ap grade 8 - module 4

8/12/2019 AP grade 8 - Module 4

1/155

342


2/155

343

ARALING PANLIPUNAN8

MODYUL BLG. 4 :ANG SILANGAN AT TIMOG SILANGANASYA SA TRANSISYUNAL AT MAKABAGONG PANAHON((IKA-16 HANGGANG IKA-20 SIGLO)

PANIMULA AT MGA GABAY NA TANONGAyon sa Travel Magazine, humigit kumulang sa

dalawang milyong Kanluranin ang nagtungo sa Asya noong2010 upang bisitahin ang magaganda at makasaysayanglugar dito. Ganito din kaya ang dahilan ng pagpunta ng mgaKanluranin sa Asya noong ika-16 na siglo? Bakit sinakop ngmga Kanluranin ang karamihan ng mga bansa sa Asya?

Paano ipinaglaban ng mga mga Asyano ang kanilang kalayaan at karapatan?Higit sa lahat, paano binago ng pananakop at pakikipaglaban angSilangan at Timog Silangang Asya noong ika-16 siglo hanggang sa ika-20 siglo?

Sa Modyul na ito ay mauunawaan mo ang nagpatuloy at nagbago samga bansa sa Silangan at Timog Silangang Asya na nasakop ng mgaKanluranin. Tandaan na dapat mong maunawaan sa modyul na ito ang sagotsa sumusunod na katanungan:

Paano nakamit ang transpormasyon sa Silangan at TimogSilangang Asya sa mula ika-16 siglor hanggang sa ika-20 siglo?

Paano nakaimpluwensiya sa transpormasyon ng Silangan at Timog

Silangang Asya ang karanasan nito sa panahon ng Kolonyalismo atImperyalismo?Paano nakatulong ang pag-unlad ng nasyonalismo sa Silangan at

Timog Silangang Asya sa kasalukuyang kalagayan?Paano nahubog ng paglaya ng Silangang Asya at Timog Silangang

Asya ang transpormasyong naganap noong ika-16 na siglohanggang sa ika-20 siglo?

Paano nakaapekto sa mga Asyano ang mga pagbabagong naganapsa Silangan at Timog Silangang Asya noong ika-16 hanggang ika-20siglo

MGA ARALIN AT SAKOP NG MODYUL

Aralin 1Kolonyalismo at Imperyalismo sa Silangan at Timog SilangangAsyanoong ika 16- hanggang ika-20 siglo

Aralin 2 Pag-usbong Nasyonalismo sa Silangan at Timog Silangang Asyanoong ika 16- hanggang ika-20 siglo


3/155

344

Aralin 3 Hakbang tungo sa Paglaya ng mga bansa sa Silangan atTimog Silangang Asya noong ika-16 hanggang ika-20 siglo

Aralin 4Ang mga Pagbabago sa Silangan at Timog Silangang Asyanoong ika -16 hanggang ika-20 siglo

Grapikong Pantulong ng Aralin

Ang sumusunod ang inaasahang matutuhan mo saModyul na ito. Tiyaking iyong babasahin at babalik-balikan dahil ito ang magsisilbi mong gabay sa iyongpagkatuto.

Sige na! Simulan na nating basahin

Aralin 1 Nasusuri ang mga dahilan at paraan ng pagpasok ng mgaKanlurang bansa hanggang sa pagtatag ng kanilang mgakolonya o kapangyarihan sa Silangan at Timog Silangang


4/155

345

AsyaNasusuri ang transpormasyon ng mga pamayanan at

estado sa Timog at Timog Silangang Asya sa pagpasokng mga isipan at impluwensiyang kanluranin sa laranganng: (a) pamamahala, (b) kabuhayan, (c) teknolohiya, (d)lipunan, (e) paniniwala, (f) pagpapahalaga, at (g) sining atkultura

Naipapaliwanag ang mga nagbago at nanatili sa ilalim ngkolonyalismo

Natataya ang mga epekto ng kolonyalismo sa Silangan atTimog Silangang Asya

Naihahambing ang mga karanasan sa Silangan at ng Timog

Silangang Asya sa ilalim ng imperyalismong kanluraninAralin 2 Nasusuri ang mga salik at pangyayaring nagbigaydaan sa

pag-usbong at pag-unlad ng nasyonalismo sa Silangan atTimog Silangang Asya

Naipapaliwanag ang ibat ibang manipestasyon ngnasyonalismo sa Silangan at Timog Silangang Asya

Nabibigyang halaga ang papel ng nasyonalismo sa pagbuong mga bansa sa Silangan at Timog Silangan

Aralin 3 Naihahayag ang pagpapahalaga sa bahaging ginampananng nasyonalismo sa Silangan at Timog Silangang Asyatungo sa paglaya ng mga bansa mula sa imperyalismo

Nasusuri ang pamamaraang ginamit sa Silangan at TimogSilangang Asya sa pagtatamo ng kalayaan mula sa

kolonyalismo ng kilusang nasyonalistaNasusuri ang matinding epekto ng mga digmaang pandaidigsa pag-aangat ng malawakang kilusang nasyonalista

Nasusuri ang kaugnayan sa ibat ibang ideolohiya(ideolohiya ng malayang demokrasya, sosyalismo atkomunismo) sa malawakang kilusang nasyonalista

Aralin 4 Naihahambing ang mga pagbabago sa mga bansangbumubuo sa Silangan at Timog Silangang Asya

Nasusuri at naihahambing ang balangkas ng pamahalaanng mga bansa sa Silangan at Timog Silangangn Asya

Nasusuri ang mga anyo at tugon sa Neokolonyalismo saSilangan at Timog-Silangang Asya

Nasusuri at naihahambing ang mga palatuntunangnagtataguyod sa karapatan ng mamamayan sa

pangkalahatan, at ng kababaihan, grupong katutubo, mgakasapi ng caste sa India at iba pang sektor ng lipunan

Naihahambing ang kalagayan at papel ng kababaihan saibat ibang bahagi ng Timog at Kanlurang Asya at ang


5/155

346

kanilang ambag sa bansa at rehiyonNaiuugnay ang mga kasalukuyang pagbabago, pang-

ekonomiya na naganap/ nagaganap sa kalagayan ng mgabansa sa Silangan at Timog-Silangang Asya

Nasusuri ang pagkakaiba-iba ng antas ng pagsulong at pag-unlad ng Timog at Timog Silangang Asya gamit angestadistika at kaugnay na datos

Nasusuri ang epekto ng kalakalan sa pagbabagong pang-ekonomiya at pangkultura ng mga bansa sa Silangan atTimog Silangang Asya

Nasusuri ang epekto ng mga samahang kababaihan at ngmga kalagayang panlipunn sa buhay ng kababaihan tungo

sa pagkakapantay-pantay, pagkakataong pang-ekonomiya at karapatang pampolitika

Nasusuri ang kinalaman ng edukasyon sa pamumuhay ngmga Asyano

Natataya ang bahaging ginampanan ng relihiyon sa ibatibang aspeto ng pamumuhay

Napahahalagahan ang mga kontribusyon ng Silangan atTimog Silangang Asya sa larangan ng sining athumanidades at palakasan

Nahihinuha ang pagkakakilanlan ng kulturang Asyano bataysa mga kontribusyon nito

MGA INAASAHANG KAKAYAHAN

Upang maisakatuparan ang pagkatuto sa Modyul na ito,kailangan mong alalahanin at gawin ang sumusunod:

1. Mabigyang kahulugan ang mahahalagang konsepto na maykaugnayan sa paksa

2. Makapagsuri ng mga talahanayan, larawan at primaryang sanggunian

3. Makabuo ng pag-unawa tungkol sa mga nanatili, nagbago atnagpatuloy sa lipunang Asyano mula ika-16 na siglo hanggang sa ika-

20 siglo at ang epekto nito sa mga mamamayan

4. Makilahok sa kinabibilangang pangkat sa pagtupad ng ibat ibanggawaing pampagkatuto.


6/155

347

5. Makapagsulat ng iyong repleksiyon o realisasyon tungkol sa ibat ibangantas ng transpormasyon ng mga bansang Asyano

PAUNANG PAGTATAYA

1. Alin sa mga sumusunod ang naglalarawan ng epekto ng kolonyalismoat imperyalismong Kanluranin sa ekonomiya ng mga bansa saSilangan at Timog Silangang Asya noong ika-16 hanggang ika-19 nasiglo?

a. Nagpatayo ng mga simbahan upang maipalaganap ang relihiyongKristiyanismo

b. Nagtalaga ng mga banyagang kinatawan upang pamunuan angnasakop na bansa

c. Nagpagawa ng mga kalsada at riles ng tren upang mapabilis angpakikipagkalakalan

d. Nagpalabas ng mga kautusan upang mapasunod ang mga katutubongAsyano

2. Isa ang Tsina sa mga bansang nakaranas ng pananakop ng mgaKanluranin. Magkakaiba ang pamamaraan at layunin ng mga Tsino nanakipaglaban para makamit ang kanilang kalayaan. Pagsunod-sunurinang mga pangyayari na may kaugnayan sa pagpapakita ng mga Tsinong damdaming Nasyonalismo.

I. Pagtatatag ni Sun Yat Sen ng partidong KuomintangII. Paghihimagsik ng mga Boxer laban sa mga KanluraninIII. Pagsiklab ng Rebelyong Taiping laban sa mga ManchuIV. Pagsikat ng partidong Kunchantang sa pamumuno ni Mao Zedon

a. III, II, I at IVb. I, II, III, at IVc. II, III, I, at IVd. IV, III, I, at II

Ngayon, subukin mo nang sagutin ang panimulangpagsusulit na magtatakda kung ano na ang iyong alam samga aralin. Handa ka na ba? Simulan mo na angpagsagot. Bigyang-pansin ang mga katanungan na hindimo masasagutan nang wasto at alamin ang wastongkasagutan nito sa ibat ibang aralin sa Modyul na ito.


7/155

348

3. Sa paglaya ng maraming bansa sa Asya ang isa sa pinaka nakatulongupang makamit ang paglaya ay ang pagkakaroon ng pambansangkamalayan kagaya nang pagtatanggol sa bayan, paghahandog ngsarili para sa bayan, pag-iisip kung ano ang ikabubuti ng sambahayanang konseptong tinutukoy ay-

a. Patriotismob. Kolonyalismoc. Nasyonalismod. Neokolonyalismo

4. Inanyayahan ka ng iyong kaibigan na manood ng pagtatanghal ngMiss Saigon na gaganapin sa CCP. Gaganap ka bilang Kim, angpangunahing tauhan sa nasabing pagtatanghal si Lea Salonga. Saanong larangan siya nakilala?

a. Arkitekturab. Musikac. Palakasand. Pulitika

5. Maraming pagbabago ang naganap sa mga bansang napasailalim sakapangyarihang kanluranin. Suriin ang tsart sa ibaba na nagpapakitang epekto ng kolonyalismo sa isang bansa. Sa iyong palagay, anongaspeto ang nagbago na ipinapakita ng tsart?

Epekto ngKolonyalismo

?

Paglaganap ngkahirapan

Pagkaubos nglokas na yaman

Paglaganap ng pagtatanim ngmga produkto para sa monopolyo


8/155

349

a. edukasyonb. kabuhayanc. lipunand. pulitika

6. Para sa aytem na ito, suriin ang ipanapakita ng mapa sa ibaba:

Ayon sa mapa, ano-ano ang mga bansang Kanluranin na nanakop ng mga

lupain sa Silangan at Timog Silangang Asya?a. Great Britain, Netherlands, Portugal, Spainb. France, Netherlands, Spain, Portugalc. Portugal, United States of America, Spain, Netherlandsd. United States of America, Spain, Portugal, Great Britan

7. Nadama ng maraming bansa sa Timog Silangang Asya angpagnanais na lumaya. Alin sa mga sumusunod ang isa sa mgapamamaraang ginamit sa Timog Silangang Asya kagaya ng Pilipinas,Indonesia, Myanmar at iba pa upang lumaya?

a. Pagsunod at paghihintayb. Pagtutol at pakikipagtulungan

c. pakikipagtulungan at pagpapakabutid. Pananahimik at pagwawalang bahala


9/155

350

8. Para sa aytem na ito, suriin ang kasunod na mga larawan : Ano angpagkakatulad ng nagawa ng kababaihan na nasa larawan?

http://en.wikipedia.org/wiki/File:Aung_San_Suu_Kyi_17_November_2011.jpg

a. Nagtaguyod ng demokrasya sa kanilang bansab. Nakibaka para sa karapatan ng mga babae sa kanilang bansac. Nanungkulan sa pinakamataas na posisyon sa pamahalaan ng

kanilang bansad. Nagpairal ng bagong uring pamahalaan sa kanilang bansa

Para sa aytem na blg.9, suriin ang kasunod na larawan .

http://www.google.com.ph/imgres?q=colonialism+in+southeast+asia&num=10&hl=fil&biw=1280&bih=563&tbm=isch&t

bnid=aXFAxKOiZN7vyM:&imgrefurl=http://blogs.bauer.uh.edu/vietDiaspora/blog/colonial-

9. Ano ang mahihinuha mo sa kalagayan ng pamumuhay ng mgaAsyano sa ilalim ng mga mananakop?

a. Ang pagsasaka ay kinontrol ng mga mananakop.b. Mas napalago ng mga mananakop ang sektor ng agrikulturac. May kalayaan ang mga bansang Asyano pa pamunuan ang

sariling bansa.

Megawati

Sukarnoputri

Corazon Aquino Aung San Suu Kyi

Chandrika Kumaratunga

Commented [SI1]: Change picture with ebok d
http://en.wikipedia.org/wiki/File:Aung_San_Suu_Kyi_17_November_2011.jpghttp://en.wikipedia.org/wiki/File:Aung_San_Suu_Kyi_17_November_2011.jpghttp://www.google.com.ph/imgres?q=colonialism+in+southeast+asia&num=10&hl=fil&biw=1280&bih=563&tbm=isch&tbnid=aXFAxKOiZN7vyM:&imgrefurl=http://blogs.bauer.uh.edu/vietDiaspora/blog/colonial-http://www.google.com.ph/imgres?q=colonialism+in+southeast+asia&num=10&hl=fil&biw=1280&bih=563&tbm=isch&tbnid=aXFAxKOiZN7vyM:&imgrefurl=http://blogs.bauer.uh.edu/vietDiaspora/blog/colonial-http://www.google.com.ph/imgres?q=colonialism+in+southeast+asia&num=10&hl=fil&biw=1280&bih=563&tbm=isch&tbnid=aXFAxKOiZN7vyM:&imgrefurl=http://blogs.bauer.uh.edu/vietDiaspora/blog/colonial-http://www.google.com.ph/imgres?q=colonialism+in+southeast+asia&num=10&hl=fil&biw=1280&bih=563&tbm=isch&tbnid=aXFAxKOiZN7vyM:&imgrefurl=http://blogs.bauer.uh.edu/vietDiaspora/blog/colonial-http://www.google.com.ph/imgres?q=colonialism+in+southeast+asia&num=10&hl=fil&biw=1280&bih=563&tbm=isch&tbnid=aXFAxKOiZN7vyM:&imgrefurl=http://blogs.bauer.uh.edu/vietDiaspora/blog/colonial-http://en.wikipedia.org/wiki/File:Aung_San_Suu_Kyi_17_November_2011.jpg


10/155

351

d. .Ang mga Asyano ay lubos na binabantayan sa kanilangpagtatrabaho.

10. Para sa aytem na ito, suriin ang kasunod na mapa ng Asya :

Ano ang iyong mahihinuha sa nakalarawang mga tao sa mapa?

a. Karamihan ng mg bansang nasakop ng mga Kanluranin ay kabilangsa Timog, Silangan at Timog Silangang Asya.

b. Iba-iba ang paraan ng pagtugon ng mga Asyano sa hamon ngkolonyalismo at imperyalismo.

c. Dumanas ng pagmamalupit at pang-aabuso ang mga Asyano sakamay ng mga mananakop.

d. Ang paglaya ng isang bansa ay nasa kamay ng isang mahusay napinuno.

11. Pahayag 1: Ang lahat ng mga bansa sa Silangan at Timog-SilangangAsya ay sinakop ng mga Europeo.

Pahayag 2: Ang mga bansang lumaya sa pananakop ng mgaKanluranin ay naging demokratikong bansa

a. Pahayag 1 ay tama, pahayag 2 ay malib. Pahayag 1 ay mali, pahayag 2 ay tamac. Lahat ng pahayag ay tama.d. Lahat ng pahayag ay mali.

Civil

Disobedience

Gumamit ngpanulat

Nagtaguyod

ngideolohiyang

komunismo

Guideddemocracy

MGA KILALANG PINUNO NG

NASYONALISMONG ASYANO

Koumintang


11/155

352

12. Paano naapektuhan ng Ikalawang Digmaang Pandaigdig angSilangan at Timog Silangang Asya sa pag-aangat ng mga malawakangkilusang nasyonalista?

a. Nagpatuloy ang digmaan at nagkaroon ng digmaang sibilb. Lumakas ang nasyonalismo at dahil dito nakamit ang kasarinlanc. Nagkaroon ng lakas ng loob na lumaban upang makamtan ang

kalayaand. Milyon-milyong mamamayan ang namatay at maraming lungsod ang

nasira

13. Para sa aytem na ito, suriin ang larawan sa ibaba

Inihalintulad ng ekonomistang si Kaname Akamasu ang pag unlad ngekonomiyang Asyano sa gansangl umilipad( flying geese ). Ano angmensaheng ipinahihiwatig nito?

a. Magkakaiba ang antas ng pag-unlad ng mga bansang Asyano.b. Mabagal ang pag-unlad ng mga bansang Asyano.

c. Magkakasabay ang tinatamasang pag-unlad ng mga bansang Asyano.d. May malaking impluwensiya ang mga kanluraning bansa sa pag-unlad

ng mga bansang Asyano.

14. Sa paglipas ng panahon ay patuloy na nadaragdagan ang pangalan ng

mga Asyanong nagtatagumpay sa ibat ibang larangan ng palakasan

sa daigdig. Paano nakaapekto ang tagumpay na ito ng mga bansang

Asyano sa pananaw ng mga bansa sa daigdig?

a. Naging sentro ng kontrobersiya ang tagumpay na natamo ng mga

Asyano.

b. Kinilala ang Asya sa larangan ng palakasan bilang isang

powerhouse.

Itinuring na balakid ng ibang mga bansa ang tagumpay na tinamo ngmga Asyano sa kanilang sariling hangarin.


12/155

353

c. Maraming atletang Asyano ang hinangad ng ibang mga bansa na

makuha nila.

15. Maraming pagbabago ang dulot ng kolonyalismo at imperyalismongKanluranin sa Asya. Isa dito ay ang pagbabago sa kultura na nagingdahilan sa kawalan ng tunay na pagkakaisa ng mga mamamayang

Asyano sa kani-kanilang bansa. Makikita na may kaugnayan sa mgahamon na nararanasan ng mga Asyano sa kasalukuyan. Ano angnararapat na gawin upang maging bahagi sa paglutas ng nabanggit nasuliranin?

a. Sisihin ang mga Kanluraning bansa na nanakop sa mga bansangAsyano

b. Tanggihan ang mga turista na mula sa mga bansa na nanakop noonsa Asya

c. Magsumikap sa pag-aaral upang hindi maging pabigat sa lipunand. Tanggapin ang mga pagbabagong naganap at gamitin para

mapaunlad ang bansa

16. Nabuo ang nasyonalismo sa Asya bilang reaksiyon ng mga Asyano sakolonyalismo at imperyalismong Kanluranin. May mga gumamit ngcivil disobedience, rebolusyon, pagyakap sa ideolohiya, pagtanggap samga pagbabagong dala ng mga dayuhan at pagtatag ng mgamakabayang samahan upang ipakita ang damdaming nasyonalismo.Bilang mag-aaral paano mo maipakikita ang pagmamahal sa bayan sakasalukuyang panahon?

a. Maging mabuting mag-aaral at makilahok sa mga gawaingpangkomunidad

b. Makiisa sa mga samahan na nagsusulong ng pangangalaga sakalikasan

c. Mag-aral ng mabuti upang hindi maging pabigat sa lipunangkinabibilangan

17. Mahigpit na pinagtatalunan ng bansang China at Pilipinas ang mgaisla ng Spratly na tinatawag din ng mga Pilipino na Kalayaan Islands.Noong panahon ng kolonyalismo at imperyalismo, ang mga teritoryong mga bansang Asyano ay sinakop ng mga Kanluranin, ano angnararapat gawin upang maiwasan na mauwi sa pananakop ng Chinaang sigalot sa Spratly Islands?

a. Idulog ang usapin sa pandaigdigang husgado upang maresolba ngmapayapa ang nabanggit na krisis

d. Magtayo ng samahan upang pagbayarin ang mga Kanluranin sakanilang kasalanan


13/155

354

b. Palakasin ang puwersang pandigma ng Pilipinas upang maging handasa posibleng digmaan

c. Humingi ng tulong sa mga malalakas na bansa upang matapatan angmalakas na puwersa ng China

d. Makipagkasundo sa pinuno ng pamahalaang Tsino upang paghatianang mga isla sa Spratly

18. Kung ikaw ay isa sa mga namumuno sa ating bansa at papasok ka sa

mga kasunduan ano ang dapat na isasaisip sa pagsusulong nito?

a. Isusulong ang interes ng ating bansa at babantayan ang ating

karapatan

b. Isusulong ang malayang kalakalan upang umunlad ang ating

ekonomiya

c. Bibigyang pabor ang interes ng ibang bansa upang mapanatili ang

kapayapaan

d. Isusulong ang pag-unlad ng ating bansa kahit maapektuhan ang ating

kapaligiran

19. Ang mga demonstrasyon na naganap sa EDSA sa Pilipinas noong

1986 at Tiananmen sa China noong 1989 ay parehong nauwi sa isang

rebolusyon. Paano nagkakatulad ang dalawang magkahiwalay na

pangyayari sa kasaysayan?

http://www.theepochtimes.com/n2/images/storie/ http://2.bp.blogspot.com/-

Iep97hIN73Y/T0WMsEhWT5Ilarge/2010/06/03/tiananmen+square+massacre.jpg

AAAAAAAAAY0/f1SgmJeLZIo/s1600/edsa+uprising+/ 2.jpg
http://www.theepochtimes.com/n2/images/storie/http://www.theepochtimes.com/n2/images/storie/http://2.bp.blogspot.com/-Iep97hIN73Y/T0WMsEhWT5Ihttp://2.bp.blogspot.com/-Iep97hIN73Y/T0WMsEhWT5Ihttp://2.bp.blogspot.com/-Iep97hIN73Y/T0WMsEhWT5Ihttp://2.bp.blogspot.com/-Iep97hIN73Y/T0WMsEhWT5Ihttp://2.bp.blogspot.com/-Iep97hIN73Y/T0WMsEhWT5Ihttp://www.theepochtimes.com/n2/images/storie/


14/155

355

http://i.telegraph.co.uk/multimedia/archive/ http://news.asiaone.com/A1MEDIA/news/

01416/tiananmen_square8_1416033i.jpg 02Feb12/images/20120225.104422_edsa.jpg

a. May kakayanan ang pamahalaang tumanggi sa hangarin ngmamamayan nito.

b. May kakayanan ang mamamayan na maipahatid sa pamahalaan

ang kanilang naisin.

c. Maaaring magtagumpay ang isang mapayapang pamamaraan

kung magkakaisa.

d. Maaaring tularan ng isang bansa ang karanasan ng ibang bansa na

may parehong resulta

20. Ang mga OFW ay itinuturing na pangunahing dahilan ng unti-untingpagbangon ng ekonomiya ng Pilipinas. Kamakailan lang ay patuloyang pagbalik sa bansa ng mga OFW bunsod ng mga di magandangkaranasan na kanilang tinamo tulad ng pang-aabuso, pagmamaltratoat iba pa. Kung ikaw ang Sec. of DFA ano ang iyong imumungkahing

mabisang gawin ng pamahalaan ukol dito?

a. Himukinangmga OFW nabumaliksamgabansangpinagtatrabahuhanb. Wakasan ngPilipinas ang ugnayan sa mga nasabing bansa.c. Himukinangmgakaratigbansanamagpairalng economic embargo.d. Maglunsadngmgaprogramangpangkabuhayanparasamganagbalikna

OFW

Commented [SI2]: Pls confirm copyright of thOr let ebok draw these. thanks
http://i.telegraph.co.uk/multimedia/archive/http://i.telegraph.co.uk/multimedia/archive/http://news.asiaone.com/A1MEDIA/news/http://news.asiaone.com/A1MEDIA/news/http://news.asiaone.com/A1MEDIA/news/http://i.telegraph.co.uk/multimedia/archive/


15/155

356

ARALIN BLG. 1: KOLONYALISMO AT IMPERYALISMO SASILANGAN AT TIMOG SILANGANG ASYA

ALAMIN

Gawain 1. Hanapin Mo Ako, Kung Kaya Mo!Basahin ang kuwento ng isang turista na nagtungo sa Pilipinas.

Tukuyin ang mga lugar na kaniyang pinuntahan gamit ang sumusunod namapa

Handa ka na ba? Ngayon ay simulan mong alamin ang mgadahilan at pamamaraan na ginamit ng mga Kanluranin sapananakop ng mga lupain sa pamamagitan ng isang paglalakbay.


16/155

357

Nagtungo ako sa Pilipinas upang bisitahin ang ibat ibang lugarat lansangan dito. Una kong pinuntahan ang daan na makikita sasilangan ng Athletic Bowl at sa kanluran ng Session Road. Malapit ito saGovernor Pack Road. Ito ay ang (1)____________________.Pagkatapos nito ay nagtungo ako sa Maynila upang magpunta sa isangospital. Napansin ko ang isang daan na ipinangalan sa isang bansa saEuropa. Makikita ang daan na ito sa kanluran ng ospital na akingpinuntahan. Nasa hilagang bahagi nito ang isang sikat na fastfood chain.Ang pangalan ng daan na ito ay (2)____________________. Mula sa

ospital ay nagtungo ako sa isang pharmacy upang bumili ng gamot.Dumaan ako sa isang mahabang lansangan na makikita sa hilaga ngEDSA. Ito ay ang (3) ______________________. Ayon sa aking mgakaibigan ay masarap ang mga prutas dito sa Pilipinas kayat nagtungoako sa Marfori Fruit Market. Upang makarating dito, dumaan ako sa (4)__________________ na makikita sa silangan ng Marfori Fruit Market atTimog ng A. Pichon St. Upang makapaglibang naman ay naglaro ako ngbasketball sa Bacag Basketball Court na kalapit naman ng BacagElementary School. Makikita sa pagitan ng dalawang nabanggit na lugar

Mga Sagot:1.2.3.4.5.6.

Pamprosesong Tanong:

1. Ano ano ang pangalan ng mga daan at lugar na

pinuntahan ng turista?

2. Sila ba ay mga Pilipino o banyaga? Patunayan.

3. Ano ang ginawa ng mga nabanggit na dayuhan

nang sila ay nagpunta sa Pilipinas? Ipaliwanag.


17/155

358

Gawain 2. Mapa-nakopTinalakay sa Aralin 1 at 2 ng Modyul 3 ang pananakop ng mga

Kanluranin sa Timog at Kanlurang Asya. Sa nakarang gawain, nabatid mo naang Pilipinas ay isa rin sa nasakop na bansa. Bukod sa Pilipinas, ano pakaya ang ibang bansa sa Silangan at Timog Silangang Asya na nasakop ngmga Kanluranin?

Panuto: Makikita sa unang mapa ang mga bansa sa Timog at KanlurangAsya na nasakop ng mga Kanluranin. Gamit ang pangalawang mapa,tukuyin mo ang mga bansa sa Silangan at Timog Silangang Asya na nasakopng mga Kanluranin sa pamamagitan ng paglalagay ng mga flaglets sa mga

nasakop na bansa.

Mga bansa sa Timog at Kanlurang Asya na nasakop ng mga Kanluranin

Portugal France England


18/155

359

Pamprosesong TanongSagutin ang sumusunod na tanong:

1. Ano-ano ang bansang Asyano na nasakop ng mga Kanluranin?

2. Bakit sinakop ng mga Kanluranin ang karamihan ng mga bansa sa Asya?3. Paano nakaapekto sa pamumuhay ng mga Asyano ang pananakop ngmga Kanluranin?

Mga bansa sa Timog at Kanlurang Asya na nasakop ng mga Kanluranin.

England USA Spain Netherlands France Portugal


19/155

360

Gawain 3. Hagdan ng Aking Pag-unlad

Sigurado akong pagkatapos mong matukoy ang mananakop atnasakop na bansa sa Silangan at Timog Silangang Asya ay nais mo namangmalaman ang mga dahilan kung bakit ito naganap. Bago natin ipagpatuloyang pagsusuri sa mga dahilan na ito ay sagutan mo muna ang chart naHagdan ng Aking Pag-unlad.

Panuto: Sagutan ang hanay na Ang aking Alam at Nais malaman.Samanatala, masasagutan mo lamang ang iba pang bahagi ng chartpagkatapos ng modyul na ito.

BINABATI KITA!Sa puntong ito ay nagtatapos na ang bahagi ng Alamin

ANG AKING

ALAM

_____________

_____________

__________________________

_____________

_____________

_____________

_____________

NAIS MALAMAN

________________

________________________________

________________________________

________________________________

________________________________

MGA NATUTUHAN

________________

________________________________

________________________________

________________________________

_______________________________

Paano nabago

ang pamumuhayng mgamamamayan saSilangan atTimog SilangangAsya noongpanahon ngKolonyalismo atImperyalismo?

___________

Pagkatapos masuri ang iyong mga kaalaman tungkol saKolonyalismo at Imperyalismo sa Silangan at Timog Silangang

Asya ay tiyak kong nais mong malaman ang sagot sa iyongmga tanong na isinulat mo sa chart na iyong sinagutan.Masasagot ito sa susunod na bahagi ng modyul . Sa iyongpagtupad sa ibat ibang gawain, suriin kung tumutugma ba angiyong mga dating alam sa mga bagong kaaalaman na iyong


20/155

361

PAUNLARIN

Gawain 4. Balikan Natin

Ilahad sa klase ang nilalaman ng timeline. Sagutin angsumusunod na tanong.


1. Kung ang mga pangyayari sa iyong nabuong timelineay hindi

naganap. Ano ang mga posibleng mangyayari sa Silangan at

Timog Silangang Asya?

2. Dahil sa kaganapang ito, ano ang kinahinatnan ng Asya?

Sa bahaging ito ay inaasahan na matutuhan mo angmga dahilan, pamamaraan at epekto ng pananakop ngKolonyalismo at Imperyalismo sa Silangan at TimogSilangang Asya. Maaari mong balikan ang mga sagot saunang kolum ng chartna iyong sinagutan sa Gawain 3 upangmalaman kung tama ito. Samantala matutuhan mo sa

Mga pangyayari na nagbigay daan sa pagtatatagng Imperyalismong Kanluranin sa Asya

Batay sa tinalakay sa Aralin 1 ng Modyul 3, bumuo ng timelinetungkol samga pangyayaring nagbigay daan sa Imperyalismong Kanluranin sa Asya.


21/155


22/155

363

5. 2 Makibahagi sa iyong pangkat. Punan ng tamang sagot ang chart.Iulatang sagot sa klase.

Take up the White Man's burden--And reap his old reward:The blame of those ye better,The hate of those ye guard--The cry of hosts ye humour(Ah, slowly!) toward the light:--"Why brought he us from bondage,Our loved Egyptian night?"

Take up the White Man's burden--

Ye dare not stoop to less--Nor call too loud on FreedomTo cloke your weariness;By all ye cry or whisper,

By all ye leave or do,The silent, sullen peoplesShall weigh your gods and you.

Take up the White Man's burden--Have done with childish days--The lightly proferred laurel,The easy, ungrudged praise.Comes now, to search your manhoodThrough all the thankless yearsCold, edged with dear-bought wisdom,The judgment of your peers!

White Mans Burden. Rudyard Kipling, 1899.http://www.fordham.edu/halsall/mod/kipling.asp(Retrieved on November 20, 2012).

Take up the White Man's burden--Send forth the best ye breed--Go bind your sons to exileTo serve your captives' need;To wait in heavy harness,On fluttered folk and wild--

Your new-caught, sullen peoples,Half-devil and half-child.

Take up the White Man's burden--In patience to abide,To veil the threat of terror

And check the show of pride;By open speech and simple,An hundred times madeplainTo seek another's profit,

And work another's gain.

Take up the White Man's burden--The savage wars of peace--Fill full the mouth of Famine

And bid the sickness cease;And when your goal is nearestThe end for others sought,Watch sloth and heathen Folly

Bring all your hopes to nought.

Take up the White Man's burden--

No tawdry rule of kings,But toil of serf and sweeper--The tale of common things.The ports ye shall not enter,The roads ye shall not tread,Go mark them with your living,


1. Tungkol saan ang patalastas (advertisement)?2. Anong bahagi ang nagbibigay-katuwiran sa pananakop ng mga Kanluraninsa Asya? Ipaliwanag ang iyong sagot.3. Sang-ayon ka ba sa mensahe ng patalastas? Bakit?

THE WHITE MANS BURDEN

ni Rudyard Kipling

Ang tula na The White Mans Burdenay isinulat ni RudyardKipling noong 1899. Sa tula na ito ay biniyang-katuwiran ni Kipling angginawang pananakop ng mga Kanluranin. Basahin at unawain angnilalaman ng tula.
http://www.fordham.edu/halsall/mod/kipling.asphttp://www.fordham.edu/halsall/mod/kipling.asphttp://www.fordham.edu/halsall/mod/kipling.asp


23/155

364

Gawain 6. Kung ikaw ay isang mananakop

Sagutin ang mga tanong batay sa mga primaryang sanggunian naiyong sinuri at sa mga nakaraang aralin na inyong tinalakay

Take up the White Man'sburdenSend forth the best ye breed

Go bind your sons to exile.To serve your captives need; Your new-caught, sullen peoples,

Half-devil and half-child

Take up the White Mans burden-

And reap his old reward

The blame of those ye better

The hate of those ye guard

The cry of hosts ye humour

Pangkat 1

Pangkat 2

Pangkat 3

Gamitin ang chartsa pagsusuri sa mga bahagi ng tula na itinakd sa inyongpangkat.

Sino ang tinutukoy?

Ipaliwanag(Mananakop o Sinakop)

Ipaliwanag ang ibig

ipahiwatig ng bahagi ng tula.

Sang-ayon ka ba sa

nilalaman/mensahe ng

bahagi tula na itinakda sa

inyong pangkat? Bakit?

Tanong


24/155

365


1. Sang-ayon ka ba sa dahilan ng mga Kanluranin sa pananakop ngmga lupain? Bakit?

Ano ang inisipna dahilan saginawangpananakop?

Ano angnaramdaman kapagnakasakopng lupain?

Ano-ano angkagamitan atkakayahanna mayroonang mgaKanluranin

nanakatulongsapaglalayagatpananakopng lupain

Pagbubuod

Nagtagumpay ang mga Kanluranin na makapaglayag sa ibanglupain dahil mayroon silang angkop na kagamitan tulad ng

________________________________.

Ayon sa mga Kanluranin, tungkulin nila na tulungan angsangkatauhan lalo na ang mga bansa sa Africa at Asya dahilnaniniwala sila na

___________________________________________________________________.


25/155

366

Kolonyalismo at Imperyalismo sa Silangan at Timog Silangang Asy

Mga lupain at bansa sa Silangan at Timog Silangan Asya na sinakop ngmga Kanluranin noong Unang Yugto ng Imperyalismo (ika-16 at ika-17

Upang maisakatuparan ang kanilang mga layunin,nagtayo ng kolonya ang mga Kanluranin sa Asya. Nagkaniya-kaniya ang mga Kanluranin sa pagsakop sa mga bansang

Asyano. Ang rehiyon ng Silangan at Timog Silangang Asya aymga rehiyon na lubusang naapektuhan ng pananakop.

Kadalasan, isang bansang Kanluranin ang nakakasakop saisang bansang Asyano, subalit may mga pagkakataon din nadalawa o higit pang bansa ang nakakasakop dito. Iba-iba angpananaw ng mga Kanluranin sa pananakop ng lupain. Habangang iba ay sinakop ang buong bansa, ang iba naman aysinakop lamang ang mga piling bahagi nito.

Makikita sa mapa, ang mga lupain at bansa sa Asya nasinakop ng mga Kanluranin. Suriin ang mga dahilan kung bakitito sinakop.

Sa Gawain 5 at 6 ay natutuhan mo ang mga dahilan ng mgaKanluranin kung bakit sila nanakop ng mga lupain. Maaaring hindi kasang-ayon sa mga ito, o kaya naman ay naisip mo na kung ikaw ang nasakanilang sitwasyon ay maaaring nanakop ka rin ng lupain. Mahalaga namalaman mo ang panig ng mga Kanluranin hindi upang sila ay kampihan otularan, kung hindi upang mas mapalawak pa ang iyong pananaw sapagsusuri ng mga pangyayari na may kaugnayan sa Una at IkalawangYugto ng Imperyalismong Kanluranin sa Silangan at Timog Silangang

Asya.Sa susunod na bahagi ng modyul na ito ay mababasa mo ang mga

karanasan ng mga Asyano na napasailalim sa mga patakaran ng mga


26/155


27/155

368

Unang Yugto ng Kolonyalismo at Imperyalismo sa Asya (ika-16 at ika-17 siglo)

Batay sa nakaraang aralin!Mga pangyayaring nagbigay-daansa Unang Yugto ng

Imperyalismong Kanluranin saAsya

M

e

r

k

a

n

t

il

i

s

m

Pagbabag

o

sa

Paglala

Paghahanap

ng

Bagong

R

Paglalakb

ay

ni

Marco

Po

K

r

u

s

a

d

a

Sa modyul na ito ay malalaman mo ang mgakolonya na itinatag ng mga Kanluranin saSilangan at Timog Silangang Asya.

Silangang AsyaSa loob ng mahabang panahon ay

mayroon nang ugnayan ang Silangang Asyasa mga bansang Kanluranin dahil sa mgasinaunang rutang pangkalakalan. Bunganito,nabatid ng mga Kanluranin angkarangyaan ng mga bansa sa Silangang

Asya. Bagamat maraming naghangad na itoay masakop, hindi gaanong naapektuhan angSilangang Asya ng Unang Yugto ngImperyalismong Kanluranin dahil na rin samatatag na pamahalaan ng mga bansa dito.

Isa ang bansang Portugal sa mga

Kanluraning bansa na naghangad namagkaroon ng kolonya sa Silangang Asyapartikular sa China. Nakuha ng Portugal angmga daungan ng Macao sa China at Formosa(Taiwan). Hindi nagtagal ay nilisan din ngPortugal ang mga nabanggit na himpilan.

Sa Ikalawang Yugto ngImperyalismong Kanluranin, maraming bansaang nag-unahan na masakop ang bansangChina.

Timog Silangang Asya

Kung ang Silangang Asya ay hindi

gaanong naapektuhan, iba naman ang nagingkapalaran ng mga bansa sa Timog Silangang

Asya noong Unang Yugto ng ImperyalismongKanluranin. Karamihan ng mga daungan sa

Natutuhan mo sa nakaraang Aralin 1, Modyul 3 ang mga pangyayaringnagbigay-daan sa Unang Yugo ng Imperyalismong Kanluranin sa Asya.Natukoy mo rin ang mga bansa sa Timog at Kanlurang Asya na sinakop ngmga Kanluranin at kung bakit ito sinakop.


28/155

369

Ang sumusunod ay bansa sa Timog Silangang Asya na sinakop noongUnang Yugto ng Imperyalismong Kanluranin

sa rehiyong ito ay napasakamay ng mga Kanluranin. Ang mataas napaghahangad na makontrol ang kalakalan ng mga pampalasa at pagkuha ngginto ang siyang nagtulak sa kanila na sakupin ang Timog- Silangang Asya .Nauna ang mga bansang Portugal at Spain sa pananakop ng mga lupain.Nang lumaya ang Netherlands mula sa pananakop ng Spain, nagtayo rin itong mga kolonya sa Timog Silangang Asya. Hindi nagtagal ay sumunod dinang mga bansa ng England at France.


29/155

370

Ang sumusunod ay patakaran na ipinatupad ng mga Espaol upang

Gabay na tanong:1. Ano ang pangunahing dahilan ng mga Espaol sa pagsakop sa Pilipinas?2. Paano sinakop ng mga Espaol ang Pilipinas? Ipaliwanag ang pamamaraang

inamit.


30/155

371


31/155

372

Gabay na tanong1. Ano ang pangunahing dahilan ng pagsakop ng Netherlands sa ilang bahagi ngIndonesia?2. Paano sinakop ng mga Dutch ang mga sentro ng kalakalan sa Indonesia?


32/155

373

.

Tulad ng Pilipinas, maraming bansa rin ang sumakop sa

Malaysia. Ito ay ang Portugal, Netherlands at England. Pangunahing

layunin din ng mga nanakop na bansa ang pagkontrol sa mga sentro

ng kalakalan. Bukod sa kalakalan, sinubukan din ng mga Portuges na

palaganapin ang Kristiyanismo sa mga daungan na kanilang nasakop

subalit hindi sila nagtagumpay dahil sa malakas na impluwensiya ng

Islam sa rehiyon. Samantala, hindi gaanong naimpluwensiyahan ng

mga bansang Netherlands at England ang kultura ng Malaysia.Maraming katutubo ang naghirap dahil sa pagkontrol ng mga

nabanggit na bansa sa mga sentro ng kalakalan sa Malaysia.

Paanonagkakaiba ang

patakaran sapananakop ngmga Dutch atmga Espaol?

Hindi tulad ng mga Espaol, sinakop lamang ng mga Dutch

ang mga sentro ng kalakalan ng mga Indones noong 1511. Ito ang

naging pangunahing patakaran ng mga Dutch sa pamumuno ng

Dutch East India Copany sa pananakop dahil mas malaki ang

kanilang kikitain at naiiwasan pa nila ang pakikidigma sa mga

katutubong pinuno. Subalit, kung kinakailangan, gumagamit din

sila ng puwersa o dahas upang masakop ang isang lupain. Bunga

nito, pangunahing naapektuhan ang kabuhayan ng mga

katutubong Indones. Lumiit ang kanilang kita at marami angnaghirap dahil hindi na sila ang direktang nakikipagkalakalan sa

mga dayuhan. Sa kabila ng pagkontrol sa kabuhayan, hindi

naman lubusang naimpluwensiyahan ng mga Dutch ang kultura ng

mga Indones.

Paanonagkakaiba ang

patakaran sapananakop ngmga Dutch atmga Espaol?


33/155

374


34/155

375

Gawain 8. PaghahambingUnang Yugtto

Suriin ang pagkakaiba at pagkakatulad ng mga karanasan ng mga

bansa sa Silangan at Timog Silangang Asya na sinakop ng mga Kanluranin.

Punan ng tamang sagot ang chart. Iulat ang sagot sa klas


1. Ano-ano ang Kanluraning bansa na sumakop sa mga lupain sa Silangan

at Timog Silangang Asya?

2. Bakit nanakop ang mga Kanluranin ng mga lupain sa Silangan at Timog

Silangang Asya?

3. Magkakatulad ba ang pamamaraang ginamit ng mga Kanluranin sa

pananakop? Bakit?

4. Ano ang naging reaksiyon ng mga Asyano sa pananakop ng mga

Kanluranin?

5. Ano ang naging epkto ng mga patakaran na ipinatupad ng mga

Kanluranin sa pamumuhay ng mga Asyano?

Nasakopna Bansa

KanluraningBansa na

Nakasakop

Dahilan ngPananakop

Paraanng

Pananakop

PatakarangIpinatupad Epek

to

China

Pilipinas

Indonesia

Malaysia

Gabay na tanong:1. Ano ang pangunahing dahilan ng pagsakop ng mga Kanluranin sailang bahagi ng Malaysia?2. Paano sinakop ng mga Kanluranin ang mga sentro ng kalakalan saMalaysia? Ipaliwanag ang pamamaraang ginamit.


35/155

376

Hindi nagtapos ang pananakop ng mga Kanluranin sa Asya

noong ika-17 siglo. Sa pagpasok ng ika-18 siglo, mayroon pang ibang

bansang Kanluranin tulad ng United States na nagsimula na ring

manakop ng mga lupain sa Asya. Ang mga pagbabago sa ekonomiya,

teknolohiya at industriya sa Europe at United States ay ilan lamang sa

mga dahilan sa pagpapatuloy ng Impeyalismong Kanluranin sa Asya

noong ika-18 hanggang ika-19 na siglo. Suriin mo ang kasunod na

ma a na na a akita n m a nasako na bansa sa Silan an at Timo


36/155

377


37/155

378

Gawain 9. Map AnalysisUnang YugtoBatay sa mapa na iyong sinuri, punan ng sagot ang chart.

Paghambingin ang iyong mga sagot sa Gawain Bilang 7. Iulat ang sagot saklase.

Ikalawang Yugto ng Imperyalismo sa Asya

Pamprosesong Tanong:1. Ano ang mga bansang Kanluranin na

nahinto -nagpatuloy -nagsimulangmanakop ng mga lupain sa Silangan at Timog Silangang Asya noongIkalawang Yugto ng Imperyalismong Kanluranin?

2. Ano ang magkaibang katangian ng Una at Ikalawang Yugto ngImperyalismong Kanluranin?

Unang Yugto ngImperyalismo

TANONG Ikalawang Yugtong Imperyalismo

Ano-ano ang bansangnanakop ng mga lupain sa

Silangan at TimogSilangang Asya ?

Kailan ito naganap?

Batay sa mapa, ano angkapakinabangan namakukuha ng mgamananakop sa mganasakop na lupain?

Nabatid mo mula sa mapa na iyong sinuri ang mga lupain atbansa na sinakop ng mga Kanluranin sa Ikalawang Yugto ng

Imperyalismong Kanluranin. Upang mas mapalawak pa ang iyongkaalaman at pag-unawa kung bakit nagpatuloy ang pananakop ngmga Kanluranin sa Silangan at Timog Silangang Asya, basahin atunawain mo ang sumusunod na teksto.


38/155

379

Ikalawang Yugto ng Imperyalismong Kanluranin sa Asya (ika-18 at ika-19 na siglo

Maraming bansang Kanluranin ang nagpatuloy na naghangad namakasakop ng lupain sa Asya. Lalo pang umigting ang paghahangad na itong mga Kanluranin dahil sa mga pagbabagong naganap sa kontinente ngEuro e at Amerika.

Bakit nga ba nagpatuloyang imperyalismongKanluranin sa Asya? Ano-anoang lupain na nasakop sapagkakataong ito at bakit silasinakop? Paano nanakop angmga Kanluranin?

Sa bahaging ito ngmodyul ay mauunawaan moang mga sagot sa mganabanggit na katanungan.

Silangang Asya

ChinaSa loob ng mahabang

panahon ay ipinatupad ngChina ang paghihiwalay ngkaniyang bansa mula sadaigdig (isolationism) dahil samataas na pagtingin niya sakaniyang kultura at naniniwalasiya na makasisira ito kungmaiimpluwensiyahan ng mgadayuhan. Bagamatpinahihintulutan ang mgaKanluranin, pinapayaganlamang sila sa daungan ngGuanghzou at dapat naisagawa ng mga dayuhang

mangangalakal ang ritwal nakowtow bilang paggalang saemperador ng China. Bunga


39/155

380

Matagal nang hinahangad ng mga Kanluranin na masakop ang

China. Nagsimula ang pananakop ng mga Kanluranin sa China dahil sa

tinutulan ng Emperador na ipasok sa bansa ang opyo na produkto ng

bansang England. Ang opyo ay isang halamang gamot na kapag inabuso

ay nagdudulot ng masamang epekto sa kalusugan. Dahil din sa opyo,

nabaligtad ang sitwasyon ng mga British at mga Tsino. Ito ay dahil mas

marami na ngayon ang produktong inaangkat ng mga Tsino mula sa mga

British kaysa inaangkat ng mga British mula sa China. Sinamantala ito ngEngland, at kahit ipinagbabawal, patuloy pa rin na nagpasok ng opyo ang

mga British sa mga daungan ng China. Ito ang naging dahilan ng mga

Digmaang Opyo na naganap sa pagitan ng China at England.

hangad ng mga Kanluranin na maangkin ang yaman ng China angpangunahing dahilan ng imperyalismo sa bansa.


40/155

381

Ang Sphere of Inf luencesa ChinaIsa sa epekto ng pagkatalo ng China sa mga Digmaang Opyo ay ang

unti-unting paghina ng katatagan ng pamahalaan nito. Sinamantala ito ngmga Kanluranin at tuluyang sinakop ang bansa. Subalit, hindi katulad ngibang bansa sa Asya, hindi sinakop ng mga Kanluranin ang buong China.Upang maiwasan ang digmaan sa pagitan ng mga Kanluranin, hinati nila angChina sa mga spheres of influence noong 1900s. Ito ay tumutukoy sa mgarehiyon sa China kung saan nangingibabaw ang karapatan ng Kanluraningbansa na kontrolin ang ekonomiya at pamumuhay ng mga tao dito. Binigyandin ng karapatan ang mga Kanluraning bansa na magpatayo ng ibat ibangimprastraktura gaya ng kalsada, tren at mga gusali upang paunlarin angkanilang sphere of influence. Ipinatupad din sa mga lugar na ito angkarapatang extraterritoriality.

Isa pang dayuhang bansa ang nagkaroon ng sphere

of influencesa China. Ito ang bansang Japan. Nakuha ng

bansang Japan ang karapatan sa mga isla ng Formosa,

Pescadores at Liadong Peninsula sa pagkatalo ng China sa

digmaang Sino-Japanese noong 1894. Nakapaloob ang

pagbibigay ng China ng mga nabanggit na lugar sa Japan

sa Kasunduang Shimonoseki.

Spheres of Influencesa China

EnglandHongkongYang Tze

valley

Weihaiwei

FranceZhanjiang

KwangchowGermanyKwantung

QingdaoYunnan

Ano angpinakamasang epekto ngpagkatalo ngmga Chinasa mga

DigmaangOpyo?Bakit?

Larawan at mapa na nagpapakita ng Sphere of Influence sa China


41/155

382

Ang Open Door Policy

Ang paghahati-hati ng China sa spheres of influence ay

nagdulot ng pangamba sa bansang United States dahil sa

posibilidad na isara ang China sa pakikipagkalakalan sa ibang

bansa na walang sphere of influence dito. Kapag naganap ito, mapuputol

ang ugnayang pangkalakalan ng United States sa China. Dahil dito,

iminungkahi ni John Hay, Secretary of State ng United States na ipatupad

ang Open Door Policy kung saan ay magiging bukas ang China sa

pakikipagkalakalan sa ibang bansa na walang sphere of influence rito.

Nakapaloob sa mungkahi ni John Hay ang sumusunod:

1. pagrespeto sa karapatan at kapangyarihan sa pakikipagkalakalansa mga lugar na sakop ng sphere of influence ng mga Kanluranin;2. pagbibigay ng karapatan sa China na mangolekta ng buwis sa mgaproduktong inaangkat mula sa bansa; at3. paggalang sa mga itinakdang halaga ng buwis ng mga Kanluraningbansa sa paggamit ng mga kalsada, tren at daungan sa kani-kanilangspheres of influence.

Dahil sa mga patakarang sphere of influenceat open door, napanatili

ng China ang kaniyang kalayaan, subalit nanatiling kontrol ng mga

mananakop ang kaniyang ekonomiya. Nawala sa kamay ng mga Tsino ang

kapangyarihan na magtakda ng kanilang mga patakaran para sa mgadayuhan. Gayundin, gumuho ang dating matatag na pamamahala ng mga

emperador dahil sa panghihimasok ng mga dayuhang dinastiya. Higit sa

lahat, pumasok sa China ang ibat ibang impluwensiya ng mga Kanluranin na

nakapekto sa kanilang iniingatan at ipinagmamalaking kultura.

Bakit ipinilit ngUnited Statesna maipatupadsa China angOpen Door

Policy?

JapanNapaunlad ng Japan ang kaniyang ekonomiya, napatingkad ang

kaniyang kultura at pagpapahalaga at napatatag ang kaniyang pamamahaladahil sa pagsasara ng kaniyang mga daungan mula sa dayuhan. Bagamatmay ugnayan sa mga bansang Netherlands, China at Korea, hindi nitopinahihintulutan na makapasok sa bansa ang mga dayuhan.

Sa pagdating ng mga Kanluranin sa Asya, isa ang bansang Japan samga ninais nilang masakop. Nagpadala ng kanilang mga kinatawan angbansang England, France, Russia at United States subalit lahat sila aytinanggihan ng Japan.


42/155

383

Noong 1853, ipinadala ni Pangulong Milliard Filmore ng

United States si Commodore Matthew Perry upang hilingin sa

emperador ng Japan na buksan ang kaniyang mga daungan para

sa mga barko ng United States. Kailangan ng mga barko ng United

States na tumatawid sa Karagatang Pasipiko nang

mapagdadaungan upang mapagkuhanan ng karagdagang pagkain,

tubig at panggatong. Hindi kasi sapat ang kanilang reserba o kaya

ay mahirap na dalhin pa nila ang lahat ng ito sa kanilang

paglalakbay. Sa pagpunta ni Perry sa Japan ay nakita ng mga

Hapones ang naglalakihang barko ng United States na armado ng

kanyon. Bagamat hindi tahasang sinabi, ang ginawang ito ni Perry

ay isang babala na kung hindi bubuksan ng mga Hapones ang

kanilang daungan, hindi magdadalawang isip ang United States na

gamitin ang kanilang puwersa. Upang maiwasan ang pakikidigma

sa isang malakas na bansa, tinanggap ng Japan ang United States

sa bisa ng Kasunduang Kanagawa noong 1854. Sa ilalim ng

kasunduang ito ay binuksan ang mga daungan ng Hakodate at

Shimoda para sa mga barko ng United States. Pinahintulutan din

na magtayo ng kaniyang embahada ang United States sa Japan.

Dahil sa pagbubukas ng Japan, nakapasok na din sa kanilang

bansa ang mga Kanluranin tulad ng England, France, Germany,

Russia at Netherlands.

Nagalit ang mga Hapones sa kinahinatnan ng kanilang

bansa. Nawala sa kamay ng Shogunato ng Tokugawa ang

kapangyarihan. Siya ay pinalitan ng bagong tatag na pamahalaan

sa pamumuno ni Emperador Mutsuhito na nagsimulang

manungkulan sa edad na 15. Ang kaniyang pamumuno ay tinawag

niyang Meiji eraang ibig sabihin ay enlightened rule. Napagtanto

ni Emperador Mutsuhito na ang mabisang paraan sa pakikitungo sa

mga Kanluranin ay ang pagyakap sa modernisasyon. Ang

makabagong mga kagamitan, teknolohiya at paraan ng

pamumuhay na natutunan ng mga Hapones mula sa mga dayuhan

Paano nagkakatulad ang China atJapan sa pakikitungo sa mgadayuhan?


43/155

384

Timog Silangang AsyaNagpatuloy ang paghahangad ng mga Kanluranin sa mga pamapalasa

ng mga bansa sa Timog Silangang Asya. Ang pagbabagong dulot ngindustriyalisasyon ay lalo pang nagpataas sa pagnanais ng mga Kanluraninna mapanatili ang kanilang imperyo. Ginamit ng mga Kanluranin ang mgalikas na yaman na makukuha sa mga bansa rito upang makagawa ng masmaraming produkto. Higit sa lahat, ang kanilang mga sobrang produkto aydinala nila sa mga pamilihan ng mga bansa sa Timog Silangang Asya.Naisakatuparan nila ang lahat ng mga ito dahil sakop nila ang karamihan ngmga bansa sa rehiyon.

May mga bansang nasakop noong Unang Yugto ng ImperyalismongKanluranin ang patuloy na napasailalim sa kapangyarihan ng mga dayuhan.Samantala, ang mga dating malaya ay sinakop o kaya ay kinontrol ng mgaKanluranin ang kabuhayan.

PilipinasSa loob ng mahigit tatlong daang taon

ay napasailalim ng mga Espaol angPilipinas. Nagtangka ang mga Pilipino namakamit ang kalayaan sa kamay ng mgamananakop subalit sila ay nabigo. Sapagpasok ng ika-19 na siglo, nagsimulangmagpalawak ng kaniyang teritoryo sa Asya-

Pasipiko ang United States. Isa ang Pilipinassa mga lupain na nais nitong makontrol dahilsa istratehikong lokasyon nito. Angkop anglokasyon ng bansa sa kaniyang plano nasakupin ang iba pang bansa sa Asya at sapagkontrol sa kalakalan sa Asya-Pasipiko.

Noong una, tinulungan ng mgaAmerikano ang mga rebolusyunaryongPilipino sa pamumuno ni Emilio Aguinaldo natalunin ang mga Espanyol. Natalo ang mgaEspaol l at idineklara ni Aguinaldo angkalayaan ng Pilipinas noong Hunyo 12, 1898.Subalit, lingid sa kaalaman ng mga Pilipino aynagkaroon ng lihim na kasunduan ang mga

Spain at United States. Batay sa kasunduan,susuko ang Spain sa United States at isasalinsa huli ang karapatang pamunuan angPilipinas. Samakatuwid, hindi pa din malayaang Pilipinas dahil sila ay mapapasailaim saUnited States ang bansa na kaniyang

Ganito inilarawan niJose Rizal angPilipinas dahil saganda ng bansa at sakaniyang lokasyonnito sa Asya.

Paano nakaapekto sakasaysayan ngPilipinas ang kaniyanglokasyong

heograpikal?

Ibinayad ng UnitedStates sa Spainkapalit ngpagpapaunlad naginawa ng Espaa sa

Pilipinas.

Ano ang epekto ngKasunduan sa Paris

sa mga Pilipino?

20 milyong dolyar

Perlas ng Silangan


44/155

385

Sumiklab ang Digmaang Pilipino-Amerikano noong 1902 kung saan ay natalo ngmas malakas na puwersang Amerikano angmga Pilipino. Itinatag ng mga Amerikano angPamahalaang Militar at nang lumaon ay nagingPamahalaang Sibil na parehongpinamumunuan ng mga Amerikano at Pilipino.Nagpatayo rin sila ng mga paaralan atginawang libre para sa lahat ang pag-aaral,ospital, kalsada, at mga gusalingpampamahalaan. Sa kabilang banda,nagpalabas din sila ng mga batas na nagpipigil

sa pagpapamalas ng mga Pilipino ngdamdaming Nasyonalismo. Sa huling bahaging kanilang pamumuno, itinatag nila angPamahalaang Commonwealth kung saan aysinanay nila ang mga Pilipino sa pagpapatakbong isang pamahalaang demokratiko. Bukoddito, nais din ng mga Amerikano na manatili angkanilang impluwensiya sa pamahalaan ng

Tawag sa mgaunang gurongAmerikano na

dumating saPilipinas lulan ngbarkongS.S.Thomas

Paano nagamit ngmga Amerikanoang edukasyon

Thomasites

Ano ang pagkakaiba ng paraan ng pananakop at pamamahala ng mga Espaolat

Indonesia (East Indies)Patuloy na pinamahalaan ng Netherlands ang

Indonesia. Ang mataas na paghahangad ng mga taga-Europe sa mga pampalasa at produktong agrikultural angnagtulak sa mga Dutch na ipatupad ang culture system okilala rin sa tawag na cultivation system. Ang patakaran naito ay iminungkahi ni Johannes Van den Bosch. Sa ilalim ngpatakarang ito, inatasan ng mga Dutch ang mgamagsasakang Indones na ilaan ang sanlimang (1/5) nabahagi ng kaniyang lupain o 66 na araw para sa pagtatanimng mga produktong iniluluwas ng mga Dutch. Ilan sa mga itoay asukal, kape at indigo. Nang makita ng mga Dutch angtagumpay ng culture system, sapilitan na ring ipinatanim samga Indones ang iba pang produkto tulad ng bulak, palms,tsaa, tabako, quinine at iba pang pampalasa. Dumanasnang lubos na paghihirap ang mga Indones sa ilalim ngpatakarang ito dahil hindi na sila makapagtanim ng mgaprodukto para sa kanilang sariling pangangailangan.

Patakarangipinatupadng mgaDutch saIndonesiaupangmatugunanangpangangailangan nito sapagbebentang mga

pampalasasa

CULTURE SYSTEM


45/155

386

Malaysia at SingaporeNapasakamay ng mga British ang Singapore,

na noon ay bahagi pa ng Malaysia dahil naghahanapsila ng angkop na daungan para sa kanilang mgabarkong pangkalakalan mula India patungong China.Nakilala ang Singapore bilang isa sa pinakamagandaat pinakamaunlad na daungan sa Timog Silangang

Asya. Kinontrol ng mga British ang Singapore atkumita sila nang malaki mula sa pakikipagkalakalan

sa mga karatig-bansa at sa mga bansang Kanluranin.Sa kabilang banda, kilala naman ang Malaysia

sa malawak na plantasyon ng goma (rubber) at sapagkakaroon ng malaking reserba ng lata (tin).Naging pangunahing produktong panluwas ngMalaysia ang goma at lata. Kumita nang malaki angmga British dahil sa pagkontrol nila ng pagluluwas ngmga nabanggit na produkto. Upang mas mapabilispa ang produksiyon, hinikayat ng mga British angmga Tsino na mandayuhan sa Malaysia upangmaging mga manggagawa. Hindi naglaon, masdumami pa ang mga Tsino kaysa sa mga katutubongMalay sa Malaysia. Ang pananakop ng mga Britishsa Malaysia ay nagdulot ng paghihirap at ng

kaguluhan sa pagitan ng mga nandayuhang Tsino atkatutubong Malay na hanggang ngayon ay

SalitangMalay na angibig sabihin saIngles ay LionCity.

Bakit sinakopng mga British

SINGAPURA

Ito ay orihinalnamatatagpuansa South

America.Dinala ng mgaBritish ang mgabuto nito saMalaysia upangpasimulan angplantasyon ngrubber treesarehiyon.

Rubber

Tawag sa lugar o rehiyon kung saannagtatagpo ang ibat ibang mga kulturaat pangkat-etniko. Ang populasyon ngMalaysia ay binubuo ng mga katutubongMalay, malaking bahagdan ng mgaTsino, Tamil, Pilipino, at mga Nepalese.

Paano nakaapekto sa kalagayan ngkapayapaan sa Malaysia ang

panghihikayat ng mga British noon sa

mga Tsino na manirahan sa Malaysia?

Melting Pot


46/155

387

Talahanayan ng Dahilan at Bunga ng mga Digmaang Anglo-Burmese

Unang DigmaangAnglo-Burmese

Ikalawang DigmaangAnglo-Burmese

IkatlongDigmaang

Anglo-Burmese

Taon 1842-1856 1852-1853 1885-1886Dahilan Paglusob ng Burma sa

mga estado ng Assam,Arakan, at Manipur naitinuring ng mga Britishna panghihimasok saIndia

Hidwaan sa kalakalan.Sapilitang kinuha ngmga British ang mgabarkong pangkalakalanng mga Burmese

Itinuring ngmga Britishnapagtataksilangpakikipagkasundo ng

mga haringBurmese sabansangFrance

Bunga Natalo ang mga Burmeseat nilagdaan angKasunduan sa Yandabo.

Nagbigay ng bayad-pinsala ang Burma

Napasakamay ng EnglishEast India Company ang

Arakan at Tenasserim

Tinanggap ng Burma angBritish Resident sapalasyo ng hari

Natalo ang mgaBurmese dahil sa masmalakas na kagamitangpandigma ng mgaBritish.

Nawalan ng karapatanang mga Burmese nadumaan sa mga rutangpangkalakalan na dati

ay kanilang pagmamay-ari.

Natalo angmgaBurmese

Ganap nasinakop ngEnglandang buongBurma atisinama ito

bilangprobinsiyang India.Isa itongmalaking

Burma (ngayon ay Myanmar)Ang lokasyon ng Burma sa India, na sakop ng mga

England ang dahilan kung bakit sinakop din ito ng mga British.Mahalaga para sa mga British ang Burma dahil ito aymagagamit niya upang mapigilan ang mga magtatangkangsumakop sa silangang bahagi ng India na noon ay kabilang samga sakop niyang lupain. Noong una ay may maayos naugnayan ang England at Burma. Subalit sa hindi inaasahangpangyayari, sumiklab ang mga labanan sa pagitan ng mga

BakitmahalagaparasaEngland angBurma?


47/155

388

kahihiyanpara sakaharian ngBurma namatagalnangnamamahala sakanilanglupain.

Bakit napahiyaang Burma nangito ay ginawangprobinsiya ngIndia?

Ang resident systemay isang patakaran naipinatupad ng mga British sa Burma. AngBritish Resident ay kinatawan ngpamahalaan ng England sa Burma. Bilangkinatawan, kailangang manirahan angBritish Resident sa Burma. Isa sa kaniyangtungkulin ay ang pakikipag-ugnayan sa mgadayuhang bansa. Ibig sabihin, maykarapatan siyang makipag-usap,makipagkasundo, makipagkalakalan atmagdesisyon sa mga usaping panlabas ngBurma na dati ay gawain lamang ng Hari ngBurma. Nabawasan ang kapangyarihan

Maituturing baang ResidentSystembilangisang paraan ngpananakop?Bakit?


48/155

389

Bakit tinawag naChina ang rehiyokinabibilangan ngCambodia at Vie


49/155

390

Gawain 10. Pagsusuri

Suriin ang pagkakaiba at pagkakatulad ng mga karanasan ng mga

bansa sa Silangan at Timog Silangang Asya na sinakop ng mga Kanluranin

noong Ikalawang Yugto ng Imperyalismo. Punan ng tamang sagot ang chart.

Iulat ang sagot sa klase.

Nasakopna Bansa

Kanluraningbansa na

Nakasakop

Dahilan ngPananakop

Paraan ngPananakop

PatakarangIpinatupad Epekto

China

Japan

PilipinasIndonesia

Malaysia

Indo-China

Myanmar

Pamprosesong Tanong:1. Ano-ano ang bansang Kanluranin na nanakop ng lupain sa Ikalawang

Yugto ng Imperyalismo?

2. Bakit kinailangan ng mga Kanluranin na manakop ng mga lupain sa Asya?

3. Magkakatulad ba ang pamamaraang ginamit ng mga Kanluranin sa

pananakop ng mga naturang lupain? Bakit?

4. Paano naapektuhan ng pananakop ng mga Kanluraning bansa angkalagayan ng bansang Asyano sa panahon ng pananakop?

Gawain 11. Paghahambing - ImperyalismoSa pamamagitan ng Venn Diagram, suriin ang pagkakatulad at

pagkakaiba ng Una at Ikalawang Yugto ng Imperyalismong Kanluranin saSilangan at Timog Silangang Asya.

Unang Yugto ngImperyalismo

Ikalawang Yugto ngImperyalismo


50/155

391

Pamprosesong Tanong:1. Ano ang naging epekto ng mga patakarang ipinatupad ng mga Kanluraningbansa sa mga bansang Asyano?

2. Paano nabago ang pamumuhay ng mga mamamayan sa nasakop na mga

bansa sa Silangan at Timog Silangang Asya?

3. Masasalamin pa ba sa kasalukuyang panahon sa Silangang Asya at

Timog- Silangang Asya ang mga pagbabagong naganap dulot ng pananakop

ng mga Kanluranin? Patunayan ang sagot.

Malakas at makapangyarihan ang mga Kanluranin. Sapanahon ng imperyalismo, maaaring sabihin na lahat ng kanilangnaisin ay kanilang nakukuha, Iba-iba ang pamamaraan na kanilangginamit, ang iba ay sa pamamagitan ng pakikipagkaibigan,pakikipagkalakalan o kaya ay paggamit ng dahas.

Subalit, hindi lahat ng mga bansa sa Silangan at TimogSilangang Asya ay nasakop ng mga Kanluranin. Bagamatmaraming likas na yaman at produkto na maaaringmapakinabangan, napanatili ng bansang Thailand ang kalayaannito mula sa mga Kanluranin. Sa kabilang banda, nasakop angKorea ng kapwa Asyanong bansa tulad ng China at Japan. Subalitgaya ng Thailand, nailigtas ng Koreans ang kanilang bansa mula

sa pananakop ng mga Kanluranin.Tunghayan mo ang susunod na teksto upang

maunawaan mo ang mga dahilan at pamamaraang ginamit ng mgapinuno ng Thailand at Korea upang sila ay hindi masakop ng mgaKanluranin.

Napatunayan mo na hindi lahat ng mga bansa sa Silangan atTimog Silangang Asya ay nasakop ng mga Kanluranin. Bagamatmagkaiba ng estratehiyang ginamit, parehong nailigtas ng Thailand atKorea ang kanilang lupain mula sa panghihimasok at pananakop ngmga Kanluranin. Ang pagkakaroon nila ng mahuhusay na pinuno ay

nakatulong din upang mapanatili nila ang kanilang kalayaan.


51/155

392

Gawain 12. PaghahambingPaano nga ba nagkakatulad at nagkakaiba ang Thailand at Korea?

Suriinn mo ito gamit ang venn diagram.


1. Ano ang dalawang bansa sa Silangang Asya at Timog Silangang Asya nahindi nasakop ng mga Kanluranin?2. Bakit tinawag na Buffer Stateang Thailand at Hermit Kingdomang Korea?

3. Paano nagkakaiba ang ginamit na estratehiya ng dalawang bansa upangmapanatili ang kalayaan mula sa mga Kanluranin?4. Paano naman nagkakatulad ang dalawang bansa sa aspeto ng mganamumuno sa pamahalaan?

BINABATI KITA!Ngayon ay natapos mo na ang bahagi ng Paunlarin para sa Aralin 1.

Ngayong ay may sapat ka nang kaalaman at pag-unawatungkol sa mga dahilan, paraan at epekto ngImperyalsimo at Kolonyalismo sa Silangan at TimogSilangang Asya. Maaari ka nang tumungo sa susunod

na bahagi ng modyul na ito upang mapalalim atmapalawak pa ang iyong pag-unawa tungkol sa paksangito.

Thailand Korea


52/155

393

PAGNILAYAN AT UNAWAIN

Gawain 13. Noon at NgayonMakikita pa rin sa kasalukuyan ang mga patunay ng kolonyalismo at

imperyalismo na naganap sa Asya. Suriin mo kung ano ang mga nagbago atnagpatuloy sa kultura, pamahalaan at ekonomiya ng Pilipinas pagkatapos itong

lumaya mula sa Imperyalismong Kanluranin.

Gawain 14. Pagsulat ng RepleksiyonSumulat ng repleksiyon ukol sa iyong mga natutunan, realisasyon at opinyon

tungkol sa ginawang pagsusuri.

Gawain 15. Hagdan ng Aking Pag-unlad

Sa bahaging ito, sagutan mo ang bahagi ng Mga NatutunanatEpekto ng pananakop ng mg a Kanluranin sa mg a bansang Asyano.

Sa bahaging ito, palalalimin mo ang mga nabuong pag-unawatungkol sa paksa. Inaasahan din na sa pagkakataong ito ay kritikal namasusuri mo ang impluwensiya ng pananakop ng mga Kanluranin sapamumuhay ng mga bansa sa Silangan at Timog Silangang Asya.

Gawin ang sumusunod na hakbang:

1. Mamili sa sumusunod na aspeto na iyong susuriin: kultura,pamahalaan, ekonomiya.

2. Gamitin ang chartsa gagawing pagsusuri.

Aspeto KalagayanBago Dumating

ang mgaMananakop

Kalagayan saIlalim ng mgamananakop

Kalagayan saKasalukuyan

3. Sagutin ang sumusunod na tanong:

3.1 Ano-ano ang nagpatuloy at nagbago sa sinuring aspeto bago atmatapos ang Imperyalismong Kanluranin sa Pilipinas?3.2 Alin sa mga hamon na kinakaharap ng bansa sa kasalukuyan angmaituturin na e ekto n kolon alismo at Im er alismo? I aliwana .


53/155

394

Balikan mo ang iyong mga sagot sa naunang bahagi ng Hagdan ng AkingPag-unad upang masuri kung umunlad ba ang iyong kaalaman at pag-unawa

BINABATI KITA!

Mahusay mong nagampanan ang gawain sa bahagi ngPagnilayan at Unawain para sa Aralin 1.

ILIPAT/ISABUHAY

ANG AKING ALAM

________________

________________

________________

________________

________________

________________

________________

________________

________________

NAIS MALAMAN

________________

________________________________

________________________________

________________________________

________________________________

MGA

NATUTUHAN

_____________

__________________________

_____________

____________________________________________________

Paano nabagoangpamumuhayng mgamamamayansa Silangan atTimogSilangangAsya dahil saKolonyalismo

at

Sa bahaging ito ay pagtitibayin mo ang iyong pag-unawa ukol saaralin. Magsasagawa ka ng mas malalim na pagtalakay tungkol samgasanhi at epekto ng mga suliranin na kinahaharap ng mga bansang

Asyano sa kasalukuyan at kaugnayan nito sa ImperyalismongKanluranin na naganap noong ika-16 hanggang ika-19 na siglo. Sa

bahaging ito, isasagawa mo ang gawain hindi lamang bilang isang mag-aaral kundi bilang isang aktibong bahagi ng lipunan o ng bansa na iyong

Ngayon ay mayroon ka nang sapat na pag-unawa tungkol saimpluwensiya ng pananakop ng mga Kanluranin sa Silanganat Timog Silangang Asya. Nakatitiyak akong handa ka napara sa susunod na gawain.


54/155

395

Gawain 16. Imbestigasaysayan

Pamagat: South China Sea Dispute

Rival countries have squabbled over territory in the South China Seafor centuries - but a recent upsurge in tension has sparked concernthat the area is becoming a flashpoint with global consequences.

Natutuhan mo sa araling ito na may malaking impluwensiya sapamumuhay ng mga Asyano ang pananakop ng mga Kanluranin.Kung iyong matatandaan, kaakibat ng imperyalismo angpagpapalawak ng teritoryo. Sa kasalukuyan, may mga isyu sa pagitanng mga bansa sa Asya na may kaugnayan sa pag-aagawan ng mgateritoryo. Maituturing pa rin ba itong imperyalismo? Paano kaya itonaiiba sa imperyalismo noong ika-16-19 na siglo? Ano kaya ang mgasanhi at epekto ng suliraning ito?Basahin at unawain ang teksto tungkol sa sigalot sa pagitan ng China,


55/155

396

What is the argument about?

It is a dispute over territory and sovereignty over ocean areas and theParacels and the Spratlys - two island chains claimed in whole or in part by anumber of countries. Alongside the fully fledged islands, there are dozens ofuninhabited rocky outcrops, atolls, sandbanks and reefs, such as theScarborough Shoal.

Who claims what?

China claims by far the largest portion of territory - an area stretchinghundreds of miles south and east from its most southerly province of Hainan.Beijing has said its right to the area come from 2,000 years of history wherethe Paracel and Spratly island chains were regarded as integral parts of theChinese nation.

In 1947 Chinaissued a mapdetailing its claims. It showed the twoisland groups falling entirely within its territory. Those claims are mirrored byTaiwan, because the island considers itself the Republic of China and hasthe same territorial claims.

Vietnam hotly disputes China's historical account, saying China neverclaimed sovereignty over the islands until the 1940s. Vietnam says bothisland chains are entirely within its territory. It says it has actively ruled overboth the Paracels and the Spratlys since the 17th Century - and has thedocuments to prove it.

The other major claimant in the area is the Philippines, which invokesits geographical proximity to the Spratly Islands as the main basis of its claimfor part of the grouping.

Both the Philippines and China lay claim to the Scarborough Shoal(known as Huangyan Island in China) - a little more than 100 miles (160km)from the Philippines and 500 miles from China.

Malaysia and Brunei also lay claim to territory in the South China Seathat they say falls within their economic exclusion zones, as defined by theUnited Nations Convention on the Law of the Sea in1982. Brunei does notclaim any of the disputed islands, but Malaysia claims a small number ofislands in the Spratlys.

According to the EIA, the real wealth of the area may well be natural gasreserves. Estimates say the area holds about 900 trillion cubic ft (25 trillioncubic m) - the same as the proven reserves of Qatar.

The area is also one of the region's main shipping lanes, and is home to a
http://en.wikipedia.org/wiki/File:1947_Nanhai_Zhudao.pnghttp://en.wikipedia.org/wiki/File:1947_Nanhai_Zhudao.pnghttp://en.wikipedia.org/wiki/File:1947_Nanhai_Zhudao.pnghttp://www.un.org/Depts/los/convention_agreements/convention_overview_convention.htmhttp://www.bbc.co.uk/news/world-asia-pacific-13745587http://www.un.org/Depts/los/convention_agreements/convention_overview_convention.htmhttp://en.wikipedia.org/wiki/File:1947_Nanhai_Zhudao.png


56/155

397

Is anyone trying to resolve the row?

Over the years, China has tended to favour arrangements negotiated behindclosed doors with the individual leaders of other countries. But the othercountries have pushed for international mediation.

So in July 2010, when US Secretary of State Hillary Clinton became involvedin the debate and called for a binding code of conduct, China was notpleased. The Chinese Foreign Ministry dismissed her suggestion as anattack on China.

Agreements such as the UN's 1982 convention appeared to lay theframework for a solution. But in practice, the convention led to more

overlapping claims, and did nothing to deter China and Vietnam in pressingtheir historical claims.

Both the Philippines and Vietnam have made bilateral agreements withChina, putting in place codes of conduct in the area. But the agreementshave made little difference.

The regional grouping Asean - whose membership includes all of the mainplayers in the dispute except China and Taiwan - concluded acode ofconduct deal with China in 2002.

Under the agreement, the countries agreed to "resolve their territorial andjurisdictional disputes by peaceful means, without resorting to the threat oruse of force, through friendly consultations and negotiations".

But recent events suggest that Vietnam and China at least have failed tostick to the spirit of that agreement. And Asean continues to discuss newideas for resolving the dispute.

Why are so many countries so keen?

The Paracels and the Spratlys may have vast reserves of naturalresources around them. There has been little detailed exploration of the area,so estimates are largely extrapolated from the mineral wealth of neighbouringareas.

Chinese officials have given the most optimistic estimates of resourcewealth in the area. According tofigures quoted by the US Energy Information

Administration,one Chinese estimate puts possible oil reserves as high as213 billion barrels - 10 times the proven reserves of the US. But Americanscientists have estimated the amount of oil at 28 billion barrels.

According to the EIA, the real wealth of the area may well be natural gas
http://www.aseansec.org/13163.htmhttp://www.aseansec.org/13163.htmhttp://www.aseansec.org/13163.htmhttp://www.aseansec.org/13163.htmhttp://www.eia.gov/countries/regions-topics.cfm?fips=SCShttp://www.eia.gov/countries/regions-topics.cfm?fips=SCShttp://www.eia.gov/countries/regions-topics.cfm?fips=SCShttp://www.eia.gov/countries/regions-topics.cfm?fips=SCShttp://www.eia.gov/countries/regions-topics.cfm?fips=SCShttp://www.aseansec.org/13163.htmhttp://www.aseansec.org/13163.htm


57/155

398

The area is also one of the region's main shipping lanes, and is home to afishing ground that supplies the livelihoods of thousands of people.

How much trouble does the dispute cause?

The most serious trouble in recent decades has flared between Vietnamand China. The Chinese seized the Paracels from Vietnam in 1974, killing morethan 70 Vietnamese troops. In 1988 the two sides clashed in the Spratlys, whenVietnam again came off worse, losing about 60 sailors.

The Philippines has also been involved in a number of minor skirmisheswith Chinese, Vietnamese and Malaysian forces.

The most recent upsurge in tension has coincided with more muscularposturing from China. Beijing officials have issued a number of strongly wordedstatements, including warning their rivals to stop any mineral exploration in thearea.

The Philippines has accused China of building up its military presence inthe Spratlys. The two countries have engaged in a maritime stand-off, accusingeach other of intrusions in the Scarborough Shoal. Chinese and Philippinevessels refuse to leave the area, and tension has flared, leading to rhetoric andprotests.

Unverified claims that the Chinese navy deliberately sabotaged twoVietnamese exploration operations has led tolarge anti-China protests on thestreets of Hanoi and Ho Chi Minh City.

Vietnamhas held live-fire exercises off its coast - an action that was seenas a gross provocation by Beijing.

Source: Q&A South Ch ina Sea Dispute.http://www.bbc.co.uk/news/world-asia-pacific-13748349Retrieved on November 19, 2012
http://www.bbc.co.uk/news/world-asia-pacific-13664408http://www.bbc.co.uk/news/world-asia-pacific-13745587http://www.bbc.co.uk/news/world-asia-pacific-http://www.bbc.co.uk/news/world-asia-pacific-http://www.bbc.co.uk/news/world-asia-pacific-http://www.bbc.co.uk/news/world-asia-pacific-13745587http://www.bbc.co.uk/news/world-asia-pacific-13664408


58/155

399

Punan ng tamang sagot ang cause and effect chart.Ibahagi ang sagot saklase.

Suriin ang sagot ng kamag-aaral gamit ang Guide Question Sheet.

Tanong1. Paano nagkakatulad at nagkakaiba angsuliranin na iyong sinuri tungkol saimperyalismo noong ika-16 hanggang ika-19na siglo?2. Makabubuti ba sa mga bansang kabilangsa suliranin ang posibleng maging epekto ngkanilang sigalot? Bakit?3. Sa mga nabanggit na epekto, alin angmaituturing na pinakamasama?Pangatuwiranan.4. Alin sa mga epekto ang may direktangkaugnayan sa kolonyalismo atimperyalismong naganap sa Asya noong ika-16 hanggang ika-19 na siglo? Ipaliwanag.

SULIRANIN


59/155

400

Glosaryo:

1. The White Mans Burdentula na isinulat ng manunulang Britishna siRudyard Kippling. Una ito nailathala noong 1889 . Ipinahayag ni Kipplingang pagsuporta niya sa imperyalismong Kanluranin sa pamamagitan ng

tulang ito.

2. Kanluraninpangkalahatang tawag sa mga mamamayan ng Europe nananakop ng lupain sa Asya noong ika-16 hanggang ika-19 na siglo.Ginagamit din ang salitang Europeo bilang kasingkahulugan ng Kanluranin.

3. Monopolyolubos ang kontrol sa isang bagay o karapatan.

4. Isolationismtumutukoy sa patakaran na ipinatutupad ng isang bansakung saan ay inihihiwalay o isinasara nito ang bansa mula sa impluwensiyaat pakikipag-ugnayan sa mga dauhan

References:

A. BooksAntonio, Eleanor D. Pana-Panahon II. Worktext para sa Araling PanlipunanIkalawang Taon. Kasaysayan ng Asya. 1999. Rex Bookstore. 856 NicanorReyes Sr. St. Manila Philippines. pp. 219-270.

Transisyon sa susunod na modyulBinigyang-diin sa modyul na ito ang mga paraan,

patakaran at epekto ng Una at Ikalawang Yugto ngImperyalismong Kanluranin sa Silangan at Timog Silangang

Asya. Nagkaroon ng malaking impluwensiya ang mga nanakopna Kanluranin sa kultura, ekonomiya at politika ng nasakop namga lupain sa Asya. Sa kabila ng pagiging makapangyarihan,napanatili ng bansang Thailand at Korea ang kanilang kalayaanmula sa mga Kanluranin dahil sa mahusay na pakikitungo ng

kanilang mga pinuno sa mga dayuhan. Dumanas ng malubhangpaghihirap, kagutuman, pang-aabuso at pagkawala ng karapatanat kalayaan ang mga Asyano dulot ng mga patakaran ng mgaKanluraning nakasakop sa kanilang lupain.

Ang mga karanasan ng mga Asyano mula sa pananakopng mga Kanluranin ay nagbigay-daan sa pag-unlad ng kanilangdamdaming nasyonalismo. Mauunawaan mo sa susunod namodyul ang ibat ibang anyo ng nasyonalismong umunlad sa mga


60/155

401

Beck, Roger B. et. al. A Modern History of the World. Word History. Patternsof Interaction. McDougal Littell Inc. P.O. Box 1667, Evanston Illinois 60204.1999. pp. 80-94, 321-326, 332-340.

Beck, Roger B. et.al. Word History. Patterns of Interaction. McDougal LittellInc. P.O. Box 1667, Evanston Illinois 60204. 1999. pp. 460-477.

Boehm, Richard G. et.al. Our Worlds Story. Harcourt Brace & Company,6277 Sea Harbor Drive, Orlando, Florida 32887-6777. 1997. pp. 517-520.

Camagay, Ma. Luisa T. et. al. Kabihasnang Asyano Kasaysayan at Kultura.Vibal Publishing House, Inc. 1253 Gregorio Araneta Avenue, Quezon City.2010. pp. 262-290.

Farah, Mounir A. & Karls, Andrea Berens. World History: The HumanExperience. Glencoe/McGraw-Hill, 936 Eastwind Drive, Westerviell, Ohio43081. 1999. pp. 713-719.

Mercado, Michael M. Sulyap sa Kasaysayan ng Asya. St. BernadettePublishing House Corporation. 173 Rodriquez S. Ave., Kristong Hari, 1112Quezon City. 2009. pp.245-250, 279-285.

Perry, Marvin. A History of the World. Houghton Mifflin Company Boston,Massachusetts, USA. 1989. pp. 567-578.

Rhoads, Murphey. A History of Asia 6 thEdition. Longman, 2008.Whitfield, Susan. Life along the Silk Road. University of California Press,2001.

B. Websites

China: Spheres of Influence and Treaty Ports, c. 1900.http://images.classwell.com/mcd_xhtml_ebooks/2005_world_history/images/mcd_mwh2005_0618377115_p374_f1.jpg .Retrieved on December 1, 2012.

Map of Asia.www.worldpress.com.Retrieved on October 20, 2012.

Map of Esapaa Boulevard, Manila. .http://maps.google.com.ph/ .Retrievedon October 18, 2012.Map of Harrison Road, Baguio City. Ibd.Map of MacArthur Highway, Ilocos. Ibd.
http://images.classwell.com/mcd_xhtml_ebooks/2005_world_history/images/mcd_mwh2005_0618377115_p374_f1.jpghttp://images.classwell.com/mcd_xhtml_ebooks/2005_world_history/images/mcd_mwh2005_0618377115_p374_f1.jpghttp://images.classwell.com/mcd_xhtml_ebooks/2005_world_history/images/mcd_mwh2005_0618377115_p374_f1.jpghttp://www.worldpress.com/http://www.worldpress.com/http://www.worldpress.com/http://maps.google.com.ph/http://maps.google.com.ph/http://maps.google.com.ph/http://maps.google.com.ph/http://www.worldpress.com/http://images.classwell.com/mcd_xhtml_ebooks/2005_world_history/images/mcd_mwh2005_0618377115_p374_f1.jpghttp://images.classwell.com/mcd_xhtml_ebooks/2005_world_history/images/mcd_mwh2005_0618377115_p374_f1.jpg


61/155

402

Map of Magallanes St., Davao. Ibd.Map of Pasig ferry in Lawton, Manila. Ibd.Map of Taft Avenue, Pasay City. Ibd.

Q&A South China Sea Dispute.http://www.bbc.co.uk/news/world-asia-pacific-13748349.Retrieved on November 19, 2012

Flag of England.https://www.cia.gov/library/publications/the-world-factbook/docs/flagsoftheworld.html .Retrieved on October 21, 2012.Flag of France. Ibd.Flag of Netherlands. Ibd.Flag of Portugal. Ibd.

Flag of Spain. Ibd.Flag of USA. Ibd.

White Mans Burden. Rudyard Kipling, 1899.http://www.fordham.edu/halsall/mod/kipling.asp (Retrieved on November 20,2012).
http://www.bbc.co.uk/news/world-asia-pacific-13748349http://www.bbc.co.uk/news/world-asia-pacific-13748349http://www.bbc.co.uk/news/world-asia-pacific-13748349http://www.bbc.co.uk/news/world-asia-pacific-13748349https://www.cia.gov/library/publications/the-world-factbook/docs/flagsoftheworld.htmlhttps://www.cia.gov/library/publications/the-world-factbook/docs/flagsoftheworld.htmlhttps://www.cia.gov/library/publications/the-world-factbook/docs/flagsoftheworld.htmlhttps://www.cia.gov/library/publications/the-world-factbook/docs/flagsoftheworld.htmlhttp://www.fordham.edu/halsall/mod/kipling.asphttp://www.fordham.edu/halsall/mod/kipling.asphttp://www.fordham.edu/halsall/mod/kipling.asphttps://www.cia.gov/library/publications/the-world-factbook/docs/flagsoftheworld.htmlhttps://www.cia.gov/library/publications/the-world-factbook/docs/flagsoftheworld.htmlhttp://www.bbc.co.uk/news/world-asia-pacific-13748349http://www.bbc.co.uk/news/world-asia-pacific-13748349


62/155

403

ARALIN BLG. 2: NASYONALISMO SA SILANGAN AT TIMOGSILANGANG ASYA

Ibon man may layang lumipad, kulungin mo at umiiyak. Ipinahihiwatigng bahagi ng awiting Bayan Ko ang pagmamahal sa kalayaan. Para sa iyo,bakit mahalaga ang kalayaan? Ano ang gagawin mo kung may mgadayuhang nais sakupin ang ating bansa? Sa kasalukuyan, paano mo ipakikitaang pagmamahal sa iyong bansang sinilangan? Paano ipinakita ng mgakapwa natin Asyano ang damdaming nasyonalismo?

Naunawaan mo sa nakaraang aralin ang mga dahilan at epekto ngpananakop ng mga Kanluranin sa Asya. Isa sa hindi mabuting epekto nito ayang pagkawala ng kalayaan at pang-aabuso sa karapatan ng mga Asyano.

Ang kalagayan na ito ay nakaimpluwensiya sa pagkabuo ng nasyonalismongAsyano. Sa araling ito, susuriin mo kung paano umunlad ang damdamingNasyonalismo ng mga mamamayan sa Silangan at Timog Silangang Asya.

ALAMIN:

Gawain. 1: PICTURE ANALYSISSuriin ang larawan tungkol sa kalagayan ng mga Asyano sa panahon

ng Kolonyalismo at Imperyalismong Kanluranin noong ika-16 hanggang ika-

19 na siglo. Sagutin ang mga tanong.

Handa ka na ba? Ngayon ay simulan mong alamin kungpaano umunlad ang damdaming Nasyonalismo ng mgamamamayan sa Silangan at Timog Silangang Asya


63/155

404

Gawain. 2. Ang aking pag-unawa . . .Bago natin ipagpatuloy ang pagsusuri sa mga dahilan ng pag-

unlad ng Nasyonalismo sa Silangan at Timog Silangang Asya ay sagutan mo

muna ang Generalization Table.

Panuto:Ano na ang iyong mga alam tungkol sa ating aralin? Sagutan anghanay na Ang aking n aunang pagkakaunawa. Samanatala, masasagutanmo lamang ang iba pang bahagi ng talahanayan sa susunod na bahagi ngmodyul na ito.

GENERALIZATION TABLE

MGA TANONGAng akingNaunang

Pagkakaunawa

Ang akingmga

Natuklasan at

Pagwawastong

Ginawa

AngAkingmga

Patunay

AngAkingPaglalahat

1. Ano-ano ang pangyayari

na nagbigay daan sa pag-unlad ng Nasyonalismo saSilangan at Timog Silangang

Asya?2. Bakit magkakaiba angparaan ng pagpapakita ngdamdaming Nasyonalismo ngmga Asyano?3. Paano ipinamalas ng mgamamamayan sa Silangan atTimog Silangang Asya angNasyonalismo?4. Paano nagkakaugnay angKolonyalismo at

Imperyalismong Kanluranin atNasyonalismong Asyano?

BINABATI KITA!

1. Ano ang mensahe na ipinahihiwatig ng larawan?

2.. Ano ang naging pangunahing reaksiyon ng mg Asyano laban sakolonyalismo at imperyalismong Kanluranin?

3. Paano umusbong ang damdaming nasyonalismo ng mga mamamayansa Silangan at Timog Silangang Asya?


64/155

405

Sa puntong ito ay nagtatapos na ang bahagi ng Alamin

PAUNLARIN:

NASYONALISMO SA SILANGAN AT TIMOG SILANGANG ASYA

Ano kaya ang maaring maging epekto ng patuloy na pagdanas ngpang-aabuso at pagmamalupit sa mga Asyano? Paano kaya tutugunan ngmga Asyano ang mga patakarang ipinatupad ng mga Kanluranin nanagsagawa ng Kolonyalismo at Imperyalismo noong ika-16 hanggang ika-20siglo?

PAG-UNLAD NG NASYONALISMO SA SILANGANG ASYA

Pagkatapos suriin ang iyong mga kaalaman tungkol sa pag-unlad ng Nasyonalismo sa sa Silangan at TimogSilangang Asya ay tiyak kong nais mong malaman ang sagotsa iyong mga tanong. Masasagot ito sa susunod na bahaging modyul . Sa iyong pagtupad sa ibat ibang gawain, suriinkung tumutugma ba ang iyong mga dating alam sa mgabagong kaaalaman na iyong matutuhan sa modyul.

Sa bahaging ito ay inaasahan na matutunan mo ang mga mgapangyayari na nakaimpluwensiya sa pag-unlad ngnasyonalismo sa Silangan at Timog Silangang Asya. Maarimong balikan ang mga sagot at tanong na iyong nabuo saunang bahagi ng modyul na upang malaman kung tama ito at

Ipinakikita sa mapa ang mga kilalalng lider ng China at Japan nanagpaunlad ng damdaming nasyonalismo sa kani-kanilang mga bansa.


65/155

406

4Hindi man tuwirang nasakop ng mga Kanluranin, dumanas ng maigting

na imperyalismo ang Silangang Asya lalo na noong ika-18 siglo. Isa sa mgapatunay nito ay ang pagpapatupad ng sphere of influenceng mga Kanluraninsa China at ang paggigiit ng Open Door Policyng United States sa Japan. Angimperyalismong Kanluranin sa Silangang Asya ay nagdulot ng epekto sakabuhayan, pamahalaan, lipunan at kultura ng mga Asyano. Naghangad angmga Tsino at Hapones na makawala mula sa imperyalismong Kanluranin dahilsa hindi mabuting epekto nito sa kanilang pamumuhay. Ang paghahangad naito ang nagbigay-daan sa pag-usbong ng nasyonalismo sa dalawang bansa.

PAG-UNLAD NG NASYONALISMO SA CHINA

Nagsimula ang pagkawala ng kontrol ng China sa kaniyang bansanang matalo ito sa Great Britain sa Unang Digmaang Opyo (1839- 1842) at

sa Great Britain at France noon Ikalawang Digmaang Opyo (1856-1860).

Bunga nito, nilagdaan ang Kasunduang Nanking (1843) at Kasunduang

Tientsin (1858) na naglalaman ng mga probisyon na hindi patas para sa

mga Tsino.

Upang ipahayag ang kanilang pagtutol mula sa panghihimasok ng

mga dayuhan, nagsagawa ng dalawang rebelyon ang mga Tsino. Ito ay

ang Rebelyong Taiping (Taiping Rebellion) noong 1850 at Rebelyong Boxer

(Boxer Rebellion) noong 1900.

Rebelyong Taiping

Pinamunuan ni Hung Hsiu Chuan(Hong Xiuquan) ang Rebelyong Taiping

laban sa Dinastiyang Qing na

pinamumunuan ng mga dayuhang Machu.

Layunin ng rebelyong ito na mapabagsak

ang Dinastiyang Qing upang mahinto na

ang pamumuno ng mga dayuhan sa

kanilang bansa. Bukod dito, hangad din ng

Rebelyong Taiping ang pagbabago sa

lipunan. Kabilang dito ang pagkakapantay-

pantay ng karapatan para sa mga

kababaihan at pagpapalit ng mga relihiyong

Confucianism at Buddhism sa relihiyongKristiyanismo.

Petsa:

Disyembre 1850Agosto 1864

Lokasyon:Timog Tsina

Layunin:

Mapabagsak ang DinastiyangQing (Dinastiyang Manchu) na

pinamumunuan ng mga

dayuhang Manchu

Bunga:

Nagapi ng Dinastiyang Qing

(Manchu) ang RebelyongTaiping sa tulong mga mga

British at French.


66/155

407

Rebelyong Boxer

Sumiklab ang Rebelyong Boxer noong 1899. Tinawag itong

Rebelyong Boxerdahil ang mga naghimagsik ay miyembro ng samahang I-

ho chuano Righteous and Harmonious Fists. Ang mga miyembro nito ay

may kasanayan sa gymnastic exercise. Bukod sa pagtuligsa sa korupsyon

sa pamahalaan, pangunahing layunin ng Rebelyong Boxeray ang patalsikin

ang lahat ng mga dayuhan sa bansa, kabilang dito ang mga Kanluranin.

mamamayan sa China at masupil ang rebelyon. Nagapi ang mga boxer

dahil sa pagtutulungan ng mga dayuhang imperyalista. Nabawi ng mga

imperyalista mula sa mga boxer ang Peking noong Agosto 14, 1900.Dahil sa pagkabigo ng Rebelyong Taiping at Rebelyong Boxer,

nagpatuloy ang pamamayani ng mga dayuhan sa Tsina. Sinikap ng mga

Tsino na magsagawa ng reporma subalit hindi ito maisakatapuran dahil

Ipinakikita sa larawan ang

pagtutulungan ng mga imperyalistang

bansa upang magapi ang Rebelyong

Boxer.

Nagsagawa ng maramihang

pagpatay ang mga mga boxer.

Pinaslang nila ang mga

misyongerong Krisityano at mga

Tsino na naging deboto ng

relihiyong Kristiyanismo. Mula sa

probinsiya, kumalat ang RebelyongBoxer hanggang sa Peking

(Beijing). Nagpadala ng puwersang

militar na mayroong 2,100 na mga

sundalo ang United States, Great

Britain, Russia, France, Italy at

Japan upang maprotektahan ang

Nahinto ang Rebelyong Boxer nang ito ay magapi ng Dinastiyang Qing satulong ng mga British at French. Itinuturing na isa sa mga madugongrebelyon sa kasaysayan ng Tsina ang Rebelyong Boxer kung saan mahigitsa 20 milyong Tsino ang namatay.


67/155

408

Ang China sa gitna ng dalawang magkatunggaling ideolohiya

Ang pagsisimula ng ika-20 siglo ay nangangahulugan ng pagpasok ng

dalawang magkatunggaling ideolohiya sa Tsina. Lumaganap sa bansa ang

ideolohiya ng demokrasya at komunismo. Ito ay nagdulot ng

ap grade 8 - module 4

Documents