshëm financiar, Qeveriaduhet të jep informata të sakta sepër çka futet në borxhe të reja, qëdo të thotë se çdo cent që do tëmerret borxh të tregohet sakte sepër çfarë nevoje merren këto paradhe se shpenzimi i këtyre parave tëjetë transparente nga ana e Qeve-risë. Rritja e borxhit publik, i cilipër momentin është 5 miliardeuro, pas tre viteve do shkojë në 7miliard euro", thotë Marjan Peter-ski ekspert ekonomik.

Instituti për analiza ekonomikethe politike "Finance Think" ka dalëmë qëndrimin se se projektimetnë strategjinë më saktë projekti-met makroekonomike duken ar-bitrare dhe jo mjaftueshëm të ba-zuara në logjiken ekonomike.

"Edhe pse rritja ekonomike prej5 për qind për afat të mesëm ështëqëllim legjitim, përshpejtimi irritjes ekonomike prej 4 për qindnë vitin 2020 dhe 5 për qind në vi-tin 2021 duken si një rrezik i thek-suar. Rreziqet e jashtme diktojnënjë rritje jo të mjaftueshme tëkërkesave nga tregjet e huaja sidhe pasiguria e Maqedonisë rrethintegrimeve Evropiane. Rrezikuvendor është i mundshëm përshkak të proceseve politike jo sta-bile, mosrealizmi i mjaftueshëm iinvestimeve kapitale si dhe përk-rahje jo e mjaftueshme e qeverisëaktuale për investime në sektorinprivat", thonë nga Finance Think.

GATI VENDIMI I RI LIGJOR

Askush nuk siguron se çmimi i rrymës do të jetë më lirë||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||

STRATEGJIA FISKALE 2019-2021

Borxhet drejt linjës së kuqe!Deri në vitin 2021Maqedonia do të merrborxhe të reja si nëtregun ndërkombëtardhe atë vendor në vlerëprej 2.3 miliard denarëduke e çuar borxhinpublik në nivel prej 7miliard euro, nga 5miliard sa është përmomentin. Njëkohësishtderi në fund të vitit 2021,Maqedoni do të duhet tëkthejë borxhe të vjetra nëvlerë prej 1.5 miliard euro.

Koha

Fisnik PASHOLLI

Shkup, 30 maj - Mali i Sharrit poredhe malet tjera në Maqedoni,janë një nga pjesët më të bukuramalore në të gjithë Evropën. Këtomasive malore mund të kthehennë një nga pikat më të frekuentua-ra të turizmit malor në rajon, mekusht që shteti do të përgatiste njëplan serioz zhvillimor për këtëzonë, dhe nëse mbështeten seriozi-sht banorët e kësaj ane në hapjen evendeve të reja të punës.

Ekspertët e lëmisë së turizmitvlerësojnë se Mali Sharr i pasur melivadhe, pyje, burime të ftohta uji,liqene malore, stane të dhenve,djathëra e bylemtëra të tjerë,mundtë shndërrohet në një nga pikat mëtë fuqishme të turizmit malor nëEvropën juglindore duke e shndër-ruar turizmin malor pikë destini-mi në të gjitha stinët.

Sipas profesorit universitar, Mi-slim Zendeli, pasuria e madhenatyrore që e posedon Mali Sharrpër tu shndërruar në një burim tëardhurash për banorët e zonës,kërkon në radhë të parë një stra-tegji zhvillimore për turizmin eqëndrueshëm rural , që më pas dotë hapte rrugën edhe për realizi-min e projekteve dhe plan-biznese-ve të ndryshme.

“Mali Sharr mund të ketë njëturizëm malor mjaft të zhvilluar,por vetëm me kusht që të dihet seçka dhe si do të zhvillohet, cilat janëprioritetet e kështu me radhë. Pra,zhvillimi i turizmit malor në këtëzonë kërkon një planifikim shumë-

dimensional dhe heterogjen mepjesëmarrjen e subjekteve si në ni-vel lokal ashtu edhe në nivel repu-blikan”, sqaron Zendeli. Sipas tij,shteti duhet të ndihmojë zhvilli-min e turizmit rural pikë së pari mendërtimin e rrugëve për shkak senuk mund të sjellim turistë të huajme një infrastrukturë të pazhvil-luar rrugore, ndërsa duhet të men-dohet edhe për mbështetjen finan-ciare të banorëve në revitalizimin eshtëpive për bujtje të turistëve,duke u fokusuar në ndërtimin eetno-fshatrave me ruajtjen e origji-nalitetit të shtëpive tradicionale tëSharrit.

“Në këtë drejtim duhet të men-dojmë për zhvillimin e një turizmitë qëndrueshëm në aspektin eko-nomik që do të jetë fitimprurës përbanorët e zonës, do të hapë vendetë reja të punës, do të ruajë biodi-verzitetin e natyrës , nuk do tëshkatërrojë ambientin si dhe do tëtërheqë turistë nga jashtë meorigjinalitetin e vet duke filluar ngaushqimi, bukuritë natyrore, qeni iSharrit, delet e Sharrit etj”, shpje-gon më tej Zendeli.

Një vëmendje e veçantë në këtëdrejtim, shton më tej ai , duhet ku-shtuar edhe organizimit të banorë-ve të kësaj ane në aspektin e trajni-meve se çka dhe si të investojnë ,ngritjes së kapaciteteve profesio-nale në aspektin e turizmit malor .Gjithashtu nevojitet një ndihmëprofesionale edhe nga ana e inxhi-nierëve të blegtorisë apo kopshta-risë, si dhe ekspertëve të lëmive tëtjera , me qëllim që turizmi malortë jetë një biznes i leverdishëmthekson Zendeli.

THETHI SI MODELNë ndërkohë, masivi malor i

Thethit afër Shkodrës në vitet efundit, frekuentohet nga vizitorë

vendas e të huaj, ndërsa banorët ekëtij fshati turistik kanë nisur tëpërshtatin banesat e tyre në funk-sion të turizmit, duke e parë këtë sinjë mundësi ekonomike me inte-res. Kjo ka ndikuar që të shtohet in-teresit i vizitorëve të huaj, që krye-sisht janë ekplorues të natyrës,turistë, alpinistë apo të apasionuarpas shëtitje me biçikletë. Vetëmpara tre vitesh, mbi 12 mijë turistëtë huaj kanë vizituar këtë pikë turi-stike në Shqipëri.

Përveç kësaj, në stinën e verëjanë të shumta familjet nga Thethiqë jetojnë në Shkodër, që rikthehenatje për të veruar por dhe për të sh-frytëzuar mundësitë ekonomike qëu jep turizmi malor. Prej disa viteve,banorët e Thethit kanë filluar tëkthejnë sytë nga vendlindja e tyre,aty ku kanë shtëpitë ku janë lindure rritur. Një pjesë e shtëpive janëndihmuar edhe nga GTZ Gjerma-ne. Në këto shtëpi të përshtaturapër pushuesit, tashmë ka krevatë,rafte, dyshekë, çarçafë e batanije tëreja si dhe pajisje hidrosanitare,enë kuzhine me aksesorët përkatësetj. Kështu banesat janë kthyer nëpansione të vogla, mini-hotele,shtëpi pushimi ku afrohen shërbi-me si fjetja dhe ushqimi. Po kështuGTZ ka mundësuar dhe vendosjene sinjalistikës turistike në të gjithëparkun kombëtar të Thethit.Ndihmë familjeve nga Thethi nëbiznesin e tyre u ka dhënë dheUNDP dhe ambasada holandeze, ecila ka mbështetur rikonstruksio-nin e dritareve të banesave dhe pje-sëve të tjera të tyre.

RIKTHIMI I HANEVENë Shqipëri, edhe projekti am-

bicioz “40 Hanet”, i cili ka disa vjetqë funksionon, ofron për turistëte huaj dhe vendas mundësitë përtë njohur nga afër jo vetëm breg-

detin shqiptar, por edhe traditatshqiptare të hershme. Këto banesamahnitëse dhe relaksuese rigjal-lërojnë turizmin në zonat rurale tëvendit, duke përmirësuar ekono-minë e banorëve të zonave të thel-la të vendit, të cilët tashmë kanënjë alternativë më tepër, përveçemigracionit apo bujqësisë për tësiguruar jetesën. Konkretisht, janështëpitë e fshatit me kushtet realetë banimit, sigurisht, të mobiluarasipas traditave të zonave ku janëngritur. Katër itineraret e këtijprojekti përfshijnë në gjurmën eveta hanet, duke nisur nga Alpet eShqipërisë, më pas bujtinatpërgjatë rrugës së njohur si “ViaPubblica”, për të vazhduar me “ViaEgnatia” dhe në fund itinerarin eJugut. Ndërkohë që ekziston njëmori kombinimesh dhe akomodi-mesh, të cilat i japin dorë të lirë tu-ristit dhe agjencive turistike për tëeksploruar itinerare të tilla.

Më pakekspozita dheartistë, mëshumë vizitorëShkup, 30 maj - Gjatë vitit të ka-luar janë organizuar 575 ekspozi-ta të artit figurativ, dhe në kraha-sim me vitin paraprak numriështë zvogëluar për dy për qind,publikoi Enti Shtetëror për Stati-stikë. Në këtë periudhë për 1,9për qind është zvogëluar numri iartistëve të artit figurativ - pjesë-marrës në ekspozitat, ndërsa për20,7 për qind është rritur numrii vizitorëve të ekspozitave të artitfigurativ. Në vitin 2017 janë orga-nizuar 20 koloni të artit, ndërsanumri i pjesëmarrësve, në kraha-sim me vitin 2016, është rriturpër 33,2 për qind.

Edhe një padipër ish-kryetarine VasilevësStrumicë, 30 maj - Sektori përpunë të brendshme Strumicëderi te Prokuroria Themelore Pu-blike në Strumicë ka ngritur kal-lëzime penale kundër V.S. (51)nga fshati Edernikovë dhekundër G.C. (55) nga fshati Do-broshincë, për shkak të dyshimitse kryerësi i parë ka kryer vepërpenale "Keqpërdorim të detyrëszyrtare dhe autorizimit", ndërsa iakuzuari i dytë vepër penale"Nxitje" dhe "Parashtrim të dësh-mive të rreme". Siç informoi nëkonferencën e sotme për shtypToni Bozhikov, inspektor i pava-rur në SPB Strumicë, i akuzuari iparë e ka shfrytëzuar pozicionin etij zyrtar dhe me tejkalim të auto-rizimit, duke vepruar në kundër-shtim me Ligjin për veprim meobjektet e ndërtuara pa leje, i kamundësuar të denoncuarit tëdytë të përfitojë dobi pronësore.

Anulohetseanca kundërLlatasitShkup, 30 maj - Për shkak tëkërkesës së mbrojtjes dje nëGjykatën Penale u anulua lënda"Total" e Prokurorisë PublikeSpeciale. "Në "Total" i dyshuarështë gazetari Dragan Pavlloviq-Llatas për fshehjen e tatimit. Si-pas aktakuzës së PPS-së, i dy-shuari ka dhënë të dhëna tërrejshme në llogaritë përfun-dimtare dhe fletëparaqitjet përtatimin me ç'rast përmes perso-nave juridikë ka fshehur tatimnë shumë prej 7.466.981 denarëapo 121.414 euro, ndërsa perso-nalisht personi fizik ka fshehur3.876.471 denarë apo 63.032euro.

8 AKTUALEKoha, e enjte, 31 maj 2018

(PA)PERSPEKTIVAT E TURIZMI MALOR

Bukuritë natyrore, një aset i pashfrytëzuar Njohësit e kësaj fushemendojnë se shteti duhettë ndihmojë zhvillimin eturizmit rural pikë së parime ndërtimin e rrugëvepër shkak se nuk mund tësjellim turistë të huaj menjë infrastrukturë tëpazhvilluar rrugore,ndërsa duhet tëmendohet edhe përmbështetjen financiaretë banorëve nërevitalizimin e shtëpivepër bujtje të turistëve,duke u fokusuar nëndërtimin e etno-fshatrave me ruajtjen eorigjinalitetit të shtëpivetradicionale të Sharrit

Mali Sharr mund të ketë njëturizëm malor mjaft tëzhvilluar, por vetëm mekusht që të dihet se çka dhe sido të zhvillohet, cilat janëprioritetet e kështu meradhë. Pra, zhvillimi iturizmit malor në këtë zonëkërkon një planifikimshumëdimensional dheheterogjen me pjesëmarrjene subjekteve si në nivel lokal,ashtu edhe në nivelrepublikan

MISLIM ZENDELI Koha

||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||

9AKTUALEKoha, e enjte, 31 maj 2018

Delvina KËRLUKU

Shkup, 30 maj - Një shoqëri nukmund të jetë e kompletuar në pikë-pamje humane nëse brenda saj nukpërfshin edhe persona me nevojatë posaçme. Por a do të mund të ar-rihej kjo nëse shteti nuk siguron ku-shte të nevojshme që do të ishin tëdomosdoshme për një funksionimnormal të këtyre personave?

Një pyetje e tillë vjen edhe prejBujar Hoxhës, prind i fëmijës mëautizëm, i cili ka vërejtje të shumtanë adresë të institucioneve shtetë-rore sa i përket kujdesit profesionale human ndaj personave me nevojatë veçanta.

“E para është fusha e shëndetë-sisë, e cila u përket më shumë këty-re personave ( e kam djalin me au-tizëm) dhe nuk kemi analizaadekuate në fushën e pediatrisëneurologjike, domethënë nuk kemimjek adekuat, subspecialist të fu-shës së neurologjisë, që të merrenvetëm me sindromin autik. Por,çfarë ndodh, të gjitha sindromet si-motra qoftë Doën sindromi, qoftëparaliza cerebrale trajtohennjëkohësisht, që thënë kushtimishttë gjithë këta pacientë futen në një'kosh', gjë që nuk është në rregullsepse këto dy diagnoza ndryshojnënjëra prej tjetrës. Nëse njëra ka pa-rametra gjenetikë, tjetra mund tëketë parametra psikologjikë. Aspek-ti i dytë janë institucionet e arsimit,në të gjithë botën, pra dihet që prejmoshës parashkollore, deri në për-fundim të universitetit, këtyre per-sonave u garantohet shkollim pa-ralel me të ashtuquajturit e tjerë“persona normal”, sepse ështëshumë diskutabile, pra biokimiames normalitetit dhe abnormalite-tit, (ku mund të diskutohet si nëaspektin esencial ashtu edhe filo-zofik). Për mua këta persona nuk

janë abnormal, siç paragjykohen.Si shembull, tek autizmi, fusha e in-teligjencës te ata është më e prekuredhe pse në dukje mund të dal-lohen se kanë kapacitetin e ulët, dheështë e jofaleminderuese që të ma-tet te ne inteligjenca e tyre. Mirëpo,duhet të bëhet diçka tjetër nga anae specialistëve, të vërtetohet memetodat e kompensimit, të plotë-sohet ajo që i mungon me anë tëinteligjencës. Kjo gjë nuk bëhet,vetëm se në funksion të pak institu-cioneve private, për të cilët prindë-rit paguajnë shumë të lartë, bie fja-la, unë në muaj jap 1000 euro, përtrajtimin “psiko - behaviorist” (sjel-ljet mendore) të djalit tim, i cili ako-ma është joverbal dhe është 9 vjeç,por nuk mund të gjej doktoradekuat që të kujdeset për analizate gjakut, analizat gjenetike, incizi-min e trurit, që në botën perëndi-more bëhen në çdo të tretin muaj,kurse këtu nuk praktikohen”, thotëprindi Hoxha për gazetën Koha.

Nëpër shkolla duhet të ketë spe-cialistë të defektologjisë, psikologji-së dhe logopedisë, thotë BujarHoxha, në mënyrë që të trajtohenfëmijët me nevoja të posaçme, se-pse, përndryshe këta persona pen-gojnë mësimin edukativo-arsimordhe duhet të përjashtohen ngashkolla, gjë që paraqet diskriminim.Hoxha shton se duhet të an-

gazhohen pedagogë apo ekspertëtë përgatitur që do të punonin meplan-program të veçantë për aftësi-min psiko-fizike të këtyre fëmijëve.Bëhet fjalë për procesin e nxënies,mirësjelljes, ndaljen e sjelljeve tëtyre repeditive dhe steriotipike që ekanë, sepse këta kanë një zhvillimatipik psikologjik dhe ne i quajmëneorodiziv dhe jo neorotipik siç janënjerëzit normal dhe kjo nuk ështëhendikep, por është “pasuri”, sepsekëta persona dikur mund të aftë-sohen, ku edhe kemi shumë shem-buj në botë me faza të zhvillimit tëautizmit, që kanë tjera aftësi per-ceptive dhe konjuktive, që mund tëzbulojnë. Ky prind kërkon inkuadri-min e menjëhershëm të këtyre per-sonave në sistemin arsimor, pa disk-riminim dhe dhënien e kushteve sëpaku të subspecialistëve të fushëssë mjekësisë dhe mikrobiologjisë.Fëmija e tij shkon në shkollë të rre-gullt, me përcjellje vetëm dy orë,por duke i paguar defektologët dhelogopedët.

“Deri tani kemi dërguar në akti-vitete te 'Kalinka', ku paguajmë 200euro, në gjuhën maqedonase, porderi tani nuk ka patur efekt, sepsekëtyre fëmijëve u duhet mësim nëgjuhën amtare, ku tani e zbuluamÇairin, ku e dërgoj në shoqatën 'Bo-ta e re', katër herë në javë dhe sho-qata “Dua ylberin”, si dhe te një lo-

gopede Ajshe Beqiri, por për fat tëkeq këta persona nuk janë të punë-suar zyrtarisht dhe kjo është hen-dikepi më i madh. Fëmijën tim ekam dërguar në aktivitet sportiv njëkohë, për të luajtur basketboll mepersonat me nevoja të veçanta, porjanë mbyllur. Tani e dërgojmë nëpishinë, ku e ushton një person iaftësuar për këtë kategori të njerëz-ve. Pra, shpenzimet e aktiviteteveshkollore, por edhe jashtë shkollo-re, medikamenteve që përdor fë-mija arrijnë shumën e njëmijë eu-rove, ku duhet ti sigurojë shteti, siçndodh në vendet e zhvilluara”, thaHoxha.

Edhe profesorin universitar Ara-fat Shabani,është i mendimit sepersonave me nevoja të veçanta sh-teti nuk iu ofron kushte që ata të in-tegrohen në jetën shoqërore.

“Nuk jemi në dijeni se sa ështënumri i personave me nevoja tëveçanta këtu në Maqedoni, ajo qëshihet janë pak, por ndryshe flasinstatistikat e BE-së dhe institucione-ve të saj. Për rajonin e BallkanitPerëndimor, statistikat tregojnë sejanë shumë, por se ku janë ata,është çështje e dikutueshme për ar-sye se shumica e atyre personavembahen të mbyllur, për shkak të njëmentaliteti që ndikohet nga shoqë-ria. Për t’i inkuadruar këta fëmijënë procesin arsimor duhet njëherëtë ketë infrastrukturë jo vetëm nëinstitucione, por edhe rrugore. Siprofesor në UEJL, kemi pasur disastudentë me nevoja të veçanta, kusistemi i pranon dhe infrastrukturabrenda kampusit është në nivel. Por,deri në hyrje të universitetit atakanë probleme”, thotë Arafat Sha-bani, profesor në Fakultetin e Ko-munikimit dhe gjuhëve për gazetënKoha. Ai shton se përpos që më-simdhënësit duhet të integrohennë procesin arsimor për përfshirjen

e personave me nevoja të veçanta,këtu ka edhe kosto të lartë, për ma-terialet, gjë që shteti nuk ka poten-cial ta mbulojë.

Edhe pse Konventatndërkombëtare për të drejtat e per-sonave me nevoja të veçantambrojnë këtë kategori të njerëzve,kjo megjithatë nuk has në mirëkup-tim të duhur në Maqedoni për arsyese personat me aftësi të veçantaende paragjykohen dhe ata nukmund të punësohen në arsim,shëndetësi, administratë etj.

Por, në anën tjetër inkuadrimi ikëtyre personave, është një përfi-tim për shoqërinë dhe këtë men-dim e mbështet edhe Mila Carovka,ministre e Punës dhe Politikës So-ciale, e cila thotë se deri më tani përpersonat me nevoja të veçanta nukështë biseduar për aspektin e po-tencialeve të tyre. "Për ata është fo-lur vetëm si problem, si një individqë të harxhojë para nga buxheti",thotë ajo ndërsa apelon që të këtapersona të përfshihen në shoqëri,kurse nxënësit dhe personeli arsi-mor duhet të adaptohet me pamjetë fëmijëve më karrocë, por edhe tëdimë si të komunikojmë dhe të sil-lemi me atë fëmijë. Carovska mbë-shtet idenë se nëse njerëzit mendonjë aftësi të kufizuar izolohen,atëherë humbim si shoqëri, kurseme përfshirjen e tyre shkolla, ko-pshte e gjetiu fillon të zhvillohetedhe shoqëria.

TRAJTIMI I PERSONAVE ME NEVOJA TË VEÇANTA

Shteti të ndjek modelet europiane

CAROVSKA: TË MËSOHEMI ME FËMIJËT NË KARROCË Mila Carovka, ministre e Punës dhe PolitikësSociale, e cila thotë se deri më tani për personatme nevoja të veçanta nuk është biseduar përaspektin e potencialeve të tyre. "Për ata ështëfolur vetëm si problem, si një individ që tëharxhojë para nga buxheti", thotë ajo ndërsaapelon që të këta persona të përfshihen në shoqëri,kurse nxënësit dhe personeli arsimor duhet tëadaptohet me pamje të fëmijëve në karrocë, por edhe të dimë si tëkomunikojmë dhe të sillemi me atë fëmijë.

Nëpër shkolla duhet të ketëspecialistë të defektologjisë,psikologjisë dhe logopedisë nëmënyrë që të trajtohen fëmijëtme nevoja të posaçme, sepsepërndryshe, këta personapengojnë mësimin edukativo-arsimor dhe duhet tëpërjashtohen nga shkolla, gjëqë paraqet diskriminim. Duhettë angazhohen pedagogë apoekspertë të përgatitur që do tëpunonin me plan-program tëveçantë për aftësimin psiko-fizike të këtyre fëmijëve

BUJAR HOXHA

Për t’i inkuadruar këta fëmijënë procesin arsimor duhetnjëherë të ketë infrastrukturëjo vetëm në institucione, poredhe rrugore. Si profesor nëUEJL, kemi pasur disa studentëme nevoja të veçanta, kusistemi i pranon dheinfrastruktura brendakampusit është në nivel. Por,deri në hyrje të universitetit atakanë probleme

ARAFAT SHABANI Kujdesi human e profesional i shtetit ndajpersonave me aftësi të posaçme është nën nivelin epritjeve, kurse prindërit kërkojnë ndryshimin eqasjes së shoqërisë ndaj këtyre personave

Koha

|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||

10 FORUMKoha, e enjte, 31 maj 2018

Themelues: Arben Ratkoceri dhe Lirim Dullovi

E p

ërdi

tsh

me

info

rmat

ive

ww

w.k

oha.

mk

Botues: Koha Production SHPK | Adresa e botuesit dhe redaksisë: Bul. Goce Delçev nr.11, | Q.T. Mavrovasja lok.14 - përdhesë, Shkup | Gazetë ditore - botohet çdo ditë përveç të dielës | Shtypi dhe distribuimi:“Adria Media Ballkan” - rr. 852 nr.62, Shkup, 5000 kopje | Data e shtypjes e mërkurë 30 maj | Numri i parë i gazetës doli më 22 Nëntor 2006Drejtor: Lirim DULLOVI | Kryeredaktor: Vedat MEMEDALIU | Redaktor përgjegjës: Emin AZEMI | Ndihmëskryeredaktor: Evis HALILI | Redaktor teknik: Halil BERISHA

E-mail: koha@koha.com.mk | Tel: 02 3179 - 904; Tel: 02 3179 - 905; Tel: 02 3179 - 906; Fax: 02 3118 - 060; | MARKETING: Bekim SHAQIRI • marketing@koha.com.mk; Tel: 02 3179-904; Mob: 071 372 222 | Përgjegjës për distribuim: Afrim DULLOVI - Tel: 071 372 221Përfaqësues ligjor: Shtëpia e avokatëve Inter Partes - Shkup

Koh

a

NPK "Koha Production" Num. i xhirollogarisë: 210063340670177; Tutunska Banka -Shkup; Numri tatimor 4030008022772

Nuk ka event më të përfo-lur prej ditësh, eko e të ci-lit ende vazhdon dhe kjoështë ndeshja finale në

Ligën e Kampioneve mes Liverpulitdhe Real Madridit. Ende në murintim në Facebook, më shfaqet zemë-rimi i fansave të shumtë me atë që indodhi ose nuk i ndodhi Sergio Ra-mos-it të Real Madritit me përballjete tij “jo sportive” qoftë me Loris Ka-rius qoftë me Mohamed Salah të Li-verpulit gjatë finales të madhe.Shoh përplasje verbale mes fansashse pse UEFA nuk do të ndërmarrëgjë ndaj Ramos, e të tjera komentesi këto që kanë të bëjnë me një prejeventeve më të shikuar në rruzullintokësor.

Janë këto evente që lidhin botëndhe që krijojnë një dimension uni-versal duke shkaktuar madje edhendarje edhe brenda një fisi, shoqë-rie a kombi kur bëhet fjalë se cilinekip mbështet. Është një leksion imirë se pasioni disa herë tejkalondo paradigma të përcaktuara mëherët në konstruktet tona për sho-qërinë apo dhe etninë. Të tilla efek-te jep futbolli, të cilit anglezët i refe-rohen me fjalët “lojë e bukur”. Porveç futbollit e bukur ishte hapja ekësaj finaleje të madhe.

Në mbamendjen kolektivetonën por dhe të gjithë botës në tru,si një tatuazh, kanë mbetur pamjetspektakolare të mini koncertit tëDua Lipës. Nuk ka ndodhurndonjëherë që fansat e futbollit tëmiksohen aq shumë me art e mu-zikë dhe po si rrallë herë shihje prejtyre se si në një anë shanin e mbro-nin ekipin e tyre dhe si në anën tjetëri gëzoheshin një artisteje shqipta-re. Ishte dhe ende është një javë ebukur me gjithë prezencë shqiptare

nëpër botë. Disi e paimagjinuesh-me, por jo e pa mundur.

Nuk dua të jem as romantik eaq më shumë euforik, por nuk ështëse ka ndodhur që për një periudhëkaq të shkurtër kohore të ketë kaqshumë vetëdije për prezencë shqip-tare në botë dhe këtë s’ka se si mose vëmë re. Por sigurisht që gjurmëjanë lënë dhe më herët.

Mu dha mundësia që në Tiranëtë shoh një ekspozitë librash tëvjetër kryesisht fate, Bibla dhe Kura-ne të krijuar ndër shekuj dhe tejet tëlashtë por që kanë pasur impakt tëmadh. Kodikët e Shqipërisë njihendhe janë një fond me rëndësi botë-rore për historinë e zhvillimit tëletërsisë së vjetër biblike, liturgjike.Pra rëndësia e tyre është botërore.Dhe e theksoj këtë se sepse impak-ti dhe gjurma shqiptare ka qenë epranishme ndër shekuj, por disaherë kur ajo është e fshehur në li-bra e biblioteka nuk është se e vëmëre. Ky është ai momenti që krijongëzim dhe ekzaltim kur Dua Lipakëndon në finalen e Ligës së Kam-pionëve që mbështjell të tërë, pornë fakt po aq “share” do të duhet tëkishte pasur edhe ekspozita me li-brat e lashtë, sepse impakti i tyre kaqenë ndër shekuj madje duke de-terminuar zhvillimet që rrjedhindhe sot. Kjo pasuri që shfaqet në ek-spozitën e quajtur “Urtësi e pashuar”

shfaq vëllime të rralla dhe të moçmetë trashëgimisë që kemi në latini-sht, shqip, greqisht, osmanisht, per-sisht. Po kaq i madh është ndikimiedhe pse i heshtur dhe shpesh edhei fshehur. Por që është dëshmi sembase s’është edhe aq çudi që sh-qiptarët sot mund të lënë gjurmënë botë se këtë e paskan bërë edhemë herët, por në forma dhe medie tetjera. Ose me fjalë të tjera e kanëbërë në rrjetet sociale të kohës, qëkanë qenë librat dhe bibliotekat. Kurdel nga kjo ekspozitë, që është e ven-dosur në qendër të Tiranës, tek ishshtëpia e diktatorit Enver Hoxha,dielli dhe temperaturat e larta si nëfilmat fantastiko-shkencor, të tele-portojnë e të hedhin në kohën e ta-shme. Je i rrethuar menjëherë melokale dhe zhurma ku sfondi mu-zikor popullor sërish është i një sh-qiptareje. Kënga dominante e kësajvere filloi të marrë dhenë, e sërish kalidhje me futboll dhe botën. Ështëajo e Era Istrefit, që këndon bashkëme Will Smith dhe Nicky Jam. Him-ni i botërorit Rusi 2018, “Live it up” dotë na shfaqet nga të gjitha anët sa dotë na mërzitet, por ky realiteti i kriji-meve dhe ndikimeve shqiptareduket se s’ka të ndalur këtë javë emë hodhi nga e tashmja në lashtë-si e prapë.

Dhe realisht për kaq pak ditë s’kapasur kaq vetëdije për kaq shumë

impakt shqiptar. Dhe nuk mbaroikëtu. Java po më vë në dijeni edhepër personalitet të tjera, nga fusha tëtjera që gjithashtu lënë gjurmë, porqë nuk janë si këngët me të cilat për-plasesh lehtë edhe kur nuk do.

Anri Sala, gjithashtu shfaqi njëvepër në Tiranë. Pas disa muajsh dotë jetë edhe në Shkup.

Dua Lipa, Rita Ora, Era Istrefi iartit modern botëror është Anri ynë.Konsiderohet si një nga artistët mëtë rëndësishëm të artit modern. s’kagaleri me rëndësi globale ku nuk kaekspozuar dhe nuk lë mundësi pashfrytëzuar që të shprehë dhe krijojëedhe në hapësirat tona duke i bërëata qendra të këtij ndikimit globalqë vijnë prej nga ne e shkojnë përtej.

Siç është dhe impakti edhe iAgon Hamzës, një filozof i ri në mo-shë, nga Prishtina, por që citohetnga filozofët më në zë të së tashmestonë, në rrafsh global. Edhe ai, dukejetuar dhe vepruar këtu, pranë nesh,arrin të përçojë perspektivat mëtharmin e vendit ku krijon dhe titransformojë në mendime universa-le. Dhe një sqarim, idetë filozofike qëkrijohen e determinojnë njerëzimin,impaktin e kanë shumë më vonë, a?Se ne sot jetojmë në fakt idetë efunksionimit të shoqërisë të sh-prehura nga filozofë shekuj më parë.Pra idetë e Hamzës por dhe të tjerë-ve, shqiptarë, po aq kontribuues në

filozofi, por që janë si librat e kodikë-ve, të heshtur e të thelluar në shk-ronja e tekste, do të kenë impaktedhe në të ardhmen. Është mirë tëjemi të vetëdijshëm për këtë. Siguri-sht ka dhe shumë të tjerë që kontri-buojnë. Por përmend këta të dy, sebrenda javës edhe ata ishin në Ti-ranë. Dhe realisht s’më ndodh sh-pesh që për disa ditë, një javë a mëshumë, të ndeshem, të shoh dhe tëtakoj kaq shumë njerëz, tanët, tëkrijuar nga rrethanat dhe përvojattona, me jetë dhe përditshmëri si ejona, e që kanë arritur tëshpërthejnë aq shumë, sa të na ka-lojnë, neve, vetveten dhe të shër-bejnë për gjithë njerëzimin. Mëduket vetja si Uta Ibrahimi, në majëtë botës. E cila po këtë javë edhe ajo,sfidoi dhe hipi edhe në një majëtjetër të Himalajeve. Asnjë alpinisteshqiptare se ka bërë këtë gjë mëparë.

Paralelisht me këtë realitet, qëmë dha një javë të bukur, është dheai i përditshmërisë të pisët, me intri-ga, politikë dhe probleme. Por themse ditët e bukura që jo shpesh vinëkaq shpesh, kaq afër njëra tjetrës,duhen festuar. Hmmm, po si? Nor-mal me muzikë. Të dielën më 3 qer-shor, në Tiranë, ka koncert Rita Ora.Wowww, çfarë javë e bukur!

(Autori është kolumnist i rregullt i gazetës KOHA)

KOHA PËR KARIKATURËN E DITËS

Javë e bukur Nga Nazim RASHIDI

Nuk ndodh shpesh qëpër disa ditë, një javë amë shumë, tëndeshem, të shoh dhetë takoj kaq shumënjerëz, tanët, tëkrijuar nga rrethanatdhe përvojat tona, mejetë dhe përditshmërisi e jona, e që kanëarritur të shpërthejnëaq shumë...

Rubrika "Forum" është krijuar si hapësirë për të botuar letrat, opinionet, reflektimet dhe reagimet e lexuesve dhe qytetarëve. Redaksia mban të drejtën për të redaktuar e shkurtuar, si dhe mos botuar ato shkrime që nuk i përmbahen etikës.

11FORUMKoha, e enjte, 31 maj 2018

Të gjithë duan respekt, dhe sidomosVladimir Putini Nga

Kathleen PARKER

Reklamat e Facebook të ble-ra nga Rusia gjatë fushatëssë 2016-ës dhe të publikua-ra nga Kongresi këtë muaj

zbulojnë qëllimin e qartë për të bërëkërdi në Shtetet e Bashkuara dheduhet t’i bëjnë amerikanët të jenë tëkujdesshëm dhe të ndihen të turpë-ruar. Ata gjithashtu dërguan një me-sazh të qartë amerikanëve për kom-plimentet e Presidentit rus VladimirPutin: Ju ngatërroheni me mua, unëdo të ngatërrohem me ju. Ne i kemilejuar vetes të jemi të prekshëmndaj një shfrytëzimi të tillë të me-diave sociale duke dështuar të kon-trollojmë pasionet tona të manipu-luara lehtësisht dhe me vetëdijentonë. Dhe presioni i vazhdueshëm ipresidentit Trump ndaj mediavelegjitime dhe padurueshmëria ebazës së tij për ta përqafuar këtë me-sazh, me siguri i shërbejnë mirë Pu-tinit dhe punonjësve të tij.

Infiltrimi brenda mendjes sëAmerikës nuk ishte aq gjeniale saishte e lehtë. Modeli rus ishte nëthelb Trumpian: Dëgjoni atë qënjerëzit janë të shqetësuar, pastajhidhni zjarr mbi të. Nëse emigracio-ni ju ka shqetësuar, mund të keniparë një reklamë në Facebook qëparaqet një shenjë “No Invaders Al-lowed”. Ose, në qoftë se racizmiështë afër zemrës tuaj, mund të ki-shit parë një arkivol me flamur me

fjalët: “Një sulm tjetër i tmerrshëmndaj policisë nga një aktivist i lë-vizjes (Black Lives Matter)”. Nëse be-sonit se një fitore e Hillary Clinton dotë çonte në një shoqëri pa perëndi,mund të kishit parë një reklamë qëpërshkruante Satanin duke bërëmundje dore me Jezuin. Satanaithotë: “Nëse fitoj unë, Clinton fiton!”;Jezusi: “Jo, nëse ndihmoj unë!”

Pa lënë karrigen e tij, Putinimundi të depërtoi në psikologjitëamerikane, të përforcojë paragjyki-met dhe të nxisë ritme të mjaftuesh-me për të krijuar një bazë – ose,mundësisht, një turmë. Ai pa dy-shim shijoi shijen e kësaj fuqie.Ndërsa Putin vërtetë nuk pëlqenClinton, nuk është e qartë nëse atij ipëlqen Trump në një mënyrë osetjetër. Një komplot rus? Sigurisht,por duket gjithnjë e më shumë që,përveç disa përpjekjeve amatorenga njerëzit e Trump për të hedhurpluhur kundër Clinton, konspiracio-ni ishte kryesisht midis rusëve.

Dhe duket qartë në retrospek-tivë se kur hakerat hynë në fushatëne Clinton dhe Komitetit Kombëtar tëDemokratëve dhe morën në dorëpërmbajtjen e tyre, Putin po e linteClintonin të kuptonte se çfarë mundtë bënte: Nëse do të zgjidhej, ajo dota merrte atë seriozisht.

Ndërkohë, Sturm und Drang eamerikanëve kundër Rusisë ka një

ndjenjë refleksive ndaj saj. “Urrejtjandaj Rusisë është si hipja në njëbiçikletë,” tha duke qeshur Nina Kh-rushcheva, mbesa e ish-kryemini-strit sovjetik Nikita Khrushchev dheprofesoresh e marrëdhënievendërkombëtare në New School nëNju Jork. Ajo ka argumentuar qënga zgjedhja e Trump se Rusia popërpiqej të zbulonte dobësinë eAmerikës dhe të demonstronte salehtë Putin mund të ushtronte push-tetin e tij pa pasur nevojë të përdor-te asgjë.

Ashtu si kolegu i tij i SHBA, Puti-ni nuk është aq i komplikuar. Njëpërvojë e vogël me psikoanalizënndihmon disi, por historia ndihmonshumë. Mos më ndaloni nëse e kenidëgjuar këtë më parë: një histori qëPresidenti Xhorxh W. Bush më thapërsëritet. Putin e kishte ftuar Bu-shin në Rusi pas vizitës së tij nëCrawford, Teksas, ku të dy nxituanrreth fermës në kamionin e W. Kamnjë fotografi të të dyve të ulur krahpër krah, duke u zgërdhirë si djemduke anashkaluar shkollën.

Putini kishte vënë re Terrierinskocez të familjes Bush, Barney, dhedonte t’i tregonte presidentit tëSHBA qenin e tij. Siç tregoi Bush, njëkafshë gjigante (një Labrador) erdhinë drejtim të tij dhe filloi të rrotul-lohej. Pas disa xhiro, Putini buzëqe-shi dhe tha, “Më i madh, më i fortë,

më i shpejtë, më i keq se Barney”.Bush e kuptoi këtë moment dhe elejoi që ta udhëzojë atë nëmarrëdhëniet e tij me presidentinrus. Ai kuptoi se Putini kishte uri përrespekt, që ai dëshironte të njihej si

një fuqi e barabartë, nëse jo më emadhe se, Bush. Megjithëse Bush idha Putinit respekt-me-mosbesim,pasardhësi i tij nuk e bëri.

Distanca e presidentit Obamandaj Putinit, i kombinuar me dëni-min e Clinton për zgjedhjet e Rusisësi sekretare e shtetit, ndoshta i dhaPutinit nxitjen për të luftuar përsërinë mënyrën e vet. Sipas pikëpamjessë Khrushcheva, Putini nuk mendonse ka bërë ndonjë gjë të gabuar. Sapër rusët e zakonshëm, ata e gjejnëkëtë histori mjaft zbavitëse. Khru-shcheva vëren se ish bashkatdhe