บทท 4

ผลการวเคราะหขอมล การศกษาเรอง “กระบวนการจดแสดงดนตรของส านกการสงคตกรมศลปากร” ผศกษาไดท า

การรวบรวมขอมล ศกษาขนตอนในการสรางสรรคดนตรของวงดรยางคสากล กรมศลปากร ซงมความละเอยดออนและมความซบซอน แตกตางกนออกไปตามแบบฉบบ องคประกอบและปจจยตางของวงดรยางคสากล กรมศลปากร ทงรปแบบและวธในการจดแสดง ดงตอไปน

4.1 การเตรยมงาน (Pre-Production) 4.1.1 การรบค าสงจากทางราชการ 4.1.2 การประชมเตรยมงาน 4.1.3 การจดอปกรณเครองดนตรในการแสดง 4.1.4 การซอม

4.2 การแสดง (Production) 4.3 ประเมนผลหลงการแสดง (Post-Production)

4.1 การเตรยมงาน (Pre-Production)

4.1.1 การรบค าสงจากทางราชการ ในชวงเรมตน วงดรยางคสากลไดรบค าสงจากทางราชการ (กรมศลปากร) ซงในค าสงราชการ

นนจะก าหนดรายละเอยด ดงน 1) ชองาน 2) รายชอคณะทปรกษา 3) รายชอกลมผปฏบตดนตร 4) เครองมออปกรณดนตร 5) วนและเวลาซอมใหญ 6) ก าหนดการแตงกาย 7) วนและเวลาทแสดง 8) สถานทจดแสดง

โดยค าสงงานจากทางราชการทก าหนดมานน สามารถแบงออกได เปน 3 ลกษณะ ดงน

20

ก. งานเอกชน งานเอกชน เชน “งานเยาวชนรกดนตร” เปนงานทน าวงดรยางคสากลของกรมศลปากรไป

เปดการแสดงในโรงเรยนตางๆ ซงบรรยากาศในงานนน จะมสวนของการบรรยายเกยวกบ “คณคาของมรดกวฒนธรรมไทย การใชภาษาไทยกบเพลง และการออกเสยงของภาษาในบทเพลง” เปนตน เพอเปนการเสรมสรางความรเพมเตมใหกบ นกเรยน เยาวชน หรอผทสนใจ ไดเขาใจยงขน

นอกจากน ยงมสวนของการใหความรดานดนตร แนะน าใหรจกวงดรยางคสากล และมการสาธต อกทงยงบรรเลงดนตรสากล ใหชม ตลอดจนเรองสนทรยะ แหงศลปะและศาสตรทางภาษาจากสอดนตร

ข. งานรฐบาล งานรฐบาล เชน “งานดนตรเพอประชาชน” จดขนเปนประจ าทกๆเดอน น าเสนอในรปแบบ

การแสดงดนตร เพอความบนเทง ดวยการบรรเลงดนตร และการแสดงทหลากหลาย ซงแสดงใหเหนถงเอกลกษณของทองถน และชนชาต อนควรคาแกการอนรกษไว ทางกรมศลปากรไดจดการแสดงดนตรส าหรบประชาชน โดยมวตถประสงค เพออนรกษ และสบทอดเอกลกษณศลปวฒนธรรมดานการแสดงใหคงอยคประเทศไทยตลอดไป

การจดแสดงดนตรเพอประชาชน ไดมการด าเนนงานมาตงแตป พ.ศ. 2491 สบตอเนองจนถงปจจบน โดยเปนการจดการแสดงทหลากหลาย จากศลปนของกรมศลปากร และศลปนรบเชญ เชน การบรรเลงดนตรสากล (วงสงคตประยกตวงดรยางคสากล) เปนตน นอกจากนยงมการจดแสดงนทรรศการ แสดงผลงานรายการดนตรส าหรบประชาชน ทเปนการเผยแพรความรศลปวฒนธรรมดานนาฏดรยางคศลปแกนกศกษาและประชาชนทวไป

ค. งานรชพธ งานรชพธ เชน งานพระราชพธและรฐพธทก าหนดไววาจะตองจดขนเปนประจ าทกป จะระบ

ไวในปฏทนหลวง ซงพระบาทสมเดจพระเจาอยหวฯ ทรงพระกรณาโปรดเกลาฯ ใหส านกพระราชวงจดพมพส าหรบพระราชทานส าหรบความสขปใหมแกผทมาลงนามถวายพระพรชยมงคลเนองในโอกาสวนขนปใหม ดงนนในทกๆงานยอมตองมดนตรในการประกอบพระราชพธตางๆ วงดรยางคสากลกรมศลปากรจะเปนวงทใชในแสดงพระราชพธอยเปนประจ า โดยจะไดรบค าสงมาจากราชการนน คอกระทรวงวฒนธรรมและเพลงทใชกจะเปนเพลงททางราชการไดก าหนดมา และในหนงปวงดรยางคสากลกรมศลปกรจะตองเลนในงานพระราชพธของรฐในทกๆงาน

21

รปท 4.1 เอกสารค าสงทางราชการ

4.2.1 การประชมเตรยมงาน การประชมเตรยมงาน ขนตอนของการประชมหลงจากทไดรบค าสงมาแลว เพอวเคราะห และ

ก าหนดทศทางของงาน ใหตรงตามวตถประสงคของงาน และก าหนดแนวคดการใชเพลง ถาเปนค าสงของทางราชกาล กระบวนการผลต จะผลตตามค าสง ยกตวอยาง “งานรกชาต”

แนวเพลงทใช คอ ปลกใจ ใหหวงแหนประชาธปไตย และ“งานวนแม” แนวเพลงกตองเปนบทเพลงเกยวกบแม เชน เพลงแมของแผนดน อมอน และกลอมลก หากตความเพมในแนวคดเปนตวแทนของจดหมาย เชนเพลง เรยงความเรองแม และนคอกระบวนการตความจากโจทย (ค าสง)

หวหนาของแผนกดรยางคสากล จะจดการประชมทกครงหลงไดรบค าสงงานจากทางราชการ โดยในวาระการประชมนนจะเปนการจดวางรปแบบของงานทไดรบมอบหมาย ตามขนตอนดงตอไปน

ก. การเลอกเพลง ในการเลอกเพลงนนจะขนอยกบงานทไดรบมอบหมาย หากงานนนมการก าหนดเพลงมาจาก

ในค าสงแลวกจะท าการวางแผนการจดหาเพลงใหวงดรยางคสากลตามเพลงทไดรบค าสงมา แตหากงานนนยงไมไดรบมอบหมายเพลงมากจะตองประชมกนเกยวกบการเลอกเพลงทจะใชในงานโดยการเลอกเพลงนนจะตองดวาเจาภาพ หรอประธานเปนใคร หากเปนแขกตางประเทศกจะตองมเพลงทบรรเลงใหซงกนและกนระหวางประเทศ จากนนจะตองประสานงานกบกระทรวงตางประเทศวาบทเพลงนนๆมความถกตองหรอไมนอกจากนน ปจจยหลกส าคญทจะท าใหเกดการสรางสรรคทวงท านองและเสยงดนตรคอ “บทเพลง” ซงท าหนาทเปนตวเลาเรองโดยเปนทงการใชเครองดนตรและการขบรอง

22

อกทงบทเพลงยงท าหนาทเปนตวก าหนดสสน (Tone)ของเพลง อารมณ แนวเพลงและบทเพลงนนเปนสงทน าพาใหนกดนตรเกดจนตนาการ

การวเคราะหรายละเอยดของเพลงและบรรเลงออกมาใหไดตามบทเพลง โดยจะอาศยมมมองของผชมในการรบชม เมอบรรเลงบทเพลงนนๆออกมาแลวผชมใหการตอบรบเปนอยางดแสดงวานกดนตรไดตความบทเพลงนนออก แตหากบรรเลงออกมาแลวผชมยงใหการตอบรบไมดแสดงวานกดนตรจะตองกลบมาท าความเขาใจกบบทเพลงนนๆและแกไขปรบปรง เพอการสรางสรรคทวงท านองใหมความสอดคลองกบบทเพลงใหมากทสด

รปท 4.2 จดหาโนตเพลงททางการก าหนด

ข. การจดโนต หลงจากการเขาประชมเรองการเลอกเพลงเปนทเรยบรอยแลว หวขอตอไปคอการจดเจาหนาท

ท าโนต ในการท าโนตนน คอ การน ารายชอเพลงทไดคดเลอกจากการประชมหรอไดค าสงมาจากทางราชการมาคนหาในหองเกบโนตและเรยบเรยงโนตเพลงแตละเพลงใหครบตามจ านวนเครองดนตรเมอครบแลวกจะน าเพลงแตละเพลงมาเกบเขาแฟมเพอทจะใหนกดนตรไดซอมในขนตอนตอไป

ค. การประพนธเพลงและเรยบเรยงเสยงประสาน อนดบแรกการประชมในเรองน จงเปนอกหนงความส าคญทขาดไมไดเพราะผทจะประพนธ

เพลงนนจะตองใหความส าคญเปนอยางยงกบ การเขาถงอารมณของเพลงนนๆ วาจะสอออกมาใน

23

รปแบบไหน เพอเกดความคด และจนตนาการทจะน ามาสรางสรรคดนตรใหเกดความไพเราะไดมากทสด

ผประพนธดนตรทใชส าหรบวงออรเคสตรา (Orchestra) นน จะตองประพนธให ทวงท านองสอดคลองกบอารมณความรสก โดยผานเครองดนตรประเภท เครองสาย(String) กลมเครองเปาทองเหลอง(Brass) กลมเครองเปาลมไม(Woodwinds) และกลมเครองตประกอบจงหวะ(Percussions) ซงเครองดนตรแตละชนดนนยอมมความแตกตางกนออกไป เชน ไวโอลน(Violin) จะอยในกลมเครองสาย ไวโอลนจะใหเสยงทสวางสดใส คมชดและออนหวาน สวนเชลโล (Cello) อยในกลมเครองสายเหมอนกนแตกลบใหโทนเสยงทต า ไมสดใส แตกนมนวลนาฟง ดงนนเครองดนตรแตละชนดไมวาจะอยในกลมเครองสาย กลมเครองเปาทองเหลอง กลมเครองเปาลมไม และกลมเครองตประกอบจงหวะ ลวนมความแตกตางกน ใหเสยง ใหความรสก ตางกนมาก ผประพนธเพลงจงตองใสใจรายละเอยดเลกนอยๆของเครองดนตรทกชนด ทกประเภท เพอทเมอน าทกๆเครองมาเลนรวมกนแลว จะตองเกดความไพเราะหนาฟง สามารถใชเครองดนตรประเภทตางๆถายทอด ความรสกผานเครองดนตรและกลนกรองออกมาเปนบทเพลงใหแกผชมไดอยางมประสทธภาพมากทสด

ง. ผอ านวยเพลง หรอวาทยากร ในวาระการประชมเมอไดรบค าสงมานนอกหนงขอส าคญคอ ผอ านวยเพลง หมายถงคนท

ตความหมายของบทเพลงโดยผอ านวยเพลง หรอวาทยากร โดยเหนภาพรวมทงหมดของวงดนตร มหนาทดงความสมพนธของเครองดนตรแตละชนออกมาเพอสอดผสานรวมเปนหนงเดยวกน

อาจกลาวอกนยไดวา ผอ านวยเพลง เปนผทสอสารกบนกดนตรดวยภาษามอ เปนเหมอนภาษาใบทใชกบดนตร พรอมกนนผอ านวยเพลง ตองมความเปนผน าทสามารถใหความเชอมนแกนกดนตรดวย เสมอนผก ากบ ผอ านวยเพลงควบคมวงดนตรโดยการใชรหสหรอสญญาณมอ มกถอไมบาตอง (Baton) ทมอขวาส าหรบใหจงหวะ สวนมอซายจะควบคมในดานอน เชน ใหนกดนตรเลนเสยงดงหรอคอย หรอเปนการแสดงออกดานอารมณอน ๆ ทผอ านวยเพลงตองการสอสารกบนกดนตรในวง ผ อ านวยเพลงในการแสดงดนตรทใชนกดนตรจ านวนมาก เชนในวงออรเคสตรา แตความส าคญของผ อ านวยเพลงนน ไมไดอยแคทการก ากบวงออกแสดงเทานน กลบอยทการฝกซอมนกดนตรใหเลนคตนพนธตาง ๆ ตามการตความของผอ านวยเพลงแตละคน การน าวงดรยางคออกแสดงเปนแตเพยงชวงเวลาสน ๆ ของการเลนและการตความคตนพนธนน ๆ เพราะการฝกซอมตองใชเวลาทยาวนานกวาการออกแสดงแตละครง ท งนผอ านวยเพลง ยงตองเปนผทสามารถแนะน าหรอแกไขเทคนคตาง ๆ ใหแกนกดนตรได ผอ านวยเพลงทดจงมกจะเปนนกดนตรทดมากอนดวย จงจะสามารถเขาใจปญหาของวงไดเปนอยางด และรความสามารถและขดจ ากดของเครองดนตรแตละชนด

24

ผอ านวยเพลงทดเปนแบบใดนน เปนเรองทใหค าจ ากดความไดยาก เพราะผอ านวยเพลงบางคนใหจงหวะแกนกดนตรไดอยางแมนย า แตผอ านวยเพลงบางคนกดประหนงวาไมคอยใหจงหวะแกนกดนตร หรอทนกดนตรเรยกวา "ใหคว" แตกลบสอสารกบนกดนตรไดอยางสมบรณแบบ

ดงนน คณคาของผอ านวยเพลงจงไมไดอยทลลาการก ากบวงเมอออกแสดง แตอยทการฝกซอมและการสอสารกบนกดนตรใหเขาใจ แตบทเพลงภายใตการก ากบวงจะตองเปนทยอมรบกนทวไปวาเตมเปยมไปดวยความล าลก คณคาขอผอ านวยเพลงจงไมไดวดดวยสายตา แตตองวดจากการฟงของผฟง

เพราะฉะนนคนทจะเปนผอ านวยเพลงไดนนตองมพนฐานในการวเคราะหบทเพลง สามารถควบคมการบรรเลงได มระบบการฟงอยางถองแท เขาใจในบทเพลงนน ๆ ไมวาจะเปนบทเพลง classic เพลง popular เพลงลกทง เพลงลกกรง เพลงไทยสากล ตองรจกกระบวนการด าเนนเพลง ดงนนการเลอกผอ านวยเพลงในการแสดงดนตรทกครงจงเปนสงทตองประชมและคดเลอกใหเหมาะสมกบการแสดง

รปท 4.3 การจดเรยงโนตเพลงทจะใชในการแสดงตามค าสงจากทางราชการ

25

4.1.3 การจดอปกรณเครองดนตรในการแสดงและสถานท ในการจดระบบของการบรรเลงดนตรและแสดงนนจะตองประกอบไปดวย นกรอง นกดนตร

เครองดนตรทใชและสถานท ในทกๆหวขอทกลาวมาจะตองขนอยกบค าสงงานของราชการทสงมาเทานน

ก. นกรอง คอ บคคลทรองเพลงเปนอาชพ นกรองมหลากหลายแบบ ตามแนวเพลง นกรองทดจะมเสยงท

ไพเราะเปนจดดงดดใหผฟงเพลงไดเพลดเพลน ในการเลอกนกรองนนจะอยทการก าหนดตามค าสงของราชการ และการก าหนดโดยเจาภาพ

ของงาน นกรองนนจะตองมประสบการณในการรองเพลง นอกจากนนกรองยงตองสรางความบนเทงใหกบผชม เพอใหเวลาแสดงนนคนดจะไดรสกสนกสนานไปดวย ดงนนการคดสรรคนกรองจงเปนสงทจ าเปนอยางยง

ข. นกดนตร นกดนตรน นกเปนอกปจจยหนงทสงผลตอกระบวนการสรางสรรคดนตรทจะใชในการ

ถายทอด อารมณ ความรสก โดยใชเครองดนตรเปนสวนหนงของการถายทอด ซงจะตองพจารณา นกดนตร คอ ความสามารถทางดานดนตร ในกรณความสามรถนน นกดนตรจะตองอานโนต

ดนตรสากลได กจะท าใหการซอมเปนไปอยางรวดเรวมากขน อกท งยงสามารถทจะเขาใจสงทผประพนธนนไดก าหนดเอาไวผานโนตเพลง นอกจากนกดนตรจะท าความเขาใจกบบทเพลงของผประพนธแลว นกดนตรยงตองด ผอ านวยเพลงเพอให เครองดนตรทกๆชนดเลนออกมาไดกลมกลนเปนเพลงๆเดยวกนตามทนกประพนธไดประพนธไวใหไพเราะมากทสด

ในขณะเดยวกนหากวานกดนตรรสกวามปญหากบบทเพลงในชวงทอนใด กจะมการพดคยหรอท าความเขาใจกบผประพนธเพลงดนตรเพอใหแกไขใหเหมาะสมกบบทเพลงและนกดนตรมากทสด

ดงนน ความสามารถของนกดนตรจะสงผลตอกระบวนการสรางสรรคดนตรเปนอยางมาก จากทผศกษาไดศกษา วงดรยางคสากล กรมศลปากรนน นกดนตรทกคนใหความส าคญกบเครองดนตรและการแสดงเปนอยางมาก โดยนกดนตรจะท าการซอมสวนตว เพอใหเสยงทผลตออกมานน เกดความไพเราะและถายทอดถงผชมไดอยางมประสทธภาพ

ค. เครองดนตร สามารถแบงตามหลกในการท าเสยงหรอวธการบรรเลงเปน 5 ประเภท ดงน

26

1) เครองสาย (String) เครองดนตรประเภทน ท าใหเกดเสยงโดยการท าใหสายสนสะเทอนสายทใชเปนสายโลหะ

หรอสายเอน เครองดนตรประเภทเครองสาย แบงตามวธการเลนเปน 2 จ าพวก คอ เครองดด ไดแก กตาร (Guitar) แบนโจ (Banjo) ฮารป (Harp) เครองส ไดแก ไวโอลน (Violin) วโอลา (Viola)

2) เครองเปาลมไม (Woodwind) เครองดนตรประเภทนแบงตามวธท าใหเกดเสยงเปน 2 ประเภท คอ จ าพวกเปาลมผานชองลม

ไดแ ก เรคอ ร เดอ ร (Recorder) ป ค โคโล (Piccolo) ฟ ล ต (Flute) จ าพ วก เป าลมผ าน ลน ไดแ ก คลารเนต(Carinet) แซกโซโฟน (Saxophone)

3) เครองเปาโลหะ (Brass) เครองดนตรประเภทน ท าใหเกดเสยงโดยการเปาลมใหผานรมฝปากไปปะทะกบชอง

ทเปา ไดแก ทรมเปต ทรอมโบน เปนตน 4) เครองดนตรประเภทคยบอรด (Keyboards)

เครองดนตรประเภทนเลนโดยใชนวกดลงบนลมนวของเครองดนตร ไดแก เปยโน(Piano) คยบอรดไฟฟา อเลกโทน

5) เครองดนตรประเภทเครองต (Percussion) แบงเปน 2 กลม คอ เครองตทท าท านอง ไดแก ไซโลโฟน(Xylophone ) เครองตทท า

จงหวะ ไดแก ทมปาน(Tympani) กลองใหญ(Bassdrum) โดยในวงดรยางคสากลของกรมศลปากรนนจะออกมาเปนในรปแบบของวงออรเคสตรา คอ

แปลศพทเปนไทยวา "วงดรยางค" วงออรเคสตราเปนวงดนตรทมววฒนาการเรมขนราว ค.ศ.1600 ลกษณะทส าคญของวงออรเคสตราคอ เปนกลมของนกดนตร ทเลนเครองดนตรหลกทง 4

ประเภท ไดแก เครองดนตรประเภทเครองสาย เครองลมไม เครองลมทองเหลอง และเครองกระทบ โดยบรรเลงภายใตการควบคมของผอ านวยเพลง ดงนนจะมเครองดนตรทกๆประเภทรวมอยในวงดงนนหวหนาจะพจารณาตามค าสงงานในการประสานงานเกยวกบเครองดนตร ซงหากเปนงานเลกๆเชนงานเปดงานภาพวาดศลปะกอาจจะใชแคเครองดนตรแค 4-5 ชนเทานนอนนกจะตองขนอยกบหวหนาเปนผตดสนใจ

ง. สถานท สถานทเปนอกหนงปจจยส าคญทจ าท าใหเกดเสยงดนตรทไพเราะ วงดรยางสากลกรมศลปากร

สวนใหญจะจดแสดงในโรงละคร ซงโรงละครเปนสงทคกบการแสดง การแสดงจะเกดขนไมไดหากขาดสถานทแสดง ดงนนโรงละครกเปนอกหนงความส าคญของกระบวนการสรางสรรคดนตร ซงโรง

27

ละครนนจะตองประกอบไปดวย อปกรณ หรอ เครองใชตางๆทอ านวยความสะดวกตอนกดนตร โดยเฉพาะในดานระบบเสยงส าหรบการแสดงดนตร เพราะการแสดงดนตรแตละครงนนเปนการแสดงดนตรสด เสยงทออกมาจะตองคมชด สมบรณแบบ

หากเกดปญหาในการวางระบบเสยงฝายเครองเสยงจะตองรบหาวธแกไข ซงกอาจจะสงผลตอกระบวนการสรางสรรคดนตร ดงน นเพอเตรยมความพรอม กอนวนแสดง 1 วน นกดนตรท งวงออรเคสตรา จะท าการซอมในโรงละครเพอปรบเสยง เชคความเรยบรอยและท าใหการแสดงดนตรออกมาดทสด ยกตวอยางโรงละครทส านกการสงคตกรมศลปากรใชแสดงอยเปนประจ านน คอ โรงละครแหงชาต (ประเทศไทย)

โรงละครแหงชาต (ประเทศไทย) เปนสวนราชการอยในบงคบบญชาของกรมศลปากร กระทรวงวฒนธรรม มฐานะเปนกลมงาน มการบรหารงานแบบไมหวงผลก าไร ด าเนนงานภายใตการก ากบดแลของส านกการสงคต ปจจบนโรงละครแหงชาต มอยรวมทงหมดจ านวน 3 แหง โดยอยในสวนกลาง 1 แหง และอยในสวนภมภาค 2 แหง มฐานะเปนฝายในสงกดโรงละครแหงชาต ภายในโรงละครแหงชาตไดมการออกแบบและใชระบบอปกรณทางเทคนคททนสมยและไดมาตรฐาน สามารถรองรบการแสดงทงในระดบชาตและระดบนานาชาตไดอยางมมาตรฐานสากล ในสวนของภายในโรงละครแหงชาต หองโถงดานหนาจะเปนบรเวณทพกคอย และจดนทรรศการมหองจ าหนายบตร หองจ าหนายหนงสอ และทใหบรการรบฝากสงของ ดานขางทง 2 ขาง มหองสขาททนสมยและสะอาดไวใหบรการ

ภายในหองชมการแสดง ชนลาง สามารถจผชมไดจ านวน 983 ทนง และชนบน(Balcony) จ านวน 366 ทนง ชนบน มทนงส าหรบผชมการแสดงทวไป และสวนส าหรบรบรองในการเสดจฯ ของพระบรมวงศานวงศ ดานหลงของทนงผชมเปนหองควบคมระบบไฟฟาเวท และหองควบคมระบบเสยงสวนของเวท ประกอบดวย พนเวทสวนหนากรอบ (Apron หรอ forestage) ทตงวงดนตร(Orchestra pit) และสวนของเวททใชในการแสดง (Stage area) เปนบรเวณทอยดานหลงของกรอบโพรซเนยมทงหมด มมานส าคญ (Main curtain) ใชส าหรบเปดตอนตนการแสดงและปดเมอการแสดงสนสดลง ปกลวดลาย รปพฆเณศ เทพเจาแหงศลปวทยาการ แวดลอมดวยเรอนแกว และเหลาวทยาธรบรรเลงดนตรดานขางทง 2 ของเวทการแสดงเปนหองแตงตว ทพกนกแสดง และทท างานของผก ากบเวท สวนหลงจะเปนพนทส าหรบการเกบฉาก และระบบอปกรณเกยวกบรอกมานส าหรบการจดฉาก ทโรงละครแหงชาตนนจะมเจาหนาทตรวจเชคระบบเสยงทงหมดรวมถงไฟทใชในการตดแสตนเพอใหนกดนตรไดมองเหนโนตเวลาทเรมการแสดง

28

เราจะเหนไดวา การศกษากระบวนการสรางสรรคดนตรของส านกการสงคตกรมศลปากรไมใชแคนกดนตร นกประพนธเพลงทส าคญ แตยงรวมไปถงสถานททท าการแสดง ดงนนโรงละครกเปนอกปจจยหนงทจะผลกดนใหกระบวนการสรางสรรคดนตรของส านกการสงคตนนออกมาไดประสบผลส าเรจมากทสด

ดงนนวงดรยางคสากลกรมศลปากรจะท าการจดสถานท ในการเตรยมความพรอม กอนวนแสดง 2-3 วน จะมหวหนาฝายการจดสถานทมาจดเรยงรปแบบวงออรเคสตรา โดยการนบนกดนตรทรวมเลนและแบงออกเปนแสตน โดน 1 แสตนจะมนกดนตร 2 คน และจะตองดเวททแสดงวาเปนเวทแบบไหน ซงผทจดสถานทจะตองวางแผนอยางละเอยดและจดรปแบบวงออกมาใหเปนแบบมาตรฐานสากลของวงออรเคสตรามากทสด นอกจากนนยงจะตองเชคเครองดนตรทน าไปแสดงอกดวย ดงนนผทจดสถานทกมความส าคญไปไมนอยกวานกดนตรเหมอนกน

4.1.4 การซอม

เนองจากวงดรยางคสากลเปนวงออรเคสตราขนาดใหญและมงานแสดงเขามาเยอะ ดงนนจงจะตองมซอมเพอใหการแสดงราบรนและสมบรณแบบมากทสด ในการซอมนนหวหนาจะเปนคนก าหนดและนดวนกบนกดนตรเพอทจะท าการโดยจะเขยนตารางซอมบนบอรดเพอใหนกดนตรไดรชวงวนเวลาในการซอม เมอถงชวงซอมนกดนตรทกคนกจะนงตามต าแหนงเครองดนตร จากนน ผ อ านวยเพลงจะเปนผควบคมวงโดยจะน าเพลงทใชในการแสดงแตละเพลงมาซอมเพอหาจดบกพรอง แกไข จนไดบทเพลงทไพเราะออกมาสผฟง

โดยการซอมทกๆครงผ อ านวยเพลงจะตองตรปแบบของเพลงของผประพนธใหออกวาผประพนธตองการถายทอดอารมณออกมาเปนแบบไหนซงรปแบบของการประพนธนนจ าเปนอยางยงในการประพนธเพลงส าหรบการสรางสรรคดนตร ยอมไดรบอทธพลมาจาก รปแบบของการประพนธมลกษณะและความสมพนธกบ รปราง, โครงสราง,หรอการจดองคกร ในดนตรรปแบบการประพนธ หมายถงโครงสรางทเปนแบบแผนในการประพนธเพลงมลกษณะคลายกบการประพนธประเภทรอยกรองทบอกต าแหนงของค าทตองสมผสหรอตวโนตอาจมส น-ยาว เชน บทหนง ๆ โดยทวไปพบวามการก าหนดรปแบบและการแบงสดสวนตาง ๆ อยางชดเจน คอการจดจงหวะ หนก – เบา, ประโยคเพลง (Phrase),ประโยค (Period),จดพกเสยง (Cadence) และการจบ (ending) สงเหลานจ าเปนอยางยงทตองมเพอสรางความรสกทสมดลใหแกผฟง

ดงนนเมอผอ านวยเพลงตโจทยเพลงตามรปแบบของเพลงดงกลาวไดแลว กจะท าใหขนตอนในการซอมงายขน โดยผอ านวยเพลงจะหาจดทเลนออกมาแลวยงไมเขาถงอารมณเพลง ผอ านวยเพลงกจะ

29

บอกวาทอนนอารมณเพลงควรเปนแบบไหน ทอนไหนควรดง เครองดนตรไหนควรเบาหรอทอนไหนชา ทอนไหนเรว เมอนกดนตรไดรถงทอนเพลงตางๆแลวนกดนตรจะท าการเขยนลงไปบทโนตของตวเองเพอทเวลาแสดงจรงจะไดไมเกดขอผดพลาด วงดรยางคสากลจะท าการซอมในวน จนทร พธ ศกร ของทกๆอาทตย สวนวนองคารและวนพฤหสบดจะเปนการจดเรยงโนตและซอมสวนตวของนกดนตรแตละคน

รปท 4.4 จดวางโนตเพลงใหกบนกดนตรตามต าแหนงทถกตอง เพอใชในหารซอม

4.2 การแสดง (Production) คอนเสรต (องกฤษ: Concert) คอการแสดงสด โดยมากหมายถงดนตร เปนการแสดงตอหนาคนด โดยอาจเปนการแสดงของนกดนตรคนเดยว หรอ อาจจะรวมหลายเครองดนตร เชน วงออรเคสตรา, วงประสานเสยง หรอ วงดนตร เราอาจเรยกการแสดงคอนเสรตวา โชว (Show)

ในการแสดงของวงดรยางคสากลกรมศลปากรจะแบงการแสดงเปน 2 ชวงโดยในชวงแรกจะเปนการบรรเลงเพลงเบาๆสบายๆใหผฟงไดเพลดเพลนกบเสยงของวงออรเคสตราหลงจากบรรเลงได 2-3เพลงพธกรกจะกลาวเปดคอนเสรตและพดถงเพลงทใชเลนในคอนเสรตเพอใหทานผชมไดทราบถงอารมณของในแตละบทเพลงหลงจากนนในชวงท 2 จะเปนการบรรเลงประกอบการรองโดยจะมนกรองของกรมศลปากรเปนผขบรองและในบางชวงของคอนเสรตอาจจะมแขกรบเชญเพอเปนการเพอสสนใหกบคอนเสรตไดเปนอยางมาก

30

แตอยางไรกตามในการแสดงกมกจะตองมกฎกตกามรรยาทและธรรมเนยมของผชมในการรบฟงดนตรซงเปนสงทผชมการแสดงควรปฏบตเพอความเรยบรอย และใหเกยรตแกผแสดงของกรมศลปากร ดงน

1) การแตงกายเรยบรอย ในการไปชมการแสดงดนตรควรแตงกายใหเรยบรอย เหมาะสม โดยเฉพาะการแสดงดนตรทเปนพธการมากๆ การแตงกายแบบสากลนยมจดเปนสงจ าเปนอยางยง สวนการแสดงดนตรทวๆไป นกเรยน นสต นกศกษา สามารถแตงเครองแบบไปชมได ซงถอวาเปนการแตงกาย ทเรยบรอยเหมาะสมเชนกน

2) การไปถงสถานทแสดงกอนเวลา ถอเปนธรรมเนยมการปฏบตทผเขาชมควรไปถงสถานทแสดงกอนเวลา และนงตามทนงใหเรยบรอยกอนการแสดงจะเรมตน ท งน เพอความเปนระเบยบเรยบรอยกอนทการแสดงจะเรม และไมเปนการรบกวนทงผชมทอยขางเคยง และผแสดง เพราะการมาสาย ท าใหการเขานงตามทรบกวนผนงขางเคยง และบางครงกเกดเสยงดงขณะเขานงท จนเปนการรบกวนสมาธผแสดงดวย ดงนน ถามาสายควรหาทนงขางหลง จนเพลงทบรรเลงจบลงกอน แลวหาโอกาสรอชวงทจะบรรเลงเพลงตอไป รบเขานงตามเลขทนงของตน

อยางไรกด บางครง หากเปนการแสดงทส าคญๆ หรอเปนการแสดงของนกรองนกแสดงทมชอเสยงมากๆ ถาผใดมาสาย ผเดนตวกอาจจะไมอนญาตใหเขาไปในโรง เนองจากผแสดงตองการสมาธอยางมาก และไมตองการใหมการรบกวนใดๆเกดขน ดงนน ผมาสายจงจ าเปนจะตองรออยนอกโรงกอน จนกวาเพลงจะจบ หรออยในชวงทสามารถจะเขาไปยงทนงของตนได

3) การอานสจบตร การแสดงดนตรประเภททมเนอหาสาระ มกจะมการจดท าสจบตรจ าหนาย ณ สถานท ผชมควรซอสจบตรอานรายละเอยดขณะรอเวลาเรมแสดง เพอท าความเขาใจกบเพลงแตละเพลง ในรายการ รวมทงอานประวตผแสดงทปรากฏอยในสจบตร เพอใหทราบวาผแสดงคอใคร เพราะการแสดงบางครงจดเดนอาจมไดอยทบท เสยทเดยว แตอาจอยทผแสดงทมชอเสยงกเปนได

4) การมสมาธในการชมการแสดง ขณะชมการแสดงควรมสมาธในการชมการแสดงอยางจรงจง เพอใหเขาถงความไพเราะ คณคาของบทเพลง ซงท าใหผชมเกดความซาบซงในบทเพลงนน ๆ ในขณะฟงเพลงไมควรสนทนา พดคย หรอปฏบตสงใดใหเปนทรบกวนของผชมขางเคยง การสนทนาพดคย ควรท าขณะเพลงหนง ๆ จบลง และมชวงเวลาทผแสดงเตรยมตวทจะบรรเลงเพลงตอๆไป แตควรกระท าเทาทจ าเปน และควรใชเสยงแตเพยงเบา ๆ เพอใหรบกวนผชมขางเคยงนอยทสด

5) การปรบมอ เปนมารยาททส าคญของผชมการแสดงดนตรทควรปรบมอเปนเวลานาน เมอมการบรรเลงเพลงแตละเพลงจบ ไมควรปรบมอเมอการบรรเลงเพลงแตทอนจบลง ปกตเพลงประเภท ซมโฟน คอนแชรโต หรอ โซนาตา มกมสามหรอสทอน เวลาบรรเลงจบแตละทอน ผแสดงจะ

31

พกประมาณ 10-15 วนาท ในชวงนไมควรปรบมอ เมอการบรรเลงเพลงจบลงอยางสมบรณแลว จงควรปรบมอเปนเวลานาน เพอใหเกยรตแกผแสดง โดยเฉพาะอยางยง เมอเพลงสดทายจบลง ควรปรบมอเปนเวลานานเพอใหเกยรตเปนครงสดทาย การปรบมอนานท าใหผอ านวยเพลงหรอผแสดงดนตรเดยวออกมาโคงค านบตอหนาผชมบนเวทหลายครง หลงจากเดนเขาโรงไปแลว ซงการกระท าเชนน ท าใหผ แสดงรสกถงการใหเกยรตอยางสงสด

สวนการแสดงดนตรประเภทการขบรอง เมอผรองเดยวขบรองจบแลว ผชมควรปรบมอหรอแสดงความชนชมในชวงนน ซงถอเปนมารยาททควรปฏบตเพอใหเกยรตและชนชมในความสามารถของผแสดงในการขบรอง หรอเตนในชวงนน

การอานสจบตร จะท าใหทราบไดวาเพลงแตละเพลงมกทอน และสามารถปรบมอไดถกตองเมอเพลงจบลง การใหเกยรตดวยการปรบมอและยนขนถอเปนสงทสามารถปฏบตได โดยเฉพาะการปรบมอหลงจาการบรรเลงเพลงสดทายของรายการแสดงดนตรจบลง การปรบมอใหผแสดงเปนสงทควรปฏบต และไมควรเดนออกจากสถานทแสดงทนททเพลงสดทายจบลงโดยไมปรบมอ เพราะโดยมารยาทแลวถอเปนการไมใหเกยรตผแสดง

6) การพกครงเวลา ปกตการแสดงประเภทนจะใชเวลานาน จงมการพกครงเวลา เพอใหผ แสดงและผชมมเวลาพกผอนเปลยนอรยาบถประมาณ 15-20 นาท ในชวงเวลาพกครงเวลาน ผชมควรเขาหองน าใหเรยบรอยถาจ าเปน และควรกลบมายงทนงของตนกอนเวลาแสดงครงหลงจะเรมตน และในขณะทมการแสดงดนตรอย ผชมไมควรลกออกจากทนงออกมาดวยเหตผลใดๆ โดยไมจ าเปน

7) การงดใช เค รองมอสอสาร ปจจบน เค รองมอสอสารท งวทยตดตามตว และโทรศพทมอถอเปนสงทคนสวนใหญมประจ าตว ในขณะชมการแสดงทว ๆ ไป จงมกจะไดยนเสยงจากเครองมอสอสารเหลานอยเสมอ สภาพเชนนไมควรเกดขนในขณะชมการแสดงดนตรประเภทน เนองจากเสยงสญญาณดงกลาวจะรบกวนสมาธทงของผฟงและผแสดง จงควรถอปฏบตมารยาทดวยการงดใชเครองมอสอสารทกประเภทตลอดเวลาในขณะชมการแสดง

8) การถายภาพการแสดง ไมควรน ากลองถายภาพ กลองถายวดโอ เขาไปบนทกการแสดงในหอประชม เวนแตจะไดรบอนญาตเปนกรณพเศษ เพราะการแสดงของตางประเทศหลายประเทศมลขสทธเฉพาะ ไมอนญาตใหมการบนทกไปเผยแพรโดยบคคลภายนอก หรอบอยครง แมจะไมมเรองลขสทธ แตแสงแฟลช(Flash)จะรบกวนสมาธทงผชมและผแสดง

9) งดการน าอาหาร และ เครองดมทกประเภทเขาไปในหอประชม เพราะนอกจากอาหารบางประเภทจะสงกลนรบกวนผอน ตลอดจนการแกะหบหอและการขบเคยวจะท าใหเกดเสยงดงแลว เศษอาหารและเครองดมยงท าใหมด แมลงสาบ หรอหนมาซอนตว และกดทนงในโรงใหเสยหายอก

32

ดวย ดงนน จงไมควรน าอาหารและเครองดมเขามารบประทานในโรง ยกเวนโรงกลางแจง หรอทซงไดรบการอนญาตใหน าเขาไปได

เมอผชมการแสดงปฏบตตามระเบยบแลวกจะไดรบฟงดนตรไดอยางมอรรถรส สามารถเขาถงอารมณความรสกของผแสดงไดอยางเตมท ผแสดงกสามารถถายทอดอารมณของเพลงไดอยางดการแสดงทออกมากจะสมบรณแบบ

รปท 4.5 การแสดงดนตร 4.3 ประเมนผลหลงการแสดง (Post-Production) การแสดงโดยรวม ผ ชมชนชอบและมผลตอบรบทดมาก โดยสงเกตจากการลกขนใหเกยรต เสยงปรบมอทดงกอง พรอมรอยยมจากผชม การเขาใจถงบทเพลง ซงบทเพลงทไดเลอกมาสวนใหญนนเปนบทเพลงทผชมนน รจกกนอยแลว ท าใหผชมทไดรบฟงบทเพลงนน ชนชอบ เพลดเพลนไปกบบทเพลงทกๆบทเพลง และไดเสยงตอบรบทด โดยการอยากใหมการจดแสดงดนตรของส านกการสงคตกรมศลปากรขนอก