ผลตภณฑเจลลางมอ

ค าน า

ส านกเครองส าอางและวตถอนตราย

กรมวทยาศาสตรการแพทย กระทรวง

สาธารณสข จดท าเอกสารเลมนโดยม

วตถประสงคเพอใหความร เกยวกบ

ผลตภณฑเ จ ล ล า ง ม อ สมบตท า ง

กายภาพ การออกฤทธของแอลกอฮอล

การควบคมตามกฎหมาย การคมครอง

ผ บ รโ ภค การ เ ลอกซ อ ผลตภณฑ

เจลลางมอ การใชผลตภณฑเจลลางมอ

ขอควรระวง เพอใหผบรโภคไดใช

ผลตภณฑไดอยางปลอดภย

สารบญ

ขอมลทวไป 1

สมบตทางกายภาพ และการออกฤทธของแอลกอฮอล

3

การควบคมตามกฎหมาย 5

การคมครองผบรโภค 6

การเลอกซอผลตภณฑเจลลางมอ 7

การใชผลตภณฑเจลลางมอ 8

ขอควรระวง 9

เอกสารอางอง 10

ขอมลทวไป เจลลางมอหรอผลตภณฑ ทาความสะอาดมอแบบไมตองลางนาออก มทงชนดเจล ของเหลว และสเปรย จดเปนผลตภณฑเครองสาอางควบคม มสวนประกอบสาคญคอ แอลกอฮอล (alcohol) ในปรมาณนอยกวารอยละ 70 อาจมสารฆาเชอ เชน ไตรโคลซาน, สารททาใหเกดสภาพเจล (gelling agent) เชน carbomer ส า ร ให ค ว า ม ช ม ช น ล ด ก า ร แห ง ข อ ง ผ ว (emollients) เชน ว านหางจระเข (Aloe vera), tea tree oil และกลเซอรอล, สและนาหอมเปนสวนผสม หากผลตภณฑมปรมาณแอลกอฮอลเปนสวนผสมตงแตรอยละ 70 ขนไป และใชกบผวหนงมนษย จะจดเปนยา เชน แอลกอฮอลลางแผล

1

เจลลางมอเปนผลตภณฑทนยมใชกนอยางแพรหลาย สามารถพกพาไปใชไดสะดวก ทดแทนการลางมอ ดวยนาและสบ ลดการน า เ ช อ โ รค เข า ส ร า ง ก ายจากก ารส ม ผ ส โ ด ย เ ฉ พ า ะ ใ น ช ว ง น า ท ว ม ใ ห ญ ป ล า ย ป พ.ศ. 2554 และเมอมการระบาดของโรคตดเชอ เชน ไขหวดใหญสายพนธใหม 2009, โรคมอเทาปากเปอย เปนตน ปจจบนกระทรวงสาธารณสข โดยสานกงานคณะกรรมการอาหารและยา ยงไมมเกณฑควบคมคณภาพดานประสทธภาพของผลตภณฑเจลลางมอทวางจาหนายทวไปในทองตลาด แตหากผลตภณฑไมมประสทธภาพในการลดเชอไดจรงแลว เมอนามาใชอาจทาใหเกดการแพรกระจายของโรคไดอกดวย

2

สมบตทางกายภาพ และการออกฤทธของแอลกอฮอล

โดยทวไป แอลกอฮอลทนยมใชเปนสวนผสมในการผลตเจลลางมอ คอ เอทานอล (ethanol หรอ ethyl alcohol) เปนของเหลวใสไมมส ไมมกลน และสามารถระเหย ไดด แตมแอลกอฮอลอกชนด น น ค อ เ มทานอล (methanol ห ร อ methyl alcohol ) ซงเปนแอลกอฮอลทมพษ หามใชกบรางกาย ใชในสาหรบอตสาหกรรมตางๆ เชน ใชเปนเชอเพลงจดใหแสงสวาง หรอปนกบทนเนอร สาหรบผสมแลคเกอร เมทานอลสามารถดดซมไดทางผวหนง ลมหายใจ หากสดดมเขาไปในปรมาณมากจะทาใหเกดการระคายเคองตอระบบทางเดนหายใจ หลอดลมอกเสบ หลอดคออกเสบ กรณทมการระคายเคองตอเยอบตาอาจสงผลทาใหเยอบ ตาอก เสบ หากส ดดม เข า ไปมากๆจะท า ให เ ก ด การปวดทอง เวยนหว คลนไส อาเจยน กลามเนอกระตก หายใจลาบาก การมองเหนจะผดปกตจนอาจทาใหตาบอดได

3

การออกฤทธของแอลกอฮอลจะไปยบยงการเจรญของเซลลแบคทเรยหลากหลายชนด รวมถง ไวรส และเชอรา จงนยมใชในการฆาเชอผวหนงและพนผวทวไป แอลกอฮอลเปนสารททาใหเกดการคายนา (strong dehydrating agent) ออกจากเซลล แลวดดซมแอลกอฮอลเขาไปทาใหเซลลเมมเบรนถกทาลายและโปรตนเปลยนสภาพอยางรวดเรว ซงเปนผลตอเนองไปรบกวนเมตาบอลซมและทาใหเซลลถกทาลายในทสด โดยนยมใชสารละลายแอลกอฮอลทความเขมขน 70% เนองจากระเหยไมเรวเกนไปและมปรมาณนาเพยงพอทจลนทรยจะดดซม และออกฤทธทาลายเซลล ขณะทแอลกอฮอล 95% - 100% จะมการระเหยรวดเรวมากและมปรมาณนาไมเพยงพอทจะดดซมเขาไปในเซลลเมมเบรน แตจะทาใหเกดการคายนา ออกจากเซลลอยางรวดเรวโดยไมไดฆา และเมออยในสภาวะเหมาะสม จลนทรยเหลานได รบน า เขา เซลล จะสามารถคงสภาพเดมได นอกจากน ยงพบวาแอลกอฮอลทมความเขมขนนอยกวา 50% จะมประสทธภาพในการทาลายจลนทรยลดนอยลงมาก

4

การควบคมตามกฎหมาย สานกงานคณะกรรมการอาหารและยา สนบสนนใหกลมแมบานโอทอป รวมทงผผลตทงรายยอยและรายใหญผลต ผลตภณฑ เจลลางมอออกมาจาหนายในทองตลาดมากขน โดยกอนผลตหรอนาเขา ใหผผลตหรอผนาเขาเจลลางมอจดแจงกบสานกงานคณะกรรมการอาหารและยาหรอสาธารณสขจงหวดได

เนองจากเครองสาอางทกชนดจดเปนเครองสาอางควบคมตามประกาศของกระทรวงสาธารณสข ลงวนท 18 กรกฎาคม 2551 กาหนดใหตงแตวนท 1 มกราคม 2554 ผประกอบการผลตหรอนาเขาจะตองมาจดแจงกบสานกงานคณะกรรมการอาหารและยา หากผานการตรวจสอบเอกสารวาสวนประกอบในสตรตารบเปนไปตามประกาศกระทรวงสาธารณสขฉบบตางๆ คอ ไมมสารหามใชหรอหากมสารทควบคมปรมาณการใชไมเกนตามทกฎหมายกาหนด ผลตภณฑนนกจะได เลขทรบแจง ซงจะตองแสดง เลขทรบแจงไวทฉลากของเครองสาอางดวย และตองจดทาฉลากภาษาไทยมขอความตามทกฎหมายกาหนดอยางครบถวน ไดแก ชอและประเภทผลตภณฑสารทใชเปนสวนผสม วธใช ชอ และทตงแหลงผลต เดอนปทผลต ปรมาณสทธ คาเตอน และเลขทรบแจง ในสวนการแสดงสรรพคณทฉลากหรอโฆษณานนสามารถกลาวอางความสะอาดในชวตประจาวน ในปจจบน กระทรวงสาธารณสข โดยสานกงานคณะกรรมการอาหารและยา ยงไมมเกณฑควบคมคณภาพดานประสทธภาพการฆา/ ลดเชอโรคของผลตภณฑ เจลลางมอทวางจาหนายทวไปในทองตลาด

5

การคมครองผบรโภค เพอคมครองผบรโภคใหไดรบผลตภณฑเจลลางมอทมประสทธภาพ สานกเครองสาอางและวตถอนตราย กรมวทยาศาสตรการแพทย ไดพฒนาวธทดสอบประสทธภาพของเจลลางมอในการลดปรมาณเชอปนเปอน โดยใหผลตภณฑเจลลางมอสมผสกบเชอ เปนเวลา 1 นาท อางองตามวธมาตรฐาน BSEN 1276: 2009 ทดสอบกบเชอมาตรฐาน 4 ชนด ไดแก Staphylococcus aureus ATCC 6538, Escherichia coli ATCC 10536, Enterococcus hirae ATCC 10541 และ Pseudomonas aeruginosa ATCC 15442 และใชวธทพฒนาขนน ทดสอบประสทธภาพของผลตภณฑเจลลางมอทวางจาหนายในทองตลาดจานวน 26 ตวอยาง พบวา มตวอยางทไมผานเกณฑ 8 ตวอยาง (รอยละ 30.8) ผลจากการศกษาน เปนประโยชนตอการกาหนดมาตรฐานของประเทศไทยในดานคณภาพการลดเชอของผลตภณฑ เจลลางมอ เปนการคมครองผบรโภคใหไดใชผลตภณฑทมคณภาพ และชวยในการพฒนาคณภาพผลตภณฑเจลลางมอตอไป

6

การเลอกซอผลตภณฑเจลลางมอ

1. เลอกซอผลตภณฑเจลลางมอทมฉลากภาษาไทย ระบชอและสวนผสม วธใช ชอและทตงของผผลต หรอ ผนาเขา เดอนปทผลต

3. ไมใชผลตภณฑทหมดอาย หรออาจสงเกตไดจาก เมอสมผสกบมอแลวจะไมมความเยนจากการ ระเหยของแอลกอฮอล หรอมลกษณะผดปกต เชน แยกชน จบเปนกอน ตกตะกอน สเปลยน

2. เลอกซอผลตภณฑเจลลางมอทบรรจในภาชนะท ปดสนท ท ส ามารถป อง กนการระเหย ของ แอลกอฮอลได ผลตภณฑเจลลางมอทด ควรม ความหนด เหมาะสมไม เหนยว เหนอะหนะ ในขณะใช สามารถคงอยในองมอเมอเทใสฝามอ และมความคงตวทางกายภาพ ไมเกดการแยกชน

7

1. หากใชเปนครงแรกควรทดสอบการแพกอน โดยการทาผลตภณฑปรมาณเลกนอยทบรเวณทองแขนและทงไว 24 ชวโมง สงเกตความผดปกต ไดแก ผนแดง ปวดแสบปวดรอน บวม

2. เทผลตภณฑเจลลางมอ 2-3 มลลลตร ใสลงในฝามอ ถใหทวทงสองมอเปนเวลาประมาณ 20 วนาท และปลอยใหแหงในอากาศ

3. ควรเกบผลตภณฑเจลลางมอในภาชนะปดสนท ในบรเวณทไมถกแสงแดด หรอบรเวณทรอน เพราะจะทาใหแอลกอฮอลระเหย และความเขมขนของแอลกอฮอลอาจลดลงได

การใชผลตภณฑเจลลางมอ

8

1. เ จ ลล า งม อ ม ส ว นผสมของ แอลกอฮอล ในปรมาณมาก สามารถตดไฟได หากทามอแลว ยงไมแหง ควรหลกเลยงเปลวไฟ โดยเฉพาะ ผสบบหร ควรระวงเปนพเศษ

2. ไมควรใชผลตภณฑเจลลางมอกบเดกทารก และบร เวณผวบอบบาง เชน รอบดวงตา และบร เ วณท ผ ว อก เสบ มส ว มบาดแผล หากสมผสแอลกอฮอลบอยๆ อาจทาใหเกด การระคายเคอง และผวหยาบกระดาง

ขอควรระวง

9

เอกสารอางอง 1. BSEN 1276: 2009. Chemical disinfectants and antiseptics - Quantitative suspension test for the evaluation of bactericidal activity of chemical disinfectants and antiseptics used in food, industrial, domestic, and institutional areas - Test method and requirements (phase 2, step 1) 2. McDonnell, G. and Russell, A,.D. Antiseptic and Disinfectants: Activity, Action, and Resistance. Clin. Microbiol. Rev. January 1999, Vol. 12, No. 1, 147-179. 3. Grayson ML et al. Efficacy of soap and water and alcohol-based hand-rub preparations against live H1N1 influenza virus on the hands of human volunteers. Antiviral Efficacy of Hand Hygiene CID 2009:48 (1 February), 285-291. 4. Section 12. WHO-recommended handrub formulations. PART I. Review of scientific data related to hand hygiene. In WHO Guidelines on Hand Hygiene in Health Care, First Global Patient Safety Challenge Clean Care is Safer Care, World Health Organization 2009

10

ส านกเครองส าอางและวตถอนตราย (อาคาร 9 ชน 3 หอง 311) กรมวทยาศาสตรการแพทย

กระทรวงสาธารณสข ถนนตวานนท อ าเภอเมอง จงหวดนนทบร 11000 โทรศพท 0 2951 0000

หรอ 0 2589 9850-8 ตอ 99495 โทรสาร 0 2591 5436

E-Mail : coshaz@dmsc.mail.go.th www.dmsc.moph.go.th