چشم آناتومیسیاحی عماد دکتر

دامپزشکی جراحی تخصصی رزیدنتشیراز دانشگاه

بیناییچشم اشتراکات بسیار زیادی با یک دوربین •

عکاسی دیجیتال دارد. هر دو دارای محافظ لنز )پلک ها(، دریچه ای برای وارد شدن نور ) قرنیه(، دیافراگمی قابل تنظیم برای کنترل مقدار نور ورودی )مردمک یا عنبیه(، عدسی ای برای فوکوس و وضوح تصویر، واحدهای حساس به نور بر روی سطحی که تصویر مخروطی )سلولهای شود می تشکیل انتقال تصاویر به شبکیه( و یک کابل برای

حافظه ) عصب بینایی( می باشند.

واژگان کلیدیدو واژه اصلی که به جای چشم استفاده می •

ترکیبی Ocularشود شکل و Ophthalm می به معنی Ocular anatomyباشد. برای مثال واژه

Ophthalmic medicationآناتومی چشم می باشد.

Ophthalmologyبه معنی درمان چشم است و به مطالعه چشم اطالق می شود.

چشم اصلی های الیه

تشکیل • اصلی الیه سه از چشم کره . الیه که الیه ترین بیرونی است شدهالیه که میانی الیه است؛ فیبروزیعصبی که داخلی الیه و است عروقی

است.

فیبروزی الیهداخل • به را نور است فیبروزی ای الیه که خارجی الیه

. جزء دو دهد می استحکام و شکل چشم به و داده راهصلبیه ) الیه این .Scleraاصلی باشند( می قرنیه و

به • آن طریق از نور که است شفافی آمدگی بر قرنیه . الیاف منظم بسیار آرایش دارای تابد می چشم درون . از الیه این شفافیت ندارد خونی رگ و بوده کالژن . مایعات شود می حفظ آن مایع مقدار کنترل طریقکم بسیار مایعات یا قرنیه ادم حالت مانند زیاد بسیارقرنیه شدن ابری یا کدورت سبب قرنیه کم آبی مثل . از یکی و دارد زیادی درد های گیرنده قرنیه شود می

. است بدن های بافت حساسترین• . پیوندی بافت از است چشم سفیده همان صلبیه

. محل به است شده تشکیل ای فشرده فیبروزی. گویند می لیمبوس صلبیه، و قرنیه اتصال

عروقی الیه• . آن دیگر نام است داده تشکیل را میانی . Uveaالیه دارای است

کروئید ) جمله از قسمت مژگانی( Choroidچندین جسم و عنبیه ،. باشد می

شده • ساندویچ شبکیه و صلبیه بین کروئید شبکه . این. بیشتر است خونی عروق و رنگی ذرات دارای است

( رنگی ولی( Pigmentذرات هستند، تاریک های مالنینناحیه کروئید در خوک، جز به اهلی حیوانات بیشتر درکه سازند می چشم پشت در ای بازتابنده و رنگی بسیار

باشد می شب در آنها چشم درخشان حالت به. مسئول( لوسیدیوم تاپتوم اصطالحا قسمت ویا( Tapetum lucidumاین

. و است رنگی و بزرگ آینه یک شبیه تاپتوم گویند می تاپتومشود تابانده آن به تاریک محیطی در مستقیما نور که هنگامی . این نقش که رسد می نظر به کند می آشکار را خود درخشش . به باشد می بهتر دید برای شب در محیط کم نور تقویت قسمتتوسط نوری های گیرنده با نور برخورد از پس که شکل اینمی تابانده نوری گیرنده سلولهای به مجددا و شده منعکس تاپتوم

. ندارند. را تاپتوم خوک و انسان شود

عروقی الیه•( عنبیه به میانی عروقی الیه چشم جلویی بخش جسم( Irisدر و

. Ciliary bodyمژگانی) چشم( رنگی بخش عنبیه شود می تبدیلرنگ. آبی چشم دارای حیوان آن که گوییم می که هنگامی است . بخش یک عنبیه کنیم می اشاره عنبیه رنگ به واقع در استعقبی های بخش به ورودی نور مقدار و است رنگی و عضالنی

. یا مردمک عنبیه وسط سوراخ به کند می کنترل را Pupilچشم . و شده تنگ آرامش و تفکر حالت و زیاد نور در مردمک گویند می

. عنبیه در شود می گشاد کم نور و استرس حالت عضله 2در دستهچرخ های سیخک مثل دارند شعاعی آرایش اول نوع دارد وجوددوم نوع اما کنند، می گشاد را چشم انقباض هنگام در و دوچرخهکردن کوچک مسئول و است یافته آرایش حلقوی صورت به

. است مردمکعنبیه • پشت بالفاصله که است مانندی حلقه ساختار مژگانی جسم

. یا لنز شکل که است ظریفی عضالت دارای است گرفته قرار . عضالت کنند می تنظیم نزدیک و دور اشیای دیدن برای را عدسیهای لیگامنت توسط که دارند قرار مژگانی زوائد در مزگانی جسم

معلقه های لیگامنت نام به ظریفی Suspensoryبسیاررligaments. شوند می متصل عدسی اطراف به

عصبی الیه

عصبی • ای الیه که الیه ترین داخلی( دارد نام شبکیه این(. Retinaمیباشد

دوربین نور به حساس فیلم همان الیهو. مخروطی های گیرنده دارای است . در تفصیل به f بعدا است ای استوانه

. گوییم می سخن آن باره

چشم کره اصلی ساختارهای• . یکی پرشده اند مایع با که شده تشکیل اتاقک دو از چشم

آن پشت در دیگری و مژگانی اجسام و عدسی جلو در . زاللیه کند می پر را جلویی فضای این که مایعی دارد قرار

(Aqueous humor . است( تمیز و شفاف بسیار که دارد نام( زجاجیه و( Vitreous humorجسم عدسی پشت در

ژالتین و شفاف مایعی حاوی و گرفته قرار مژگانی اجسام . تقسیم قسمت دو به را عدسی جلو اتاقک عنبیه است نرم . اتاقک دارد قرار عنبیه و قرنیه بین که قسمتی کند میاتاقک دارد قرار عنبیه و عدسی بین که قسمتی و قدامی . سلولهای توسط و خلفی اتاقک در زاللیه باشد می خلفی . از آهستگی به سپس شود می ساخته مژگانی اجساممجرای طریق از قدامی اتاقک در و کرده عبور مردمک

لhم ) hشSchlemm’s canal )خون جریان به و شود می خارج . بین زاویه در که است مانندی حلقه ساختار گردد می باز

. . دارد ژالتینی حالت زجاجیه است شده واقع قرنیه و عنبیه

تشEکیل زاللیه. زاللیEه کEه بEا پیکEان هEای بEزرگ نشEان داده شEده اسEت در اتاقEک خلفEی تEوEسEط سEلولهاEیE اجEسEاEم مژگEانیE سEاEختهE EشEده EبEه آهسEتگی EاEز طریEق مEرمEک بEه EاتاEقEک قEداEمEی EوارEد شEدEه و EدEرE مEحEل پEیوEسEت قرEنEیEه و عEنبیEه بازEیEافت مEی شEوEد.

پEیکاEنهای کEوEچک EفشاEرE مEاEیع EزEاللEیه بEه EسطوEح قEرنEیEه و عEنبیEهE را EنماEیش مEی دEهد.

عدسی• . آن طبیعی شکل باشد می پیاز شبیه و است الیه الیه عدسی

. حالت معلقه های لیگامنت کشش اثر در است کروی تقریبا . عضالت که کنید توجه کند می پیدا شکل بیضی و کشیدههای لیگامنت کشش کاهش سبب انقباض حالت در مژگانیحالت در و شوند می عدسی شدن تر گرد و معلقهعدسی و یافته افزایش ها لیگامنت این کشش استراحتدور اجسام دیدن برای که میکند پیدا تری بیضوی حالت

. است مناسبتمرکز • طریق از تصویر وضوح به کمک عدسی اصلی نقش

. که فرایندی به است شبکیه بر مناسب شکل به نور پرتوهایتغییر نزدیک یا دور اجسام بهتر دیدن برای عدسی آن طی

تطابق ) اصطالحا دهد می .accomodationشکل گویند( میاجسام • عضالت انقباض محتاج نزدیک اجسام مشاهده

این شدن شل نیازمند دور اجسام مشاهده اما است مژگانی . حین در شما چشم که است دلیل همین به است عضالت

. شود می خسته مدتی از پس مطلب این خواندن

شبکیه• . دهد می انجام چشم که کاریست آخر مرحله

حس گرفته، شکل تصویر که است محلی شبکیه . برای شود می تبدیل عصبی پیامهای به و شدهدیده و تفسیر مجددا آنجا در و شده گذاری کد مغز

شوند.بخش • که است الیه چند و پیچیده ساختاری شبکیه

. آن اصلی اجزاء کند می احاطه را زجاجیه اعظم . الیه آنها ترین بیرونی باشند می نورونی الیه سه . از شبکیه های الیه میباشد نور به حساس حسیرنگدانه نازک الیه یک از عبارتند داخل به خارجدو های سلول الیه نوری، های گیرنده الیه دار،های رشته الیه و گانگلیون های سلول الیه قطبی،

. سازد می نهایت در را بینایی عصب که عصبی

Tapetum اسب • راست سمت و سگ چپ سمت

چشمی خارج ساختارهای

از • بخشی چشمی خارج های ساختاردر مهمی نقش اما نیستند چشم خود . کنند می بازی چشم عملکرد و حفاظتملتحمه از عبارتند ساختارها این

(Coniunctiva )ترشح دستگاه پلک، ،. چشم عضالت اشک،

ملتحمهکره • جلویی بخش که است نازکی و شفاف الیه

می را پلک داخلی سطوح همچنین و چشمآن. روی ملتحمه که قسمتی اساس بر پوشاند

: کند می تغییر نامش دارد قرارچشم )• کره (Bulbar conjunctivaملتحمهپوشاند • می را پلک داخلی سطح که پلکی ملتحمه

(Palpebral conjunctiva)کامال • آن زیر و است شفاف الیه این که آنجا از

مشکالت به آن بررسی با توان می شود می دیدهآن بررسی امکان دیگر جاهای در که زیادی . به سیانوز یا خونی کم یا زردی مثال برد پی نیستشناسایی قابل پلک داخلی سطح در راحتی

هستند.

پلکاز یک چین پوستی در باال و پایین چشم تشکیل شده است که •

را آن داخلی سطح روی و مرطوب نازک ملتحمه الیه یک میپوشاند. به هر یک از گوشه های داخلی یا خارجی چشم که از

f حا می گویند. Canthus اتصال دو پلک حاصل می شود اصطالدر لبه هر پلک سوراخ های ظریفی وجود دارد که مجاری غدد تارسال هستند. به این غدد نام میبومیان نیز داده شده است. این سوراخ ها به صورت ردیفی از نقاط ریز در لبه پلک دیده می شوند.آنها ماده موم مانندی تولید می کنند که از ریختن اشک بر صورت جلوگیری میکند. مژه در اکثر حیوانات در پلک باال بلند تر هستند. در گاو هر دو پلک مزه دارند. در سگ پلک باال فقط مژه ادامه دیده می شود آنچه و ندارد در گربه مژه وجود و دارد

موهای پوست است.پلک سوم در حیوانات اهلی دیده می شود. نام علمی پلک سوم •

می باشد. موقعیت Nictitating membraneغشای چشمک زن یا آن در قسمت کانتوس میانی بین پلک و کره چشم است.ساختار

شکل است که با ملتحمه پوشیده شده Tاصلی آن یک غضروف است. در سطح داخلی آن که در تماس با حدقه چشم میباشد

یک غده اشکی و یک غده لنفی وجود دارد.

چشم عضالت

صلبیه • به ای حدقه خارج های ماهیچه . اسکلتی عضالت شوند می متصلموقعیت در را چشم که هستند کوچکیرا آن ظریف حرکات و کرده حفظ خود . متن این شما همچنانکه کنند می تامینشما چشم عضالت کنید می مطالعه رارا چشم و کرده دنبال را خواندن مسیر . تمرکز بیشتر شما اگر دهند می حرکتخطوط و کلمات کردن دنبال بجای کنیدرا حروف تک تک است قادر شما چشمو ریز حرکات این همه و کند دنبالمی تامین عضالت این توسط ظریف

شود!

چشم عضالتدر • حیوانات و هم 6انسان مانند چشم عضله

و 4هستند. مستقیم . 2عضله مورب عضله: از عبارتند مستقیم عضالت

•Dorsal rectus m.•Medial rectus m.•Lateral rectus m.•Ventral rectus m.از 2 عبارتند هم مورب . Dorsal oblique mعضله

. Ventral oblique mو حیوانات. از بسیاریبه را چشم حدقه که دارند نیز دیگری عضله

نام به کشد می .Retractor bulbi mعقب

پایان